2013-05-27 rv 027 bijlage 2 - Gemeenteraad - Gemeente ...

Buitengebied, partiële herziening diverse percelen

Gemeente Hoogezand-Sappemeer 

Inhoudsopgave 

REGELS 5 

Hoofdstuk 1 Inleidende regels 6 

Artikel 1 Begrippen 6 

Artikel 2 Wijze van meten 15 

Hoofdstuk 2 Bestemmingsregels 16 

Artikel 3 Agrarisch 16 

Artikel 4 Bedrijf 21 

Artikel 5 Agrarisch - Tuinbouw 23 

Artikel 6 Agrarisch met waarden 27 

Artikel 7 Sport 34 

Artikel 8 Leiding - Gas 38 

Artikel 9 Waarde - Beschermd dorpsgezicht 39 

Artikel 10 Waarde - Karakteristieke bebouwing 41 

Artikel 11 Wonen 42 

Hoofdstuk 3 Algemene regels 47 

Artikel 12 Anti-dubbeltelregel 47 

Hoofdstuk 4 Overgangs- en slotregels 48 

Artikel 13 Overgangsregels 48 

Artikel 14 Slotregel 49 

Bijlagen bij de regels 51 

Bijlage 1 Bestaande kavelrichting 52 

Bijlage 2 Te beschermen waarden karakteristieke (lint)bebouwing 55 

Bijlage 3 Te beschermen waarden beschermd dorpsgezicht 58 

Bijlage 4 Staat van bedrijfsactiviteiten 63 

Bijlage 5 Criteria voor karakteristieke objecten 67 

5.1 Dorpsstraat 4, Kiel-Windeweer 67 



5.4 Kalkwijk 66a, Hoogezand 71 

5.5 Nieuwe Compagnie 4, Nieuwe Compagnie 72 

5.6 Nieuwe Compagnie 23a, Nieuwe Compagnie 73 




5.10 Nieuwe Compagnie (oostelijke hal genaamd De Toekomst), Nieuwe Compagnie 79 

5.11 Rijksweg West 25, Westerbroek 80 

5.12 Rijksweg West 101, Westerbroek 81 

5.13 Spitsbergen 1, Sappemeer 83 

5.14 Van der Duyn van Maasdamweg 280, Hoogezand 84 

5.15 Vosholen 2b, Sappemeer 86 

5.16 Vossenburg 3, Kiel-Windeweer 87 

vastgesteld bestemmingsplan 

Buitengebied, partiële herziening diverse percelen 2


5.17 Woldweg 183, Kropswolde 88 

5.18 Woortmansdijk 20, Westerbroek 89 

5.19 Molenstomp ten oosten van Borgercompagnie 29, Borgercompagnie 91 

5.20 Brug bij Van der Duim van Maasdamweg 280, Hoogezand 92 

5.21 Trafohuisje Kalkwijk 40a , Hoogezand 93 

5.22 Sluis bij Rijksweg Oost 42, Sappemeer 94 

5.23 Draaibrug bij Borgercompagnie 27, Borgercompagnie 95 

Bijlage 6 Bedrijvenlijst 97 

Bijlage 7 Lijst bestaande bedrijven 103 

Bijlage 8 Lijst persoonsgebonden overgangsrecht 107 

Bijlage 9 Lijst bestaande kamerverhuurpanden 111 

TOELICHTING 115 

Hoofdstuk 1 Inleiding 116 

1.1 Doel bestemmingsplan 116 

1.2 Plangebied 116 

Hoofdstuk 2 Beschrijving plangebied 123 

2.1 Geologische geschiedenis 123 

2.2 Bewoningsgeschiedenis van de gemeente Hoogezand-Sappemeer 124 

2.3 Kiel-Windeweer 127 

2.4 Westerbroek 130 

2.5 Landschapstypen 132 

2.6 Cultuurhistorische waarden 134 

2.7 Archeologische waarden 134 

Hoofdstuk 3 Beleid per thema 135 

3.1 Inleiding 135 

3.2 Provinciale verordening en gemeentelijke structuurvisie 136 

3.3 Land- en tuinbouw 137 

3.4 Landschap 145 

3.5 Beperkingen 145 

3.6 Wonen 151 

3.7 Niet-agrarische bedrijven 158 

3.8 Energie en duurzaam ruimtegebruik 165 

Hoofdstuk 4 Gebiedsgericht beleid 170 

4.1 Inleiding 170 

4.2 Beschermd dorpsgezicht Kiel-Windeweer 170 

Hoofdstuk 5 Omgevingsfactoren 178 

5.1 Besluit-MER, plan-MER en passende beoordeling 178 

5.2 Actueel m.e.r. 182 

5.3 Geluid 182 

5.4 Ecologie 183 

5.5 Water 188 

5.6 Externe veiligheid 192 

5.7 Bodem 194 

5.8 Archeologie 195 

5.9 Lucht 196 

5.10 Bedrijven en Milieuzonering 197 

Hoofdstuk 6 Juridische Toelichting 198 

6.1 Toelichting op de regels 199 




6.2 Toelichting op de plankaart 207 

Hoofdstuk 7 Uitvoerbaarheid 208 

7.1 Financiële uitvoerbaarheid 208 

7.2 Totstandkoming 208 

Bijlagen bij plantoelichting 211 

Bijlage 1 Bodemkwaliteitverklaring 213 

Bijlage 2 Gebiedsindeling landschapstypen 223 

Bijlage 3 Inventarisatie externe veiligheid 224 

Bijlage 4 Onderzoek Wet luchtkwaliteit 233 

Bijlage 5 Uitspraak Raad van State 241 




REGELS 




Hoofdstuk 1 Inleidende regels 

Artikel 1 Begrippen 

1.1 Aan- of uitbouw: 

Een onderdeel van een gebouw dat in bouwkundig opzicht ondergeschikt is aan de hoofdvorm. 

1.2 Aanduiding: 

Een geometrisch bepaald vlak of figuur, waarmee gronden zijn aangeduid, waar ingevolge de planregels 

regels worden gesteld ten aanzien van het gebruik en/of het bouwen van deze gronden. 

1.3 Aanduidinggrens: 

De grens van een aanduiding indien het een vlak betreft. 

1.4 Agrarisch bedrijf: 

Bedrijf dat is gericht op het voortbrengen van producten door het telen van gewassen en/of het houden 

van dieren. 

1.5 Agrarisch verzorgend bedrijf: 

Een niet-industrieel bedrijf, dat is gericht op het verlenen van diensten, het leveren van dieren of 

goederen aan agrarische bedrijven of dat is gericht op het verwerken of het opslaan van dieren of 

producten, die afkomstig zijn van agrarische bedrijven. 

1.6 Agrarische activiteiten: 

Het voortbrengen van producten door het telen van gewassen en het fokken van dieren en/of het houden 

van dieren. 

1.7 Ander bouwwerk: 

Elk bouwwerk, geen gebouw zijnde. Bijvoorbeeld een overkapping met ten hoogte één wand, of een 

vlaggenmast, lantaarnpaal, antennemast of pergola. 

1.8 Bebouwing: 

Eén of meer gebouwen en/of bouwwerken geen gebouwen zijnde. 

1.9 Bebouwingspercentage: 

Een aangegeven percentage, dat de grootte van het deel van een terrein aangeeft dat maximaal mag 

worden bebouwd. 

1.10 Bedrijf of beroep aan huis: 

Een dienstverlenend of ambachtelijk bedrijf of beroep, dat in een woning wordt uitgeoefend, waarbij de 

woning in overwegende mate haar woonfunctie behoudt en dat een ruimtelijke uitwerking of uitstraling 

heeft die met de woonfunctie in overeenstemming is. 

1.11 Bedrijfsgebouw: 

Een gebouw dat dient voor de uitoefening van een bedrijf. 

1.12 Bedrijfsgerelateerd kantoor: 

Een (deel van een) gebouw dat dient voor de uitoefening van administratieve werkzaamheden en/of 

andere werkzaamheden (zoals onderzoeks- en advieswerk) die behoren tot de normale uitoefening van 

een bedrijf of die een bedrijf ondersteunen in zijn werkzaamheden. 




1.13 Bedrijfsvloeroppervlak: 

De gezamenlijke vloeroppervlakte van verkoopruimten, magazijnen, bergingen, kantoren en 

verblijfsruimten en de overige voor de bedrijfsvoering benodigde vloeroppervlakte. 

1.14 Bedrijfswoning / dienstwoning: 

Een woning in of bij een gebouw of op een terrein, kennelijk slechts bedoeld voor (het huishouden van) 

een persoon, wiens huisvesting daar, gelet op de bestemming van het gebouw of terrein, noodzakelijk 

is. 

1.15 Beperkt kwetsbaar object: 

Een object waarvoor ingevolge het Besluit externe veiligheid inrichtingen een richtwaarde voor het risico 

c.q. een risico-afstand is bepaald, waarmee rekening moet worden gehouden. 

1.16 Bestaand: 

Hetgeen in ieder geval al sinds de eerste dag van terinzagelegging van het ontwerp van dit 

bestemmingsplan bestaat (26 november 2009), krachtens een vóór dat tijdstip reeds verleende 

vergunning of schriftelijke toestemming van het daartoe bevoegde bestuursorgaan in uitvoering is, of in 

uitvoering kan worden genomen, dan wel waarvoor de vergunning nadien moest worden verleend. 

1.17 Bestaande vrijkomende gebouwen: 

Gebouwen die hun oorspronkelijke functie hebben verloren of dreigen te verliezen, en behouden dienen 

te worden met het oog op verbetering van de leefbaarheid van het platteland, handhaving van het 

cultureel erfgoed en bijdrage aan verbetering van de kwaliteit van het landschap. 

1.18 Bestemmingsgrens: 

De grens van een bestemmingsvlak. 

1.19 Bestemmingsplan: 

De geometrisch bepaalde planobjecten als vervat in het GML-bestand 

"NL.IMRO.0018.BP098Buitengebied-30va" met de bijbehorende regels en bijlagen. Het plan gaat 

vergezeld van een plantoelichting. 

1.20 Bestemmingsvlak: 

Een geometrisch bepaald vlak met eenzelfde bestemming. 

1.21 Bijgebouw: 

Een gebouw dat zowel in bouwkundig als in functioneel opzicht ondergeschikt is aan een op hetzelfde 

bouwperceel gelegen (hoofd)gebouw. 

1.22 Bijzondere woonvorm: 

Een gebouw of een complex van gebouwen voor de niet-zelfstandige huisvesting voor senioren of een 

bejaarden-, verpleeg- en/of verzorgingsinstelling met daaraan ondergeschikt sociale en medische 

voorzieningen. 

1.23 Biomassavergisting: 

Het opwekken van energie op een tuinbouwbedrijf of agrarisch bedrijf (biogaswinning). In geval van het 

agrarisch bedrijf vindt de activiteit plaats waarbij hetzij voor minimaal 50% gebruik wordt gemaakt van 

mest of co-substraten afkomstig van dit bedrijf, hetzij het produkt waaronder restprodukt voor minimaal 

50% wordt gebruikt op dit bedrijf. In het geval van het tuinbouwbedrijf geldt dat de produkten waaronder 

de restprodukten van de installatie in de glastuinbouw wordt toegepast. 

1.24 Boogstal: 

Bouwwerk vergelijkbaar met een serrestal echter zonder tunnelframes. De stal is opgebouwd uit een 

onderbouw en bovenbouw met een kolomloze boogvormige overspanning. 




1.25 Bouwen: 

Het plaatsen, het geheel of gedeeltelijk oprichten, vernieuwen of veranderen en het vergroten van een 

bouwwerk, alsmede het geheel of gedeeltelijk oprichten, vernieuwen of veranderen van een standplaats. 

1.26 Bouwgrens: 

De grens van een bouwvlak. 

1.27 Bouwlaag: 

Een doorlopend gedeelte van een gebouw dat door op gelijke of bij benadering gelijke hoogte liggende 

vloeren of balklagen is begrensd, zulks met inbegrip van de begane grond en met uitsluiting van 

onderbouw en zolder. 

1.28 Bouwmarkt: 

Detailhandel met een al dan niet geheel overdekt verkoopvloeroppervlak waarop het volledige 

assortiment van bouwen doe-het-zelf producten uit voorraad wordt aangeboden zowel aan vakman als 

aan particulier. 

1.29 Bouwperceel: 

Een aaneengesloten stuk grond, waarop ingevolge de planregels een zelfstandige, bij elkaar behorende 

bebouwing is toegelaten. 

1.30 Bouwperceelgrens: 

De grens van een bouwperceel. 

1.31 Bouwvlak: 

Een geometrisch bepaald vlak, waarmee gronden zijn aangeduid, waar ingevolge de planregels bepaalde 

gebouwen en bouwwerken geen gebouwen zijnde zijn toegelaten. 

1.32 Bouwwerk: 

Elke constructie van enige omvang van hout, steen, metaal of ander materiaal, die hetzij direct hetzij 

indirect met de grond is verbonden, hetzij direct of indirect steun vindt in of op de grond. Bouwwerken 

worden ingedeeld in twee groepen: gebouwen en andere bouwwerken. 

1.33 Dak: 

Iedere bovenbeëindiging van een gebouw. 

1.34 Commerciële kamerverhuur: 

Het aan aan één of meerdere personen bedrijfsmatig of in een omvang alsof zij bedrijfsmatig was 

woonverblijf verschaffen, anders dan een huishouden per woning. 

1.35 Cultuurhistorische waarde: 

Belang in geschiedkundig opzicht met betrekking tot het ontstaan van het gebied, zoals ondermeer tot 

uitdrukking komt in het kavelpatroon, de waterhuishouding, de beplanting en de (voormalige) bebouwing. 

1.36 Detailhandel: 

Het bedrijfsmatig te koop aanbieden, waaronder begrepen de uitstalling voor verkoop, het verkopen en/of 

leveren van goederen aan personen die goederen kopen voor gebruik, verbruik of aanwending anders dan 

in de uitoefening van een beroeps- of bedrijfsactiviteit. 

1.37 Detailhandel in volumineuze goederen: 

Detailhandel die vanwege de aard en de omvang van de gevoerde artikelen een groot oppervlak nodig 

heeft voor de uitstalling, zoals de verkoop van auto's, boten, caravans, tuininrichtingsartikelen, grove 

bouwmaterialen, keukens en sanitair. 




1.38 Dienstverlenend bedrijf en/of dienstverlenende instelling: 

Een bedrijf of instelling waarvan de werkzaamheden bestaan uit het verlenen van 

economisch-administratieve en maatschappelijke diensten aan derden. 

1.39 Dorpsgebied: 

Een geometrisch bepaald vlak dat één gebied vormt vanuit stedenbouwkundig, landschappelijk en 

cultuurhistorisch oogpunt. 

1.40 Eerste bouwlaag: 

De bouwlaag op de begane grond. 

1.41 Extensieve recreatie en toeristische activiteiten: 

Dagrecreatie gericht op landschapsbeleving waarvoor een zeer gering voorzieningenniveau is benodigd. 

1.42 Gebouw: 

Elk bouwwerk, dat een voor mensen toegankelijke, overdekte, geheel of gedeeltelijk met wanden 

omsloten ruimte vormt. 

1.43 Geluidsbelasting in dB: 

Geluidsbelasting in L den op een plaats en vanwege een bron over alle perioden van 07:00 - 19:00 uur, van 

19:00 - 23:00 uur en van 23:00 - 07:00 uur, zoals bedoeld in de Wet geluidhinder. Gemiddelde 

geluidsbelasting over de drie perioden van een etmaal. 

1.44 Geluidsbelasting vanwege een industrieterrein: 

De etmaalwaarde van het equivalenten geluidsniveau in dB(A) op een bepaalde plaats, veroorzaakt door 

de gezamenlijke inrichtingen aanwezig op het industrieterrein, zoals bedoeld in de Wet geluidhinder. 

1.45 Geluidsbelasting vanwege een weg: 

De etmaalwaarde van het equivalente geluidsniveau in dB(A) op een bepaalde plaats, veroorzaakt door 

het gezamenlijke wegverkeer op een bepaald weggedeelte of een combinatie van weggedeelten, zoals 

bedoeld in de Wet geluidhinder. 

1.46 Geluidsgevoelige gebouwen: 

Gebouwen die dienen voor bewoning of voor een functie als bedoeld in het Besluit geluidhinder. 

1.47 Geluidzoneringsplichtige inrichting: 

Een inrichting, bij welke ingevolge de Wet geluidhinder rondom het terrein van vestiging in een 

bestemmingsplan een geluidzone moet worden vastgesteld. 

1.48 Gevellijn: 

De denkbeeldige lijn op een bouwperceel die in het verlengde ligt van de gevel van het hoofdgebouw. 

1.49 Groothandel: 

Het bedrijfsmatig te koop aanbieden, waaronder begrepen de uitstalling ten verkoop, het verkopen en/of 

leveren van goederen aan wederverkopers, dan wel aan instellingen of personen ter aanwending in een 

andere bedrijfsactiviteit. 

1.50 Hogere grenswaarde: 

Een maximale waarde voor de geluidbelasting, zoals deze rechtstreeks kan worden afgeleid uit de Wet 

geluidhinder en/of het Besluit geluidhinder. 

1.51 Hoofdgebouw: 

Een gebouw dat, gelet op de bestemming, als belangrijkste bouwwerk op een bouwperceel kan worden 

aangemerkt. 




1.52 Horeca categorie 1: 

Een horecabedrijf, waar meestal in hoofdzaak alcoholische drank wordt verstrekt, en waarvan de 

exploitatie doorgaans overlast voor het leefklimaat kan veroorzaken en een grote druk op de openbare 

orde met zich mee brengt, zoals cafés, bars, discotheken, dancings, nachtclubs, waaronder begrepen 

prostitutiebedrijven en erotisch getinte horeca. 


Een horecabedrijf, waar in hoofdzaak maaltijden worden verstrekt en waar doorgaans geen overlast voor 

het leefklimaat ontstaat, zoals restaurants, hotels en pensions. 


Een horecabedrijf, dat vooral is gericht op het overdag verstrekken van in hoofdzaak alcoholvrije dranken 

en eenvoudige etenswaren aan met name bezoekers van overige voorzieningen, zoals ijssalons, 

croissanterieën, lunchrooms, snackbars, cafetaria's en naar de aard en openingstijden daarmee gelijk te 

stellen horecabedrijven. 

1.55 Horecabedrijf: 

Een bedrijf waar bedrijfsmatig dranken en/of etenswaren voor gebruik ter plaatse worden verstrekt en/of 

waarin bedrijfsmatig logies wordt verstrekt. 

1.56 Houtteelt: 

Bedrijfsmatig kweken van bomen voor de houtproductie op gronden die hier in principe tijdelijk voor 

worden gebruikt. 

1.57 Intensieve veehouderij: 

Niet-grondgebonden agrarische bedrijven die zelfstandig of als neventak geheel of nagenoeg geheel in 

gebouwen varkens, pluimvee, vleeskalveren en pelsdieren houden met uitzondering van het biologisch 

houden van dieren overeenkomstig de Landbouwkwaliteitswet. 

1.58 Kantoor: 

Een (deel van een) gebouw dat dient voor de uitoefening van administratieve werkzaamheden en 

werkzaamheden die verband houden met het doen functioneren van (semi-)overheidsinstellingen, het 

bankwezen en naar de aard daarmee gelijk te stellen instellingen. 

1.59 Kampeermiddel: 

Een tent, een tentwagen, een kampeerauto of een caravan. 

1.60 Kap: 

Een dak dat voor minder dan 50% in het horizontale vlak ligt. 

1.61 Karakteristiek lint: 

Een verzameling karakteristieke objecten in lintbebouwing (aaneengesloten bebouwing van één enkele 

rij panden en objecten aan weerszijden langs hoofdwegen of kanalen). 

1.62 Karakteristiek object: 

Een te beschermen bouwwerk of object van vroegere cultuur, bewoning of nijverheid, dat niet onder de 

Monumentenwet valt of als gemeentelijk monument is aangewezen. 

1.63 Kas: 

Een bouwwerk, niet zijnde een tunnelkas of een naar de aard daarmee vergelijkbaar bouwwerk, waarvan 

de wanden en het dak geheel of grotendeels bestaan uit glas of ander licht doorlatend materiaal, 

dienend tot het kweken van groente, vruchten, bloemen, bomen, struiken of planten. 




1.64 Kwetsbaar object: 

Een object waarvoor ingevolge het Besluit externe veiligheid inrichtingen een grenswaarde voor het risico 

c.q. een risico-afstand tot een risicovolle inrichting is bepaald, die in acht genomen moet worden. 

1.65 Landschapswaarde: 

De aan een gebied toegekende waarde, wat betreft het waarneembare deel van het aardoppervlak, welke 

waarde wordt bepaald door de herkenbaarheid en identiteit van de onderlinge samenhang en 

beïnvloeding van niet-levende en levende natuur. 

1.66 Maatschappelijke voorzieningen: 

Educatieve, sociaal-medische, sociaal-culturele, levensbeschouwelijke, sport- en recreatieve 

voorzieningen en voorzieningen voor openbare dienstverlening, en ondergeschikte detailhandel ten 

dienste van deze voorzieningen. 

1.67 Manege: 

Een bedrijf met een publieksgericht karakter, gericht op het bieden van gelegenheid aan derden tot het 

berijden en verzorgen van paarden en/of pony's. De bedrijfsactiviteiten bestaan uit instrueren, verhuren 

van paarden en/of pony's, het organiseren van wedstrijden en/of andere evenementen, alsmede het 

exploiteren van pensionstalling, horeca (kantine, foyer en dergelijke), logies en/of 

verenigingsaccommodatie. Daarnaast kunnen de bedrijfsactiviteiten bestaan uit het houden, weiden, 

stallen, africhten, trainen en/of berijden van paarden en/of pony's, alsmede de handel in paarden en/of 

pony's. 

1.68 Mantelzorg: 

Het bieden van zorg aan een ieder die hulpbehoevend is op het fysieke, psychische en/of sociale vlak, 

op vrijwillige basis en buiten organisatorisch verband. 

1.69 Mestopslag: 

Opslag van mest voor een agrarisch bedrijf, in een bouwwerk zoals een mestbassin of opslag anders 

dan in een bouwwerk (mestzak en daarmee gelijk te stellen voorzieningen). 

1.70 Minicamping: 

Een terrein voor het plaatsen/geplaatst houden van maximaal 15 kampeermiddelen tegelijk, in de 

periode tussen 1 maart en 1 oktober. 

1.71 Natuurlijke waarde: 

De aan een gebied toegekende waarde, gekenmerkt door de onderlinge samenhang en beïnvloeding van 

de levende en niet-levende natuur, zoals geologische, geomorfologische, bodemkundige en biologische 

elementen. 

1.72 Nevenactiviteiten: 

Aan de agrarische hoofdactiviteit ondergeschikte activiteiten die niet rechtstreeks de uitoefening van de 

agrarische bedrijfsvoering betreffen. 

1.73 Nissenhut: 

Loods (ook bekend als romneyloods) met een halfcirkelvormige doorsnede, opgebouwd uit metalen 

spanten met een T- of buisprofiel en afgedekt met dunne staalplaten op gordingen. Gebouwtype dat 

demontabel en verplaatsbaar is. 




1.74 Nutsvoorziening: 

Voorzieningen voor algemeen nut, zoals afvalinzameling, elektriciteit, gas, (tele)communicatie en 

dataverkeer, openbaar vervoer en water. Het gaat hierbij om andere bouwwerken zoals antennes, 

bakken, borden, containers, hekken, kastjes, palen, zuilen en wat met deze objecten te vergelijken is. 

Onder nutsvoorziening wordt ook verstaan een schakelstation, een rioolwaterzuiveringsinstallatie, een 

telecommunicatiestation, een transformatorstation en aardgaslocaties van de NAM. 

1.75 Ondergeschikte bouwonderdelen: 

a. balkons, entreeportalen en ingangspartijen, erkers, galerijen, luifels, en veranda's, alle samen over 

maximaal de halve gevelbreedte; 

b. funderingen, hellingbanen, stoepen, stoeptreden, plinten, alle niet hoger dan 1 meter; 

c. liftschachten, trappen(huizen), schoorstenen en ventilatiekanalen, alle samen over maximaal een 

kwart van de gevelbreedte; 

d. gevel- en kroonlijsten, gevelversieringen, kozijnen, pilasters, en overstekende daken; 

en naar aard en omvang hiermee gelijk te stellen bouwonderdelen. 

1.76 Paardenhouderij: 

Een complex van bebouwing en gronden (waaronder rijbakken) slechts gericht op het houden, weiden, 

stallen, africhten, trainen en/of berijden van paarden en/of pony's, alsmede de handel in paarden en/of 

pony's. De activiteiten zijn, anders dan een manege, niet gericht op het (laten) instrueren van derden, 

het verhuren van paarden en/of pony's, het organiseren van wedstrijden en/of andere evenementen, 

horeca, logies en/of verenigingsaccommodatie. Het exploiteren van pensionstalling is een 

ondergeschikte activiteit. 

1.77 Passantenhaven: 

Haven voor doorreizende (recreatie)vaartuigen. 

1.78 Peil: 

a. Voor een bouwwerk op een perceel, waarvan de hoofdtoegang direct aan de weg grenst: de hoogte 

van de weg ter plaatse van die hoofdtoegang; 

b. Voor een bouwwerk op een perceel, waarvan de hoofdtoegang niet direct aan de weg grenst: de 

hoogte van het terrein ter plaatse van die hoofdtoegang bij voltooiing van de bouw. 

1.79 Pensionstalling: 

Het bieden van gelegenheid aan derden om hun paarden en/of pony's in pension te houden, stallen en te 

weiden met gebruikmaking van de aanwezige voorzieningen. 

1.80 Plaatselijke verhogingen: 

Afzuig-/luchtbehandelinginstallaties, luchtkokers, liftkokers, lichtkappen/-koepels, meetapparatuur, 

schoorstenen, en zend-/ontvangstinstallaties en naar aard en omvang hiermee gelijk te stellen 

bouwonderdelen bovenop een bouwwerk. 

1.81 Plan: 

Het bestemmingsplan "Buitengebied" van de gemeente Hoogezand-Sappemeer. Het plan bestaat uit 

deze planregels en de plankaart. Het plan gaat vergezeld van een plantoelichting. 

1.82 Plangebied: 

Het gebied waarop dit bestemmingsplan betrekking heeft. 

1.83 Plankaart: 

De geometrisch bepaalde planobjecten als vervat in het GML-bestand 

"NL.IMRO.0018.BP098Buitengebied-30va". Analoog verbeeld in de vorm van een kaart met bijbehorende 

verklaring die aangeeft op welk gebied deze planregels van toepassing zijn. 




1.84 Planregels: 

De in de Wet ruimtelijke ordening, in het bijbehorende Besluit ruimtelijke ordening en in de Standaard 

Vergelijkbare BestemmingsPlannen (SVBP2008) bedoelde regels van dit bestemmingsplan die bepaald 

gebruik en bebouwing van het plangebied toelaten. 

1.85 Productiegebonden detailhandel: 

Detailhandel in goederen die ter plaatse worden vervaardigd, geteeld, gerepareerd en/of toegepast in het 

productieproces, waarbij de detailhandelsfunctie ondergeschikt is aan de productiefunctie. 

1.86 Rijbak: 

Een afgebakend deel van een perceel dat wordt gebruikt voor hippische activiteiten, al dan niet met 

omheining en/of bodembedekking van zand, houtsnippers en dergelijke. 

1.87 Risicovolle inrichting: 

Een inrichting bij welke ingevolge het Besluit externe veiligheid inrichtingen een grenswaarde danwel 

richtwaarde voor het risico c.q. een risico-afstand moet worden aangehouden bij het in het 

bestemmingsplan toelaten van kwetsbare of beperkt kwetsbare objecten. 

1.88 Seksinrichting: 

De voor het publiek toegankelijke, besloten ruimte waarin bedrijfsmatig, of in een omvang alsof zij 

bedrijfsmatig is, seksuele handelingen worden verricht, of vertoningen van erotisch-pornografische aard 

plaatsvinden. Bijvoorbeeld een prostitutiebedrijf, waaronder begrepen een erotische massagesalon, een 

seksbioscoop, een seksautomatenhal, een sekstheater of een parenclub, al dan niet in combinatie met 

elkaar. 

1.89 Serrestal: 

Een foliestal met boogconstructie en tunnelframes met dakbedekking bestaande uit één of twee lagen 

kunststof folie met daaroverheen een schaduwdoek. De gevels bestaan uit een lage keerwand met 

daarboven een windbreekgaas of een ventilatiegordijn. 

1.90 SVBP2008: 

Standaard Vergelijkbare BestemmingsPlannen, behoort tot de ministeriële regeling die aansluit bij de 

Wet ruimtelijke ordening en het Besluit ruimtelijke ordening. 

1.91 Theeschenkerij: 

Een aan de bestemming ondergeschikte galerie en horecabedrijf waar bedrijfsmatig dranken en/of 

etenswaren voor gebruik ter plaatse worden verstrekt. De activiteiten zijn vooral gericht op tuinrecreatie 

en het overdag verstrekken van in hoofdzaak alcoholvrije dranken en eenvoudige etenswaren aan met 

name bezoekers van de bestemming en/of passerende recreanten. 

1.92 Tuinbouwbedrijf: 

Een bedrijf dat overwegend of alleen is gericht op het voortbrengen van producten door het telen en 

kweken van tuinbouwgewassen, op open grond of in kassen, waarbij gebruik gemaakt kan worden van 

biomassavergisting. 

1.93 Tuinbouwgewassen: 

Groenten, vruchten, bloemen, sierplanten, bomen niet zijnde bosbouw, bollen of zaden. 

1.94 Tuincentrum: 

Een bedrijf, dat is gericht op het voortbrengen van producten door het telen van gewassen, alsmede op 

het verkopen en het leveren van gewassen en andere goederen voor het inrichten van tuinen. 

1.95 Tuinrecreatie: 

Het in ondergeschikte mate aan de bestemming openstellen van een erf voor publiek voor dagrecreatie 

in de vorm van een showtuin, theeschenkerij, beeldentuin en daarmee te vergelijken activiteiten. 




1.96 Tunnelkas: 

Elke constructie van hout, metaal of ander materiaal, welke met plastic of in gebruik daarmee 

overeenstemmend materiaal is afgedekt en dient als teeltondersteuning voor bedekte teelten. 

1.97 Volwaardige intensieve veehouderij: 

Een intensieve veehouderij die per 1 januari 2009 beschikte over een milieuvergunning voor het houden 

van ten minste het aantal dieren zoals aangegeven in de toelichting van dit plan. 

1.98 Voorgevel: 

De naar de weg gekeerde gevel van een gebouw; 

of als een perceel is gelegen op een hoek van een openbare weg, fiets- of voetpad, de naar de 

openbare weg, fiets- of voetpad gekeerde gevels. Burgemeester en wethouders wijzen één of 

meerdere gevels als zij- of achtergevel aan als deze gevel(s) vanuit stedenbouwkundig oogpunt niet 

als voorgevel zijn aan te merken en de beeldkwaliteit door de aanwijzing gehandhaafd kan blijven; 

of als een perceel met tegenovergestelde zijden grenst aan een openbare weg, fiets- of voetpad, die 

als zodanig door BW aan te wijzen gevel. 

1.99 Voorgevelrooilijn: 

De evenwijdig aan de as van de weg gelegen lijn, welke; 

langs een wegzijde met een regelmatige of nagenoeg regelmatige ligging van de voorgevels van de 

bestaande bebouwing, zoveel mogelijk aansluitend aan de ligging van de voorgevels van de 

bestaande bebouwing, een zoveel mogelijk gelijkmatig beloop van de rooilijn overeenkomstig de 

richting van de weg heeft; 

langs een wegzijde zonder een regelmatige of nagenoeg regelmatige ligging van de voorgevels van 

de bestaande bebouwing, en waarlangs mag worden gebouwd, gelegen is op 10 meter uit de as van 

de weg bij een wegbreedte tot 10 meter, of gelegen is op 15 meter uit de as van de weg bij een 

wegbreedte vanaf 10 meter. 

1.100 Voorkeursgrenswaarde: 

De maximale waarde voor de geluidsbelasting, zoals deze rechtstreeks kan worden afgeleid uit de Wet 

geluidhinder en/of het Besluit geluidhinder. 

1.101 VAB: 

Vrijgekomen agrarische bebouwing welke hun oorspronkelijke functie hebben verloren of dreigen te 

verliezen, en behouden dienen te worden met het oog op verbetering van de leefbaarheid van het 

platteland, handhaving van het cultureel erfgoed en bijdrage aan verbetering van de kwaliteit van het 

landschap. Gebouwen worden als VAB aangemerkt indien zij in het bestemmingsplan Buitengebied uit 

1993 een agrarische bedrijfsbestemming hadden en deze bestemming is komen te vervallen in dit 

bestemmingsplan. 

1.102 Vrijloopstal: 

Traditionele veestal, boog- of serrestal zonder ligboxen met een gecombineerd lig- en loopoppervlak. 

1.103 Winkel: 

Een gebouw, dat een ruimte omvat, welke door zijn indeling kennelijk bedoeld is te worden gebruikt voor 

de detailhandel. 

1.104 Woning: 

Een complex van ruimten bedoeld voor de huisvesting van een huishouding, of een samenhangende 

groep van huishoudens zonder dat hierbij sprake is van meervoudige woningen. 




Artikel 2 Wijze van meten 

2.1 De bouwhoogte (de nokhoogte) van een bouwwerk: 

Vanaf het peil tot aan het hoogste punt van het bouwwerk, met uitzondering van ondergeschikte 

bouwonderdelen, zoals schoorstenen, antennes en naar de aard daarmee gelijk te stellen 

bouwonderdelen. 

2.2 De goothoogte van een bouwwerk: 

Vanaf het peil tot aan de bovenkant van de goot, c.q. de druiplijn, het boeiboord of een daarmee gelijk te 

stellen constructiedeel. 

2.3 De dakhelling: 

Langs het dakvlak ten opzichte van het horizontale vlak. 

2.4 De oppervlakte van een bouwwerk: 

Tussen de buitenwerkse gevelvlakken en/of het hart van de scheidingsmuren, neerwaarts geprojecteerd 

op het gemiddelde niveau van het afgewerkte bouwterrein ter plaatse van het bouwwerk. 

2.5 De inhoud van een bouwwerk: 

Tussen de onderzijde van de begane grondvloer, de buitenzijde van de gevels (en/of het hart van de 

scheidingsmuren) en de buitenzijde van daken en dakkapellen. 

2.6 De hoogte van een windturbine: 

Vanaf het peil tot aan de (wieken)as van de windturbine. 




Hoofdstuk 2 Bestemmingsregels 

Artikel 3 Agrarisch 

3.1 Bestemmingsomschrijving 

De voor 'Agrarisch' aangewezen gronden zijn bestemd voor: 

a. agrarische activiteiten; 

b. bedrijfswoning; 

c. bescherming van het natuurlijk verschil in hoogteligging ter plaatse van de aanduiding 'specifieke 

vorm van agrarisch met waarden - reliëf'; 

d. bescherming van de herkenbaarheid van de verkavelingsrichting, ter plaatse van de aanduiding 

'overig - opstrekkende verkaveling'; 

e. bescherming van de herkenbaarheid van het veenkoloniale verkavelingssysteem, ter plaatse van de 

aanduiding 'overig - veenkoloniaal gebied'; 

f. bescherming van de karakteristieke bebouwing ter plaatse van de aanduiding 'specifieke vorm van 

waarde - karakteristieke objecten'; 

g. intensieve veehouderij, alleen bestaande bedrijven ter plaatse van de aanduidingen 'intensieve 

veehouderij' en 'specifieke vorm van agrarisch met waarden - volwaardige intensieve veehouderij'; 

h. paardenhouderij, alleen ter plaatse van de aanduiding 'paardenhouderij'; 

en daaraan ondergeschikt: 

i. bedrijf of beroep aan huis, verbonden aan de bedrijfswoning; 

j. infrastructurele voorzieningen; 

k. nutsvoorzieningen; 

l. sloten, beken en daarmee gelijk te stellen waterlopen; 

m. stalling van vaar- en voertuigen; 

n. waterhuishoudkundige doeleinden. 

3.2 Bouwregels 

3.2.1 Algemeen 

Voor het bouwen van alle bouwwerken gelden de volgende regels: 

a. bouwwerken zijn alleen toegelaten ter plaatse van de aanduiding 'agrarisch bedrijf'; 

b. bouwwerken zijn alleen toegelaten in een bouwvlak, uitgezonderd: 

1. ondergeschikte bouwonderdelen. Ondergeschikte bouwonderdelen mogen de grenzen van het 

bouwvlak met ten hoogste 1 meter overschrijden; 

2. erf- of perceelafscheidingen; 

3. mestbassins buiten het bouwvlak, deze zijn alleen toegelaten ter plaatse van de aanduiding 

'specifieke vorm van agrarisch - mestbassin'; 

c. waar de plaats en de afmetingen van bestaande bouwwerken de minimale en/of maximale maten 

bepaald in deze bouwregels overschrijden, vormen de bestaande maten het minimum respectievelijk 

het maximum. 

3.2.2 Gebouwen 

Voor het bouwen van gebouwen gelden de volgende regels: 

a. per bedrijf is 1 bedrijfswoning toegelaten, tot een oppervlak van 150 m 2 ; 

b. bedrijfsgebouwen, en ingebouwde bedrijfswoningen zijn toegelaten: 

1. tot een goothoogte van 6 meter; 

2. tot een bouwhoogte van 14 meter; 

3. met een dakhelling groter dan 22 graden voor tenminste 80% van het oppervlak, als de 

gebouwen samen een oppervlakte van meer dan 50 m 2 hebben; 

c. niet-ingebouwde bedrijfswoningen zijn toegelaten: 

1. tot een goothoogte van 4,5 meter; 

2. tot een bouwhoogte van 8,5 meter; 




3. met een dakhelling groter dan 30 graden; 

d. oprichting van een ligboxenstal (anders dan uitbreiding van bestaande ligboxenstallen) is alleen 

toegelaten indien de lichtsterkte binnen niet meer dan 150 lux bedraagt, tenzij die stal tussen 20.00 

uur en 6.00 uur is voorzien van voorzieningen die de lichtuitstraling met tenminste 90% reduceren; 

e. uitbreiding van de bestaande vloeroppervlakte van stallen voor intensieve veehouderij is niet 

toegestaan; 

f. het bouwen van nissenhutten is niet toegelaten; 

g. het bouwen van serre-, vrijloop- en boogstallen is niet toegelaten; 

h. gebouwen zijn toegelaten tot de daarvoor in deze bouwregels genoemde hoogten, uitgezonderd 

plaatselijke verhogingen. Plaatselijke verhogingen zijn toegelaten tot ten hoogste 10% van de 

oppervlakte van het betreffende gebouw, en tot ten hoogste een kwart van de maximale hoogte van 

het betreffende gebouw met een maximum van 3 meter. 

3.2.3 Erf- of perceelafscheidingen 

Erf- of perceelafscheidingen zijn toegelaten tot 1 meter hoogte, of tot 2 meter mits gebouwd: 

a. op een erf of perceel waarop reeds een gebouw staat, en 

b. meer dan 1 meter achter de voorgevelrooilijn, en 

c. meer dan 1 meter van de weg of het openbaar groen. 

3.2.4 Licht-, reclame- en vlaggenmasten 

Licht-, reclame- en vlaggenmasten zijn toegelaten tot 6 meter hoogte. 

3.2.5 Overige bouwwerken 

Andere bouwwerken zijn toegelaten: 

a. binnen een bouwvlak; 

b. tot een hoogte van 3 meter, binnen de afstand tot de as van de weg van 15 meter, als zij naar hun 

aard niet aan de weg zijn gebonden, of anders tot een hoogte van 15 meter. 

3.3 Afwijken van de bouwregels 

A. Het bevoegd gezag kan met een omgevingsvergunning afwijken van het bepaalde in 3.2.2 onder b3 

en 3.2.2 onder g en de bouw van serre-, vrijloop- en boogstallen toestaan, mits: 

1. de bouwlocatie niet is gelegen in het tot Artikel 9 Waarde - Beschermd dorpsgezicht behorende 

gebied; 

2. de lichtsterkte binnen de stal niet meer dan 150 lux bedraagt, tenzij de stal tussen 20.00 uur en 

6.00 uur is voorzien van voorzieningen die de lichtuitstraling tenminste met 90% reduceren; 

3. de realisatie plaatsvindt op basis van een door het college van burgemeester en wethouders 

goedgekeurd landschappelijk inpassingsplan waarin rekening is gehouden met: 

het respecteren van de historisch gegroeide landschapsstructuur; 

het houden van afstand tot andere ruimtelijke elementen buiten het agrarisch bouwvlak; 

de inpasbaarheid van de stal in het landschapstype; 

het aanbrengen van afschermende beplanting, hierbij dient gebruik te worden gemaakt van 

inheemse soorten; 

de evenwichtigheid van de ordening en maatvoering van de bestaande bedrijfsgebouwen. 

B. Het bevoegd gezag kan, mits hierbij geen onevenredige aantasting plaatsvindt van: 

het straat- en bebouwingsbeeld, en 

de aanwezige cultuurhistorische, landschaps- en natuurwaarden, en 

de woonsituatie, en 

de verkeersveiligheid, en 

de sociale veiligheid, en 

de milieusituatie, en 

de gebruiksmogelijkheden van de aangrenzende gronden, 

met een omgevingsvergunning afwijken van: 

a. de op de plankaart of in de planregels gegeven maten, afmetingen en percentages, tot ten 

hoogste 10% van die maten, afmetingen en percentages, 

uitgezonderd de hoogte van windturbines en reclamemasten, 

behalve waarvoor hiernavolgend andere maten en percentages worden genoemd; 




b. de planregels en toestaan dat bouwgrenzen worden overschreden, als een meetverschil daartoe 

aanleiding geeft; 

c. het bepaalde in 3.2.2 onder b2 en een bouwhoogte van 16 meter toestaan; 

d. het bepaalde in 3.2.2 onder b3 en een dakhelling vanaf 18 graden en/of een afwijkend 

percentage voor het oppervlak toestaan. 

3.4 Omgevingsvergunning voor het slopen van een bouwwerk 

Het is verboden zonder of in afwijking van een schriftelijke vergunning van burgemeester en wethouders 

een bouwwerken geheel of gedeeltelijk te slopen, als dat bouwwerk geheel of gedeeltelijk is gelegen ter 

plaatse van de aanduiding 'specifieke vorm van waarde - karakteristieke objecten'. 

3.5 Specifieke gebruiksregels 

3.5.1 Stalling 

Voor de stalling van vaar- en voertuigen gelden de volgende regels: 

a. de uitoefening van het agrarisch bedrijf blijft de hoofdfunctie, zowel in omvang als in uitstraling, 

vooral aan de naar de weg gekeerde zijde(n) van het bouwvlak; 

b. de stalling wordt uitgeoefend door 1 of meer personen die het agrarisch bedrijf ter plekke uitoefenen; 

c. de stalling mag niet meer ruimte gebruiken dan 40% van de totale oppervlakte van de gebouwen en 

niet meer dan 250 m 2 ; 

d. de stalling mag geen onevenredige afbreuk doen aan het woonkarakter van de omgeving, en mag 

geen noemenswaardige hinder veroorzaken of afbreuk doen aan de gebruiksmogelijkheden en 

privacy van omliggende gronden en bouwwerken; 

e. de stalling is alleen toegelaten als in de parkeerbehoefte voorzien wordt op het eigen erf. 

3.5.2 Bedrijf of beroep aan huis 

Voor aan de bedrijfswoning verbonden bedrijven en beroepen gelden de volgende regels: 

a. de woonfunctie blijft de hoofdfunctie, zowel in omvang als in uitstraling, vooral aan de naar de weg 

gekeerde zijde(n) van het perceel; 

b. de activiteit wordt uitgeoefend door de bewoner(s); 

c. de activiteit mag geen onevenredige afbreuk doen aan het woonkarakter van de woning en 

omgeving, en mag geen noemenswaardige hinder veroorzaken of afbreuk doen aan de 

gebruiksmogelijkheden en privacy van omliggende gronden en bouwwerken; 

d. de activiteit wordt in de gebouwen uitgeoefend; 

e. de activiteit mag niet meer ruimte gebruiken dan 40% van de totale oppervlakte van de gebouwen en 


f. alleen productiegebonden detailhandel is toegelaten; 

g. de activiteit is alleen toegelaten als zij milieuhygiënisch passend is; 

h. de activiteit is alleen toegelaten als in de parkeerbehoefte voorzien wordt op het eigen erf; 

i. reclame-uitingen en etalages zijn niet toegelaten. 

3.5.3 Strijdig gebruik 

Tot een gebruik, strijdig met deze bestemming, zoals bedoeld in artikel 7.2 onder b. van de Wet 

ruimtelijke ordening, wordt in ieder geval gerekend: 

a. het gebruik van andere gebouwen dan de bedrijfswoning en haar bijgebouwen voor bewoning; 

b. het gebruik van bijgebouwen van de bedrijfswoning voor zelfstandige bewoning; 

c. het gebruik van gronden als standplaats voor kampeermiddelen; 

d. het gebruik van gronden voor tuinbouw; 

e. het gebruik van gronden voor houtteelt, boomkwekerijen, boomgaarden en de aanleg van bos; 

f. het gebruik van gronden buiten het bouwvlak voor mestopslag, tenzij het bestaande opslag is; 

g. het gebruik van gronden en bouwwerken als manege; 

h. het gebruik van gronden voor het storten van puin en afvalstoffen; 

i. het gebruik van gronden voor de opslag van schroot, afbraak- en bouwmaterialen, anders dan voor 

de uitvoering van krachtens de bestemming toegelaten bouwactiviteiten, werken en 

werkzaamheden; 

j. het gebruik van gronden voor de stalling en opslag van (aan het oorspronkelijk gebruik onttrokken) 




vaar-, vlieg- of voertuigen (anders dan 3.5.1 toelaat); 

k. het gebruik van gronden en bouwwerken voor detailhandel (anders dan 3.5.2 onder f toelaat), een 

horecabedrijf en/of seksinrichting. 

3.6 Afwijken van de gebruiksregels 

A. Het bevoegd gezag kan mits geen onevenredige aantasting plaatsvindt van: 








met een omgevingsvergunning afwijken van het bepaalde in 3.1 en toestaan dat gronden en gebouwen 

binnen het bouwvlak mogen worden gebruikt voor nevenactiviteiten, mits: 

1. de uitoefening van het agrarisch bedrijf de hoofdfunctie blijft, zowel in omvang als in uitstraling, 


2. de activiteit wordt uitgeoefend door 1 of meer personen die het agrarisch bedrijf ter plekke 

uitoefenen; 

3. de aard en invloed op de omgeving is beperkt tot de afstanden die gehanteerd worden voor de 

categorie 1 of 2 van de Staat van Bedrijfsactiviteiten opgenomen als Bijlage 4 van de planregels; 

4. als de activiteit inpandig plaatsvindt, deze in omvang en uitstraling ondergeschikt blijft aan het 

hoofdgebouw en niet meer oppervlak in gebruik neemt dan 40% van de totale oppervlakte van de 

bestaande gebouwen tot een maximum van 250 m2; 

5. als de activiteit uitpandig plaatsvindt, deze niet meer oppervlak in gebruik neemt dan 40% van het 

bouwvlak tot een maximum van 4.000 m2, binnen het bouwvlak; 

6. als aangetoond is dat de activiteit niet binnen de bestaande bebouwing kan worden uitgeoefend, 

voor de activiteit een gebouw wordt toegelaten kleiner dan 100 m2 , binnen het bouwvlak; 

7. detailhandel in de vorm van het aanbieden en verkopen van streekeigen producten alleen inpandig 

wordt toegelaten tot een vloeroppervlak van 120 m2; 

8. het geen tuinbouw, intensieve veehouderij, houtteelt, boomkwekerij, boomgaard en aanleg van bos 

betreft; 

9. in de parkeerbehoefte wordt voorzien op eigen erf; 

10. de activiteit geen noemenswaardige hinder veroorzaakt, en geen afbreuk doet aan de 


11. als het een minicamping betreft, die camping alleen is toegelaten: 

tot 15 kampeermiddelen, en 

het gebruik plaatsvindt tussen 1 april en 1 oktober, en 

een afstand tot andere minicampings heeft van meer dan 500 meter, en 

als eventuele bebouwing voor de minicamping geplaatst wordt nabij bestaande bebouwing, 

en 

het terrein omgeven is met beplanting, zodanig dat de minicamping opgaat in het 

landschap, en 

als de camping niet gelegen is ter plaatse van de aanduiding 'overig - dorpsgebied', en 

aan de Woldweg niet meer dan 2 minicampings zijn. 

12. als de nevenactiviteit biomassavergisting betreft, dit alleen is toegelaten: 

hetzij voor minimaal 50% gebruik wordt gemaakt van mest of co-substraten afkomstig van 

het betreffende agrarische bedrijf, hetzij het product (waaronder restproduct) voor minimaal 

50% wordt gebruikt op het betreffende agrarisch bedrijf, en 

de activiteit niet plaatsvindt in de gebieden aangeduid als 'overig: dorpsgebied'. 

B. Het bevoegd gezag kan mits geen onevenredige aantasting plaatsvindt van: 











met een omgevingsvergunning afwijken van het bepaalde in 3.5.3 onder a en b en toestaan dat een 

woning of een bedrijfswoning door meer dan één afzonderlijke huishouding wordt gebruikt en vrijstaande 

bijgebouwen voor zelfstandige bewoning worden gebruikt, onder de voorwaarden dat: 

1. dit noodzakelijk is om mantelzorg te kunnen verlenen en die zorgbehoefte overtuigend kan worden 

aangetoond; 

2. het bebouwde oppervlak dat voor de zorgbehoefte in gebruik wordt genomen maximaal 60 m 2 

bedraagt; 

3. vrijstaande bijgebouwen die voor de zorgbehoefte in gebruik worden genomen moeten qua ligging 

een ruimtelijke eenheid vormen met het hoofdgebouw; 

4. het voor de zorgbehoefte in gebruik te nemen gebouw ligt op maximaal 10 meter van de 

dichtsbijzijnde zij- of achtergevel van het hoofdgebouw en is niet gesitueerd voor de (verlengde) 

voorgevel van het hoofdgebouw; 

5. direct na beëindiging van de mantelzorg het gebruik in overeenstemming met de regels van dit 

bestemmingsplan wordt gebracht. 


3.7.1 Verbod 

Het is verboden zonder of in afwijking van een omgevingsvergunning van het bevoegd gezag een 

bouwwerk geheel of gedeeltelijk te slopen, als dat bouwwerk geheel of gedeeltelijk is gelegen ter 


3.7.2 Vrijstelling 

Het onder het 3.7.1 genoemde verbod geldt niet voor het slopen van: 

a. bouwwerken ingevolge een aanschrijving van burgemeester en wethouders op basis van de Wet 

algemene bepalingen omgevingsrecht; 

b. bouwwerken waarvoor geen omgevingsvergunning is vereist; 

c. bouwwerken waarvoor een tijdelijke omgevingsvergunning is verleend. 

3.7.3 Voorwaarden 

De omgevingsvergunning wordt alleen verleend als: 

a. een volgens de bouwverordening benodigde vergunning voor het slopen kan worden verleend; 

b. het betreffende bouwwerk niet voldoet aan de criteria voor karakteristieke objecten zoals 

weergegeven in Bijlage 5 Criteria voor karakteristieke objecten. 




Artikel 4 Bedrijf 


De voor 'Bedrijf' aangewezen gronden zijn bestemd voor bestaande bedrijven en daaraan ondergeschikt: 

a. productiegebonden detailhandel; 

b. tuinen, erven en terreinen; 

c. parkeervoorzieningen; 

d. groenvoorzieningen; 

e. wegen, straten en paden; 

f. nutsvoorzieningen. 




a. waar de plaats en de afmetingen van bestaande bouwwerken de minimale en/of maximale maten 


het maximum; 

b. bouwwerken zijn alleen toegelaten in een bouwvlak; 

c. gebouwen zijn toegelaten tot de daarvoor in deze bouwregels genoemde hoogten, uitgezonderd 




4.2.2 Overige 


a. Ondergeschikte bouwonderdelen mogen de grenzen van het bouwvlak met ten hoogste 1 meter 

overschrijden; 

b. Gebouwen zijn toegelaten tot een goothoogte van 3,5 meter en tot een bouwhoogte van 8,5 meter; 

c. Gebouwen zijn toegelaten met een dakhelling groter dan 30 graden; 

d. Een bedrijfswoning is niet toegelaten ter plaatse van de aanduiding 'bedrijfswoning uitgesloten'. 






4.2.4 Licht- en vlaggenmasten 

Licht-, vlaggen- en reclamemasten zijn toegelaten tot 6 meter hoogte. 


Voor het bouwen van overige andere bouwwerken gelden dat zij zijn toegelaten tot een hoogte van 5 

meter. 



Tot een gebruik, strijdig met deze bestemming, zoals bedoeld in artikel 7.2, onder b van de Wet 

















vaar-, vlieg- of voertuigen; 

k. het gebruik van gronden en bouwwerken voor detailhandel, anders dan productiegebonden 

detailhandel tot een oppervlak van 60 m 2 ; 

l. het gebruik van gronden en bouwwerken voor een horecabedrijf en/of seksinrichting. 




Artikel 5 Agrarisch - Tuinbouw 


De voor 'Agrarisch - Tuinbouw' aangewezen gronden zijn bestemd voor: 

a. bedrijfswoning; 

b. bescherming van de karakteristieke bebouwing ter plaatse van de aanduiding 'specifieke vorm van 




d. instandhouden en scheppen van een goed woon- en leefklimaat, ter plaatse van de aanduidingen 

'milieuzone - geur en geluid zone 50 meter' en 'milieuzone - geurzone 100 meter'; 

e. tuinbouw, tuinbouwbedrijven; 

f. agrarische activiteiten. 


g. bedrijf of beroep aan huis, verbonden aan de bedrijfswoning; 

h. groenvoorzieningen; 

i. nutsvoorzieningen; 

j. parkeervoorzieningen, paden en wegen; 

k. productiegebonden detailhandel; 

l. verkeers- en verblijfsvoorzieningen; 

m. water, -partijen en -lopen. 



Voor het bouwen van bouwwerken -uitgezonderd de bouwwerken als bedoeld in artikel 5.2.3 en 5.2.4- 

geldt dat dit alleen is toegelaten in een bouwvlak en uitsluitend ten behoeve van een tuinbouwbedrijf. 



a. kassen zijn toegelaten tot een hoogte van 9 meter; 

b. overige bedrijfsbouwwerken zijn toegelaten tot een bouwhoogte van 14 meter; 

c. bedrijfsgebouwen, kassen en overige gebouwen alsmede bassins zijn alleen toegelaten op een 

afstand groter dan 15 meter vanaf de naar de weg gekeerde perceelsgrens en op een afstand groter 

dan 4 meter vanaf de voorgevelrooilijn van de bedrijfswoning; 

d. bedrijfswoningen zijn toegelaten: 

1. één per bouwvlak; 

2. tot een oppervlak van 150 m 2 ; 

3. tot een bouwhoogte van 8,5 meter en tot een goothoogte van 4,5 meter; 

4. alleen op een afstand groter dan 4 meter vanaf de naar de weg gekeerde perceelsgrens; 

e. bijgebouwen bij een bedrijfswoning zijn toegelaten tot een oppervlak van 50 m 2 , tot een bouwhoogte 

van 5,5 meter en tot een goothoogte van 3 meter; 

f. gebouwen voor verkeers- en nutsdoeleinden zijn toegelaten tot een oppervlak van 20 m 2 , en tot een 

bouwhoogte van 3 meter; 

g. het bouwen van nissenhutten is niet toegelaten; 

h. het bouwen van serre-, vrijloop- en boogstallen is niet toegelaten; 

i. gebouwen zijn toegelaten tot de daarvoor in deze bouwregels genoemde hoogten, uitgezonderd 















Het bevoegd gezag kan, mits geen onevenredige aantasting plaatsvindt van: 









1. de op de plankaart of in de planregels gegeven maten, afmetingen en percentages, tot ten 



behalve waarvoor hiernavolgend andere maten en percentages genoemd worden; 

2. de planregels en toestaan dat bouwgrenzen worden overschreden, als een meetverschil daartoe 


3. het bepaalde in 5.2.2 onder c en onder d4 als een efficiënte kavelindeling en/of bedrijfsvoering 

dit vereist, en toestaan dat kleinere afstanden worden aangehouden; 

4. het bepaalde in 5.2.2 onder d3 en een goothoogte tot 6 meter toestaan. 




















a. ter plaatse van de aanduiding 'milieuzone - geur en geluid zone 50 meter': tuinbouw; 

b. ter plaatse van de aanduiding 'milieuzone - geurzone 100 meter': biomassavergisting, opslag van 

vaste mest, afgedragen gewas of gebruikt substraatmateriaal en mestfermentatie; 

c. het gebruik van andere gebouwen dan de bedrijfswoning en haar bijgebouwen voor bewoning; 

d. het gebruik van bijgebouwen van de bedrijfswoning voor zelfstandige bewoning; 

e. het gebruik van gronden als standplaats voor kampeermiddelen. 

f. het gebruik van gronden voor houtteelt, boomkwekerijen, boomgaarden en de aanleg van bos; 

g. het gebruik van gronden buiten het bouwvlak voor mestopslag, tenzij het bestaande opslag is; 




h. het gebruik van gronden en bouwwerken als manege; 

i. het gebruik van gronden voor het storten van puin en afvalstoffen; 

j. het gebruik van gronden voor de opslag van schroot, afbraak- en bouwmaterialen, anders dan voor 



k. het gebruik van gronden voor de stalling en opslag van (aan het oorspronkelijk gebruik onttrokken) 


l. het gebruik van gronden en bouwwerken voor detailhandel (anders dan 5.4.1 onder e toelaat), een 












a. het bepaalde in 5.4.2 onder a en ter plaatse van de aanduiding 'milieuzone - geur en geluid zone 50 

meter' tuinbouw toestaan; 

b. het bepaalde in 5.4.2 onder b en ter plaatse van de aanduiding 'milieuzone - geurzone 100 meter' 

opslag van vaste mest, afgedragen gewas of gebruikt substraatmateriaal en mestfermentatie 

toestaan; 

c. het bepaalde in 5.4.2 onder c en d en toestaan dat een bedrijfswoning door meer dan één 

afzonderlijke huishouding wordt gebruikt en vrijstaande bijgebouwen voor zelfstandige bewoning 

worden gebruikt, mits: 

1. dit gebruik voor mantelzorg nodig is en die zorgbehoefte overtuigend is aangetoond; 

2. voor de mantelzorg niet meer dan 60 m 2 wordt gebruikt; 

3. voor de mantelzorg gebruikte vrijstaande bijgebouwen een ruimtelijke eenheid vormen met de 

woning; 

4. voor de mantelzorg gebruikte gebouwen op niet meer dan 10 meter van de dichtstbijzijnde zij- of 

achtergevel van de woning liggen en niet voor de (verlengde) voorgevel van de woning; 

5. het gebruik direct na beëindiging van de mantelzorg in overeenstemming met de regels van dit 


d. het bepaalde in 5.4.2 onder l en detailhandel toestaan, in de vorm van het inpandig aanbieden en 

verkopen van streekeigen producten tot een vloeroppervlak van 120 m2. 

5.6 Omgevingsvergunning voor het uitvoeren van een werk, geen bouwwerk zijnde, of 

van werkzaamheden 

5.6.1 Verbod 

Het is verboden zonder of in afwijking van een schriftelijke vergunning van het bevoegd gezag de 

volgende werken of werkzaamheden uit te voeren: 

ter plaatse van de aanduiding 'specifieke vorm van agrarisch met waarden - reliëf' de gronden op te 

hogen, af te graven, af te schuiven of te egaliseren. 

5.6.2 Uitzondering 

Het onder het 5.6.1 genoemde verbod geldt niet voor de werken, geen bouwwerken zijnde, of 

werkzaamheden die: 

a. het normale onderhoud betreffen; 

b. reeds in uitvoering zijn op de eerste dag van terinzagelegging van het ontwerp van het plan; 

c. waarvoor eerder vergunning is verleend dan de eerste dag van terinzagelegging van het ontwerp van 

het plan. 





De vergunning wordt alleen verleend als: 

ter plaatse van de aanduiding 'specifieke vorm van agrarisch met waarden - reliëf' dit niet ten koste gaat 

van de herkenbaarheid van het natuurlijke reliëf. 


5.7.1 Verbod 

Het is verboden zonder of in afwijking van een schriftelijke vergunning van het bevoegd gezag 

bouwwerken geheel of gedeeltelijk te slopen, als dat bouwwerk geheel of gedeeltelijk is gelegen ter 









De vergunning wordt alleen verleend als: 


b. het betreffende gebouw niet voldoet aan de criteria voor karakteristieke objecten zoals weergegeven 

in bijlage 5 van de planregels. 




Artikel 6 Agrarisch met waarden 


De voor 'Agrarisch met waarden' aangewezen gronden zijn bestemd voor: 

a. agrarische activiteiten; 

b. bedrijfswoning; 



d. bescherming van de herkenbaarheid van de verkavelingsrichting, ter plaatse van de aanduiding 

'overig - opstrekkende verkaveling'; 

e. bescherming van de herkenbaarheid van het veenkoloniale verkavelingssysteem, ter plaatse van de 

aanduiding 'overig - veenkoloniaal gebied'; 

f. bescherming van de karakteristieke bebouwing ter plaatse van de aanduiding 'specifieke vorm van 


g. intensieve veehouderij, alleen bestaande bedrijven ter plaatse van de aanduidingen 'intensieve 

veehouderij' en 'specifieke vorm van agrarisch met waarden - volwaardige intensieve veehouderij'; 


h. bedrijf of beroep aan huis, verbonden aan de bedrijfswoning; 

i. infrastructurele voorzieningen; 

j. nutsvoorzieningen; 

k. sloten, beken en daarmee gelijk te stellen waterlopen; 

l. stalling van vaar- en voertuigen; 

m. waterhuishoudkundige doeleinden. 




a. bouwwerken zijn alleen toegelaten ter plaatse van de aanduiding 'agrarisch bedrijf'; 

b. bouwwerken zijn alleen toegelaten in een bouwvlak, uitgezonderd: 

1. ondergeschikte bouwonderdelen. Ondergeschikte bouwonderdelen mogen de grenzen van het 

bouwvlak met ten hoogste 1 meter overschrijden; 

2. mestbassins buiten het bouwvlak, deze zijn alleen toegelaten ter plaatse van de aanduiding 

'specifieke vorm van agrarisch met waarden - mestbassin'; 

c. de afstand van bouwwerken tot de perceelsgrens moet minimaal 3 meter bedragen; 

d. waar de plaats en de afmetingen van bestaande bouwwerken de minimale en/of maximale maten 


het maximum. 



a. per bedrijf is 1 bedrijfswoning toegelaten, tot een oppervlak van 150 m 2 ; 

b. bedrijfsgebouwen, geen kassen zijnde, en ingebouwde bedrijfswoningen zijn toegelaten: 

1. tot een goothoogte van 6 meter; 

2. tot een bouwhoogte van 14 meter; 

3. met een dakhelling groter dan 22 graden voor tenminste 80% van het oppervlak, als de 

gebouwen samen een oppervlakte van meer dan 50 m 2 hebben. 

c. niet-ingebouwde bedrijfswoningen zijn toegelaten: 

1. tot een goothoogte van 4,5 meter; 

2. tot een bouwhoogte van 8,5 meter; 

3. met een dakhelling groter dan 30 graden; 

d. oprichting van een ligboxenstal (anders dan uitbreiding van bestaande ligboxenstallen) is alleen 

toegelaten indien de lichtsterkte binnen niet meer dan 150 lux bedraagt, tenzij die stal tussen 20.00 

uur en 6.00 uur is voorzien van voorzieningen die de lichtuitstraling met tenminste 90% reduceren; 


Buitengebied, partiële herziening diverse percelen 27


e. uitbreiding van de bestaande vloeroppervlakte van stallen voor intensieve veehouderij is niet 

toegestaan; 

f. het bouwen van nissenhutten is niet toegelaten; 

g. het bouwen van serre-, vrijloop- en boogstallen is niet toegelaten; 

h. gebouwen zijn toegelaten tot de daarvoor in deze bouwregels genoemde hoogten, uitgezonderd 












Andere bouwwerken zijn toegelaten: 

a. binnen een bouwvlak; 

a. tot een hoogte van 3 meter, binnen de afstand tot de as van de weg van 15 meter, als zij naar hun 

aard niet aan de weg zijn gebonden, of anders tot een hoogte van 15 meter. 


A. Het bevoegd gezag kan met een omgevingsvergunning afwijken van het bepaalde in 5.3.2 onder b3 

en 6.2.2 onder f en de bouw van serre-, vrijloop- en boogstallen toestaan, mits: 

1. de bouwlocatie niet is gelegen in het tot in bijlage 3 behorende gebied; 

2. de lichtsterkte binnen de stal niet meer dan 150 lux bedraagt, tenzij de stal tussen 20.00 uur en 

6.00 uur is voorzien van voorzieningen die de lichtuitstraling tenminste met 90% reduceren; 

3. realisatie plaatsvindt op basis van een door het college van burgemeester en wethouders 

goedgekeurd landschappelijk inpassingsplan waarin rekening is gehouden met: 

het respecteren van de historisch gegroeide landschapsstructuur; 

het houden van afstand tot andere ruimtelijke elementen buiten het agrarisch bouwvlak; 

de inpasbaarheid van de stal in het landschapstype; 

het aanbrengen van afschermende beplanting, hierbij dient gebruik te worden gemaakt van 

inheemse soorten; 

de evenwichtigheid van de ordening en maatvoering van de bestaande bedrijfsgebouwen. 

B. Het bevoegd gezag kan mits geen onevenredige aantasting plaatsvindt van: 









1. de op de plankaart of in de planregels gegeven maten, afmetingen en percentages, tot ten 



behalve waarvoor hiernavolgend andere maten en percentages worden genoemd; 

2. de planregels en toestaan dat bouwgrenzen worden overschreden, als een meetverschil daartoe 


3. het bepaalde in 6.2.2 onder b2 en een bouwhoogte van 16 meter toestaan; 




4. het bepaalde in 6.2.2 onder b3 en een dakhelling vanaf 18 graden en/of een afwijkend 

percentage oppervlak toestaan. 


6.4.1 Verbod 

Het is verboden zonder of in afwijking van een omgevingsvergunning van het bevoegd gezag een 

bouwwerk geheel of gedeeltelijk te slopen, als dat bouwwerk geheel of gedeeltelijk is gelegen ter 











b. het betreffende bouwwerk niet voldoet aan de criteria voor karakteristieke objecten zoals 

weergegeven in bijlage 5. 


6.5.1 Stalling 

Voor de stalling van vaar- en voertuigen gelden de volgende regels: 

a. de uitoefening van het agrarisch bedrijf blijft de hoofdfunctie, zowel in omvang als in uitstraling, 


b. de stalling wordt uitgeoefend door 1 of meer personen die het agrarisch bedrijf ter plekke uitoefenen; 

c. de stalling mag niet meer ruimte gebruiken dan 40% van de totale oppervlakte van de gebouwen en 


d. de stalling mag geen onevenredige afbreuk doen aan het woonkarakter van de omgeving, en mag 

geen noemenswaardige hinder veroorzaken of afbreuk doen aan de gebruiksmogelijkheden en 

privacy van omliggende gronden en bouwwerken; 

e. de stalling is alleen toegelaten als in de parkeerbehoefte voorzien wordt op het eigen erf. 





































vaar-, vlieg- of voertuigen (anders dan 6.5.1 toelaat); 

k. het gebruik van gronden en bouwwerken voor detailhandel (anders dan 6.5.2 onder f toelaat), een 



A. Het bevoegd gezag kan, mits geen onevenredige aantasting plaatsvindt van: 








met een omgevingsvergunning afwijken van het bepaalde in 6.1 en toestaan dat gronden en gebouwen 

binnen het bouwvlak mogen worden gebruikt voor nevenactiviteiten, mits: 

1. de uitoefening van het agrarisch bedrijf de hoofdfunctie blijft, zowel in omvang als in uitstraling, 


2. de activiteit wordt uitgeoefend door 1 of meer personen die het agrarisch bedrijf ter plekke 

uitoefenen; 

3. de aard en invloed op de omgeving is beperkt tot de afstanden die gehanteerd worden voor de 

categorie 1 of 2 van de Staat van Bedrijfsactiviteiten opgenomen als Bijlage 4 van de planregels; 

4. als de activiteit inpandig plaatsvindt, deze in omvang en uitstraling ondergeschikt blijft aan het 

hoofdgebouw en niet meer oppervlak in gebruik neemt dan 40% van de totale oppervlakte van de 

bestaande gebouwen tot een maximum van 250 m2; 

5. als de activiteit uitpandig plaatsvindt, deze niet meer oppervlak in gebruik neemt dan 40% van het 

bouwvlak tot een maximum van 4.000 m2, binnen het bouwvlak; 

6. als aangetoond is dat de activiteit niet binnen de bestaande bebouwing kan worden uitgeoefend, 

voor de activiteit een gebouw wordt toegelaten kleiner dan 100 m2 , binnen het bouwvlak; 

7. detailhandel in de vorm van het aanbieden en verkopen van streekeigen producten alleen inpandig 

wordt toegelaten tot een vloeroppervlak van 120 m2; 

8. het geen tuinbouw, intensieve veehouderij, houtteelt, boomkwekerij, boomgaard en aanleg van bos 

betreft; 

9. in de parkeerbehoefte wordt voorzien op eigen erf; 

10. de activiteit geen noemenswaardige hinder veroorzaakt, en geen afbreuk doet aan de 


11. als het een minicamping betreft, die camping alleen is toegelaten: 

tot 15 kampeermiddelen, en 

het gebruik plaatsvindt tussen 1 april en 1 oktober, en 

een afstand tot andere minicampings heeft van meer dan 500 meter, en 

als eventuele bebouwing voor de minicamping geplaatst wordt nabij bestaande bebouwing, 

en 

het terrein omgeven is met beplanting, zodanig dat de minicamping opgaat in het 

landschap, en 

als de camping niet gelegen is ter plaatse van de aanduiding 'overig - dorpsgebied, en 

aan de Woldweg niet meer dan 2 minicampings zijn. 

12. als de nevenactiviteit biomassavergisting betreft, dit alleen is toegelaten: 

hetzij voor minimaal 50% gebruik wordt gemaakt van mest of co-substraten afkomstig van 

het betreffende agrarische bedrijf, hetzij het product (waaronder restproduct) voor minimaal 

50% wordt gebruikt op het betreffende agrarisch bedrijf, en 

de activiteit niet plaatsvindt in de gebieden aangeduid als 'overig: dorpsgebied'. 




B. Het bevoegd gezag kan, mits geen onevenredige aantasting plaatsvindt van: 









woning of een bedrijfswoning door meer dan één afzonderlijke huishouding wordt gebruikt en vrijstaande 

bijgebouwen voor zelfstandige bewoning worden gebruikt, onder de voorwaarden dat: 

1. dit noodzakelijk is om mantelzorg te kunnen verlenen en die zorgbehoefte overtuigend kan worden 

aangetoond; 

2. het bebouwde oppervlak dat voor de zorgbehoefte in gebruik wordt genomen maximaal 60 m 2 

bedraagt; 

3. vrijstaande bijgebouwen die voor de zorgbehoefte in gebruik worden genomen moeten qua ligging 

een ruimtelijke eenheid vormen met het hoofdgebouw; 

4. het voor de zorgbehoefte in gebruik te nemen gebouw ligt op maximaal 10 meter van de 

dichtsbijzijnde zij- of achtergevel van het hoofdgebouw en is niet gesitueerd voor de (verlengde) 


5. direct na beëindiging van de mantelzorg het gebruik in overeenstemming met de regels van dit 




6.7.1 Verbod 



a. ter plaatse van de aanduiding 'specifieke vorm van agrarisch met waarden - reliëf' de gronden op te 

hogen, af te graven, af te schuiven of te egaliseren; 

b. ter plaatse van de aanduiding 'overig - opstrekkende verkaveling' het graven of (deels) dempen van 

sloten en andere watergangen, waarvan de richting meer dan 5 graden afwijkt van de in bijlage 1 bij 

deze planregels aangegeven bestaande kavelrichting; 

c. ter plaatse van de aanduiding 'overig-veenkoloniaal gebied' het graven of (deels) dempen van sloten 

en andere watergangen, waarvan de richting meer dan 5 graden afwijkt van de in bijlage 1 bij deze 

planregels aangegeven bestaande kavelrichting. 







dit plan. 

en ook niet voor: 

d. ter plaatse van de aanduiding 'overig - opstrekkende verkaveling': 

1. het graven van sloten en andere watergangen als deze langs wegen-, fietsen voetpaden zijn 

gelegen of als deze dienen als erfafscheiding; 

2. het (deels) dempen van sloten en andere watergangen als de onderlinge afstand tussen 

resterende sloten in dezelfde richting minder dan 100 meter is; 

e. ter plaatse van de aanduiding 'overig - veenkoloniaal gebied': 

1. het graven van sloten en andere watergangen als deze langs wegen-, fietsen voetpaden zijn 

gelegen of als deze dienen als erfafscheiding; 




2. het (deels) dempen van sloten en andere watergangen als de onderlinge afstand tussen 

resterende sloten in dezelfde richting minder dan 150 meter is. 



a. ter plaatse van de aanduiding 'specifieke vorm van agrarisch met waarden - reliëf' dit niet ten koste 

gaat van de herkenbaarheid van het natuurlijke reliëf. 

b. ter plaatse van de aanduiding 'overig - opstrekkende verkaveling': 

1. sloten en andere watergangen worden gegraven, waarvan de richting minder dan 10 graden 

afwijkt van de in bijlage 1 bij deze planregels aangegeven bestaande kavelrichting; 

2. het (deels) dempen van sloten en andere watergangen niet tot gevolg heeft dat de onderlinge 

afstand tussen resterende sloten in dezelfde richting meer dan 200 meter is. 

c. ter plaatse van de aanduiding 'overig - veenkoloniaal gebied': 

1. sloten en andere watergangen worden gegraven, waarvan de richting minder dan 10 graden 

afwijkt van de in bijlage 1 bij deze planregels aangegeven bestaande kavelrichting; 

2. het (deels) dempen van sloten en andere watergangen niet tot gevolg heeft dat de onderlinge 

afstand tussen resterende sloten in dezelfde richting meer dan 300 meter is. 




Artikel 7 Sport 


De voor 'Sport' aangewezen gronden zijn bestemd voor: 

a. bedrijfswoning; 

b. bescherming van de karakteristieke bebouwing ter plaatse van de aanduiding 'specifieke vorm van 


c. manege, alleen ter plaatse van de aanduiding 'manege'; 

d. sportterrein; 


e. bedrijf of beroep aan huis, verbonden aan de bedrijfswoning; 

f. kantine; 

g. nutsvoorzieningen; 

h. parkeervoorzieningen; 

i. speelvoorzieningen; 

j. tuinen, erven, terreinen en groenvoorzieningen; 

k. water; 

l. wegen en paden. 






het maximum; 

b. gebouwen zijn toegelaten tot de daarvoor in deze bouwregels genoemde hoogten, uitgezonderd 



het betreffende gebouw met een maximum van 3 meter; 

c. in afwijking van het bepaalde in artikel 7.3 is ter plaatse van de aanduiding 'maximum 

bebouwingspercentage 20%' uitbreiding van de vloeroppervlakte van de bedrijfsgebouwen buiten de 

bestaande bouwvlakken niet mogelijk. 



a. gebouwen zijn toegelaten tot een goothoogte van 3,5 meter en tot een bouwhoogte van 8,5 meter; 

b. gebouwen zijn toegelaten met een dakhelling groter dan 30 graden; 

c. de afstand van gebouwen tot de perceelsgrens moet minimaal 3 meter bedragen; 

d. gebouwen zijn alleen toegelaten in een bouwvlak, uitgezonderd ondergeschikte bouwonderdelen. 

Ondergeschikte bouwonderdelen mogen de grenzen van het bouwvlak met ten hoogste 1 meter 

overschrijden; 

e. per bedrijf is 1 bedrijfswoning toegelaten: 

1. alleen als zij bestaand is; 

2. tot een oppervlak van 100 m 2 . 

7.2.3 Bijgebouwen bij bedrijfswoningen 

Voor het bouwen van bijgebouwen bij bedrijfswoningen gelden de volgende regels: 

a. bijgebouwen zijn alleen toegelaten bij vrijstaande, niet-inpandige bedrijfswoningen; 

b. bijgebouwen zijn alleen toegelaten op meer dan 3 meter achter de voorgevelrooilijn; 

c. bijgebouwen zijn toegelaten tot een goothoogte van 3 meter, tot een bouwhoogte van 5,5 meter en 

met een dakhelling tussen de 30 en 60 graden; 

d. bijgebouwen zijn toegelaten buiten het bouwvlak tot een gezamenlijk oppervlak per bedrijfswoning 

van 75 m 2 ; 




e. bijgebouwen zijn alleen toegelaten op grotere afstand dan 1 meter vanaf de zijdelingse 

perceelsgrens. 







Lichtmasten zijn toegelaten tot 15 meter hoogte, vlaggenmasten en reclamemasten zijn toegelaten tot 6 

meter hoogte. 


Voor het bouwen van overige bouwwerken geen gebouw zijnde gelden de volgende regels: 

a. overige andere bouwwerken zijn toegelaten tot 5 meter hoogte, ballenvangers zijn toegelaten tot 10 

meter hoogte; 

b. tot 3% van het bestemmingsvlak mag worden bebouwd, de oppervlakte van de bouwvlakken niet 

meegerekend. 




de aanwezige landschapswaarden, cultuurhistorische waarden en natuurwaarden, en 







a. de op de plankaart of in de planregels gegeven maten, afmetingen en percentages, tot ten hoogste 

10% van die maten, afmetingen en percentages, behalve waarvoor hiernavolgend andere maten en 

percentages genoemd worden; 



c. het bepaalde in 7.2.2 onder d en toestaan dat buiten een bouwvlak wordt gebouwd, mits: 

1. het een eenmalige uitbreiding betreft, en 

2. maximaal 20% van de totale vloeroppervlakte van de bestaande bedrijfsgebouwen wordt 

uitgebreid. 

d. het bepaalde in 7.2.2 onder a en/of b en toestaan dat een goothoogte van 4 meter en een 

bouwhoogte van 10 meter wordt gerealiseerd en/of een afwijkende dakhelling wordt toegepast; 

e. het bepaalde in 7.2 en gebouwen voor mantelzorg toestaan, mits: 

1. de zorgbehoefte voor de mantelzorg overtuigend is aangetoond; 

2. voor de mantelzorg niet meer dan 60 m 2 extra gebouw wordt toegestaan; 

3. vrijstaande bijgebouwen voor de mantelzorg alleen worden toegelaten met een afstand tussen 

de naar het hoofdgebouw gekeerde gevel van dat bijgebouw en de naar het bijgebouw gekeerde 

zij- of achtergevel van het hoofdgebouw die kleiner is dan 10 meter; 

4. vrijstaande bijgebouwen voor de mantelzorg alleen worden toegelaten achter de (verlengde) 


5. de bebouwing zo snel mogelijk na beëindiging van de mantelzorg in overeenstemming wordt 

gebracht met de bouwregels van deze bestemming; 

f. het bepaalde in 7.2.2 onder e1 en nieuwbouw van een bedrijfswoning toestaan, mits: 

1. binnen het bestemmingsvlak nog geen bedrijfswoning aanwezig is; 

2. de noodzaak voor de bouw van een bedrijfswoning is aangetoond; 

3. de bedrijfswoning voldoet aan de bouwregels genoemd in 7.2.2 en bijgebouwen bij 




bedrijfswoningen voldoen aan de bouwregels genoemd in 7.2.3; 

4. de geluidbelasting van geluidsgevoelige gebouwen niet hoger is dan de daarvoor geldende 

voorkeursgrenswaarde volgens de Wet geluidhinder, of waar nodig aan de voorafgaand aan de 

ontheffing vastgestelde hogere grenswaarde; 

g. het bepaalde in 7.2.6 onder b en toestaan dat meer dan 3% van het bestemmingsvlak wordt 

bebouwd, tot een maximum van 10%. 




















a. het gebruik van andere gebouwen dan de bedrijfswoning en haar bijgebouwen voor permanente 

bewoning; 

b. het gebruik van vrijstaande bijgebouwen van de bedrijfswoning voor zelfstandige permanente 

bewoning; 

c. het gebruik van niet-vrijstaande bijgebouwen van de bedrijfswoning voor zelfstandige bewoning; 

d. het gebruik van gronden en bouwwerken als manege elders dan ter plaatse van de aanduiding 

'manege'; 

e. het gebruik van gronden voor het storten van puin en afvalstoffen; 

f. het gebruik van gronden voor de opslag van schroot, afbraak- en bouwmaterialen, anders dan voor 



g. het gebruik van gronden voor de stalling en opslag van (aan het oorspronkelijk gebruik onttrokken) 


h. het gebruik van gronden en bouwwerken voor detailhandel (anders dan 7.4.1 onder f toelaat), een 


7.5 Ontheffing van de gebruiksregels 










bedrijfswoning door meer dan één afzonderlijke huishouding wordt gebruikt en vrijstaande bijgebouwen 

voor zelfstandige bewoning worden gebruikt, mits: 







woning; 






7.6.1 Verbod 


een gebouw geheel of gedeeltelijk te slopen, als dat gebouw geheel of gedeeltelijk is gelegen ter plaatse 

van de aanduiding 'specifieke vorm van waarde - karakteristieke objecten'. 




algemene bepalingen omgevingswet; 






b. het betreffende gebouw niet voldoet aan de criteria voor karakteristieke objecten zoals weergegeven 

in bijlage 5 van de planregels. 




Artikel 8 Leiding - Gas 


De voor 'Leiding - Gas' aangewezen gronden zijn, behalve voor de andere daar voorkomende 

bestemmingen, mede bestemd voor gastransportleidingen en gasontvangstations. 


In afwijking van het bepaalde in de andere voorkomende bestemming(en), gelden voor het bouwen van 

alle bouwwerken de volgende regels: 

a. alleen bouwwerken voor het leidingtransport van gas zijn toegelaten; 

b. bouwwerken zijn toegelaten tot een hoogte van 5 meter, waarvan gebouwen elk tot een oppervlak 

van 20 m 2 . 



8.3.1 Verbod 

Het is verboden op of in de gronden met de bestemming Leiding - Gas zonder of in afwijking van een 

omgevingsvergunning van het bevoegd gezag de volgende werken, geen bouwwerk zijnde, of de volgende 

werkzaamheden uit te voeren: 

a. het aanbrengen en rooien van diepwortelende beplantingen en bomen; 

b. het aanleggen van oppervlakteverhardingen; 

c. het indrijven van voorwerpen in de bodem; 

d. het uitvoeren van grondbewerkingen, waartoe worden gerekend afgraven, woelen, mengen, 

diepploegen, egaliseren, ontginnen, ophogen en aanleggen van drainage; 

e. het aanleggen, vergraven of verruimen van wateren. 




a. het normale onderhoud betreffen ten aanzien van de leiding en belemmeringenstrook of ten aanzien 

van de andere voorkomende bestemmingen; 



dit plan; 

d. graafwerkzaamheden betreffen als bedoeld in de Wet informatie-uitwisseling ondergrondse netten. 


Een omgevingsvergunning als bedoeld in 8.3 kan worden verleend indien de betreffende werken en/of 

werkzaamheden de belangen van de leiding niet schaden. 

Alvorens te beslissen op een aanvraag om omgevingsvergunning wint het bevoegd gezag schriftelijk 

advies in bij de leidingbeheerder omtrent de vraag of door de voorgenomen werken of werkzaamheden de 

belangen van de leiding niet schaden en welke voorwaarden gesteld dienen te worden om eventuele 

schade te voorkomen. 




Artikel 9 Waarde - Beschermd dorpsgezicht 


De voor 'Waarde - Beschermd dorpsgezicht' aangewezen gronden zijn, behalve voor de andere daar 

voorkomende bestemming(en), mede bestemd voor het behoud, het herstel en bescherming van de 

karakteristieke, met de historische ontwikkeling samenhangende structuur en bebouwingsbeeld zoals 

omschreven in de bij deze planregels behorende bijlage 3. 


In afwijking van het bepaalde in de andere voorkomende bestemming(en) gelden voor het bouwen van 

alle bouwwerken de volgende regels: 

a. alleen bebouwing is toegelaten welke verenigbaar is met het beheer, de ontwikkeling en het behoud 

van de karakteristieke waarden zoals omschreven in de bij deze planregels behorende bijlage 3, 

mits: 

1. geen wezenlijke veranderingen worden aangebracht in het bebouwingsbeeld; 

2. het bebouwing betreft die is toegelaten (inclusief afwijkingsmogelijkheden) volgens de andere 

voorkomende bestemming(en). 

b. hoofdbebouwing langs het hoofddiep is alleen toegelaten met de nokrichting haaks op dat diep; 

c. bouwwerken ter plaatse van de aanduiding 'brug' zijn alleen toegelaten in overeenstemming met de 

karakteristieke waarden zoals omschreven in de bij deze planregels behorende bijlage 3; 

d. aanlegsteigers zijn alleen toegelaten voor zover zij bestaand zijn. 


Het bevoegd gezag kan, mits geen onevenredige aantasting plaatsvindt van het karakteristieke 

bebouwingsbeeld zoals omschreven in de bij deze planregels behorende bijlage 3, afwijken met een 

omgevingsvergunning van het bepaalde in 9.2 onder b en een afwijkende nokrichting toestaan. 



9.4.1 Verbod 



a. het aanleggen, verbreden of verharden van wegen, voet-, ruiter- of rijwielpaden, banen of 

parkeergelegenheden langs structuurbepalend water zoals weergegeven in de bij deze planregels 

behorende bijlage 3; 

b. het aanplanten van opgaande beplanting en groenstructuren langs structuurbepalend water zoals 

weergegeven in de bij deze planregels behorende bijlage 3; 

c. het graven of dempen van sloten en andere watergangen. 







dit plan. 



a. door de uitvoering van de onder 9.4.1 onder a genoemde activiteiten geen onevenredige afbreuk 

wordt gedaan aan de herkenbaarheid van belangrijke zichtlijnen en structuurbepalend water; 

b. de uitvoering van de onder 9.4.1 onder b genoemde activiteiten vervanging betreft van bestaande 




opgaande beplanting en groenstructuren; 

c. door de uitvoering van de onder 9.4.1 onder c genoemde activiteiten geen onevenredige afbreuk 

wordt gedaan aan de herkenbaarheid van de oorspronkelijke verkavelingsstructuur (rationeel patroon 

van diepen, wijken en zwetsloten). 


9.5.1 Verbod 

Het is verboden zonder of in afwijking van een schriftelijke vergunning van het bevoegd gezag, ter 

plaatse van de aanduiding 'brug' een bouwwerk geheel of gedeeltelijk te slopen. 





b. bouwwerken waarvoor een tijdelijke omgevingsvergunning is verleend; 

c. sloopwerken op basis van een verleende vergunning die reeds is verleend vóór terinzagelegging van 

het ontwerp van dit bestemmingsplan. 




b. geen onevenredige afbreuk wordt gedaan aan het karakteristiek ruimtelijke en bebouwingsbeeld 

zoals omschreven in de bij deze planregels behorende bijlage 3; 

c. het delen van een gebouw of bijgebouwen betreft, die op zichzelf niet als karakteristiek vallen aan te 

merken, en door sloop daarvan geen onevenredige aantasting van het karakteristieke 

bebouwingsbeeld zoals omschreven in de bij deze planregels behorende bijlage 3; 

d. het karakteristieke bebouwingsbeeld zoals beschreven in de bij deze planregels behorende bijlage 3 

in redelijkheid niet te handhaven is. 




Artikel 10 Waarde - Karakteristieke bebouwing 


De voor 'Waarde - Karakteristieke bebouwing' aangewezen gronden zijn, behalve voor de andere daar 

voorkomende bestemming(en), mede bestemd voor het behoud, het herstel en bescherming van de 

karakteristieke, met de historische ontwikkeling samenhangende structuur en bebouwingsbeeld zoals 

omschreven in de bij deze planregels behorende bijlage 2 . 


In afwijking van het bepaalde in de andere voorkomende bestemming(en) mag alleen worden gebouwd 

als dat verenigbaar is met het beheer, de ontwikkeling en het behoud van de karakteristieke waarden 

zoals omschreven in de bij deze planregels behorende bijlage 2, mits: 

a. geen wezenlijke veranderingen worden aangebracht in het bebouwingsbeeld; 

b. het bebouwing betreft die is toegelaten (inclusief afwijkingsmogelijkheden) door de andere 

voorkomende bestemming(en). 

10.3 Ontheffing van de bouwregels 

Het bevoegd gezag kan, mits geen onevenredige aantasting plaatsvindt van het karakteristieke 

bebouwingsbeeld zoals omschreven in de bij deze planregels behorende bijlage 2, afwijken met een 

omgevingsvergunning van het bepaalde in 10.2 en wezenlijke veranderingen in het bebouwingsbeeld 

toestaan. 


10.4.1 Verbod 

Het is verboden zonder of in afwijking van een schriftelijke vergunning van het bevoegd gezag een 

gebouw geheel of gedeeltelijk te slopen. 



a. bouwwerken ingevolge een aanschrijving van het bevoegd gezag op basis van de Wet algemene 

bepalingen omgevingsrecht; 

b. bouwwerken waarvoor een tijdelijke omgevingsvergunning is verleend; 

c. sloopwerken op basis van een verleende omgevingsvergunning die reeds is verleend vóór 

terinzagelegging van het ontwerp van dit bestemmingsplan. 




b. geen onevenredige afbreuk wordt gedaan aan het karakteristiek ruimtelijke en bebouwingsbeeld 

zoals omschreven in de bij deze planregels behorende bijlage 2; 

c. het delen van een gebouw of bijgebouwen betreft, die op zichzelf niet als karakteristiek vallen aan te 

merken, en door sloop daarvan geen onevenredige aantasting van het karakteristieke 

bebouwingsbeeld zoals omschreven in de bij deze planregels behorende bijlage 2; 

d. het karakteristieke bebouwingsbeeld zoals beschreven in de bij deze planregels behorende bijlage 2 

in redelijkheid niet te handhaven is. 




Artikel 11 Wonen 


De voor 'Wonen' aangewezen gronden zijn bestemd voor: 

a. wonen; 

b. bedrijven, alleen ter plaatse van de aanduiding 'bedrijf' en alleen in combinatie met wonen; 

c. bescherming van de cultuurhistorische en visueel-landschappelijke kwaliteiten van het borgterrein, 

ter plaatse van de aanduiding 'specifieke vorm van waarde - borgterrein'; 

d. bescherming van de karakteristieke bebouwing ter plaatse van de aanduiding 'specifieke vorm van 


e. bescherming van de bestaande maatvoering van bebouwing ter plaatse van de aanduiding 

'specifieke vorm van waarde - vrijgekomen agrarische bebouwing'; 

f. detailhandel, alleen ter plaatse van de aanduiding 'detailhandel' en alleen in combinatie met wonen; 

g. zwemschool, alleen ter plaatse van de aanduiding 'specifieke vorm van cultuur en ontspanning - 

zwemschool' en alleen in combinatie met wonen; 

h. minicamping, alleen ter plaatse van de aanduiding 'specifieke vorm van recreatie - minicamping' en 

alleen in combinatie met wonen; 

i. theeschenkerij, alleen ter plaatse van de aanduiding 'theeschenkerij' en alleen in combinatie met 

wonen; 

j. paardenhouderij, alleen ter plaatse van de aanduiding 'paardenhouderij' en alleen in combinatie met 

wonen; 


k. bedrijf of beroep aan huis; 

l. parkeervoorzieningen; 

m. tuinen, erven, terreinen en groenvoorzieningen; 

n. wegen en paden. 






het maximum; 

b. ter plaatse van de aanduiding 'specifieke vorm van waarde - vrijgekomen agrarische bebouwing' dient 

de bestaande maatvoering gehandhaafd te worden behoudens geringe uitwendige aanpassingen. De 

bestaande maatvoering wordt bepaald door de ten tijde van vaststelling van dit plan aanwezige 

goothoogte, dakhelling, nokhoogte, nokrichting en oppervlakte; 

c. gebouwen zijn toegelaten tot de daarvoor in deze bouwregels genoemde hoogten, uitgezonderd 



het betreffende gebouw met een maximum van 3 meter; 

d. bijgebouwen en woning zijn toegelaten tot een gezamenlijk oppervlak van 33% van het bouwperceel; 

e. bijgebouwen zijn toegelaten tot een gezamenlijk oppervlak zo groot als de woning; 

f. bijgebouwen en woning zijn toegelaten tot een gezamenlijk oppervlak van 300 m 2 . 

11.2.2 Bijgebouwen 

Voor het bouwen van bijgebouwen gelden de volgende regels: 

a. bijgebouwen zijn alleen toegelaten bij een woning; 

b. bijgebouwen zijn alleen toegelaten op meer dan 3 meter achter de voorgevelrooilijn; 

c. bijgebouwen zijn toegelaten tot een goothoogte van 3 meter, tot een bouwhoogte van 5,5 meter en 

met een dakhelling tussen 30 en 60 graden of tussen 0 en 2 graden; 

d. bijgebouwen zijn toegelaten zowel binnen als buiten het bouwvlak; 

e. bijgebouwen zijn alleen toegelaten op grotere afstand dan 1 meter vanaf de zijdelingse 




perceelsgrens, behalve bij plaatsing op de perceelsgrens. 

11.2.3 Hoofdgebouwen (woning) 

Voor het bouwen van woningen gelden de volgende regels: 

a. als hoofdgebouw is alleen een woning toegelaten; 

b. hoofdgebouwen zijn alleen toegelaten in een bouwvlak, uitgezonderd ondergeschikte 

bouwonderdelen. Ondergeschikte bouwonderdelen mogen de grenzen van het bouwvlak met ten 

hoogste 1 meter overschrijden; 

c. per bouwperceel is één bestaande woning toegelaten, of een groter aantal waar dat is aangeduid; 

d. woningen zijn toegelaten met een oppervlak tot 300 m 2 ; 

e. woningen zijn alleen toegelaten op grotere afstand dan 3 meter vanaf de zijdelingse perceelsgrens; 

f. woningen zijn alleen toegelaten met een dakhelling tussen 30 en 60 graden; 

g. woningen zijn alleen toegelaten met 1 bouwlaag en een kap tot een goothoogte van 4,5 meter of 

met 2 bouwlagen en een kap tot een goothoogte van 6 meter. 









Overige andere bouwwerken zijn toegelaten tot 5 meter hoogte. 


Het bevoegd gezag kan, mits geen sprake is van gewenste overschrijding van het gestelde in artikel 

11.2.1 sub d en/of e, en geen onevenredige aantasting plaatsvindt van: 


de aanwezige landschapswaarden, cultuurhistorische waarden en natuurwaarden, en 







a. de op de plankaart of in de planregels gegeven maten, afmetingen en percentages, tot ten hoogste 

10% van die maten, afmetingen en percentages, behalve waarvoor hiernavolgend andere maten en 

percentages genoemd worden; 



c. het bepaalde in 11.2 en gebouwen voor mantelzorg toestaan, mits: 

1. de zorgbehoefte voor de mantelzorg overtuigend is aangetoond; 

2. voor de mantelzorg niet meer dan 60 m 2 extra gebouw wordt toegestaan; 

3. vrijstaande bijgebouwen voor de mantelzorg alleen worden toegelaten met een afstand tussen 

de naar het hoofdgebouw gekeerde gevel van dat bijgebouw en de naar het bijgebouw gekeerde 

zij- of achtergevel van het hoofdgebouw die kleiner is dan 10 meter; 

4. vrijstaande bijgebouwen voor de mantelzorg alleen worden toegelaten achter de (verlengde) 


5. de bebouwing zo snel mogelijk na beëindiging van de mantelzorg in overeenstemming wordt 

gebracht met de bouwregels van deze bestemming; 

d. het bepaalde in 11.2.1 onder c en gebouwen toestaan tot een gezamenlijk oppervlak van 50% van 




het bouwperceel; 

e. het bepaalde in 11.2.2 onder c en bijgebouwen toestaan tot een goothoogte van 4 meter en/of een 

bouwhoogte van 7 meter; 

f. het bepaalde in 11.2.2 onder b en bijgebouwen toestaan op minder dan 3 meter achter de 

voorgevelrooilijn; 

g. het bepaalde in 11.2.2 onder c en dakhellingen van bijgebouwen toestaan tussen 30 en 80 graden; 

h. het bepaalde in 11.2.3 onder a en toestaan dat gebouwen buiten het bouwvlak worden gebouwd, 

mits de geluidbelasting van geluidsgevoelige gebouwen niet hoger is dan de daarvoor geldende 

voorkeursgrenswaarde volgens de Wet geluidhinder, of waar nodig aan de voorafgaand aan de 

ontheffing vastgestelde hogere grenswaarde; 

i. het bepaalde in 11.2.3 onder d en woningen toestaan op de zijdelingse perceelsgrens; 

j. het bepaalde in 11.2.3 onder e en dakhellingen van woningen toestaan tussen 30 en 80 graden en 

tussen 0 en 2 graden. 



Voor aan de woning verbonden bedrijven en beroepen gelden de volgende regels: 

















a. het gebruik van andere gebouwen dan de woning en haar bijgebouwen voor bewoning; 

b. het gebruik van bijgebouwen van de woning voor zelfstandige bewoning; 


d. het gebruik van gronden voor het storten van puin en afvalstoffen; 

e. het gebruik van gronden voor de opslag van schroot, afbraak- en bouwmaterialen, anders dan voor 



f. het gebruik van gronden voor de stalling en opslag van (aan het oorspronkelijk gebruik onttrokken) 


g. het gebruik van gronden en bouwwerken voor detailhandel (anders dan 11.4.1 onder f toelaat), een 

horecabedrijf en/of seksinrichting; 

h. het gebruik van gronden en bouwwerken voor commerciële kamerverhuur. 


Het bevoegd gezag kan, mits geen onevenredige aantasting plaatsvindt van 












a. het bepaalde in 11.1 onder a en het gebruik voor recreatieve- en toeristische activiteiten toestaan, 

mits: 

1. de activiteit ondergeschikt blijft aan de bestemming, zowel in omvang als uitstraling, vooral aan 

de naar de weg gekeerde zijde(n) van het bouwvlak; 

2. de activiteit wordt uitgeoefend door de bewoner(s); 

3. als de activiteit inpandig plaatsvindt, deze niet meer dan 40% van het totale oppervlak van 

bestaande gebouwen in beslag neemt en tot een oppervlak van 250 m 2 ; 

4. als de activiteit uitpandig plaatsvindt, deze niet meer dan 40% van het bestemmingsvlak in 

beslag neemt; 

5. als de activiteit uitpandig plaatsvindt, dit activiteiten van extensieve aard zijn, zoals 

tuinrecreatie; 

6. opslag van materialen en goederen is alleen inpandig toegestaan. 

b. het bepaalde in 11.1 onder a en dagrecreatieve voorzieningen toestaan, zoals parkeer- en 

picknickplaatsen, visplaatsen, aanlegplaatsen en naar aard daarmee gelijk te stellen kleinschalige 

voorzieningen. 

c. het bepaalde in 11.4.2 onder a en b en toestaan dat een bedrijfswoning door meer dan één 

afzonderlijke huishouding wordt gebruikt en vrijstaande bijgebouwen voor zelfstandige bewoning 

worden gebruikt, mits: 




woning; 




bestemmingsplan wordt gebracht; 

d. het bepaalde in 11.4.2 onder c en een minicamping toestaan, mits: 

1. niet meer dan 15 kampeermiddelen worden toegelaten; 

2. gebruik van de camping alleen tussen 1 april en 1 oktober wordt toegelaten; 

3. de afstand tot andere minicampings meer dan 500 meter is; 

4. eventuele bebouwing voor de minicamping alleen nabij bestaande bebouwing wordt toegelaten; 

5. het terrein omgeven is met beplanting, zodanig dat de minicamping opgaat in het landschap; 

6. de camping niet gelegen is ter plaatse van de aanduiding 'overig - dorpsgebied'; 

7. aan de Woldweg niet meer dan 2 minicampings zijn. 


11.6.1 Verbod 


een gebouw geheel of gedeeltelijk te slopen, als dat gebouw geheel of gedeeltelijk is gelegen ter plaatse 

van de aanduiding 'specifieke vorm van waarde - karakteristieke objecten'. 










b. het betreffende gebouw niet voldoet aan de criteria voor karakteristieke lintbebouwing en objecten 

zoals weergegeven in bijlage 5 van deze planregels. 







Hoofdstuk 3 Algemene regels 

Artikel 12 Anti-dubbeltelregel 

Grond die eenmaal in aanmerking is genomen bij het toestaan van een bouwplan waaraan uitvoering is 

gegeven of alsnog kan worden gegeven, blijft bij de beoordeling van latere bouwplannen buiten 

beschouwing. 




Hoofdstuk 4 Overgangs- en slotregels 

Artikel 13 Overgangsregels 

13.1 Overgangsrecht bouwwerken 

1. Een bouwwerk dat op het tijdstip van inwerkingtreding van het bestemmingsplan aanwezig of in 

uitvoering is, dan wel gebouwd kan worden krachtens een omgevingsvergunning voor het bouwen, 

en afwijkt van het plan, mag, mits deze afwijking naar aard en omvang niet wordt vergroot, 

a. gedeeltelijk worden vernieuwd of veranderd; 

b. na het teniet gaan ten gevolge van een calamiteit geheel worden vernieuwd of veranderd, mits 

de aanvraag van de omgevingsvergunning voor het bouwen wordt gedaan binnen twee jaar na de 

dag waarop het bouwwerk is teniet gegaan. 

2. Het bevoegd gezag kan eenmalig in afwijking van het eerste lid een omgevingsvergunning verlenen 

voor het vergroten van de inhoud van een bouwwerk als bedoeld in het eerste lid met maximaal 

10%. 

3. Het eerste lid is niet van toepassing op bouwwerken die weliswaar bestaan op het tijdstip van 

inwerkingtreding van het plan, maar zijn gebouwd zonder vergunning en in strijd met het daarvoor 

geldende plan, daaronder begrepen de overgangsbepaling van dat plan. 

13.2 Overgangsrecht gebruik 

1. Het gebruik van grond en bouwwerken dat bestond op het tijdstip van inwerkingtreding van het 

bestemmingsplan en hiermee in strijd is, mag worden voortgezet. 

2. Het is verboden het met het bestemmingsplan strijdige gebruik, bedoeld in het eerste lid, te 

veranderen of te laten veranderen in een ander met dat plan strijdig gebruik, tenzij door deze 

verandering de afwijking naar aard en omvang wordt verkleind. 

3. Indien het gebruik, bedoeld in het eerste lid, na het tijdstip van inwerkingtreding van het plan voor 

een periode langer dan een jaar wordt onderbroken, is het verboden dit gebruik daarna te hervatten 

of te laten hervatten. 

4. Het eerste lid is niet van toepassing op het gebruik dat reeds in strijd was met het voorheen 

geldende bestemmingsplan, daaronder begrepen de overgangsbepalingen van dat plan. 




Artikel 14 Slotregel 

Deze regels worden aangehaald als: 

Planregels van het bestemmingsplan "Buitengebied, partiële herziening diverse percelen" van de 

gemeente Hoogezand-Sappemeer. 

Aldus vastgesteld in de raadsvergadering van 27 mei 2013; 

De voorzitter, 

De griffier, 







Bijlagen bij de regels 




Bijlage 1 Bestaande kavelrichting 

De rode pijl in de volgende drie kaarten wijst de bestaande kavelrichting aan. 

Kaart 1 Sappemeer noord 




Kaart 2 Westelijk van Hoogezand 




Kaart 3 Zuidelijk van Hoogezand 




Bijlage 2 Te beschermen waarden karakteristieke 

(lint)bebouwing 

De verschillende linten hebben elk hun eigen kenmerken. Een aantal stedenbouwkundige parameters 

bepaalt de verschijningsvorm van het lint. De linten hebben elk hun eigen definitie van: 

Maat en schaal. Hoe het lint in het landschap is gesitueerd, de maat van de ontginningsas tot de 

achterweg en tot het volgende lint. 

Dichtheid. De verhouding tussen open en dicht in het lintkavelstructuur. 

De manier waarop de kavels ten opzichte van elkaar georganiseerd zijn en het daarbij horende 

waterregiem: de waterstructuur en de onderlinge afstand van de sloten. 

Korrelgrootte. Het voorkomen van kleine en grotere bouwvolumes in het lint en de manier waarop ze 

ten opzichte van elkaar geplaatst zijn. 

Richting. De richting van de kavels ten opzichte van de ontginningsas. In geval van niet haakse 

richting is het relevant of de positie van huizen ontleend is aan de ontginningsas of aan de 

kavelrichting. 

Profiel. Het straatprofiel inclusief de waterverbinding, met daarin het onderscheid naar openbaar 

privé, de afstand van woningen tot de ontginningsas, beplanting en het microreliëf. 

De in de regels opgenomen bescherming is gebaseerd op de aspecten dichtheid en korrelgrootte. Door 

middel van het vergunnen of weigeren van sloop wordt dit aspect versterkt of behouden. Het 

bebouwingspercentage (de dichtheid) wordt per lint benoemd met een korte omschrijving. De 

korrelgrootte is het voorkomen van kleine en grotere bouwvolumes in het lint en de manier waarop ze ten 

opzichte van elkaar geplaatst zijn. De grootte varieert van zeer klein (xs: extra small) tot zeer groot (xl: 

extra large). 

Het dichtheidspercentage met de genoemde korrelgrootte moet bij benadering in acht worden genomen 

bij het beoordelen van een aanvraag om een sloopvergunning. 

Kropswolde-Wolfsbarge 

De verhouding tussen open en dicht in het lint, de kavelstructuur, bedraagt 20%. De korrelgrootte 

varieert van M tot L. 

Het lint Kropswolde-Wolfsbarge wordt gevormd door oude nederzettingen aan de rand van het 

veengebied. De naam Kropswolde komt al voor in een oorkonde uit het jaar 1049. De oude ontginningen 

uit het moeras ten oosten van het Zuidlaardermeer zijn verricht door het vrouwenklooster van Essen of 

Yesse nabij Haren. Het dorp Wolfsbarge stamt uit ongeveer dezelfde periode. In 1 50 verwerft de abdij 

van Aduard grond nabij Wolfsbarge voor de aanleg van een kloosterkolonie. In de 15e eeuw vormen de 

dorpen een kolonie van turfgravers uit de stad Groningen. Over de Hunze wordt turf naar de stad 

vervoerd. De vaart op de Hunze wordt beheerst door het Schuitenschuiversgilde; opgericht met als doel 

turf uit het gebied van Kropswolde, Wolfsbarge en Westerbroek te vervoeren. Pas nadat het gilde niet 

langer vanaf eind 17e eeuw de vaarroute van de Hunze onderhoudt verslechtert de vaarroute en neemt 

vanaf de 19e eeuw de ontginning van het veen af. Tot in de 20e eeuw is er voldoende restveen om tot turf 

te verwerken. Na de vervening worden de dalgronden voor akkerbouw gebruik genomen. 

Het weglint Kropswolde-Wolfsbarge kent net als de linten in het voormalige veengebied een oriëntatie 

van woningen en boerderijen haaks op de bebouwing. Daarnaast zijn er oostelijk achter het lint enkele 

boerderijen vrij in het landschap gelegen. 

Enkellint Achterdiep 


varieert van XS tot S. 




Ten noorden van het Winschoterdiep ligt een van de weinige enkellinten in het veenkoloniale landschap. 

Het parallel aan het Winschoterdiep lopende Achterdiep is oorspronkelijk overgegaan in het 

Noordbroeksterdiep tot aan Noordbroek. Over het diep zijn nog een aantal hoogholtjes (hoge vaste 

voetbrug) te vinden. Afgesneden linten haaks op het Achterdiep Verlengde Herenweg, Laveiweg en 

Jagerswijk. Het zijn linten met bebouwing, die wat compacter is dan het lint van het Achterdiep. De 

woningen zijn over het algemeen wat kleiner en er is een wat grotere diversiteit. De linten worden 

doorsneden en fysiek afgesneden van Sappemeer door de aanleg van het nieuwe Winschoterdiep en 

door de aanleg van de A7. Het laatste lint, Jagerswijk, vormt een buurtje tussen Sappemeer en 

Achterdiep. Het buurtje wordt tegenwoordig in tweeën gedeeld door het verlegde Winschoterdiep. 

Karakteristiek is dat de huizen veel minder het verschil tussen kleine huizen en grote boerderijen 

kennen, zoals in de Compagnielinten. 

Lint Borgercompagnie 



Borgercompagnie is een karakteristiek veenkoloniaal lintdorp, dat in de 17e eeuw is ontstaan toen 

borgers (burgers) uit de stad Groningen hier een veenkolonie stichten. Langs het in 1647 gegraven diep 

staan aan weerszijden boerderijen en huizen. Vlak voor de kruising met de Veendammerweg is er aan 

de oneven kant een uitloper richting de Langeleegte. Na de vervening werd het Borgercompagniesterdiep 

niet goed onderhouden tot het rond 1880 onbevaarbaar was. Daarom werd in dat jaar een speciaal 

waterschap opgericht, genaamd Kanaalwaterschap voor Borger- en Tripscompagnie voor het onderhoud 

van sluizen, bruggen en kanaalpanden. In het noordelijk deel en het zuidelijk deel van het lint maakt het 

water onderdeel uit van het profiel. Het middengedeelte van het diep is in de jaren 70 gedempt. Daarop 

is na de reconstructie in de loop van de jaren 90 een weg ontstaan met diverse verkeersremmende 

maatregelen. Hierdoor mist het profiel de helderheid die elders wel aanwezig is. 

Lint Kalkwijk-Lula 



De naam Kalkwijk geeft al aan dat het lint van oorsprong aan een wijk gesticht is. De Kalkwijk werd in 

de zeventiende eeuw gegraven door de Friesche Compagnie. In het verlengde van Kalkwijk ligt de 

buurtschap Lula. In de venen werkten arbeiders uit vele windstreken. In Lula waren dat voor een groot 

deel Zwitserse Doopsgezinden die hun eigen land ontvlucht waren. Inmiddels is de wijk gedempt en ligt 

de bebouwing aan een weg. Een continue laanprofiel met brede bermen zorgt echter wel voor voldoende 

helderheid in het lint. Het lint is niet dicht bebouwd; langs de weg staan aantal imposante boerderijen. 

De kaveldiepte van het erf, zo'n 70 meter, is bijna overal aanwezig. Dat verandert in Hoogezand, waar 

het noordelijke gedeelte het karakter van een straat krijgt. 

Lint Kiel-Windeweer 



De naam Kiel-Windeweer is gevormd door een samenvoeging van de namen van de plaatsen De Kiel en 

Windeweer, die tegen elkaar aan gegroeid zijn. Kiel-Windeweer is ongeveer 100 meter breed en zes 

kilometer lang. De plaats is ontstaan door de bebouwing die langs het Kielsterachterdiep is gevormd. 

Dat kanaal, een zijkanaal van het Winschoterdiep, was oorspronkelijk de belangrijkste transportroute 

van en naar het dorp. Alleen waar de Zuidlaarderweg het kanaal kruist, is het dorp iets breder. Het lint is 




een van de gaafste linten, relatief dicht bebouwd met diverse woningtypen langs het lint en met 

kenmerkende bruggen. 

Lint Tripscompagnie 



Het lintdorp is ontstaan langs het Tripcompagniesterdiep dat in 1640 gegraven is in opdracht van 

Adriaan Trip om de omliggende venen te kunnen ontginnen. Na de vervening is akkerbouw belangrijk 

geworden. Veel boerderijen in dorp zijn van het Oldambtster type. Begin 19e eeuw is de 

aardappelmeelfabriek l'Esperance in het dorp gevestigd. In Tripscompagnie wordt door Nedmag 

magnesiumzouten gewonnen voor industriële doeleinden. De vrije ruimte achter het lint is veel minder 

aanwezig is dan bij de andere compagnielinten. Het lint Nieuwe Compagnie ligt even ten westen van 

Kiel-Windeweer. Het diep waaraan de streek lag is deels gedempt. De naam Nieuwe Compagnie en de 

andere maatvoering als de overige compagnielinten houdt niet in dat het lint van een later datum stamt. 

Het verwijst naar de Nieuwe Friesche Compagnie, die hier in 1647 is begonnen met het ontginnen van 

het veengebied. Het lint is vrij dun bebouwd met enkele boerderijen. Centraal in Nieuwe Compagnie 

staat de voormalige aardappelmeelfabriek De Toekomst uit 1900. Deze ligt langs de Leinewijk die haaks 

staat op het oude diep. De Leinewijk maakt onderdeel uit van een nieuw vaarcircuit waarmee het 

Zuidlaardermeer verbonden wordt met het Stadskanaal bij Bareveld. 

Overige linten 






Bijlage 3 Te beschermen waarden beschermd dorpsgezicht 

RUIMTELIJKE STRUCTUUR 

De ruimtelijke structuur wordt bepaald door de volgende elementen. 

Het hoofddiep en de wijken 

Het hoofddiep is de as van de kenmerkende lineaire structuur die bepalend is voor de ruimtelijke 

structuur mede in relatie tot het bebouwingsbeeld. Het hoofddiep vormt met de aangelegde wijken en 

zwetsloten een rationeel patroon. 

De oevers langs het hoofddiep 

Van oudsher werden langs de oevers van het hoofddiep geen bomen of andere opgaande beplanting 

geplant. Momenteel zijn de oevers van het hoofddiep over grote delen slechts begroeid met gras en niet 

met opgaande begroeiing. Langs kleinere delen van het diep komt opgaande beplanting voor in de vorm 

van loofbomen. Deze beplanting kan niet worden gekwalificeerd als onacceptabel beeldverstorend. 

Niettemin is het ongewenst opgaande beplanting zich verder te laten uitbreiden langs het diep. Het 

onbegroeid laten van de oevers versterkt het beeld van de lineaire structuur. 

De bruggen 

Veel bruggen zijn nog aanwezig in het dorpsgebied. De locatie van de bruggen is in de verbeelding 

aangeduid als brug. De aanleg van nieuwe bruggen op andere locaties is uitgesloten. Vervanging van 

bruggen kan alleen in overeenstemming met de overige karakteristieke waarden van het dorpsgezicht. 

Het wegenpatroon 

Bij het beheer van en mogelijke veranderingen aan de infrastructuur zal rekening worden gehouden met 

de karakteristieke waarden daarvan: lineaire structuur bepaald door het hoofddiep. 

Het open landschap 

Het omringend landschap, de achter en aan het dorpsgebied grenzende gronden, kenmerkt zich door 

openheid en accentueert hierdoor de karakteristiek van de nederzetting. 

BEBOUWINGSBEELD 

Het bebouwingsbeeld wordt bepaald door de volgende kenmerken. 

De bebouwing langs het Kieldiep situeert zich hoofdzakelijk met de nokrichting haaks op het 

hoofddiep. 

De bebouwing staat op veel plaatsen dicht op elkaar en dicht op de weg. 

Kleinschalige en grootschalige bebouwingselementen wisselen elkaar af langs het kanaal. 

De kleinschalige elementen bestaan voornamelijk uit verschillende typen woonhuizen die vanaf 

ongeveer 1875 zijn gebouwd. 

Grootschalig zijn de boerderijen, één of twee per eiland (oorspronkelijke ruimte tussen wijken). 

De oudere boerderijen staan dicht op de weg. 

De boerderijen van meer recente datum verder van de weg. 

De bebouwing concentreert zich in het centrum van het dorp (Windeweer-Noord) terwijl de 

noordzijde (De Kiel) en de zuidzijde (Windeweer-Zuid) een grove korrel van bebouwing laat zien. 

Elk zodanig te typeren dorpsgebied heeft zijn eigen kenmerken. Die worden hieronder beschreven. De 

verschillende kenmerken zijn vooral ruimtelijk-historisch van belang. 

De Kiel 

Langs het kanaal is dunne bebouwing dan wel geen bebouwing aanwezig. Hierdoor is er een duidelijke 

visuele relatie te onderscheiden met het achterliggende open gebied. 

De bebouwing groepeert zich in zekere mate in de omgeving van de schutsluis en vooral ter hoogte van 




de kruising met de Zuidlaarderweg. 

Ter plaatse van de kruising met de Zuidlaarderweg is medio vorige eeuw een deel van het Kielsterdiep 

gedempt en zijn enkele woningen gesloopt. Het betekende een verzwakking van het karakter ter 

plaatse. 

Windeweer-Noord 

De te onderscheiden kern van het dorp (het gedeelte ten zuiden van de kruising met de Zuidlaarderweg 

tot ongeveer de splitsing van de Kielsterachterweg met de weg naar Borgercompagnie en Veendam) is 

het meest dichtbebouwd. Met name aan de westzijde (Dorpsstraat) van het kanaal. 

De bebouwing is vooral kleinschalig. 

De oudere boerderijen staan pal aan de weg. 

Aan de oostzijde van het kanaal (Pieter Venemakade) is de bebouwing minder dicht en daardoor is het 

bebouwingsbeeld hier meer oorspronkelijk. 

De omgeving van de monumentale voormalige NH kerk is aan weerszijden van het diep zeer authentiek. 

Het bos aan de zuidzijde van het centrum wordt als beeldverstorend aangemerkt. 

Windeweer-Zuid 

In het zuidelijke deel van Kiel-Windeweer neemt de bebouwingsdichtheid weer af. Hierdoor neemt de 

relatie met het achterliggende open landschap toe. 

De betonnen brug ter plaatse van de nieuwbouwlocatie wordt als detonerend ervaren. 

In dit deel van het dorp bevindt zich een gaslocatie in het open landschap. 

Vooral de structuur van de bebouwing is bepalend voor het beeld. Dit heeft betrekking op de 

bebouwingsdichtheid en de situering van de bebouwing ten opzichte van het diep. Met name de 

positionering van de grotere bebouwingselementen ten opzichte van het diep is belangrijk. 

De architectonische kwaliteit van de individuele bebouwing uit zich met name in de aangewezen 

monumenten en beeldbepalende panden en in de boerderijen. 

Karakteristiek is de Veenkoloniale variant op het Oldambtster type, waarvan in Kiel-Windeweer 

voorbeelden uit de verschillende decennia van de negentiende en twintigste eeuw te vinden zijn. 

De hiervoor beschreven waarden zijn meer specifiek weergegeven in de volgende kaarten (overgenomen 

uit het aanwijzingsbesluit tot beschermd dorpsgezicht volgens artikel 35 van de Monumentenwet uit 

2003). Deze kaarten zijn leidend als het gaat om afwegingen in het kader van ingrepen in de 

ruimtelijke structuur en bebouwingsbeeld. 




Typeringen beschermd dorpsgezicht De Kiel 




Typeringen beschermd dorpsgezicht Windeweer Noord 




Typeringen beschermd dorpsgezicht, 'Windeweer Zuid' 




Bijlage 4 Staat van bedrijfsactiviteiten 

BRON: 

"Bedrijven en milieuzonering; Handreiking voor maatwerk in de gemeentelijke ruimtelijke 

ordeningspraktijk" 

Sdu Uitgevers BV, Den Haag, 2009 

ISBN: 978-90-12-13081-3 

Afkortingen 

- n.v.t. of niet relevant 

> groter 

< kleiner 

= gelijk aan 

e.d. en dergelijke 

cat. categorie 

kl. klasse 

n.e.g. niet elders genoemd 

o.c. opslagcapaciteit 

p.c. productiecapaciteit 

p.o. productieoppervlak 

b.o. bedrijfsoppervlak 

v.c. verwerkingscapaciteit 

u uur 

d dag 

w week 

j jaar 

B bodemverontreiniging 

C continu 

D divers 

L luchtverontreiniging 

Z zonering Wet Geluidhinder 

R risico (bevi mogelijk van toepassing) 

V vuurwerkbesluit van toepassing 

G goederen verkeer 




P personen verkeer 

SBI-CODE 

2009 

nr. OMSCHRIJVING grootste 

afstand 

01 - LANDBOUW EN DIENSTVERLENING T.B.V. DE LANDBOUW 

016 0 Dienstverlening t.b.v. de landbouw: 

016 3 - plantsoenendiensten en hoveniersbedrijven: b.o. > 500 m² 50 3.1 

016 4 - plantsoenendiensten en hoveniersbedrijven: b.o.


451, 452, 

454 

Handel in auto's en motorfietsen, reparatie- en servicebedrijven 30 2 

45204 B Autobeklederijen 10 1 

453 Handel in auto- en motorfietsonderdelen en -accessoires 30 2 

46 - GROOTHANDEL EN HANDELSBEMIDDELING 

461 Handelsbemiddeling (kantoren) 10 1 

47 - DETAILHANDEL EN REPARATIE T.B.V. PARTICULIEREN 

47 A Detailhandel voor zover n.e.g. 10 1 

4722, 4723 Detailhandel vlees, wild, gevogelte, met roken, koken, bakken 10 1 

4724 Detailhandel brood en banket met bakken voor eigen winkel 10 1 

4773, 4774 Apotheken en drogisterijen 10 1 

952 Reparatie t.b.v. particulieren (excl. auto's en motorfietsen) 10 1 

50, 51 - VERVOER OVER WATER / DOOR DE LUCHT 

50, 51 A Vervoersbedrijven (uitsluitend kantoren) 10 1 

52 - DIENSTVERLENING T.B.V. HET VERVOER 

5222 Overige dienstverlening t.b.v. vervoer (kantoren) 10 1 

791 Reisorganisaties 10 1 

5229 Expediteurs, cargadoors (kantoren) 10 1 

64, 65, 66 - FINANCIELE INSTELLINGEN EN VERZEKERINGSWEZEN 

64, 65, 66 A Banken, verzekeringsbedrijven, beurzen 10 1 

41, 68 - VERHUUR VAN EN HANDEL IN ONROEREND GOED 

41, 68 A Verhuur van en handel in onroerend goed 10 1 

77 - VERHUUR VAN TRANSPORTMIDDELEN, MACHINES, 

ANDERE ROERENDE GOEDEREN 

7711 Personenautoverhuurbedrijven 30 2 

62 - COMPUTERSERVICE- EN INFORMATIETECHNOLOGIE 

62 A Computerservice- en informatietechnologie-bureau's e.d. 10 1 

72 - SPEUR- EN ONTWIKKELINGSWERK 

722 Maatschappij- en geesteswetenschappelijk onderzoek 10 1 

63, 69 t/m 

71, 73, 74, 

77, 78, 80 

t/m 82 

- OVERIGE ZAKELIJKE DIENSTVERLENING 

74 A Overige zakelijke dienstverlening: kantoren 10 1 

82992 Veilingen voor huisraad, kunst e.d. 10 1 

84 - OPENBAAR BESTUUR, OVERHEIDSDIENSTEN, SOCIALE 

VERZEKERINGEN 

84 A Openbaar bestuur (kantoren e.d.) 10 1 

85 - ONDERWIJS 

852, 8531 Scholen voor basis- en algemeen voortgezet onderwijs 30 2 




8532, 854, 

855 

Scholen voor beroeps-, hoger en overig onderwijs 30 2 

86 - GEZONDHEIDS- EN WELZIJNSZORG 

8621, 

8622, 8623 

Artsenpraktijken, klinieken en dagverblijven 10 1 

8691, 8692 Consultatiebureaus 10 1 

871 1 Verpleeghuizen 30 2 

8891 2 Kinderopvang 30 2 

94 - DIVERSE ORGANISATIES 

941, 942 Bedrijfs- en werknemersorganisaties (kantoren) 10 1 

9491 Kerkgebouwen e.d. 30 2 

94991 A Buurt- en clubhuizen 30 2 

59 - CULTUUR, SPORT EN RECREATIE 

8552 Muziek- en balletscholen 30 2 

85521 Dansscholen 30 2 

9101, 9102 Bibliotheken, musea, ateliers, e.d. 10 1 

931 A Sporthallen 50 3.1 

931 B Bowlingcentra 30 2 

931 2 Schietinrichtingen: binnenbanen: boogbanen 10 1 

931 F Sportscholen, gymnastiekzalen 30 2 

96 - OVERIGE DIENSTVERLENING 

96013 A Wasverzendinrichtingen 30 2 

96013 B Wasserettes, wassalons 10 1 

9602 Kappersbedrijven en schoonheidsinstituten 10 1 

9603 0 Begrafenisondernemingen: 

9603 1 - uitvaartcentra 10 1 

9313, 9604 Fitnesscentra, badhuizen en sauna-baden 30 2 

9609 A Dierenasiels en -pensions 100 3.2 

9609 B Persoonlijke dienstverlening n.e.g. 10 1 




Bijlage 5 Criteria voor karakteristieke objecten 

OVERZICHT OBJECTEN: 

5.1 Dorpsstraat 4, Kiel-Windeweer 



5.4 Kalkwijk 66a, Hoogezand 

5.5 Nieuwe Compagnie 4, Nieuwe Compagnie 

5.6 Nieuwe Compagnie 23a, Nieuwe Compagnie 




5.10 Nieuwe Compagnie (oostelijke hal genaamd De Toekomst), Nieuwe Compagnie 

5.11 Rijksweg West 25, Westerbroek 


5.13 Spitsbergen 1, Sappemeer 

5.14 Van der Duyn van Maasdamweg 280, Hoogezand 

5.15 Vosholen 2b, Sappemeer 

5.16 Vossenburg 3, Kiel-Windeweer 

5.17 Woldweg 183, Kropswolde 

5.18 Woortmansdijk 20, Westerbroek 

5.19 Molenstomp ten oosten van Borgercompagnie 29, Borgercompagnie 

5.20 Brug bij Van der Duim van Maasdamweg 280, Hoogezand 

5.21 Trafohuisje Kalkwijk 40a , Hoogezand 

5.22 Sluis bij Rijksweg Oost 42, Sappemeer 

5.23 Draaibrug bij Borgercompagnie 27, Borgercompagnie 


Plaats: Kiel-Windeweer 

Adres en postcode: DORPSSTRAAT 4 

Kad. gegevens:O00440 

Voormalige functie: boerderij 

Bouwjaar: omstreeks 1930 

Bouwtype: Oldambtster boerderij 

Bouwstijl: Amsterdamse School 

Architect / aannemer: 

Bronnen: 




De boerderij is omstreeks 1930 gebouwd en ligt beeldbepalend op de hoek van de Zuidlaarderweg en de 

Dorpsstraat. De boerderij is van het Oldambtster type, waarbij het voorhuis en de schuur onder één nok 

zijn gebracht en waarbij de boerderij in de richting van het voorhuis sprongsgewijs versmalt (de 

zogeheten krimpen). In de architectonische verschijningsvorm van het voorhuis wijkt de boerderij echter 

af van het traditionele Oldambtster type. Het voorhuis is gebouwd in Amsterdamse Schoolstijl. 

Kenmerkend voor deze stijl is de kloeke hoofdvorm met meest horizontaal gerichte, samengestelde 

vensters met glas-in-lood in de bovenlichten op de begane grond en de vensters met horizontale roeden 

op de verdieping, de toepassing van gesinterde baksteen en de forse dakoverstekken. 

De schuurgevels zijn later vernieuwd, waarbij waarschijnlijk ook de dakbedekking is vernieuwd. In de 

huidige opzet zijn de baanders centraal in de achtergevel geplaatst. 

Omschrijving 

De Oldambtster boerderij is opgebouwd uit één bouwlaag en een kapverdieping. Het dak van de 

boerderij is uitgevoerd als zadeldak voorzien van wolfeinden. Het voorste deel met voorhuis is gedekt 

met zwart geglazuurde pannen. De schuur is gedekt met rode pannen (vernieuwd). Op de nok van het 

voorhuis een forse gemetselde hoekschoorsteen. Langs de gevels van het voorhuis forse goten. De 

gevels van het voorhuis zijn opgemetseld in bruinrode, gesinterde baksteen. De schuurgevels zijn 

uitgevoerd in (recente) rode baksteen. De voorgevel kent een symmetrische opbouw met centraal een 

licht uitstekende tweezijdige erker met in totaal twee vensters met bovenlichten. Boven de erker een 

balkon met houten borstwering. Centraal dubbele balkondeuren en ter weerszijden telkens een smal en 

een tweeledig venster. De vensters en balkondeuren zijn alle voorzien van horizontale roeden. Op de 

begane grond ter weerszijden van de erker een groot drieledig venster voorzien van glas-in-lood 

bovenlichten. Voor de krimp in de noordgevel bevindt zich de entree (deels gewijzigd). Aan de zuidzijde 

is een platgedekte serre met gemetselde borstwering aangebouwd. 

Waardering 

De Oldambtster boerderij wordt aangemerkt als beeldbepalend pand in het buitengebied van de 

gemeente Hoogezand-Sappemeer op grond van de volgende criteria: 

Cultuurhistorische waarde 

Vanwege de waarde van de boerderij als representant van zorgvuldige agrarische architectuur 

uit omstreeks 1930 

Architectuurhistorische waarde 

- Als bijzondere uitdrukking van een Oldambtster boerderij in Amsterdamse Schoolstijl 

- Vanwege de esthetische kwaliteiten van het ontwerp 

- Vanwege de zorgvuldige detaillering en het kenmerkende materiaalgebruik 

Stedenbouwkundige / ensemble waarde 

Vanwege de beeldbepalende hoekligging van de Oldambtster boerderij nabij de kruising 

Zuidlaarderweg-Dorpsstraat 

Authenticiteit 

Vanwege de redelijke mate van gaafheid van het voorhuis van de boerderij 

Uniciteit 

Vanwege de zeldzaamheidswaarde van de boerderij in relatie tot voornoemde 

cultuurhistorische, architectonische en stedenbouwkundige kenmerken 




Kad. gegevens: O00068 

Voormalige functie: woonhuis 





Bouwtype: villa 

Bouwstijl: Overgangsarchitectuur 


Bronnen: 

Villa gebouwd omstreeks 1915. De villa ligt beeldbepalend op de hoek in een haakse bocht van het 

Kieldiep dat op deze plek afbuigt in de richting van Annerveenschekanaal. Samen met het naastgelegen 

woonhuis Dorpsstraat 326 vormt de villa de afsluitende bebouwing van het veenkoloniale bebouwingslint 

Kiel-Windeweer. De villa is gebouwd in Overgangsarchitectuur, en vormt een voorbeeld van 

woonhuisbouw voor notabelen in deze streek. Kenmerkend voor deze architectuur is de samengestelde 

hoofdvorm van de villa, de meerzijdige oriëntatie van de gevels, de relatief lage kapverdieping met het 

afgeknotte schilddak en afgewolfde topgevels, de verticale gevelopeningen met lateien en de decoratieve 

elementen (pironnen) als bekroning van de wolfeinden. 

Omschrijving 

Het woonhuis heeft een samengestelde plattegrond en bestaat uit één bouwlaag met een kapverdieping. 

Het dak van het woonhuis is uitgevoerd als omlopend en afgeknot schilddak. Langs de dakranden 

houten bakgoten op klossen, windveren en dekkers. De gevels opgemetseld in bruinrode baksteen 

boven een uitkragende plint met geglazuurde bakstenen. Het bovenste deel van de topgevels is voorzien 

van een witte pleisterlaag. De vensters zijn overwegend uitgevoerd als H-vensters. Boven de vensters 

bevinden zich lateien. Het rechter deel van de voorgevel (zuid) is uitgevoerd met driezijdige erker, met 

daarboven een balkon met deels gemetselde en deels smeedijzeren balustrade. De erker is voorzien 

van drie H-vensters. In de afgewolfde topgevel een balkondeur met bovenlicht. Naast de erker bevindt 

zich de in een portiek teruggeplaatste entree. Links van de entree twee H-vensters. In de rechter zijgevel 

(oost) bevinden zich twee maal twee H-vensters. Ook aan deze zijde bevindt zich een topgevel, ditmaal 

uitgevoerd met samengesteld venster dat segmentboogvormig is gesloten. 

Waardering 

De villa wordt aangemerkt als beeldbepalend object in het buitengebied van de gemeente 

Hoogezand-Sappemeer op grond van de volgende criteria: 


Vanwege de waarde van de villa uit omstreeks 1915 als representant van kenmerkende 

woonhuisbouw voor notabelen in de Veenkoloniën. 


- Als bijzondere uitdrukking van een villa gebouwd omstreeks 1915 in Overgangsarchitectuur 




- Vanwege de beeldbepalende hoekligging van de villa in het van rijkswege beschermde gezicht 

van Kiel-Windeweer 

- Vanwege de ensemblewaarde van de villa met het naastgelegen woonhuis als afsluitende 

bebouwing aan de zuidzijde van het veenkoloniale lint van Kiel-Windeweer 


- Vanwege de redelijke mate van gaafheid van het exterieur van de villa 

- Vanwege de hoge mate van gaafheid van de stedenbouwkundige structuur van de directe 

omgeving in het van rijkswege beschermde gezicht van Kiel-Windeweer 

Uniciteit 




Vanwege de zeldzaamheidswaarde van de villa in relatie tot voornoemde cultuurhistorische, 

architectonische en stedenbouwkundige kenmerken 







Bouwtype: woonhuis, type lijstgevel 

Bouwstijl: ambachtelijk-traditioneel 


Bronnen: 

Woonhuis gebouwd omstreeks 1915. Het woonhuis ligt beeldbepalend nabij een haakse bocht van het 

Kieldiep dat op deze plek afbuigt in de richting van Annerveenschekanaal. Samen met de naastgelegen 

villa Dorpsstraat 324 vormt het woonhuis de afsluitende bebouwing van het veenkoloniale bebouwingslint 

Kiel-Windeweer. Het woonhuis is gebouwd in ambachtelijk-traditionele trant, en vormt een voorbeeld van 

kenmerkende woonhuisbouw in de Veenkoloniën. Kenmerkend voor dit type woonhuis is de plaatsing 

met de nok haaks op de weg, de symmetrisch ingedeelde voorgevel uitgevoerd als zogeheten lijstgevel 

(afgewolfde topgevel met lijstgoot) en de situering van de entree in de zijgevel. 

Omschrijving 

Het woonhuis heeft een rechthoekige plattegrond en bestaat uit één bouwlaag met een kapverdieping. 

Het dak van het woonhuis is uitgevoerd als zadeldak met wolfseinden. Het dak is later voorzien van 

betonpannen. Voor op nok een gemetselde hoekschoorsteen. Langs de dakranden houten bakgoten op 

klossen. De gevels zijn opgemetseld in bruinrode baksteen met ter hoogte van de wisseldorpel van de 

vensters een decoratieve band van gele baksteen. De vensters zijn uitgevoerd als H-vensters. De 

voorgevel is symmetrisch ingedeeld met vier H-vensters. In de afgewolfde topgevel daarboven drie 

zoldervensters. De entree bevindt zich in de linker zijgevel. Daarnaast onder meer een gietijzeren 

roosvenster en opnieuw twee H-vensters. 

Waardering 

Het woonhuis wordt aangemerkt als beeldbepalend object in het buitengebied van de gemeente 



Vanwege de waarde van het pand uit omstreeks 1915 als representant van voor de 

Veenkoloniën kenmerkende woonbebouwing. 


- Als bijzondere uitdrukking van een woonhuis met zogeheten lijstgevel gebouwd omstreeks 

1915 in ambachtelijk-traditionele trant 




- Vanwege de beeldbepalende ligging van het woonhuis in het van rijkswege beschermde 

gezicht van Kiel-Windeweer 




- Vanwege de ensemblewaarde van het woonhuis met de naastgelegen villa als afsluitende 

bebouwing aan de zuidzijde van het veenkoloniale lint van Kiel-Windeweer 


- Vanwege de redelijke mate van gaafheid van het exterieur van het woonhuis 



Uniciteit 

- Vanwege de zeldzaamheidswaarde van het woonhuis in relatie tot voornoemde 


5.4 Kalkwijk 66a, Hoogezand 

Plaats: Hoogezand 

Adres en postcode: KALKWIJK 66A 

Kad. gegevens:P00200 


Bouwjaar: omstreeks 1900 (verschijningsvorm voorgevel) 



Architect /aannemer: 

Bronnen: 

Te oordelen naar de architectuur van de voorgevel is de boerderij omstreeks 1900 gebouwd. De boerderij 

maakt deel uit van het veenkoniale lint van Kalkwijk. De boerderij is van het oude Oldambtster type, met 

het voorhuis en de schuur onder één nok en waarbij de baanders in de voorgevel zijn ondergebracht. Het 

woongedeelte vormt derhalve een platte doos in het schuurvolume. De boerderij ligt op enige afstand van 

de weg (westzijde) met de nokrichting haaks op de weg, en met het voorhuis naar de weg gekeerd. 

De sobere boerderij is gebouwd in ambachtelijk-traditionele trant. 

Omschrijving 

De Oldambtster boerderij is opgebouwd uit één bouwlaag en een kap. Het dak van de boerderij is 

uitgevoerd als zadeldak met wolfeinden. Het dak is recentelijk voorzien van betonpannen. Langs de 

voorgevel voorheen een lijstgoot, nu uitgevoerd met kunststof bakgoot. De gevels van het voorhuis zijn 

opgemetseld in bruinrode Groninger baksteen boven een trasraam van paarsbruine baksteen. De 

voorgevel (oost) kent een asymmetrische opbouw met van links naar rechts opgeklampte houten 

baanders, een H-venster met daaronder een keldervenster, twee H-vensters, de toegangsdeur en een 

laatste H-venster. Getuige het metselwerk en de iets afwijkende maatvoering is het H-venster boven het 

keldervenster later toegevoegd. Voorheen bevond zich in deze zone wellicht de bedsteewand. In de 

afgewolfde topgevel bevinden zich drie zaadzoldervensters voorzien van een roedeverdeling in twee 

ruiten. Behalve het keldervenster, dat is voorzien van traliewerk, zijn alle vensters segmentboogvormig 

gesloten en voorzien van hanenkammen. In de hoek boven de baanders is het metselwerk zichtbaar 

hersteld. 

Ten noorden van de boerderij bevindt zich het stookhok, met dakpannen en goten als het hoofdgebouw. 

In de oostgevel van het stookhok twee stalvensters. 

Waardering 







Vanwege de waarde van de Oldambtster boerderij als representant van voor de Veenkoloniën 

kenmerkende agrarische bouw rond 1900 


- Als bijzondere uitdrukking van een boerderij van het oude Oldambtster type met baanders in 

de voorgevel, gebouwd in ambachtelijk-traditionele trant 




Vanwege de beeldbepalende ligging van de Oldambtster boerderij in het veenkoloniale 

bebouwingslint van Kalkwijk 


- Vanwege de redelijke mate van gaafheid van de zichtzijden van de boerderij 

- Vanwege de redelijke mate van gaafheid van de stedenbouwkundige structuur van de directe 

omgeving in het veenkoloniale lint van Kalkwijk 

Uniciteit 




Plaats: Nieuwe Compagnie 

Adres en postcode: NIEUWE COMPAGNIE 4 

Kad. gegevens: R00524 






Bronnen: 

De boerderij is omstreeks 1880 gebouwd en maakt deel uit van het dun en nagenoeg eenzijdig 

bebouwde veenkoloniale lint van Nieuwe Compagnie. Tezamen vormen de historische boerderijen aan de 

westzijde een beeldbepalend ritme in het lint. De boerderij is van het Oldambtster type, met het voorhuis 

en de schuur onder één nok waarbij de boerderij in de richting van het voorhuis sprongsgewijs versmalt 

(de zogeheten krimpen). De boerderij ligt op enige afstand van de weg met de nokrichting haaks op de 

weg. 

De architectuur van de boerderij kan worden aangeduid als ambachtelijk-traditioneel, waarbij elementen 

als de deuromlijsting en de kroonlijst en de evenwichtige verhoudingen in de gevels van het voorhuis 

staan in de classicistische traditie. Met name aan de zuidzijde van het voorhuis zijn in de loop der tijde 

enige wijzigingen aangebracht. Ook het metselwerk van de schuurgevels lijkt later te zijn vernieuwd. 

Omschrijving 






met zwarte gebakken pannen. De schuur is gedekt met rode Oude Holle pannen. Op de nok van het 

voorhuis een hoekschoorsteen met fraaie kap. Langs de gevels van het voorhuis een lijstgoot in de vorm 

van een forse kroonlijst. Aan de voorzijde is de gevel voorzien van zogeheten 'oren', een typerend 

kenmerk van veel Oldambtster boerderijen in de Veenkoloniën. De gevels van het voorhuis zijn 

opgemetseld in bruinrode Groninger baksteen. De voorgevel kent een asymmetrische opbouw met twee 

H-vensters links en een enkel H-venster rechts van de voordeur. Boven de vier gevelopeningen bevinden 

zich vier zaadzoldervensters voorzien van een roedeverdeling in twee ruiten. De genoemde vensters in 

het voorhuis zijn voorzien van een hanenkam. Daarnaast bevinden zich onder de H-vensters nog 

keldervensters. De vensters zijn ofwel deels uitgevoerd als schijnvensters ofwel later dichtgezet. De 

voordeur is uitgevoerd als paneeldeur uit omstreeks 1915; de entree is omlijst door geprofileerd houten 

lijstwerk. Aan de noordzijde bevinden zich twee krimpen in de zijgevel, en aan de zuidzijde een enkele 

krimp. Aan de zuidzijde is de gevel later deels hoger opgetrokken. Ook de gevelindeling is aan deze 

zijde in de loop der tijd gewijzigd. 

Waardering 





kenmerkende agrarische bouw aan het einde van de negentiende eeuw 


- Als bijzondere uitdrukking van een Oldambtster boerderij in ambachtelijk-traditionele trant 




- Vanwege de beeldbepalende ligging van de Oldambtster boerderij in het veenkoloniale 

bebouwingslint van Nieuwe Compagnie 

- Vanwege de waarde van de boerderij als onderdeel van het beeldbepalende ritme van 

historische boerderijen in het veenkoloniale bebouwingslint van Nieuwe Compagnie 



- Vanwege de redelijke mate van gaafheid van de stedenbouwkundige structuur in het 

veenkoloniale lint van Nieuwe Compagnie 

Uniciteit 



5.6 Nieuwe Compagnie 23a, Nieuwe Compagnie 


Adres en postcode: NIEUWE COMPAGNIE 23A 

Kad. gegevens: R00675 


Bouwjaar: 1949 (gevelsteen boven garagedeur) 

Bouwtype: woonhuis met aangebouwde garage 




Bouwstijl: Delftse School 


Bronnen: 

Woonhuis met aangebouwde garage gelegen in het dun, en nagenoeg eenzijdig bebouwde 

veenkoloniale lint van Nieuwe Compagnie. Getuige het jaartal op de sluitsteen boven de garagedeur is 

het woonhuis in 1949 gebouwd in Delftse Schoolarchitectuur. Kenmerkend voor deze architectuur is 

onder meer de blokvormige hoofdvorm van het woonhuis met relatief flauwe dakhelling, de overwegend 

verticale gevelopeningen, de kloeke schoorstenen, het metselwerk in rode Groninger baksteen en de 

zorgvuldige detaillering. De garage aan de noordzijde is door een tussenlid verbonden met het woonhuis. 

Ook de garage en het tussenlid zijn uitgevoerd in rode baksteen. Het woonhuis staat met de nokrichting 

evenwijdig aan de weg; de garage staat met de nokrichting haaks op de weg. 

In de loop der tijd is aan de zuidzijde een serreachtige aanbouw gerealiseerd. Voor het overige is het 

woonhuis zowel voor wat betreft de hoofdopzet als de gevelindelingen, de detaillering en het 

materiaalgebruik gaaf bewaard gebleven. 

Omschrijving 

Het woonhuis heeft een rechthoekige plattegrond en bestaat uit twee bouwlagen en een kapverdieping. 

Het dak van het voorhuis is uitgevoerd als zadeldak tussen topgevels. Het dak is voorzien van 

Romaanse pannen. De topgevels eindigen in een forse gemetselde schoorsteen. De geprofileerde 

houten goten zijn uitgevoerd met klossen. De gevels zijn opgetrokken in rode Groninger baksteen. Het 

woonhuis is voorzien van vensters van verschillende afmetingen. In de voorgevel aan de linkerzijde een 

groot horizontaal venster en aan rechts twee verticale vensters. Deze verticale vensters worden op 

diverse plekken in de gevels herhaald. Op de eerste verdieping aan de voorzijde links twee verticale 

vensters en rechts enigszins teruggeplaatste dubbele balkondeuren en een betonnen balkon met ijzeren 

balkonhek. Enkele van de genoemde vensters zijn voorzien van glas-in-lood. Boven diverse 

gevelopeningen is siermetselwerk aangebracht in de vorm van segmentboogvormige ontlastingsbogen of 

hanenkammen. In de topgevels een klein rond venster. De garage is aan de voorzijde voorzien van een 

topgevel met schoorsteenvormige dakopbouw. In deze gevel een houten, opgeklampte garagedeur met 

segmentboogvormige bovenzijde. In de sluitsteen staat het jaartal 1949 vermeld. De entree bevindt zich 

niet in het hoofdvolume, maar is ondergebracht in het tussenlid. De voordeur is voorzien van ruiten. 

Waardering 

Het woonhuis met aangebouwde garage wordt aangemerkt als beeldbepalend pand in het buitengebied 

van de gemeente Hoogezand-Sappemeer op grond van de volgende criteria: 


Vanwege de waarde van het woonhuis als representant van kenmerkende woningbouw rond 

1950 


- Als bijzondere uitdrukking van een woonhuis gebouwd in Delftse Schoolarchitectuur 




Vanwege de beeldbepalende ligging van de het woonhuis in het dun en nagenoeg eenzijdig 

bebouwde veenkoloniale lint van Nieuwe Compagnie 


Vanwege de hoge mate van gaafheid van het woonhuis 

Uniciteit 

Vanwege de zeldzaamheidswaarde van het woonhuis in relatie tot voornoemde 









Voormalige functie: woonhuis met landbouwschuur 


Bouwtype: villa met landbouwschuur 

Bouwstijl villa: Overgangsarchitectuur; bouwstijl landbouwschuur: ambachtelijk-traditioneel 


Bronnen: 

Woonhuis met vrijstaande landbouwschuur gebouwd omstreeks 1915. Het woonhuis en de 

landbouwschuur vormen nagenoeg de enige bebouwing aan de oostzijde van de weg in het dun 

bebouwde veenkoloniale lint van Nieuwe Compagnie. De villa is gebouwd in Overgangsarchitectuur. 

Kenmerkend voor deze architectuur is de samengestelde hoofdvorm van de villa, de relatief lage 

kapverdieping met het afgeknotte schilddak, de verticale gevelopeningen met decoratieve, gepleisterde 

aanzet- en sluitstenen en de decoratieve elementen als bekroning van de topgevel. Het model van het 

villavormige woonhuis is kenmerkend voor rentenierswoningen in dit deel van de Veenkoloniën. De 

vrijstaande landbouwschuur heeft een sobere, functionele architectuur in ambachtelijk-traditionele trant. 

De gietijzeren stalvensters met decoratieve roedeverdeling zijn bepalend voor het aanzicht van de 

schuur. Delen van het metselwerk en de dakbedekking van de schuur zijn in de loop der tijd vernieuwd. 

Omschrijving 

Het woonhuis heeft een samengestelde plattegrond en bestaat uit één bouwlaag met een kapverdieping. 

Het dak van het woonhuis is uitgevoerd als omlopend en afgeknot schilddak. Het dak is voorzien van 

zwart geglazuurde, platte Friese pannen. Langs de dakranden houten bakgoten op decoratieve klossen. 

De gevels zijn voorzien van een witte pleisterlaag. De vensters zijn overwegend uitgevoerd als H-vensters 

(detaillering houtwerk gewijzigd). Boven de vensters bevinden zich decoratieve gepleisterde aanzet- en 

sluitstenen. Het rechter deel van de voorgevel (west) is uitgevoerd als risaliserende topgevel. Deze 

topgevel is op de begane grond voorzien van een tweeledig H-venster, en op de verdieping een venster 

met rondboogvormig gesloten bovenlicht. De topgevel wordt afgesloten door decoratief, gepleisterd 

lijstwerk en siervazen. De entree bevindt zich aan de zuidelijke zijgevel en wordt geaccentueerd door 

een plat gedekte overkapping met bordes. Decoratieve elementen zijn de balustrade en de zuil die de 

overkapping draagt. 

De landbouwschuur staat ten zuiden van het woonhuis en met de nok haaks op de weg. De schuur 

wordt gedekt door een zadeldak. Het dak is grotendeels belegd met golfplaten. Een klein deel is nog 

uitgevoerd met rode gebakken pannen. De voorgevel (west) is uitgevoerd als topgevel, aan de 

achterzijde is het dak afgewolfd. De detaillering van de goten, windveren en dekkers is in de loop der tijd 

enigszins vereenvoudigd. Aan de noordzijde versmalt de schuur in de richting van de voorzijde op twee 

plaatsen (de zogeheten krimpen). De gevels van de schuur zijn opgetrokken in rode Groninger baksteen 

boven een trasraam van paarsbruine baksteen. Rechts in de voorgevel bevinden zich de opgeklampte, 

houten baanders met segmentboogvormige bovenzijde. Daarnaast bevinden zich twee series van vier vrij 

forse stalvensters in de voorgevel. Deze vensters zijn segmentboogvormig gesloten en voorzien van een 

decoratieve, gietijzeren roedeverdeling. Rechts van de baander, en in de overige schuurgevels bevinden 

zich vensters van een vergelijkbaar, maar kleiner type. In de linker zijgevel bovendien opgeklampte 

baanders met segmentboogvormige bovenzijde. Bovenin de topgevel van de voorgevel een gietijzeren 

roosvenster. 




Waardering 

Het woonhuis met bijbehorende, vrijstaande landbouwschuur wordt aangemerkt als beeldbepalende 

objecten in het buitengebied van de gemeente Hoogezand-Sappemeer op grond van de volgende criteria: 


Vanwege de waarde van het villavormige woonhuis als representant van een in de Veenkoloniën 

veel voorkomend model (veelal gebouwd als rentenierswoning), in dit geval gecombineerd met 

een landbouwschuur 


- Als bijzondere uitdrukking van een woonhuis gebouwd omstreeks 1915 in 

Overgangsarchitectuur met vrijstaande landbouwschuur in ambachtelijk-traditionele trant 




Vanwege de beeldbepalende, vrije ligging van het woonhuis met vrijstaande landbouwschuur in 

het dun bebouwde veenkoloniale lint van Nieuwe Compagnie 


- Vanwege de redelijke mate van gaafheid van het exterieur van zowel het woonhuis als de 

landbouwschuur 

- Vanwege de ensemblewaarde van het villavormige woonhuis en de bijbehorende 

landbouwschuur als onderdelen van een agrarisch complex 

Uniciteit 

Vanwege de zeldzaamheidswaarde van het woonhuis met bijbehorende landbouwschuur in 

relatie tot voornoemde cultuurhistorische, architectonische en stedenbouwkundige kenmerken 










Bronnen: 

De boerderij is omstreeks 1880 gebouwd en maakt deel uit van het dun en nagenoeg eenzijdig 

bebouwde veenkoloniale lint van Nieuwe Compagnie. Tezamen vormen de historische boerderijen aan de 

westzijde een beeldbepalend ritme in het lint. De boerderij is van het Oldambtster type, met het voorhuis 

en de schuur onder één nok waarbij de boerderij in de richting van het voorhuis sprongsgewijs versmalt 

(de zogeheten krimpen). De boerderij ligt op enige afstand van de weg met de nokrichting haaks op de 

weg. 

De architectuur van de boerderij kan worden aangeduid als ambachtelijk-traditioneel, waarbij de 

evenwichtige verhoudingen in de gevels van het voorhuis staan in de classicistische traditie. 




De dakbedekking is later vernieuwd. Ook de gevelindeling van de zuidelijke zijgevel is gewijzigd. 

Omschrijving 



met zwarte gebakken pannen. De schuur is gedekt met rode gebakken pannen. Op de nok van het 

voorhuis een hoekschoorsteen met kap. Langs de gevels van het voorhuis een lijstgoot in de vorm van 

een forse kroonlijst opgebouwd uit een geprofileerde houten lijstgoot op klossen en daaronder een fries. 

De gevels van het voorhuis zijn opgemetseld in bruinrode Groninger baksteen. De voorgevel kent een 

bijna symmetrische opbouw met vier H-vensters. Boven de vier gevelopeningen bevinden zich vier 

zaadzoldervensters. De genoemde vensters in het voorhuis zijn voorzien van een hanenkam. Aan de 

noordzijde bevinden zich twee krimpen in de zijgevel. De noordelijke zijgevel is voorzien van onder meer 

enkele H-vensters. In de krimp aan de zuidzijde baanders. De zuidelijke zijgevel van het voorhuis is 

voorzien van een groot samengesteld venster (later aangebracht) en twee H-vensters. 

Waardering 





kenmerkende agrarische bouw aan het einde van de negentiende eeuw. 






- Vanwege de beeldbepalende ligging van de Oldambtster boerderij in het Veenkoloniale 


- Vanwege de waarde van de boerderij in relatie tot het beeldbepalende ritme van historische 

boerderijen in het Veenkoloniale bebouwingslint van Nieuwe Compagnie in het algemeen en 

vanwege de ensemblewaarde van de boerderij met de naastgelegen (zuid) Oldambtster boerderij 

in het bijzonder 




veenkoloniale lint 

Uniciteit 















Bronnen: 

De boerderij is vermoedelijk rond het midden van de negentiende eeuw gebouwd en maakt deel uit van 

het dun en nagenoeg eenzijdig bebouwde veenkoloniale lint van Nieuwe Compagnie. Tezamen vormen 

de historische boerderijen aan de westzijde een beeldbepalend ritme in het lint. De boerderij is van het 

Oldambtster type, met het voorhuis en de schuur onder één nok waarbij de boerderij in de richting van 

het voorhuis sprongsgewijs versmalt (de zogeheten krimpen). De boerderij staat op vrij korte afstand van 

de weg, hetgeen kan duiden op een vroeg bouwjaar. De zijgevels van het voorhuis zijn opgetrokken tot 

dezelfde hoogte als de voorgevel, waardoor mogelijk sprake is van een tussenvorm tussen een boerderij 

van het oude veenkoloniale type en de klassieke Oldambtster boerderij (zoals de naastgelegen 

boerderij). Dit feit zou kunnen duiden op een datering rond 1850. De boerderij staat met de nokrichting 

haaks op de weg. 

De architectuur van de boerderij kan worden aangeduid als ambachtelijk-traditioneel, waarbij de 

evenwichtige verhoudingen in de gevels van het voorhuis en de houten omlijsting van de voordeur staan 

in de classicistische traditie. 

De gevelindeling van delen van zuidelijke zijgevel is gewijzigd. De baanders in de noordelijke krimp zijn 

vervangen door een pui. 

Omschrijving 


boerderij is uitgevoerd als zadeldak voorzien van een dakschild aan de voorzijde en een wolfeind aan de 

achterzijde. Het voorste deel met voorhuis is gedekt met rode Muldenpannen. De overige delen zijn 

gedekt met rode Oude holle pannen. Op de nok van het voorhuis een hoekschoorsteen. Langs de gevels 

van het voorhuis is de oorspronkelijke kroonlijst vereenvoudigd tot een gepleisterd fries en een houten 

bakgoot. De gevels van de boerderij zijn opgemetseld in bruinrode Groninger baksteen. De voorgevel 

kent een asymmetrische opbouw met een enkel H-venster links en twee rechts van de voordeur. Boven 

de vier gevelopeningen bevinden zich vier zaadzoldervensters. Opmerkelijk is het ontbreken van 

hanenkammen boven de gevelopeningen. De voordeur is uitgevoerd als dubbele paneerdeur uit 

omstreeks 1915. Het bovenlicht is voorzien van guirlandemotieven. De entree wordt omlijst door 

geprofileerd houten lijstwerk. Aan de noordzijde bevindt zich een enkele krimp in de zijgevel. De 

noordelijke zijgevel van het voorhuis is voorzien van twee H-vensters waarboven twee 

zaadzoldervensters. De oostelijke schuurgevel is voorzien van een baanderopening met latere pui. In de 

noordelijke schuurgevel vierruits, gietijzeren stalvensters. De zuidelijke zijgevel van het voorhuis is 

voorzien van een enkel H-venster, daarboven twee zaadzoldervensters. Aan de zuidzijde bevinden zich 

twee krimpen. De gevelindeling is deels gewijzigd. 

Waardering 





kenmerkende agrarische bouw rond het midden van de negentiende eeuw. 



- Vanwege de bijzondere typologie, mogelijk is sprake van een tussenvorm tussen een boerderij 

van het oude veenkoloniale type en de klassieke Oldambtster boerderij 







- Vanwege de beeldbepalende ligging van de Oldambtster boerderij in het Veenkoloniale 


- Vanwege de waarde van de boerderij in relatie tot het beeldbepalende ritme van historische 

boerderijen in het Veenkoloniale bebouwingslint van Nieuwe Compagnie in het algemeen en 

vanwege de ensemblewaarde van de boerderij met de naastgelegen (noord) Oldambtster 

boerderij in het bijzonder 




veenkoloniale lint 

Uniciteit 



5.10 Nieuwe Compagnie (oostelijke hal genaamd De Toekomst), Nieuwe 

Compagnie 


Adres en postcode: NIEUWE COMPAGNIE; OOSTELIJKE HAL 'DE TOEKOMST' 


Voormalige functie: fabriekshal aardappelmeelfabriek 


Bouwtype: fabriekshal 

Bouwstijl: functioneel, met invloeden van de Amsterdamse Schoolarchitectuur 


Bronnen: Schroor, M en J. Meijering, Golden Raand: Landschappen van Groningen, Assen 2007, 

Toelichting Beschermd Dorpsgezicht Kiel-Windeweer 

De fabriekshal behoort bij het complex van de coöperatieve aardappelmeelfabriek De Toekomst. De 

aardappelmeelfabriek is in 1900 opgericht en vormt een kenmerkend voorbeeld van industrie in de 

Veenkoloniën. De Veenkoloniën groeiden in de tweede helft van de negentiende eeuw uit tot het 

belangrijkste industriegebied van Noord-Nederland, waarbij de strokartonnijverheid en de 

aardappelmeelindustrie belangrijke peilers vormden. De fabriekshal is omstreeks 1930 gebouwd aan de 

Leinwijk, een zijtak van het Kieldiep. De fabriekshal maakt deel uit van een industrieel complex met 

verschillende onderdelen die deels onderling verbonden zijn. De fabriek is in 1973 opgeheven. Het 

complex ligt in het dun en nagenoeg eenzijdig bebouwde veenkoloniale lint Nieuwe Compagnie. De 

zuidgevel van de fabriekshal aan de Leinwijk vormt het meest beeldbepalende onderdeel van het 

fabriekscomplex. De nadere omschrijving betreft dan ook alleen deze gevel, mede om eventuele 

herontwikkeling van het complex niet te belemmeren. 

De architectuur van de gevel is functioneel en sober, en kent een krachtige hoofdvorm en accenten die 

de invloed tonen van de Amsterdamse Schoolarchitectuur. 

Het complex is tegenwoordig onder meer in gebruik als vlooienmarkt. 

Omschrijving 




De gevelopbouw van het winkelpand is als volgt: aan de voorzijde (oost) bestaat de gevel uit drie 

traveeën; de middelste travee wordt gevormd door de centrale risaliet. De risaliet is voorzien van een 

samengesteld venster met bovenlichten. De risaliet zet zich door in een dakopbouw voorzien van 

topgevel met zadeldak. Centraal in de topgevel een samengesteld venster met twee driehoekig gesloten 

bovenlichten. In de traveen ter weerszijden van de middenrisaliet telkens een H-venster. In de zuidgevel 

twee H-vensters en ook in de noordgevel een H-venster met daarnaast een (gewijzigde) entree. De 

genoemde gevelopeningen zijn alle voorzien van decoratieve elementen in de vorm van 

segmentboogvormige strekken met sluitstenen. 

Waardering 

De fabriekshal (zuidgevel) wordt aangemerkt als beeldbepalend pand in het buitengebied van de 



Vanwege de waarde van de fabriekshal (gevel) als bijzondere uitdrukking van de industriële 

ontwikkelingen in de Veenkoloniën in het algemeen, en de aardappelmeelindustrie als 

belangrijke economische peiler in het bijzonder 


- Als bijzondere uitdrukking van een fabriekshal (gevel) in sobere, functionele architectuur met 

kenmerken afkomstig van de Amsterdamse Schoolarchitectuur 


- vanwege de zorgvuldige detaillering met invloeden van de Amsterdamse Schoolarchitectuur 


Vanwege de zeer beeldbepalende ligging van de fabriekshal (gevel) aan de Leinwijk 


Vanwege de redelijke mate van gaafheid van de gevel van de fabriekshal 

Uniciteit 

Vanwege de zeldzaamheidswaarde van de fabriekshal (gevel) in relatie tot voornoemde 



Plaats: Westerbroek 

Adres en postcode: RIJKSWEG WEST 25 

Kad. gegevens: N00194 

Voormalige functie: keuterij / landarbeiderswoning 


Bouwtype: krimpentype 



Bronnen: 

Keuterij of landarbeiderswoning gebouwd omstreeks 1900. De keuterij ligt beeldbepalend in het open 

landschap ten westen van Westerbroek. De keuterij is gebouwd in sobere ambachtelijk-traditionele 

trant, en vormt een voorbeeld van kenmerkende eenvoudige huisvesting van landarbeiders in de 

Veenkoloniën. Kenmerkend voor dit type is de overeenkomst met de grotere, Oldambtster boerderijen. 




De keuterij of arbeiderswoning van het krimpentype versmalt evenals de Oldambtster boerderij in de 

richting van de voorgevel. Deze sprongen worden aanduid als krimpen. De keuterij of arbeiderswoning 

aan de Rijksweg West 25 is in de jaren 1920 aan de rechterzijde uitgebreid. Deze aanbouw is haaks op 

het hoofdvolume geplaatst. 

Omschrijving 

De keuterij of landarbeiderswoning heeft een samengestelde plattegrond en bestaat uit één bouwlaag 

met een kapverdieping. Het dak van het woonhuis is uitgevoerd als zadeldak met aan de voorzijde een 

topgevel en aan de achterzijde een eindschild. De nok van het schilddak van de aanbouw staat haaks 

op de nok van het hoofdvolume. Het dak is voorzien van gesmoorde (?) pannen. De topgevel wordt 

bekroond door een gemetselde schoorsteen. Ook de aanbouw is voorzien van een gemetselde 

schoorsteen. Langs de dakranden houten bakgoten, windveren en dekkers. De gevels zijn opgemetseld 

in rode Groninger baksteen. De voorgevel is symmetrisch ingedeeld en bevat twee zesruitsvensters. 

Beide vensters zijn licht segmentboogvormig gesloten. In de voorgevel van de aanbouw een 

toegangsdeur uit de jaren 1920 en daarnaast een tweeledig venster. 

De linker zijgevel en de achtergevel zijn overwegend gesloten. De gevelopeningen bestaan met name uit 

kleine (stal)vensters en enkele opgeklampte houten deuren. 

Waardering 

De keuterij of landarbeiderswoning wordt aangemerkt als beeldbepalend object in het buitengebied van 

de gemeente Hoogezand-Sappemeer op grond van de volgende criteria: 


Vanwege de waarde van het pand uit omstreeks 1915 als representant van voor de 

Veenkoloniën kenmerkende eenvoudige huisvesting van landarbeiders. 


- Als bijzondere uitdrukking van een keuterij of landarbeiderswoning van het krimpentype 

gebouwd omstreeks 1900 in ambachtelijk-traditionele trant 




Vanwege de beeldbepalende, open ligging van de keuterij of landarbeiderswoning in het 

buitengebied ten westen van Westerbroek 


Vanwege de hoge mate van gaafheid van het exterieur van de keuterij of landarbeiderswoning 

Uniciteit 

Vanwege de zeldzaamheidswaarde van de keuterij of landarbeiderswoning in relatie tot 

voornoemde cultuurhistorische, architectonische en stedenbouwkundige kenmerken 



Adres en postcode: RIJKSWEG WEST 101 



Bouwjaar: omstreeks 1900 (verschijningsvorm voorhuis) 

Bouwtype: dwarshuisboerderij 




Bouwstijl: ambachtelijk-traditioneel, kenmerken classicistische traditie 


Bronnen: 

Boerderijcomplex bestaande uit een dwarshuisboerderij en een bijschuur. Te oordelen naar de 

verschijningsvorm van het voorhuis is de boerderij omstreeks 1900 gebouwd. De boerderij is uitgevoerd 

als dwarshuisboerderij, waarbij het voorhuis dwars voor de schuur is geplaatst. Het voorhuis staat met 

de nok schuin op de weg die ter plaatse van de boerderij een bocht maakt. Aan de overzijde van de weg 

ligt het Winschoterdiep met daaraan scheepswerfbebouwing. Voor het voorhuis staan linden. 

De boerderij is gebouwd in ambachtelijk-traditionele trant. De symmetrie van het voorhuis en de 

evenwichtige gevelindelingen staan in de classicistische traditie. 

Omschrijving 

De dwarshuisboerderij is opgebouwd uit een dwarsgeplaatst voorhuis en een hoofdschuur. De 

hoofdschuur heeft een rechthoekige plattegrond en is gedekt met een zadeldak met wolfseinden. De 

dakbedekking bestaat uit riet met langs de dakvoet enkele rijen pannen. De schuur is voorzien van 

halfrond gesloten dakkapellen (recent). Het voorhuis heeft een rechthoekige plattegrond en bestaat uit 

één bouwlaag en een kapverdieping. Het dak van het voorhuis is uitgevoerd als omlopend schilddak 

voorzien van zwarte gebakken pannen. Langs de gevels een geprofileerde lijstgoot met klossen. De 

gevels van het voorhuis zijn voorzien van blokbepleistering. De voorgevel (zuid-west) kent een 

symmetrische opbouw met links en rechts van de centrale entree twee H-vensters. De entree is 

uitgevoerd met dubbele paneeldeur en bovenlicht. De bovenlichten in de gevels van het voorhuis zijn 

segmentboogvormig gesloten. In de voorgevel van de schuur (zuidgevel) zijn de oorspronkelijke baanders 

vervangen door een nieuwe pui. 

De bijschuur staat aan de westzijde van het hoofdgebouw, met de nokrichting evenwijdig aan die van de 

hoofdschuur. De schuur heeft een rechthoekige plattegrond en is gedekt met een zadeldak met 

wolfseinden. De dakbedekking bestaat uit riet. De schuur is voorzien van uilenborden en een halfrond 

gesloten dakkapel (recent). De schuurgevels zijn opgetrokken in rode Groninger baksteen en voorzien 

van gietijzeren stalvensters met roedeverdeling. Naast de historische onderdelen omvat het 

boerderijcomplex ook recente opstallen die niet nader in deze omschrijving worden opgenomen. 

Waardering 

De dwarshuisboerderij met bijschuur wordt aangemerkt als beeldbepalend pand in het buitengebied van 

de gemeente Hoogezand-Sappemeer op grond van de volgende criteria: 


Vanwege de waarde van de dwarshuisboerderij als representant van voor de Veenkoloniën 

kenmerkende agrarische bouw rond 1900 


- Als bijzondere uitdrukking van een dwarshuisboerderij gebouwd in ambachtelijk-traditionele 

trant met kenmerken van de classicistische traditie 




- Vanwege de beeldbepalende ligging van de dwarsboerderij in en bocht van de Rijksweg-West 

te Westerbroek 

- Vanwege de ensemblewaarde van de dwarshuisboerderij met bijbehorende bijschuur 


Vanwege de redelijke mate van gaafheid van de zichtzijden van de boerderij 

Uniciteit 






5.13 Spitsbergen 1, Sappemeer 

Plaats: Sappemeer 

Adres en postcode: SPITSBERGEN 1 

Kad. gegevens: K00002 




Bouwstijl: ambachtelijk-traditioneel, elementen van Overgangsarchitectuur 


Bronnen: 

De boerderij is omstreeks 1915 gebouwd en maakt deel uit van het veenkoloniale lint van Spitsbergen. 

De boerderij is van het Oldambtster type, met het voorhuis en de schuur onder één nok waarbij de 

boerderij in de richting van het voorhuis sprongsgewijs versmalt (de zogeheten krimpen). De boerderij ligt 

op enige afstand van de weg met de nokrichting schuin op de weg, en met het voorhuis naar de weg 

gekeerd. De as van de boerderij is nagenoeg parallel aan de lengterichting van de kavelstructuur. 

De architectuur van de boerderij kan worden aangeduid als ambachtelijk-traditioneel, waarbij elementen 

als de lateien boven de vensters afkomstig zijn van de Overgangsarchitectuur. 

Omschrijving 


uitgevoerd als zadeldak voorzien van wolfeinden. Langs de gevels van het voorhuis een lijstgoot in de 

vorm van een forse kroonlijst. Aan de voorzijde is de gevel voorzien van zogeheten 'oren', een typerend 

kenmerk van veel Oldambtster boerderijen in de Veenkoloniën. De gevels van het voorhuis zijn 

opgemetseld in rode Groninger baksteen boven een trasraam van paarsbruine baksteen. De voorgevel 

kent een asymmetrische opbouw met twee H-vensters links en een enkel H-venster rechts van de 

voordeur. De bovenlichten zijn voorzien van glas-in-lood. Boven de vier gevelopeningen bevinden zich vier 

zaadzoldervensters. De genoemde vensters in het voorhuis zijn voorzien van lateien, typerend voor de 

Overgangsarchitectuur. De voordeur is teruggeplaatst in een portiek en uitgevoerd als paneeldeur met 

ruitjes. Aan de westzijde bevindt zich een krimp waarin voorheen baanders. De baanders zijn vervangen 

door een stalen kanteldeur. 

Waardering 





kenmerkende agrarische bouw uit omstreeks 1915 


- Als bijzondere uitdrukking van een Oldambtster boerderij in ambachtelijk-traditionele trant met 

elementen van de Overgangsarchitectuur 







Vanwege de beeldbepalende ligging van de Oldambtster boerderij aan het begin van het 

veenkoloniale bebouwingslint van Spitsbergen 




omgeving in het veenkoloniale lint van Spitsbergen 

Uniciteit 



5.14 Van der Duyn van Maasdamweg 280, Hoogezand 


Adres en postcode: VAN DER DUYN VAN MAASDAMWEG 280 


Voormalige functie: directeurswoning aardappelmeelfabriek 'Eendracht'. 

Bouwjaar: 1898 

Bouwtype: dwarshuis 

Bouwstijl: Eclecticisme, invloeden Classicisme, Neorenaissance en Chaletstijl 


Bronnen: Schroor, M en J. Meijering, Golden Raand: Landschappen van Groningen, Assen 2007, 

Toelichting Beschermd Dorpsgezicht Kiel-Windeweer 

De voormalige directeurswoning vormt het enige restant van de eerste coöperatieve 

aardappelmeelfabriek in de Veenkoloniën, de 'Eendracht' uit 1898. De Veenkoloniën groeiden in de 

tweede helft van de negentiende eeuw uit tot het belangrijkste industriegebied van Noord-Nederland, 

waarbij de strokartonnijverheid en de aardappelmeelindustrie belangrijke peilers vormden. 

De fabriek is in 1935 ontbonden. Het woonhuis staat nabij de brug over een zijtak van het Kieldiep, nabij 

de voormalige splitsing van het Kielster- en het Nieuwe Compagniesterdiep. Het pand maakt deel uit van 

het dun en nagenoeg eenzijdig bebouwde veenkoloniale lint Nieuwe Compagnie. Opmerkelijk is de 

ligging vrijwel direct op de weg, met alleen een grasstrook tussen het gebouw en het wegdek. Mede 

hierdoor is de voormalige directeurswoning beeldbepalend in het bebouwingslint. De voormalige 

directeurswoning ligt binnen het van rijkswege beschermde gezicht van Kiel-Windeweer. 

Het pand is gebouwd in de vorm van een dwarshuis, met de nokrichting evenwijdig aan de weg. De 

zorgvuldige architectuur met relatief rijke decoratie kan worden aangeduid als Eclectisch. Deze 

architectuur is kenmerkend voor de tweede helft van de negentiende eeuw en combineert invloeden van 

verschillende historische stijlen. De opbouw met aan de voorzijde een middenrisaliet met topgevel past 

in de classicistische traditie. In de detaillering van het metselwerk en de vensters zijn invloeden uit de 

Neorenaissance aan te wijzen, en de decoratieve houten elementen in de topgevel tonen de invloed van 

de Chaletstijl. 

Een oude foto uit de jaren 1980 toont het pand zonder witte verflaag. Deze verflaag lijkt in de loop van de 

jaren 1980 te zijn aangebracht. Ook lijkt het pand op dezelfde foto onder het venster in de topgevel een 

balkon te hebben gehad. De later gebouwde garage is door een tuinmuur verbonden met het woonhuis. 

Beide elementen vallen buiten deze beschrijving. 

Omschrijving 




In hoofdopzet volgt de voormalige directeurswoning een model dat gedurende de tweede helft van de 

negentiende eeuw opgang deed, namelijk een dwarshuis met nokrichting evenwijdig aan de weg, waarbij 

de entree in een zijgevel is ondergebracht. In plaats van een entree bevindt zich centraal in de voorgevel 

een risalerend deel voorzien van een topgevel. Het achterhuis is aangekapt aan het hoofdvolume. 

De voormalige directeurswoning met ruwweg rechthoekige plattegrond is opgebouwd uit 1 bouwlaag met 

een kapverdieping. De gevels zijn wit geschilderd. Het pand is voorzien van een omlopend schilddak met 

zwarte, geglazuurde pannen. Op de nok twee hoekschoorstenen. Aan de voorzijde is de centrale risaliet 

voorzien van een zadeldak. Naast windveren en dekkers vormt een makelaar een opvallend decoratief 

element. 

De gevelopbouw van de voormalige directeurswoning is als volgt: aan de voorzijde (oost) bestaat de 

gevel uit drie traveeën; de middelste travee wordt gevormd door de centrale risaliet. De risaliet is 

voorzien van een samengesteld venster met bovenlichten. De risaliet zet zich door in een dakopbouw 

voorzien van topgevel met zadeldak. Centraal in de topgevel een samengesteld venster met twee 

driehoekig gesloten bovenlichten. In de traveeën ter weerszijden van de middenrisaliet telkens een 

H-venster. In de zuidgevel twee H-vensters en ook in de noordgevel een H-venster met daarnaast een 

(gewijzigde) entree. De genoemde gevelopeningen zijn alle voorzien van decoratieve elementen in de 

vorm van segmentboogvormige strekken met sluitstenen. Decoratief metselwerk is bovendien aanwezig 

in de lisenen en in het fries onder de goten. 

Waardering 

De voormalige directeurswoning wordt aangemerkt als beeldbepalend pand in het buitengebied van de 



Vanwege de waarde van de voormalige directeurswoning als bijzondere uitdrukking van 

zorgvuldige bouw die samenhangt met de industriële ontwikkeling van de Veenkoloniën in de 

negentiende eeuw. 


- Als bijzondere uitdrukking van een voormalige directeurswoning uit 1898 in zogeheten 

Eclectische architectuur met kenmerken afkomstig van het Classicisme, de Neorenaissance en 

de Chaletstijl 


- Vanwege de kenmerkende typologie van het als dwarshuis uitgevoerde woonhuis 

- vanwege de zorgvuldige detaillering in zogeheten Eclectische architectuur 


- Vanwege de zeer beeldbepalende ligging van de voormalige directeurswoning in het 

bebouwingslint van Nieuwe Compagnie en binnen het van rijkswege beschermde gezicht van 

Kiel-Windeweer 

- Vanwege de ensemblewaarde van de voormalige directeurswoning met de naastgelegen 

ophaalbrug 


- Vanwege de redelijke mate van gaafheid van de zichtzijden van de voormalige 

directeurswoning 



Uniciteit 

Vanwege de zeldzaamheidswaarde van de voormalige directeurswoning in relatie tot 

voornoemde cultuurhistorische, architectonische en stedenbouwkundige kenmerken 




5.15 Vosholen 2b, Sappemeer 


Adres en postcode: DE VOSHOLEN 2B 

Kad. gegevens: B03108 

Voormalige functie: bedrijfsgebouwen behorende bij kassencomplex 


Bouwtype: bedrijfsgebouwen met schoorsteen 

Bouwstijl: functionele baksteenarchitectuur 


Bronnen: 

De bedrijfsgebouwen behorende bij een kassencomplex zijn omstreeks 1930 gebouwd en liggen 

beeldbepalend aan De Vosholen. De bedrijfsgebouwen bestaan uit een bedrijfshal met daarnaast aan de 

oostzijde een gemetselde schoorsteen, en een aangebouwd kleiner bedrijfsgebouw. Het kleinere 

bedrijfsgebouw heeft vermoedelijk gefunctioneerd in samenhang met de schoorsteen als 

verwarmingsgebouw voor het voormalige kassencomplex. De gebouwen zijn opgetrokken in een voor 

bedrijfsbebouwing gebruikelijke sobere, functionele baksteenarchitectuur. 

Omschrijving 

De bedrijfshal is gebouwd op rechthoekige plattegrond en bestaat uit één bouwlaag en een kap. Het dak 

is uitgevoerd als mansardekap tussen topgevels. Het dak is belegd met zwarte golfplaten (recent). De 

gevels van de bedrijfshal zijn opgemetseld in bruinrode baksteen. De noordgevel is voorzien van 

gemetselde penanten met daartussen enkele stalen roedevensters. Ook is aan deze zijde een entree 

aangebracht. In de westgevel baanders (tegenwoordig is de opening voorzien van glaspui). Daarnaast 

een venster en in de topgevel een dichtgezette gevelopening. 

Het aan de oostzijde aangebouwde, kleinere bedrijfsgebouw is gebouwd op rechthoekige plattegrond en 

bestaat uit één bouwlaag en een kap. Het dak is uitgevoerd als lessenaarsdak. Het dak is belegd met 

zwarte golfplaten (recent). De gevels van de bedrijfshal zijn opgemetseld in bruinrode baksteen. De 

noordgevel is voorzien van enkele stalen roedevensters en centraal een dichtgemetselde gevelopening 

met latei. De schoorsteen heeft de vorm van een langgerekte cilinder en is opgetrokken in bruinrode 

baksteen. Rond de schoorsteen enkele stalen banden. De mond van de schoorsteen is voorzien van 

enigszins uitkragend metselwerk. 

Waardering 

Het cluster van bedrijfsgebouwen behorende bij een kassencomplex wordt aangemerkt als 

beeldbepalende objecten in het buitengebied van de gemeente Hoogezand-Sappemeer op grond van de 

volgende criteria: 


Vanwege de waarde van het cluster van bedrijfsgebouwen als representant van en herinnering 

aan de bloeiende kastuinbouw rond Sappemeer 


- Als bijzondere uitdrukking van een cluster van bedrijfsgebouwen behorende bij een 

kassencomplex in sobere, functionele baksteenarchitectuur 



Vanwege de beeldbepalende ligging van het cluster van bedrijfsgebouwen behorende bij een 




kassencomplex aan De Vosholen 


Vanwege de redelijke mate van gaafheid van het cluster van bedrijfsgebouwen behorende bij een 

kassencomplex 

Uniciteit 

Vanwege de zeldzaamheidswaarde van cluster van bedrijfsgebouwen behorende bij een 

kassencomplex in relatie tot voornoemde cultuurhistorische, architectonische en 

stedenbouwkundige kenmerken 

5.16 Vossenburg 3, Kiel-Windeweer 


Adres en postcode: VOSSENBURG 3 




Bouwtype: woonhuis 

Bouwstijl: Interbellumarchitectuur, invloeden Amsterdamse School 


Bronnen: 

Woonhuis gebouwd omstreeks 1930 in Interbellumarchitectuur met invloeden van de Amsterdamse 

School. Kenmerkend voor deze architectuur is onder meer de kloeke hoofdvorm met steil zadeldak, de 

ruime dakoverstekken, de toepassing van decoratief houten lijstwerk (met name ter plaatse van de 

dakgoten), de toepassing van een driezijdige erker, samengestelde vensters en gekleurd glas-in-lood in 

de bovenlichten. Het woonhuis staat met de nokrichting haaks op de weg in het dun bebouwde lint van 

Vossenburg. 

Omschrijving 

Het woonhuis heeft een rechthoekige plattegrond en bestaat uit één bouwlaag met een kapverdieping. 

Het dak van het woonhuis is uitgevoerd als zadeldak met ruime overstekken. Het dak is voorzien van 

rode, geglazuurde pannen. Op de nok twee gemetselde schoorstenen. Op het zuidelijke dakvlak een 

dakkapel voorzien van drieledig venster. De geprofileerde houten goten bakgoten zijn voorzien van 

decoratief lijstwerk met zigzagmotief. De gevels zijn opgetrokken in rode Groninger baksteen met aan 

de bovenzijde van de vensterpartijen een doorlopende strekkenlaag. Het woonhuis is voorzien van 

samengestelde vensters van verschillende afmetingen. In de voorgevel aan de linkerzijde een tweeledig 

samengesteld venster voorzien van bovenlichten. Rechts in de gevel een driezijdige, platgedekte erker 

met in totaal drie vensters voorzien van bovenlichten. In de topgevel een drieledig venster met aan de 

onderzijde een houten bloembak met zigzagmotief. Boven het venster is de topgevel uitgevoerd 

gevelbekleding bestaande uit horizontale schroten in een kenmerkende contrasterende kleurstelling (wit 

en donkergroen). De entree bevindt zich in de zuidgevel, en is teruggeplaatst in een portiek. 

Waardering 

Het woonhuis wordt aangemerkt als beeldbepalend pand in het buitengebied van de gemeente 



Vanwege de waarde van de het woonhuis als representant van kenmerkende woonhuisbouw 

rond 1930. 





- Als bijzondere uitdrukking van een woonhuis gebouwd in Interbellumarchitectuur met invloeden 

van de Amsterdamse School 




Vanwege de beeldbepalende, vrije ligging van het woonhuis in het dun bebouwde lint van 

Vossenburg 


- Vanwege de hoge mate van gaafheid van het woonhuis 


omgeving in het lint van Vossenburg 

Uniciteit 

Vanwege de zeldzaamheidswaarde van het woonhuis in relatie tot voornoemde 


5.17 Woldweg 183, Kropswolde 

Plaats: Kropswolde 

Adres en postcode: WOLDWEG 183 



Bouwjaar: omstreeks 1900 (verschijningsvorm voorgevel) 




Bronnen: 

Te oordelen naar de verschijningsvorm van de voorgevel is de boerderij omstreeks 1900 gebouwd. De 

boerderij is van het oude Oldambtster type, met het voorhuis en de schuur onder één nok en de 

baanders in de voorgevel zijn ondergebracht. Het woongedeelte vormt derhalve een platte doos die in het 

schuurvolume is ondergebracht. De boerderij maakt deel uit van een reeks boerderijen parallel aan en op 

vrij grote afstand van de Woldweg (oostzijde) met de nokrichting haaks op de weg, en met het voorhuis 

naar de weg gekeerd. 

De boerderij is gebouwd in sobere, ambachtelijk-traditionele trant. 

Omschrijving 


uitgevoerd als zadeldak voorzien van wolfeinden. Het dak is voorzien van rode oude holle pannen. Langs 

de voorgevel een lijstgoot, nu uitgevoerd met kunststof bakgoot. De gevels van het voorhuis zijn 

opgemetseld in rode Groninger baksteen. De voorgevel (west) kent een asymmetrische opbouw met van 

links naar rechts twee kleinere H-vensters, drie H-vensters en een garagedeur (voorheen baanders). De 

garagedeur is geplaatst binnen de authentieke gevelopening met latei van de baanders. Ook de duimen 

van het geheng van de baanders zijn nog aanwezig. In de afgewolfde topgevel bevinden zich vier 

zaadzoldervensters voorzien van een roedeverdeling in twee ruiten. Alle vensters zijn voorzien van 

hanenkammen. Alleen het derde venster van links heeft geen hanenkam; dit H-venster is later 




toegevoegd. Voorheen bevond zich in deze zone wellicht de bedsteewand. 

Aan de noordzijde is de zijgevel later deels opgehoogd en opnieuw ingevuld. 

Waardering 





kenmerkende agrarische bouw rond 1900. 


- Als bijzondere uitdrukking van een Oldambtster boerderij van het oude type met baanders in 

de voorgevel, gebouwd in ambachtelijk-traditionele trant 




Vanwege de beeldbepalende ligging van de Oldambtster boerderij in de boerderijreeks parallel 

aan en op vrij grote afstand van het veenkoloniale bebouwingslint van Kropswolde 




omgeving in de boerderijreeks achter het veenkoloniale lint van Kropswolde 

Uniciteit 



5.18 Woortmansdijk 20, Westerbroek 


Adres en postcode: WOORTMANSDIJK 20 




Bouwtype: boerderij bestaande uit voorhuis, koestal en hooischuur 

Bouwstijl: Delftse School 


Bronnen: 

Boerderij uit de jaren 1950 met voor deze periode kenmerkende, vernieuwende typologie. De boerderij is 

opgebouwd uit een voorhuis, een langgerekt tussenlid waarin de koestal en als afsluitend element een 

hooischuur. Het voorhuis staat met de nok nagenoeg evenwijdig aan de Woortmansdijk die ter plaatse 

van de boerderij een flauwe bocht maakt. De verschillende nokhoogten en -richtingen van de boerderij 

zorgen voor een opvallend silhouet. 

De boerderij is gebouwd sobere Delftse Schoolarchitectuur. In de loop der tijd is de dakbedekking van 

de koestal vervangen en zijn enkele gevelopeningen aan de zuidzijde aangepast. Voor het overige is de 




boerderij zowel voor wat betreft de hoofdopzet als de gevelindelingen, detailleringen en materiaalgebruik 

relatief gaaf bewaard gebleven. 

Omschrijving 

De boerderij is opgebouwd uit een voorhuis, een lager en langgerekt tussenlid waarin de koestal is 

ondergebracht en een hoofdschuur met hoog opgetrokken westgevel en hoge nok. De koestal heeft een 

nokrichting haaks op de weg. Het voorhuis en de hooischuur hebben een nokrichting evenwijdig aan de 

weg. Het voorhuis heeft een rechthoekige plattegrond en bestaat uit één bouwlaag en een 

kapverdieping. Het dak van het voorhuis is uitgevoerd als zadeldak tussen topgevels. Het dak is voorzien 

van rode gebakken pannen. De topgevels eindigen in een forse gemetselde schoorsteen. De gevels van 

de boerderij zijn opgetrokken in rode Groninger baksteen. Het voorhuis is voorzien van vensters van 

verschillende afmetingen. In de voorgevel en links en rechts van de centrale entree een venster. In de 

beide zijgevels een kleiner, hoog geplaatst raam met aan de onderzijde decoratief houten latwerk. 

Daarnaast in de zijgevels nog een venster. In de topgevels telkens twee vensters. 

De koestal heeft een rechthoekige plattegrond en is gedekt met een zadeldak voorzien van nieuwe rode 

dakbedekking. De schuurgevels zijn onder meer voorzien van stalvensters met roedeverdeling en enkele 

staldeuren. 

De hooischuur heeft een rechthoekige plattegrond en is gedekt met een asymmetrisch zadeldak. Aan 

de achterzijde een aankapping. De dakbedekking bestaat uit rode gebakken pannen. De gevels zijn 

deels in hout opgetrokken. Aan de noordzijde houten, opgeklampte baanders. 

Naast de historische onderdelen omvat het boerderijcomplex ook recentere opstallen die niet nader in 

deze omschrijving worden opgenomen. 

Waardering 

De boerderij wordt aangemerkt als beeldbepalend pand in het buitengebied van de gemeente 



Vanwege de waarde van de boerderij als representant van kenmerkende agrarische bouw rond 

1950 


- Als bijzondere uitdrukking van een boerderij uit omstreeks 1950 met een vernieuwende 

typologie en gebouwd in sobere Delftse Schoolarchitectuur 




- Vanwege de beeldbepalende ligging van de boerderij in een flauwe bocht van de 

Woortmansdijk te Westerbroek 


omgeving in het lint aan de Woortmansdijk 


Vanwege de redelijke mate van gaafheid van de boerderij 

Uniciteit 






5.19 Molenstomp ten oosten van Borgercompagnie 29, Borgercompagnie 

Plaats: Borgercompagnie 

Adres en postcode: TRIPSCOMPAGNIESTERZWARTEWEG, TEN OOSTEN VAN 

BORGERCOMPAGNIE 29; MOLENROMP 

Kad. gegevens: L00304 

Voormalige functie: poldermolen 

Bouwjaar: 

Bouwtype: windmolen met conische bakstenen romp 


Architect/aannemer: 

Bronnen: www.watwaswaar.nl 

Op enige afstand van de weg gelegen restant van een poldermolen. De molen is in de negentiende eeuw 

gebouwd ter bemaling van de polder tussen Borgercompagnie en Tripscompagnie. De tegenwoordig nog 

aanwezige conische, bakstenen romp was waarschijnlijk voorzien van een bovenbouw met wiekenkruis 

en een stelling. Deze bovenbouw en stelling zijn in de loop der tijd verdwenen. Getuige de aanduiding op 

historisch kaartmateriaal heeft op deze plek in ieder geval vanaf de vroege negentiende eeuw een 

watermolen gestaan (vermelding op de Kadastrale Minuutplankaart uit 1811-1832. Als eigenaar van de 

molen wordt vermeld: Volmagten van de watermolen ten oosten van de Borgecompagnie). In de 

molenromp is vanaf de periode 1927-1935 een motorgemaal gehuisvest. In die periode is wellicht tegelijk 

met de ombouw van de installatie ook de bovenbouw ontmanteld. Op kaartmateriaal uit deze periode 

wordt de naam De Vereeniging vermeld. Vanaf 1954 wordt de molen / het molenrestant aangeduid met 

'Electrisch gemaal'. De bij de molen horende molensloot bevindt zich aan de westzijde van de 

molenromp. De molensloot staat in verbinding met het Borgercompagniesterdiep. 

Omschrijving 

Het molenrestant bestaat uit een conische, gemetselde onderbouw van een voormalige poldermolen. De 

bovenbouw en stelling zijn verdwenen. De onderbouw is opgemetseld in rode Groninger baksteen en 

bestaat uit twee bouwlagen. De onderbouw wordt tegenwoordig gedekt door een kegelvormige houten 

kap voorzien van dakleer. De kap is voorzien van een overstek en klossen. In de gevel aan de zuiden 

noordzijde een segmentboogvormig gesloten ingang met deur. Aan de oostzijde twee gietijzeren 

vensters met roedeverdeling. De vensters zijn segmentboogvormig gesloten. 

Waardering 

Het molenrestant wordt aangemerkt als beeldbepalend object in het buitengebied van de gemeente 



Vanwege de waarde van het molenrestant als herinnering aan de geschiedenis van de 

polderbemaling in de Veenkoloniën 


Vanwege de bouwkundige waarde van het molenrestant in ambachtelijk-traditionele trant 


Vanwege de beeldbepalende ligging van het molenrestant in het open, veenkoloniale landschap 

tussen Borgercompagnie en Tripscompagnie. 


- Vanwege de redelijke mate van gaafheid van de molenromp 

- Vanwege de redelijke mate van gaafheid van de stedenbouwkundige structuur in dit deel van 




het veenkoloniale polderlandschap 

Uniciteit 

Vanwege de zeldzaamheidswaarde van het molenrestant in relatie tot voornoemde 


5.20 Brug bij Van der Duim van Maasdamweg 280, Hoogezand 


Adres en postcode: VAN DER DUYN VAN MAASDAMWEG BIJ 280; 'EENDRACHTSBRUG' 


Voormalige functie: ophaalbrug 

Huidige functie: ophaalbrug 


Bronnen: Toelichting Beschermd Dorpsgezicht Kiel-Windeweer; www.watwaswaar.nl 

De ophaalbrug is omstreeks 1930 gebouwd over een zijtak van het Kieldiep. De brug verbindt het 

noordelijke en zuidelijke deel van de Nieuwe Compagnie. Oud kaartmateriaal laat zien dat de wijk 

oorspronkelijk veel verder naar het westen doorliep. De brug ligt over de wijk nabij de voormalige 

splitsing van het Kielster- en het Nieuwe Compagniesterbrug. 

Samen met de naastgelegen voormalige directeurswoning van de aardappelmeelfabriek 'Eendracht' 

maakt de brug deel uit van het dun en nagenoeg eenzijdig bebouwde veenkoloniale lint van Nieuwe 

Compagnie. Beide onderdelen maken deel uit van het van rijkswege beschermde gezicht van 

Kiel-Windeweer. 

Omschrijving 

De huidige brug is gebouwd omstreeks 1930. De brug heeft een ijzeren hameipoort bestaande uit twee 

hameistijlen gekoppeld door twee dwarsbalken die onderling weer verbonden zijn. Tussen de onderste 

dwarsbalk en de hameistijlen schoren. De brug is uitgevoerd met balanspriemen met ijzeren spanwerk 

en gewichtkoker. Boven de balanspriemen ijzeren tuiwerk. De brug is verder uitgevoerd met aan elke 

zijde twee ijzeren langsschoren. Verder aan elke zijde een trekstang. De brug is uitgevoerd met houten 

brugdek, waarlangs houten brugleuningen. De brug rust op gemetselde landhoofden. Het 

bewegingswerk is zo goed als verdwenen. Op de overgang van brug- naar wegdek ijzeren leuningen met 

regels en stijlen van hoekprofiel. Tussen de regels en de stijlen is een decoratief kruispatroon 

aangebracht. 

Waardering 

De brug wordt aangemerkt als beeldbepalend object in het buitengebied van de gemeente 



Vanwege de waarde van de brug als een voorbeeld van en herinnering aan de vele soortgelijke 

bruggen over de veenkoloniale waterwegen 

Civieltechnische waarde 

- Als bijzondere uitdrukking van een sobere, ijzeren ophaalbrug uit omstreeks 1930 


- Vanwege de kenmerkende typologie van de als ophaalbrug uitgevoerde brugverbinding 






- Vanwege de zeer beeldbepalende ligging van de ophaalbrug in het bebouwingslint van Nieuwe 

Compagnie en binnen het van rijkswege beschermde gezicht van Kiel-Windeweer 

- Vanwege de ensemblewaarde van de ophaalbrug met de naastgelegen voormalige 

directeurswoning 


- Vanwege de redelijke mate van gaafheid van de brug 



Uniciteit 

Vanwege de zeldzaamheidswaarde van de brug in relatie tot voornoemde cultuurhistorische, 

civieltechnische en stedenbouwkundige kenmerken 

5.21 Trafohuisje Kalkwijk 40a , Hoogezand 


Adres en postcode: KALKWIJK 40A; TRAFOHUISJE 

Kad. gegevens: P00217 

Voormalige functie: transformatorgebouw 


Bouwtype: platgedekt vrijstaand gebouw 

Bouwstijl: Interbellumarchitectuur met kenmerken van de Amsterdamse School 


Bronnen: 

Op enige afstand van de doorgaande weg in het veenkoloniale lint van Kalkwijk gelegen 

transformatorgebouw. Het transformatorgebouw is eind jaren twintig gebouwd, waarschijnlijk in opdracht 

van het toenmalige Provinciaal Electriciteitsbedrijf (PEB) van Groningen. Het gebouwtje heeft een 

rechthoekige plattegrond en is vormgegeven in een Interbellumarchitectuur met kenmerken van de 

Amsterdamse School. Het transformatorgebouw is van grotere omvang dan de meeste 

transformatorstations in de provincie en bovendien uitgevoerd met dubbele houten deuren in de voorgevel 

(mogelijk gewijzigd). Het is een voorbeeld van een type trafo met plat dak. 

Omschrijving 

Transformatorgebouw uit omstreeks 1929 op rechthoekige, bijna vierkante plattegrond. Het gebouw is 

opgetrokken in een rode, enigszins gesinterde baksteen. De hoge, uitspringende borstwering rondom is 

uitgevoerd in verticaal metselwerk. Het platte dak verspringt in hoogte. Langs de dakrond een 

verspringende rollaag en daaronder een uitspringende brede, verticaal gemetselde band. Aan de 

oostzijde (voorzijde) vormt een korte gemetselde dakopbouw een verticaal accent. Aan de oostzijde 

bevinden zich dubbele houten deuren (wellicht gewijzigd) onder een betonnen latei die doorloopt in de 

luifel boven de entree aan de noordzijde. Verder in de oostgevel een later met metselwerk en glazen 

bouwstenen dichtgezette gevelopening. In de noordgevel onder de betonnen luifel een houten 

toegangsdeur en een met metselwerk en glazen bouwstenen dichtgezette gevelopening. De zuidgevel is 

blind. 

Waardering 

Het transformatorgebouw wordt aangemerkt als beeldbepalend object in het buitengebied van de 






Vanwege de waarde van het transformatorgebouw als bijzondere uitdrukking van zorgvuldige 

bouw voor nutsvoorzieningen aan het begin van de twintigste eeuw 


- Als bijzondere uitdrukking van een transformatorgebouw in een Interbellumarchitectuur met 

kenmerken van de Amsterdamse School 


- Vanwege de kenmerkende typologie van het platgedekte transformatorgebouw 



Vanwege de beeldbepalende ligging van het transformatorgebouw in het veenkoloniale 

bebouwingslint van Kalkwijk 


- Vanwege de redelijke mate van gaafheid van het transformatorgebouw 


omgeving in het veenkoloniale lint van Kalkwijk 

Uniciteit 

Vanwege de zeldzaamheidswaarde van het transformatorgebouw in relatie tot voornoemde 


5.22 Sluis bij Rijksweg Oost 42, Sappemeer 


Adres en postcode: RIJKSWEG OOST 42; SLUIS 

Kad. gegevens: F3298 

Voormalige functie: schutsluis 


Bouwtype: schutsluis 

Bronnen: www.watwaswaar.nl 

De schutsluis is waarschijnlijk omstreeks 1955 aangelegd in de wijk die het Achterdiep verbond met het 

oude Winschoterdiep. Toen omstreeks 1955 het Nieuwe Winschoterdiep werd gerealiseerd, ontstond 

vermoedelijk de noodzaak om nabij de monding in het nieuwe Winschoterdiep een schutsluis aan te 

leggen. Nog later is langs het nieuwe Winschoterdiep de snelweg A7 gerealiseerd. 

Op oude kaarten is parallel aan de huidige Verlengde Herenstraat (voorheen op kaarten aangeduid als 

Heerenlaan) de (aanvankelijk bescheiden) wijk of kavelsloot tussen het Achterdiep en het oude 

Winschoterdiep waar te nemen, als onderdeel van de kenmerkende veenkoloniale landschappelijke 

structuur met opstrekkende verkaveling en langgerekte sloten met noord-zuid richting (wijken en 

kavelsloten). 

Omschrijving 

De schutsluis opgebouwd uit een bovenhoofd, een schutkolk en een benedenhoofd. De sluishoofden en 

-wanden zijn uitgevoerd in gewapend beton, waarvan de bovenrand is afgezet met een ijzeren rand. De 

schutsluis is uitgevoerd met twee paar houten puntdeuren. Op de houten puntdeuren een loopbrug met 

leuning opgebouwd uit stijlen en regels van ijzeren buisprofielen en rinketten met heugelstang en 

tandwielkasten. In het midden van de sluiskolk aan beide zijden schotbalksponningen. 




Waardering 

De schutsluis wordt aangemerkt als beeldbepalend object in het buitengebied van de gemeente 



Vanwege de waarde van de schutsluis als bijzondere uitdrukking van de geschiedenis van de 

waterhuishouding in de Veenkoloniën 


- Als bijzondere uitdrukking van een schutsluis uit omstreeks 1955 met betonnen wanden 



Vanwege de beeldbepalende ligging van de schutsluis in de wijk ten noorden van de Rijksweg 

Oost in Sappemeer 


Vanwege hoge mate van gaafheid van de schutsluis 

Uniciteit 

Vanwege de zeldzaamheidswaarde van de schutsluis in relatie tot voornoemde 

cultuurhistorische, civieltechnische en stedenbouwkundige kenmerken 

5.23 Draaibrug bij Borgercompagnie 27, Borgercompagnie 

Plaats: Borgercompagnie 

Adres en postcode: BORGERCOMPAGNIE BIJ 27; DRAAIBRUG 

Kad. gegevens: L00076/L00106 

Voormalige functie: draaibrug 


Bronnen: 

De draaibrug is omstreeks 1930 gebouwd over Borgercompagniesterdiep. De brug vormt een 

beeldbepalend onderdeel van de bebouwing in het veenkoloniale lint van Borgercompagnie. 

Omschrijving 

Geheel in staal uitgevoerde draaibrug op een excentrische draaispil. De brug met beperkte breedte is 

omstreeks 1930 aangelegd. De brug heeft een houten brugdek. Ter weerszijden van het brugdek en op 

het oostelijke landhoofd leuningen met handlijsten, stijlen en regels in stalen hoekprofielen. Tussen de 

stijlen en regels decoratieve kruisvormige motieven in stalen hoekprofielen. 

Waardering 

De brug wordt aangemerkt als beeldbepalend object in het buitengebied van de gemeente 



Vanwege de waarde van de brug als een voorbeeld van en herinnering aan de vele soortgelijke 

bruggen over de Veenkoloniale waterwegen 


- Als bijzondere uitdrukking van een sobere, ijzeren draaibrug uit omstreeks 1930 





- Vanwege de kenmerkende typologie van de als draaibrug uitgevoerde brugverbinding 



Vanwege de beeldbepalende ligging van de draaibrug in het veenkoloniale bebouwingslint van 

Borgercompagnie 


- Vanwege de hoge mate van gaafheid van de brug 


omgeving van de draaibrug in het veenkoloniale lint van Borgercompagnie 

Uniciteit 

Vanwege de zeldzaamheidswaarde van de brug in relatie tot voornoemde cultuurhistorische, 

civieltechnische en stedenbouwkundige kenmerken 




Bijlage 6 Bedrijvenlijst 






SBI-CODE 

1993 

Staat van bedrijfsactiviteiten (Bedrijvenlijst) 

Bestemmingsplan Woongebieden 

SBI-CODE 

2009 OMSCHRIJVING 

- nummer 

01 01 - LANDBOUW EN DIENSTVERLENING T.B.V. DE LANDBOUW 

0112 013 4 - champignonkwekerijen (algemeen) 30 10 30 C 10 30 2 

0112 0163 6 - bloembollendroog- en prepareerbedrijven 30 10 30 C 10 30 2 

0112 011 7 - witlofkwekerijen (algemeen) 30 10 30 C 10 30 2 

014 016 2 - algemeen (o.a. loonbedrijven): b.o.

31 26, 27, 33 - 

VERVAARDIGING VAN OVER. ELEKTR. MACHINES, APPARATEN EN 

BENODIGDH. 

316 293 Elektrotechnische industrie n.e.g. 

VERVAARDIGING VAN MEDISCHE EN OPTISCHE APPARATEN EN 

30 10 30 10 30 2 

33 26, 32, 33 - INSTRUMENTEN 

33 26, 32, 33 A Fabrieken voor medische en optische apparaten en instrumenten e.d. 30 0 30 0 30 2 

36 31 - VERVAARDIGING VAN MEUBELS EN OVERIGE GOEDEREN N.E.G. 

361 9524 2 Meubelstoffeerderijen b.o. < 200 m2 0 10 10 0 10 1 

362 321 Fabricage van munten, sieraden e.d. 30 10 10 10 30 2 

363 322 Muziekinstrumentenfabrieken 30 10 30 10 30 2 

3661.1 32991 Sociale werkvoorziening 0 30 30 0 30 2 

45 41, 42, 43 - BOUWNIJVERHEID 

45 41, 42, 43 3 - aannemersbedrijven met werkplaats: b.o.< 1000 m² 

HANDEL/REPARATIE VAN AUTO'S, MOTORFIETSEN; 

0 10 30 10 30 2 

50 45, 47 - BENZINESERVICESTATIONS 

501, 502, 451, 452, 

504 454 Handel in auto's en motorfietsen, reparatie- en servicebedrijven 10 0 30 10 30 2 

5020.4 45204 B Autobeklederijen 0 0 10 10 10 1 

5020.5 45205 Autowasserijen 10 0 30 0 30 2 

503, 504 453 Handel in auto- en motorfietsonderdelen en -accessoires 0 0 30 10 30 2 

505 473 3 - zonder LPG 30 0 30 10 30 2 

51 46 - GROOTHANDEL EN HANDELSBEMIDDELING 

511 461 Handelsbemiddeling (kantoren) 0 0 10 0 10 1 

5122 4622 Grth in bloemen en planten 10 10 30 0 30 2 

5134 4634 Grth in dranken 0 0 30 0 30 2 

5135 4635 Grth in tabaksprodukten 10 0 30 0 30 2 

5136 4636 Grth in suiker, chocolade en suikerwerk 10 10 30 0 30 2 

5137 4637 Grth in koffie, thee, cacao en specerijen 30 10 30 0 30 2 

5138, 5139 4638, 4639 Grth in overige voedings- en genotmiddelen 10 10 30 10 30 2 

514 464, 46733 Grth in overige consumentenartikelen 10 10 30 10 30 2 

5153 4673 2 - algemeen: b.o.

6322, 6323 5222 Overige dienstverlening t.b.v. vervoer (kantoren) 0 0 10 0 10 1 

633 791 Reisorganisaties 0 0 10 0 10 1 

634 5229 Expediteurs, cargadoors (kantoren) 0 0 10 0 10 D 1 

64 53 - POST EN TELECOMMUNICATIE 

641 531, 532 Post- en koeriersdiensten 0 0 30 C 0 30 2 

642 61 A Telecommunicatiebedrijven 0 0 10 C 0 10 1 

642 61 B2 - FM en TV 

VERHUUR VAN TRANSPORTMIDDELEN, MACHINES, ANDERE ROERENDE 

0 0 0 C 10 10 1 

71 77 - GOEDEREN 

711 7711 Personenautoverhuurbedrijven 10 0 30 10 30 2 

714 772 Verhuurbedrijven voor roerende goederen n.e.g. 10 10 30 10 30 D 2 

72 62 - COMPUTERSERVICE- EN INFORMATIETECHNOLOGIE 

72 62 A Computerservice- en informatietechnologie-bureau's e.d. 0 0 10 0 10 1 

72 58, 63 B Datacentra 0 0 30 C 0 30 2 

73 72 - SPEUR- EN ONTWIKKELINGSWERK 

731 721 Natuurwetenschappelijk speur- en ontwikkelingswerk 30 10 30 30 R 30 2 

74 

63, 69 t/m 

71, 73, 74, 

77, 78, 80 

t/m 82 - OVERIGE ZAKELIJKE DIENSTVERLENING 

7481.3 742203 Foto- en filmontwikkelcentrales 10 0 30 C 10 30 2 

7484.4 82992 Veilingen voor huisraad, kunst e.d. 0 0 10 0 10 1 

75 84 - OPENBAAR BESTUUR, OVERHEIDSDIENSTEN, SOCIALE VERZEKERINGEN 

75 84 A Openbaar bestuur (kantoren e.d.) 0 0 10 0 10 1 

91 94 - DIVERSE ORGANISATIES 

9111 941, 942 Bedrijfs- en werknemersorganisaties (kantoren) 0 0 10 0 10 1 

92 59 

591, 592, 

- CULTUUR, SPORT EN RECREATIE 

921, 922 601, 602 Studio's (film, TV, radio, geluid) 0 0 30 C 10 30 2 

93 96 - OVERIGE DIENSTVERLENING 

9301.2 96012 Chemische wasserijen en ververijen 30 0 30 30 R 30 2 

9301.3 96013 A Wasverzendinrichtingen 0 0 30 0 30 2 

Gebruikte afkortingen: 

R risico (Besluit externe veilighied inrichtingen mogelijk van toepassing) 

C continue 

D divers 

Z zonering op basis van de Wet Geluidhinder 

cat categorie 

e.d. en dergelijke 

kl. klasse 

n.e.g. nergens anders genoemd 

o.c. opslag capacitiet

p.c. productie capaciteit 

p.o. productie oppervlak 

b.o. bedrijfsoppervlak 

v.c. verwerkingscapaciteit 

u uur 

d dag 

w week 

j jaar 

< kleiner dan 

> groter dan 

= groter dan of is gelijk aan


Bijlage 7 Lijst bestaande bedrijven 






LIJST BESTAANDE BEDRIJVEN 

AARD BEDRIJF ADRES MILIEUCATEGORIE* 

Koekjesfabriek Sluiskade 20 3.2 

Kartonfabriek Meint Veningastraat 116 – 118 4.2 

Metaalbedrijf Spoorstraat Noord 23 3.2 

Machinefabriek Van Neckstraat 1A 3.2 

Machinefabriek Van Neckstraat 5 3.2 

Dienstverlening landbouw, opslag bestrijdingsmiddelen Van Neckstraat 2A 3.1 

Gemeentewerf, afvalinzamelingdepot Rembrandlaan 2 3.1 

Brandweerkazerne Rembrandlaan 8 3.1 

Wegenbouwbedrijf Noorderstraat 301 3.1 

Metaalbedrijf Gerrit Imbosstraat 60 3.2 

TOELICHTING 

Plan Woongebieden is een bestemmingsplan voor alle (overwegend) woongebieden in de kern van Hoogezand-Sappemeer. Het bestemmingsplan is 

conserverend van aard. Dat houdt in, dat het plan de bestaande situatie van een passende bestemming voorziet. Nieuwe ontwikkelingen zitten niet in het 

plan. Voor nieuwe ontwikkelingen worden aparte bestemmingsplannen, ook wel postzegelplannen genoemd, gemaakt. Uiteraard zijn in woongebieden ook 

andere functies aanwezig, bijvoorbeeld sportvoorzieningen, natuur, maar ook bedrijven. Het gaat hier om de pure bedrijvigheid (dus geen horeca-, 

detailhandel- of recreatiebedrijven) die volgens de VNG Handreiking 'Bedrijven en Milieuzonering' moet worden ingedeeld in milieucategorie 3 of hoger. Deze 

bedrijven komen voor op deze lijst. Het adres van het bedrijf en de aard van het bedrijf (voorbeeld: kartonfabriek) volstaan op die lijst. De naam van het bedrijf 

is hier niet zo van belang, aangezien bedrijfsnamen nogal eens wijzigen. 

In of nabij woonzones is lichte bedrijvigheid (milieucategorie 1 en 2) toelaatbaar. Bedrijven in hogere milieucategorieën zijn dat niet vanwege teveel overlast 

voor de woonomgeving. Uiteraard hebben bestaande bedrijven rechten, dus die zijn specifiek toelaten en met deze lijst benoemd in het bestemmingsplan. 

* Volgens de VNG Handreiking 'Bedrijven en Milieuzonering'


Bijlage 8 Lijst persoonsgebonden overgangsrecht 






14-jun-12 

GEGEVENSBESTAND RECREATIEVERBLIJVEN 

Object Gebruiker 

Geboortedatum 

M/V Sinds 

Meerweg 56 53 J. de Looff 31-3-1983 V 21-6-2007 

Lange 

looptijd 

X 

Meerweg 56 88 

J. Kersten- Bos 

P.A.W.M. Kersten 

22-1-1947 

18-6-1940 

V 

M 

26-6-2006 

20-7-2007 

X 

Beperkte 

looptijd 

Meerweg 56 97 F.A.Schuur 13-5-1973 V 1-7-2003 X 

Meerweg 56 98 F. Bosgraaf 21-4-1937 M 1-10-2005 X 

Meerweg 62 1 T. Nijburg 29-6-1936 M 23-3-2004 X 

Meerweg 62 7 T.F. Dittrich 5-3-1938 M 7-9-2004 X 

J. Lanting 

28-5-1938 M 10-10-2001 X 

Meerweg 62 20 F. Lanting-Dekker 

10-5-1940 V 10-10-2001 X 

Oeverlanden 8 K.P.J. van Gool 31-10-1943 M 8-10-1998 X 

T.A.H. Aardema 

6-5-1961 V 27-3-2003 X 

F. Aardema 


Oeverlanden 11 T. Aardema 

17-11-1994 M 27-3-2003 X 

W.J. ten Berge 

17-11-1963 M 6-2-2004 X 

Oeverlanden 12 L. ten BergeScheinhardt 

17-4-1963 V 19-5-2004 X 

M. Visser-Gorter 

14-7-1946 V 3-12-2010 X Pe 

Oeverlanden 13 M. Visser 

5-10-1975 M 3-12-2010 X K 

Oeverlanden 14 S.F. Dalsheim 26-11-1975 M 27-6-2001 X 

Oeverlanden 15 S. Stuiver 31-5-1958 V 12-12-2005 X 

J.I.C. Bleker 

15-10-1969 V 14-2-2005 X 

Oeverlanden 17 H.R. Scholtens 

2-10-1972 M 24-7-2007 X 

H.W. Beerekamp 

22-5-1943 M 17-7-2001 X 

Oeverlanden 19 R.W. Beerekamp 

5-8-1979 M 6-5-2003 X 

E.F. Mulder 

9-11-1970 V 13-6-2002 X 

S.R. ter Heide 

24-1-2000 M 13-6-2002 X 

Oeverlanden 20 A.G. ter Heide 

12-3-2002 V 13-6-2002 X 

Oeverlanden 21 A. Meier 14-5-1971 M 9-11-2001 X 

R.J. Bier 

16-6-1972 M 8-6-2009 X 

C.M. Duijts 

30-11-1974 V 8-6-2009 X 

S. Bier 

25-5-2000 M 8-6-2009 X 

J. Bier 

16-8-2002 M 8-6-2009 X 

Oeverlanden 23 M. Bier 

8-7-2005 M 8-6-2009 X 

F.R. Rosing 

1-7-1978 M 12-11-2003 X 

Oeverlanden 24 A. Christiaanse 

17-2-1982 V 10-7-2006 

X P 

J. Borg 

23-1-1953 M 1-3-2012 X Pe 

Oeverlanden 25 T.J. Tadema 

22-7-1950 V 1-3-2012 X Pe 

A.A.G. Molenhuis 

1-9-1971 M 24-7-2001 X 

F.R. van der Werf 

10-5-1974 V 24-7-2001 X 

J.R. Molenhuis 

10-6-2002 M 10-6-2002 X 

Oeverlanden 26 R.S. Molenhuis 

29-2-2004 V 29-2-2004 X 

J. Hazelaar 

22-1-1957 M 25-8-2004 X 

Oeverlanden 32 M.A. Visser 

7-7-1981 V 31-7-2006 

X P 

J.G. Prummel 


Oeverlanden 33 J.H. Terburg 


Oeverlanden 34 H. Venhoven 11-4-1956 M 15-12-2004 X 

G.W. Holthuijsen 

30-6-1951 M 8-3-2001 X 

J.G. van Hogen 

15-9-1962 V 8-3-2001 X 

Oeverlanden 37 T.F. Holthuijsen 

23-12-1999 M 8-3-2001 X 

J. Timmer 

15-4-1954 M 4-6-2002 X 

A.F. Timmer-Renses 

23-11-1964 V 4-6-2002 X 

Oeverlanden 38 S. Timmer 

23-3-1995 V 4-6-2002 X 

R.J. van Meel 

25-12-1946 M 18-10-2001 X 

Oeverlanden 39 C. van Meel-Groenhout 

25-10-1948 V 18-10-2001 X 

M. van der Heide 


M. van der Heide-van Delden 23-12-1956 

7-9-2005 X 

R. van der Heide 

13-8-1984 M 7-9-2005 X 

Oeverlanden 42 S. van der Heide 


H. Rademaker-Repko 

19-10-1970 V 5-3-2001 X 

J.F. Repko 

7-11-1967 M 5-3-2001 X 

L.G. Repko 

11-7-2001 V 11-7-2001 X 

Oeverlanden 47 J.J. Repko 

21-9-2003 M 21-9-2003 X 

Oeverlanden 48 M. Hoiting 8-6-1973 M 6-1-2006 X 

Oeverlanden 49 A.J.G. Koster 2-2-1973 V 3-2-2006 X 

Oeverlanden 50 F.B. Kruijer 19-7-1961 V 25-8-2003 X 

P. Cloo 


G. Wilthof 

27-9-1963 V 11-7-2005 X 

Oeverlanden 53 I. Bos 


B. Lochorn 

5-11-1944 M 2-2-2001 X 

Oeverlanden 55 T.I. Lochorn-Keizer 

6-4-1946 V 2-2-2001 X 

J. Bakema 

5-9-1952 M 22-6-2001 X 

Oeverlanden 56 A. Bakema-Beuker 

13-7-1958 V 22-6-2001 X 

N. Kalk 


Oeverlanden 59 A. Meulenkamp 


W.E.J. Brok 


S. Baart 


Oeverlanden 60 T. Baart 


H.F. Wollerich 

7-2-1947 M 1-5-2004 X 

Oeverlanden 66 K. Wollerich-Roukema 

26-10-1949 V 1-5-2004 X 

M.S. Bode 


Oeverlanden 67 R. Bode-Pot 


X P 

Lange looptijd = tot verhuizen c.q. overlijden 

Beperkte looptijd = geen zelfstandig woonrecht, is 

gekoppeld aan persoon met lange looptijd beschikking 

X Pe = Pensionado 

X P = Partner 

X K = Kind

Object Gebruiker 

Geboortedatum 

M/V Sinds 

Lange Beperkte 

looptijd looptijd 

T.H. Ganzevoort 

19-4-1937 M zie aan- X Pe 

Oeverlanden 68 H.R.M. Ganzevoort-Fila 

19-11-1946 V tekening X Pe 

Oeverlanden 69 J. Scheepstra-Langbeek 27-9-1957 V 18-3-2002 X 

H. de Jonge 

15-11-1969 M 9-2-2001 X 

Oeverlanden 70 A.T. de Jonge-Schut 

6-12-1971 V 9-2-2001 X 

M. Pater 

8-11-1944 M 29-12-2003 X 

Oeverlanden 73 G.M. Pater-Klukhuhn 

7-2-1946 V 1-9-2001 X 

S. Greven 

3-2-1956 M 20-8-2001 X 

H. Geerdes 

18-3-1962 V 23-1-2006 

X P 

Oeverlanden 75 C.M. Jorritsma 

17-12-1985 V 23-1-2006 

X K 

J.J. Pierlot 

29-6-1967 M 1-5-2003 X 

H. Bosgraaf 

17-11-1970 V 29-9-2003 X 

R.C. Vos 

1-12-1995 V 29-9-2003 X 

Oeverlanden 76 J.R.F. Vos 

11-6-1998 M 29-9-2003 X 

Oeverlanden 77 R. Morssink 8-5-1973 M 8-11-2002 X 

O. de Wit 

21-11-1942 M 1-7-2009 X Pe 

Oeverlanden 78 R.M. de Wit-Dubois 

20-12-1941 V 1-7-2009 X Pe 

Oeverlanden 84 J.J. Haasnoot 2-9-1984 M 18-8-2003 X 

K.E. Wendelaar 

29-6-1967 M 10-8-2001 X 

A. Wendelaar-Slachter 

19-2-1965 V 15-12-2000 X 

Oeverlanden 85 C.Y. Wendelaar 

8-3-2005 M 2-6-2009 

X K 

B.H. Veldman 

9-10-1949 M 1-3-2003 X 

A. Veldman-de Vries 

5-4-1955 V 1-3-2003 X 

Oeverlanden 87 H.A. Meerts 



E. Zevenberg 

24-1-1974 V 1-5-2012 

XP 

Oeverlanden 92 N.C.L. Fock van Coppenaal 

A.B.T. Lochorn 

28-8-1974 M 25-6-2001 X 

K. Santos da Silva 

19-4-1978 V 12-9-2007 

X P 

Oeverlanden 93 A.J. da Silva Ribeiro 

13-4-1993 M 12-9-2007 

X K 

Oeverlanden 96 H. Steenbergen 26-6-1953 M 1-4-2005 X 

J.F.H. Tack 


J.T. de Jong 


Oeverlanden 100 P. de Jong 


A. Smit-Ninteman 

1-4-1931 V 14-8-2006 X 

Oeverlanden 101 M. Smit 

20-2-1955 M 14-8-2006 X 

Oeverlanden 115 J.H. Dijkema 8-2-1934 M 20-7-2004 X 

A.W.J. Bamberg 

10-5-1975 V 1-12-2002 X 

Oeverlanden 116 R. Duit 

15-9-1952 M 5-10-2009 

X P 

Lange looptijd = tot verhuizen c.q. overlijden


Bijlage 9 Lijst bestaande kamerverhuurpanden 






LIJST BESTAANDE KAMERVERHUURPANDEN 

Gerrit Imbosstraat 47 Foxhol 

Gerrit Imbosstraat 64 Foxhol 

Hoofdstraat 183a Hoogezand 

Hoofdstraat 273 t/m 279 Hoogezand 

Meint Veningastraat 15 en 17 Hoogezand 

Meint Veningastraat 88 Hoogezand 

Noordbroeksterstraat 16 Sappemeer 

Noorderstraat 89 Sappemeer 



Sluiskade 59 Hoogezand


TOELICHTING 




Hoofdstuk 1 Inleiding 

1.1 Doel bestemmingsplan 

Op 23 augustus 2010 heeft de gemeenteraad het bestemmingsplan Buitengebied vastgesteld. Hiertegen 

is beroep ingesteld door enkele partijen en op 9 mei 2011 heeft de Afdeling bestuursrechtspraak van de 

Raad van State uitspraak gedaan in de bodemprocedure (ABRS 9 mei 2012, 2010010001/1/R2). Uit de 

uitspraak volgt dat enkele aspecten in het bestemmingsplan moeten worden herzien. Daarnaast zijn na 

de vaststelling in 2010 diverse wenselijke reparaties geconstateerd. Het bekendste voorbeeld is het 

tuinbouwgebied (waarvoor tot twee keer toe een voorbereidingsbesluit is genomen). Maar er bleek ook 

sprake te zijn van discrepanties tussen het bestemmingsplan en het vaststellingsbesluit, of 

discrepanties tussen het bestemmingsplan en een recent vergunde situatie. 

Dit bestemmingsplan voorziet daarom in een reparatieronde voor 8 specifieke percelen en het 

tuinbouwgebied bij Sappemeer noord. De voorgenomen reparaties dienen vanuit het oogpunt van 

klantvriendelijkheid en zorgvuldigheid een passend planologisch kader te krijgen. Voor het 

tuinbouwgebied geldt met name de urgentie van reparatie omdat het bijbehorende voorbereidingsbesluit 

in februari 2013 verloopt. Een algehele herziening van het bestemmingsplan Buitengebied is gepland 

voor 2014 (zie het besluit van het college van burgemeester en wethouders over het Programma 

actualisatie bestemmingsplannen van 4 januari 2011) en vergt een grote inzet en lange doorlooptijd 

(voorbereiding en procedures). Er is daarom gekozen om eerst deze reparaties door te voeren en niet de 

algehele actualisatie van het basisplan Buitengebied af te wachten. 

Het bestemmingsplan bevat zoals gezegd de voorgenomen reparaties en is daarnaast geactualiseerd. 

Maar alleen op die punten die relevant zijn en/of direct actualisatie behoeven. Zo is de planredactie 

aangepast aan de Wabo en de sinds 2010 gewijzigde provinciale verordening. Voor de provinciale 

verordening geldt dat alleen de (voor zover relevant voor de 9 reparaties) rechtstreeks werkende regels in 

acht zijn genomen: dit betreft het verder beperken van de intensieve veehouderij ten opzichte van 2010. 

Overige aspecten (bijvoorbeeld de beleidsmatige keuzes inzake karakteristieke bebouwing en de 

bestemmingsplan begrenzing van het stedelijk/landelijk gebied, betere leesbare planregels etc.) komen 

in de actualisatie van het basisplan Buitengebied in 2014 aan de orde. De plantoelichting is grotendeels 

gelijk aan de plantoelichting van het bestemmingsplan Buitengebied, al dan niet ingekort. 

1.2 Plangebied 

Dit bestemmingsplan vervangt gedeeltelijk de volgende bestemmingsplannen: 

'Buitengebied', vastgesteld op 15 juni 1993 en op 1 februari 1994 goedgekeurd; 

'Buitengebied', vastgesteld op 23 augustus 2010. 

Het plangebied bestaat uit 8 afzonderlijke percelen en het tuinbouwgebied bij Sappemeer Noord. 

Overzicht plangebied 

Tuinbouwgebied Sappemeer Noord 




Achterdiep 102 Sappemeer 

Borgercompagnie 3 Sappemeer 




Dorpsstraat 52 Kiel-Windeweer 









Kalkwijk 40 Hoogezand 




Kalkwijk 100 Hoogezand 

Woortmansdijk 24 Westerbroek 







Hoofdstuk 2 Beschrijving plangebied 

In dit hoofdstuk wordt de geologische- en bewoningsgeschiedenis van Hoogezand-Sappemeer 

beschreven. Door de bijzondere positie van Kiel-Windeweer als beschermd dorpsgezicht, krijgt de 

cultuurhistorie van dit nog authentiek Veenkoloniale dorp daarbij bijzondere aandacht. Dit hoofdstuk 

bevat een weergave van de diverse in de gemeente voorkomende landschapstypen, evenals de overige 

karakteristieke waarden in het buitengebied. De opgedane kennis van totstandkoming van het 

landschap, zoals in dit hoofdstuk beschreven, stelt de gemeente in staat structuren en karakteristieke 

waarden in het landschap beter te herkennen. Het behouden van de bijzondere waarden vormt een 

centraal uitgangspunt bij het implementeren van nieuwe ontwikkelingen. 

2.1 Geologische geschiedenis 

De gemeente Hoogezand-Sappemeer maakt deel uit van een uitgestrekt veengebied. Dit veengebied 

ontstond na de laatste ijstijd, in het Holoceen wanneer door stijging van de zeespiegel het gebied 

vochtiger werd. Het hoogveen breidde zich uit tot een aaneengesloten hoogveenmoeras: de 

Oostermoerse Venen. Het huidige veenkoloniale gebied ligt in een brede laagte, het oorspronkelijke dal 

van de oer-Hunze. Ten zuiden begrenzen de Hondsrug en het Drents Plateau het gebied. De ondergrond 

van het gebied wordt gevormd door zwak golvende dekzanden die in het dal van de oer-Hunze zijn 

afgezet. De afwatering van de venen verloopt in het noordwesten via het Drentsche Diep (dat ten zuiden 

van het Zuidlaardermeer ook wel Hunze of Oostermoersche Vaart wordt genoemd) en het zijriviertje Het 

Abrams Diepje. Ten zuidoosten van dat afwateringssysteem verloopt de afwatering via de oude E en ten 

zuidoosten daarvan via de Pekel Aa. 

Geomorfologische situatie vóór de vervening 

Genoemde riviertjes, waaronder de Hunze, zijn van grote betekenis voor de vervening geweest. Zij 

vormden de toegangswegen voor het moeilijk toegankelijke hoogveencomplex en deden dienst als 

afwateringskanaal. Het Zuidlaardermeer ontstond uit de afwatering van de Hunze uit het zuiden en de 




eb- en vloedstromen uit het noorden. Een ander natuurlijk ontstaan water is het Foxholstermeer. Alle 

genoemde ontwikkelingen leiden er toe dat de volgende grondsoorten voorkomen: 

Moerige podzolgronden met een veenkoloniaal dek (moerig = venig). Dit dek ontstaat door 

vermenging van een dunne laag zand, afkomstig uit de wijken en de zwetsloten, met een deel van 

het onderliggende, teruggestorte losse veen; 

Veldpodzolgronden, bestaand uit leemarm en zwak lemig fijn zand (een podzolgrond is een grond 

met lagen waarin stoffen uit de ene laag inspoelen/uitspoelen in/uit de andere laag). 

De hoogte in de gemeente varieert van - 2.7 (rond Waterhuizen) tot + 3.4 meter N.A.P. (kleine 

dekzandwelvingen en dekzandruggen rond Kiel-Windeweer). 

2.2 Bewoningsgeschiedenis van de gemeente Hoogezand-Sappemeer 

Het landschap in en rond Hoogezand-Sappemeer is nog niet zo oud, en heeft zijn huidige inrichting 

geheel aan menselijk ingrijpen te danken. Nog maar 400 jaar geleden is de regio vrijwel geheel 

onontgonnen: een moerassig gebied, het veen. De gebruikswaarde van dit veen ligt aan de basis van de 

menselijke vestiging in dit gebied. 

Vóór 1600 zijn delen van het land in bezit van een aantal kloosters, waarvan in Kropswolde en in de 

buurt van Westerbroek enige dependances waren gevestigd. Zij deden aan veenwinning voor eigen 

gebruik. Rond 1600 vond de secularisatie van de kloosters plaats, waardoor hun bezittingen overgingen 

naar de stad Groningen. In die periode bestond in de steden een grote nood aan brandstof. Dit vormt de 

reden voor Groningen om de veenontginning, voor de winning van turf, vanaf dat moment systematisch 

aan te pakken. 

Het systeem, aangelegd tussen ongeveer 1600 en 1660, bepaalt het uiterlijk en de structuur van alle 

dorpen in de veengebieden en is zuiver functioneel en kunstmatig van aard. Kanalen waren nodig voor 

het transport van de afgestoken turf, de vele wijken en zwetsloten dienden tegelijk ook voor de 

afwatering van de gebieden. Het Winschoterdiep vormde het hoofddiep, waarvan alle ontginningen in 

deze gemeente afgeleid werden. Vanaf het hoofddiep werden diepen het veen ingegraven. Op vaste 

afstand worden dwars op een diep wijken gegraven, met daartussen zwetsloten. Zo ontstonden ten 

noorden van het Winschoterdiep de Winkelhoek, het Achterdiep en het Noordbroeksterdiep. Aan de 

zuidzijde ontstaan het Kielsterdiep, de Nieuwe Compagnie, de Kalkwijk, het Kleinemeersterdiep, het 

Borgercompagniesterdiep en het Tripscompagniesterdiep. 

Langs de diepen werden wegen aangelegd, waarlangs de nederzettingen ontstonden. De richting die 

met name aan de zuidzijde is aangehouden, schuin op het Winschoterdiep, is bepaald door de 

bodemgesteldheid. De graafrichting loopt loodrecht op de hoogtelijnen, waardoor een optimale 

natuurlijke ontwatering werd verkregen. Elk diep met zijtakken vormt een ontginning. De grens tussen 

de ontginningen werd meestal gevormd door een zogenaamde achterweg, een pad in het land parallel 

tussen de diepen. 

Nadat is ontgonnen, werd dalgrond aangemaakt. Dit gebeurde door de opzij gezette bovenlaag te 

vermengen met vrijgekomen zandondergrond. Dalgrond kon worden gebruikt voor landbouw. In de met 

veenwinners gesloten contracten is zelfs in de voorwaarden opgenomen dat boerderijen gebouwd 

moesten worden en landbouw opgezet. Hiermee is het ontstaan van de typisch veenkoloniale dorpen 

verklaard. 

Iedereen vestigde zich langs het kanaal: de veenarbeiders in hun veelal aaneengebouwde dwarshuisjes 

op kleine ondiepe kavels en de boeren in hun boerderijen. De systematiek van diep en wijken drong ook 

daar in door doordat naast een wijk steeds een boerderij kwam te staan. De veenkoloniale 

landschapsstructuur wordt zo rigide met een strak vestigingspatroon. 

In de veenkoloniën staan ook renteniershuizen, zogenaamde 'Veenborgen'. Veelal betreft het huizen van 

grondeigenaren uit de stad Groningen. Er is een behoorlijk aantal veenborgen geweest. In de gehele 

gemeente gaat het om een getal van rond de veertig. Langs het Winschoterdiep worden meer echte 

buitenhuizen gebouwd, met een achterliggend park of lusttuin. 

De boeren in de veenkoloniën verbouwden aanvankelijk vooral graan, maar later ook aardappelen. Beide 




gewassen vormen de basis voor verdere ontwikkelingen. De infrastructuur, ontstaan uit de 

veenontginning, is ook een perfecte basis gebleken voor zich later ontwikkelende economische 

processen. 

Een turfschip op weg naar Groningen (1912) 

De kanalen met wegen vormden een prima vervoerssysteem. Allereerst voor het vervoer van 

landbouwproducten vanuit het eigen gebied direct na de veenontginningen. Vervolgens blijkt het 

systeem een prima verbindingsweg te vormen met het oosten, tot in Duitsland, met een groot 

achterland. De scheepvaart komt tot grote bloei en de sluizen, met name die van Martenshoek, vormen 

internationale knooppunten in het waterwegennet. Daar concentreren zich de bijbehorende kroegen en 

andere commerciële activiteiten. Ook vestigen zich veel schippers in Hoogezand en Sappemeer. Zij 

nemen op hun tochten huiswaarts hout mee, en dragen zo niet alleen bij aan de ontwikkeling van de 

scheepvaart maar ook aan die van de scheepsbouw. Zo completeren scheepshellingen en 

insteekhaventjes het dorpsbeeld in het negentiende eeuwse Hoogezand. 

De industriële verwerking van de landbouwproducten zorgt voor doorgaande economische ontwikkeling 

van de regio. Het graan wordt tot drank verwerkt in distilleerderijen en tot strokarton. De aardappels 

worden verwerkt tot onder andere aardappelmeel. Vanuit Hoogezand-Sappemeer bouwt W.A. Scholten 

zijn industriële imperium op. Ook worden hier sterke aardappelrassen gecreëerd, met name door Geert 

Veenhuizen, de 'vader' van onder andere de Eigenheimer en de Borger. 

In 1868 is de spoorlijn naar Nieuweschans aangelegd, een rechtstreekse verbinding naar Duitsland. Dit 

heeft een positieve invloed gehad op de ontwikkeling van de tuinbouw met name aan het begin van de 

vorige eeuw, vooral in Sappemeer. 




Hoogezand-Sappemeer in 1867 

Na opvulling van de bebouwing langs de hoofdkanalen, ontstond met name in de kernen Hoogezand en 

Sappemeer grote behoefte aan uitbreiding. De beide gemeenten zijn langs het water dan aan elkaar 

gegroeid en vormden samen de snelst groeiende hoofdkern in de omgeving. Aanvankelijk volgt de 

uitbreiding in feite het lintpatroon van de veenkoloniën. Midden in een stuk weiland werd een weg 

aangelegd en kavels uitgegeven aan particulieren voor woningbouw. 

Er zijn echter ontwikkelingen die bij hebben gedragen aan een andere invulling van uitbreidingen. Al 




vanaf ongeveer 1850 kwam de scheepsbouw die binnen de dorpskommen lag in de problemen. De 

schepen werden groter, de stoomvaart kwam op, met ijzeren schepen, hoog in het water liggend. De 

vele bruggetjes, sluizen en hoogholtjes werden steeds grotere belemmeringen voor de doorvaart van 

nieuw gebouwde schepen. Vanaf eind negentiende eeuw verdwijnen de meeste werven dan ook. Zij 

vestigden zich vooral westwaarts, bij Waterhuizen, waar meer ruimte was. Daarnaast ontstaat in deze 

periode overal in Europa een fors groeiende middenklasse, die om een eigen woningtype en 

woonomgeving vraagt. Vanuit deze behoefte werden onder meer de zogenaamde parkwijken ontwikkeld. 

De nieuwe wijken vonden hun plaats tussen de oude dwarskanalen op het Hoofddiep en vulden de 

gebieden daartussen op. Deze uitbreidingen zijn het begin van het doorbreken van de lintstructuur. Na 

de jaren 1930 slaat de waardering van het bestaande patroon snel en volledig om en wordt het 

lintpatroon van de hoofdkern Hoogezand-Sappemeer doorbroken. 

De dorpen in het buitengebied bleven daarvan grotendeels gevrijwaard. Zij zijn landelijk gebleven en nooit 

erg gegroeid. Ze zijn ook niet zo sterk veranderd. Dat is in cultuurhistorisch opzicht van grote waarde. 

Wel zijn er meerdere diepen gedempt en hebben er veranderingen in het landschap plaatsgevonden, 

onder andere door ontwikkelingen in het landbouwbedrijf. Het landelijke karakter is echter behouden. 

De laatste jaren vindt een herwaardering plaats van de veenkoloniale structuur. Ook in de planvorming 

wordt de lintstructuur gezien als basis voor nieuwe ontwikkelingen, zoals ook in dit bestemmingsplan 

zal blijken. Vaarverbindingen krijgen eveneens een nieuwe impuls. 

2.3 Kiel-Windeweer 

Kiel-Windeweer is ontstaan binnen de systematische veenontginning in deze regio. Vanaf 1637 werd 

een aftakking van het Winschoterdiep in zuidoostelijke richting gegraven. Het eerste deel werd recht 

naar het zuiden gegraven en daarna met een hoek parallel aan het Kalkwijksterdiep gelegd. In de daarop 

volgende decennia ontwikkelt zich langs dit Kielsterdiep een bijna zeven kilometer lange lintbebouwing 

met de dorpen Kiel (nu het noordelijke deel langs het Kieldiep tot aan de Zuidlaarderweg) en Windeweer 

(ten zuiden hiervan). Deze dorpen groeiden in de loop der tijd aan elkaar vast. De Kielsterachterweg 

vormde de grens tussen de ontginning langs het Kielsterdiep en het Kalkwijksterdiep. In 1659 is het 

diep van de Nieuwe Compagnie aangelegd, dat het verlengde vormde van het eerste deel van het 

Kielsterdiep. De Groningse hoogveenontginning langs het Kielsterdiep liep tot aan de Semslinie, de 

grens die begin zeventiende eeuw werd getrokken tussen Groningen en Drenthe. 

De aanleg van een veenkolonie ging volgens een contractueel vastgelegd patroon. In zo'n contract 

werden de verschillende afmetingen en maten van het hoofddiep, de wijken etcetera vastgelegd. Het 

systeem van kanalen en wijken bepaalde de vorm. Haaks op het hoofddiep lagen de wijken en de 

zwetsloten, met een vaste onderlinge afstand. Zo bedroeg bij de veenontginning van Kiel-Windeweer de 

vereiste afstand tussen twee wijken ongeveer 130 meter en kregen de kavels een lengte van ongeveer 

625 meter. Aan weerszijden van het diep liep een weg. De westelijke weg was de breedste. De 

oostelijke was niet veel meer dan een jaag- of karrepad. Ter verbinding van de beide zijden werden vele 

bruggen aangelegd. Ook waar de wijken en zwetsloten op het kanaal uitmondden, waren bruggetjes 

vereist. Deze planmatige opzet bepaalt tot op de dag van vandaag de ruimtelijke structuur van 

Kiel-Windeweer. 

De bebouwing bestond uit boerderijen, vaak naast een wijk, groepen kleinere huisjes van de 

veenarbeiders, en wat rentenierswoningen. De bebouwing lag evenwijdig aan de kavel en haaks op het 

diep. De kleinschalige bebouwing stond dicht op de weg en was meestal aaneengesloten. De oudere 

boerderijen stonden vaak zeer dicht op de weg, terwijl later gebouwde op een afstand van ongeveer 20 

meter lagen. 

De inrichting van de kavel waarop een boerderij was gelegen, was eveneens planmatig van opzet. Direct 

aan het hoofddiep was de boerderij met eventueel een siertuin, stookhut en moestuin gelegen. 

Vervolgens lag achter de boerderij een klein weiland gevolgd door bouwland. Aan de ene lengtezijde van 

de kavel lag een zwetsloot en aan de andere een brede wijk. Hierdoor was geen enkel punt van de kavel 

meer dan 65 meter van het water verwijderd. De inrichting van de schuur van de boerderij was eveneens 

typerend. De schuur was aan de achterzijde gemakkelijk vanaf het land te bereiken. Door de 


Buitengebied, partiële herziening diverse percelen 127


schuurdeuren aan de voorzijde konden de producten direct op een schip worden geladen. 

Na afgraving van het veen verdwenen de compagnieën en werden de gronden verkocht aan boeren die 

het land voor akkerbouw geschikt maakten en de veenkolonie voor agrarisch gebruik inrichtten. 

Kiel-Windeweer is vanaf de eerste helft van de achttiende eeuw veranderd in een agrarische 

nederzetting. Aan beide zijden van het kanaal werden boerderijen gebouwd. De afgegraven veengronden 

werden landbouwgronden. Aan beide zijden van het hoofddiep werden boerderijen gebouwd. Idealiter 

twee op een 'eiland', dat wil zeggen op het gedeelte grond tussen twee wijken. Doordat de 

verkeersstroom langs het hoofddiep bemoeilijkt werd door de dicht op het diep gelegen bebouwing, 

ontwikkelde de Kielsterachterweg - gelegen op de concessiegrens - zich tot een belangrijke 

verkeersader. Dit in tegenstelling tot de meeste achterwegen in veenkoloniale gebieden. 

Schematische weergave van het veenkoloniale nederzettingstype met een enkel kanaal 

In de loop van de tijd werd meer bebouwing langs beide zijden van het kanaal gerealiseerd. De 

verdichting concentreerde zich ter hoogte van de Nederlands Hervormde kerk. Dit centrumgebied werd 

ook wel Noord-Windeweer genoemd. Naar het noorden en zuiden toe werd de lintbebouwing aan beide 

zijden van het kanaal steeds dunner. Het gedeelte ten noorden van Noord-Windeweer werd aangeduid 

als De Kiel. Het gedeelte ten zuiden ervan als Zuid-Windeweer. De bebouwing bestond voornamelijk uit 

boerderijen en woonhuizen. In het 'centrum' kwamen tevens enige woonwinkelpanden en bedrijfspanden 

voor. Tot diep in de negentiende eeuw verdichtte de bebouwing langs het kanaal zich nog, daarna trad 

geleidelijk een terugval in, en werden op de plek van gesloopte panden niet altijd nieuwe huizen 

teruggebouwd. 

Gedurende de negentiende eeuw en de eerste helft van de twintigste eeuw behield Kiel-Windeweer zijn 

agrarisch karakter. Er vond geen ontwikkeling plaats naar een meer stedelijk en industrieel gebied, 

zoals in de kern Hoogezand. Toch kende het dorp enige industrie en nijverheid. Rond 1900 waren langs 




het Kielsterdiep drie scheepswerven gevestigd. Deze waren in 1930 verdwenen. Aan de westzijde ter 

hoogte van de Nederlands hervormde kerk stond een korenmolen. Daarnaast was in 1898 ten westen 

van de splitsing met het Nieuwe Compagniesterdiep de tweede coöperatieve aardappelmeelfabriek in de 

Veenkoloniën, 'Eendracht' genaamd, opgericht. In Nieuwe Compagnie volgde in 1900 de oprichting van 

de eveneens coöperatieve aardappelmeelfabriek 'De Toekomst'. Beide fabrieken werden na 1945 

gesloten. Van de 'Eendracht' resteert enkel de directeurswoning. Van 'De Toekomst' bestaat het 

gebouwencomplex nog. 

De lintbebouwing van Kiel-Windeweer verdichtte zich in de periode 1850-1940 meer en meer. Het betrof 

dan vooral niet-agrarische bebouwing. Bestaande boerderijen werden in deze periode veelal vernieuwd. 

Vanaf 1900 vond uitbreiding vooral plaats rondom het kruispunt met de Zuidlaarderweg. Aan de 

noordzijde van deze weg werden in de jaren 1930 enkele middenstandswoningen gebouwd. Rond 1900 

was het wegennet grotendeels verhard en lag over het Kielsterdiep een groot aantal bruggen. Ten 

noorden van de Zuidlaarderweg, in De Kiel, werd rond 1900 de bestaande schutsluis vervangen en 

ernaast, aan de drukke kant, een sluiswachterswoning gebouwd. De meeste over het diep gelegen 

bruggen betroffen meestal voetgangersbruggen die toegang gaven tot de 'eilanden' aan de stille zijde van 

het kanaal. 

Na 1945 vonden geen ingrijpende veranderingen in de ruimtelijke structuur en het bebouwingsbeeld 

plaats. Het stelsel van hoofddiep, wijken en zwetsloten ondervond enige schade door dempingen, maar 

bleef voor het merendeel nog intact. Enkele draaibruggen over het diep verdwenen. Bestaande 

bebouwing werd hier en daar verdicht, terwijl op sommige plekken in het lint panden werden afgebroken. 

Veel boerderijen kregen nieuwe bijschuren. 

De zogenaamde Snikhuis draai in Kiel-Windeweer, een houten draaibruggetje 

De structuur en functie van Kiel-Windeweer bleef door de tijd heen vrijwel altijd gelijk. De na de 

veenafgraving overwegende agrarische functie is nog steeds afnemende. De modernisering en 

schaalvergroting in de landbouw, en het meer recreatieve gebruik van de buitengebieden legden in de 

tweede helft van de vorige eeuw wel steeds meer druk op de infrastructuur. 




De Herinrichting Veenkoloniën is daar onder meer een gevolg van geweest. Hiervoor is een plan 

ontwikkeld, dat zowel de dienstbaarheid aan de landbouw als het ontwikkelen van 

recreatievoorzieningen omvatte. Door de historische waarde van de veenkoloniale structuren is een 

cultuurhistorisch advies als basis gebruikt voor de vormgeving van het geheel. De herinrichting heeft 

enkele veranderingen teweeggebracht, maar met respect voor de veenkoloniale structuur. Daar waar 

bijvoorbeeld de directe aansluiting van de wijken op het hoofddiep al was verdwenen, is een zichtbare 

verwijzing naar het vroegere bruggetje aangebracht door een terugspringende oeverbeschoeiing, een 

leuning en een verhoging in de weg. Dit heeft tevens een verkeersremmende werking. Er is een netwerk 

van fietspaden aangelegd in het achterliggende land. De ontsluiting van de boerderijen voor het zware 

agrarische verkeer werd geregeld via betonnen wegen achter de bedrijven langs. De draai- en 

klapbruggen zijn gebleven, en ook de sluis aan de Sluisweg bleef behouden. Wel is de brug op de 

kruising met de Zuidlaarderweg vervangen door een dam. Hoewel het zwaartepunt van het 

herinrichtingsplan, zeker financieel gezien, lag bij de verbetering van infrastructurele voorzieningen, was 

op vrijwel alle terreinen geldelijke ondersteuning mogelijk. 

In de eerste jaren van de eenentwintigste eeuw ademt Kiel-Windeweer nog steeds de sfeer van een 

typisch veenkoloniaal dorp. De woonfunctie is nog steeds de belangrijkste functie in het dorp. In de 

laatste decennia is beperkt nieuwbouw gepleegd. In het dorp zijn nog enkele agrarische bedrijven en 

niet- agrarische bedrijven gevestigd, zoals een koekfabriek en een aannemersbedrijf. Als 

maatschappelijke voorzieningen zijn aanwezig een school en een dorpshuis. Geleidelijk is 

waarneembaar dat pogingen worden gedaan om in de toeristisch-recreatieve sector iets te realiseren. 

De aanwezigheid van het horecabedrijf De Amshof draagt hier aan bij. 

2.4 Westerbroek 

Het dorp Westerbroek behoort tot ongeveer de veertiende eeuw tot het oude Goorecht. Deze landstreek 

noemt men dan het Trenta- of Drenterwolde. Later verdeelt men het in Goorecht en Woldrecht. Met 

Goorecht duidt men het lage oostelijke deel van het gebied aan. Het bestaat al zeker sinds de dertiende 

eeuw - destijds genaamd Broke, wat laag moerassig land betekent. Later evolueert de benaming tot 

Westerbroek, ter onderscheiding van Zuidbroek, Noordbroek en Oosterbroek. 

Westerbroek ligt, in tegenstelling tot een groot deel van de gemeente, in een laagveengebied en kent 

om die reden ook een iets ander landschap. Ook de wijze waarop de vestiging tot stand is gekomen, 

wijkt hierdoor af van het overige deel van de gemeente. Petgaten, waterlopen, oude dijktracés en 

-profielen, de verkavelingsrichtingen en borgterreinen zijn de voornaamste elementen kenmerken van het 

landschap. De bebouwing voegt zich in dat landschap. 

De nederzettingsvorm die voor Westerbroek is ontstaan, kan als streekdorplandschap worden 

getypeerd. Bebouwing is vooral langs de wegen te vinden, maar minder streng dan in de 

hoogveengebieden. Bosjes, wegen singelbeplanting zorgen voor een losse afwisseling van openheid en 

verdichting. 

Westerbroek wordt ten zuiden begrensd door de Hunze (Drents Diep) en ten oosten door de Burgwal 

(Borgweg). Deze Burgwal, aangelegd omstreeks 1300, is een oude veendijk met als functie het gebied 

te beschermen tegen het Drentse water van de Hunze. De veendijk heeft niet altijd stand gehouden. 

Volgens oude geschriften heeft Westerbroek herhaaldelijk, tot in de achttiende eeuw, onder water 

gestaan. Het stroomdal van de Hunze is daarvoor verantwoordelijk. Bij noordwester storm heeft het 

zeewater Westerbroek zelfs overspoeld. Hiervan getuigt de afgezette zeeklei aan de noordzijde van het 

dorp. Na de Kerstvloed van 1717 kan in Westerbroek zelfs aangespoeld drijfhout worden verkocht. De 

vloed heeft ook als gevolg dat er gedurende twee jaar geen school in Westerbroek bestaat: die spoelt 

weg met het wassende water. Nadat in de achttiende eeuw goede zeedijken worden aangelegd, blijft het 

dorp Westerbroek gevrijwaard van verdere overstromingen. De Trekweg langs het Winschoterdiep 

fungeert dan als waterkering. Tot omstreeks 1925 staat de Westerbroekster Made wel nog veelvuldig 

onder water, door de grote watertoevoer via de Hunze. 

De bebouwing van Westerbroek heeft zich voornamelijk gevormd langs de Oudeweg, rondom de kerk 

met burgerbehuizing en boerderijtjes, het Vonderpad, de Borgweg parallel aan de Oudeweg en de 




Nevelslaan. Het dorpsgebied beslaat een aanmerkelijk gebied door de percelen 'open land' die tussen 

genoemde straten zijn gelegen. Begin twintigste eeuw breidt het dorp enigszins uit langs stroken 

burgerwoningen langs de Oudeweg, de Nevelslaan en de Meesterslaan. 

Waterrijk Westerbroek 

De bomenrijen langs de wegen bepalen met het achterliggende open land, de karakteristieke sfeer van 

het dorp. De bebouwing daarlangs is afwisselend in leeftijd en type; enkele achteruitliggende grote 

boerderijen en buitenplaatsen, kleinere boerderijtjes en arbeiderswoningen, maar ook burgerwoningen uit 

de dertiger jaren van de vorige eeuw. Langs de Oudeweg bevindt zich de meest geconcentreerde 

bebouwing, vooral schuin op de weg geplaatst. Langs enkele zijwegen, zoals de Meesterslaan, is 

moderne uitbreiding gepleegd, in overeenstemming met het geschetste lintkarakter. 

Westerbroek heeft een zeer bosrijke omgeving gekend. Het bos is echter steeds meer gerooid, ten bate 

van de landbouw en vervening. Om een indruk te geven: tussen 1832 en 1925 zijn duizenden zware 

eiken, beuken en linden gerooid. 

2.4.1 Vervening - baggelarijen 

Het gebied van Westerbroek werd al in de dertiende eeuw in cultuur gebracht voor de veenafgraving. Dit 

gebeurde niet systematisch; zo werd geen gebruik gemaakt van kanalen en wijken. Vanaf het laatste 

kwart van de achttiende eeuw werd er in de gemeente wel op omvangrijke schaal gebaggerd. Deze 

zogenaamde baggelarijen krijgen een zodanige omvang dat de Provinciale Staten in december 1771 een 

plakkaat publiceert met een reglement dat voorschrijft hoe het baggeren dient te gebeuren. Om te 

mogen baggeren, moest een vergunning worden aangevraagd. Hieruit blijkt dat al in de achttiende eeuw 

commercieel gebaggerd wordt in Westerbroek. Baggelarijen werden doorgaans door vermogende lieden 

opgezet omdat een dergelijke onderneming veel kapitaal vereiste. 

In de eerste plaats was kapitaal vereist voor het baggeren zelf. Ploegen van arbeiders onder leiding van 

veenbazen verzorgden dat. In de tweede plaats was kapitaal vereist om een infrastructuur aan te leggen 

en te onderhoud voor het transport. In Westerbroek is commercieel gebaggerd van 1777 tot 1891. De 

neergang van de baggelarijen komt als de veenafgravingen ten einde geraken. In een rapport uit 1876 

constateert de gemeente dat het niet goed gaat met de bedrijven, en in het gemeenteverslag van 1896 

staat dat alleen nog voor eigen gebruik wordt gebaggerd. 

De activiteiten van de baggelarijen zijn vandaag de dag nog goed te herkennen in het Westerbroekse 

landschap. Een eerste tastbare herinnering is het waterrijke landschap dat de activiteiten van de 

bedrijven hebben achtergelaten. Het baggeren gebeurt namelijk door putten te maken die worden 

gescheiden door stroken land. In de loop der jaren tastten wind en golfwerking die stroken aan en 




kunnen, zoals in Westerbroek is gebeurd, vrij uitgebreide waterplassen ontstaan. Eind negentiende 

eeuw en begin twintigste eeuw werd een deel van het uitgeveende gebied door een diepere bemaling 

weer drooggemaakt, gevlakt en in gebruik genomen als akker- en weiland. Een ander, nog 

waarneembaar, gevolg van de activiteiten van de baggelarijen is de daling van het maaiveld die hun 

activiteiten heeft veroorzaakt. Berekend is dat het maaiveldniveau gemiddeld 33 centimeter is verlaagd 

over een gebied van ruim 7200 hectare. Dat gemiddelde wordt soms flink overschreden. De baggelaar P. 

Woortman uit Westerbroek, bijvoorbeeld, vermeldt in 1791 dat in zijn baggerput ten zuiden van de 

Woortmansdijk ongeveer 8 voet water stond. Hier moet dus sprake zijn geweest van een veenlaag van 

zo'n 10 voet. Plaatselijk kan zo sprake zijn geweest tot een niveauverlaging van 2 tot 3 meter. 

Een beroemde vervenersfamilie is de familie Hesselink. Deze familie heeft 'Huize Vaartwijk', welke nog 

steeds fier overeind staat, aan de Korte Hesselinkslaan bewoond. De doopsgezinde familie is een 

geslacht van verveners en graanhandelaren dat er generaties lang huist te midden van zo'n 70 hectare 

land en 8 hectare wandelbos. In het Hesselinksbos stond een zomerverblijf genaamd 'Ochtendtrek' of 

'Uk'. Daar woont tot aan haar dood in 1956 mejuffrouw Catharina Helder. Zij is een nicht van de laatste 

Hesselink. Na haar dood vermaakt zij een groot deel van haar bezittingen aan Natuurmonumenten. 

Sindsdien speelt de vereniging een voorname rol in de ontwikkeling van het natuurgebied rondom 

Westerbroek. 

2.4.2 Buitens 

Zoals Huize Vaartwijk hebben meer 'buitens' bestaan. Deze zijn gesticht en bewoond door de 

'veenbaronnen'. Helaas zijn van die buitens maar weinig de sloop bespaard gebleven, zo leert het 

volgende -onvolledige - overzicht van buitens rondom Westerbroek: 

Langwijk (nog bewoond) 

Meerzicht (nog bewoond) 

De Ellenheerd (afgebroken) 

Hovenhuizen (afgebroken) 

Bellingeheerd (afgebroken) 

Huningaheerd (afgebroken) 

Tebbenplaats (afgebroken) 

Laanhoven (afgebroken) 

Vredelust (afgebroken) 

Veenlust (afgebroken) 

De Beckhof (afgebroken) 

D'Elmina (afgebroken) 

Tilburg (afgebroken) 

Rustlust (afgebroken) 

2.4.3 Voorzieningen 

Zoals vele dorpen is ook Westerbroek tot ongeveer 1950 zelfvoorzienend. Er waren bijvoorbeeld 

meerdere kruidenierswinkels, bakkers, schilders, café's en een smid, slijter, slager, schoenmaker, 

aannemer, timmerbedrijf, kapper en een rijwielhersteller. Het dorp is een werkgemeenschap geweest die 

elkaar en daarmede de voorzieningen in stand houdt. Dat alles is nagenoeg verdwenen, zelfs de 

boerenbedrijven. Wonen is nu één van de belangrijkste dragers van de leefbaarheid geworden en niet de 

aanwezigheid van voorzieningen. 

2.5 Landschapstypen 

In het landschap van Hoogezand-Sappemeer zijn drie typen te onderscheiden (zie bijlage 

Gebiedsindeling landschapstypen). Alle voortvloeiende uit de gehanteerde en hiervoor beschreven 

ontginningsstructuur. 




2.5.1 Veenkoloniaal landschap 

Kenmerken van dit landschapstype zijn: 

Grootschalig en open landschap ontstaan door planmatige, koloniale ontginning van het 

hoogveenmoeras; 

Zuidoost-noordwest gerichtheid van het gebied, zowel wat betreft infrastructuur als de daarmee 

samenhangende ruimten; 

Concentratie van bebouwing in linten langs bestaande of gedempte kanalen; 

Contrast tussen verdichte linten en de open ruimten daartussen; de open ruimten zijn in gebruik als 

landbouwgrond; 

Beplanting langs kanalen en wegen; 

Rechtlijnig verkavelingpatroon met evenwijdig lopende kanalen en wegen. 

2.5.2 Randveenontginningslandschap 

Dit gebied, aan weerszijden van de dekzandrug Woldweg en het stroomdal van het Drentsche Diep, 

heeft door de verschillende perioden en manieren van ontginning een bewoningspatroon en verkaveling 

die afwijkt van de systematisch ontgonnen hoogveengebieden. De kenmerken van een 

randveenontginningslandschap zijn samengevat: 

Het contrast tussen het verdichte lint en de aangrenzende open gebieden; 

Beperkt verspreide bebouwing ten oosten van Kropswolde op een oude bewoningsas; 

De kleinschalige opstrekkende en plaatselijk onregelmatige verkaveling. 

Andere opvallende elementen in het landschap betreft een tweetal dekzandopduikingen die in het terrein 

als ruggen te herkennen zijn. Tussen Kropswolde en het Zuidlaardermeer ligt een smalle, langgerekte 

dekzandrug die 1 - 1,5 meter boven de omgeving uitsteekt. De andere dekzandopduiking bevindt zich 

tussen Zuidlaarderveen en Kiel-Windeweer. 

2.5.3 Streekdorpenlandschap 

Dit gebied, dat is ontstaan door de ontginning van de laagveengebieden, kent in vergelijking met de 

onder I en II genoemde landschappen een minder groot contrast tussen verdichte en open gebieden. Het 

landschap kent een groot aantal punten lijnvormige verdichtingen: bosjes, verspreide bebouwing met 

erfbeplanting, weg en singelbeplantingen. De meest verdichte gebieden zijn: 

Hesselinkslaan en omgeving; 

Pastorielaan en omgeving; 

Nevelslaan en omgeving; 

Gebied tussen Meesterslaan en de oprijlaan naar het borgterrein. 

De verdichting bestaat met name uit lijnen vlakvormige beplantingselementen. Incidenteel komt 

verspreide bebouwing voor. De overige delen van het streekdorpenlandschap kennen een meer open 

karakter. Een ander essentieel kenmerk van dit gebied is de verkavelingsstructuur. Het gebied heeft 

grotendeels een opstrekkende verkaveling. In de omgeving van de Woortmansdijk is de 

verkavelingsrichting wisselend. Ten noorden van de Woortmansdijk is de verkavelingsrichting niet of 

nauwelijks zichtbaar. De wijze waarop de verkaveling in dit gebied tot stand is gekomen, is in 

belangrijke mate afhankelijk geweest van de aanwezigheid van een aantal thans nog herkenbare 

natuurlijke waterlopen. 




2.6 Cultuurhistorische waarden 

Naast de cultuurhistorische waarden die in hun onderlinge samenhang in het landschap zijn 

vertegenwoordigd, komen in het buitengebied nog de volgende waarden voor: Dijken, Borgterreinen en 

Reliëf. 

1. DIJKEN 

Cultuurhistorisch waardevolle dijken zijn de Woortmansdijk, de Borgwegdijk en de Hunzedijk (tracé 

Oude Weg). Van de Woortmansdijk is het tracé als samenhangende eenheid intact, terwijl ook het 

dijkprofiel over nagenoeg de gehele dijk herkenbaar is. De hoogte van de dijk ten opzichte van het 

aangrenzende maaiveld is 0,5 tot 1,5 meter. Van de Borgwegdijk en de Hunzedijk is het tracé nog 

intact, maar het dijkprofiel is voor het overgrote deel van de dijken niet meer herkenbaar. De dijken zijn 

in eigendom en beheer bij de gemeente. 

2. BORGTERREINEN 

De waardevolle borgterreinen zijn Vaartwijk (Westerbroek), Langewijk (Westerbroek) en Welgelegen 

(Sappemeer). Deze terreinen zijn zowel cultuurhistorisch als visueel-landschappelijk van betekenis. De 

cultuurhistorische betekenis wordt bepaald door vanuit het verleden zichtbare informatie als vorm, 

omvang en profiel. De visueel-landschappelijk betekenis wordt bepaald door het beelddragende karakter 

van het object in zijn omgeving. De gebouwen zijn samen met de directe omgeving beschermde 

monumenten. 

3. RELIËF 

Op een aantal plaatsen in de gemeente is aan de oppervlakte reliëf zichtbaar als overblijfsel van in de 

ijstijd opgestuwde ruggen die een richting zuidoost naar noordwest hebben. Met name in het overigens 

vlakke gebied zijn deze accentpunten van landschappelijke betekenis. 

2.7 Archeologische waarden 

Archeologie mag zich de laatste jaren over het algemeen in een toenemende belangstelling verheugen. 

Ook beleidsmatig gaat archeologie een belangrijkere rol vervullen bij de inrichting van de ruimte, op 

basis van de Wet op de Archeologische Monumentenzorg. Door de provincie Groningen en de 

Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (eerder bekend als Rijksdienst voor Archeologie, 

Cultuurlandschap en Monumenten Rijksdienst en daarvoor als Rijksdienst voor het Oudheidkundig 

Bodemonderzoek) zijn onderzoeken gedaan in de provincie. In de gemeente Hoogezand-Sappemeer 

komen géén archeologische rijksmonumenten voor. Als archeologische waardevolle terreinen zijn onder 

meer dertien (onder andere vuursteen) vindplaatsen uit het Mesolithicum en de locatie van een vroegere 

versterking nabij de Woldweg aan te merken. Een aantal terreinen is momenteel als zandopduiking 

zichtbaar, bijvoorbeeld bij de Siepweg. Een tweetal valt samen met te beschermen reliëf. De overige 

hebben geen visuele of landschappelijke betekenis. 

In de gemeente komen wel locaties voor met respectievelijk zeer hoge-, hoge- en archeologische 

waarde (Rijksdienst voor Oudheidkundig Bodemonderzoek, Archeologiebalans 2002, pagina 38-39). De 

betreffende locaties zijn geregistreerd. Naast deze beschreven gebieden bestaan verwachtingsgebieden. 

Dit zijn gebieden waar mogelijk archeologische waarden zijn te verwachten. Bij eventuele ontwikkelingen 

in die gebieden zal nader onderzoek moeten worden verricht, vooral in de gebieden met een middelhoge 

tot hoge trefkans. De verwachtingsgebieden zijn vastgelegd in het gemeentelijke beleid voor archeologie 

met bijbehorende kaart (Nota Archeologiebeleid inclusief kaart archeologische verwachtingen en 

bijbehorende erfgoedverordening, vastgesteld 13 december 2010). 




Hoofdstuk 3 Beleid per thema 

3.1 Inleiding 

In dit hoofdstuk worden per thema de beleidsdoelen uiteengezet waaraan het bestemmingsplan invulling 

moet geven. De beleidsdoelen per gebied worden in Hoofdstuk 4 uiteengezet. 

De uiteenzetting van de beleidsdoelen per thema in de navolgende paragrafen, is gebaseerd op de Nota 

van Uitgangspunten 'Uitzicht bieden'. Deze is opgesteld ter voorbereiding op het voorontwerp van het 

bestemmingsplan Buitengebied (dat in 2006 ter inzage heeft gelegen) en vormt de beleidsmatige 

vertaling van de belangrijkste thema's die in het buitengebied spelen. De nota is het resultaat van een 

uitgebreide en interactieve voorbereidingsprocedure. Met instellingen zoals LTO-Noord, de 

dorpsverenigingen en natuur- en milieu - organisaties, maar ook met de inwoners van het buitengebied, 

discussieerde de gemeente om zo informatie te vergaren wat geholpen heeft bij het maken van 

verantwoorde beleidskeuzes. De nota is op 21 september 2004 vastgesteld door de gemeenteraad. 

Net als in de Nota van Uitgangspunten 'Uitzicht bieden' staat in dit bestemmingsplan de volgende 

vraagstelling centraal: hoe draagt de gemeente er via het bestemmingsplan aan bij dat het buitengebied 

zo leefbaar mogelijk is voor boeren en buitenlui en tegelijkertijd zijn landschappelijke en 

stedenbouwkundige kwaliteiten behoud? 

De belangrijkste thema's die in antwoord hierop worden behandeld zijn: 

Land- en tuinbouw 

Landschap 

Wonen 

Niet-agrarische bedrijvigheid 

Detailhandel, horeca & recreatie 

Energie 

De thema's grijpen soms in elkaar en keren daardoor in meerdere paragrafen terug vanuit een ander 

gezichtspunt. Zo wordt in de paragraaf over Detailhandel, horeca & recreatie bijvoorbeeld verteld over de 

omvang die detailhandel als nevenactiviteit van agrarische bedrijfsvoering mag hebben. Binnen de 

paragraaf Landschap is bijzondere aandacht voor Kiel-Windeweer dat een landelijke status als te 

beschermen dorpsgezicht heeft gekregen. 

De paragrafen 3.1 en 3.2 benoemen het huidige provinciaal en gemeentelijk beleid in het algemeen. In 

de daarop volgende paragrafen worden de zojuist genoemde thema's toegelicht. Per thema komen 

steeds dezelfde elementen aan bod, te weten: 

1. de meningen die tijdens de inventarisatieronde werden gegeven 

Deze inventarisatie heeft plaatsgevonden tijdens de opstelling van de Nota. Gezien de relatief lage 

dynamiek van de ruimtelijke wensen in het buitengebieden en de grondige inventarisatie daarvan, 

bestaat geen aanleiding om te veronderstellen dat de resultaten van de inventarisatie niet meer 

representatief zouden zijn. 

2. beperkingen die hogere regelingen aan de gemeentelijke beleidsvrijheid opleggen 

Sinds de vaststelling van de Nota en het ter inzage leggen van het voorontwerp van dit bestemmingsplan 

is nieuwe weten regelgeving en beleid van kracht geworden. De wijziging met de grootste gevolgen voor 

dit bestemmingsplan, is de nieuwe Wet ruimtelijke ordening. Op basis van deze wet moet de gemeente 

rekening houden met de nieuwe provinciale omgevingsverordening. Ook de manier waarop wordt 

bestemd is veranderd. Zo worden voorschriften regels genoemd en wordt het bestemmingsplan 

gedigitaliseerd. 

3. de regeling in het voorliggende bestemmingsplan 

De in dit bestemmingsplan opgenomen regeling is in principe dezelfde als in het voorontwerp uit 2006. 

Wijzigingen zijn slechts aangebracht door gewijzigd beleid en regelgeving en naar aanleiding van 

ingebrachte inspraakreacties en zienswijzen. Daarnaast zijn enkele aanpassingen aangebracht om de 

leesbaarheid te vergroten. In Hoofdstuk 6 is een toelichting op de bestemmingsregeling gegeven. 




3.2 Provinciale verordening en gemeentelijke structuurvisie 

Bij het invullen van haar beleidsvrijheid is de gemeente aan randvoorwaarden gebonden. Misschien wel 

de belangrijkste daarvan zijn te vinden in de provinciale omgevingsverordening. Een ander belangrijk 

beleidsstuk is de gemeentelijke structuurvisie. Hieronder worden de hoofdlijnen van beide documenten 

nader toegelicht. 

3.2.1 Provinciale verordening 

Algemeen 

De provincie heeft op 17 juni 2009 haar provinciaal omgevingsplan (POP) en provinciale 

omgevingsverordening (POV) vastgesteld (daarna diverse keren partieel opnieuw vastgesteld). Het POP 

en de POV vormen een weergave van de hoofdlijnen van het provinciaal beleid voor de fysieke 

leefomgeving voor de komende jaren. De strategische plannen zoals de ruimtelijke structuurvisie, het 

waterhuishoudingsplan, het milieubeleidsplan en het mobiliteitsplan zijn geïntegreerd in het POP en de 

POV. De hoofddoelstelling van het POP luidt: "Duurzame ontwikkeling: voldoende werkgelegenheid en 

een voor mens en natuur leefbaar Groningen met behoud en versterking van de kwaliteiten van de 

fysieke omgeving, waarbij toekomstige generaties voldoende mogelijkheden houden om zich te 

ontplooien". 

De POV kan worden gezien als een juridische vertaling van het POP. Het POV geeft het beleid van het 

POP weer in regels. Aan die regels dient het bestemmingsplan te voldoen. Afwijken in het 

bestemmingsplan van die regels is in principe niet mogelijk. 

Grens dorpsgebied - buitengebied 

Eén van de onderwerpen uit de POV is de ligging van de grens tussen 'bestaande bebouwde gebieden' 

en het 'buitengebied'. Dit is een gevolg van de nationale Nota Ruimte ('Ruimte voor ontwikkeling'). De 

Nota Ruimte schrijft voor dat verstedelijking gebundeld dient te worden om zo de variatie tussen 

stedelijke gebieden en ommeland te behouden. Het Rijk acht in de Nota Ruimte de provincie 

verantwoordelijk voor deze bundeling. In de POV moet zij regelen dat nieuwe bebouwing binnen het 

bestaande bebouwde gebied komt, óf aansluitend daarop, óf in nieuwe clusters daarbuiten. De provincie 

moet daarnaast eisen stellen aan de landschappelijke inpassing van nieuwe bebouwing buiten het 

bestaande bebouwde gebied. Om helder te hebben waar deze regels gelden moet de provincie elke 4 

jaar vaststellen welk deel van de provincie binnen het bestaand bebouwd gebied ligt. 

De in de POV toegestane ruimtelijke ontwikkelingsmogelijkheden hangen sterk samen met de ligging 

van het betrokken perceel. Is deze gelegen in het dorpsgebied dan zijn de ontwikkelingsmogelijkheden 

voor een gewenste functie over het algemeen groter dan een locatie in het buitengebied. 

Op 20 april 2010 heeft Gedeputeerde Staten besloten over de vaststelling van de grenzen van het 

buitengebied. 

In dit bestemmingsplan zijn deze grenzen niet 1:1 overgenomen en wordt een eigen onderscheid 

gemaakt tussen bebouwde gebieden en het buitengebied. Zo zijn meerdere bebouwingslinten als 

'dorpsgebied' aangeduid. Hierbij is door de globale insteek van het oorspronkelijke beleid dat aan het 

begrenzingsbesluit ten grondslag ligt (de Nota Ruimte en het ontwerp AMvB Ruimte) de grens niet per 

kavel of vierkante meter vastgelegd maar is gekozen voor een globale, ruimere, begrenzing. 

Dit is te verklaren door de beleidsmatige uitgangspunten in dit bestemmingsplan. Voorbeelden hiervan 

zijn bijvoorbeeld de gewenste uitbreidingen van Westerbroek en Kiel-Windeweer en het beschouwen van 

álle bebouwingslinten in het plangebied als zijnde karakteristiek met het accent op het woonkarakter; 

het zijn dorpsgebieden. De grenzen in het vaststellingsbesluit van de provincie miskennen dit en zijn te 

strikt gesteld om aan het faciliteren van behoud en versterking van het woonkarakter tegemoet te 

kunnen komen. 

Deze constructie heeft echter wel tot gevolg dat een nieuwe ontwikkeling binnen de aanduiding 

'dorpsgebied' niet zondermeer met slechts een ontheffing uit dit bestemmingsplan mogelijk kan worden 




gemaakt. Er zal ook gekeken moeten worden of de betreffende locatie voldoet aan de provinciale 

begrenzing en in voorkomend geval zal eerst ontheffing van de POV moeten worden aangevraagd 

voordat de binnenplanse ontheffing kan worden verleend. 

3.3 Land- en tuinbouw 

3.3.1 Landbouw 

Agrariërs zijn de belangrijkste 'gebruikers' van het gemeentelijke buitengebied. Veel van het 

veenkoloniale landschap rondom Hoogezand-Sappemeer wordt door hen bewerkt en in stand gehouden. 

De uitoefening van een agrarisch bedrijf in Nederland staat echter onder druk. Milieuwetgeving stelt hoge 

eisen aan de boeren, subsidies worden versoberd of afgeschaft en de concurrentie is groot. Door 

schaalvergroting, verbreding of een combinatie van beide trachten de agrariërs voldoende inkomen te 

behouden. 

Inventarisatieronde 

Agrariërs vroegen de gemeente tijdens de gesprekken in de inventarisatiefase hen zo weinig mogelijk in 

hun bedrijfsvoering te belemmeren. Zij wensen onder andere een beperking van de bescherming van het 

landschap (zij zouden de aanduiding 'open gebied' voor een minder groot gebied dan in het 

bestemmingsplan Buitengebied 1993 willen laten gelden), mogelijkheden tot het opstarten van een reële 

niet-grondgebonden agrarische neventak, een goede regeling voor vrijkomende agrarische 

bedrijfsbebouwing en ruimere bebouwingsmogelijkheden. Andere betrokkenen tonen begrip voor de 

problemen in de agrarische sector maar hechten tegelijkertijd zeer aan bescherming van de kwaliteiten 

van het buitengebied, zoals de openheid, het veenkoloniale landschap en de openheid rond het 

beschermd dorpsgezicht Kiel-Windeweer. Bovendien hebben velen bezwaren tegen het toestaan van 

nieuwe niet-grondgebonden agrarische bedrijvigheid, zoals een intensieve veehouderij. Voor de 

gemeente Hoogezand-Sappemeer ligt er bij herziening van het bestemmingsplan Buitengebied al met al 

de opdracht, voor zover mogelijk, de boeren te ondersteunen in de levensvatbaarheid van hun bedrijf 

zonder afbreuk te doen aan de kwaliteiten van het buitengebied. 

3.3.1.1 Beperkingen - Provinciale omgevingsverordening 

In hoofdlijnen zijn in de provinciale omgevingsverordening (POV) de volgende beperkingen voor 

agrarische ontwikkeling opgenomen. 

Agrarische bedrijven (exclusief intensieve veehouderij) 

Dit beleid is niet bedoeld voor intensieve veehouderijen, maar wel voor een paardenhouderij. Dit is ook 

een agrarisch bedrijf als er uitsluitend paarden worden gefokt, als er sprake is van hengstenhouderij of 

als er paarden worden gehouden voor melkproductie. Voor deze bedrijven geldt onderstaand beleid. 

NIEUWBOUW 

Ter bescherming van het landschap staat de provincie geen nieuw- of hervestiging van agrarische 

bedrijven toe. Na het verkrijgen van ontheffing van de omgevingsverordening is uitzondering mogelijk 

voor: 

uitplaatsing uit het bebouwingslint van Midwolda (in verband met de aan te leggen vaarverbinding) 

uitplaatsing uit de Ecologische Hoofdstructuur (verder: EHS) 

oplossing van knelpuntsituaties (zoals ontbreken van groeimogelijkheden door ruimtegebrek of het 

optreden van milieuhinder) 

inplaatsing van melkrundveehouderijen in het gebied van de Agenda van Veenkoloniën. 

UITBREIDING 

Agrarische bedrijfsgebouwen dienen geconcentreerd te worden op agrarische bouwpercelen. Dit geldt 

zowel voor bebouwing als voor bouwwerken die samenhangen met de hoofd- of nevenactiviteit van het 

agrarisch bedrijf. De omvang van het agrarisch bouwperceel moet worden vastgelegd in het 

bestemmingsplan, waarbij in dat plan niet mag worden voorzien in uitbreiding tot een omvang van groter 

dan 1 hectare. Voor grotere bouwpercelen kan ontheffing worden verleend. Voorwaarde voor die 




ontheffing is dat de maatwerkbenadering moet worden toegepast. Die benadering bestaat uit: 

1. rekening houden met: 

a. het respecteren van de historische gegroeide landschapsstructuur; 

b. het voldoende afstand houden tot andere ruimtelijke elementen; 

c. de toereikendheid van de infrastructurele ontsluiting; 

d. de evenwichtigheid van de ordening, maatvoering en vormgeving van de bedrijfsgebouwen; 

e. de inpasbaarheid van de erfinrichting in het landschapstype; 

f. de wenselijkheid om voor de bedrijfsvoering niet meer in gebruik zijnde opstallen met 

uitzondering van monumentale of karakteristieke gebouwen op het bouwperceel c.q. het 

verlaten van het bouwperceel te saneren. 

2. provincie en gemeenten maken procesafspraken over de betrokkenheid van de provincie bij de 

uitbreiding van bouwpercelen tot een omvang van meer dan 1 hectare. 

Intensieve veehouderijen 

Met de inwerkingtreding van de omgevingsverordening en het POP maakt de provincie onderscheid 

tussen intensieve veehouderij en andere agrarische bedrijven. 

Onder intensieve veehouderij verstaat de provincie niet-grondgebonden agrarische bedrijven die 

zelfstandig of als neventak (nagenoeg) geheel in gebouwen varkens, pluimvee, vleeskalveren en 

pelsdieren houden. Het biologisch houden van dieren conform de Landbouwkwaliteitswet en het houden 

van melkrundvee, schapen of paarden wordt niet aangemerkt als intensieve veehouderij. 

De provincie staat de nieuwvestiging van intensieve veehouderijen niet toe. Ook de omschakeling van 

een bestaande niet-intensieve veehouderij naar een intensieve veehouderij is niet toegestaan. Reden 

daartoe is dat intensieve veehouderijen de belevingswaarde van het buitengebied aantasten. Ook wordt 

op deze manier overbelasting van het plattelandswegennet, door intensief en zwaar transportverkeer van 

en naar intensieve veehouderijen, voorkomen. 

Nevenactiviteiten 

Bij agrarische bedrijven zijn nevenactiviteiten toegestaan onder deze voorwaarden: 

a. de nevenactiviteit moet beperkt worden tot het agrarisch bouwperceel; 

b. de agrarische functie van het bedrijf moet behouden blijven; 

c. de ondergeschiktheid van de gebouwen en de bouwwerken voor de nevenactiviteiten moet vertaald 

zijn in de vorm van een maximale vloeroppervlakte; 

d. landschappelijke, cultuurhistorische en natuurlijke waarden dienen behouden te blijven; 

e. detailhandel moet beperkt blijven tot het aanbieden en verkopen van streekeigen producten op een 

inpandige vloeroppervlakte van 120 m 2 . 

De vestiging van een intensieve veehouderij is ook als neventak niet toegestaan, omdat die alleen nog 

toekomstwaarde heeft met een stalvloeroppervlak van minimaal 5.000 m 2 . Een dergelijk bedrijfsomvang 

manifesteert zich als een volwaardig bedrijf met de bijbehorende negatieve effecten op de 

belevingswaarde van het landschap. 

De uitbreiding van de oppervlakte van de stalvloer van bestaande neventakken van grondgebonden 

agrarische bedrijven, is niet toegestaan, tenzij die uitbreiding voortkomt uit aangescherpte normen op 

het gebied van milieu en dierenwelzijn. 

In het bestemmingsplan moet de omvang van de ondergeschikte neventak op grond van de 

milieuvergunning worden vastgelegd. Uitbreiding van het vergunde aantal dieren moet via een 

binnenplanse ontheffing mogelijk worden gemaakt (dit geldt alleen voor volwaardige IV neventakken). 

De provincie biedt in het buitengebied meer ruimte voor de productie van duurzame energie en groene 

grondstoffen uit agrarisch materiaal. Deze productie moet in beginsel op de betrokken agrarische 

bouwpercelen plaatsvinden, om het transport van grondstoffen en energie te beperken, zoveel mogelijk 

de bestaande infrastructuur te gebruiken en het ruimtebeslag op bedrijventerrein te beperken. 




3.3.1.2 Beperkingen - Boegbeelden en bestemmingsplan 1993 

In Boegbeelden is als hoofddoelstelling van beleid gesteld dat de landbouw zich kan ontwikkelen door 

versterking van de samenwerking tussen landbouw en natuurbeheer, landbouw en natuur en landbouw 

en wonen. Daarnaast is naast de gangbare landbouw ook plaats voor kleinschalige landbouw met een 

natuurfunctie (voornamelijk rondom het Zuidlaardermeer). 

De landbouw moet zich dus kunnen ontwikkelen, maar niet zonder de landschappelijke en 

cultuurhistorische randvoorwaarden die in dit bestemmingsplan worden meegewogen. In het voorgaande 

bestemmingsplan Buitengebied uit 1993 is al een aantal van deze randvoorwaarden juridisch verankerd, 

zoals de bescherming van archeologische monumenten, het veenkoloniale landschap, de openheid van 

het gebied en waterlopen. Deze bescherming wordt overgenomen en daar waar nodig uitgebreid 

(dorpsgezicht Kiel-Windeweer). 

3.3.1.3 Regeling in dit bestemmingsplan 

De gemeente wil bestaande agrarische bedrijven blijven steunen. Hiertoe dienen vier beleidslijnen: 

1. Onderscheid maken tussen intensieve veehouderij en overige agrarische bedrijvigheid. 

2. Ruime bouwpercelen voor agrariërs. 

3. Mogelijkheden bieden voor niet - agrarische nevenactiviteiten. 

4. Een ruime regeling creëren voor hergebruik van vrijkomende bebouwing. 

ONDERSCHEID TUSSEN AGRARISCHE BEDRIJVIGHEID EN INTENSIEVE VEEHOUDERIJ 

HANTEREN 

In het voorontwerp van dit bestemmingsplan is als beleidslijn gekozen om het onderscheid tussen 

grondgebonden en niet-grondgebonden bedrijven niet te hanteren. Redenen voor deze keuze waren: 

de milieuregelgeving voor niet-grondgebonden agrarische bedrijvigheid is aangescherpt. De 

noodzaak om via planologische regelgeving aanvullende eisen te stellen is dus afgenomen; 

Gedeputeerde Staten maakten in het voorgaande omgevingsplan (POP2) geen planologisch 

onderscheid tussen grondgebonden en niet-grondgebonden agrarische bedrijvigheid. 

Zoals eerder geschreven heeft de provincie in haar omgevingsverordening weer onderscheid gemaakt 

tussen agrarische bedrijven en intensieve veehouderijen. In het bestemmingsplan moet dus een 

separate regeling voor intensieve veehouderijen worden opgenomen. In de begripsbepaling van de 

planregels is weergegeven welke bedrijven tot een intensieve veehouderij worden gerekend. 

De in 2006 gemaakte keus om geen verdere onderverdeling te maken in de agrarische bedrijven (niet 

zijnde intensieve veehouderijen) wordt in dit bestemmingsplan bestendigd. Wel worden de verschillende 

agrarische bedrijven ondergebracht onder de bestemmingen die daarvoor het meest passend zijn. 

Dit betekent dat champignon- en witlofkwekerijen (niet - grondgebonden bedrijven waarvoor een aparte 

regeling gold in het bestemmingsplan buitengebied 1993) alleen in de bestemming tuinbouw zijn 

toegelaten. Dergelijke kwekerijen hebben een gebruik en inrichting van gronden tot gevolg dat 

aanzienlijk verschilt van grondgebonden agrarische bedrijven en overeenkomt met het ruimtelijk effect 

van de bestemming tuinbouw. Via de milieuwetgeving kan de oprichting van een champignon- of 

witlofkwekerij afdoende worden geregeld om geen milieuhinder voor de omgeving te veroorzaken. 

RUIME BOUWPERCELEN VOOR AGRARIËRS 

Door concentratie in de landbouw treedt schaalvergroting bij resterende bedrijven op. Daardoor ontstaat 

behoefte aan uitbreiding van de bedrijfsgebouwen of vergroting van het bouwblok. De steeds strengere 

dierenwelzijnseisen die aan veeteeltbedrijven worden gesteld en de ontwikkeling van de biologische 

landbouw zijn factoren die eveneens tot een groeiende ruimtebehoefte leiden. Daarnaast leiden de 

strengere milieu-eisen soms tot beperking van de mogelijkheden die agrarische bedrijven hebben om 

potentiële bouwruimte daadwerkelijk te benutten, waardoor de omtrekken van het bij recht gegeven 

bouwblok dient te worden aangepast. Agrarische bedrijven hebben dus een groeiende ruimtebehoefte. 

Omvang bouwperceel 




Het is niet wenselijk de in de inventarisatieronde gedane suggestie over te nemen om bouwruimte niet 

te koppelen aan een standaard maximum, maar geheel afhankelijk te stellen van de ruimtelijke 

inpassing, c.q. maatwerk te leveren. Dat tast bestaande rechten aan en leidt tot onnodige procedures. 

Wel worden extra eisen gesteld waar agrarische bedrijven de toegestane bebouwingsoppervlakte van 1 

hectare willen overschrijden. Dan speelt landschappelijke inpassing van nieuwe bebouwing een 

belangrijke rol. 

De provincie staat via de provinciale omgevingsverordening een bouwperceel van maximaal 1 hectare 

toe. In het bestemmingsplan Buitengebied 1993 bedraagt de oppervlakte van de agrarische bouwkavel 

bij recht 1 hectare en na gebruikmaking van de vrijstellingsbevoegdheid maximaal 2 hectare. Sinds 1993 

heeft jurisprudentie bepaald dat uitbreiding van het bouwperceel in het bestemmingsplan niet met een 

vrijstellingsbevoegdheid maar met een wijzigingsbevoegdheid mogelijk moet worden gemaakt. 

Ook is uitbreiding van het bouwperceel uitsluitend mogelijk nadat de gemeente ontheffing van de 

provincie heeft gekregen. Aan de ontheffing zijn voorwaarden verbonden die er toe moeten leiden dat de 

uitbreiding van het bouwperceel past in de omgeving. Belangrijk is dat de maatwerkbenadering moet 

worden toegepast. Dit betekent dat er zogenaamde keukentafelgesprekken worden gevoerd onder de 

verantwoordelijkheid van de gemeente, samen met de ondernemer, de provincie en de 

Welstandscommissie. Deze partijen ontwerpen een erfinrichtingsplan aan de hand van de voorwaarden 

die aan de ontheffing zijn gesteld. Nadat geconstateerd is dat de uitbreiding van het bouwperceel 

inpasbaar is, worden er van de ondernemer prestaties gevraagd in de vorm van landschappelijk 

inpassing, aankleding en inrichting van bouwblokken en eventuele compenserende maatregelen. Die 

afspraken worden vastgelegd in privaatrechtelijke overeenkomsten. 

Grens bouwperceel 

De regeling van het bestemmingsplan Buitengebied uit 1993 voor de begrenzing van bouwpercelen (1 

hectare te bebouwen binnen een denkbeeldig te verbeelden rechthoek) heeft niet aantoonbaar tot grote 

ruimtelijke problemen geleid. In het voorontwerp van dit bestemmingsplan is daarom gesteld dat deze 

regeling wordt overgenomen. 

Sinds die tijd is wetgeving gewijzigd en stelt de Wet ruimtelijke ordening digitale eisen aan nieuwe 

bestemmingsplannen. Zo moet aan een bestemming een geometrisch bepaald vlak kunnen worden 

gekoppeld. Dit heeft directe gevolgen voor de tot nu toe gehanteerde systematiek van bestemmen; het 

agrarisch bouwperceel moet gebaseerd zijn op geometrische coördinaten. Het oude systeem van de 

'denkbeeldige rechthoek' voldoet niet aan deze eis en komt daarom te vervallen in dit bestemmingsplan. 

Agrarische bouwpercelen worden nu verbeeld door begrensde bouwvlakken van 1 hectare. 

Bedrijfswoningen 

Voor wat betreft het toestaan van bedrijfswoningen wordt de regel uit het bestemmingsplan buitengebied 

1993 gehandhaafd dat per agrarisch bedrijf één bedrijfswoning is toegestaan met een maximale omvang 

van 150 m 2 . 

Een tweede agrarische dienstwoning is niet toegestaan. Over aanvragen voor een tweede agrarische 

bedrijfswoning, wordt buiten dit bestemmingsplan besloten. Hierin verschilt dit bestemmingsplan van het 

voorontwerp en het bestemmingsplan uit 1993. Reden is dat de behoefte aan tweede agrarische 

bedrijfswoningen nagenoeg nihil blijkt te zijn geweest. De afgelopen tien jaar zijn namelijk geen 

aanvragen voor een tweede bedrijfswoningen ontvangen. In het provinciale beleid is aangegeven dat het 

waarschijnlijk is dat ook in de toekomst de behoefte aan tweede agrarische bedrijfswoningen niet zal 

toenemen. Voor een tweede agrarische bedrijfswoning ontbreekt namelijk vaak de landbouwkundige 

noodzaak en er is voldoende toezicht mogelijk vanuit één bedrijfswoning, zeker nu gebruik kan worden 

gemaakt van moderne communicatie- en beveiligingssystemen. Daarnaast worden tweede 

bedrijfswoningen op den duur vaak burgerwoningen. De provincie geeft aan te willen voorkomen dat 

niet-functionele bebouwing ontstaat die de landbouw in zijn ontwikkeling kan belemmeren. Dit standpunt 

wordt gedeeld. 

MOGELIJKHEDEN BIEDEN VOOR NIET-AGRARISCHE NEVENACTIVITEITEN 

Het is mogelijk bepaalde vormen van niet-agrarische bedrijvigheid ondergeschikt aan de agrarische 




hoofdactiviteit uit te oefenen. Te denken valt aan zorg, agrotoerisme, recreatie, energieopwekking en 

detailhandel. Door ontwikkelingen naast het agrarische hoofdbedrijf in beperkte mate mogelijk te maken, 

biedt de gemeente de mogelijkheid aan agrariërs in te spelen op toeristisch / recreatieve ontwikkelingen 

zoals bijvoorbeeld het vaarcircuit en tegelijkertijd hun agrarische hoofdinkomen te ondersteunen. 

Het is nu niet inzichtelijk welke nevenactiviteiten, in welke omvang en op welke locatie zich zullen 

voordoen en in hoeverre dat ruimtelijk aanvaardbaar is. Daarom wordt het toestaan van nevenactiviteiten 

gekoppeld aan een ontheffingsbevoegdheid, zodat per aanvraag kan worden beslist. Enige uitzondering 

daarop is de stalling van caravans, boten en campers. In het bestemmingsplan uit 1993 is deze stalling, 

mits tijdelijk en geen afbreuk wordt gedaan aan de agrarische functie, rechtstreeks toegestaan. Deze 

regeling is overgenomen in dit bestemmingsplan waarbij de eis van tijdelijkheid is vervallen. Die eis is 

namelijk niet relevant voor het ruimtelijk effect van de stalling en voor het bereiken van het planologisch 

doel van de nevenactiviteit (ondersteuning van agrarisch bedrijf). 

De nevenactiviteiten dienen aanvullend en ondergeschikt te zijn ten opzichte van de hoofdactiviteit. Het 

agrarisch bedrijf is te allen tijde de hoofdactiviteit. Om de ondergeschiktheid ruimtelijk te waarborgen, 

mag het in gebruik te nemen bebouwde oppervlak voor de nevenactiviteit maximaal 40% van de totale 

bestaande (ten tijde van de aanvraag) en legale bebouwingsoppervlakte beslaan. In principe mag geen 

nieuwbouw voor de nevenactiviteit plaatsvinden, tenzij aangetoond kan worden dat de nevenactiviteit niet 

binnen de bestaande bebouwing kan worden uitgeoefend. In dat geval bestaat de mogelijkheid om 

beperkt (maximaal 100 m 2 ) bebouwingsvloeroppervlak op het agrarisch bouwperceel op te richten. Dit 

maximum is ingesteld om te voorkomen dat door nevenactiviteiten de agrarische bedrijfsvoering te veel 

in haar toekomstige ontwikkelingen wordt belemmerd. 

Voor alle nevenactiviteiten geldt dat zij qua aard, omvang en uitstraling dienen te passen binnen de 

ruimtelijk omgeving. In de regels worden de volgende voorwaarden verwerkt: 

behoud van landschappelijke, cultuurhistorische en natuurlijke waarden; 

parkeren op eigen erf; 

eventuele verkeersaantrekkende werking moet passen binnen het bestaande danwel het gewenste 

te realiseren verkeersklimaat; 

behoud van goed woon- en leefklimaat; 

niet milieubelemmerend voor de bedrijfsvoering van omliggende bedrijven; 

uitsluitend verkoop van streekeigen producten (zoals boerderijen streekproducten, eieren, zuivel, 

groenten, fruit, noten, kruiden, bier, wijn) toegestaan mits inpandig en op een vloeroppervlak van 

maximaal 120 m 2 . 

EEN RUIME REGELING CREËREN VOOR HERGEBRUIK VAN VRIJKOMENDE BEBOUWING 

Gezien de te verwachten afname van het aantal agrarische bedrijven, moet worden nagedacht over 

invulling van vrijkomende agrarische bedrijfsbebouwing. Volgend op het toen geldend provinciaal beleid, 

was in het voorontwerp van dit bestemmingsplan opgenomen dat aan vrijkomende karakteristieke 

agrarische bebouwing extra gebruiksmogelijkheden konden worden toegekend. 

Het huidige provinciale beleid is echter ruimer dan het vorige provinciale beleid. De provincie staat nu 

extra gebruiksmogelijkheden toe in alle bestaande vrijkomende bebouwing in het buitengebied, 

ongeacht of deze karakteristiek is of van agrarische oorsprong. Dit bestemmingsplan bevat voor de 

gebouwen in principe de volgende gebruiksmogelijkheden. 

Woningen 

Sommige vrijkomende bebouwing kent een omvang die het geschikt maakt voor invulling met woningen. 

Deze bebouwing kan onder voorwaarden tot 'wooncomplex' worden verbouwd. Echter om praktische 

redenen staat dit bestemmingsplan niet meer dan maximaal één woning toe. In het geval meer 

woningen worden toegestaan wordt dat aantal afgetrokken van het totale aantal woningen dat de 

gemeente mag bouwen in de komende tien jaar (de zogenoemde nieuwbouwruimte). Dit kan er toe 

leiden dat woningbouwprojecten elders geen doorgang kunnen vinden, terwijl het zeer onzeker is dat de 

dan gereserveerde woningen in vrijkomende agrarische bebouwing inderdaad gerealiseerd gaan worden. 

Dus in het geval gebouwen vrijkomen en geschikt zijn voor een wooncomplex, dan zal daarvoor een 

herziening van dit bestemmingsplan moeten worden aangevraagd. 




Kleinschalige bedrijvigheid 

Vrijkomende agrarische bebouwing is ook zeer geschikt voor huisvesting van kleinschalige bedrijvigheid 

zolang deze geen hoge milieubelasting veroorzaakt. Deze bedrijven zijn benoemd als categorie 1 en 2 

bedrijven in de VNG brochure Bedrijven en milieuzonering en geven naar hun aard weinig tot geen 

overlast voor de omgeving. In het dorpsgebied en in het buitengebied worden categorie 1 en 2 bedrijven 

toegestaan. Incidenteel kan een bedrijf uit een andere, hogere, categorie met vergelijkbare impact 

aanvaardbaar zijn. Daarvoor wordt een ontheffingsbepaling opgenomen. 

Benadrukt wordt dat de bedrijvigheid buiten de mogelijkheden die bestaande bebouwing biedt géén 

uitbreidingsmogelijkheden krijgt. Verplaatsing naar een bedrijventerrein ligt bij uitbreidingswensen (en 

het geheel verlaten van de hoofdfunctie van agrarisch gebruik) voor de hand. 

Recreatieve invulling 

Vrijkomende bebouwing kan ook ruimte bieden aan recreatief gebruik. Te denken valt aan pensions, 

kanoverhuurbedrijven of de realisering van logeerkamers. Het bestemmingsplan uit 1993 biedt deze 

mogelijkheden alleen in de dorpskernen. In dit bestemmingsplan wordt de mogelijkheid ook daarbuiten 

geboden. Met name langs het vaarcircuit tussen het Zuidlaardermeer en Veendam zijn recreatieve 

initiatieven een wenselijke ontwikkeling. 

Horeca 

In de dorpsgebieden kan worden meegewerkt aan het opstarten van kleinschalige horeca-activiteiten - 

ook bij het agrarisch bedrijf. In het bijzonder langs het aan te leggen vaarcircuit tussen het 

Zuidlaardermeer en Veendam liggen kansen voor particuliere initiatieven op dit gebied. Dit beleid is in 

overeenstemming met het bestemmingsplan uit 1993 (dit kent een wijzigingsbevoegdheid voor het 

toestaan van horeca in dorpskernen). 

Voor het ontplooien van kleinschalige horeca-activiteiten gelden de hiervoor genoemde uitgangspunten 

van kleinschalige bedrijvigheid. 

SEMI-AGRARISCHE ACTIVITEITEN 

Met het beleid zoals uiteengezet wil de gemeente bestaande agrarische bedrijven in de gemeente 

steunen. Benadrukt moet worden, dat de steun geldt voor volwaardige agrarische bedrijven. 

Het beleid is niet van toepassing op semi-agrarische activiteiten in het buitengebied. Onder 

semi-agrarische activiteiten worden verstaan activiteiten die liggen in de hobbymatige sfeer. Concreet 

gaat het in de meeste gevallen om het houden van dieren. Veel voorkomend is het houden van schapen. 

Een aantal bewoners van het buitengebied doet dit hobbymatig. De schapen worden dan gehouden op 

een stuk(je) grond in het buitengebied. Met enige regelmaat krijgt de gemeente verzoeken voor het 

toestaan van bebouwing op deze grond. De gevraagde toestemming varieert van een schuilhokje tot 

noodzakelijk geachte bedrijfswoningen. De gemeente vindt dit een ongewenste ruimtelijke ontwikkeling. 

Medewerking aan dergelijke verzoeken zou een formalisering betekenen van iets wat een hobby is en 

nooit een werkelijk professioneel bedrijf zal worden. Dat is ongewenst omdat het beschikbare land 

zoveel mogelijk beschikbaar moet zijn c.q. blijven voor volwaardige agrarische bedrijvigheid. Daarnaast 

werkt medewerking aan dergelijke verzoeken verdere verstening van het landschap in de hand. 

Semi-agrarische bezigheden zijn als hobby wel mogelijk binnen de bouwmogelijkheden voor 

bijgebouwen behorende bij de woonbestemming. Die mogelijkheden worden in de herziening van het 

bestemmingsplan verruimd. Zie hiervoor paragraaf 3.5, bij 'bedrijf of beroep aan huis'. 

Paardenbakken 

Ook het hobbymatig houden van paarden is veel voorkomend in het buitengebied. De aard en omvang 

van het gebruik van gronden voor deze hobby, bijvoorbeeld in de vorm van paardenbakken, is niet 

zodanig dat hier specifieke regulering vereist is. Dit is een trendbreuk te noemen daar veel gemeenten 

tegenwoordig de aanleg en het gebruik van paardenbakken tot in de kleinste details regelen, al dan niet 

in het bestemmingsplan. 

In het voorkomende geval een paardenbak voor overlast zorgt voor de landelijke (woon)omgeving, kan 




middels de reguliere instrumenten worden gekozen voor handhaving. Zo is volgens de jurisprudentie een 

paardenbak al snel bouwvergunningplichtig omdat ze vaak -al dan niet gedeeltelijk- aan te merken zijn 

als bouwwerken in de zin van de Wabo. Het plaatsen van een houten of kunststof omheining en/of 

lichtmasten zijn hiervan bekende voorbeelden. Maar uit de jurisprudentie blijkt ook dat een meer 

complexe aanleg van een bak, bestaande uit meerdere lagen (onderlaag grond, doek, drainage, toplaag 

grond, etc.), slechts 'omheind' door bijvoorbeeld bielzen of stenen, als bouwwerk in de zin van de Wabo 

is aan te merken. De regels in dit bestemmingsplan stellen dat alleen gebouwd mag worden in de 

daartoe bestemde vlakken, zodat een paardenbak niet op elke willekeurige locatie kan worden 

geplaatst. 

Naast het aspect bouwen, speelt het gebruik een rol. Mocht een paardenbak niet als -gedeeltelijk- 

bouwwerk kunnen worden aangemerkt, dan nog zal het gebruik van de paardenbak in overeenstemming 

moeten zijn met de bestemming van dat perceel. Vaak worden de paardenbakken aangelegd op 

gronden met een agrarische bestemming en is het gebruik daardoor in strijd met de 

doeleindenomschrijving van die bestemming (niet gericht op het voortbrengen van een agrarisch product, 

ten dienste van het agrarisch bedrijf etc.). 

In het geval de wens tot aanleggen van een paardenbak bestaat, dan zal dit maatwerk vergen. Per geval 

wordt de aanvaardbaarheid beoordeeld en zal desgewenst een specifieke planologische procedure 

moeten worden gevoerd. 

3.3.2 Tuinbouw 

Sappemeer heeft een lange tuinbouwhistorie. In de jaren 1960 beschikte Sappemeer over een eigen 

veiling en bestond het areaal uit honderden hectaren. Door sanering en schaalvergroting zijn er nu in de 

omgeving van Sappemeer nog ruim 20 moderne tuinbouwbedrijven. De teelt is divers, waarbij 

snijbloemen, potplanten en boomkwekerijproducten de boventoon voeren. 


Omdat tijdens de inventarisatieronde twee gebieden planologisch direct zijn bestemd voor 

tuinbouwdoeleinden, zijn de tuinders niet expliciet bij de inventarisatieronde betrokken. Ook anderszins 

zijn weinig opmerkingen over tuinbouw geplaatst. Wel dringen enige betrokkenen erop aan geen nieuw 

tuinbouwgebied te ontwikkelen. Bij enige bewoners leven grote bezwaren tegen ontwikkeling van het 

tuinbouwgebied. 

3.3.2.1 Beperkingen - Provinciale omgevingsverordening 

Sappemeer-Noord is (samen met Eemshaven) één van de twee gebieden in de provincie Groningen, 

waar de ontwikkeling van nieuwe tuinbouwbedrijven wordt bevorderd. In de provinciale 

omgevingsverordening is geregeld dat uitsluitend op deze locaties nieuwe glastuinbouwbedrijven zich 

mogen vestigen. De provincie bekijkt samen met de gemeenten in voorkomende gevallen of en hoe 

verplaatsing van bestaande, verspreide glastuinbouwbedrijven naar de concentratiegebieden plaats kan 

vinden. 

Bestaande glastuinbouwbedrijven die niet in één van de twee aangewezen glastuinbouwgebieden zijn 

gevestigd, mogen maximaal 20% van de vloeroppervlakte van de bestaande bedrijfsbebouwing 

uitbreiden. 

3.3.2.2 Structuurvisie Boegbeelden komen tot leven 

In de gemeentelijke structuurvisie 'Boegbeelden komen tot leven' is het gebied dat is gelegen tussen het 

Achterdiep en de A7 als 'overgangsgebied' aangeduid. Dat overgangsgebied vormt een unieke locatie 

waar combinaties van wonen en werken hun plaats kunnen vinden. Aanleiding voor deze visie op dat 

deel van het tuinbouwgebied, zijn de geluiden uit de tuinbouwmarkt dat die gronden niet langer geschikt 

zijn voor de tuinbouw. De lengte en breedte verhouding van de kavels, biedt onvoldoende mogelijkheden 

voor een efficiënte bedrijfsvoering. De realisatie van woon- en werkfuncties in het overgangsgebied, 

maakt het mogelijk overtollige warmte van de aanwezige tuinbouwbedrijven te gebruiken voor verwarming 

van de te realiseren woningen en bedrijven. In Hoofdstuk 4 wordt ingegaan of en zo ja hoe, deze visie in 

dit bestemmingsplan vorm krijgt. 




3.3.2.3 Regeling in het basis bestemmingsplan Buitengebied 

Voortzetting beleid 

In de geldende bestemmingsplannen voor het glastuinbouwgebied is de ruimtelijke aanvaardbaarheid van 

het tuinbouwgebied aangetoond. Beide uitwerkingsplannen van het bestemmingsplan Buitengebied 1993 

zijn dan ook integraal overgenomen in dit bestemmingsplan. Ook is de geldende tuinbouwbestemming 

in het gebied tussen het Achterdiep en de A7 in dit bestemmingsplan voortgezet. Voor deze keuze 

gelden de volgende overwegingen. 

De economische uitvoerbaarheid van het glastuinbouwgebied staat momenteel ter discussie. Immers de 

laatste tien jaar is de oppervlakte aan uitgegeven tuinbouwgronden miniem geweest. Daarnaast hebben 

potentiële geïnteresseerde tuinders aangegeven dat het deel tussen het Achterdiep en de A7 niet 

voldoende geschikt is voor de uitoefening van een modern tuinbouwbedrijf. De lengte - breedte 

verhouding belemmert een gezonde bedrijfsvoering. Op basis van deze input vanuit de tuinbouwsector is 

in het voorontwerp van de structuurvisie 2009 een visie gevormd over een andere invulling van het 

tuinbouwgebied tussen het Achterdiep en de A7. Deze visie is echter nog niet ver genoeg uitgewerkt om 

op te kunnen nemen in voorliggend bestemmingsplan. 

Dat de afgelopen tijd de interesse in het gehele tuinbouwgebied laag was, betekent niet dat dit in de 

toekomst ook het geval zal zijn. De economische ontwikkeling van de branche over de 

bestemmingsplanperiode (tien jaar) is namelijk niet te voorspellen. Het bestemmingsplan kan die 

marktontwikkeling niet beïnvloeden. Wel kan het de markt faciliteren door het behouden van de 

geldende tuinbouwbestemming. 

Door de geringe interesse in het tuinbouwgebied tot op heden en het grote areaal nog uit te geven 

gronden, worden niet meer gronden tot tuinbouwgebied bestemd. Het restant van het in het 

bestemmingsplan Buitengebied 1993 opgenomen uitwerkingsgebied, wordt evenmin in dit 

bestemmingsplan direct als tuinbouwgebied bestemd. Het gaat om de gronden gelegen tussen de 

Lodijk en het Achterdiep. In principe komt dit gebied pas na uitgifte van de thans voor tuinbouw 

bestemde gebieden in beeld. In dit bestemmingsplan is het betreffende gebied niet opgenomen als 

'uitwerkingsgebied', maar als 'wijzigingsgebied'. Voor de mogelijkheden om de gronden te bestemmen 

voor tuinbouw maakt het niets uit, maar in de wet is bepaald dat een uitwerkingsgebied verplicht moet 

worden uitgewerkt door de gemeente. Echter op dit moment is in het geheel niet voorzien dat de 

gronden binnen tien jaar zullen worden ingevuld door tuinbouwbedrijven. Er ligt immers nog veel 

uitbreidingspotentieel voor directe uitgifte vrij. Door een wijzigingsbevoegdheid voor de gronden op te 

nemen, ontslaat de gemeente zichzelf van de verplichting tot uitwerking. 

Vrijkomende tuinbouwbedrijven 

Tuinbouwbedrijven zijn kapitaalintensief. Over het algemeen zal een tuinder proberen zijn bedrijf bij 

bedrijfsbeëindiging te verkopen aan een andere tuinder. Bij boomkwekerijen zonder glas bestaat wel de 

kans dat het bedrijf aan een particulier wordt verkocht. Toch speelt het probleem van de vrijkomende 

bedrijfsbebouwing minder dan bij de agrarische bedrijfsbebouwing. Mocht leegstand en verpaupering van 

vrijkomende tuinbouwgebouwen kunnen worden beperkt of voorkomen door andere functies toe te staan, 

dan wordt daar welwillend tegenover gestaan. Wel zal dan extra moeten worden gelet op de 

inpasbaarheid van die andere functies in de omgeving. Vestiging van andere functies dan tuinbouw in 

glazen gebouwen kan immers moeilijkheden opleveren voor het instandhouden of scheppen van een 

goed woon- en leefklimaat. Overlast zoals lichthinder, geluidhinder en aantasting van uitzicht en privacy 

kunnen optreden. 

De regeling voor vrijkomende gebouwen (zie paragraaf 3.3.1 - hergebruik vrijkomende bebouwing) is ook 

voor tuinbouwbedrijven geldig. 




3.4 Landschap 

Een landschap vormt zich door de eeuwen heen. Door natuurlijke en klimatologische omstandigheden. 

En door menselijk ingrijpen. Voor de vorming van het landschap in Hoogezand-Sappemeer heeft 

menselijk ingrijpen, in de vorm van systematische ontginning van het veen, een grote rol gespeeld. De 

veenontginning stond aan de basis van de verschillende in de gemeente voorkomende landschapstypen. 

Door kennis van de totstandkoming van een landschap, kunnen structuren en karakteristieke waarden in 

het landschap worden herkend en van passende bescherming worden voorzien. 

In het bestemmingsplan Buitengebied 1993 is zorgvuldig bekeken welke gebieden karakteristiek zijn en 

daarom extra bescherming behoeven. Deze bescherming is vormgegeven door scherper dan elders 

grenzen te stellen aan bebouwings- en gebruiksmogelijkheden, zoals het uitsluiten van houtteelt in open 

gebied, het dempen van sloten en wijken en aan het aanbrengen van ophogingen of verrichten van 

afgravingen. 

De afweging die hierover in het bestemmingsplan Buitengebied van 1993 is neergelegd (waar het 

landschap grote kwaliteiten heeft, moet het bestemmingsplan die kwaliteiten beschermen) is nog altijd 

actueel. Ook in het basis bestemmingsplan Buitengebied is een waarborg opgenomen voor het behoud 

en de bescherming van de open en veenkoloniale landschapswaarden met reliëf, opstrekkende 

verkaveling, kenmerkende watergangen en archeologische waardevolle terreinen. Ook besteedt dit 

bestemmingsplan aandacht aan de Ecologische Hoofdstructuur (EHS). Afwijkend ten opzichte van het 

voorontwerp van dit bestemmingsplan uit 2006, is de toevoeging van de beleidslijn voor het behoud van 

de karakteristiek van bebouwingslinten. 

Belangrijkste beleidslijnen voor het basis bestemmingsplan 

1. Het landschap en de natuurwaarden blijven beschermen; 

2. De Ecologische Hoofdstructuur en de verbindingszones in de toelichting aangeven en zoveel 

mogelijk via de regels beschermen; 

3. Beschermen van karakteristieke linten en gebouwen; 

4. Nadrukkelijk aandacht besteden aan bescherming van de archeologische waarden in het 

plangebied; 

5. Landschappelijke waarden zijn leidraad bij nieuwe ruimtelijke ontwikkelingen. 

3.5 Beperkingen 

3.5.1 Provinciale omgevingsverordening 

Bij nieuwe ingrepen in het landschap moet het streekeigen karakter van het gebied als vertrekpunt 

genomen worden. De provincie streeft naar een goed ingericht en verzorgd landschap, met duurzaam 

behoud van de kernkarakteristieken van de verschillende landschapstypen. Daarvoor zijn nodig: 

Behoud en versterking van karakter, diversiteit en belevingswaarde van het landschap; 

Behoud en versterking van de cultuurhistorische, ecologische, archeologische en aardkundige 

waarden van het landschap; 

Toevoegen van kwaliteit aan het landschap bij ruimtelijke ontwikkelingen. 

Het gemeentelijk grondgebied is gelegen in de landschapstypen veenkoloniën en wegdorpenlandschap 

op de overgang zand / veen / klei. De provincie verwacht dat in het bestemmingsplan rekening wordt 

gehouden met de landschappelijk en cultuurhistorische essentiële elementen en kenmerken van deze 

landschapstypen. Er zijn karakteristieken die de provincie zo belangrijk vindt, dat de bescherming 

daarvan vooraf is geborgd in de provinciale omgevingsverordening. 

De provincie beschouwt duisternis en stilte als belangrijke algemene kernkarakteristieken. Het behoud 

en de bescherming van deze karakteristieken is daarom in de gehele provincie van belang en met name 

in gebieden met een hoge natuur- en landschappelijk waarde zoals de EHS en de Natura2000 gebieden, 

maar ook in de trekroutes van vogels en vleermuizen. 

De provincie heeft enkele gebieden specifiek aangewezen waarbinnen extra aandacht dient te worden 




besteed aan duisternis en stilte. Die gebieden zijn niet gelegen in de gemeente Hoogezand - 

Sappemeer. 

Omdat de provincie een sterke toename verwacht van de lichthinder door intensieve veehouderijen, is in 

de omgevingsverordening expliciet gesteld dat een bestemmingsplan niet mag voorzien in een nieuwe 

ligboxenstal waarbinnen de lichtsterkte meer dan 150 lux bedraagt, tenzij de stal tussen 20.00 uur en 

06.00 uur is voorzien van voorzieningen die de lichtuitstraling tenminste met 90% reduceren. 

Specifieke kernkarakteristieken die voor dit bestemmingsplan relevant zijn om te behouden en te 

beschermen, zijn (zie kaart landschapselementen en -kenmerken): 

Groene lijnen: bescherming van de herkenbaarheid van de kanalen- en wijkenstructuur; 

Verticale zwarte lijnen (nabij Kiel - Windeweer): bescherming van de grootschalige openheid van 

het landschap; 

Zwarte stippen: in deze landschapsontwikkelingzones stimuleert de provincie landschappelijke 

ontwikkeling met meervoudig ruimtegebruik. Die ontwikkeling zal dienen te passen bij de 

karakteristieken van het gebied; 

Traditionele windmolens: rekening houden met de windvang en de landschappelijke waarde van 

windmolens. 

Kaart: landschapselementen en -kenmerken 

3.5.2 Natuur 

Behoud en op termijn verbetering van de biodiversiteit is een belangrijke doelstelling van het provinciale 

beleid. Dit kan gerealiseerd door onder andere waardevolle natuurgebieden te beschermen. Deze 

gebieden vormen samen de Ecologische Hoofdstructuur, de EHS (zie kaart natuur). In het 

bestemmingsplan moet de EHS worden opgenomen. 




Kaart: natuur 

Ter bescherming van de EHS gelden onder andere de Flora- en faunawet en de 

Natuurbeschermingswet. Ingrepen die een significant effect op de EHS kunnen hebben, zijn niet 

toegestaan, tenzij sprake is van groot openbaar belang en er geen alternatieven beschikbaar zijn. Dan 

moet wel de schade zo veel mogelijk worden beperkt door mitigerende maatregelen en compensatie. 

In EHS gebieden waar de landbouw hoofdfunctie is kan dit normale gebruik zonder extra beperkingen 

worden voortgezet. Vergroting van het agrarische bouwperceel kan wel op beperkingen stuiten. 

De omgeving van Westerbroek is aangewezen als 'zoekruimte robuuste verbindingszone'. In Hoofdstuk 4 

wordt uiteengezet wat hiervan de gevolgen zijn. 

3.5.3 Regeling in het basis bestemmingsplan Buitengebied 

3.5.3.1 Het waardevolle landschap in stand houden 

In het kader van het oude bestemmingsplan Buitengebied 1993 zijn de kwaliteiten van het landschap 

zoals eerder geschreven, onderzocht en van een passende en voldoende bescherming voorzien. Hierbij 

is rekening gehouden met mogelijk conflicterende functies. Er is vooralsnog geen reden de standpunten 

ten aanzien van de te beschermen waarden te heroverwegen. De landschapselementen en -kenmerken 

die de provincie graag beschermd wil zien, zijn afdoende meegenomen. Met uitzondering van de 

traditionele windmolens. De bescherming hiervan wordt in dit bestemmingsplan toegevoegd ten opzichte 

van het vorige bestemmingsplan. De landschapskwaliteiten zijn vastgelegd op de verbeelding onder 

noemers als opstrekkende verkaveling, veenkoloniaal landschap, reliëf, bos, water en natuur. Er zijn ten 

opzichte van het voorontwerp van dit bestemmingsplan twee verschillen in bescherming voor het open 

gebied en de veenkoloniale wijken. 

OPEN GEBIED 

Het voorontwerp kende nog de aanduiding open gebied, ter bescherming van het karakteristieke open 

landschap. De regeling behorend bij de bescherming van het open gebied, hield in dat er geen 

uitzichtverstorende ontwikkelingen in het open gebied mochten plaatsvinden. Zo waren agrarische 

bebouwing, houtproductie en beplantingstroken uitgesloten. In dit plan is die regeling niet overgenomen 

omdat het voorkomen van de uitzichtverstorende ontwikkelingen al op andere wijze is geregeld. Zo is 

agrarische bebouwing uitsluitend toegestaan op agrarische bouwpercelen. De ligging van die 

bouwpercelen is zodanig gekozen dat de bebouwing op die percelen het open gebied niet onevenredig 

aantast. Houtproductie is in alle bestemmingen van agrarische aard niet toegestaan, dus een specifieke 




regeling voor het open gebied is niet noodzakelijk. Voor de volledigheid: boomkwekerijen en 

boomgaarden zijn alleen in de bestemming Tuinbouw of als nevenactiviteit op agrarische bouwpercelen 

toegestaan. In beide gevallen tasten zij niet onevenredig de openheid van het landschap aan. De aanleg 

van beplantingsstroken is niet voorzien in dit bestemmingsplan, dus ook dit vereist geen specifieke 

regeling ter behoud van het open gebied.. 

WIJKEN 

Vooral in het zuidelijke deel van de gemeente zijn veel watergangen gelegen die onderdeel uitmaken van 

het veenkoloniale landschap. In het oude bestemmingsplan Buitengebied 1993, maar ook het 

voorontwerp van dit bestemmingsplan, zijn deze wijken beschermd met een aanlegvergunningenstelsel. 

Dit stelsel blijkt onvoldoende bescherming te bieden: veel wijken zijn al dan niet zonder 

aanlegvergunning gedempt zodat van de oorspronkelijke verkavelingstructuur onvoldoende herkenbaar 

blijft. Om de verkavelingstructuur beter te beschermen worden de resterende wijken als water bestemd. 

Hierdoor is het planologische regime verzwaard en zal alleen in een uitzonderlijk geval door een 

gedeeltelijke herziening van het bestemmingsplan een watergang kunnen worden gedempt. 

In het bestemmingsplan worden geen veranderingen in de feitelijke landschappelijke situatie voorzien. In 

het voorontwerp van dit bestemmingsplan was nog sprake van uitbreiding van het Hesselinksbos, maar 

inmiddels is dat gerealiseerd. Waar nieuwe of uitbreiding van bestaande functies in het buitengebied 

wordt toegestaan, is middels regels in het bestemmingsplan verzekerd dat de betrokken 

landschappelijke en natuurwaarden afdoende worden beschermd. 

Mogelijke ontwikkelingen die nog onvoldoende concreet zijn, worden in het bestemmingsplan overigens 

niet meegenomen. Dit geldt in het bijzonder, als geschreven, voor de plannen voor woningbouw aan de 

zuidzijde van Hoogezand. Hiervoor worden aparte bestemmingsplannen gemaakt. Een afweging van de 

verschillende landschappelijke en cultuurhistorische belangen zal in het kader van deze 

bestemmingsplannen plaats vinden. 

3.5.3.2 Beschermen van de karakteristieke linten en gebouwen 

BESCHERMD DORPSGEZICHT KIEL-WINDEWEER 

De aanwijzing van Kiel-Windeweer als beschermd dorpsgezicht wordt ook in paragraaf 4.2 behandeld. 

Vertrekpunt van beleidsvorming vormt enerzijds de toelichting behorende bij de aanwijzing tot 

beschermd dorpsgezicht. Anderzijds is er de wens van de bewoners van het dorp om de levendigheid in 

het dorp te houden en waar mogelijk te versterken. De inwoners van Kiel-Windeweer willen niet dat de 

status van beschermd gezicht hun dorp zogezegd 'op slot' zet. In dit bestemmingsplan wordt gestreefd 

naar realisatie van ontwikkelingen binnen de beeldbepalende ruimtelijke structuren van het dorp. 

De karakteristieke waarden van het beschermde dorpsgezicht betreffen met name de ruimtelijke en 

bebouwingsstructuur in relatie tot het achterliggende landschap. Bescherming van de kenmerkende 

lineaire structuur van het dorp, gevormd door onder meer het kanaal, de wijken, het wegenpatroon en de 

bruggen wordt bereikt door de wijze van bestemmen, het uitsluiten van functies en het opnemen van een 

aanleg- en sloopvergunningstelsel. Het diep, de wegen en de bruggen zijn publiek eigendom, zodat ook 

via deze weg bescherming mogelijk is. De bebouwingsstructuur wordt in belangrijke mate gekenmerkt 

door de ligging van de bebouwing (met name de grootschalige bebouwing) ten opzichte van het Kieldiep. 

Bescherming van de bebouwingsstructuur kan door gebruikmaking van reguliere manieren van 

bestemmen en het situeren van het bouwvlak. Vanuit het welstandsbeleid wordt de uiterlijke 

verschijningsvorm van de zelfstandige bebouwing verder - en voornamelijk - gegarandeerd. 

ANDERE KARAKTERISTIEKE LINTEN 

De bebouwingslinten in de gemeente geven goed zichtbaar en herkenbaar de veenkoloniale 

ontstaansgeschiedenis van het landschap weer. De linten hebben elk hun karakteristiek voor wat betreft 

de afwisseling van open en gesloten ruimten, de kavelstructuur, de richting van de kavels ten opzichte 

van de ontginningsas, de omvang van de bouwvolumes etc. 

Als onderdeel van het actieprogramma van de Agenda voor de Veenkoloniën, is onderzoek gedaan naar 

die karakteristieken. De resultaten daarvan zijn weergegeven in het boekje "neoveenkoloniaalbouwen, 

studie naar de toekomst van veenkoloniale linten" (Okra Landschapsarchitecten, 2006). Door sloop 

kunnen deze karakteristieken aangetast worden en verloren gaan. Met name in het geval bestaande 




gebouwen worden gesloopt en niet worden vervangen. 

Ter bescherming van de karakteristiek van de linten, moet worden voorkomen dat open gaten ontstaan 

in de bestaande bebouwingsstructuur. Dit gebeurt door het slopen van gebouwen vergunningplichtig te 

stellen voor zover die sloop de karakteristiek van het lint kan aantasten. Voorheen was deze 

bescherming niet mogelijk, maar met de komst van de nieuwe Wet ruimtelijke ordening is dat 

veranderd. Om deze bescherming mogelijk én herkenbaar te maken, zijn alle karakteristieke linten in de 

gemeente als zodanig aangeduid op de plankaart. Dit is een vernieuwing ten opzichte van het 

voorontwerp van dit bestemmingsplan. 

KARAKTERISTIEKE GEBOUWEN 

In de gemeente bevinden zich gebouwen die zijn aangewezen als rijksmonument of gemeentelijk 

monument. De karakteristiek van deze monumenten wordt beschermd op basis van de Monumentenwet 

en de gemeentelijke monumentenverordening, maar krijgen ook een aanduiding in dit bestemmingsplan. 

Er zijn echter ook karakteristieke gebouwen in het landelijk gebied aanwezig die zeer zeker het 

behouden waard zijn, maar die geen beschermende status hebben omdat ze buiten de karakteristieke 

linten vallen. Om ook deze gebouwen te beschermen, geldt in dit bestemmingsplan een sloopverbod 

voor deze gebouwen. De gemeente heeft in samenwerking met de welstands- en monumentenstichting 

Libau in Groningen onderzocht welke gebouwen onder deze regeling behoren te vallen. Deze gebouwen 

zijn aangeduid terug te vinden op de verbeelding, maar ook in een overzicht in Bijlage 5 van de 

planregels. 

3.5.3.3 Molens 

Binnen de grenzen van de gemeente zijn in totaal vier inwerking zijnde molens, niet zijnde windturbines, 

aanwezig. Alle zijn gelegen in dit bestemmingsplan Buitengebied. Het betreft de molens: 

De Hoop aan de Woldweg 70 (in de POV aangeduid als traditionele windmolen); 

Molen Kikkoman ten zuidwesten van Kropswolde aan de oostelijke oever van het Zuidlaardermeer 

(in de POV aangeduid als traditionele windmolen); 

Molen Koetze Tibbe in de Kropswolderbuitenpolder; 

Molen De Putter in de Westerbroekstermade-polder. 

Ter bescherming van de nog functionerende molens in de gemeente zijn in totaal vier molenbiotopen 

opgenomen. Ieder bouwen of aanleggen voor een bestemming, die tevens ligt binnen deze 

dubbelbestemming, zal eerst getoetst moeten worden aan de belangen van de molenbiotoop, zoals 

beschreven in deze dubbelbestemming. 

De beschermingszone is opgedeeld in meerdere gebieden. Binnen de 100m-zone 

(vrijwaringszone-molenbiotoop 1) geldt één maximale hoogte van 1,5 meter. In de vrijwaringsgebieden 2 

t/m 5 (100 tot 330 meter) geldt dat getoetst moet worden of de molen gehinderd wordt door de op te 

richten bebouwing en/of begroeiing: hoe groter de afstand tot de molen, hoe hoger de bebouwing cq 

begroeiing mag worden. Bouwwerken, geen gebouwen zijnde worden in het algemeen toegestaan, 

omdat deze in de meeste gevallen van minimale invloed zijn op de windvang van de molens. 

De biotopen hebben niet tot gevolg dat de omliggende bestemmingen onevenredig in hun bouwen 

gebruiksmogelijkheden worden aangetast. 

3.5.3.4 Duisternis en stilte 

Binnen het gebied van de gemeente Hoogezand - Sappemeer zijn geen aangewezen gebieden voor het 

behoud en de bescherming van duisternis en stilte aanwezig, die specifiek beleid over duisternis en 

stilte nodig maken. Tot op heden zijn geen klachten over lichthinder in het buitengebied ontvangen. Ook 

zijn tijdens de inventarisatie voor dit bestemmingsplan en de gevolgde bestemmingsplanprocedure tot 

nu toe, geen verzoeken ontvangen om specifiek aandacht te besteden aan duisternis en stilte. Bij de 

uitvoering van de taken waarvoor het gemeente bevoegd gezag is, is tot op heden eveneens niet 

gebleken van een behoefte aan het formuleren van specifiek milieubeleid over duisternis en stilte. In dit 

bestemmingsplan is dan ook dergelijk specifiek beleid niet opgenomen. 

De duisternis en stilte worden in dit bestemmingsplan in zijn algemeenheid behouden en beschermd. 

Dat is gedaan door in het bestemmingsplan alleen die ruimtelijke ontwikkelingen toe te staan die 




ruimtelijk uitvoerbaar zijn: zij veroorzaken in redelijkheid geen onevenredige geluid- of lichthinder. Die 

uitvoerbaarheid in dit bestemmingsplan is bereikt door minimale afstanden aan te houden tussen 

gebruiken die licht- of geluidhinder kunnen veroorzaken en gebruiken die gevoelig zijn voor licht- of 

geluidhinder (waaronder natuurgebieden en flora en fauna). Op basis van de milieuwetgeving gelden 

vervolgens nadere regels om hinder te voorkomen of te beperken voor milieu. Bij ruimtelijke 

ontwikkelingen worden maatregelen in acht genomen om verstoring van dieren en planten te voorkomen 

of te beperken. 

Mocht in de toekomst blijken dat specifiek beleid over duisternis en stilte gewenst is, dan kan dat beleid 

sneller en flexibeler worden gevoerd via milieuwetgeving, natuurwetgeving (onder andere beheerplan voor 

het Zuidlaardermeergebied) en in verordeningen, dan in een bestemmingsplan. 

3.5.3.5 Overige 

NATUURTOETS 

Natuur en landschap vormen een belangrijk deel van de hedendaagse leefomgeving. Daarbij gaat het om 

een gezond woonklimaat (bodem, water en lucht), om ruimte om te leven, te recreëren en te spelen of 

zomaar om van de natuur en het landschap te genieten. Ook wordt waarde gehecht aan de natuur op 

zichzelf. Daarbij is de blik veelal gericht op zeldzame soorten of natuurwaarden waarvoor Nederland, de 

provincie Groningen of de gemeente een bijzondere betekenis hebben. Veel burgers spannen zich in om 

de natuur in hun leefomgeving te bewaren en te beschermen; bijvoorbeeld de vogelwachters die al sinds 

jaar en dag in samenwerking met de boeren broedende weidevogels in het grasland beschermen. 

Een natuurtoets zal moeten uitwijzen dat voldoende is stilgestaan bij de bescherming van de aanwezige 

natuurwaarden in het gebied. In Hoofdstuk 5 wordt nader ingegaan op de bescherming van 

natuurwaarden. 

ARCHEOLOGIE 

Verder wordt in deze toelichting van het bestemmingsplan, meer dan in het oude bestemmingsplan 

1993 en het voorontwerp het geval was, ingegaan op de archeologische waarden in het plangebied. Dit 

is een gevolg van de gewijzigde Monumentenwet. Met ingang van 1 september 2007 geldt de Wet op de 

archeologische monumentenzorg. Deze wijziging houdt in dat bij ruimtelijke ontwikkelingen het behoud 

en de bescherming van archeologische waarde vanaf het begin van de planvorming meegenomen dient 

te worden. Om die borging afdoende vorm te geven heeft de gemeente onderzocht wat de aanwezige en 

verwachte archeologische waarden zijn in het buitengebied. De resultaten zijn vormgegeven in de 

beleidsnota Archeologie inclusief een kaart met alle archeologische verwachtingswaarden voor het 

gehele grondgebied van de gemeente. 

In dit bestemmingsplan wordt de bescherming uit het oude bestemmingsplan uit 1993 overgenomen, 

oftewel de hierin reeds beschermde waarden. De overige -destijds niet bestemde- waarden worden 

beschermd met een archeologische verordening. De keuze om te verordenen in plaats van de 

bestemmen is op het volgende gebaseerd. De bedoeling van de wetgever is dat de beleidskaart met 

verwachtingswaarden in zijn geheel wordt bestemd in dit bestemmingsplan. Echter, op dit moment is 

een landelijke discussie gaande over planschade als gevolg van het uitgebreid bestemmen van 

archeologie. De Wet ruimtelijke ordening voorziet namelijk niet in het verhalen van deze eventuele 

planschadekosten op de hogere wetgever, zodat de gemeente zich geconfronteerd ziet met een 

mogelijk hoge kostenpost. Hierdoor komt de financiële uitvoerbaarheid van dit bestemmingsplan ter 

discussie te staan. Door verordenen wordt formeel juridisch juist gehandeld in de geest van de Wet op 

de archeologische monumentenzorg en wordt de archeologie alsnog afdoende beschermd. Bij de 

toekomstige herziening van het basis bestemmingsplan kan de uitkomst van de landelijke discussie 

alsnog worden meegenomen. 

In Hoofdstuk 5 (Omgevingsfactoren) en Hoofdstuk 6 (Juridische Toelichting) wordt nader verantwoord 

hoe de bescherming van archeologische waarden vorm krijgt. 




3.6 Wonen 

Veel mensen kiezen bewust voor het wonen in het landelijk gebied. De beleving van het wonen in het 

landelijk gebied is een heel andere dan die van het wonen in verstedelijkt gebied. In de dorpsgebieden 

staan voorzieningen en daarmee de leefbaarheid echter onder druk. Eén van de oplossingen die wordt 

aangedragen om deze voorzieningen te behouden, is om meer woningbouw mogelijk te maken. Dit kan 

het draagvlak voor voorzieningen en daarmee de levendigheid van een dorp versterken. Tegelijkertijd tast 

nieuwe bebouwing in het landelijk gebied de kenmerken aan waarvoor het geprezen wordt: openheid, 

groen, rust. Verstening die deze kwaliteiten ondergraaft, moet voorkomen worden. 

De centrale vraag waarvoor het gemeentebestuur binnen dit thema staat, is hoe het nieuwe 

bestemmingsplan kan bijdragen aan de leefbaarheid van de kleine kernen zonder de kwaliteiten van het 

landelijk gebied aan te tasten. Liever nog zou de beeldkwaliteit van het bestaande gebied moeten 

worden versterkt. Dat kan óók door op bewust gekozen plekken in het échte buitengebied nieuwbouw 

toe te staan. 


Vanuit de dorpen Westerbroek en Kiel-Windeweer is er vraag naar beperkte nieuwbouw in het 

buitengebied. De dorpen zijn van mening dat er nieuwe woningen nodig zijn om de jongeren die in het 

dorp willen blijven wonen een woonmogelijkheid te bieden. Daarnaast is door toenemende vergrijzing 

behoefte aan geschikte woningen voor senioren. Het dorp Kropswolde meldt geen behoefte aan 

nieuwbouw te hebben. De dorpsvereniging gaf aan, dat de wijk Meerwijck voor Kropswolde in de 

woningbouwbehoefte voorziet. Daarbij komt dat het lint in Kropswolde behoorlijk volgebouwd is. 

Naast nieuwbouw is met dorpsverenigingen gesproken over bedrijvigheid. Dit komt volgens de bewoners 

ten goede aan de levendigheid van dorpen. Voor zover het om niet-agrarische bedrijvigheid gaat, wordt 

dit onderwerp in paragraaf 3.3.1 besproken. Ook detailhandel in het landelijk gebied en recreatie worden 

apart besproken. In dit hoofdstuk wordt ingegaan op de mogelijkheid om aan huis verbonden beroepen 

toe te staan. 

Bij het gemeentebestuur, tot slot, bestond de wens de mogelijkheden te onderzoeken van nieuwbouw 

van woningen in de linten in het landelijk gebied. Uiteraard met aandacht voor de structuur en de 

bijzondere positie van de linten in de gemeente. 

3.6.1 Beperkingen - Provinciale omgevingsverordening 

De provincie wil verdere verstening van het landschap tegengaan en stedelijke activiteiten concentreren 

in bestaande bebouwde gebieden. Dit resulteert erin dat de mogelijkheden voor nieuwbouw in de 

dorpsgebieden anders zijn dan in het buitengebied. 

In de dorpsgebieden is nieuwbouw toegestaan, mits passend in de omgeving. In het buitengebied is 

nieuwbouw niet toegestaan, behalve: 

in vrijkomende gebouwen; 

ter realisering van landgoederen; 

ter verbetering van ruimtelijke kwaliteit (bij voorbeeld ter opvulling van storende open plekken in de 

bestaande bebouwingsstructuur). 

De provincie wil in ieder geval verhoogde aandacht voor de gebiedsgebonden ruimtelijke kwaliteit van 

bebouwing in relatie tot de omgeving. Bij nieuwbouw op onbebouwde gronden in dorpsgebieden geldt 

specifiek dat gelet moet worden op situering van gebouwen op hun locatie, massa- en volumewerking 

van gebouwen, hoofdlijnen van architectuur en het materiaal- en kleurgebruik. 

Ongeacht op welke locatie nieuwbouw wordt gepleegd, geldt dat het aantal te bouwen woningen de 

nieuwbouwruimte niet mag overschrijden. Die ruimte wordt door de provincie vastgesteld voor een 

periode van 10 jaar. In de nieuwbouwruimte zijn de afspraken tussen de deelnemende gemeenten in de 

regio Groningen - Assen opgenomen. Het staat de gemeente echter vrij om dit onderscheid naar eigen 

inzicht vorm te geven. Het moeten voldoen aan de nieuwbouwruimte is niet van toepassing op: 

bedrijfswoningen; 

vrijkomende gebouwen in het buitengebied die (mede) in gebruik worden genomen voor een 




individuele woning; 

nieuwbouw ter vervanging van niet-zelfstandige woonruimte voor ouderen en gehandicapten voor 

dezelfde groep; 

landgoederen. 

Volgens artikel 4.7, lid 3, van de Provinciale Omgevingsverordening moet de plantoelichting inzicht 

bieden in het aantal woningen dat op grond van of krachtens andere bestemmingsplannen in deze 

gemeente kan worden gebouwd gedurende de periode van de toegekende nieuwbouwruimte. In 

onderstaand overzicht worden deze aantallen weergegeven (zoals geldend op 23 augustus 2010). 

Totaal goedgekeurde plancapaciteit 2007-2009 1261 

Gerealiseerd 2007-2009 759 

Restant goedgekeurde plancapaciteit 502 

Totaal nieuwbouwruimte 2007-2019 3600 

Capaciteit tot 2019 2339 (3600-759-502) 

Gereserveerd aantal woningen in nieuwe 

plannen: 

Buitengebied (minus Laveiweg) 

IJsbaan 

Hoofdstraat-Keyserstraat 

De Vosholen 

Stadscentrum 

Gorecht-West 

Molenwaard 

De Groene Compagnie fase 1 

Aletta Jacobslocatie 

Totaal 

48 

145 

48 

123 

361 

150 

760 

250 

140 

2025 

Restant capaciteit tot 2019 314 

3.6.2 Woonvisie 2008-2012 

WONEN 

Op 28 oktober 2008 is de Woonvisie door de gemeenteraad vastgesteld. Daarmee is besloten om met 

het woonbeleid in te zetten op realistische groei, aantrekkelijke woonmilieus en versterking van het 

bestaande. Na te streven kernwaarden daarbij zijn: 

Vitaliteit: evenwichtigere bevolkingsopbouw. Door jongere huishoudens en midden- en hoge 

inkomens aan te trekken kan de bevolkingsopbouw demografisch evenwichtiger worden en ook naar 

inkomen; 

Kwaliteit: versterking van de stedelijke en landschappelijke kwaliteit, de kwaliteit van de 

woonomgeving en van voorzieningen en dienstverlening; 

Variëteit: scheppen van prettige en gevarieerde woonmilieus; 

Duurzaamheid: ontwikkelen van woonservicegebieden, levensloopbestendige woningen, 

multifunctionele dienstencentra en dienstverleningsvormen aan huis; 

Meedoen: versterking van betrokkenheid en binding van bewoners. 

Kansrijke markt is er voor nultreden grondgebonden woningen, levensloopbestendige woningen (patio 

met open aanbouw of eengezinswoningen met basisfuncties op begane grond), particulier 

opdrachtgeverschap en collectieve vormen van woningbouw. Extra aandacht gaat echter uit naar het 




specifieke doelgroepen die moeite hebben passende woonruimte te vinden. Het gaat dan om woningen 

voor de lagere inkomens, zorgbehoevende ouderen, woningmarkt starters en de sociaal kwetsbaren. 

Woningen die geschikt zijn voor de doelgroepen lager inkomens en starters zijn er genoeg, maar die 

woningen zijn reeds bezet. Door woningen te bouwen naar de wensen van de zittende bewoners, 

kunnen verhuisbewegingen op gang worden gebracht, waardoor geschikte woningen voor lagere 

inkomens en starters vrijkomen. 

ZORG EN LEEFBAARHEID 

Veel mensen hebben de wens om zo lang mogelijk zelfstandig thuis te kunnen blijven wonen en 

maatschappelijk mee te kunnen doen, ook als zij een beperking hebben. De gemeente streeft er naar te 

zorgen dat burgers met beperkingen niet noodgedwongen moeten verhuizen naar een verzorgingshuis of 

een andere intramurale voorziening. Daarvoor hanteert de gemeente het concept van 

woonservicegebieden. Woonservicegebieden zijn in feite gewone woonwijken voor iedereen, met daarbij 

voorzieningen voor de eerste levensbehoeften, een goed bereikbaar multifunctioneel zorgen 

dienstencentrum (wezenlijk is de aanwezigheid van een huisarts, een fysiotherapeut en een informatie- 

en coördinatiepunt voor welzijn en zorg), recreatieve en culturele voorzieningen binnen loopafstand en 

toegankelijk openbaar vervoer in de nabijheid. 

In het landelijk gebied staat het economische draagvlak voor de fysieke voorzieningen onder druk. 

Realisering van woonservicegebieden en andersoortige (al dan niet) maatschappelijke voorzieningen in 

het buitengebied en de dorpsgebieden wordt daardoor bemoeilijkt. 

Voor deze gebieden is andere aandacht nodig om zorg te kunnen te leveren, bijvoorbeeld met 

decentrale steunpunten, nieuwe vormen van dienstverlening aan huis en de inzet van virtuele diensten. 

Daarnaast is de wens om de bestaande mogelijkheden om mantelzorg (zorg door familie, buren of 

bekenden) te verlenen, vergroten. Dat geschiedt door een positieve grondhouding in te nemen bij het 

beoordelen van verzoeken om aan/bijgebouwen bij woningen in het buitengebied geschikt te maken tot 

tijdelijke woonruimte om mantelzorg te kunnen bieden. 

3.6.3 Welstandsbeleid 

De in 2003 gewijzigde Woningwet verplicht gemeenten welstandsbeleid te formuleren. In het 

welstandsbeleid dient op zo objectief mogelijke wijze worden aangegeven wat wordt verstaan onder 

redelijke eisen van welstand en waaraan bij bouwaanvragen wordt getoetst. Een welstandsnota heeft de 

status van beleidsregels zoals bedoeld in de Algemene wet bestuursrecht. De gemeenteraad kan ook 

tussentijdse aanvullingen op de welstandsnota vaststellen. 

Op 27 april 2004 is een Welstandsnota voor de gehele gemeente vastgesteld door de gemeenteraad. 

Doel van de welstandsnota is een bijdrage te leveren aan het behoud en waar nodig het versterken van 

de ruimtelijke kwaliteit van de gebouwde omgeving in de gemeente. Meer specifiek heeft de 

welstandsnota twee functies: 

- Ten eerste vormt het een handboek waarin een initiatiefnemer in een vroeg stadium kan lezen 

welke specifieke welstandseisen voor zijn bouwplan geldt; 

- Het biedt een kader aan het gemeentebestuur voor het beoordelen van bouwplannen en de 

welstandscommissie voor het welstandsadvies. 

Bij strijdigheid tussen de welstandsnota en het bestemmingsplan, heeft het bestemmingsplan voorrang; 

datgene wat door het bestemmingsplan mogelijk wordt gemaakt kan niet door de welstandscriteria 

worden tegengehouden. Andersom valt de architectonische vorm van bouwwerken buiten de reikwijdte 

van de bestemmingsplanvoorschriften en wordt exclusief door de welstandsnota geregeld. Het is daarom 

van belang een vloeiende overgang te bewerkstelligen tussen de stedenbouwkundige 

kwaliteitsdoelstellingen (te regelen in het bestemmingsplan en/of het bijbehorende exploitatieplan) en de 

welstandscriteria (regelen in welstandsnota). 

Een deel van de welstandsnota is gewijd aan het gebiedsgericht beleid. Dit is ook het meest relevante 




deel van de nota voor dit bestemmingsplan voor het buitengebied. De gebiedsgerichte criteria zijn 

afgeleid van de bestaande omgeving. Het uitgangspunt is dat bij het ontwerpen van nieuwe gebouwen of 

aanpassingen van bestaande bouwwerken rekening wordt gehouden met de waardevolle 

karakteristieken van de buurt of het gebied. De gemeente kent in totaal 23 deelgebieden. De 

deelgebieden zijn gebaseerd op de waarneembare samenhang in de verschijningsvorm van de 

bebouwing. Deze heeft een duidelijke relatie met de historische en landschappelijke ontwikkeling van 

Hoogezand-Sappemeer. Centraal in deze ontwikkeling staat de lintenstructuur die de systematische 

ontginning van het veen met zich heeft meegebracht. 

In het buitengebied worden in de nota de volgende deelgebieden onderscheiden naar hun 

beeldbepalende kwaliteiten: 

1. Laagveenontginningslandschap rond Westerbroek; 

2. Laagveenontginningslandschap; 

3. Hoogveenontginningslandschap; 

4. Kiel-Windeweer; 

5. Sappemeer Oost; 

6. Achterdiep; 

7. Woldweg; 

8. Nieuw Woelwijck; 

9. Landschappelijke recreatie. 


3.6.4.1 Cultuurhistorische eigenheid bij woningbouwtaakstelling 

De gemeente is op zoek naar een methode waarbij aan de regionale afspraken qua woningbouwopgave 

wordt voldaan en tegelijkertijd wordt aangesloten bij de structuur van het landschap. Een manier om dat 

te doen is de eeuwenoude veenkoloniale landschapsstructuur als uitgangspunt voor woningbouw te 

hanteren: bestaande linten versterken en de ontstane kamers tussen de linten invullen. Een dergelijke 

aanpak zou ook prima passen in de cultuurhistorische aandacht die het Verdrag van Malta en op 

nationaal niveau de Nota Belvedère voorstaat, alsmede het Landschapsontwikkelingsplan voor de 

Veenkoloniën, het Oldambt en Westerwolde dat de stuurgroep Agenda voor de Veenkoloniën 

presenteerde. 

De gekozen methodiek wordt voor een deel al verwerkt in dit bestemmingsplan. Bestaande linten in het 

buitengebied versterken. Verder staat het bestemmingsplan nieuwbouw in de dorpen Westerbroek en 

Kiel-Windeweer toe. Bij versterking van het bestaande lint is met name gedacht aan Kiel-Windeweer. In 

afwijking van het voorontwerp van dit bestemmingsplan krijgen de nieuwbouwlocaties in het voorliggende 

plan geen direct bouwrecht, maar zijn ze mogelijk gemaakt met een wijzigingsbevoegdheid. Reden 

hiervoor is dat hierdoor niet moet worden voldaan aan de Wet ruimtelijke ordening om bij directe 

bouwtitel voor een woning, ofwel een exploitatieplan op te stellen, ofwel een exploitatieovereenkomst 

met de initiatiefnemer te sluiten. Behalve in de gevallen dat zich een reeds initiatiefnemer met concrete 

plannen heeft gemeld en met die persoon een exploitatieovereenkomst is gesloten, is de betreffende 

woning als directe bouwtitel in dit bestemmingsplan opgenomen. 

3.6.4.2 Nieuwbouw in Westerbroek en Kiel-Windeweer 

Om de levendigheid van de dorpen te behouden en te versterken wordt de mogelijkheid opgenomen om 

in Westerbroek ongeveer 22 woningen en in Kiel-Windeweer 19 woningen in 10 jaar tijd te bouwen, 

overeenkomstig de wens van de dorpsverenigingen. 

De aanpak voor realisering van woningbouw in Kiel-Windeweer en in Westerbroek verschilt daarbij 

fundamenteel. In het geval van Westerbroek is gekozen voor de woningbouwlocaties die in beeld zijn in 

relatie tot de huidige planvorming voor een Multi Functioneel Centrum (MFC). Dit betekent dat wordt 

voortgeborduurd op de in de jaren 1990 gerealiseerde dorpsuitbreiding van de Boekhors en dat 

woningbouw ter plekke van het huidige dorpshuis is opgenomen. Deze keuze verschilt van het 

voorontwerp van dit bestemmingsplan, waarin nog werd uitgegaan van bouwen op de locatie 

Jellesbosch. Deze locatie is door voortschrijdend planologisch inzicht komen te vervallen. 




In Kiel-Windeweer moet de nieuwbouw zich schikken naar de bestaande historisch gevormde 

lintstructuur en bebouwingsvorm. In principe moeten nieuwe bouwlocaties dan ook bestaande 

bebouwingsclusters vervolmaken. Over de keuze van de exacte locatie van de te bouwen woningen is 

met de dorpsverenigingen gesproken. Gezocht is naar locaties die: 

De openheid van het dorp onaangetast laten; 

Agrarische bedrijven niet in hun ontwikkelingsmogelijkheden schaden; 

Daadwerkelijk bebouwd zullen worden. 

Aan inpassing van de nieuwbouw worden hoge eisen gesteld. In Kiel-Windeweer hebben de eisen 

betrekking op de situering op het perceel ten opzichte van het Kieldiep en aan de afmetingen van de 

woningen. De woning moet bestaan uit één bouwlaag met kap en moet haaks op het diep worden 

gesitueerd. Uiteindelijk moet de architectonische kwaliteit van de bebouwing vanuit het welstandsbeleid 

worden gegarandeerd. 

In Hoofdstuk 4 wordt nader ingegaan op de bouwplannen voor Kiel-Windeweer en Westerbroek. 

3.6.4.3 Versterking lintstructuur 

Naast nieuwbouw in de dorpen, worden de oude lintstructuren versterkt en wordt ingespeeld op de vraag 

naar woningbouwmogelijkheden in het buitengebied. De linten vormen een weerspiegeling van de 

ontstaansgeschiedenis van deze gemeente en hebben elk hun eigen karakter. Zo is de belevingswaarde 

en de structuur van het Achterdiep anders dan bijvoorbeeld het lint van de Woldweg. Versterking van 

bestaande lintstructuren vindt plaats wanneer de beeldkwaliteit van het betreffende lint door nieuwbouw 

aan kwaliteit wint. Gelet hierop komen enerzijds de linten van de Kalkwijk, Borgercompagnie en 

Tripscompagnie en anderzijds het Achterdiep in principe in aanmerking voor nieuwbouw. 

Voor Kropswolde geldt dat de dorpsvereniging heeft aangegeven dat er weinig behoefte aan nieuwbouw 

is. De Woldweg is als nieuwbouwlocatie van woningen niet direct aantrekkelijk door de verkeersdrukte 

en de bijbehorende geluidsproblematiek. 

KARAKTERISTIEK BOUWEN AAN EN ACHTERDIEP 

Aan de Kalkwijk c.a. en het Achterdiep wordt aansluitend op bestaande bebouwingsblokken nieuwbouw 

mogelijk gemaakt. Hierbij wordt de historische maat voor een kavel van 70 meter breedte als 

uitgangspunt gehanteerd. Waar thans meer dan 70 meter vrije ruimte tussen kavels zit, wordt geen 

bebouwing opgericht, als die maat minder is, kan nieuwbouw overwogen worden. Door het op deze wijze 

aanvullen van bestaande clusters van bebouwing met nieuwbouw worden de kenmerkende doorzichten 

naar het achterliggende landschap gerespecteerd en tegelijkertijd bebouwingsaccenten verstevigd. Bij 

de keuze voor nieuwbouwlocaties speelt verder mee de feitelijke plaatselijke situatie en eventuele 

toekomstige ontwikkelingen waarop het bestemmingsplan niet vooruit wil lopen, zoals de grootschalige 

woningbouwplannen voor de zuidzijde. Bij de eigenlijke bouw gelden dezelfde spelregels die voor 

woningbouw in de dorpen zijn geformuleerd. De architectonische kwaliteit van de bebouwing wordt 

gewaarborgd via de welstandsnota. 

Aan de Kalkwijk zijn de nieuwbouwmogelijkheden beperkt tot het zuidelijke deel van de Kalkwijk: ten 

zuiden van de Leine. Het grootste deel van de Kalkwijk, evenals de Borgercompagnie en 

Tripscompagnie ligt namelijk in het zoekgebied voor De Groene Compagnie. Deze linten gaan in de 

toekomst onderdeel uitmaken van de stadsrandzone. Zoals opgemerkt in de inleiding, maakt De Groene 

Compagnie geen onderdeel uit van dit bestemmingsplan voor het buitengebied. Te zijner tijd worden 

daarvoor aparte bestemmingsplannen opgesteld. Nieuwbouw aan de linten van de Borgercompagnie, 

Tripscompagnie en het grootste deel van de Kalkwijk wordt waar mogelijk in het kader van die 

bestemmingsplannen geïntegreerd. De intussen ontvangen concrete aanvragen voor woningbouw in de 

betreffende linten, zijn echter wel beoordeeld. Voor zover die aanvragen in overeenstemming zijn met het 

hier verwoorde woningbouwbeleid, zijn zij opgenomen in dit bestemmingsplan. 

In Hoofdstuk 4 wordt nader ingegaan op de nieuwbouwplannen in dit bestemmingsplan. 




3.6.4.4 Mogelijke woonfuncties in vrijkomende gebouwen 

In afwijking van het voorontwerp van dit bestemmingsplan worden woonfuncties mogelijk gemaakt in alle 

vrijkomende bestaande gebouwen (zie ook paragraaf 3.3.1 - Een ruime regeling creëren voor hergebruik 

van vrijkomende bebouwing). Doel hiervan is het waardevolle landschapsbeeld te beschermen door 

leegstand en verpaupering van vrijkomende gebouwen te voorkomen. Daarnaast zal de mogelijkheid om 

woonfuncties toe te voegen de leefbaarheid van de dorpen vergroten. 

De woonfunctie mag uitsluitend in het hoofdgebouw worden uitgeoefend. Sommige hoofdgebouwen 

(zoals van agrarische gebouwen) zijn dermate groot van omvang dat daarin meerdere woonfuncties 

plaats zouden kunnen vinden. Per vrijkomend hoofdgebouw wordt echter in principe maar één woning 

toegestaan. Reden hiertoe is dat meer dan één woning ten koste zou gaan van de in de 

omgevingsverordening toegekende nieuwbouwruimte. Dat is niet gewenst omdat het zeer waarschijnlijk 

is dat alleen een uitermate gering deel van het aantal mogelijk woningen in vrijkomende gebouwen 

daadwerkelijk gerealiseerd wordt. 

Dat in dit bestemmingsplan slechts één woning in het hoofdgebouw wordt toegelaten wil niet zeggen dat 

niet meer woningen worden toestaan. Als het gewenst is een hoofdgebouw voor meerdere woningen 

geschikt te maken, dan zal daarvoor een aparte bestemmingsplanprocedure moeten worden doorlopen. 

3.6.4.5 Aan huis verbonden bedrijvigheid 

Inventarisatie 

Tijdens de gesprekken in het kader van de inventarisatieronde is naar voren gekomen dat er behoefte is 

aan het toestaan van huis verbonden beroepen en bedrijven. Dergelijke activiteiten zorgen voor een 

verlevendiging van een dorp. Wel moet er voor gewaakt worden dat geen overlast wordt veroorzaakt. 

Voorschriften voor aan huis verbonden beroepen en bedrijven moeten duidelijk en goed handhaafbaar 

zijn. 

Beperkingen 

In de provinciale omgevingsverordening zijn geen expliciete voorwaarden gesteld aan aan huis verbonden 

beroepen en bedrijven. Uitgegaan moet worden van wat in de rechtspraak wordt gezien als activiteiten 

die eigen zijn aan de woonbestemming. 

In het geval de activiteit aan huis niet eigen is aan de woonbestemming, stelt de provincie wel regels 

aan die activiteit. Immers dan is het geen woonactiviteit meer, maar bijvoorbeeld een niet agrarische 

activiteit die behoort bij de functie dienstverlening, detailhandel of bedrijvigheid. Dan moet dus voldaan 

worden aan de regels die behoren bij de betreffende functie. 

Regeling in dit bestemmingsplan 

Onder bedrijf of beroep aan huis wordt verstaan: een dienstverlenend of ambachtelijk bedrijf of beroep, 

dat in een woning wordt uitgeoefend, waarbij de woning in overwegende mate haar woonfunctie behoudt 

en dat een ruimtelijke uitwerking of uitstraling heeft die met de woonfunctie in overeenstemming is. Het 

volgende beleid is van toepassing: 

De woonfunctie blijft de hoofdfunctie, zowel in omvang als in uitstraling, vooral aan de naar de weg 


De activiteit wordt uitgeoefend door de bewoner(s); 

De activiteit mag geen onevenredige afbreuk doen aan het woonkarakter van de woning en 



De activiteit mag niet meer ruimte gebruiken dan 40% van de totale oppervlakte van de gebouwen, 

en niet meer dan 50 m 2 ; 

Alleen productiegebonden detailhandel is toegelaten; 

De activiteit is alleen toegelaten als zij milieuhygiënisch passend is; 

De activiteit is alleen toegelaten als in de parkeerbehoefte voorzien wordt op het eigen erf; 

Reclame-uitingen en etalages zijn niet toegelaten. 




3.6.4.6 Bouwmogelijkheden voor hoofd- en bijgebouwen 

Inventarisatie 

Tijdens de inventarisatie is gebleken dat er behoefte is aan ruime bouwmogelijkheden voor hoofd- en 

bijgebouwen. Veel mensen gaan in het landelijk gebied wonen om de ruimte, bijvoorbeeld omdat ze 

ruimte-intensieve hobby's hebben, zoals het houden van paarden of schapen. Daarbij speelt een rol dat 

in het landelijk gebied mensen vaak grotere kavels hebben zodat de ruimte fysiek aanwezig is om 

dergelijk hobby's uit te oefenen. Betrokkenen stellen daarnaast voor om de oppervlakte van de 

bijgebouwen te koppelen aan het perceelsoppervlakte. 

Beperkingen 

De provincie heeft geen expliciet bijgebouwenbeleid. In de dorpsgebieden moet voldaan worden aan de 

beeldkwaliteitseisen in de welstandsnota. In het buitengebied moet daaraan ook worden voldaan, en aan 

de volgende oppervlakte regels: 

de gezamenlijke grondoppervlakte van woning, aan- en uitbouwen en bijgebouwen mag maximaal 

300 m 2 bedragen; 

de gezamenlijke grondoppervlakte van aanbouwen en aangebouwde bijgebouwen mag maximaal de 

oppervlakte van het hoofdgebouw bedragen. 

Regeling in het basis bestemmingsplan Buitengebied 

Net als bij agrarische bedrijven is bouwruimte afhankelijk van de ruimtelijke inpassing, maatwerk. Dit 

bestemmingsplan gaat uit van een deels directe regeling - waarbij eveneens voldaan moet worden aan 

de welstandsnota. Als de regeling niet voorziet in de benodigde bouwruimte, komen kwaliteitseisen en 

landschappelijke inpassing sterker aan de orde. 

Uitbreidingsruimte voor hoofdgebouwen en bijgebouwen 

Volgens het oude bestemmingsplan uit 1993 is het niet mogelijk om een woning die kleiner is dan 91 

m 2 uit te breiden. Aansluitend op moderne woonwensen en het provinciale beleid wordt deze ondergrens 

afgeschaft. In alle gevallen dient te worden voldaan aan de provinciale eis dat de maximale oppervlakte 

voor de totale bij elkaar behorende woonbebouwing 300 m 2 bedraagt. 

Dit bestemmingsplan staat bij recht toe dat eenderde van het kaveloppervlak mag worden bebouwd, 

mits wordt voldaan aan de eisen in de provinciale omgevingsverordening (maximaal bebouwd 

grondoppervlak 300 m 2 en grondoppervlakte bijgebouwen mag maximaal de grondoppervlakte van het 

hoofdgebouw zijn. Voor die gevallen dat met deze regeling niet kan worden voldaan aan de moderne 

woonwensen en eisen, is een ontheffing opgenomen om meer te mogen bouwen dan eenderde van het 

kaveloppervlak. Die ontheffing mag echter niet tot gevolg hebben dat meer dan de helft van het 

kaveloppervlak wordt bebouwd. 

3.6.4.7 Mantelzorg 

Mantelzorg kan worden omschreven als het bieden van hulp bij het dagelijks functioneren, die vrijwillig 

en onbetaald, buiten organisatorisch verband, wordt verleend aan personen uit het sociale netwerk die - 

door welke oorzaak dan ook - vrij ernstige fysieke, verstandelijke of psychische beperkingen hebben. 

In de Woonvisie 2008-2012 is geschreven dat de bestaande mogelijkheden om mantelzorg (zorg door 

familie, buren of bekenden) te verlenen, vergroot dienen te worden. Om woonbebouwing geschikt te 

maken voor tijdelijke woonruimte waarin de mantelzorger kan verblijven, heeft dit bestemmingsplan het 

volgende beleid opgenomen. Met een ontheffingsmogelijkheid kan worden toegestaan dat 

woongebouwen mogen worden gebruikt voor in - en bijwoning. Dus in alle bijgebouwen (al dan niet 

vrijstaand) is zelfstandig woongebruik toegestaan. Expliciet is zelfstandig woongebruik toegestaan om 

de privacy van de zorgbehoeftige en de zorggevenden te garanderen. 

Men moet naast de bepalingen van het Bouwbesluit voldoen aan de volgende specifieke voorwaarden: 

De zorgbehoefte moet overtuigend zijn aangetoond. Dit om te voorkomen dat onterecht van de 

ontheffingsbevoegdheid gebruik wordt gemaakt. 

De oppervlakte van voor mantelzorg in gebruik te nemen gebouwen (aan- en uitbouwen daaronder 

begrepen) mag niet meer dan 60 m² mag bedragen. Dit om het ruimtelijk effect van bewoning in 




principe aanvaardbaar te houden. Daarnaast beperkt deze geringe oppervlakte de kans dat, na 

beëindiging van de bijwoning, een volwaardige zelfstandige (eengezins)woning ontstaat. 

In het geval van een vrijstaand (bij)gebouw vormt het qua ligging een ruimtelijke eenheid vormt met 

het hoofdgebouw. 

Een voor mantelzorg in gebruik te nemen gebouw moet zijn gesitueerd op maximaal 10 meter van 

de dichtstbijzijnde zij- of achtergevel van het hoofdgebouw en mag niet zijn gesitueerd voor de 

(verlengde) voorgevel van het hoofdgebouw. 

In en bijwoning is na opheffing van de mantelzorg bewoning niet toegestaan. Dit om te voorkomen 

dat het aantal woningen toeneemt. 

Er mag geen sprake zijn van een onevenredige aantasting van het straat- en bebouwingsbeeld, de 

milieusituatie en de gebruiksmogelijkheden van aangrenzende gronden. 

Mochten de bouwmogelijkheden in het bestemmingsplan reeds zijn benut, dan kan aan een 

ontheffingsprocedure volgens artikel 3.23 Wet ruimtelijke ordening worden meegewerkt. Hierbij moet 

aan de bovenstaande voorwaarden worden voldaan. Deze mogelijkheid dient zich des te meer aan als 

het vergen van gebruik van bestaande bebouwing voor mantelzorg onevenredig zou zijn in verhouding 

met de belangen die daarmee worden gediend. 

In bepaalde gevallen is het mogelijk dat met de ontheffing van artikel 3.23 Wet ruimtelijke ordening de 

maximale oppervlakten voor gebouwen in de provinciale omgevingsverordening, wordt overschreden. In 

dat geval zal het college van burgemeester en wethouders ontheffing van Gedeputeerde Staten moeten 

aanvragen. 

De mantelzorg regeling is ook mogelijk bij bedrijfswoningen, mits de ontwikkeling van de omliggende 

bedrijven er niet door wordt beperkt. 

3.7 Niet-agrarische bedrijven 


Naast agrarische bedrijvigheid komt in het landelijk gebied ook andere niet-agrarische bedrijvigheid voor. 

Het gaat daarbij om bedrijven die zijn gelieerd aan het buitengebied dan wel bedrijven die niet of 

nauwelijks een relatie met het buitengebied hebben. Die laatste bedrijven zijn goed voor de levendigheid 

in een dorp maar doen soms ook afbreuk aan het leefgenot van omwonenden door geur- en/ of 

stankoverlast, verkeersaantrekkende werking, etc. De vraag is in hoeverre dergelijke bedrijven 

uitbreidingsmogelijkheden moeten krijgen. In deze paragraaf wordt het algemene beleid voor 

niet-agrarische bedrijvigheid behandeld. In de volgende paragraaf komt het specifieke beleid voor 

detailhandel, horeca en recreatie aan de orde. 


Uit de inventarisatieronde komt naar voren dat het toestaan van nieuwe bedrijvigheid in het buitengebied 

op steun mag rekenen. Het zal dan moeten gaan om kleinschalige bedrijvigheid waarvan de overlast 

voor de omgeving beperkt is. In het buitengebied wordt als vestigingslocatie voor dergelijke bedrijven 

voornamelijk aan voormalige agrarische bedrijfsbebouwing gedacht. Vestiging van dergelijke bedrijven in 

de dorpsgebieden ervaart men verder als positief voor de levendigheid. 

Het risico wordt onderkend, dat kleinschalige bedrijven in de loop der tijd kunnen uitgroeien tot een 

omvang die niet gewenst is in het buitengebied. De praktijk geeft hiervan voorbeelden. Het realiseren van 

bedrijventerreinen in het buitengebied wordt in meerderheid als een ongewenste ruimtelijke ontwikkeling 

beschouwd. Onder meer de dorpsverenigingen vinden in zijn algemeenheid dat bestaande bedrijven in 

het dorp uitbreidingsmogelijkheden moet worden geboden. Er kunnen zich evenwel situaties voordoen 

dat bestaande bedrijven dermate veel overlast voor de omgeving gaan bezorgen, bijvoorbeeld 

verkeersoverlast, dat zij zich beter op een bedrijventerrein kunnen vestigen. 

Tot slot werd geopperd, dat bedrijven met een agrarische binding mogen uitbreiden terwijl bedrijven 

zonder een dergelijke binding de huidige omvang zouden moeten behouden. 





De provincie staat zowel in de dorpsgebieden als in het buitengebied van Hoogezand-Sappemeer geen 

nieuwe bedrijventerreinen en uitbreiding van bestaande bedrijventerreinen toe. Aan uitbreiding van 

bestaande bedrijven in de dorpsgebieden is door de provincie geen maximum oppervlakte gesteld. Wel 

dient bij die uitbreiding rekening te worden gehouden met de inpasbaarheid daarvan in de omgeving. 

Overigens is een aantal grondgebruiken niet als niet-agrarische bedrijvigheid beschouwd. Deze 

grondgebruiken mogen dus wel worden voortgezet en uitgebreid. Naast nutsvoorzieningen gaat het dan 

onder andere om gebouwen voor bestaande sportcomplexen, begraafplaatsen of parken. 

Specifiek voor het buitengebied stelt de provincie dat nieuwe niet-agrarische bedrijvigheid niet is 

toegestaan. Alleen in het geval van hergebruik of verbouw van bestaande vrijkomende gebouwen mag 

worden overwogen nieuwe niet-agrarische bedrijvigheid toe te staan. 

De regeling voor bestaande vrijkomende gebouwen maakte ook al deel uit van het vorige provinciaal 

beleid. Het huidige beleid is echter ruimer. Extra gebruiksmogelijkheden zijn nu toegestaan in alle 

bestaande vrijkomende gebouwen in het buitengebied, ongeacht of deze karakteristiek is of van 

agrarische oorsprong. De gebouwen mogen niet landschapsontsierend zijn. Doel van de regeling is het 

waardevolle landschapsbeeld zoveel mogelijk te behouden en tegelijkertijd de leefbaarheid van het 

buitengebied te vergroten. 

Uitbreiding van bestaande niet-agrarische bedrijvigheid in het buitengebied staat de provincie toe, mits 

de totale vloeroppervlakte met niet meer dan 20% toeneemt. 


3.7.3.1 Géén nieuwe bedrijventerreinen of uitbreiding van bestaande 

De provinciale omgevingsverordening staat geen nieuwe of uitbreiding van bestaande bedrijventerreinen 

toe. Ook uit de gehouden inventarisatieronde blijkt dat onder de geïnterviewde betrokkenen bijzonder 

weinig draagvlak bestaat voor ontwikkeling van bedrijventerreinen in het buitengebied. Daarbij refereerden 

vele geïnterviewden aan 'De Groeve', een oplossing die vaak niet als positief werd ervaren. Bovendien is 

niet gebleken dat er vanuit ondernemers wensen bestaan tot uitbreiding van een bestaande 

bedrijventerrein voor een te verplaatsen bedrijf van elders. 

Er worden in de dorpsgebieden en in het buitengebied dus géén nieuwe bedrijventerreinen gerealiseerd 

of bestaande uitgebreid. 

3.7.3.2 Kleinschalige bedrijvigheid 

Mede op basis van de resultaten van de inventarisatie vormen onderstaande uitgangspunten de basis 

voor dit beleid: 

Ter plekke van bestaande niet-agrarische bedrijven zijn niet-agrarische bedrijven uit de 

milieucategorieën 1 en 2 bij recht toegestaan; 

Binnen de dorpsgebieden is vestiging van niet-agrarische bedrijvigheid uit de milieucategorieën 1 en 

2 toegestaan met het oog op het op peil houden / brengen van de leefbaarheid van het dorp. 

In het buitengebied is vestiging van niet-agrarische bedrijvigheid uit de milieucategorieën 1 en 2 

toegestaan in vrijkomende gebouwen, niet zijnde gebouwen met een woonbestemming die een 

grondoppervlak hebben van minder dan 300 m 2 ; 

Van bestaande bedrijven die niet voldoen aan het hierboven genoemde, is bekeken in hoeverre zij 

ruimtelijk planologisch aanvaardbaar zijn, mede op basis van bestaansrechten uit het 

bestemmingsplan uit 1993. Alle blijken te kunnen worden gehandhaafd. 

Mits wordt voldaan aan de bovenstaande onderverdeling mogen bedrijven zich (zonder ontheffing) 

vestigen in de dorpsgebieden en (met wijzigingsbevoegdheid) in bestaande vrijkomende gebouwen niet 

zijnde daartoe bestemde woongebouwen met een grondoppervlak van minder dan 300 m2. Er zullen 

criteria worden gehanteerd die waarborgen dat de bedrijvigheid noch bij vestiging noch in de toekomst 

onevenredige overlast voor de omgeving met zich mee brengt. 

Bestaande bedrijven worden uitbreidingsmogelijkheden geregeld overeenkomstig de bepalingen van het 

oude bestemmingsplan uit 1993 en de provinciale omgevingsverordening. In de dorpsgebieden betekent 




dit dat uitbreidingsmogelijkheden in de dorpsgebieden worden geregeld door een bebouwingsvlak om die 

bedrijven te leggen. Dit heeft tot gevolg dat uitbreidingsmogelijkheden gering zijn of soms zelfs afwezig 

blijven. In de meeste gevallen is het bebouwingsvlak namelijk 'strak' om bestaande bebouwing is 

getrokken. Het gemeentebestuur kiest hiervoor omdat het deze categorie van bedrijven zoveel mogelijk 

wil stimuleren naar een meer passende locatie te verplaatsen. Verder blijft de situatie bestaan, dat de 

uitbreidingsmogelijkheden voor bestaande agrarisch verzorgende bedrijvigheid groter zijn dan die voor de 

bedrijven die niet een dergelijke binding met het buitengebied hebben. 

3.7.3.3 Overige 

AGRARISCH VERZORGENDE BEDRIJVEN 

Deze bedrijven worden in het landelijk gebied acceptabel geacht en zijn als zodanig bestemd. 

Uitbreidingsmogelijkheden worden geboden, mits het bedrijf landschappelijk inpasbaar blijft en geen 

afbreuk doet aan de in de directe nabijheid gelegen andere functies. Uitbreiding mag in de 

dorpsgebieden binnen het bebouwingsvlak en in het buitengebied (na ontheffing) met maximaal 20%. 

Nieuwe agrarisch verzorgende bedrijven zijn (na wijziging) toegestaan in vrijkomende bebouwing. 

PAARDENHOUDERIJ 

Het bedrijfsmatig houden en exploiteren van paarden is op basis van moderne jurisprudentie als 

niet-agrarische activiteit te beschouwen als het de volgende activiteiten betreft: trainings-, africhtings-, 

sport-, handels- en pensionstallen en maneges. Deze bedrijven kunnen zich in principe in vrijkomende 

gebouwen in het buitengebied vestigen of in de dorpsgebieden mits wordt voldaan aan de eisen zoals 

hiervoor beschreven alsmede de eisen uit de Wet milieubeheer. 

BEDRIJFSBESTEMMINGEN IN HET BUITENGEBIED 

Agrarisch gerelateerde bedrijven krijgen (na ontheffing) een uitbreidingsmogelijkheid van maximaal 20% 

van de bestaande vloeroppervlakte. Overige bedrijven mogen (na ontheffing) maximaal 10% uitbreiden. 

BEDRIJFSBESTEMMINGEN IN BESTAANDE VRIJKOMENDE GEBOUWEN 

In gevolge de provinciale omgevingsverordening is niet-agrarische bedrijvigheid mogelijk in alle 

bestaande vrijkomende gebouwen die niet landschapsontsierend is. 

De gemeente is van mening dat alle bestaande bebouwing in het buitengebied niet 

landschapsontsierend is. Alle bebouwing maakt immers een specifiek deel van de 

ontstaansgeschiedenis van het landschap zichtbaar en herkenbaar en is dus karakteristiek voor het 

huidige landschapsbeeld. In hoeverre bebouwing ontsierend is, is sterk persoonsafhankelijk. 

Voorkomen dient te worden dat het landschapsbeeld wordt ontsierd door leegstand en verpaupering van 

die bebouwing. Met name vrijkomende bebouwing loopt gevaar tot leegstand en verpaupering te 

geraken. Onder vrijkomende bebouwing wordt namelijk verstaan bebouwing die om sociaal - 

economische redenen moeilijk volgens de geldende bestemming in gebruik kan worden genomen. De 

bouwkundige staat en de waarde van een perceel kan dermate hoge kosten met zich meebrengen, dat 

exploitatie van het perceel volgens de toegestane bestemming niet of moeilijk haalbaar is. Om 

leegstand en verpaupering te voorkomen of te beperken, is het wenselijk de betreffende bebouwing een 

functie te kunnen geven waardoor het perceel wel exploitabel wordt. Door de kenmerken van de 

woningmarkt (woningtekort en toegankelijke financiering) is te verwachten dat woningen te allen tijde 

exploitabel zijn. Uitzondering zouden die gevallen kunnen zijn waarbij een groot bebouwd woonoppervlak 

aanwezig is, dat niet nodig is voor een adequaat gebruik van de woonbestemming. Te denken valt 

daarbij aan percelen die nu een woonbestemming hebben, maar waar nog de gebouwen van de 

voormalige agrarische bestemming op aanwezig zijn. In de POV is aangegeven dat woningen in het 

buitengebied maximaal 300 m 2 bebouwd grondoppervlak mogen hebben. Die grens wordt gehanteerd als 

minimale grens waarboven woonbebouwing in aanmerking komt voor de vrijkomende gebouwen regeling. 

De nieuwe gebruiksmogelijkheden kunnen alleen in bepaalde gevallen worden toegestaan en onder een 

aantal voorwaarden. De waarborg hiervoor is gelegen in de regeling dat de extra en/of nieuwe 

gebruiksmogelijkheden alleen mogelijk gemaakt kunnen worden met een wijzigingsbevoegdheid. 

Welke voorwaarden hieraan worden verbonden is terug te lezen in Hoofdstuk 6. 




In het voorontwerp van dit bestemmingsplan is als eis gesteld dat bij het vrijkomen van karakteristieke 

(agrarische) bebouwing de overtollige, niet karakteristieke bebouwing wordt gesloopt. In dit 

bestemmingsplan is die eis komen te vervallen. Immers alle bebouwing is waardevol voor het 

landschapsbeeld, tenzij de bouwkundige staat een veilig en goed gebruik in de weg staat. 

SPECIFIEK BESTEMMEN 

De regeling uit het oude bestemmingsplan uit 1993 blijft gehandhaafd om bepaalde bedrijvigheid 

specifiek te bestemmen. Wijziging van de huidige bedrijfsactiviteit in een andere bedrijfsactiviteit wordt 

in die gevallen niet wenselijk geacht. Het gaat om: 

1. De bestaande molen Kropswolde: deze is uitsluitend bestemd tot molen vanwege de continuering 

van de cultuurhistorisch koppeling van gebruik en inrichting; 

2. De twee bestaande tuincentra. Deze centra kennen een gemengd gebruik van bedrijvigheid en 

detailhandel die afwijkt van de bestemming bedrijven en niet passend is in de bestemming 

detailhandel; 

3. De drie bestaande maneges. Gesteund door provinciaal beleid is het standpunt dat met deze drie 

maneges het maximale aantal maneges in de gemeente is bereikt. De betreffende locaties zijn 

landschappelijk en verkeerstechnisch aanvaardbaar. Specifieke bestemming heeft tot doel te 

voorkomen dat één van de maneges een ander gebruik krijgt en elders, op een mogelijk 

ongeschikte locatie, een nieuwe manege wordt opgericht; 

4. De ongeveer vier bestaande opslagplaatsen; 

5. Het enige verkooppunt van motorbrandstoffen. Gedurende geruime tijd zijn er geen initiatieven voor 

de verkoop van motorbrandstoffen ingediend. Het bestaande verkooppunt is daarom de moeite van 

het behouden waard, vanwege de geschiktheid van de locatie en de grote bijdrage aan de 

leefbaarheid van Kropswolde en omgeving; 

6. De nutsvoorzieningen die niet ondergeschikt zijn aan andere bestemmingen, zoals zendmasten en 

aardgasboringslocaties; 

7. De paardenhouderijen op de adressen Pieter Venemakade 221 in Kiel-Windeweer en Woldweg 

120c in Kropswolde, om te voorkomen dat de activiteiten op deze locatie zich ontwikkelen tot een 

manege. 

Tevens wordt vanuit bestaand recht op een aantal locaties bedrijvigheid toegestaan naast de 

woonbestemming. Deze bedrijvigheid past niet binnen de regeling van aan huis verbonden beroep of 

bedrijf. 

3.7.4 Detailhandel, horeca en recreatie 


DETAILHANDEL 

Uit de gesprekken gevoerd in de inventarisatiefase bleek, dat kleinschalige detailhandel analoog aan 

kleinschalige bedrijvigheid in het buitengebied een bijdrage kan leveren aan de levendigheid van het 

platteland, mede gelet op de ontwikkelingen in de landbouwsector. 

HORECA 

Voor een horecavestiging welke past binnen de schaal van het dorp en geen afbreuk doet aan de 

leefomgeving geldt hetzelfde als voor detailhandel. Opmerkingen over bestaande prostitutiebedrijven 

kwamen in de inventarisatieronde niet naar voren. 

RECREATIE 

Na de herstructurering van het recreatiegebied Meerwijck is het voor het gebied een nieuw 

bestemmingsplan vastgesteld. Daardoor valt het gebied nu buiten het plangebied voor dit 

bestemmingsplan voor het buitengebied. 

In de afgelopen jaren zijn twee vrijstellingen zijn verleend voor het exploiteren van een zogenaamde 

mini-camping. Beide mini-campings zijn gesitueerd aan de Woldweg in Kropswolde. Bij het verlenen van 

de eerste vrijstelling hebben burgemeester en wethouders vanuit landschappelijk oogpunt besloten om 

maximaal twee minicampings aan de Woldweg toe te laten. 




3.7.4.1 Beperkingen 

DETAILHANDEL 

De provincie streeft concentratie van winkelvoorzieningen en detailhandel na. Detailhandel moet binnen 

bestaande en geplande winkelgebieden worden gevestigd of daarbij aansluiten. In de provinciale 

omgevingsverordening is weergegeven dat nieuwe detailhandelsvestigingen alleen buiten de bestaande 

wijken winkelcentra zijn toegestaan, als: 

dit niet ten koste gaat van de bestaande detailhandelstructuur, of 

sprake is van detailhandel met maximale vloeroppervlak van 2500 m 2 in brand- en 

explosiegevaarlijke goederen, zeer volumineuze goederen of tuininrichting; 

sprake is van detailhandel als een niet zelfstandig en ondergeschikt onderdeel van een bedrijf. 

Voor het buitengebied gelden andere regels dan hierboven is weergegeven. Detailhandel is toegestaan 

als het een agrarische nevenactiviteit betreft en gaat om de verkoop van streekeigen producten op een 

inpandige vloeroppervlakte van maximaal 120 m 2 . Ook is detailhandel van streekeigen producten 

toegestaan in vrijkomende bebouwing mits de maximale vloeroppervlakte voor die detailhandel 60 m 2 

bedraagt. Dat voor detailhandel als agrarische nevenactiviteit meer vloeroppervlak aan detailhandel is 

toegestaan, komt omdat de provincie de landbouw (al belangrijke economische drager van het 

buitengebied), extra wil ondersteunen in het genereren van aanvullende inkomsten uit nevenactiviteiten. 

Bestaande detailhandelsvestigingen mogen maximaal 20% van hun vloeroppervlak uitbreiden. 

De gemeentelijke nota 'Detailhandel in beweging' van april 1996 gaat niet specifiek in op detailhandel in 

het buitengebied. Als beleidsuitgangspunt is in de nota geformuleerd dat de bestaande versnippering 

van de detailhandelstructuur dient te worden opgeheven. Hiertoe zijn in de nota duidelijk afgebakende 

winkelgebieden in Hoogezand en Sappemeer aangewezen, waar detailhandel zich mag vestigen. De 

bestaande winkelvoorzieningen in de dorpsgebieden maken geen deel uit van die afgebakende 

winkelgebieden. In de nota wordt verwezen naar het in het bestemmingsplan Buitengebied 1993 

neergelegde beleid voor detailhandel in de dorpsgebieden en de buitengebieden. Herformulering van dat 

beleid in dit bestemmingsplan tast het beleid voor de concentratie van winkelvoorzieningen dus niet aan. 

Het detailhandelsbeleid uit het bestemmingsplan Buitengebied 1993, wordt voortgezet in dit 


HORECA 

De provincie heeft voor horecavoorzieningen geen specifiek beleid geformuleerd in haar 

omgevingsverordening. Horeca-activiteiten vallen onder de definitie van niet agrarische 

bedrijfsactiviteiten, zodat zij zijn toegestaan als nevenactiviteit bij agrarische bedrijven en in vrijkomende 

bebouwing in het buitengebied. 

In de gemeentelijke beleidsnota 'Horeca goed gevestigd' (door de raad vastgesteld in 1996) is het 

ruimtelijk beleid voor horeca-bedrijven vastgelegd. In de nota is het horecabeleid voor het landelijk gebied 

en de buitendorpen uit het bestemmingsplan Buitengebied 1993 overgenomen. De bestaande 

horecabedrijven in het buitengebied zijn als zodanig bestemd. Tot horeca worden gerekend een café, 

motel, wegrestaurant, clubhuis en cafetaria. 

Afhankelijk van de invloed op het woon- en leefklimaat is in de nota een onderscheid gemaakt in drie 

categorieën horeca-inrichtingen: 

categorie 1: cafés, bars, discotheken, dancings en seksinrichtingen e.d.; 

categorie 2: restaurants, hotels en pensions e.d.; 

categorie 3: lunchrooms, cafetaria's, ijssalons e.d. 

Ook seksinrichtingen worden onder de zwaarste horeca categorie geschaard. Het ruimtelijk beleid met 

betrekking tot prostitutiebedrijven is in 2001 door de raad vastgesteld in de beleidsnota 'Prostitutiebeleid 

Hoogezand-Sappemeer'. In de nota is aangegeven dat vestiging van nieuwe bedrijven alleen is 

toegestaan in panden die zijn bestemd als horeca categorie 1 en mits de seksinrichting passend is in 

de omgeving en het woon- en leefklimaat niet aantast. 

Uitbreiding van bestaande bedrijven in de dorpsgebieden en daarbuiten is mogelijk, mits passend binnen 

de karakteristieken van de omgeving. Die uitbreiding is mogelijk gemaakt door om de bestaande 

bedrijven een bouwvlak te leggen dat groter is dan de omvang van het bedrijf. 




Vestiging van nieuwe horecabedrijven is uitsluitend in de dorpsgebieden mogelijk (met 

wijzigingsbevoegdheid), mits passend binnen de omgevingskenmerken. 

RECREATIE 

De provincie ondersteunt initiatieven van het bedrijfsleven voor nieuwe toeristische investeringen. De 

routestructuren, de cultuurhistorische, archeologische en landschappelijk waardevolle objecten en de 

natuurterreinen die in de afgelopen decennia zijn aangelegd, vormen een stevige basis voor dergelijke 

investeringen. De schakels in de gemeente Hoogezand-Sappemeer voor het basistoervaartnet zijn 

inmiddels gerealiseerd. In het buitengebied van de gemeente voorziet de provincie niet in de aanleg van 

wandel en fietsroutestructuren. 

In de dorpsgebieden gelden voor vestiging en uitbreiding van recreatieve functies geen provinciale 

beperkingen, behalve dat zij passend moeten zijn in de omgeving. 

In het buitengebied gelden dezelfde beperkingen als voor andere niet-agrarische functies in het 

buitengebied. Bestaande recreatieve functies mogen met maximaal 20% van hun bestaande 

vloeroppervlakte uitbreiden. Nieuwe recreatie-activiteiten zijn toegestaan als nevenactiviteit bij agrarische 

bedrijven en in vrijkomende gebouwen in het buitengebied. Minicampings en kamperen bij de boer 

worden door de provincie toegestaan. 

De provincie vraagt het gebruik van recreatieve verblijven (recreatiewoningen, chalets en stacaravans) 

voor permanente bewoning, uit te sluiten in het bestemmingsplan. 

In de gemeentelijke beleidsnota 'Recreatie en Toerisme in H-S' (door de raad vastgesteld in 2000) is het 

gemeentelijk beleid voor recreatie en toerisme vastgelegd. Als speerpunten voor het beleid zijn 

geformuleerd: 

wateren oeverrecreatie, verblijfsrecreatie, evenementen en kunst en cultuur; 

daar waar mogelijk aansluiten op routestructuren zowel over het water als het land. 

In de nota is geconcludeerd dat het niet noodzakelijk is separaat beleid te ontwikkelen voor kamperen 

buiten de bestaande kampeerterreinen. De bestemmingsplannen bieden afdoende mogelijkheden om 

over aanvragen voor mini-campings en dergelijke een zorgvuldige belangenafweging te kunnen maken. 

De gemeente gaat niet actief op zoek naar recreatieve-toeristische attracties, maar ondersteunt daar 

waar mogelijk en wenselijk het particuliere initiatief. Bij het buitengebied passende recreatieve 

voorzieningen kunnen een belangrijke bijdrage leveren aan de leefbaarheid van het buitengebied. 

3.7.4.2 Regeling in het basis bestemmingsplan Buitengebied 

De hieronder weergegeven activiteiten voor detailhandel behoren volgens de Wet ruimtelijke ordening tot 

verschillende bestemmingen. Dit geldt ook voor de activiteiten voor horeca en recreatie. In Hoofdstuk 6 

is uitgelegd welk gebruik onder welke bestemming valt. 

DETAILHANDEL 

In dit bestemmingsplan wordt de beleidslijn uit het oude bestemmingsplan uit 1993 voortgezet, hetgeen 

inhoudt dat uitbreiding van bestaande en vestiging van nieuwe bij het dorpsgebied passende detailhandel 

mogelijk is mits: 

Daardoor de leefbaarheid van het dorp wordt bevorderd; 

De betreffende voorziening past binnen de schaal van het dorp; 

Geen onevenredige afbreuk wordt gedaan aan omliggende bestemmingen. 

Dit bestemmingsplan verruimt de regeling zodat ook buiten het dorpsgebied detailhandel is toegestaan 

in het geval het betreft: 

Nieuwe detailhandel als nevenfunctie van agrarische bedrijvigheid, al moet de detailhandel wel de 

verkoop van streekeigen producten betreffen en een relatie met het buitengebied en agrarische 

bedrijvigheid hebben, zoals boerderijen streekproducten, eieren, zuivel, groenten, fruit, noten, 

kruiden, bier, wijn; 

Ondergeschikte detailhandel in vrijkomende bebouwing. 

Dit beleid in samenhang met andere ontwikkelingen (bijvoorbeeld de recente aanleg van de 

vaarverbinding Zuidlaardermeer-Oost Groningen) draagt bij aan de levendigheid van het platteland. 




Vestiging van nieuwe detailhandel mag de bestaande detailhandelstructuur niet aantasten. In de 

provinciale omgevingsverordening zijn hieromtrent reeds overwegingen gemaakt en is geoordeeld dat 

een omvang van 120 m 2 detailhandel bij een agrarische nevenfunctie en een omvang van 60 m 2 in 

vrijkomende bebouwing, in ieder geval de bestaande detailhandelstructuur niet aantast. 

Enkele bestaande detailhandelvoorzieningen worden specifiek bestemd, te weten: 

Bouwmarkt Doeland aan de Woldweg: wordt binnen de bestemming detailhandel als bouwmarkt 

aangeduid; 

Vanuit bestaand recht wordt op een aantal locaties detailhandel toegestaan naast de 

woonbestemming. Deze detailhandel past niet binnen de regeling van een aan huis verbonden 

beroep of bedrijf. 

HORECA 

Met name in Kiel-Windeweer (waar het Kieldiep weer bevaarbaar is gemaakt) kan horeca een welkome 

aanvulling zijn om het dorp te verlevendigen en de vaarroute vanaf het Zuidlaardermeer aantrekkelijker te 

maken. 

In dit bestemmingsplan wordt de regeling uit het oude bestemmingsplan uit 1993 grotendeels 

overgenomen: bestaande locaties mogen -bescheiden- uitbreiden en vestiging van horecabedrijven in de 

dorpsgebieden is in principe mogelijk. Daaraan is toegevoegd dat horeca zich in principe in het 

buitengebied mag vestigen in vrijkomende gebouwen. 

De nota's Horeca goed gevestigd en Prostitutiebeleid Hoogezand-Sappemeer borduren voort op de 

regeling uit het bestemmingsplan Buitengebied 1993. De regeling uit dit oude bestemmingsplan wordt 

afgestemd op de te onderscheiden horeca-categorieën uit de Horecanota. 

Vestiging van horecabedrijvigheid uit categorie 2 en 3 in bestaande vrijkomende gebouwen is in principe 

aanvaardbaar. Anders ligt dat bij horecabedrijven uit de categorie 1 (cafés, bars, dancings). Enerzijds 

omdat deze activiteiten qua aard meer passend zijn in concentraties van stedelijke activiteiten. 

Anderzijds omdat het effect op het woon- en leefklimaat (toenemende verkeersdruk, hogere 

milieubelasting, concentratie van mensen) veelal onevenredig is in verhouding met het belang om een 

café, bar of dancing in het buitengebied in werking te hebben. Bedrijven uit deze categorie worden 

daarom niet toegestaan in vrijkomende gebouwen in het dorps- en buitengebied. 

SEKSINRICHTINGEN 

De nieuwe Wet ruimtelijke ordening schrijft voor dat seksinrichtingen in de bestemming 'cultuur en 

ontspanning' worden geregeld in plaats van de bestemming 'horeca'. Bestaande seksinrichtingen worden 

positief bestemd. Eventuele ontwikkelingsplannen van de bedrijven worden primair getoetst aan het 

prostitutiebeleid. Momenteel bevinden zich twee seksinrichtingen in de gemeente. Omdat het aantal 

seksinrichtingen reeds een geruime tijd hetzelfde blijft, is te verwachten dat de markt in evenwicht is 

gekomen. Mocht toch sprake zijn van nieuw vestiging van een seksinrichting, dan zal deze 

waarschijnlijk (vanwege privacy) in het landelijk gebied plaatsvinden. Ruimtelijk gezien is vestiging 

slechts op een beperkt aantal locaties aanvaardbaar, door de toename van verkeersdruk en milieudruk 

op de omgeving. Hierdoor is vestiging buiten de dorpsgebieden in vrijkomende gebouwen in principe niet 

aanvaardbaar. In de dorpsgebieden wordt de vestiging van seksinrichtingen niet bij voorbaat uitgesloten, 

maar per concreet geval zal moeten worden bekeken of vestiging aanvaardbaar is. Want naast de 

toenemende milieu- en verkeersdruk, speelt ook de gesloten en introverte uitstraling een belangrijke rol 

voor de aanvaardbaarheid van een locatie. 

RECREATIE 

De nota Recreatie en toerisme is als onderlegger gebruikt voor deze herziening van het 

bestemmingsplan voor het buitengebied. 

Recreatieve ontwikkelingen in het buitengebied worden in principe toegestaan zolang zij kleinschalig van 

aard zijn. Daarbij kan worden gedacht aan de vestiging van minicampings , tuinrecreatie (theetuinen, 

beeldentuinen, modeltuinen etc.), galerieën, pensions/kampeerboerderijen/erfgoedlogies. 

Watergebonden recreatieve activiteiten, zoals verhuur van kano's of waterfietsen worden door het 




bevaarbaar maken van het Kieldiep toegejuicht. Uiteraard geldt voor alle recreatie-activiteiten, dat de 

activiteit qua aard, omvang en uitstraling moet passen in de omgeving en de schaal van het dorp. 

In het Zuidlaardermeergebied zijn geen concrete recreatieve ontwikkelingen voorzien. Het bestaande 

recreatief-medegebruik van het natuurgebied vervult echter een belangrijke behoefte. Het gaat dan om 

het gebruik van fietsen wandelpaden, hengelen en watervertier. In het bestemmingsplan wordt de 

mogelijkheid open gehouden om nieuwe ondergeschikte recreatieve en educatieve voorzieningen te 

kunnen ontwikkelen. Dit mag echter niet ten koste gaan van de wezenlijke natuurlijke kenmerken van 

het gebied. In het bestemmingsplan zijn alleen die activiteiten toegestaan waarvan inzichtelijk is dat een 

vergunning op basis van de Natuurbeschermingswet 1998 kan worden verkregen. 

Enkele bestaande gebruiken worden specifiek bestemd, te weten: 

De camping Groningen Internationaal aan de Woortmansdijk: deze wordt specifiek bestemd voor 

verblijfsrecreatie binnen de bestemming recreatie; 

De minicamping aan de Woldweg: deze wordt specifiek aangeduid zodat dat gebruik, naast de 

woonbestemming, is toegestaan; 

De bestaande zwemschool aan de Oudeweg: wordt als zodanig aangeduid zodat dat gebruik naast 

de woonbestemming is toegestaan. 

3.8 Energie en duurzaam ruimtegebruik 


Omdat het belang van energie en duurzaam ruimtegebruik tijdens de inventarisatieronde (2004) nog niet 

zo actueel was al nu, is daarover niet expliciet gesproken. 


De provincie wil bijdragen aan een sterke regionale economie door de ontwikkeling van een sterk 

energiecluster. Daarbij hanteert zij onderstaande zijn energiedoelstellingen: 

scheppen van randvoorwaarden om een strek energiecluster te behouden; 

uitbouwen van energie- en innovatieactiviteiten om economische ontwikkeling te versterken; 

verwerven en realiseren van concrete energieprojecten; 

streven naar koploperpositie in het realiseren van kabinetsdoelstellingen voor klimaat en energie. 

Het realiseren van de doelstellingen vindt onder andere plaats door de bestaande energie- infrastructuur 

uit te breiden waar nodig. Voor de noodzakelijke uitbreiding zijn in de omgevingsverordening 

reserveringszones voor infrastructuur aangewezen. De enige reserveringszone in deze gemeente betreft 

de zone voor de aanleg van een spoorverbinding. Reserveringszones voor energie zijn niet aangewezen. 

De energiedoelstellingen kunnen in de ruimtelijke inrichting worden vertaald door: 

KETENVORMING BIJ ENERGIEVERBRUIK 

Denk aan afvalwarmte met hoge temperatuur gebruiken voor industrie, daarna de deels afgekoelde 

warmte gebruiken voor tuinbouw en de vervolgens verder afgekoelde warmte gebruiken om woningen te 

verwarmen. Binnen de context van dit conserverende bestemmingsplan bestaan geen initiatieven tot 

ketenvorming. 

TOEPASSING VAN DUURZAME ENERGIE 

Hieronder wordt verstaan het gebruik van biomassa, zonne- en windenergie, koude/warmte- opslag en 

dergelijke. 

Nieuwe niet-agrarische functies zijn niet toegestaan in het buitengebied. Het winnen en opslaan van 

onder andere grondstoffen en gas is echter wel toegestaan. Andersoortige nieuwe bedrijfsmatige 

energieopwekking is in principe niet toegestaan in het buitengebied, maar uitsluitend op 

bedrijventerreinen of daarvoor aangewezen windturbineparken. Windturbineparken zijn niet aangewezen 

in het plangebied van dit bestemmingsplan. Op de aanwezige bedrijventerreinen in het buitengebied kan 

wel industriële energieopwekking plaatsvinden. De provincie heeft geen functiespecifieke eisen gesteld 




aan industriële energieopwekking in de dorpsgebieden. 

In de omgevingsverordening zijn specifieke regels opgenomen voor onderstaande duurzame 

energiebronnen, die kunnen afwijken van deze algemene regel. 

Biomassavergistingsinstallaties 

Agrarische biomassavergistingsinstallaties op agrarische bouwpercelen zijn als een agrarische 

nevenactiviteit toegestaan, na ontheffing. Dit betreft biogaswinning waarbij: 

hetzij voor minimaal 50% gebruik wordt gemaakt van mest afkomstig van het betreffende agrarische 

bedrijf of co-substraten, 

hetzij het product (waaronder restproduct) voor minimaal 50% wordt gebruikt op het betreffende 

agrarisch bedrijf. 

Industriële biomassavergistingsinstallaties 

Deze zijn toegestaan: 

op een bedrijventerrein, mits de installatie past binnen de hindercategorieën die het 

bestemmingsplan toelaat; 

binnen de aangewezen glastuinbouwgebieden als de producten (waaronder de restproducten) van 

de installatie in de glastuinbouw wordt toegepast; 

op, of aansluitend bij, een rioolwaterzuiveringsinstallatie of stortplaats. 

De navolgende paragraaf heeft zijn toepassing verloren omdat naar aanleiding van een zienswijze van 

de provincie Groningen het uitgangspunt anders is geformuleerd. Het vervallen deel is doorgehaald 

weergegeven, gevolgd door het nieuwe door de provincie Groningen voorgeschreven uitgangspunt. De 

betreffende formulering in de omgevingsverordening berust op een verschrijving en zal door Provinciale 

Staten worden aangepast. De intentie van de regeling in de omgevingsverordening is dat bestaande 

industriële biomassavergistingsinstallaties -in tegenstelling tot overige bestaande niet-agrarische 

bedrijven- in het geheel niet mogen uitbreiden. Dit geldt niet voor biomassavergistingsinstallaties binnen 

de daartoe bestemde tuinbouwgebieden. 

Windenergie 

Nieuwe windturbines met een ashoogte van meer dan 15 meter zijn in het buitengebied niet toegestaan. 

Solitaire windturbines met een ashoogte van minder dan 15 meter zijn slechts toegestaan bij agrarische 

bedrijven. Bestaande windturbines zijn in het bestemmingsplangebied niet aanwezig. 

BEPERKEN VAN MOBILITEIT 

Dit wordt beoogd door het gebruik van slimme functiecombinaties. Zo zal eerst aandacht moeten 

worden geschonken aan intensivering, revitalisering en herstructurering van bestaande structuren en 

bebouwde gebieden, alvorens nieuw structuren kunnen worden aangelegd en nieuwe bebouwde 

gebieden opgericht worden. 


3.8.2.1 Sterk energiecluster 

Voorzover de bestaande energie-infrastructuur planologische bescherming behoeft, is die infrastructuur 

opgenomen in het bestemmingsplan. Het gaat dan om de aanwezige gasleidingen, 

hoogspanningsleidingen en mogelijkheden voor gasboringen. 

De huidige infrastructuur is nauwelijks gewijzigd ten opzichte van de situatie bij de vaststelling van het 

oude bestemmingsplan uit 1993. Enige wijziging is dat het aantal locaties voor gasboringen sindsdien is 

toegenomen en een aantal gasleidingen is aangelegd. Momenteel wordt gas geboord (proefboring) op de 

locatie Wolfsbarge. 

In afwijking van het oude bestemmingsplan uit 1993 wordt exploratie en exploitatie van aardgas in 

principe in het gehele gemeentelijk grondgebied toegestaan, behalve in natuurgebied. Dus ook in het in 

het bestemmingsplan uit 1993 aangeduide 'open gebied '. De benodigde wijzigingsbevoegdheid biedt 

voldoende houvast om de landschappelijke aanvaardbaarheid van de gasboring te waarborgen. 

De bestaande regeling voor windturbines wordt overgenomen maar windturbines hoger dan 15 meter zijn 




niet toegestaan. Ook niet na ontheffing of wijziging van het bestemmingsplan. Dat zou namelijk niet in 

overeenstemming zijn met de provinciale omgevingsverordening. De regeling houdt in dat solitaire 

windturbines slechts zijn toegestaan bij agrarische bedrijven en niet bij de overige functies in het 

buitengebied. 

De bestaande impliciete regeling in het geldende bestemmingsplan dat energievoorzieningen mogelijk 

zijn mits passend in de bestemming (zowel gebruik- als bouwvoorschriften), wordt overgenomen in dit 


3.8.2.2 Benutten mogelijkheden duurzame energie 

Eerste stap op weg naar een verantwoord gebruik van energie is het voorkomen dat energie nodig is. Als 

dat niet mogelijk blijkt is het van belang het energieverbruik te beperken (stap 2) en tegelijkertijd zo veel 

mogelijk van dat energieverbruik uit duurzame bronnen te halen (stap 3). In het geval toch fossiele 

energie nodig is, gebruik dat dan zo efficiënt mogelijk (stap 4). 

Niet alle stappen om energiewinst te boeken zijn ruimtelijk relevant en daardoor te regelen in het 

bestemmingsplan. Het energiegebruik door de bestaande functies in voorliggend bestemmingsplan kan 

niet worden beïnvloed in dit bestemmingsplan. Wel kunnen de mogelijkheden worden gecreëerd om die 

energie zo veel mogelijk uit duurzame bronnen te kunnen halen. 

Hieronder is in het kort een lijst van ruimtelijk relevante mogelijkheden tot gebruik van duurzame energie 

opgenomen. Vervolgens is daarachter weergegeven wat met die mogelijkheid in dit bestemmingsplan is 

gedaan. De voor dit bestemmingsplan opgestelde plan-MER gaat in op de geschikte locaties voor 

aardgaswinning. 

VERGISTINGSINSTALLATIES 

Volwaardige vergistinginstallaties brengen een relatief hoge bouwbehoefte met zich mee. Naast 

meerdere mestsilo's (vooropslag en na-opslag) en een loods (voor losruimte en een warmte 

krachtkoppelinginstallatie), zijn vaak minimaal twee vergistersilo's nodig. Die vergistersilo's hebben over 

het algemeen een hoogte van 4 tot 8 meter en een diameter van 15 tot 25 meter. Volgens de VNG 

uitgave 'Bedrijven en milieuzonering' behoren biomassavergistingsinstallaties tot milieucategorie 3.2 en 

hebben zij een aanzienlijke verkeersaantrekkende werking. 

Door genoemde ruimtelijke, milieuhygiënische en verkeerskundige kenmerken, zijn industriële 

biomassavergistingsinstallaties in principe het best passend op stedelijke bedrijventerreinen. Ook in de 

glastuinbouwgebieden in Sappemeer - Noord kunnen industriële vergistinginstallaties passend bij de 

bestemming zijn. 

Agrarische biomassavergisting (als nevenactiviteit bij het agrarisch bedrijf) is qua aard passend in het 

landelijke gebied. In de dorpsgebieden zijn agrarische vergistingsactiviteiten niet gewenst. Het gebruik 

behorend bij de vergisting (mestopslag, verwerking en vergisting) is op de voorhand niet passend bij het 

woonkarakter van de dorpsgebieden. Milieu - effecten kunnen afdoende worden geregeld via de Wet 

milieubeheer. 

ENERGIEGEWASSEN 

Te denken aan koolzaad en dergelijke. Het telen van energiegewassen past binnen definitie van 

'agrarisch bedrijf' en 'tuinbouwbedrijf', zodat dit wordt toegestaan binnen de geldende agrarische 

bestemming. 

COMPOSTERINGSINSTALLATIES 

Deze installaties hebben ongeveer hetzelfde soort ruimtelijk effect als biovergistingsinstallaties, maar 

dan één of twee schalen zwaarder. Het gebruik van een composteerinstallatie behoort meer tot het 

gebruik behorend bij een vuilstortplaats dan bij het buitengebied. Dergelijke installaties behoren dus 

vanuit het wezenlijk gebruik en het ruimtelijk effect op stedelijke bedrijventerreinen en worden niet 

toegestaan in dit bestemmingsplan. 

ZONNE-ENERGIE 

Bij de keus van de locatie voor woningbouw in dit bestemmingsplan is het cultuurhistorisch aspect van 

groter belang geacht dan de oriëntatie op de zon. Binnen de bouwregels van dit bestemmingsplan en 




het bij de Woningwet behorende Besluit bouwvergunningsvrije en licht-bouwvergunningplichtige 

bouwwerken kan alsnog een optimale zonne-oriëntatie worden gevonden. 

KASSENCOMPLEXEN GEBRUIKEN ALS WARMTEWINNING 

Dit is toegestaan als agrarische nevenactiviteit van de tuinbouw. 

WATERLEIDINGEN IN WEGASFALT 

Wegasfalt trekt warmte aan. Het water in de leidingen in het asfalt wordt verwarmd. In combinatie met 

een warmteopslagsysteem, een warmtepomp en een lagetemperatuurverwarming kan die warmte 

ingezet worden voor ruimteverwarming en -koeling. Als bouwwerk is een kastje nodig voor de 

warmtepomp. Het ruimtelijk effect is dan ook aanvaardbaar. Dit wordt toegestaan binnen de regels van 

de bestemming 'verkeersdoeleinden'. 

WINDENERGIE 

Kleine windturbines zijn toegestaan op basis van de bestemmingsplan regels (solitaire plaatsing, 

maximaal 15 meter ashoogte). Hogere windturbines zijn niet toegestaan. 

KOUDE / WARMTE OPSLAG (KWO) 

KWO maakt gebruik van grondwater voor koeling in de zomer en, na herinfiltratie, kan hetzelfde 

grondwater worden gebruikt voor verwarming in de winter. Boven de grond kan het grondwater verder 

afgekoeld of opgewarmd worden om gebouwen af te koelen of op te warmen. 

Volgens de provincie bevinden zich geen gebieden in deze gemeente die niet geschikt zijn voor KWO. 

Het ruimtelijk effect van de KWO is bovengronds nihil en er is geen bouwvergunning of aanlegvergunning 

nodig. Het ruimtelijk effect ondergronds is ook minimaal. 

Er kunnen echter negatieve effecten optreden. Open systemen veroorzaken wijzigingen van de 

grondwaterstand en -stroming; bij de aanleg kunnen beschermende bodemlagen worden doorboord. Bij 

een verkeerde afwerking van de boringen is er een risico dat de beschermende werking van afsluitende 

lagen wordt verstoord, bij lekkage van bodemwarmtewisselaars kunnen milieuvreemde stoffen in de 

bodem terecht komen, temperatuurveranderingen in de bodem beïnvloeden de biologische activiteit van 

bodemorganismen en mogelijk ook chemische evenwichten. 

Die effecten kunnen echter worden gereguleerd op basis van de Grondwaterwet (bescherming belangen 

grondwaterbeheer), de Wet bodembescherming (zorgplicht om zorgvuldig met de bodem om te gaan), 

de Wet verontreiniging oppervlaktewater (om verontreiniging van oppervlaktewateren te voorkomen) en 

de Wet milieubeheer (in het geval een inrichting KWO wil uitvoeren). 

WARMTEPOMPEN 

Een warmtepomp is een apparaat dat duurzame omgevingswarmte van een laag naar een hoger en 

bruikbaar temperatuurniveau brengt. De warmte kan worden onttrokken aan de omgeving: bodem, water, 

lucht of afvalwarmte. Voor het aandrijven van de warmtepomp is een beperkte hoeveelheid primaire 

energie nodig. Door duurzame energie te benutten kan een warmtepomp tot ongeveer 50% primaire 

energie besparen ten opzichte van een cv-ketel. Voor zover warmte wordt gehaald uit de bodem kunnen 

de effecten worden geregeld via de wetgeving genoemd bij KWO. 

GEOTHERMIE 

Geothermie is het gebruiken van de warmte van de aarde om huizen, kantoren of kassen te verwarmen. 

Om de warmte uit de grond te winnen wordt gebruik gemaakt van het warme water (tussen de 50 en 120 

graden Celsius) dat ligt opgeslagen in watervoerende lagen (op een diepte van 1 tot 4 km) in de 

ondergrond. Deze watervoerende lagen zijn ook in deze gemeente aanwezig. 

Voor het aanboren van warmte uit de grond zijn nagenoeg dezelfde installaties nodig als voor 

aardgaswinning. Die boorinstallaties (ongeveer 70 meter hoog) zijn bouwvergunningplichtig en op 

sommige locaties aanlegvergunningplichtig. 

Geothermie is alleen economisch rendabel als deze op relatief grote schaal wordt uitgevoerd, waarbij 

veel warmte/energie is benodigd op één specifieke locatie; zo worden ook transportkosten vermeden. 




Dit betekent dat vooralsnog, met behulp van subsidies, met name glastuinbouwbedrijven, grootschalige 

stadsverwarmingsprojecten en de industrie gebruik kunnen maken van aardwarmte voor hun 

energievoorziening. 

Door het grote ruimtelijke effect (ongeveer 70 meter hoge boortorens) en de noodzaak van ligging nabij 

een locatie waar veel warmte en energie nodig is, kan geothermie worden toegestaan in het 

glastuinbouwgebied. Het is echter nog niet duidelijk of het glastuinbouwgebied afdoende wordt ingevuld 

zodat geothermie rendabel wordt. Ook is nu nog niet te voorzien welke locatie dan de meest geschikte 

is. Om deze redenen is ervoor gekozen om geothermie niet toe te staan in dit bestemmingsplan, maar 

daarover te besluiten bij concrete ontwikkelingen daartoe. 

WARMTE- KRACHTKOPPELING (WKK) 

Warmtekracht is een toepassing waarbij een gasmotor een generator aandrijft. Hierbij worden 

elektriciteit en warmte geproduceerd. De warmte die vrijkomt via de koeling van de motor en de 

rookgassen kan nuttig worden gebruikt voor de verwarming van de ruimten. Er bestaan kleine wkk 

systemen voor woningen en grotere voor bijvoorbeeld glastuinbouwbedrijven. Voor grotere installaties is 

een ketelhuis nodig. Milieu-effecten kunnen afdoende worden geregeld via de milieuwetgeving. 

CO 2-OPSLAG 

Bij het gebruik van fossiele brandstoffen komt, meestal via verbranding, CO 2 vrij. Dit komt in de 

atmosfeer terecht en kan het broeikaseffect versterken. Door CO 2 af te vangen, te transporteren en op te 

slaan in de diepe ondergrond kan dit worden voorkomen. 

Opslaan gebeurt in lege gasvelden, omdat deze opslagruimten hebben bewezen (door het jarenlange 

aanwezige gas) niet lek te zijn. In Noord-Nederland is de potentie om CO 2 op te slaan enorm. Maar op 

welke locatie en de wijze waarop dat moet gebeuren is nog onderwerp van grondige studie. Omdat op 

dit moment nog onvoldoende zicht is op de uitvoerbaarheid van de CO 2 opslag in de gemeente, wordt dit 

niet toegestaan in dit bestemmingsplan. 

AARDGASTANKSTATIONS 

Aardgas is schoner dan benzine, diesel of LPG. Aardgastankstations leveren geen 

bodemverontreiniging op, kunnen aanhaken op het aanwezige aardgasnetwerk en zijn veiliger dan LPG 

tankstations. Dit bestemmingsplan staat dit gebruik toe bij bestaande verkooppunten motorbrandstoffen. 




Hoofdstuk 4 Gebiedsgericht beleid 

4.1 Inleiding 

Dit hoofdstuk geeft aan hoe de verschillende beleidskeuzes uitwerken voor een aantal concrete 

gebieden in de gemeente: 

1. Het beschermd dorpsgezicht Kiel-Windeweer; 

2. Het dorp Westerbroek en omgeving; 

3. De linten van het Achterdiep, de Kalkwijk en de Laveiweg; 

4. De westelijke polders; 

5. Tijdelijke verkeersaansluiting Meerstad. 

In de volgende paragraaf wordt het ruimtelijke beleid voor ontwikkelingen in het beschermde 

dorpsgezicht van Kiel-Windeweer beschreven. Gelet op de eerder beschreven speciale positie van dit 

dorp wordt hier in verhouding meer aandacht aan besteed dan aan de andere gebieden. 

Rondom Westerbroek dient zich een aantal ruimtelijke opgaven aan: nieuwbouw van woningen en 

eventueel een multifunctioneel centrum en de ontwikkeling van een robuuste verbindingszone. 

De gemeente wil ook bebouwingsclusters langs 'de oude linten' versterken. Slechts weinig plekken 

komen hiervoor in aanmerking, omdat strikte eisen worden gehanteerd. 

4.2 Beschermd dorpsgezicht Kiel-Windeweer 

Vertrekpunt van beleidsvorming voor het gebied Kiel-Windeweer vormt enerzijds het behoud en de 

bescherming van het beschermd dorpsgezicht. Anderzijds ligt er de uitdrukkelijke wens van de 

bewoners van het dorp om de levendigheid in het dorp te behouden en waar mogelijk te versterken. 

Duidelijk mag zijn, dat de karakteristieke waarden bepalend zijn voor nieuwe ontwikkelingen in het 

gebied. Nieuwe ontwikkelingen die een ruimtelijke impact hebben, zullen de huidige beeldkwaliteit 

moeten ondersteunen of versterken. 

4.2.1 Algemene beschrijving 

Het beschermd dorpsgezicht Kiel-Windeweer omvat globaal gezien het gehele dorp Kiel-Windeweer. 

Dat wil zeggen het gedeelte van het Kielsterdiep vanaf de voormalige splitsing met het gedempte 

Nieuwe Compagniesterdiep in het noorden tot aan het verbindingskanaal naar Annerveenschekanaal in 

het zuiden en de aan weerszijden van het hoofddiep gelegen bebouwing en landerijen tot op een afstand 

van 625 meter uit de as van het Kielsterdiep. De kaart op de volgende pagina laat de begrenzing van het 

beschermd dorpsgezicht zien. 

Hoewel de ruimtelijke structuur van vóór 1850 dateert, is de aanwijzing tot beschermd dorpsgezicht 

mede gebaseerd op het feit dat Kiel-Windeweer geldt als een zeer gaaf voorbeeld van een agrarische 

veenkoloniale nederzetting, waar de ruimtelijk-historische en architectuurhistorische ontwikkelingen in 

de periode 1850-1940 zeer duidelijk zichtbaar zijn. Deze ontwikkelingen stonden in nauw verband met 

de toenmalige economische, agrarische en landschappelijke ontwikkelingen in de Groningse 

Veenkoloniën die uniek zijn voor Nederland. 




Begrenzing beschermd dorpsgezicht 

4.2.2 Typering van de te beschermen waarden 

Kenmerkend voor Kiel-Windeweer is de sterke binding tussen de ruimtelijke structuur, het 

bebouwingsbeeld en het omliggende landschap. De planmatige aanleg van het hoofddiep, de zijkanalen 

maar ook de positionering van de oorspronkelijke (agrarische) bebouwing zijn verantwoordelijk voor deze 

ruimtelijke eenheid. Veel draaibruggen zijn nog aanwezig en zorgen voor een geleding van het 

hoofdkanaal. De intensiteit van de bebouwing langs beide zijden van het kanaal is aan de noorden 

zuidzijde van het dorpsgebied minder dicht. Terwijl in het centrumdeel van het dorp de bebouwing 

dichter is. Het zijn met name de te onderscheiden structuren die bepalend zijn voor het beeld. Bij het 

bebouwingsbeeld is vooral de dichtheid van de bebouwing, de situering van de panden ten opzichte van 

het diep en bij de grotere bebouwingsstructuren de positie op de kavel van belang. De beeldkwaliteit van 

de individuele bebouwing is minder bepalend. Met uitzondering uiteraard van de waarde die de 

aangewezen rijks- en gemeentelijke monumenten en beeldbepalende, karakteristieke, panden in het 

gebied vertegenwoordigen en toevoegen aan het totale beeld. 

Hieronder volgt een opsomming van de voor het beschermd dorpsgezicht karakteristieke ruimtelijke 




kenmerken en het bebouwingsbeeld. Vervolgens worden (per element) de uitgangspunten van beleid 

geformuleerd die moeten leiden tot bescherming en versterking van die waarden. De juridische vertaling 

van die uitgangspunten wordt beschreven in Hoofdstuk 6 van deze toelichting en is terug te vinden in de 

planregels. 

4.2.3 De ruimtelijke structuur 

De ruimtelijke structuur wordt bepaald door de volgende elementen. 

1. HET HOOFDDIEP EN DE WIJKEN 

Het hoofddiep is de as van de kenmerkende lineaire structuur die bepalend is voor de ruimtelijke 

structuur mede in relatie tot het bebouwingsbeeld. Het hoofddiep vormt met de aangelegde wijken en 

zwetsloten een rationeel patroon. Diep en wijken zijn in het bestemmingsplan specifiek voorzien van de 

bestemming 'Water'. De resterende smalle zwetsloten die oorspronkelijk het 'eiland' tussen de wijken 

deelden zijn voorzien van een dergelijke bestemming of worden beschermd met een 

aanlegvergunningenstelsel. 

2. DE OEVERS LANGS HET HOOFDDIEP 

Van oudsher werden langs de oevers van het hoofddiep geen bomen of andere opgaande beplanting 

geplant. Momenteel zijn de oevers van het hoofddiep over grote delen slechts begroeid met gras en niet 

met opgaande begroeiing. Langs kleinere delen van het diep komt opgaande beplanting voor in de vorm 

van loofbomen. Deze beplanting kan niet worden gekwalificeerd als onacceptabel beeldverstorend. 

Niettemin is het ongewenst opgaande beplanting zich verder te laten uitbreiden langs het diep. Het 

onbegroeid laten van de oevers versterkt het beeld van de lineaire structuur. Om dezelfde reden - het 

zoveel als redelijk is instandhouden van de lineaire structuur - is in het bestemmingsplan de aanleg van 

steigers verboden, met uitzondering van bestaande steigers en de steigers/kades die in het kader van 

de verbetering van de vaarverbinding Oost-Groningen zijn gerealiseerd. 

3. DE BRUGGEN 

Veel bruggen zijn nog aanwezig in het dorpsgebied. De locatie en de omvang van de bruggen zijn in de 

verbeelding expliciet aangegeven. Op deze manier is de aanleg van bredere bruggen dan wel nieuwe 

bruggen op andere locaties uitgesloten. Vervanging van bruggen kan alleen met bouwvergunning en in 

overeenstemming met de karakteristieken van het dorpsgezicht. 

4. HET WEGENPATROON 

De wegen aan de oosten westzijde van het diep worden expliciet op de verbeelding (plankaart) 

opgenomen en voorzien van een eigen bestemming. 

De bepalende infrastructuur behoort tot publiek eigendom. Het Waterschap Hunze en Aa's is sinds 

2005 de eigenaar van het Kieldiep. De gemeente is in de meeste gevallen eigenaar van de oevers, de 

bermen en de wegen naast het diep. Ingeval er geen weg grenst aan het diep is het Waterschap 

eveneens eigenaar van de berm en de oever. De bruggen zijn in eigendom van de gemeente 

Hoogezand-Sappemeer. De nieuw gerealiseerde brug over het diep ter plaatse van de Zuidlaarderweg is 

in eigendom van de provincie. Bij het beheer van en mogelijke veranderingen aan de infrastructuur zal 

rekening worden gehouden met de karakteristieke waarden daarvan. 

De hierboven weergegeven onderdelen van de ruimtelijke structuur is in het bestemmingsplan op twee 

manieren beschermd. Enerzijds door het specifiek bestemmen van gebruiken die planologisch relevant 

verschillen (zoals 'water' en 'verkeer'). Anderzijds door het opnemen van een dubbelbestemming 

'beschermd dorpsgezicht'. Die dubbelbestemming stelt voorwaarden aan het gebruik en de inrichting van 

alle bestemmingen die binnen het beschermd dorpsgezicht voorkomen. Zo is in de dubbelbestemming 

een aanlegvergunningstelsel opgenomen voor het reguleren van de aanplant van opgaand groen, het 

dempen van sloten en de aanleg van steigers. 




4.2.4 Bebouwingsbeeld 

De bebouwing langs het Kieldiep situeert zich hoofdzakelijk met de nokrichting haaks op het hoofddiep. 

De bebouwing staat op veel plaatsen dicht op elkaar en dicht op de weg. Typerend is de afwisseling van 

kleinschalige en grootschalige bebouwingselementen langs het kanaal. De kleinschalige elementen 

bestaan voornamelijk uit verschillende typen woonhuizen die vanaf ongeveer 1875 zijn gebouwd. 

Grootschalig zijn de boerderijen, één of twee per 'eiland'. De oudere boerderijen staan dicht op de weg. 

De boerderijen van meer recente datum verder van de weg. De bebouwing concentreert zich in het 

'centrum' van het dorp (Windeweer-Noord) terwijl de noordzijde (De Kiel) en de zuidzijde 

(Windeweer-Zuid) een grove korrel van bebouwing laat zien. Elk zodanig te typeren dorpsgebied heeft 

zijn eigen kenmerken. Die worden hieronder beschreven. De verschillende kenmerken zijn vooral 

ruimtelijk-historisch van belang. In de bestemmingsregeling wordt geen onderscheid tussen de drie 

gebieden gemaakt. 

1. DE KIEL 

Langs het kanaal is dunne bebouwing dan wel geen bebouwing aanwezig. Hierdoor is er een duidelijke 

visuele relatie te onderscheiden met het achterliggende open gebied. De bebouwing groepeert zich in 

zekere mate in de omgeving van de schutsluis en vooral ter hoogte van de kruising met de 

Zuidlaarderweg. Hier en daar komt tussen de weg en het kanaal opgaande beplanting voor (loofbomen). 

Ter plaatse van de kruising met de Zuidlaarderweg is medio vorige eeuw een deel van het Kielsterdiep 

gedempt en zijn enkele woningen gesloopt. Het betekende een verzwakking van het karakter ter 

plaatse. 

Handhaving van de structuur en situering van de bebouwing wordt bereikt door de wijze waarop in 

combinatie met de planregels op de verbeelding (plankaart) bebouwingsvlakken worden toegekend. 

Vergaande verbijzonderingen van de bouwregels is niet nodig. Wel wordt in de regels bepaald, dat de 

hoofdgebouwen met de nokrichting haaks op het hoofddiep moeten worden gebouwd. Van deze 

bepaling kan ontheffing worden verleend mits het bebouwingsbeeld hierdoor niet wordt aangetast. 

2. WINDEWEER-NOORD 

De te onderscheiden kern van het dorp - het gedeelte ten zuiden van de kruising met de Zuidlaarderweg 

tot ongeveer de splitsing van de Kielsterachterweg met de weg naar Borgercompagnie en Veendam - is 

het meest dichtbebouwd. Uiteraard met name aan de 'drukke' westzijde (Dorpsstraat) van het kanaal. 

De bebouwing is vooral kleinschalig. De oudere boerderijen staan pal aan de weg. 

Aan de oostzijde van het kanaal (Pieter Venemakade) is de bebouwing minder dicht en daardoor is het 

bebouwingsbeeld hier meer oorspronkelijk. Op enkele plaatsen groeit opgaande beplanting tussen de 

weg en het kanaal. De omgeving van de monumentale voormalige NH kerk (thans restaurant) is aan 

weerszijden van het diep zeer authentiek. Bij het huidige restaurant is een in Engelse stijl aangelegde 

tuin aanwezig. Het bos aan de zuidzijde van het centrum wordt als beeldverstorend aangemerkt. 

3. WINDEWEER-ZUID 

In het zuidelijke deel van Kiel-Windeweer neemt de bebouwingsdichtheid weer af. Rechtevenredig neemt 

de relatie met het achterliggende open landschap wederom toe. De betonnen brug ter plaatse van de 

nieuwbouwlocatie wordt als detonerend ervaren. In dit deel van het dorp bevindt zich een gaslocatie in 

het open landschap. 

Vooral de structuur van de bebouwing is bepalend voor het beeld. Dit heeft betrekking op de 

bebouwingsdichtheid en de situering van de bebouwing ten opzichte van het diep. Met name de 

positionering van de grotere bebouwingselementen ten opzichte van het diep is belangrijk. De 

architectonische kwaliteit van de individuele bebouwing uit zich met name in de aangewezen 

monumenten en beeldbepalende panden en in de boerderijen. Karakteristiek is de Veenkoloniale variant 

op het Oldambtster type, waarvan in Kiel-Windeweer voorbeelden uit de verschillende decennia van de 

negentiende en twintigste eeuw te vinden zijn. 

Handhaving van de structuur en situering van de bebouwing wordt bereikt door de wijze waarop in 

combinatie met de planregels op de verbeelding (plankaart) bebouwingsvlakken worden toegekend. 

Vergaande verbijzonderingen van de bouwvoorschriften is niet nodig. Wel wordt in de voorschriften 




bepaald, dat de hoofdgebouwen met de nokrichting haaks op het hoofddiep moeten worden gebouwd. 

Van deze bepaling kan ontheffing worden verleend mits het bebouwingsbeeld hierdoor niet wordt 

aangetast. 

4.2.5 Leefbaarheid 

De aanwijzing tot beschermd dorpsgezicht door het Rijk heeft tot doel de aangewezen karakteristieke 

waarden te beschermen. Bevriezing van de bestaande toestand door de beschermde status is onjuist 

en onmogelijk, want door de maatschappelijke krachten veroorzaakte veranderingen kunnen niet worden 

stopgezet en zullen dan een uitweg met ongewenste gevolgen vinden. Een plan dat geen rekening houdt 

met toekomstige ontwikkelingen is als beleidsinstrument niet goed bruikbaar. 

Voor de leefbaarheid van dorpen is van belang dat mogelijke en gewenste reële maatschappelijke 

ontwikkelingen moeten kunnen worden gerealiseerd: aanpassing van woningen aan veranderende 

behoeften, uitoefening van hobby's, ontwikkeling van kleinschalige bedrijvigheid, op peil houden en 

faciliteren van het verenigingsleven en van voorzieningen. Specifiek voor Kiel-Windeweer geldt dat 

nieuwbouw van woningen nodig is en dat (juist mede door de aanwijzing tot beschermd dorpsgezicht) 

het dorp recreatieve ontwikkelingsmogelijkheden heeft, die nu en in de toekomst een weg zoeken om 

gerealiseerd te kunnen worden. 

Door in Kiel-Windeweer ruimte te bieden aan maatschappelijke ontwikkelingen, wordt bijgedragen aan 

de leefbaarheid van het dorp en krijgt een succesvolle bescherming van het dorpsgezicht meer kans van 

slagen. Ook de provincie heeft in haar provinciaal omgevingsplan verwoord dat het op peil brengen en 

houden van de leefbaarheid in dorpen een opgave is, waarvoor de ruimtelijke ordening zich geplaatst 

ziet. Zij stelt middelen ter beschikking zodat bewoners van dorpen hun eigen dorpsvisie op kunnen 

stellen om daar vervolgens met de gemeente vorm aan te kunnen geven. De provincie en gemeente zijn 

van mening dat de gemeente het dichtst bij de problematiek in en rondom de dorpen staat en dus de 

primaire verantwoordelijkheid heeft voor het peil van de leefbaarheid. 

De bewoners van Kiel-Windeweer hebben in 2002 hun eigen toekomstvisie vastgesteld. De visie bestrijkt 

een groot aantal terreinen. Niet alleen het terrein van de ruimtelijke ordening. De visie kent een horizon 

van 5 tot 10 jaar. Uit de toekomstvisie blijkt, dat de dorpsbewoners hun fysieke woonomgeving 

waarderen. Men is tevreden over de voorgenomen aanwijzing van het dorp als beschermd gezicht. Maar 

men wil niet in een 'museumdorp' wonen. In de toekomstvisie pleit men voor behoud en juist ook 

stimulering van de leefbaarheid in het dorp. De opvatting van de dorpsbewoners over het dorp en de 

ontwikkeling daarvan kwam nogmaals duidelijk naar voren tijdens het inventariserende gesprek 

voorafgaand aan ontwikkeling van dit bestemmingsplan met de dorpsvereniging. 

De gemeente wil met dit bestemmingsplan de randvoorwaarden formuleren, waarmee de komende tien 

jaren in Kiel-Windeweer op beperkte schaal woningbouw kan plaatsvinden, op particulier initiatief. 

Verder kent het bestemmingsplan regelingen waardoor initiatieven op het terrein van de recreatie en het 

toerisme, de horeca en kleinschalige bedrijvigheid kunnen worden gehonoreerd. Voor zover deze 

onderwerpen niet al aan de orde komen in de thematische hoofdstukken van deze toelichting, wordt er 

hieronder op ingegaan. 

4.2.6 Woningbouw 

In 2002 is in de toekomstvisie van het dorp geconstateerd dat het draagvlak voor voorzieningen de 

afgelopen tijd is gedaald door sociaal - demografische ontwikkelingen: ontgroening en vergrijzing. De 

bewoners van het dorp blijven wonen in hun huidige woning, waardoor er weinig doorstroming op de 

woningmarkt is. Dit heeft geleid tot een tekort aan geschikte woningen voor met name jongeren 

(waaronder jonge gezinnen) en ouderen. Deze groepen zien zich genoodzaakt buiten Kiel - Windeweer 

geschikte woonruimte te zoeken. Daardoor is de demografische samenstelling van de dorpsbevolking 

steeds minder divers geworden met als gevolg dat het draagvlak voor voorzieningen zich steeds meer 

toespitst op de steeds eenzijdiger worden demografische samenstelling. De diversiteit van het 

verenigingsleven en het voortbestaan van de school en het dorpshuis staan hierdoor onder druk. 

Voor de leefbaarheid en de toekomstwaarde van het dorp is het van belang dat er woningbouw wordt 

gepleegd om de jongeren en ouderen in het dorp te kunnen behouden. De dorpsbewoners geven in hun 

toekomstvisie aan dat er behoefte bestaat aan ongeveer 20 nieuw te bouwen woningen. 




In de Nota van Uitgangspunten (de beleidsmatige basis voor dit bestemmingsplan) is met deze 

woningbouw wens rekening gehouden. De gemeenteraad besloot te onderzoeken waar binnen de 

bestaande kenmerkende structuren van het dorp nieuwbouw van woningen tot de mogelijkheden kan 

behoren. Aangegeven is, dat gestreefd zal worden naar een aantal van omstreeks 20 woningen. Het 

aantal woningen is echter niet bepalend. Door onevenredige aantasting van de stedenbouwkundige en 

landschappelijke karakteristieken in en om Kiel-Windeweer en eventuele milieuhinderafstanden is het 

mogelijk dat minder dan 20 locaties in het dorp kunnen worden bebouwd. Waar het om gaat -naast 

leefbaarheid- is versterking van de kenmerkende beeldkwaliteit van Kiel-Windeweer om zo de 

belevingswaarde te verhogen. 

NIEUWE WOONLOCATIES 

Bij de bepaling van geschikte locaties voor de woningbouw in Kiel-Windeweer is primair aangesloten op 

de beeldbepalende structuren van het dorp. Die beeldbepalende structuren komen voort uit de 

veenkoloniale geschiedenis van het gebied. Een geschiedenis welke direct en nagenoeg geheel de 

huidige stedenbouwkundige en landschappelijke karakteristiek van het gebied bepaalt. 

Er is uitdrukkelijk niet gekozen voor het opnieuw laten bebouwen van de locaties waar voorheen 

woningen of gebouwen hebben gestaan. In het verleden zijn veel locaties langs het kanaal bebouwd 

geweest, zodat herinvulling daarvan willekeurig zal zijn en niet aansluit bij de structuren die in de loop 

der tijd in het dorp zijn ontstaan. 

Op basis van de contracten voor de veenafgraving werden ongeveer elke 130 meter haaks op het 

hoofdkanaal wijken gegraven. De gebieden binnen de wijken werden in de loop der tijd bebouwd. 

Oorspronkelijk bestond de bebouwing uit één á twee boerderijen per 'eiland'. Naarmate de tijd vorderde 

werd de bebouwingsdichtheid van de eilanden hoger. Dit deed zich vooral in de kern van het dorp voor. 

Met name aan de westzijde van het Kieldiep was er sprake van een vergaande verdichting van de 

bebouwingsstructuur langs het kanaal. Aan de stille zijde van het diep (ten oosten van het diep) was 

deze verdichting minder duidelijk waar te nemen. Bij de primaire inventarisering van geschikte 

bouwlocaties zijn alle onbebouwde percelen met een breedte kleiner dan 70 meter in het meer verdichte 

dorpsgebied langs het kanaal aangemerkt als potentieel geschikte bouwlocatie. Ten aanzien van de 

stille zijde van het kanaal is extra zorgvuldigheid betracht; nieuwbouw aan deze zijde moet passen in de 

ritmiek van bebouwing zoals die daar voorkomt. 

Vervolgens is gekeken of de locaties een aantasting van de landschappelijk kernkarakteristieken zoals 

verwoord in de provinciaal omgevingsverordening met zich meebrengen. 

De locaties tasten niet de karakteristieke waterlopen aan. Die karakteristieke waterlopen komen 

namelijk direct voort uit de veenkoloniale geschiedenis van het gebied. En juist die geschiedenis heeft 

als basis gediend voor de keuze van de locaties. 

Het grootschalig open landschap wordt niet onevenredig visueel aangetast door de woningbouw. Het 

hanteren van een minimale breedte van onbebouwde percelen van 70 meter garandeert dat 

karakteristieke open gebieden open blijven. Tevens worden de 'belangrijke zichtlijnen' op de in paragraaf 

4.2.3 opgenomen kaarten behouden. In haar omgevingsplan geeft de provincie aan dat woningbouw in 

het buitengebied het autoverkeer te veel kan laten toenemen. De extra verkeersbewegingen door de 

woningbouw zijn verwaarloosbaar ten opzichte van de huidige woningvoorraad; zij gaan op in de 

bestaande verkeersintensiteiten. Dit geldt des te meer omdat de locaties niet tegelijkertijd zullen worden 

ontwikkeld. Een onevenredige verkeerskundige aantasting van het landschap en woonomgeving vindt 

dan ook niet plaats. 

Van de potentiële bouwlocaties is een aantal afgevallen door de situering in de nabijheid van in werking 

zijnde agrarische bedrijven of andere bedrijven. Wat de gemeente pertinent niet wil, is de milieusituatie 

voor de agrarische ondernemers verscherpen voor de nieuwbouw van woningen. Verder is getoetst of de 

locaties niet vervuild zijn zodanig dat er geen woningbouw gepleegd kan worden. 

De uiteindelijke selectie van geschikte locaties betreft 19 bouwkavels. Deze zijn voor het grootste 

gedeelte in eigendom van particulieren. Om een beeld te krijgen van de haalbaarheid van realisering van 

de toe te kennen bouwmogelijkheden, is in 2006 contact gezocht met de eigenaren van de gronden. 

Van het gros van de eigenaren is een positieve reactie ontvangen. Een aantal had de gronden reeds in 

eigendom verworven met het doel deze ooit eens te bebouwen. 




Gelet op deze reacties en de vraag naar nieuwbouw vanuit het dorp (onder anderen blijkend uit de 

dorpsvisie Kiel-Windeweer) is het aannemelijk dat de bouwmogelijkheden de komende jaren ook 

daadwerkelijk worden benut. 

In afwijking van het voorontwerp van dit bestemmingsplan worden de locaties niet met direct bouwrecht 

mogelijk gemaakt, maar met een wijzigingsbevoegdheid. Het opnemen van de wijzigingsbevoegdheid 

leidt ertoe dat -bij daadwerkelijke ontwikkeling van de locatie- met de initiatiefnemer afspraken kunnen 

worden gemaakt over het verhalen van te maken kosten, waaronder planschadeclaims. 

Voor de ontwikkeling van de locatie gelegen tussen de percelen Pieter Venemakade 157 en 161 is 

inmiddels sprake van een concreet bouwverzoek van een initiatiefnemer. Deze locatie is met directe 

bouwtitel opgenomen onder de voorwaarde dat door de initiatiefnemer een overeenkomst waarin het 

planschadeverhaal is geregeld is getekend voordat het bestemmingsplan wordt vastgesteld. 

INRICHTING 

De gekozen locaties dienen in principe te worden bebouwd met vrijstaande woningen. In het dorp zijn de 

meeste woningen immers vrijstaand gebouwd. Eventueel zouden op een perceel twee onder één kap 

woningen kunnen worden geplaatst, mits de uitstraling van het gebouw die van een vrijstaand woonpand 

heeft. Gebouwd dient te worden overeenkomstig de bouwregels geldend voor dit bestemmingsplan. De 

regels in het beschermde dorpsgezicht zijn afgestemd op het karakter van het dorpsgezicht. 

Verder dienen de woningen te voldoen aan de Welstandsnota en het 'Beeldkwaliteitsplan 

nieuwbouwlocaties Kiel-Windeweer', dat wordt toegevoegd aan de Welstandsnota. De procedure voor de 

vaststelling van het beeldkwaliteitsplan loopt parallel met de procedure van het voorliggende 


CONCLUSIE 

De voorgestelde locaties en inrichtingsvoorwaarden voor de woningbouw, staan borg voor een optimale 

inpassing van nieuwe woningen in de beeldbepalende structuren van het dorp en tasten de 

karakteristieken landschapskenmerken niet aan. 

Aan de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed is advies gevraagd over het beeldkwaliteitsplan Kiel - 

Windeweer. De reactie van de Rijksdienst leidt tot de conclusie dat de gekozen locaties passen binnen 

het beschermd dorpsgezicht. De geadviseerde aanpassingen van de inrichtingsvoorwaarden zijn 

inmiddels in het beeldkwaliteitsplan verwerkt. 

4.2.7 Recreatief - toeristische ontwikkelingen 

In het kader van de economische versterking van de Veenkoloniën, wordt onder meer ingezet op herstel 

van de bestaande kanalen in Oost-Groningen. Verder worden de komende jaren nieuwe verbindingen 

tussen de bestaande kanalen aangelegd. Door de aanleg van het kanaal vanaf het Kieldiep in het zuiden 

van Kiel-Windeweer richting Veendam, gaat Kiel-Windeweer een voorname plaats innemen het 

hoofdtracé van de vaarverbinding tussen het Zuidlaardermeer en Oost- Groningen. De verwachting is dat 

een flinke impuls wordt gegeven aan het (vaar)toerisme. Ook wordt met het project opnieuw de aandacht 

gevestigd op de cultuurhistorische kenmerken en de landschapsstructuren in het gebied. Zo worden 

verschillende bruggen en sluizen in oude staat hersteld. Een uniek veenkoloniaal lint wordt daarmee 

gerestaureerd: het water komt weer centraal te liggen in de dorpen en er ontstaat, na het beëindigen van 

de turfvaart, weer nieuw leven op het water: de recreatievaart. 

Het project wordt in fasen uitgevoerd. De werkzaamheden, waarvan een groot deel inmiddels is 

gerealiseerd, bestaan uit: 

De bouw van een nieuwe sluis in de Leinewijk (nabij 'De Toekomst'); 

Het uitbaggeren van de Leinewijk; 

De bouw van een nieuwe brug in de Zuidlaarderweg in Kiel-Windeweer; 

Het beweegbaar maken van de vaste brug in de Woldweg nabij de Wolfsbarge; 

Het renoveren, vernieuwen en beweegbaar maken van diverse fiets-/voetgangersbruggen langs het 

gehele traject; 

Het beweegbaar maken van enkele bruggen over de Leinewijk en het Kielsterdiep. 

Voor Kiel-Windeweer kunnen deze ontwikkelingen, in samenhang met de aanwijzing tot beschermd 




dorpsgezicht, inhouden dat het dorp in een bredere belangstelling van toeristen komt te staan. Dit 

bestemmingsplan biedt dan ook de mogelijkheden voor activiteiten die hierop inspelen. Gedacht wordt 

aan de vestiging van horeca, minicampings, tuinrecreatie (theetuinen bijvoorbeeld), galerieën, pensions, 

kampeerboerderijen, erfgoedlogies. Verder kan het gaan om watergebonden recreatieve activiteiten, 

zoals verhuur van kano's en waterfietsen. Genoemde mogelijkheden zullen met ontheffing mogelijk 

worden gemaakt, zodat aan medewerking altijd een volwaardige afweging voorafgaat. 

PASSANTENHAVEN 

Naar aanleiding van een particulier initiatief is in het bestemmingsplan een wijzigingsbevoegdheid 

opgenomen om een kleinschalige passantenhaven in combinatie met recreatief verblijf te kunnen 

realiseren. Over de locatie, gebruik en inrichting van de passantenhaven is in 2008 en 2009 intensief 

overleg gepleegd met de initiatiefnemer en de provincie. Dit heeft geresulteerd in een bouwplan en een 

beeldkwaliteitsplan, waarover in principe overeenstemming is bereikt. 

De locatie van de passantenhaven ligt aan de Dorpsstraat (op de grens van Kiel-Windeweer en 

Annerveenschekanaal) en is gelegen in het beschermd dorpsgezicht van Kiel Windeweer. De 

passantenhaven kan niet worden gerealiseerd zonder de huidige openheid van het landschap ter plekke 

aan te tasten; het is nu immers onbebouwde agrarische grond. Deze ingreep is echter niet van dien 

aard dat de te beschermen waarden van het beschermd dorpsgezicht worden aangetast. Zo worden de 

belangrijke zichtlijnen niet verbroken. Het Kieldiep heeft in het beschermd dorpsgezicht een 

hoogwaardige infrastructurele functie. Die functie stamt echter uit de tijd van de veenkoloniën en wordt 

nu niet meer als zodanig gebruikt. Door het gebruik van de passantenhaven zal, door de 

vaartuigbewegingen van de recreatievaart, de hoogwaardige infrastructurele functie voor een belangrijk 

deel in ere hersteld worden. Dit zal een positief gevolg hebben voor de beleving van het gehele 

beschermd dorpsgezicht langs het Kieldiep. Ook het dienen van het belang van de herkenbaarheid en 

zichtbaarheid van de cultuurhistorische waardevolle veenkoloniale diepen en kanalen, waarvan de 

recreatievaart gebruik maakt, mag niet worden onderschat. De passantenhaven is daardoor van groot 

belang voor het welslagen van de recreatievaart over de voormalige veenkoloniale kanalen en diepen en 

voor de recreatief-toeristische aantrekkingskracht van deze gemeente. 




Hoofdstuk 5 Omgevingsfactoren 

Hoe wordt omgegaan met de intrinsieke waarden van het buitengebied? Op welke wijze wordt rekening 

gehouden met de effecten van bedrijvigheid of verkeer in of buiten het plangebied? Het antwoord op deze 

vragen wordt beschreven in dit hoofdstuk, waarbij evenwel steeds het karakter van het bestemmingsplan 

in ogenschouw moet worden gehouden. Het gaat grotendeels om een actualiserend bestemmingsplan; 

de omgeving en de functies blijven onveranderd aanwezig. De argumentatie en de afwegingen zullen 

daarbij minder nadrukkelijk zijn dan bij de in het bestemmingsplan opgenomen nieuwe ontwikkelingen. 

5.1 Besluit-MER, plan-MER en passende beoordeling 

In de Wet milieubeheer zijn activiteiten aangewezen die belangrijke negatieve gevolgen kunnen hebben 

voor het milieu. In het dit bestemmingsplan worden activiteiten mogelijk gemaakt die binnen die 

categorieën vallen. De mogelijke milieugevolgen van die activiteiten moeten volwaardig bij de 

besluitvorming over het bestemmingsplan worden betrokken. Dat volwaardige betrekken moet gebeuren 

volgens procedures en in vormen die zijn vastgelegd in de Wet milieubeheer. Er zijn twee van die 

voorgeschreven procedures en vormen mogelijk: de besluit-MER en de plan-MER. Beide zijn van 

toepassing op dit bestemmingsplan. 

Als een bestemmingsplan ontwikkelingen mogelijk gemaakt die significant negatief effect kunnen 

hebben op een Natura2000 gebied (zoals het Zuidlaardermeergebied en de Drentsche Aa), dan is een 

passende beoordeling nodig. In die passende beoordeling wordt beoordeeld of er inderdaad significant 

negatieve effecten op een Natura2000 gebied optreden. 

5.1.1 Besluit-MER 

In de Wet milieubeheer is de aanleg van meer dan 100 hectare glastuinbouw aangewezen als activiteit 

die een belangrijke negatief gevolg voor het milieu kan hebben. Een bestemmingsplan dat die activiteit 

mogelijk maakt is besluit-MER plichtig. 

In dit bestemmingsplan worden het reeds bestemde tuinbouwgebied Sappemeer - Noord opnieuw 

bestemd. Daardoor wordt het mogelijk om ongeveer 210 hectare gronden direct in gebruik te nemen voor 

glastuinbouw. Bij die oppervlakte is niet de 50 hectare ten westen van de Langewijk gerekend, waarop 

glastuinbouw na toepassing van een wijzigingsbevoegdheid kan plaatsvinden. 

Van de 210 hectare is momenteel ongeveer 45 hectare daadwerkelijk door tuinbouwbedrijven in gebruik. 

Resteert dus een oppervlak van ongeveer 165 hectare waarop glastuinbouwbedrijven zich nog kunnen 

vestigen. Daarmee wordt dus de hierboven genoemde MER - grens van 100 hectare ruim overschreden 

en geldt een besluit-MER - plicht. 

De procedure voor het maken van de besluit-MER is begonnen met de ter inzage legging van de 

startnotitie in juni 2009. Op basis van die startnotitie (en de ontvangen reacties daarop) zijn richtlijnen 

vastgelegd waaraan het besluit-MER dient te voldoen. In de startnotitie was een kaart opgenomen met 

daarop de grens van het glastuinbouwgebied. In de besluit-MER is van die grens afgeweken. De 

afwijkingen zijn echter ondergeschikt van aard en omvang en hebben niet geleidt tot een andere inhoud 

van de besluit-MER dan in de richtlijnen is beschreven. Op 26 februari 2010 heeft de Commissie voor de 

milieueffectrapportage een toetsingsadvies over de besluit-MER uitgebracht.De commissie is van 

oordeel dat in het MER de essentiële informatie aanwezig is voor het volwaardig meewegen van het 

milieubelang bij de besluitvorming over dit deel van het bestemmingsplan. 

In de besluit-MER zijn twee inrichtingsalternatieven voor het glastuinbouwgebied gemaakt waarvan het 

effect op het milieu is bepaald: het Basisalternatief en het Milieualternatief. Naar aanleiding van de 

effecten van die alternatieven is bekeken wat het alternatief is met de minste negatieve en de meeste 

positieve effecten. Dit zogenoemde Meest Milieuvriendelijke Alternatief bestaat uit het Milieualternatief, 

zonder de 50 hectare wijzigingsbevoegdheid, met inbegrip van alle mitigerende maatregelen. 

Mitigerende maatregelen zijn uitvoeringsmaatregelen die kunnen worden genomen om het effect op het 

milieu verder te verzachten. Vervolgens heeft de gemeente het voorkeursalternatief (VKA) gekozen. Dit 

is het alternatief waaraan de gemeente zich moet houden. Het voorkeursalternatief bestaat uit het 




Milieualternatief, inclusief de 50 hectare wijzigingsbevoegdheid, met uitzondering van de daarin 

opgenomen energiemaatregelen. 

Om het effect op het milieu verder te verzachten zijn een aantal mitigerende maatregelen mogelijk. 

Hieronder is weergegeven welke maatregelen zijn gekozen en welke niet en waarom. Ook aan de 

gekozen mitigerende maatregelen moet de gemeente zich houden. 

Thema Mitigerende maatregel Opnemen in 

voorkeursalternatief? 

Waterkwaliteit Beperken verontreinigde lozingen op 

oppervlaktewater. 

Grondwater Ter voorkoming van zettingschade 

aan gebouwen en andere objecten: 

kleinschalige infiltratie, kunstmatig 

hoog houden van waterpeil rondom 

kwetsbare bebouwing. 


Buitengebied, partiële herziening diverse percelen 179 

Ja. 

Lozing wordt geregeld via Wet 

verontreiniging oppervlaktewater (Wvo). 

Waterschap geeft echter aan dat de 

normen van de Kaderrichtlijn Water 

wellicht niet tijdig kunnen worden 

vereist voor het verlenen van een Wvo - 

vergunning. 

Ja. 

Zou een onevenredig gevolg van de 

glastuinbouwontwikkeling met zich 

meebrengen.


Natuurverstoring Beperking van natuurverstoring geluid Ja. 

en licht door de glastuinbouw door: Bepaalde flora- en faunasoorten (m.n. 

- beperking openbare verlichting; vleermuizen) zijn uiterst gevoelig voor 

- extra afscherming van glastuinbouw geluiden lichthinder. Als niet wordt 

vergen; 

voldaan aan natuurwetgeving is 

- zonering van glastuinbouw: aan de glastuinbouw niet mogelijk. Bij 

buitenrand de donkere of geluidsarme concrete uitwerking (vestiging nieuwe 

(delen) van bedrijven. 

bedrijven) zal aan de mitigerende 

maatregelen moeten worden voldaan. 

Natuurversnippering Effect kan worden verbeterd door Ja. 

natuurlijkvriendelijk bermbeheer toe te Natuurvriendelijk aangelegde en aan te 

passen. 

leggen oevers en bermen worden 

natuurvriendelijk beheerd. Voor zover 

het oevers van primaire watergangen 

betreft zal het waterschap hiervoor 

verantwoordelijk zijn. 

Landschap Behoud oostelijke zandkop. Ja. 

Zandkop geeft zichtbaar en herkenbaar 

de aardkundige geschiedenis van het 

gebied weer. Bovendien is de kans op 

verstoring van archeologische waarden 

groot als de zandkop niet wordt 

beschermd. 

Archeologie Bij de inpassing van 

glastuinbouwbedrijven rekening 

houden met de dan beschikbare 

archeologische informatie. 

Verkeer Doortrekken bestaande weg 

Buitenhuizen (op grondgebied 

Slochteren). 

Ja. 

Op basis van de vast te stellen 

archeologieverordening is onderzoek 

verplicht alvorens ter plekke de grond 

dieper dan 40 centimeter - maaiveld 

over een oppervlakte van meer dan 200 

m 2 te roeren. 

Nee. 

Jaarlijks vindt verkeersmonitoring 

plaats. Als die monitoring als resultaat 

heeft dat maatregelen (om gewenst 

verkeersklimaat te realiseren) nodig 

zijn, dan zal (in nauw overleg met de 

gemeente Slochteren) worden 

bekeken in hoeverre het doortrekken 

van de weg Buitenhuizen mogelijk en 

wenselijk is. 

Woon- en leefmilieu Beperken van verstoring woon- en Nee. 

leefklimaat door geluiden lichthinder Een goed woon- en leefklimaat is van 

door: 

groot belang voor het welzijn van de 

- beperking openbare verlichting. mens. Dat klimaat kan afdoende 

- extra afscherming van glastuinbouw worden geregeld binnen de 

vergen. 

gebruikelijke mogelijkheden van de 

- zonering van glastuinbouw: aan de Wet milieubeheer en de Wet 

buitenrand de donkere of geluidsarme ruimtelijke ordening. 

(delen) van bedrijven. 




Afval Stimulering collectief afvalsysteem 

voor hergebruik (vergisting / 

compostering) van vrijkomend 

groenafval in of direct grenzend aan 

het plangebied. 

5.1.2 Plan-MER 

Nee. 

Effect van het collectief systeem is 

beperkt (leidt niet tot een betere 

beoordeling op de 7 puntsschaal). Op 

dit moment niet duidelijk hoe de 

maatregel vorm te geven wel zal er 

naar worden gestreefd om het 

collectief afvalsysteem te stimuleren. 

In de Wet milieubeheer is weergegeven dat voor bestemmingsplannen een plan-MER moet worden 

gemaakt als daarin activiteiten mogelijk worden gemaakt die belangrijke negatieve gevolgen voor het 

milieu kunnen hebben. Een plan-MER is ook nodig als het bestemmingsplan activiteiten mogelijk maakt 

die significant negatief effect op een Natura2000 gebied kunnen hebben. In onze gemeente is het 

Zuidlaardermeer een Natura2000 gebied. 

In dit bestemmingsplan brengen de volgende ontwikkelingen een plan-MER - plicht met zich mee: 

exploitatie van aardgas, zowel proefboringen als winning; 

uitbreiding van intensieve veehouderijen; 

ontwikkelingsmogelijkheden in het Zuidlaardermeergebied; 

ontwikkelingsmogelijkheden voor recreatieve doeleinden. 

Uitbreiding Camping Groningen Internationaal 

De procedure voor de plan-MER is begonnen met de ter inzage legging van de notitie Reikwijdte en 

Detailniveau. Op basis van die notitie (en de ontvangen reacties daarop) zijn richtlijnen vastgelegd 

waaraan de plan-MER moet voldoen. 

In de plan-MER is afgeweken van de richtlijnen voor wat betreft het meenemen van de uitbreiding van de 

intensieve veehouderij op het adres Vossenburg 1. Deze uitbreiding wordt niet meer mogelijk gemaakt in 

dit bestemmingsplan, maar via een andere planologische procedure. Voor die procedure wordt een 

besluit-MER gemaakt. Ook is de mogelijke uitbreiding van de Camping Groningen Internationaal 

toegevoegd als ontwikkeling die een mogelijk significant negatief gevolg kan hebben op het milieu. De 

afwijkingen van de richtlijnen leiden er niet toe dat de mogelijke nadelige gevolgen op het milieu door dit 

bestemmingsplan niet volwaardig worden betrokken bij de totstandkoming van dit plan. 

Naar aanleiding van overleg met de Commissie voor de milieueffectrapportage is een aanvulling 

geschreven op de plan-MER en passende beoordeling. Deze aanvulling is een 'samenhangnotitie' en vat 

samen wat de relatie is tussen de plan-MER voor dit bestemmingsplan en de plan-MER voor de 

structuurvisie Boegbeelden komen tot leven. De aanvulling is op 9 april 2010 opgesteld en aan de 

commissie toegezonden. Op 1 juni 2010 heeft de commissie een toetsingsadvies over de besluit-MER 

(en de aanvulling en passende beoordeling) uitgebracht.De commissie is van oordeel dat in het MER de 

essentiële informatie aanwezig is voor het volwaardig meewegen van het milieubelang bij de 

besluitvorming over dit bestemmingsplan. 

5.1.3 Passende beoordeling 

In de Natuurbeschermingswet 1998 is weergegeven dat een passende beoordeling moet worden 

gemaakt als een plan voorziet in ontwikkelingen die een significant negatief effect kunnen hebben op 

een Natura2000 gebied. Het Zuidlaardermeergebied en de Drentsche Aa zijn dergelijke gebieden. 

Zowel voor de activiteiten die zijn opgenomen in de besluit-MER als die in de plan-MER is een 

passende beoordeling gemaakt. Beide passende beoordelingen zijn als bijlage bij de betreffende 

milieueffectrapportages gevoegd. 

In paragraaf 5.4 is verder ingegaan op de bescherming van natuurwaarden. 




5.2 Actueel m.e.r. 

De wetgeving over milieueffectrapportages is sinds 23 augustus 2010 veranderd. Voor het 

tuinbouwgebied bij Sappemeer noord geldt een verplichting voor het opstellen van een 

m.e.r.-beoordeling. Van deze beoordeling kan worden afgezien door de milieueffectrapportages uit 2010 

actueel te verklaren. Dit is mogelijk omdat sinds 2010 geen relevante wijzigingen zijn geweest die van 

invloed kunnen zijn op de conclusies uit de MER'en en daarnaast de referentiekaders niet zijn 

gewijzigd. Zo maakt het voorliggende bestemmingsplan niets meer of minder mogelijk voor de 

glastuinbouw dan het bestemmingsplan Buitengebied destijds. Een deel van de mitigerende 

maatregelen uit de MER'en is verwerkt (bijvoorbeeld de verkavelingsrichting van de bouwvlakken voor de 

tuinbouw), een deel wordt afgevangen door overige weten regelgeving (bijvoorbeeld lichtemissie van 

kassen door het Besluit glastuinbouw) en een deel zal in de toekomst nader uitgewerkt moeten worden 

in het geval zich een concreet kassenbouwplan voordoet. Voorbeelden hiervan zijn : 

de waterberging: uit het MER blijkt dat in het basisalternatief niet voldoende ruimte voor 

waterberging was, dit heeft ertoe geleidt dat in het milieualternatief en het voorkeursalternatief meer 

ruimte voor waterberging is gereserveerd; 

de mogelijke bodemdaling door eventuele grondwaterverlaging: in het MER zijn de risico's in kaart 

gebracht en wordt gewezen op de benodigde mitigerende maatregelen; 

de verkeerveiligheid in de Slochterstraat. 

Dergelijke voorbeelden zijn niet nieuw want ze maken al onderdeel uit van de eerdere besluitvorming 

(vaststelling bestemmingsplan Buitengebied op 23 augustus 2010). Door het actueel verklaren van de 

inhoud van de MER'en wordt het milieubelang wederom voldoende gewogen bij de besluitvorming over dit 

reparatie bestemmingsplan. 

5.3 Geluid 

Algemeen 

De Wet geluidhinder stelt normen aan de ten hoogst toelaatbare geluidsbelasting op geluidsgevoelige 

bestemmingen (gebouwen en terreinen). Voor zover het bestemmingsplan voorziet in nieuwe 

geluidsgevoelige bestemmingen binnen geluidzones langs wegen, spoor of industrie, moet worden 

voldaan aan die normen. Ook bij de aanleg van wegen moet rekening worden gehouden met de ten 

hoogste toelaatbare geluidsbelasting op geluidgevoelig bestemmingen. 

De ligging van de geluidzones vanwege industrie zijn opgenomen in de verbeelding. De geluidszone 

langs het spoor is weergeven in van de plantoelichting. Ook is langs elke weg een geluidszone 

gelegen, tenzij de maximaal toegestane snelheid op die weg 30 km/u is. 

Te allen tijde is binnen de zones de zogenaamde voorkeursgrenswaarde toegestaan. Als de 

geluidsbelasting meer bedraagt kan een hogere waarde worden verleend, zodat (beperkt) van de 

voorkeursgrenswaarde mag worden afgeweken. Die hogere waarde dient verkregen te zijn op het tijdstip 

van vaststelling van het bestemmingsplan. 

Basis Bestemmingsplan Buitengebied 

In dit bestemmingsplan is de oprichting van geluidsgevoelige bestemmingen binnen de geluidzones 

mogelijk, als wordt voldaan aan de voorkeursgrenswaarde dan wel aan een verkregen hogere waarde. 

Die hogere waarde dient verkregen te zijn op het tijdstip van vaststelling van het bestemmingsplan. 

Geen van de voorgestane woningbouwlocaties ligt binnen een geluidszone van een spoorweg of een 

industrieterrein waardoor wordt voldaan aan de grenswaarden uit de Wet geluidhinder. Verlening van een 

hogere waarde is niet nodig. 

Woningbouw 

Geen van de voorgestane woningbouwlocaties ligt binnen een geluidszone van een spoorweg of een 

industrieterrein. Onderzoek of wordt voldaan aan de voorkeursgrenswaarde door deze geluidsbronnen is 

dus niet nodig. 

De woningbouwlocaties in Kiel - Windeweer en Westerbroek zijn niet gelegen binnen een geluidszone 




van een weg. Voor deze locaties is dus geen nader onderzoek nodig. 

In het kader van de besluit-MER is onderzocht de woningbouw aan het Achterdiep en de Laveiweg 

voldoet aan de geluidsnormen. Het onderzoek is opgenomen in de besluit-MER. 

ACHTERDIEP 

Aan het Achterdiep zijn vijf woningbouwlocaties opgenomen, (gedeeltelijk) gelegen in de geluidzones 

van de A7 en het Achterdiep. Op twee locaties wordt de voorkeursgrenswaarde van 48 dB overschreden 

door het verkeer op het Achterdiep en zal een hogere waarde van maximaal 53 dB worden vastgesteld. 

KALKWIJK 

De woningbouwlocatie aan de Kalkwijk is gelegen binnen de geluidszone van die weg. Uit onderzoek is 

gebleken dat de voorkeursgrenswaarde van 48 dB wordt overschreden als de woning binnen 20 meter uit 

de as van de weg wordt gebouwd. Afhankelijk van de precieze situering van de woning moet een hogere 

waarde voor de gevelbelasting worden vastgesteld. Uitgaande van de rooilijn van de buurwoning zal een 

hogere waarde van maximaal 52 dB worden vastgesteld. 

Overige 

Met toepassing van het bepaalde in de algemene wijzigingsregels is het mogelijk bestaande gebouwen 

in gebruik te nemen voor geluidsgevoelige bestemmingen (o.a. woonfuncties, medische dagverblijven). 

Er is geen akoestisch onderzoek uitgevoerd naar de geluidsbelasting op die gebouwen, omdat op dit 

moment niet bekend is om welke gebouwen het gaat. De geluidsbelasting op de gevels ter plaatse van 

die geluidsgevoelige bestemmingen, zal dus moeten voldoen aan de voorkeursgrenswaarde of aan een 

hogere waarde als die in het verleden is verleend. 

5.4 Ecologie 

5.4.1 Gebiedsbescherming 

5.4.1.1 Ecologische hoofdstructuur (EHS) 

In ons land wordt vanaf 1990 gewerkt aan de ecologische hoofdstructuur (EHS): een samenhangend 

netwerk van ecologisch waardevolle gebieden. De planning is dat het netwerk in 2018 is gerealiseerd. 

Het ruimtelijke beleid voor de EHS is gericht op behoud en ontwikkeling van de wezenlijke kenmerken 

en waarden. De provincie beschermt de EHS volgens de regels welke zijn opgenomen in het document 

'spelregels voor de EHS'. Natura2000 gebieden maken ook deel uit van de EHS, maar voor deze 

gebieden gelden strengere regels (zie verderop). 

De spelregels EHS gaan uit van het 'nee- tenzij' regiem: ruimtelijke ingrepen in (dus niet er buiten) de 

EHS, met significant negatieve effecten op de wezenlijke kenmerken en waarden van het gebied, zijn in 

beginsel niet toegestaan. Zo'n project kan alleen doorgaan, als er geen reële alternatieven mogelijk zijn 

èn er sprake is van redenen van groot openbaar belang. Een initiatiefnemer is in dit geval verplicht om de 

negatieve effecten te mitigeren. Dit houdt in dat het optreden van negatieve effecten wordt voorkomen of 

beperkt door aanvullende maatregelen te treffen. Bij overblijvende negatieve effecten is compensatie de 

laatste stap om de optredende schade te herstellen. 

Afwijken van het 'nee - tenzij' regiem is mogelijk onder voorwaarden. Die afwijking geldt voor een 

combinatie van plannen, projecten of handelingen die tot doel heeft de kwaliteit en/of kwantiteit van de 

EHS op gebiedsniveau per saldo te verbeteren. Ook kan de EHS begrenzing worden aangepast om de 

EHS duurzaam ecologisch in te passen. Aanpassing van de begrenzing is ook om andere initiatieven 

dan ecologische mogelijk, mits het initiatief leidt tot versterking van de EHS. 

In EHS gebieden waar landbouw de hoofdfunctie is, geldt het beschermingsregime niet voor activiteiten 

die onderdeel vormen van een normale agrarische bedrijfsvoering. Vergroting van het agrarisch 

bouwperceel kan wel op beperkingen vanuit het EHS-beleid stuiten. Binnen de EHS is er ook ruimte 

voor (extensief) medegebruik, zoals wandelen, fietsen en kanoën. Bij dit medegebruik moet eventuele 

schade aan zowel actuele als potentiële natuurwaarden tot een minimum worden beperkt. 




Basis Bestemmingsplan buitengebied 

In dit bestemmingsplan is de EHS (incl. Natura2000 gebied) opgenomen in de bestemming 'Natuur', 

voor zover de betreffende gronden reeds voor dit doel zijn verworven. Dit plan voorziet niet in 

ontwikkelingen in de EHS die significante negatieve effecten op de EHS met zich mee kunnen brengen. 

5.4.1.2 Natura2000 gebied 

De Europese commissie streeft er naar een samenhangend netwerk van belangrijke natuurgebieden te 

realiseren, het zogenaamde Natura2000 netwerk. De Natura2000 gebieden in ons land maken deel uit 

van de EHS (zie boven). Op dit moment wijst Nederland gebieden aan die deel uit gaan maken van dat 

Europese netwerk. Het Zuidlaardermeergebied en de Drentsche Aa zijn Natura2000 gebieden. In de 

Natuurbeschermingswet 1998 is bepaald dat het verboden is om zonder vergunning handelingen te 

verrichten die de gunstige staat van instandhouding van de aangewezen flora- en faunasoorten en 

habitattypen in gevaar kunnen brengen. Om te bepalen wat de 'gunstige staat van instandhouding' is, 

zijn instandhoudingsdoelstellingen voor de aangewezen soorten en habitats geformuleerd. 

In principe zijn alle handelingen die effect kunnen hebben op het kunnen behalen van de 

instandhoudingsdoelstellingen van het gebied vergunningplichtig. Ook handelingen buiten het 

Zuidlaardermeergebied en de Drentsche Aa kunnen effect op het gebied hebben, dus vergunningplichtig 

zijn. Enige uitzonderingen worden gevormd door: 

bestaand gebruik: gebruik dat voor 1 oktober 2005 werd verricht en dat sindsdien niet in 

betekenende mate is gewijzigd, behalve als dat gebruik niet nodig is voor het natuurbeheer van het 

gebied en significante gevolgen kan hebben op het gebied; 

handelingen die in een beheerplan zijn opgenomen. 

De provincie is het bevoegd gezag om de vergunning te mogen verlenen. Het is dus ook logisch dat de 

provincie het beheerplan opstelt. In dat beheerplan worden maatregelen beschreven die getroffen dienen 

te worden om de instandhoudingsdoelstellingen te kunnen realiseren. Op dit moment is er nog geen 

beheerplan voor het Zuidlaardermeergebied en de Drentsche Aa omdat deze gebieden nog niet definitief 

tot Natura2000 gebied zijn aangewezen. Omdat ze nog niet definitief zijn aangewezen zijn dus ook de 

grenzen en de instandhoudingsdoelstellingen nog niet vastgelegd. Dat heeft tot gevolg dat het moeilijk 

voor natuurlijke personen is om te beoordelen of bestaand gebruik significante gevolgen kan hebben op 

een Natura2000 gebied. Daarom is bepaald dat de bewijslast dat bestaand gebruik significante gevolgen 

op het gebied kan hebben, bij de Minister van Landbouw, Natuurbeheer en Voedselkwaliteit ligt. 

Basis bestemmingsplan buitengebied 

Het bestemmingsplan mag geen gebruiken toestaan die mogelijk significant negatieve gevolgen kunnen 

hebben op het kunnen realiseren van de instandhoudingsdoelstellingen van het Zuidlaardermeergebied 

en de Drentsche AA. Om te bepalen dat het bestemmingsplan inderdaad dergelijke ontwikkelingen niet 

mogelijk maakt, is getoetst welke ontwikkelingen sowieso geen significant effect kunnen hebben. Voor 

de ontwikkelingen waarbij significante negatieve effecten niet kunnen worden uitgesloten is een 

'passende beoordeling' gemaakt (de Natuurbeschermingswet 1998 stelt dat verplicht). 

Voor de activiteiten in dit bestemmingsplan die significante negatieve effecten kunnen hebben op de 

Natura2000 gebieden zijn twee passende beoordelingen gemaakt. Die passende beoordelingen zijn 

opgenomen als bijlage bij de plan-MER en bij de besluit-MER. 

De passende beoordelingen zijn gemaakt op basis van de mate van concreetheid van dit 

bestemmingsplan. De passende beoordelingen kunnen voor bepaalde gebruiken als resultaat hebben 

dat: 

die gebruiken wel effecten zullen hebben op een Natura2000 gebied, maar dat die effecten zeker 

niet significant zijn. In dat geval zal dat gebruik in dit bestemmingsplan worden toegestaan, mits 

maatregelen worden genomen om dat effect te beperken; 

gegevens niet concreet genoeg zijn om te kunnen bepalen of het gebruik significante effecten heeft 

op een Natura2000 gebied. Om negatieve effecten op de natuur te voorkomen zal in het 

bestemmingsplan dat gebruik dus pas toegestaan zijn na ontheffing van de gebruiksregels in dit 

bestemmingsplan en, mits geen aantasting van een Natura2000 gebied optreedt. 

De resultaten van de passende beoordelingen zullen in het definitieve bestemmingsplan worden verwerkt 




en zijn dus nog niet in dit bestemmingsplan verwerkt. In dit bestemmingsplan zijn ook nog niet de 

resultaten van het concept beheerplan van de provincie verwerkt. Omdat in de passende beoordelingen 

ook het concept beheerplan voor het Zuidlaardermeergebied is meegenomen en het bestemmingsplan 

wordt aangepast aan de resultaten van die beoordeling, worden de resultaten van het concept 

beheerplan ook pas in het definitieve bestemmingsplan opgenomen. 

5.4.1.3 Verzuringsgevoelige gebieden 

De Wet ammoniak en veehouderij kent 

regels ter bescherming van zeer kwetsbare 

gebieden. Gebieden zijn zeer kwetsbaar 

als ze voor verzuring gevoelig zijn én 

binnen de door de provincie begrensde 

Ecologische Hoofdstructuur liggen. Binnen 

een zone van 250 meter rondom kwetsbare 

gebieden is het niet toegestaan nieuwe 

veehouderijen te starten en zijn de 

uitbreidingsmogelijkheden voor bestaande 

veehouderijen beperkt. 

Basis bestemmingsplan buitengebied 

In dit bestemmingsplan zijn geen bestaande veehouderijen in de zone aanwezig en is in zijn 

algemeenheid vestiging van intensieve veehouderijen niet toegestaan. Het dus niet noodzakelijk de voor 

verzuring gevoelige gebieden en de bufferzones daaromheen in dit bestemmingsplan op te nemen. 

5.4.2 Soortbescherming 

5.4.2.1 Flora- en faunawet 

De bescherming van planten- en diersoorten is geregeld in Flora- en Faunawet. In deze wet heeft de 

overheid planten- en diersoorten aangewezen die beschermd moeten worden. Handelingen die een 

verstoring van de beschermde soorten met zich mee kunnen brengen zijn verboden. 

Iedereen heeft de algemene zorgplicht om de beschermde soorten niet te verstoren. Die zorgplicht geldt 

altijd en overal. 

Niet in alle gevallen kan worden voorkomen dat negatieve effecten op beschermde dieren 

plantensoorten optreden. In die gevallen bestaat de mogelijk dat ontheffing wordt verleend van het verbod 

op verstoring van beschermde dieren plantensoorten. Die ontheffing wordt verleend door het Ministerie 

van Landbouw, Natuurbeheer en Voedselkwaliteit (LNV). 

Naar gelang de gunstige instandhouding van de soort is het beschermingsregime voor bepaalde planten- 

en diersoorten zwaar of minder zwaar. Het Besluit vrijstelling beschermde dieren plantensoorten bevat 

mogelijkheden waardoor het verkrijgen van ontheffing van de Flora- en faunawet niet meer nodig is. 

Vrijstelling van het verbod op het verstoren van beschermde soorten, geldt bij: 

de uitvoering van werkzaamheden in het kader van bestendig beheer of onderhoud van vaarwegen, 

watergangen, waterkeringen, oevers, vliegvelden, wegen, spoorwegen en bermen en in het kader van 

natuurbeheer; 

de uitvoering van werkzaamheden in het kader van bestendig beheer of onderhoud in de landbouw 




en de bosbouw; 

bestendig gebruik; 

de uitvoering van werkzaamheden in het kader van ruimtelijke ontwikkeling en inrichting. 

Aan de vrijstelling voor bovengenoemde activiteiten zijn voorwaarden verbonden die verschillen 

afhankelijk van de gunstige instandhouding van de soort. Er zijn drie categorieën te onderscheiden: 

tabel 1- algemene soorten 

Deze soorten zijn genoemd in de 'regeling vrijstelling beschermde dieren plantensoorten'. Er geldt een 

vrijstelling zonder voorwaarden. Wel geldt de algemene zorgplicht. 

tabel 2 - overige soorten 

Dit zijn de soorten die niet zijn genoemd in tabel 1 of tabel 3. Als volgens een gedragscode wordt 

gewerkt die is goedgekeurd door de minister van LNV is geen ontheffing nodig. Als niet volgens een 

dergelijk gedragscode wordt gewerkt kan ontheffing van de Flora- en faunawet nodig zijn. Het verlenen 

van ontheffing is dan afhankelijk van de vragen: 

in welke mate wordt de functionaliteit van de voortplantings- en/of vaste rusten verblijfplaats 

aangetast door de werkzaamheden? 

komt het voorbestaan van de soort in gevaar? 

Vogels maken deel uit van dit beschermingsregime. Voor vogels geldt dat alleen ontheffing kan worden 

verkregen op grond van een genoemd wettelijk belang uit de Vogelrichtlijn. Dat zijn: 

bescherming van flora en fauna; 

veiligheid van het luchtverkeer; 

volksgezondheid of openbare veiligheid. 

Ontheffing voor effecten van ruimtelijk ingrepen op vogels wordt dus niet afgegeven. Dit heeft tot gevolg 

dat een ruimtelijk ingreep zodanig moet plaatsvinden dat vogels niet worden verstoord. Dit kan door de 

ruimtelijke ingreep te plegen conform een goedgekeurde gedragscode. In het geval dat niet mogelijk is, 

dienen maatregelen te worden genomen zodat met de ruimtelijk ingreep de functionaliteit van de 

voortplantings- en/of vaste rusten verblijfplaats van de soort blijft behouden. Het betreft hier de functies 

van het leefgebied die ervoor zorgen dat de soort succesvol kan rusten of voortplanten, bijvoorbeeld 

migratieroutes en foerageergebied. Het ministerie van LNV toetst of de te nemen maatregelen afdoende 

zijn. 

tabel 3 - zwaar beschermde soorten 

Dit zijn de soorten genoemd in bijlage 1 van het Besluit vrijstelling beschermde dieren plantensoorten 

en in bijlage IV van de EU-Habitatrichtlijn. Voor de verstoring van deze soorten is altijd ontheffing van de 

Flora- en faunawet nodig. 

Voor bijlage 1-soorten kan ontheffing worden aangevraagd op grond van alle genoemde wettelijke 

belangen. Daartoe behoort ook de uitvoering van werkzaamheden in het kader van ruimtelijke inrichting 

of ontwikkeling. 

Voor soorten genoemd in Bijlage IV van de Habitatrichtlijn geldt dat voor de uitvoering van een ruimtelijke 

ingreep geen ontheffing kan worden verleend, tenzij die ingreep een van de hieronder weergegeven 

wettelijke belangen dient: 

bescherming van flora en fauna; 

volksgezondheid of openbare veiligheid; 

dwingende redenen van groot openbaar belang, met inbegrip van redenen van sociale of 

economische aard, en voor het milieu wezenlijke gunstige effecten. 

Bij de beoordeling van ontheffing voor tabel- 3 soorten stelt het Ministerie van LNV de volgende vragen in 

onderstaande volgorde: 

In welke mate wordt de functionaliteit van de voortplantings- en/of vaste rusten verblijfplaats 

aangetast door de werkzaamheden? 

Is er een wettelijk belang? 

Is er een andere bevredigende oplossing? 

Komt de gunstige staat van instandhouding niet in gevaar? 




Basis bestemmingsplan Buitengebied 

Het bestemmingsplan mag alleen die ontwikkelingen mogelijk maken waarvoor redelijkerwijs inzicht 

bestaat op het verkrijgen van ontheffing van de Flora- en faunawet, danwel dat maatregelen mogelijk zijn 

om verstoring te voorkomen en te beperken van soorten waarvoor geen ontheffing mogelijk is. 

5.4.2.2 Woningbouw 

Op één locatie in Kiel - Windeweer uitgezonderd (Pieter Venemakade tussen nrs. 157 en 161) worden 

alle woningbouwmogelijkheden met wijzigingsbevoegdheid opgenomen. 

De woningbouwlocatie op het adres Pieter Venemakade tussen 157 en 161 maakt in de huidige situatie 

deel uit van een groot areaal akkerbouwgrond. Die grond wordt gangbaar bemest en ontwaterd en dus 

relatief soortenarm. De locatie is gelegen in het bebouwingslint van Kiel - Windeweer, grenst aan de 

weg Pieter Venemakade en staat dus al geruime tijd onder invloed van menselijk activiteiten. Aan de 

noordzijde wordt de locatie begrensd door een wijk en aan de zuidzijde door een erf van een woning. Op 

de locatie zelf zijn geen opstaande groenelementen of bouwwerken aanwezig. Op basis van de 

ecologische basiskaart blijkt niet de aanwezigheid van beschermde dier- of plantensoorten op of nabij 

de locatie. Deze constatering in relatie met het geringe te bewonen oppervlak en de aard van de 

werkzaamheden, leidt tot de conclusie dat de woningbouw niet tot gevolg heeft dat de functionaliteit van 

de voortplantings- en/of vaste rusten verblijfplaats van vogels of tabel 3 soorten wordt aangetast. De 

uitvoerbaarheid van de woningbouw ter plekke is daarmee aangetoond. Wel geldt de algemene 

zorgplicht. 

Woningbouw op de overige locaties is mogelijk gemaakt met wijzigingsbevoegdheid of uitwerkingsplicht. 

Uit raadpleging van de ecologische basiskaart blijkt dat de voorkomende soorten de uitvoerbaarheid van 

de woningbouw niet in de weg staat. Bij toepassing van de wijzigingsbevoegdheden en de 

uitwerkingsplicht zal nader onderzoek plaatsvinden om het effect van de woningbouw op beschermde 

soorten te concretiseren. Door inrichtings- en uitvoeringsmaatregelen te treffen kan verstoring van de 

dan voorkomende soorten worden voorkomen of afdoende beperkt. 

5.4.2.3 Glastuinbouw 

Het gebied in Sappemeer - Noord waarop glastuinbouw is toegestaan, is momenteel in gebruik voor 

akkerbouw, grasland en glastuinbouw. De gangbaar gebruikte agrarische gras- en akkerlanden worden 

bemest en ontwaterd en zijn relatief soorten arm. In de besluit-MER zijn de effecten van de 

glastuinbouw op de natuurwaarden bij invulling volgens het voorkeursalternatief onderzocht. 

Door het landbouwkundige karakter zal er door de tuinbouw geen biotoopverlies optreden wat betreft 

beschermde plantensoorten en/of bedreigde plantensoorten. Planten die in sloten, slootkanten of 

wegbermen voorkomen krijgen in de toekomstige situatie meer vestigingsmogelijkheden door dat de 

lengte aan sloten oevers en wegbermen toeneemt. Biotopen in en rond de bestaande bebouwing- en 

groenstructuren, zullen niet worden aangetast. Mogelijk treedt er wel verlies van leefgebied en/of 

foerageergebied op van aanwezige vogelsoorten. Door het beperkte areaal aan grasland is het belang 

van het plangebied voor doortrekkende en overwinterende vogels echter gering. 

Verstoring door geluid (kassen en vrachtwagens) wordt als minimaal beschouwd en zal voornamelijk 

een rol spelen bij de mogelijk aanwezige vogels in het plangebied. Nachtdieren als vleermuizen en uilen 

zullen hier geen storing van ondervinden, er zijn geen verblijfplaatsen in het gebied bekend en 

geluidsoverlast bij het foerageren of vliegen speelt geen rol. De toename van het geluid is daarvoor te 

beperkt. 

Verstoring door licht (kunstmatige verlichting) kan optreden voor de lichtgevoelige en 

verstoringsgevoelige vleermuissoorten. De andere vleermuissoorten zullen minder worden verstoord en 

wellicht juist worden aangetrokken door het licht vanwege de toename van insecten. Van vleermuizen is 

bekend dat zij moeilijk een andere vliegroute nemen en structuren in het landschap als 

oriëntatiegebruiken. Door het zo veel mogelijk beschermen van bestaande vliegroutes en van gebruikte 

landschapstructuren alsmede door de aanleg van landschapsstructuren die geschikt zijn voor oriëntatie, 

kan de verstoring worden beperkt. 

De aanleg van landschapsstructuren (zoals waterpartijen) en het beheer van oevers op natuurvriendelijke 

wijze, zal tot gevolg dat het voedselaanbod toeneemt voor de aanwezige vleermuizen. Voor de 




lichtgevoelige vleermuissoorten zal dit effect minder gunstig zijn dan voor de minder lichtgevoelige 

vleermuissoorten. De aanleg van waterpartijen en natuurvriendelijk oeverbeheer zal een verbetering zijn 

ten opzichte van de huidige situatie voor de plantensoorten en faunasoorten die van die biotoop gebruik 

maken (zoals algemeen voorkomende amfibiesoorten). 

De verstoring van de aanwezige beschermde soorten zal hoofdzakelijk voortkomen uit de 

tuinbouwontwikkeling in de vorm van kassen. Die glastuinbouw zal deze dienen te voldoen aan het 

Besluit glastuinbouw. In dat Besluit worden eisen gesteld aan de maximale lichtsterkte en aan het 

beperken van lichtuitstraling. Tevens kunnen maatwerkvoorschriften worden gegeven ten aanzien van de 

assimilatieverlichting. In het tuinbouwgebied worden ruimtelijke inrichtingsmaatregelen getroffen om 

verstoring van beschermde soorten te voorkomen en te beperken. Bestaande wijken en overige 

landschapsstructuren worden zo veel mogelijk behouden en nieuw waterpartijen en 

landschapsstructuren worden aangelegd. 

Voor zover de verstoring niet kan worden voorkomen of beperkt voor vogels en tabel 3 soorten, komt die 

verstoring voort uit dwingende redenen van openbaar belang. De glastuinbouw is van oudsher een 

economische pijler van belang voor Nederland. Om dat economisch belang te beschermen en te 

versterken is begin 2000 door het Rijk beleid opgesteld om glastuinbouwgebieden te ontwikkelen buiten 

het Westland. De tuinbouwlocatie Sappemeer - Noord is vervolgens door de provincie aangewezen als 

concentratiegebied voor glastuinbouw. De voorgestane concentratie van glastuinbouwbedrijven biedt 

schaal- en locatievoordelen (zowel ruimtelijk, milieuhygiënisch als economisch) ten opzichte van 

verspreidt glas. Glastuinbouwbedrijven mogen zich uitsluitend vestigen op de aangewezen locaties. 

Alternatieven voor de aangewezen locaties zijn er niet. Ook zijn er geen reële inrichtingsalternatieven 

anders dan het gekozen voorkeursalternatief zoals weergegeven in de besluit-MER. 

5.5 Water 

Bij de voorbereiding van de Nota van Uitgangspunten (de beleidsmatige basis voor dit bestemmingsplan) 

als ook bij de voorbereiding van het bestemmingsplan zelf, is intensief overleg gevoerd met het 

waterschap Hunze en Aa's. Bij de voorbereidende besprekingen over de waterparagraaf van dit 

bestemmingsplan is verder een provinciale vertegenwoordiger aangeschoven. In overleg met deze 

gesprekspartners is de volgende opzet van de waterparagraaf voor het bestemmingsplan voor het 

buitengebied afgesproken: 

1. Beschrijving van het waterrelevant beleid (rijksbeleid, POP en Nationaal- en Regionaal 

Bestuursakkoord water, gemeentelijke visie); 

2. Beschrijven van het waterhuishoudkundig systeem, grond en oppervlaktewaterkwantiteit, 

wateroverlast, verdroging en gronden oppervlaktewaterkwaliteit; 

3. Beschrijving van de beïnvloeding van het systeem, zoals riolering buitengebied en overstorten en 

bijvoorbeeld grondwaterwinning alsmede nieuwe ontwikkelingen; 

4. Inpassen ruimte voor water, zoals bergingsgebieden; 

5. Veiligheid; liggen er boezemwateren binnen het gebied en hoe wordt er omgegaan met kaden; 

6. Afspraken over het dempen van sloten en het compenseren hiervan; 

7. Aangeven of er nu knelpunten in het watersysteem zijn en deze benoemen; 

8. Aangeven dat bij toekomstige ontwikkelingen gekeken zal worden naar de mogelijkheden om 

kleinschalige bergingsmogelijkheden voor water te realiseren. 

Hieronder wordt puntsgewijs op het bovenstaande ingegaan. Daarna wordt kort ingegaan op de 

belangrijkste waterhuishoudkundige gevolgen van het glastuinbouw gebied. 

5.5.1 Waterrelevant beleid 

Het beleid beschreven in de Vierde Nota Waterhuishouding, aangaande de waterhuishoudkundige 

inrichting van stedelijk gebied richt zich op een duurzamer en gezonder gebruik van watersystemen. 

Concreet worden de volgende beleidsvoornemens genoemd: 

Gebieden zelfvoorzienend maken door waterconservering te stimuleren en waterbuffering te 




bevorderen. Langs deze weg kan een bijdrage worden geleverd aan het voorkomen van wateroverlast 

en het vergroten van het oppervlak natte natuur. Op deze manier worden problemen minder 

afgewenteld op naastgelegen gebieden, maar worden oplossingen binnen de stroomgebieden 

gezocht. Een bijkomend voordeel is dat bestaande problemen met betrekking tot verdroging en 

gebiedsvreemd water worden beperkt. 

Combineren van natuurherstelprojecten met mogelijkheden voor een vergrote waterconservering. 

hiermee kan de invloed van aanvoer van gebiedsvreemd water worden beperkt. 

Vermindering/vertraging van de bodemdaling door verandering van functies en het treffen van 

maatregelen, andere keuzes voor de inrichting en het gebruik van het gebied, vastleggen van de bij 

de functie behorende grondwatersituatie en het waterbergend vermogen. 

Provincies en gemeenten wordt gevraagd met ruimtelijke planning de verdrogingsbestrijding te 

ondersteunen en te voorkomen dat het areaal verdroogd gebied toeneemt. Waterschappen moeten 

in het beheersplan aangeven hoe zij de gewenste grondwatersituatie voor de diverse bestemmingen, 

en voor de verdroogde natuurgebieden in het bijzonder, door hun beheer willen realiseren. 

Versterking van waterconservering en veerkracht van het watersysteem door het toestaan van 

peilfluctuaties of langdurig hoge peilen. 

Naar aanleiding van de wateroverlast eind jaren negentig van de vorige eeuw heeft de Commissie 

Waterbeheer 21ste eeuw opdracht gekregen advies uit te brengen over de waterhuishoudkundige 

inrichting van Nederland. Hevige regenval leidde in het najaar van 1998 tot flinke schade in Zuidwest- en 

Noordoost-Nederland. Polders moesten onder water worden gezet om elders bij steden en dorpen 

dijkdoorbraken te voorkomen. De oorzaak is het steeds intensiever gebruik van grond voor landbouw, 

natuur en verstedelijking. Klimaatveranderingen, zeespiegelstijging en bodemdaling zullen deze 

problemen nog vergroten. Om veiligheid te creëren en schade door wateroverlast en droogte te 

voorkomen, kiest de commissie bij de keuze van maatregelen voor een drietrapsstrategie: 

1. Overtollig water zo veel mogelijk bovenstrooms vasthouden in de bodem en in oppervlaktewater. 

2. Zonodig water tijdelijk bergen in retentiegebieden langs de waterlopen waarvoor ruimte moet worden 

gecreëerd. 

3. Pas als 1 en 2 te weinig opleveren, water afvoeren naar elders of, als dat niet kan, het water bij zeer 

extreme omstandigheden gecontroleerd opvangen in daarvoor aangewezen gebieden. 

De commissie constateerde verder dat een gezamenlijke aanpak van de verschillende overheden 

dringend noodzakelijk is. 

Het Regionaal Bestuursakkoord Water is in 2005 door de diverse gemeenten en andere overheden 

vastgesteld. Het akkoord heeft tot doel bestuurlijke overeenstemming te bereiken over de regionale 

wateraanpak. In dit akkoord wordt extra ruimte gevraagd voor de opvang en de berging van water. 

In het Provinciaal Omgevingsplan heeft de provincie gebieden aangewezen binnen het territorium van het 

waterschap Hunze en Aa's, die bij extreme natte perioden dienen als waterberging. De 

bergingsgebieden in de gemeente Hoogezand-Sappemeer zijn inmiddels gerealiseerd (zie Hoofdstuk 3). 

In 2006 is de brede beleidsvisie Gemeentelijk Waterplan door de gemeenteraad vastgesteld. Het doel 

van het waterplan is het water op een goede manier in te passen in de ruimtelijke ordening waardoor 

een duurzaam watersysteem ontstaat. Water wordt dan ook vanaf het begin van het planproces als 

mede-ordenend principe meegenomen. Ruimtelijke ontwikkelingen die gevolgen kunnen hebben voor de 

waterhuishouding worden alleen opgenomen in dit bestemmingsplan als daarover overeenstemming is 

bereikt met waterschap. 

5.5.2 Waterhuishoudkundig systeem 

Afwatering 

Binnen het plangebied liggen twee boezemsystemen, de Duurswoldboezem die op de Eems bij Delfzijl 

afwatert en het Eemskanaal Dollardboezem die op de Eems bij Delfzijl en Nieuwe Statenzijl afwatert. 

De Duurswoldboezem bestaat in hoofdlijnen uit het Slochterdiep en het Afwateringskanaal Duurswold 

met het Schildmeer hier middenin. De gebieden van de gemeente Hoogezand-Sappemeer die ten 

noorden van het Winschoterdiep liggen wateren hierop af. Deze gebieden liggen binnen verschillende 

polders en wateren via gemalen af op dit boezemsysteem. De oppervlaktewaterpeilen liggen relatief laag 

en liggen tussen - 3,55 meter en -0,20 meter ten opzichte van NAP. In alle polders worden verschillende 




zomer en winterpeilen voor de oppervlaktewaterstanden aangehouden, daarbij liggen de winterpeilen in 

principe lager dan zomerpeilen voor het oppervlaktewater, afhankelijk van de hoogteligging van het 

maaiveld, de grondslag en de functie van het gebied. 

De Eemskanaal Dollardboezem wordt gevormd door het zuidelijk deel van de Hunze, het Zuidlaarder- en 

Foxholstermeer, de Leinewijk, het Drentsche Diep, het (Oude) Winschoterdiep, het Kieldiep en het 

Borger- en Tripscompagniesterdiep. Het gebied ten zuiden van het Winschoterdiep watert af op deze 

boezem. Deels direct via het Kiel- en Borgercompagniesterdiep op het Winschoterdiep en deels via het 

Zuidlaardermeer en/ of het Drentsche diep. Het hele gebied bestaat uit polders die worden bemalen door 

verschillende gemalen. Ook hier gelden verschillende zomer- en winterpeilen voor de 

oppervlaktewaterstanden. Afhankelijk van de hoogteligging, grondslag en functie in het gebied varieren 

de peilen tussen +1,35 meter en -1,20 meter NAP (boezemsysteem noord en zuid). 

Zuivering afvalwater 

Voor het afvalwater van de gerioleerde gebieden vindt de zuivering plaats in de 

rioolwaterzuiveringsinstallatie Hoogezand, net ten noorden van het Winschoterdiep. Vanaf 2008 vindt de 

zuivering van het afvalwater van het westelijk deel van de gemeente plaats in de nieuwe 

rioolwaterzuiveringsinstallatie in Foxhol. In het buitengebied van de gemeente liggen echter nog percelen 

die niet aangesloten zijn op de riolering. Een groot deel van deze percelen zijn reeds aangesloten op het 

riool of voorzien van een IBA (Individuele Behandeling van Afvalwater). De komende jaren zal dit ook voor 

het resterende kleine aantal percelen gebeuren. Hierdoor zal er geen ongezuiverd afvalwater meer 

worden geloosd op het oppervlaktewater. 

5.5.3 Beïnvloeding systeem 

De zoutwinning van Nedmag heeft voornamelijk betrekking op het grondgebied van de gemeenten 

Veendam en Menterwolde. Volgens de huidige prognoses is er slechts sprake van een lichte 

bodemdaling aan de oostkant van de zoutwinning. Het gaat daarbij om enkele centimeters. 

Bodemdaling door zoutwinning 

De effecten van de zoutwinning zijn in het gebied van dit bestemmingsplan gering. Met het waterschap 

is overleg gepleegd over de locaties in het buitengebied waar de gemeente op beperkte schaal een 




invulling met woningbouw wil toestaan. Toetsing aan de waterkansenkaart levert voor de 

uitwerkingslocatie Laveiweg goede resultaten op en een basis om verdere plannen te ontwikkelen. Bij 

uitvoering van de genoemde woningbouwplannen wordt aandacht besteed aan het watersysteem ter 

plaatse en wordt zoveel mogelijk gehandeld overeenkomstig de gemeentelijke watervisie. 

5.5.4 Ruimte voor water 

De van provinciewege aangewezen grootschalige bergingsgebieden worden met dit bestemmingsplan 

vastgelegd. Hierboven en in het beleidsdeel werd hier al aandacht aan besteed. Bij de nieuwe 

ontwikkelingen die dit plan mogelijk maakt zal aandacht worden besteed aan het opnemen in de 

concrete planvorming van kleinschalige bergingsgebieden. Gedacht wordt aan de uitwerking van het 

woongebied langs de Laveiweg. 

5.5.5 Boezemkering 

De boezemkaden verkrijgen in dit bestemmingsplan bescherming door het toekennen van een 

dubbelbestemming. 

5.5.6 Dempen sloten en compensatie 

Het beleid van het waterschap ter zake houdt in, dat slootdemping in landbouwgebied en bebouwd 

gebied wordt toegestaan mits compenserende bergingsmaatregelen worden getroffen. Uitzondering 

vormen droge gebieden (grondwatertrap VI, VII en VIII) waar geen problemen ontstaan met de hogere 

grondwaterstanden die worden veroorzaakt door het dempen van sloten. Het beleid van het waterschap 

ziet slechts toe op het waterhuishoudkundig systeem; dempingen en compensatie dienen ook conform 

bepalingen uit dit bestemmingsplan te zijn. 

In natuurgebied mogen van het waterschap sloten worden gedempt. Voorwaarde is dat na het dempen 

van sloten de maatgevende afvoer in de nieuwe situatie niet groter is dan de huidige maatgevende 

afvoer. Daarnaast mogen omliggende functies niet nadelig worden beïnvloed door de verhoging van 

grondwaterstanden ten gevolge van het dempen van sloten. 

5.5.7 Knelpunten in het watersysteem 

In het zuidelijke deel van het buitengebied zijn geen noemenswaardige knelpunten bekend. In de 

omgeving rond Westerbroek is er sprake van een knelpunt in het watersysteem. Het waterschap zoekt 

in samenwerking met de eigenaar van de betreffende gronden (Natuurmonumenten), naar mogelijkheden 

ter verlichting van deze problematiek. 

5.5.8 Kleinschalige bergingsmogelijkheden 

Bij nieuwe ontwikkelingen in het buitengebied zal per afzonderlijke ontwikkeling worden bekeken of er 

mogelijkheden zijn binnen de plannen kleinschalige bergingsmogelijkheden voor water te realiseren zijn. 

5.5.9 Glastuinbouw 

Waterhuishouding 

Omzetting van de bestaande akkerbouwpercelen naar glastuinbouwpercelen zal betekenen dat de 

mogelijkheden om neerslag in de bodem vast te houden binnen het plangebied geringer worden. Dit kan 

onder meer resulteren in een grotere piekafvoer van oppervlaktewater uit het gebied. In het 

voorkeursalternatief is rekening gehouden met de realisatie van 15% waterberging oftewel 35 hectare. 

Uit een indicatieve berekening is naar voren gekomen dat ongeveer 29 hectare waterberging nodig is. 

Waterkwaliteit 

De effecten die optreden op de waterkwaliteit worden hoofdzakelijk veroorzaakt door de lozing van 

voedingsstoffen en gewasbeschermingsmiddelen op het oppervlaktewater. Deze lozingen worden 

gereguleerd via de Wet verontreiniging oppervlaktewater. Het voorkeursalternatief voorziet in extra 

oppervlaktewater met natuurvriendelijke oevers, waardoor enige zuivering op natuurlijke wijze zal 

plaatsvinden. 




Grondwater 

Door de plaatsing van kassen zal de aanvoer van hemelwater naar het grondwater sterk worden beperkt, 

waardoor uiteindelijk sprake zal zijn van een lagere grondwaterstand. Een permanent lagere 

grondwaterstand in zettingsgevoelige gebieden kan gevolgen hebben voor zettingsgevoelige bouwwerken 

en verhardingen. Door kleinschalige infiltratie toe te passen en het kunstmatig hoog houden van het 

waterpeil kan dit effect worden beperkt. Om de effecten van de grondwaterdaling afdoende te kunnen 

bepalen zal een grondwateronderzoek worden uitgevoerd. 

5.6 Externe veiligheid 

Algemeen 

Externe veiligheid heeft betrekking op de beheersing van risico's die worden veroorzaakt door de op- of 

overslag, het bewerken of verwerken of het vervoer van gevaarlijke stoffen. 

De weten regelgeving voor externe veiligheid is sterk in beweging en zal ook de komende jaren nog 

wijzigingen ondergaan. De veranderingen in de weten regelgeving leiden er onder andere toe dat in de 

omgeving van risicobronnen (inrichtingen, gasleidingen etc.) de externe veiligheidssituatie wordt bepaald 

door het plaatsgebonden risico en het groepsrisico. 

Plaatsgebonden risico (PR) 

Dit betreft de kans per jaar dat een persoon die onafgebroken en onafgeschermd op een plaats zou 

verblijven, komt te overlijden als rechtstreeks gevolg van een ongewoon voorval door de risicobron. De 

normering van het Plaatsgebonden risico stelt dat de kans dat iemand komt te overlijden niet meer mag 

bedragen dan 1 op de 1.000.000 per jaar. Om die norm te bereiken wordt het Plaatsgebonden risico 

uitgedrukt in een contour (10 -6 contour) rondom de risicobron waarbinnen geen kwetsbare of beperkt 

kwetsbare objecten mogen worden opgericht. Welke objecten als (beperkt) kwetsbaar worden 

aangemerkt is weergegeven in de verschillende wetten en regels die gelden voor de verschillende 

risicobronnen. In zijn algemeenheid kan worden gesteld dat objecten waarin personen verblijven of 

waarin zich mensen bevinden die moeilijk uit een gevaarlijke situatie kunnen vluchten (kinderen, 

bejaarden, gehandicapten etc.) tot (beperkt) kwetsbare objecten worden gerekend. Het gaat om 

woningen, scholen, kinderdagverblijven, kantoren, horeca, campings etc. 

Groepsrisico (GR) 

Betreft de kans per jaar dat tenminste 10, 100 of 1000 personen overlijden als rechtstreeks gevolg van 

hun aanwezigheid in het invloedsgebied van een risicobron. Het Groepsrisico wordt uitgedrukt in een 

grafiek (Fn-curve). Er bestaat geen harde norm voor het Groepsrisico die niet mag worden overschreden. 

Wel is er een toetsingswaarde vastgesteld die stelt dat een ongeval met 10 doden slechts met een 

kans van 1 op de 100.000 per jaar mag voorkomen, een ongeval met 100 doden slechts met een kans 

van 1 op de 1.000.000 per jaar etc. De toetsingswaarde heeft het karakter van een oriënterende waarde: 

er mag verantwoord van worden afgeweken. Die verantwoording moet voldoen aan een aantal eisen, 

waaronder ook het betrekken van de mogelijkheden voor rampbestrijding en zelfredzaamheid van de 

bevolking. Ook als het Groepsrisico onder de oriënterende waarde blijft, moet die worden verantwoord. 

De provincie geeft echter aan dat een uitgebreide Groepsrisico verantwoording achterwege kan blijven 

als het Groepsrisico met minder dan 10% toeneemt ten opzichte van de bestaande situatie. De 

regionale brandweer moet altijd in de gelegenheid worden gesteld om advies te geven over de 

Groepsrisico situatie. 

Risicobronnen 

Het steunpunt externe veiligheid Groningen heeft een inventarisatie verricht van de situatie rondom 

risicobronnen die van invloed kunnen zijn op de ontwikkelingsmogelijkheden in het plangebied. 

Hieronder is die inventarisatie verkort weergegeven. Het complete rapport van het steunpunt en de 

daarbij behorende kaarten is weergegeven in Bijlage 3 Inventarisatie externe veiligheid van deze 

plantoelichting. 

Hogedruk gasbuisleidingen 

Formeel moeten hogedruk gasbuisleidingen voor externe veiligheid nog worden getoetst aan de 




circulaire "Zonering langs hoge druk aardgastransportleidingen" uit 1984. De nieuwe AMvB, het Besluit 

externe veiligheid buisleidingen (Bevb) is in concept gepubliceerd en zal naar verwachting medio 2010 

in werking treden. De minister van VROM adviseert om bij bestemmingsplannen te anticiperen op de 

nieuwe regelgeving. 

Op verschillende locaties in of vlakbij dit plangebied liggen hogedruk aardgasbuisleidingen. Deze 

leidingen hebben op enkele plaatsen een 10 -6 - contour die buiten de leiding valt. Meestal ligt de 10 -6 

contour echter op de leiding. In één geval (NAM 218) is sprake van een condensaatleiding. Dit type 

leiding heeft over de gehele lengte een PR10 -6 contour van 8 meter. Binnen een afstand van 8 meter van 

elke leiding mag niet worden gebouwd (belemmerde strook). 

De nieuwe regelgeving gaat uit van de risicobenadering. Daarbij zijn het plaatsgebonden risico en het 

groepsrisico van belang. Wanneer de personendichtheid binnen de 100% letaliteitzone significant 

toeneemt, heeft dat dusdanige gevolgen voor het groepsrisico dat hiervoor een groepsrisico-berekening 

(QRA) moet worden gemaakt. Tevens moet dan een uitgebreide groepsrisicoverantwoording 

plaatsvinden. Er zijn geen locaties in het buitengebied met een dusdanig hoge personendichtheid nabij 

de leidingen, dat daarvoor een uitgebreide groepsrisicoverantwoording noodzakelijk is. 

NAM-locaties 

De NAM-locatie Kielwindeweer-1 (Kielsterachterweg) ligt in het plangebied. De NAM-locaties 

Annerveen, Annerveen OV, Wildervank en Sappemeer OV (Vosholen) liggen dicht bij het plangebied. 

Voor alle genoemde locaties geldt een PR10 -6 contour waarbinnen geen (geprojecteerde) kwetsbare 

objecten zijn toegestaan. 

De exacte grootte van het invloedsgebied is van deze locaties nog niet bekend. Deze gegevens staan 

niet op de risicokaart vermeld. De NAM is bezig om vooruitlopend op een mogelijke wijziging in het 

Besluit externe veiligheid inrichtingen (Bevi) deze contouren met het rekenprogramma Safeti-NL te 

berekenen. De locatie Wolfsbarge betreft een tijdelijke installatie. Deze locatie wordt niet op de 

risicokaart vermeld. Hierover zijn geen nadere gegevens bekend. 

Gasunie meet- en regelstations A133 en A447 

De Gasunie meet- en regelstations A133 (nabij Vosholen) en A447 Windeweer (Zwarteweg) liggen in het 

plangebied. Het station A447 valt onder de werking van het BEVI, maar station A133 niet omdat de 

diameter van de aanvoerleiding hier kleiner is dan 20 inch. Beide stations staan nog niet op de 

risicokaart vermeld. Voor deze inrichtingen geldt geen plaatsgebonden risicocontour PR10 -6 . 

De effectafstand 1% letaliteit voor het station A133 is 215 meter. Hierbinnen staan geen woningen. Van 

het station A447 is de grootte van de effectafstand 1% letaliteit niet bekend. De dichtstbijzijnde 

woonbebouwing aan de Pieter Venemakade ligt op ongeveer 750 meter afstand van het station A447. 

Rijksweg A7 Groningen - Nieuweschans 

Voor de A7 geldt geen plaatsgebonden risicocontour PR10 -6 . Het invloedsgebied is volgens het concept 

provinciale basisnet gesteld op 200 meter vanaf de rand van de weg. Ten aanzien van bebouwing geldt 

een plasbrand aandachtgebied van 30 meter, eveneens vanaf de rand van de weg. Deze 30 meter zone 

valt over een deel van het buitengebied. Binnen de 30 meter zone zijn geen bijzonder kwetsbare 

objecten aanwezig. Het plangebied ligt binnen het invloedsgebied van deze weg, maar de 

bebouwingsdichtheid is daar zo gering dat een groepsrisicoberekening niet zinvol is. 

Provincialeweg N860 / N385 / N386 

Voor de provinciale wegen N860, N385 en N386 geldt geen plaatsgebonden risicocontour PR10 -6 . Het 

invloedsgebied is volgens het concept provinciale basisnet gesteld op 200 meter. Deze wegen liggen in 

het plangebied. Ten aanzien van bebouwing geldt een plasbrand aandachtgebied van 30 meter vanaf de 

rand van de weg. Daarbinnen mogen geen bijzonder kwetsbare objecten worden geprojecteerd. 

Spoorlijn Groningen - Veendam / Nieuweschans 

Met behulp van het rekenprogramma RBM-II is voor het plan Vosholen-2 een risicoberekening gemaakt 

voor de spoorlijn Groningen - Veendam / Nieuweschans. Deze berekening leverde geen waarde op voor 

de plaatsgebonden risicocontour PR10 -6 . De PR10 -8 contour ligt volgens die berekening op 69 meter 




vanaf de rand van het spoor. Het invloedsgebied is volgens het concept provinciale basisnet gesteld op 

200 meter. In het buitengebied is geen woonbebouwing van enige betekenis aanwezig binnen het 

invloedsgebied van deze spoorlijn. Een groepsrisicoberekening is derhalve niet zinvol. 

Winschoterdiep 

Het Winschoterdiep maakt deel uit van het landelijke (concept) basisnet water. Volgens dat basisnet 

geldt voor deze vaarroute geen plaatsgebonden risicocontour en geen plasbrand aandachtgebied. Het 

vaarwater ligt ter hoogte van de N860 bij Waterhuizen en bij het tuinbouwgebied Sappemeer-noord tegen 

het plangebied aan. 

Inrichtingen buiten het plangebied 

Van inrichtingen met gevaarlijke stoffen die buiten het plangebied zijn gelegen zijn de risico- en 

effectafstanden getoetst op relevantie voor vermelding in deze externe veiligheidsinventarisatie. De 

bedrijven met gevaarlijke stoffen (Bevi-inrichtingen zoals Bay systems, PPG, AVEBE en Holthausen) 

liggen op een zodanig ruime afstand van het plangebied, dat daarmee voor al deze inrichtingen wordt 

voldaan aan de grenswaarde voor het plaatsgebonden risico. Bovendien is er geen sprake is van een 

significant groepsrisico. 

5.6.1 Bestemmingsplan buitengebied 

Het bestemmingsplan mag geen ontwikkelingen mogelijk maken die niet voldoen aan de normen voor 

het Plaatsgebonden risico en het Groepsrisico. Ontwikkelingen die in dit bestemmingsplan rechtstreeks 

mogelijk worden gemaakt dienen geheel te voldoen aan die normen. Omdat geen (beperkt) kwetsbare 

objecten binnen de 10 -6 Plaatsgebonden risico contouren van risicobronnen worden voorgestaan en door 

de toegestane ontwikkelingen het Groepsrisico niet of uiterst weinig toeneemt, wordt voldaan aan die 

eis. 

Ontwikkelingen die in dit bestemmingsplan met een flexibiliteitbepaling (ontheffingsbevoegdheid, 

wijzigingsbevoegdheid of uitwerkingsplicht) mogelijk worden gemaakt, dienen uitvoerbaar te zijn. In dit 

bestemmingsplan zijn de flexibiliteitbepalingen alle uitvoerbaar omdat die mogelijk zijn om toe te passen 

buiten de 10 -6 PR- contour en zonder dat de ontwikkelingen een significante toename van het 

Groepsrisico met zich meebrengen. Bij de toepassing van de flexibiliteitbepalingen zal echter de 

externe veiligheidssituatie nader dienen te worden beschouwd op de dan geldende externe 

veiligheidssituatie in relatie met de voorgestane ruimtelijke ontwikkeling. 

Het ontwerp van dit bestemmingsplan zal worden toegezonden aan de regionale brandweer opdat deze 

advies kan uitbrengen over de externe veiligheidssituatie vanwege dit bestemmingsplan. De regionale 

brandweer heeft reeds een positief advies uitgebracht over het voorontwerp bestemmingsplan 

Buitengebied. 

5.7 Bodem 

Voor die gronden waar de bestemming wijzigt of nog niet gerealiseerd is, dient te worden aangetoond 

dat de bodemkwaliteit geschikt is voor de beoogde functie. Tevens is bodemonderzoek nodig als er 

sprake is van een ernstige en spoedeisende bodemverontreiniging. Door de gemeente is een 

bodemkwaliteitsverklaring afgegeven die is opgenomen in Bijlage 1 Bodemkwaliteitverklaring van deze 

plantoelichting. Die verklaring is afgegeven op basis van de informatie in het gemeentelijk 

bodeminformatiesysteem NAZCA, meerdere bodembeheerplannen en het historisch bodembestand. 

Woningbouw 

In de bodemkwaliteitsverklaring is weergegeven dat, op basis van de geraadpleegde bronnen, wordt 

aangenomen dat de bodem in het plangebied, voor zover het bodemgebruik wordt gewijzigd van de 

agrarische functie naar een woonfunctie, geschikt is of is te maken voor die functie. Een 

bouwvergunning kan pas worden afgegeven als uit bodemonderzoek blijkt dat het terrein geschikt is voor 

de functie wonen. 

Het bestemmingsplan voorziet op het adres Dorpsstraat 318 in de wijziging van de bestemming 




'Bedrijven opslag' (uit het bestemmingsplan Buitengebied 1993) naar de bestemming Wonen. Deze 

bestemming kan pas gerealiseerd worden nadat met bodemonderzoek is aangetoond dat het terrein 

geschikt is voor de functie wonen. 

Glastuinbouw 

De provincie Groningen draagt zorg voor en/of ziet toe op de milieuhygiënische geschiktheid van de 

bodem op de in gebruik zijnde bedrijfsterreinen, waaronder het glastuinbouwgebied. Uit de gegevens in 

de besluit-MER blijkt niet dat de bodemkwaliteit ter plekke niet geschikt is voor het beoogde 

glastuinbouwgebruik. 

Overig 

In de bodemkwaliteitsverklaring is aangegeven dat aan agrarische gronden en aan gronden met een 

natuurbestemming beperkingen kunnen worden opgelegd in verband met de aanwezigheid van 

bodemverontreiniging als gevolg van dempingen en/of asbest. Voor een tweetal gebieden zijn 

beheerplannen opgesteld, de daarvoor in het leven geroepen Stichting Landinrichting en bodemsanering 

draagt zorg voor uitvoering van deze plannen. 

Voor zover het de bestemming wonen betreft en overige bestemmingen als detailhandel, horeca, 

bedrijven etc, worden deze gebieden- voor zover onderzocht - geschikt geacht voor de beoogde functies. 

Op basis van het historische bodembestand is sinds 2006 op 20 plaatsen in het plangebied een 

aanvullende verificatie uitgevoerd. Dat heeft 2 (vermoedelijk) spoedeisende gevallen van 

bodemverontreiniging opgeleverd (ecologisch risico) op een bestaande woonbestemming. Het bevoegd 

gezag (provincie Groningen) is hiervan op de hoogte gesteld. 

Verder wordt opgemerkt dat de gemeente voor potentieel ernstige, niet spoedeisende gevallen van 

bodemverontreiniging, geen bodemonderzoek laat uitvoeren bij gelijkblijvende bestemming, omdat hier 

geen actueel risico wordt verwacht. Bij grondverzet zal op deze locaties wel bodemonderzoek nodig 

zijn. 

5.8 Archeologie 

In Monumentenwet 1988 is aangegeven dat bij het opstellen van bestemmingsplannen rekening moet 

worden gehouden met de in de grond aanwezige dan wel te verwachten archeologische waarden. 

Bij het roeren van de bodem kunnen archeologische waarden verloren gaan. Of archeologische waarden 

verloren gaan is afhankelijk van de diepte en het oppervlak van de bodemroering en of er ter plaatse 

archeologische waarden aanwezig zijn. Momenteel is de gemeente bezig beleid te ontwikkelen zodat 

ruimtelijke ontwikkelingen doorgang kunnen vinden zonder dat daarbij te beschermen archeologische 

waarden verloren gaan. De planvorming van het beleid heeft geleid tot de Nota Archeologiebeleid (hierna: 

Nota). 

In de Nota zijn de bekende aanwezige archeologische waarden geïnventariseerd en is bekeken in welke 

gebieden archeologische waarden te verwachten zijn. Op basis daarvan zijn voorwaarden geformuleerd 

waaronder ruimtelijke ontwikkelingen kunnen plaatsvinden. Uitgangspunt daarbij is dat waardevolle 

archeologische, cultuurhistorische en cultuurlandschappelijke relicten worden behouden. 

Afhankelijk van het risico op het verstoren van archeologische waarden, zijn in de Nota een drietal 

gebiedscategorieën onderscheiden waarvoor archeologisch beschermingsregimes gelden. 

In alle gebiedscategorieën geldt dat bouwwerken en werkzaamheden (geen bouwwerken zijnde) zijn 

toegestaan, mits daardoor de grond niet dieper dan 40 onder maaiveld wordt geroerd. Overigens zijn 

vervanging van bestaande bouwwerken en uitvoering van werkzaamheden die behoren tot het normaal 

onderhoud, wel toegestaan. 

Als de grond dieper wordt geroerd dan 40 centimeter is eerst een archeologisch onderzoek nodig om te 

bepalen of door de bodemroering ter plaatse te beschermen archeologische waarden worden aangetast. 

Uit het onderzoek kan naar voren komen dat de bodemroering zonder of onder voorwaarden is 

toegestaan. Die voorwaarden kunnen inhouden dat technische maatregelen worden getroffen, 

opgravingen worden verricht of dat de bodemroering onder begeleiding van een deskundige plaats moet 




vinden. 

Afhankelijk van de kans op het verstoren van archeologische waarden, is per gebiedscategorie een 

oppervlakte aangegeven waarbinnen bodemroering plaats mag vinden zonder onderzoek: 

AMK - terreinen en cultuurhistorisch waardevolle terreinen 15 m 2 

Historische kernen en bebouwing en cultuurlandschappelijke waardevolle relicten 100 m 2 

Gebieden met een hoge archeologische verwachtingswaarde en rivier- en beekdalen 200 m 2 

Het archeologisch beleid zoals hierboven beschreven is gedeeltelijk in dit bestemmingsplan verwerkt. 

Uitsluitend de archeologische gebieden die ook al in het bestemmingsplan Buitengebied 1993 waren 

opgenomen, zijn beschermd in dit bestemmingsplan. 

De overige gebieden worden opgenomen in de Efgoedverordening gebaseerd op de Nota 

archeologiebeleid. 

5.9 Lucht 

Ter waarborging van de luchtkwaliteit dient te worden aan de 'Wet Luchtkwaliteit' (titel 5.2 

Luchtkwaliteitseisen van de Wet milieubeheer) 

In de 'Wet luchtkwaliteit' zijn per luchtverontreinigende stof grenswaarden vastgesteld. Die grenswaarden 

gelden overal, behalve op de werkplek. Het bestemmingsplan mag uitsluitend worden vastgesteld als 

door de toepassing of uitvoering ervan: 

a. geen grenswaarde worden overschreden, of 

b. de concentratie van de desbetreffende stof per saldo verbetert of gelijk blijft of (bij een beperkte 

toename van die stof) de luchtkwaliteit per saldo verbetert door een maatregel die of effect dat 

samenhangt met de vaststelling van het bestemmingsplan, of 

c. niet in betekende mate wordt bijgedragen aan de concentratie van de stoffen waarvoor een 

grenswaarde is opgenomen, of 

d. betrekking heeft op een ontwikkeling die is genoemd danwel niet in strijd is met het Nationaal 

Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit. 

Om te bepalen of wordt voldaan aan de gestelde normen voor luchtkwaliteit zijn de volgende 

onderzoeken verricht. 

Verkeer en industrie (behalve tuinbouw) 

Onderzoek is uitgevoerd naar het voldoen aan de luchtkwaliteitsnormen vanwege de toename van het 

verkeer in het plangebied bij autonome ontwikkeling (zie Bijlage 4 Onderzoek Wet luchtkwaliteit). In het 

gebruikte berekeningsmodel is ook de luchtverontreiniging door het railverkeer en de industrie (behalve 

de tuinbouw) meegenomen, omdat die bronnen al door de RIVM in de gevalideerde 

achtergrondconcentraties zijn verwerkt. Uit het onderzoek blijkt dat in de gemeente wordt voldaan aan 

de grenswaarden voor het jaar 2008 en 2010 en aan het peiljaar 2020. 

Glastuinbouw 

Voor de besluit-MER is onderzoek verricht naar de gevolgen van de luchtkwaliteit door de ontwikkeling 

van de glastuinbouw. Het betreft onderzoek naar de luchtkwaliteit ten gevolge van het verkeer van en 

naar het glastuinbouwgebied en ten gevolge van de uitstoot van de glastuinbouwbedrijven zelf. 

Verkeer 

Uit onderzoek is gebleken dat de extra verkeersbewegingen door de realisatie van (extra) glastuinbouw 

(en woningbouw aan de Laveiweg), een zeer geringe toename laten zien van de concentraties aan 

schadelijke stoffen. De invloed van de verkeersbewegingen op de luchtkwaliteit in het plangebied is zeer 

beperkt. De genoemde ontwikkelingen dragen niet in betekende mate bij aan de concentraties van 

stikstofdioxide (NO 2) en fijnstof (PM 10) op de luchtkwaliteit. 

Bedrijven 

De (te verwachten) jaargemiddelde immissieconcentraties van PM 10 en NO 2 zijn ter plaatse van de 




woningen in de omgeving van het glastuinbouwgebied Sappemeer-Noord ruimschoots lager dan de op 

grond van de 'Wet luchtkwaliteit' toelaatbare waarden, zowel in de huidige situatie als in de toekomstige 

situatie, als het tuinbouwgebied volledig wordt ingevuld. 

Met name stikstofdioxide (NO 2) is voor de glastuinbouw van belang. De bijdrage van de overige relevante 

stoffen, zoals zwaveldioxide (SO 2), koolstofmonoxide (CO), lood (Pb) en benzeen (C 6H 6) is minder 

relevant en voldoet naar verwachting aan de geldende eisen. Door de toename van het aantal en/of de 

capaciteit van de stookinstallaties en extra verkeersbewegingen neemt de emissie van met name NO x 

wel toe, maar de toename is zodanig dat ter plaatse van de woningen in en buiten het plangebied nog 

ruimschoots wordt voldaan aan de grenswaarde voor de jaargemiddelde concentratie van 40 ìg/m 3 . 

5.10 Bedrijven en Milieuzonering 

De VNG-brochure "Bedrijven en Milieuzonering" geeft afstanden weer waarbinnen bepaalde activiteiten 

hinder kunnen opleveren voor het woongenot. Van de weergegeven afstanden in de uitgave mag 

gemotiveerd worden afgeweken. 

De woningbouwontwikkelingen in dit bestemmingsplan zijn getoetst aan de hinderafstanden uit de 

VNG-brochure met het doel om een goede woon- en leefsituatie te kunnen scheppen en om te 

voorkomen dat bestaande bedrijvigheid niet onevenredig in haar bedrijfsvoering wordt beperkt. Bij de 

toetsing is mede beschouwd dat het bestemmingsplan het mogelijk maakt dat milieucategorie 1 en 2 

bedrijven zich zonder nadere toetsing mogen vestigen binnen de bestemming Bedrijf. 

De woningbouwlocatie aan de Pieter Venemakade tussen 157 en 161 is niet gelegen binnen 

hinderafstanden van activiteiten in de omgeving. Activiteiten in de omgeving verhinderen dus niet dat ter 

plekke een goed woon- en leefklimaat kan worden gerealiseerd. 

Enkele van de wijzigingsbevoegdheden voor woningbouw in Kiel Windeweer, Kalkwijk en Westerbroek, 

zijn gelegen binnen de hinderafstand van activiteiten in de omgeving van de betreffende locaties. In veruit 

de meeste gevallen zijn echter al één of meerdere bestaande woningen op kortere afstand van de 

betreffende activiteit gesitueerd. Omdat de activiteit niet mag leiden tot aantasting van een goed woon- 

en leefklimaat ter plaatse van de bestaande woningen(en), kan dus ook een dergelijk klimaat ter plaatse 

van de voorgestane woningen worden gerealiseerd. 

In een tweetal gevallen gaat dit niet op. Het betreft de woningbouwlocaties Kalkwijk tussen 183 en 185 

en Pieter Venemakade tussen 61 en 67. In beide gevallen kan mogelijk geluidhinder ontstaan door de 

aanwezigheid van een agrarisch bedrijf. Bij toepassing van de wijzigingsbevoegdheid op deze locaties 

zal nader moeten worden onderzocht in hoeverre werkelijk sprake is van hinder. De betreffende 

wijzigingsbevoegdheden zijn echter wel uitvoerbaar, omdat eventueel (geluids)maatregelen kunnen 

worden getroffen om ter plekke een goed woon - en leefklimaat te kunnen realiseren. 

De woningbouwlocaties aan het Achterdiep (wijzigingsbevoegdheid) zijn veelal gelegen binnen de 

afstand waar hinder door toekomstige tuinbouwbedrijven kan ontstaan. De VNG-brochure geeft aan dat 

het kan gaan om geluidhinder en geurhinder. Gezien de grootschaligheid van de tuinbouwontwikkeling is 

het gewenst om ook het woon- en leefklimaat ter plaatse van de bestaande woningen te beschermen. 

Daarom is in het bestemmingsplan langs de woonlinten in Sappemeer - Noord een zone aangeduid 

waarbinnen zich geen tuinbouwbedrijven mogen vestigen (zone van 50 meter vanwege geluid en geur) of 

waarbinnen geen mestopslag mag plaatsvinden (zone van 100 meter vanwege geur). 

In de besluit-MER is ook het aspect lichthinder nader onderzocht. Sterk afhankelijk van het gebruik van 

assimilatieverlichting en de afscherming door de nieuwe bedrijven, kan lichthinder optreden in de vorm 

van oplichten van de woning en tuinen, gloed boven de kassen of direct zicht op het kaslicht. In het 

voorkeursalternatief is voorzien in de aanleg van robuuste afschermende groenstructuren die de effecten 

beperken. Als in de toekomst daadwerkelijk hinder op treedt kan die hinder afdoende worden beperkt 

door maatwerkvoorschriften te stellen aan de betreffende tuinders. 




Hoofdstuk 6 Juridische Toelichting 

De plantoelichting en -regels zijn, zoals in hoofdstuk 1 reeds geschreven, waar relevant overgenomen uit 

het bestemmingsplan Buitengebied. De plantoelichting laat zich daardoor grotendeels laat lezen als 

zeer algemeen. Dit neemt niet weg dat deze overwegingen en toetsingskaders niet van toepassing zijn 

op de betreffende gronden van voorliggend bestemmingsplan. Voor de specifieke afwegingen per adres 

is plaats geweest in de bij dit bestemmingsplan behorende besluitvorming. Voor de volledigheid wordt 

hieronder weergegeven wat de bijbehorende overwegingen zijn geweest per adres. 

Tuinbouwgebied Sappemeer Noord 

Het voorbereidingsbesluit Tuinbouwgebied Sappemeer Noord vervalt op 21 februari 2013. De planregels 

in het basisplan Buitengebied regelen onvoldoende dat de gronden in het tuinbouwgebied mogen worden 

gebruikt door agrariërs, maar niet worden bebouwd. Agrarische bebouwing is uitsluitend toegestaan in 

de bijbehorende bouwvlakken van 1 hectare, bebouwing t.b.v. tuinbouw is toegestaan in de omringende 

(aanzienlijk grotere) bouwvlakken. De opzet van het voorbereidingsbesluit is overgenomen in artikel 4.2.1 

("Voor het bouwen van bouwwerken- uitgezonderd de bouwwerken als bedoeld in artikel 4.2.3 en 4.2.4- 

geldt dat dit alleen is toegelaten in een bouwvlak en uitsluitend ten behoeve van een tuinbouwbedrijf"). 

Dorpsstraat 314 

Uitspraak ABRS over het bestemmingsplan Buitengebied . Hierdoor werd voor het perceel Dorpsstraat 

314 in Kiel-Windeweer het vaststellingsbesluit van 23/08/2010 vernietigd en werd het bestemmingsplan 

uit 1993 weer van toepassing. Dit deel van de uitspraak is inmiddels niet meer relevant; het betreffende 

bouwplan is op 31 juli 2012 geweigerd, met medeweten van de aanvrager. De agrarische bestemming, 

het bouwvlak van 1 ha en de aanduidingen zoals deze op 23/08/10 waren vastgesteld in het basisplan 

zijn weer opgenomen in het nieuwe bestemmingsplan. 

Woortmansdijk 24 

Uitspraak ABRS over het bestemmingsplan Buitengebied. Hierdoor werd voor het perceel 

Woortmansdijk 24 in Westerbroek het vaststellingsbesluit van 23/08/2010 vernietigd en werd het 

bestemmingsplan uit 1993 weer van toepassing. De bedrijfsbestemming wordt vervangen door een 

woonbestemming, conform het ontwerp bestemmingsplan Buitengebied uit 2009/2010. 

Kalkwijk 100 

Op 26 april 2010 is een bouwvergunning verleend voor het uitbreiden van het agrarische bedrijf op het 

perceel Kalkwijk 100 (kenmerk 20090289). Deze uitbreiding houdt een vergroting van het bouwvlak in, 

deze vergroting is niet in het basisplan Buitengebied opgenomen. Vergroten van het bouwvlak, conform 

de vergunde situatie. 


Het basisplan Buitengebied bevat abusievelijk geen bouwvlak voor de woning op het perceel Dorpsstraat 

52. Inmiddels is ook een vergunning verleend voor het vergroten van de woning (15 oktober 2012, 

kenmerk 20120228). Het bouwvlak wordt ingetekend, conform de vergunde situatie. 

Borgercompagnie 3 

De manege op het perceel Borgercompagnie 3 heeft in het basisplan Buitengebied de ruimte gekregen 

om het bedrijf uit te breiden met een kapschuur (n.a.v. uitvoerig vooroverleg). Het bouwvlak is echter niet 

op de juiste locatie ingetekend. De kapschuur is inmiddels gebouwd, op basis van een 

gedoogbeschikking van het college. Nadat het nieuwe bestemmingsplan in werking is getreden zal 

alsnog een omgevingsvergunning worden aangevraagd. Het bouwvlak wordt op de juiste locatie 

ingetekend en de betreffende planregels zijn aangepast. Aan artikel 7.2.1 is lid c toegevoegd zodat blijkt 

dat gebruik is gemaakt van de eenmalige mogelijkheid tot uitbreiding van niet-agrarische 

bedrijfsgebouwen. Verdere uitbreiding op basis van dit bestemmingsplan is niet mogelijk. 

Kalkwijk 40 




Het bestemmingsvlak 'Wonen' op het perceel Kalkwijk 40 was te klein ingetekend, hierover is destijds 

een zienswijze ingediend. In het vaststellingsbesluit van het basisplan is besloten conform de 

zienswijze het bestemmingsvlak te vergroten. Dit is abusievelijk niet in de verbeelding overgenomen. Het 

bestemmingsvlak (niet het bouwvlak) 'Wonen' wordt vergroot conform de kadastrale eigendomssituatie 

(zijnde het woonerf). 


Het agrarische bedrijf op het perceel Dorpsstraat 186 is beëindigd. Conform het beleid voor het 

buitengebied, krijgt het perceel met de opstallen de woonbestemming. De agrarische bestemming wordt 

vervangen door de bestemming wonen met bijbehorende aanduiding 'vrijgekomen agrarische bebouwing'. 

Achterdiep Noordzijde 102 

Het perceel Achterdiep Noordzijde 102 is in het basisplan bestemd als agrarisch met een bouwvlak voor 

een schuur. Dit is echter niet conform de vergunde situatie (vergunning van 4 april 2008, kenmerk 

0020080005). Ter plaatse is een woning gebouwd. Conform de vergunde situatie een bestemmingsvlak 

'Wonen' toevoegen met het bouwvlak om de woning, conform de kadastrale eigendomssituatie zijnde 

het woonerf. 

6.1 Toelichting op de regels 

Hieronder volgt een toelichting op de verbeelding en de regels. Deze juridische toelichting, samen met 

de andere delen van de toelichting, moet zoveel mogelijk uitkomst brengen bij onduidelijkheid over 

bepalingen in de regels. Uit jurisprudentie blijkt dat bij eventuele strijd tussen beide, de bepalingen in de 

regels leidend zijn. 

6.1.1 Hoofdstuk 1 Inleidende regels 

Artikel 1 

Dit artikel voorziet essentiële, in de regels gebruikte begrippen van een definitie. Het artikel bevat de 

voorgeschreven standaard begripsbepalingen uit de SVBP2008 en daarnaast termen die zijn gebruikt in 

dit bestemmingsplan. Ook is een aantal definities uit de POV gebruikt, omdat deze direct gevolgen 

hebben voor de stellen regels. Een voorbeeld hiervan is het begrip volwaardige intensieve veehouderij. 

Artikel 2 

Dit artikel geeft antwoord op de vraag hoe wordt gemeten als het gaat om bouwhoogten, dakhelling, 

oppervlaktematen etc. Het artikel bevat de voorgeschreven standaarden uit de SVBP2008. 

6.1.2 Hoofdstuk 2 Bestemmingsregels 

Artikel 3 Agrarisch 

Het deel van het buitengebied waarin geen specifieke bescherming voor landschappelijke waarden geldt, 

heeft deze bestemming gekregen. Het betreft het gebied omsloten door het Winschoterdiep, de 

Borgweg en de noordwestelijke plangrens (wijde omgeving Westerbroek). 

Het gebied is bestemd voor agrarische doeleinden. De bestemming moet ruim geïnterpreteerd worden. 

Tot gebruik dat binnen deze bestemming valt, worden in ieder geval akkerbouwbedrijven, 

melkveehouderijen en intensieve veehouderijen gerekend. Alle bestaande agrarische bedrijven zijn 

positief bestemd, op basis van recente gegevens over rechtskracht hebbende milieuvergunningen en 

-meldingen. 

Agrarische activiteiten zijn zowel hobbymatig als puur bedrijfsmatig toegelaten. De koppeling met alleen 

het agrarisch bedrijf is vervallen. De bestemming ziet dus ook toe op een agrarische neventak van een 

niet-agrarisch bedrijf. De niet-agrarische bedrijvigheid zèlf is echter alleen toegelaten met de juiste 

bestemming. 

Om de redenen weergegeven in Hoofdstuk 3 gelden andere ruimtelijke mogelijkheden voor intensieve 




veehouderijen dan voor overige agrarische bedrijven. Daarom zijn intensieve veehouderijen expliciet 

aangeduid. Bedrijven die biologisch dieren houden overeenkomstig de Landbouwkwaliteitswet, behoren 

niet tot intensieve veehouderijen. Voor deze bedrijven gelden dus dezelfde regels als voor de overige 

agrarische bedrijven. 

Bepaalde hippische activiteiten zijn op basis van jurisprudentie als agrarisch aan te merken. Dit betreft 

fokkerijen, hengstenhouderijen en paardenmelkers. Mensgerichte, op het gebruik gerichte, activiteiten 

(trainings-, africhtings-, sport, handels-, en pensionstallen) zijn niet-agrarische gebruiken en dus niet 

toegestaan binnen deze bestemming. 

Gronden met de bestemming agrarisch kunnen worden gebruikt voor bedrijfsmatige doeleinden. Dit 

houdt in dat hobbymatig gebruik of gebruik door een niet agrarisch bedrijf in principe is uitgesloten. 

Andere dan de genoemde soorten agrarische bedrijvigheid zijn zonder belangenafweging niet 

toegestaan. Een uitzondering betreft het gebruik van gebouwen als berging voor caravans, boten en 

campers e.d. voor zover dit geen afbreuk doet aan de agrarische functie. 

BOUWREGELS 

Gebouwen en bouwwerken mogen uitsluitend worden opgericht binnen het agrarisch bouwvlak. 

Uitsluitend perceelsafscheidingen passend binnen het landschap (bestaande uit palen van maximaal 1,5 

meter hoog die worden verbonden door draad of lint), zijn buiten het bouwperceel toegestaan. 

In het oude bestemmingsplan uit 1993 en het voorontwerp van dit bestemmingsplan is het agrarisch 

bouwperceel begrensd door een denkbeeldige rechthoek met een maximale lengte van 150 meter en 

een maximale oppervlakte van 1 hectare. De Wet ruimtelijke ordening stelt echter andere eisen aan 

nieuwe bestemmingsplannen. In verband met de voorgeschreven digitale uitwisselbaarheid moet aan 

een bestemming een geometrisch bepaald vlak kunnen worden gekoppeld. Dit heeft directe gevolgen 

voor de tot nu toe gehanteerde systematiek van bestemmen; het agrarisch bouwperceel moet 

gebaseerd zijn op geometrische coördinaten. Het oude systeem van de 'denkbeeldige rechthoek' voldoet 

niet aan deze eis en komt daarom te vervallen in dit bestemmingsplan. Agrarische bouwpercelen 

worden nu verbeeld met begrensde bouwvlakken van 1 hectare. 

De bouwvlakken zijn ingetekend op basis van reeds bestaande bedrijfsgebouwen en de landschappelijke 

aanvaardbaarheid. Het landschappelijk verantwoord bestemmen richt zich onder andere op het vrijwaren 

van open gaten in lintbebouwing (behouden van zichtlijnen) en het volgen van bestaande 

verkavelingstructuren (met name in het veenkoloniale landschap). 

Voor intensieve veehouderijen geldt de specifieke bouwregeling dat uitbreiding van de stalvloer 

uitsluitend direct (bij recht) is toegestaan door aangescherpte eisen voor dierenwelzijn of milieu. In 

andere gevallen is ontheffing van de bouwregels nodig. 

De aanleg van bouwwerken voor de agrarische bedrijfsvoering (zoals mestzakken en mestfoliebassins 

met verplicht bijbehorende hekwerken) buiten het agrarisch bouwperceel, is in strijd met artikel 4.22 van 

de POV. Dergelijke voorzieningen doen in beginsel afbreuk aan de kwaliteit van het landschapsbeeld. 

Verspreide mestfoliebassins dragen bij aan de verrommeling van het landschap. Om die reden is 

gekozen voor clustering met overige agrarische (bouw)werken op of direct aansluitend op het bouwvlak. 

Dit is geheel in lijn met de bedoeling om de landschappelijke kwaliteiten zoveel mogelijk te behouden en 

te versterken. De reeds aangelegde mestzakken en mestfoliebassins buiten het agrarisch bouwperceel 

zijn aangelegd in strijd met deze regel, maar worden hiervan uitgesloten. Deze voorzieningen zijn 

namelijk aangelegd in overeenstemming met het toenmalig geldende bestemmingsplan en het is niet 

voorzienbaar dat zij binnen de planperiode van dit bestemmingsplan zullen worden weggehaald. Hierdoor 

kunnen zij niet onder het overgangsrecht worden geplaatst. 

SPECIFIEKE GEBRUIKSREGELS 

Om onduidelijkheid tegen te gaan zijn enkele gebruiken specifiek als strijdig gebruik met de 

bestemming genoemd. 

Onder andere tuinbouwbedrijven zijn als strijdig genoemd. Kwekerijen van gewassen vallen onder de 

bestemming 'Artikel 5 Agrarisch - Tuinbouw'. Door deze scheiding aan te brengen kunnen 




tuinbouwbedrijven zich niet overal in het buitengebied vestigen, maar slechts op de in hoofdzaak daartoe 

bestemde glastuinbouw gebieden bij Sappemeer-noord. Ter ondersteuning van dit concentratiebeleid is 

glastuinbouw als nevenactiviteit niet toegestaan. Bestaande glastuinbouw buiten de 

concentratiegebieden mag nog met maximaal 20% van de vloeroppervlakte uitbreiden. Deze bepalingen 

wijken af van het voorontwerp van dit bestemmingsplan en is een gevolg van de POV. 

Houtteelt is ook strijdig met de bestemming, door de bescherming van de landschappelijke waarden in 

het gebied (met name de openheid). De provincie heeft dit verordend in de POV. 

ONTHEFFING GEBRUIKSREGELS 

Er is ruimte voor agrariërs om allerlei niet-agrarische nevenactiviteiten op te starten ter ondersteuning 

van de bedrijfsvoering. Deze activiteiten moeten plaatsvinden op het agrarisch bouwperceel. De 

voorwaarden die gesteld zijn aan de ontheffing strekken er vooral toe om het landschap te beschermen, 

overlast voor de omgeving te voorkomen en de aantasting van de bestaande voorzieningenstructuur te 

voorkomen. 

WIJZIGINGSBEVOEGDHEID BOUWVLAK 

Uitbreiding van het agrarisch bouwvlak is met een wijzigingsprocedure mogelijk tot maximaal 2 hectare. 

Voor het succesvol kunnen afronden van deze procedure moet zijn voldaan aan een aantal voorwaarden. 

De beoordelingscriteria die de provincie hiervoor heeft opgesteld, zijn ook opgenomen in het 

bestemmingsplan. De criteria zien er op toe dat de nieuwe bebouwing op een landschappelijke, 

cultuurhistorische en natuurwetenschappelijke verantwoorde wijze wordt ingepast. 

De beoordelingscriteria zijn: 

1. Respecteren van de historisch gegroeide landschapsstructuur; 

2. Houden van afstand tot andere ruimtelijke elementen; 

3. Evenwichtigheid van ordening, maatvoering en vormgeving van de bedrijfsgebouwen; 

4. Toereikende infrastructurele ontsluiting; 

5. Inpasbaarheid van de erfinrichting in het landschapstype; 

6. Wenselijkheid om niet in gebruik zijnde stallen te saneren. 

De beoordelingscriteria worden aan de hand van maatwerk (nauw overleg tussen gemeente, agrariër, 

provincie en welstand) uitgewerkt in het uitbreidingsplan. Dit kan betekenen dat een oorspronkelijk door 

de agrariër gewenste uitbreiding wordt omgezet in een alternatief bouwen inrichtingsplan. Vaak zal ook 

een landschappelijk inpassingsplan moeten worden opgesteld met een bijbehorende overeenkomst om 

planting en onderhoud te garanderen. Dit is een uitwerking van privaatrechtelijke aard zodat dit 

bestemmingsplan er niet specifiek in voorziet, maar wel indirect in criterium 5 is vastgelegd. 

WIJZIGINGSBEVOEGDHEID TUINBOUW 

Met een wijzigingsprocedure is het mogelijk het daartoe aangeduide gebied te bestemmen tot tuinbouw. 

Het is expliciet de bedoeling van deze mogelijkheid hem niet eerder te benutten dan dat het gehele 

gebied dat bij recht kan worden gebruikt voor tuinbouw (Artikel 5 Agrarisch - Tuinbouw), ook 

daadwerkelijk is ingericht als tuinbouwgebied. De wijzigingsbevoegdheid voorziet in een uitloopgebied. 

WIJZIGINGSBEVOEGDHEID NIET AGRARISCHE FUNCTIES 

Met een algemene wijzigingsbevoegdheid geregeld dat onder voorwaarden, vrijkomende agrarische 

bebouwing kan worden gebruikt voor niet-agrarische functies. De gestelde voorwaarden zorgen er onder 

andere voor dat geen hinder ontstaat voor de omgeving, eventuele detailhandel wordt beperkt, en het 

waarborgen van behoud van de gebouwen. 

Momenteel onderzoekt een particulier de mogelijkheden voor de ontwikkeling van kleinschalige 

passantenhaven in combinatie met verblijfsmogelijkheden op de grens van Kiel-Windeweer en 

Annerveenschekanaal. De provincie en de gemeente hebben in 2008 en 2009 overleg gevoerd en een 

principeakkoord bereikt over de landschappelijke inpassing hiervan. Het bestemmingsplan biedt een 

wijzigingsmogelijkheid om bij meer concrete plannen medewerking te verlenen. 

Artikel 5 Agrarisch - Tuinbouw 

De tuinbouw onderscheidt zich van de reguliere agrarische bestemming door drie zaken: 




De aard van de producten. Tuinbouwproducten zijn in het algemeen klaar voor gebruik; ze hebben 

geen industriële bewerking nodig. 

De aard van de werkmethoden. Nog steeds wordt de tuinbouw gekenmerkt door veel handarbeid en 

door behandeling van elke plant afzonderlijk. Is het onderscheid moeilijk te maken dan is dit tweede 

kenmerk eigenlijk het belangrijkst want de werkmethode geeft namelijk de doorslag of het gaat om 

akkerbouw of tuinbouw. 

De zeer grote hoeveelheid arbeid en geïnvesteerd kapitaal per oppervlakte - eenheid, vergeleken met 

akkerbouw. Tuinbouw is de meest arbeidsintensieve, kapitaalintensieve en grondextensieve vorm 

van landbouw. En voor de glastuinbouw geldt dat in het kwadraat. 

De bestemming Agrarisch-Tuinbouw is toegekend aan het tuinbouwgebied in Sappemeer-noord en één 

solitair gelegen locatie aan de Woortmansdijk bij Westerbroek (dit betreft een reeds gevestigd recht). 

De bestemmingsregeling is gebaseerd op de voorschriften geldend voor agrarische bedrijven en 

aansluitend aan de bepalingen voor de tuinbouwgebieden in de oude bestemmingsplannen voor deze 

gebieden. 

BOUWREGELS - BOUWVLAK 

Ook voor deze bestemming geldt dat in het oude bestemmingsplan en het voorontwerp is uitgegaan van 

de systematiek van de 'denkbeeldige rechthoek' (zie Artikel 3 Agrarisch). In dit bestemmingsplan wordt 

door de digitale eisen van de Wet ruimtelijke ordening (geometrisch bepaalde vlakken) de bestemming 

met een begrensd bouwvlak geregeld. 

De bouwvlakken zijn echter niet begrensd tot 1 hectare, maar zijn afhankelijk van de landschappelijke 

inpassing variabel in grootte. De grenzen van de bouwvlakken zijn gelegd op basis van de 

oorspronkelijke verkavelingsstructuur: er kan worden gebouwd tussen de nog aanwezige wijken. 

Hierdoor is het kleinste te benutten bouwvlak zo'n 1,7 hectare, het grootste ongeveer 17 hectare. Het is 

vanuit bestemmingstechnisch oogpunt niet verantwoord om de bouwvlakken onder te verdelen in 

kleinere vlakken van 1 hectare. Moderne tuinbouwbedrijven hebben al snel het meervoudige oppervlak 

nodig voor hun bedrijfsvoering; ze zullen dan nog vóór vestiging al wijziging van het bestemmingsplan 

moeten aanvragen. Dit terwijl de bestemming juist moet voorzien in vestigingsmogelijkheden (zie 

Hoofdstuk 3 voor het nationale en provinciale beleid over tuinbouw). 

Het bouwvlak op de locatie aan de Woortmansdijk is overigens wel begrensd tot 1 hectare. Dit is niet 

conform de POV die voorschrijft dat voor tuinbouw buiten de daartoe bestemde gebieden (zoals 

Sappemeer-noord) de oppervlakte van de reeds bestaande bebouwing is toegestaan, met een uitbreiding 

van maximaal 20%. Deze regeling uit het POV is niet bruikbaar voor deze locatie omdat deze mag 

rekenen op bestaande rechten uit het bestemmingsplan uit 1993: een agrarische bestemming 

waaronder ook tuinbouw is begrepen. Bovendien geldt dat in het geval deze rechten worden beperkt, 

planschade kàn ontstaan. In dit geval kan de gemeente dit niet op de provincie verhalen wegens gebrek 

aan wettelijke grondslag en/of een verhaalsovereenkomst. 

BOUWREGELS - AFSTANDSEISEN EN BOUWEISEN 

In het bouwvlak wordt het grotendeels aan de ondernemers overgelaten wat de meest efficiënte indeling 

van het bouwvlak is en wat waar gebouwd wordt. Wel houdt het college sturingsmogelijkheden door de 

nadere eisen en bouwregels. Met het oog op de landschappelijke inpassing en het waarborgen van een 

goed leefklimaat, worden in de regels minimale afstanden gegeven tussen gebouwen en andere 

bouwwerken en de weg of tussen gebouwen onderling. De maatvoering van de te onderscheiden 

bebouwing is gedifferentieerd. Hiervoor is in de bouwregels een bouwschema opgenomen. 

Met een gebiedsaanduiding worden zones rondom de reeds aanwezige (woon)bebouwing gelegd. 

Binnen de zone van 50 meter mogen geen tuinbouwactiviteiten plaatsvinden in verband met het 

voorkomen van geluid en geurhinder. De VNG brochure Bedrijven en milieuzonering (uitgave 2009) stelt 

de afstand op 30 meter in verband met geluid. Maar 50 meter is een richtafstand uit het Besluit 

glastuinbouw betreffende mestopslag, zodat deze verruiming acceptabel wordt geacht. Binnen de 100 

meter zone geldt het regime dat in verband met het voorkomen van geurhinder geen mestopslag- en 

fermentatie is toegestaan. Deze richtafstand is conform de VNG brochure Bedrijven en milieuzonering. 

BOUWREGELS - ONTHEFFING 

Mits kan worden aangetoond dat de regels een onevenredige aantasting van een efficiënte 




bedrijfsvoering met zich meebrengen, kan ontheffing worden verleend van de aan te houden minimale 

afstanden ten opzichte van de perceelsgrens en tussen bouwwerken onderling. De ontheffing is 

gekoppeld aan een aantal voorwaarden, voornamelijk bedoeld ter bescherming van het landschap en 

leefklimaat. 

SPECIFIEKE GEBRUIKSREGELS 

De hiervoor beschreven geur- en geluidzones van respectievelijk 50 en 100 meter zijn geregeld met de 

specifieke gebruiksregels. 

ONTHEFFING GEBRUIKSREGELS 

Hiermee wordt voorzien in ontheffingsmogelijkheden van de specifieke gebruiksregels. Ook hiervoor 

geldt dat in verband met een onevenredige aantasting van efficiënte bedrijfsvoering onder voorwaarden 

medewerking kan worden verleend. Het woon- en leefklimaat van omliggende woningen is daarvoor de 

leidraad. 

WIJZIGINGSBEVOEGDHEID 

De bouwruimte is dusdanig ruim door de nieuw toegekende bouwvlakken dat een wijzigingsbevoegdheid 

voor het wijzigen van grenzen niet nodig wordt geacht. 

Artikel 6 Agrarisch met waarden 

BESTEMMINGSOMSCHRIJVING 

Deze bestemming is gegeven aan de gronden waar de agrarische bedrijfsvoering beschermingswaardige 

landschappelijke structuren en elementen kan aantasten. De bestemmingsregeling is hetzelfde als die 

van artikel 3 Agrarisch, met dien verstande dat bepaalde werken, geen bouwwerken zijnde, 

aanlegvergunningplichtig zijn gesteld ter bescherming van het landschap. De bescherming van 

archeologische waarden valt hier niet onder en is geregeld in artikel 23. 

AANLEGVERGUNNING 

Agrariërs worden zo vrij mogelijk gelaten in hun bedrijfsuitoefening, maar dienen daarbij wel het 

karakteristieke landschap te respecteren. Binnen de agrarische bestemming van gronden zijn daartoe 

verschillende gebiedsaanduidingen opgenomen, ter bescherming van de landschappelijke waarden 

waaraan in Hoofdstuk 2 (Beschrijving plangebied) en Hoofdstuk 3 (Beleid per thema) aandacht is 

geschonken. De aanduidingen doen geen afbreuk aan de gebruiksmogelijkheden van de gronden, maar 

bieden bescherming waar plannen bestaan om gronden anders in te richten. In de regels is een 

aanlegvergunningenstelsel in het leven geroepen dat dit moet bewerkstelligen. 

Het aanlegvergunningenstelsel regelt onder andere dat bestaande wijken (voor zover deze niet specifiek 

zijn bestemd tot water) in en om het beschermd dorpsgezicht niet gedempt worden, dat open landschap 

en dat kenmerkende verkavelingsrichtingen behouden blijven. Het kan voorkomen dat verschillende 

aanduidingen elkaar overlappen. In dat geval zijn alle beschermingen van toepassing. 

De volgende waarden worden in het bestemmingsplan aangeduid en beschermd. 

Reliëf 

De als reliëf aangeduide gronden betreffen dekzandopduikingen die in het terrein als ruggen herkenbaar 

zijn. Bij de beoordeling van aanlegvergunningen die betrekking hebben op deze gronden geldt als 

uitgangspunt het herkenbaar houden van het historische reliëf. Normale agrarische werkzaamheden 

ondervinden geen beperkingen. 

Opstrekkende verkaveling 

Randveenontginningsgebieden en de voor het streekdorpenlandschap kenmerkende opstrekkende 

verkaveling wordt beschermd via de aanduiding opstrekkende verkaveling. Handhaving en behoud van 

deze verkaveling, zoals beoogd wordt via het aanlegvergunningenstelsel, betekent niet dat er niets aan 

de verkaveling mag worden gewijzigd. Het betekent wel dat veranderingen in de verkaveling in goede 

banen geleid moeten worden en dat aan een aantal randvoorwaarden moet worden voldaan. Het dempen 




van sloten en andere watergangen, voor zover die overeenstemmen met de richting van de verkaveling, 

alsmede het graven van sloten en andere watergangen is daarom niet zonder meer toegestaan. 

In het oude bestemmingsplan uit 1993 was de verkavelingsrichting op de plankaart aangegeven met een 

pijl. Deze methode is niet conform de digitale eisen uit de SVBP2008; een pijl is geen geometrisch 

bepaald vlak waaraan regels kunnen worden gekoppeld. Om deze reden is gekozen voor een bijlage in 

de toelichting met weergave van de gewenste verkavelingsrichting (zijnde de bestaande verkaveling). 

Deze bijlage behoort bij de regels. 

Veenkoloniaal gebied 

In de met deze aanduiding bestemde gebieden is, met het oog op de handhaving van de veenkoloniale 

wijkenstructuur, het dempen van sloten en andere watergangen waarvan de richting overeenkomt met de 

verkavelingsrichting en het graven van sloten en andere watergangen waarvan de richting niet 

overeenkomt met de verkavelingsrichting aanlegvergunningplichtig. Doel hiervan is het zonder meer 

dempen van sloten en andere watergangen te voorkomen. In Hoofdstuk 2 (Beschrijving plangebied) en 

Hoofdstuk 3 (Beleid per thema) van deze toelichting is beschreven waarom dit onwenselijk is. 

In de regels wordt de verkavelingsrichting met een verwijzing naar een bijlage benoemd. In het oude 

bestemmingsplan uit 1993 was de richting niet ingetekend op de plankaart of nader benoemd. Het 

intekenen van een richtingspijl (zoals het geval was bij de aanduiding opstrekkende verkaveling) is niet 

conform de digitale eisen uit de SVBP2008, zodat is gekozen voor een bijlage behorende bij de regels. 

De aanduiding Open gebied is komen te vervallen 

Deze aanduiding bestond in het oude bestemmingsplan uit 1993 en in het voorontwerp van dit 

bestemmingsplan. De regeling voor de aanduiding hield in dat de volgende uitzichtverstorende 

ontwikkelingen in open gebied waren uitgesloten: 

agrarische bebouwing; 

houtproductie (snelgroeiend bos), boomkwekerijen en boomgaarden; 

beplantingstroken. 

In dit bestemmingsplan is die regeling niet overgenomen omdat het voorkomen van de 

uitzichtverstorende ontwikkelingen al op een andere manier is geregeld. Ook in de open gebieden zijn 

agrarische bouwpercelen aangewezen waarop agrarische bebouwing geen onevenredige aantasting van 

het landschap oplevert. Bouwwerken mogen alleen worden opgericht in het bouwvlak zodat 

onevenredige aantasting van het open landschap niet plaatsvindt. Houtproductie is in alle bestemmingen 

van agrarische aard niet toegestaan. Boomkwekerijen en boomgaarden zijn alleen in de bestemming 

tuinbouw of als nevenactiviteit op agrarische bouwpercelen toegestaan. In beide gevallen tasten zij niet 

onevenredig de openheid van het landschap aan. De aanleg van beplantingsstroken is -in tegenstelling 

tot het oude bestemmingsplan uit 1993- niet voorzien in dit bestemmingsplan. 

Artikel 7 Sport 

Sportieve dagrecreatie in de vorm van sportvelden, sportcomplexen en andere speelvelden vallen onder 

deze bestemming, net als de drie bestaande maneges. Gebouwen zijn alleen toegestaan binnen de 

aangegeven bouwvlakken. In navolging van de bestemmingsomschrijving in het bestemmingsplan 

Buitengebied 1993 worden ook chalets toegestaan. Zie voor het perceel Borgercompagnie 3 ook artikel 

7.2.1. 

Artikel 11 Wonen 

Voor de verschillende woonfuncties in het buitengebied wordt een aantal bestemmingen gehanteerd. 

Bestaande woningen in het buitengebied vallen onder de bestemming wonen. De nieuwe 

woningbouwontwikkelingen in dit bestemmingsplan zijn aangegeven met een aanduiding over 

wijzigingsgebieden. 

Binnen de bestemming wonen is het gebruik van een deel van de woning voor zogenaamde 'aan huis 

verbonden beroepen' toegestaan. Bij aan huis verbonden beroepen wordt van oudsher gedacht aan 




beroepen die vooral liggen in de administratieve sfeer en daarnaast beroepen op semi-medisch terrein. 

Tegenwoordig is een ontwikkeling waar te nemen om meer en op bredere terreinen dan hiervoor 

genoemd thuis activiteiten op dienstverlenend terrein te ondernemen. De gemeente vindt dit een 

ontwikkeling waaraan medewerking kan worden verleend, zolang de ruimtelijke uitstraling van deze 

activiteiten die van het woonpand en de woonomgeving niet ontstijgt. Om ongewenste ruimtelijke 

uitstraling te voorkomen worden voorwaarden gesteld in de regels. 

Een aantal woonbestemmingen heeft een nadere aanduiding gekregen (bijvoorbeeld zwemschool). Deze 

slaat op functies die het aan huis verbonden beroep overstijgen maar zich wel mogen beroepen op 

bestaande planologische rechten. 

Met een ontheffing kunnen toeristisch recreatieve nevenactiviteiten worden toegestaan, zoals een 

minicamping (maar niet in het dorpsgebied vanwege bebouwingsdichtheden) en tuinrecreatie. 

SITUERING EN AANTAL 

De woningen dienen binnen een bouwvlak te worden gesitueerd. Het bouwvlak is op de plankaart 

nagenoeg gelijk aan de omtrekken van de woning. Aan een geringe overschrijding van het bouwvlak kan 

worden meegewerkt met een ontheffingsmogelijkheid. Binnen het bouwvlak is één (de bestaande) 

woning toegestaan dan wel het in de verbeelding in het bouwvlak aangegeven maximale aantal. 

Uitgegaan wordt van vrijstaande woningen, behalve als in de bestaande situatie sprake is van 

aaneengebouwde woningen. De voorgeschreven afstand van de woning(en) tot de zijdelingse 

perceelsgrens wordt gemeten vanuit enig punt van de woning. 

MAATVOERING 

De maten van de woningen dienen te voldoen aan het in de voorschriften opgenomen bouwschema. Dit 

is de gebruikelijke in de gemeente toegepaste maatvoering. De maximale oppervlakte van de woning 

(het hoofdgebouw) mag maximaal 100 m 2 bedragen, dan wel de bestaande oppervlakte als deze meer 

is. Met het verlenen van vrijstelling kan meegewerkt worden aan het uitbreiden van het totale oppervlak 

van het hoofdgebouw tot maximaal 150 m 2 dan wel tot maximaal 10% als de bestaande oppervlakte 

reeds groter is dan 150 m 2 . Als de uitbreiding dit noodzakelijk maakt, wordt eveneens vrijstelling van het 

bouwen binnen het bouwvlak gegeven. 

BIJGEBOUWEN 

Onder bijgebouwen wordt ook verstaan aan- en uitbouwen. Dit is via de begripsbepalingen geregeld. Op 

basis van de provinciale omgevingsverordening is gekozen voor een andere systematiek dan in het 

voorontwerp en het oude bestemmingsplan uit 1993 is vastgelegd. Met een percentage gekoppeld aan 

de grootte van het bouwperceel wordt ervoor gezorgd dat de verhouding tussen ruimte op het perceel en 

bebouwing acceptabel blijft. Een maximum is wel van toepassing, namelijk 300 m 2 , waarbij de vierkante 

meters bijgebouwen het aantal vierkante meters van het hoofdgebouw niet mag overstijgen. Dit is in 

verband met het behoud van herkenbare verhouding tussen hoofd- en bijgebouwen. 

Deze ruime regeling voor bijgebouwen maakt toepassing van een zogenaamde buitenplanse ontheffing 

(op basis van artikel 3.23 Wet ruimtelijke ordening) voor bijgebouwen in principe overbodig. Wanneer 

een kap wordt toegepast dient de hellingsgraad van de kap tussen de 30 en de 60 graden te zijn. Met 

een ontheffing kan medewerking worden verleend voor een bijgebouw met een kap van maximaal 80 

graden, óf een plat dak. 

KAMERVERHUUR 

Een woning is bestemd voor het huisvesten van een gezin, een huishouding. Vanuit het gebied van 

handhaving is het signaal afgegeven dat de laatste tijd meer en meer panden in gebruik worden 

genomen voor commerciële (losse) kamerverhuur. Dit betreft situaties waarin panden worden opgedeeld 

tot woonunits en/of kamers en vervolgens aan afzonderlijke huurders worden verhuurd. De 

handhavingspraktijk in deze gemeente wijst uit dat deze vorm van wonen tot overlast voor, en 

verloedering van, de woonomgeving kan leiden. Om onduidelijkheid over het begrip 'huishouden' te 

voorkomen en verder te ontwikkelen jurisprudentie niet af te wachten wordt in de gebruiksbepalingen 

uitgesloten dat commerciële kamerverhuur plaatsvindt. 

BORGTERREINEN 




Verder wil de bestemming de cultuurhistorische en (visueel)landschappelijke kwaliteiten van de 

borgterreinen in het buitengebied bewaren. Hiertoe is in de regels een aanlegvergunningstelsel 

opgenomen voor de gronden die in de verbeelding zijn voorzien van een dergelijke aanduiding. 

Artikel 9 Waarde - Beschermd dorpsgezicht 

De bestemming heeft, voor zover van toepassing, mede tot doel het beschermen van de waarden van 

het beschermde dorpsgezicht van Kiel-Windeweer, zoals deze in het tweede hoofdstuk van de 

toelichting zijn beschreven. In de verbeelding is het gebied van het beschermde dorpsgezicht aangeduid. 

In de regels is specifiek geregeld, dat de nokrichting van de woningen langs het Kieldiep in 

Kiel-Windeweer loodrecht op genoemd diep dient te zijn gesitueerd. Afwijking van deze bepaling is in 

bestaande situaties mogelijk na een afzonderlijke beoordeling, waarbij moet worden vastgesteld dat de 

kenmerkende waarden van het dorpsgezicht niet worden aangetast. Steigers, buiten deze die in het 

kader van de vaarverbinding voor de Veenkoloniën zijn aangelegd, worden beschouwd als een verstoring 

van het lineaire karakter van het hoofddiep. Deze worden dan ook in de regels niet toegestaan. 

Artikel 10 Waarde - Karakteristieke bebouwing 

De bebouwingslinten, anders dan het beschermd dorpsgezicht, in de gemeente geven goed zichtbaar 

en herkenbaar de veenkoloniale ontstaansgeschiedenis van het landschap weer. De linten hebben elk 

hun karakteristiek voor wat betreft de afwisseling van open en gesloten ruimten, de kavelstructuur, de 

richting van de kavels ten opzichte van de ontginningsas, de omvang van de bouwvolumes etc. 

Door sloop kunnen deze karakteristieken aangetast worden en verloren gaan. Met name in het geval 

bestaande gebouwen worden gesloopt en niet worden vervangen. 

Ter bescherming van de karakteristiek van de linten, moet worden voorkomen dat open gaten ontstaan 

in de bestaande bebouwingsstructuur. Dit gebeurt door het slopen van gebouwen vergunningplichtig te 

stellen voor zover die sloop de karakteristiek van het lint kan aantasten. Voorheen was deze 

bescherming niet mogelijk, maar met de komst van de nieuwe Wet ruimtelijke ordening is dat 

veranderd. Om deze bescherming mogelijk én herkenbaar te maken, zijn alle karakteristieke linten in de 

gemeente als 'Waarde - Karakteristieke bebouwing' bestemd. Dit is een vernieuwing ten opzichte van 

het voorontwerp van het basis bestemmingsplan. 

DIVERSE ARTIKELEN - KARAKTERISTIEKE OBJECTEN 

In de gemeente bevinden zich bouwwerken die zijn aangewezen als rijksmonument of gemeentelijk 

monument. De karakteristiek van deze monumenten wordt beschermd op basis van de Monumentenwet 

1998 en de gemeentelijke monumentenverordening, maar krijgen ook een aanduiding in dit 

bestemmingsplan. Er zijn echter ook karakteristieke gebouwen en objecten in het landelijk gebied 

aanwezig die zeer zeker het behouden waard zijn, maar die geen beschermende status hebben omdat 

ze buiten de bestemming waarde-karakteristieke lintbebouwing vallen. Om ook deze bouwwerken te 

beschermen, geldt een sloopverbod voor deze gebouwen en objecten. De gemeente heeft in 

samenwerking met de welstands- en monumentenstichting Libau in Groningen onderzocht welke 

bouwwerken onder deze regeling behoren te vallen. Deze bouwwerken zijn met de aanduiding 

'specifieke vorm van waarde - karakteristieke objecten' terug te vinden op de plankaart. In het 

bijbehorende overzicht zijn ook de te beschermen waarden omschreven. De aanduiding 'specifieke vorm 

van waarde - karakteristieke objecten' zorgt er voor dat een sloopvergunningenstelsel van toepassing is. 

Het geheel of gedeeltelijk slopen waardoor de waarde van het object verloren gaat wordt hierdoor 

voorkomen. 

6.1.3 Hoofdstuk 3 Algemene regels 

Artikel 12 Anti-dubbeltelregel is een verplicht in een bestemmingsplan op te nemen regel. Algemene 

ontheffingsregels zijn genoemd in de bestemmingsregelingen zelf, zodat zij niet als algemene regels 

zijn benoemd in dit hoofdstuk. 

Voor antennemasten voor commerciële doeleinden is geen (ontheffings)regeling opgenomen. Naar de 




mening van de gemeente biedt de bestaande infrastructuur voldoende gelegenheden voor de exploitatie 

van deze antennemasten. 

6.1.4 Hoofdstuk 4 Overgangs- en slotregels 

Hoofdstuk 4 Overgangs- en slotregels 

Deze regels zijn geheel voorgeschreven door het Besluit ruimtelijke ordening. Omdat een 

bestemmingsplan elke tien jaar moet worden herzien, betreffen de meeste bestemmingsplannen 

gebieden die reeds in gebruik en ingericht zijn. Een bestemmingsplan kan ruimte bieden voor 

ontwikkelingen en daarom soms ander gebruik en/of bebouwing toelaten dan er in werkelijkheid in het 

gebied aanwezig is. Bestaande rechten worden beschermd met overgangsrecht. Er is overgangsrecht 

voor bouwwerken en overgangsrecht voor het gebruik van de gronden en bouwwerken. 

Artikel 14 Slotregel 

Deze regel is geheel voorgeschreven door de Ministriële regeling Standaard Vergelijkbare 

BestemmingsPlannen. Deze regel geeft aan hoe de planregels van dit plan kunnen worden aangehaald. 

Hiermee wordt de naam van het bestemmingsplan vastgelegd. Voor de digitale uitwisseling van plannen 

krijgt elk plan ook een unieke code van letters en cijfers. 

6.2 Toelichting op de plankaart 

In tegenstelling tot het bestemmingsplan Buitengebied 1993, kent de analoge verbeelding van dit 

bestemmingsplan één schaalniveau. De Wet ruimtelijk ordening vereist namelijk dat de verbeelding 

digitaal raadpleegbaar is. De schaal van de digitale verbeelding kan naar believen in het gehele 

plangebied worden ingesteld en geprint. De gemeenteraad zal het bestemmingsplan in digitale vorm 

vaststellen, tegelijk met een papieren versie ervan. Als de digitale versie en de papieren versie tot 

interpretatieverschillen leiden, dan is de digitale versie beslissend. Vóór de nieuwe wetgeving was de 

papieren plankaart altijd het doorslaggevende toetsingskader. 




Hoofdstuk 7 Uitvoerbaarheid 

7.1 Financiële uitvoerbaarheid 

In dit plan wordt de bestaande feitelijke en/of vergunde situatie vastgelegd. Met dit plan zijn geen nieuwe 

ontwikkelingen voorzien die kosten meebrengen voor de gemeente. Hiermee is aangetoond dat het plan 

economisch haalbaar is. 

7.2 Totstandkoming 

De hoofdregel is dat op basis van artikel 3.1.1 van het Besluit ruimtelijke ordening over het concept 

bestemmingsplan overleg moet plaatsvinden met de betrokken overheden, voordat het ontwerp 

wijzigingsplan ter inzage wordt gelegd. Voor dit bestemmingsplan is dit niet gedaan vanwege het 

ondergeschikte karakter van de wijzigingen, daarbij rekening houdend met de belangen die het 

bestemmingsplan mogelijkerwijs raakt. Een algemene inspraakprocedure voor een ieder is niet gevoerd 

omdat dit reeds voor het basisplan bestemmingsplan Buitengebied heeft plaatsgevonden. 

7.2.1 Zienswijzen 

Het ontwerp van het bestemmingsplan lag ter inzage van 31 januari 2013 tot en met 13 maart 2013. 

Een ieder kon in deze periode zijn zienswijze over het plan bekend maken. Het waterschap Hunze en 

Aa's heeft te kennen gegeven geen opmerkingen over het bestemmingsplan te hebben. Daarnaast zijn 

drie zienswijzen ingediend, deze worden hieronder behandeld. 

Zienswijze van de N.V. Nederlandse Gasunie 

De N.V. Nederlandse Gasunie heeft een zienswijze ingediend met meerdere aandachtspunten. 

De Gasunie verzoekt geen nieuwe bouwblokken op of nabij de hoge druk aardgastransportleiding (met 

bijbehorende belemmeringenstrook) te projecteren. De Gasunie constateert dat windturbines kunnen 

worden geplaatst en verzoekt om deze uit de buurt van de aardgastransportleidingen te plaatsen. De 

Gasunie is van mening dat de planregels uit artikel 8 'Leiding-Gas' te beperkt zijn in hun bescherming 

en verwijst naar de strijdigheid met het Besluit externe veiligheid buisleidingen (Bevb). De Gasunie 

verzoekt om een algemene specificatie van de plantoelichting alsmede een nadere verantwoording van 

het groepsrisico in relatie tot de aardgastransportleidingen (paragraaf externe veiligheid van de 

plantoelichting). Tot slot vindt de Gasunie dat bijlage 3 van de plantoelichting omissies bevat (de leiding 

genummerd 508-49 mist en van leidingnummer 508-59 is de diameter niet juist). 

Reactie gemeente 

De zienswijze wordt op twee punten overgenomen. Conform het Bevb moet een bestemmingsplan 

waarin een aardgastransportleiding is gelegen voorzien in een aanlegvergunningenstelsel ter 

bescherming van de leiding en functioneren daarvan. Artikel 8 van de planregels bevat niet een dergelijke 

regeling en wordt daarop aangepast. Daarnaast is de diameter van leidingnummer 508-59 in bijlage 3 

van de plantoelichting gewijzigd. Dit laatste is overigens zonder rechtsgevolgen. Voor het overige geldt 

dat niet wordt herkend wat de Gasunie schrijft. 

Zo zijn windturbines bijna niet toegelaten. Slechts in een agrarisch bouwvlak (niet zijnde tuinbouw) tot 

15 meter hoogte zijn ze toegestaan. De risico's die de Gasunie beschrijft in zijn zienswijze zijn 

afkomstig van niet verplichte richtlijnen over dit onderwerp en betreffen de grotere windturbines en 

-parken. De geschetste risico's staan niet in verhouding tot deze minimale bouwmogelijkheid. 

De gasleiding met nummer 508-49 ligt buiten het plangebied (namelijk in de omgeving van de 

NAM-locatie in Sappemeer) en wordt wel genoemd in de betreffende bijlage 3 (in een andere tabel). 

Er worden geen nieuwe bouwvlakken gerealiseerd; de bouwrechten zijn in beginsel allemaal al in het 

bestemmingsplan Buitengebied van 2010 toegekend. Daar waar een bouwvlak wel op of nabij de 

aardgastransportleiding(en) is (zijn) gelegen, geldt de bescherming van de dubbelbestemming 

'Leiding-Gas' (artikel 8 planregels). Bebouwing anders dan voor de leiding is niet mogelijk. Artikel 8 is 




(na aanvulling met het aanlegvergunningenstelsel) in tegenstelling tot wat de Gasunie vindt, wel degelijk 

voldoende beschermend. Gelezen in samenhang met de verbeelding is geen afwijking van de planregels 

mogelijk, volgt uit de redactie van artikel 8 al een voorrangsbepaling en bevat de verbeelding de vereiste 

belemmeringenstrook van 10 meter. Het is daarom niet nodig om af te wijken van de gemeentelijke 

systematiek/standaarden door de Gasunie voorgestelde planregels over te nemen. 

Wat betreft de opmerkingen aangaande de plantoelichting geldt dat deze geen bindende betekenis heeft 

en slechts een waarde heeft ter verduidelijking van de planregels. De gewenste aanpassingen betreffen 

bovendien niet de belangen van de Gasunie en voor zover ze dit wel doen (aangaande externe veiligheid) 

dan is de huidige plantoelichting toereikend, gelet op de aard van het bestemmingsplan (reparatieronde, 

ondergeschikte wijzingen, gelieerd aan het bestemmingsplan Buitengebied). De plantoelichting wordt 

niet aangepast. 

Over het perceel Borgercompagnie 3 

De eigenaar verzoekt om vergroting van het bouwvlak voor het realiseren van een overdekte longeercirkel 

en het vergroten van de staloppervlakte. Dit laatste is bedoeld voor de groepshuisvesting van bejaarde 

paarden. 


De zienswijze wordt overgenomen. Het bedrijf in kwestie is volgens de provinciale omgevingsverordening 

een niet-agrarisch bedrijf. Dit betekent dat uitbreiding slechts eenmalig is toegestaan tot een maximum 

van 20% van de bestaande bebouwingsoppervlakte (gebouwen en bouwwerken, geen gebouw zijnde). 

Deze oppervlakte bedraagt 4027 m2 zodat maximaal 805 m2 mag worden bijgebouwd. Deze ruimte 

wordt toegekend en ingetekend op de verbeelding op de door eigenaar aangegeven locatie, met een 

bijbehorende aanduiding zodat duidelijk is dat gebruik is gemaakt van de '20%-regeling'. De uitbreiding 

is aanvaardbaar uit het oogpunt van landschap, natuur, milieu en verkeer. De nieuwe bebouwing wordt 

namelijk aaneengesloten gebouwd en bevindt zich op een erf dat is omgeven door groenstructuren en 

overige erven met groensingels. De nieuwe bebouwing is hierin geen storend element. Van aanwezige 

natuurwaarden is geen sprake omdat de gronden momenteel al in gebruik zijn als erf en niet wordt 

gesloopt. De verkeersstromen zullen niet worden beïnvloed door de nieuwe bebouwing. Dit vanwege het 

zeer extensieve karakter van de voorgenomen groepshuisvesting. Het aspect milieu (eventuele toename 

van het aantal te huisvesten paarden) wordt specifiek gewogen door de eisen van het Activiteitenbesluit 

(Barim) ingevolge de Wet milieubeheer en behoeft in dit bestemmingsplan geen nadere overweging. 

Over het perceel Woortmansdijk 24 

De eigenaar verzoekt om aanpassing van de bestemming op het betreffende perceel. Een deel moet 

voor wonen bestemd zijn en een deel moet een bedrijfsbestemming hebben. 


De zienswijze wordt overgenomen. De geschetste situatie komt overeen met de plankaart van het 

bestemmingsplan Buitengebied uit 1993. Beide bestemmingen kunnen naast elkaar bestaan zonder 

belemmeringen met zich mee te brengen. De bestaande bedrijfsbebouwing krijgt een bouwvlak op maat 

en conform het beleid uit het bestemmingsplan Buitengebied wordt geen mogelijkheid geboden voor het 

bouwen van een bedrijfswoning. 







Bijlagen bij plantoelichting 







Bijlage 1 Bodemkwaliteitverklaring 






Voorts wordt opgemerkt dat de Provincie Groningen voor in gebruik zijnde bedrijfsterreinen 

zorgdraagt/toeziet op de milieuhygiënische geschiktheid van de bodem voor de bestemming 

bedrijfsterrein. 

Tenslotte wordt opgemerkt dat de gemeente voor potentieel ernstige, niet spoedeisende gevallen van 

bodemverontreiniging (zie definitie bijlage 1), geen bodemonderzoeken laat uitvoeren bij 

gelijkblijvende bestemming, omdat hier geen actueel risico wordt verwacht. Bij grondverzet zal op 

deze locaties wel bodemonderzoek nodig zijn. 

Toelichting 

De gemeente heeft in 2008 de gemeentelijke bodemkwaliteit opnieuw vastgelegd in 

bodemkwaliteitskaarten. 

De gemeente is ingedeeld in zogenaamde homogene deelgebieden: gebieden waarbij op basis van 

historisch gebruik eenzelfde bodemkwaliteit wordt verwacht. Van deze gebieden is de bodemkwaliteit 

(mate van verontreiniging) bepaald. 

Daarnaast is het gemeentelijk bodembeleid vastgelegd in het gemeentelijk bodembeleidsplan en 

bijbehorend bijlagenrapport, zie ook www.hoogezand-sappemeer.nl. 

In het gebied waar het bestemmingsplan buitengebied betrekking op heeft, komen de volgende 

deelgebieden voor, zie ook bijgaand kaartje. 

code Omschrijving gemiddelde kwaliteit 

W1 Wonen sinds vòòr 1900 Licht verontreinigd 

W3 Wonen sinds 1940 Schoon 

W4 Wonen sinds 1970 Schoon 

W5 Wonen in oude dorpskernen Zeer licht verontreinigd 

I3 Industrie sinds 1940 1 Zeer licht verontreinigd 

7 Buitengebied Schoon 

Inventarisatie bodemkwaliteit 

In de afgelopen jaren zijn in het plangebied 525 bodemonderzoeken in het gemeentelijk 

bodeminformatiesysteem verwerkt. 

Daarnaast is archiefonderzoek uitgevoerd naar bedrijfsmatige activiteiten in het verleden, die mogelijk 

hebben kunnen leiden tot bodemverontreiniging. Deze gegevens zijn verzameld in het historisch 

bodembestand (hbb). Van iedere bedrijfsactiviteit is het potentiële risico op bodemverontreiniging 

ingeschat en gewaardeerd met een cijfer (1 tot 8). 

1 Het bewuste industrieterrein vm. Aardappelmeelfabriek de Toekomst, is bij de vaststelling van homogene deelgebied per abuis 

ondergebracht in I3 (had moeten zijn I2, industrie sinds 1900). Heeft geen consequentie voor deze bodemkwaliteitsverklaring, 

omdat het onder het “regime” van de Stichting BSB (BodemSanering in gebruik zijnde Bedrijfsterreinen) valt. 

T:\Groepen\Milieu\Bodem\bestemmingsplannen\buitengebied\Buitengebied2009_BKV.doc 

Pagina 2 van 8

De cijfers hebben de volgende betekenis (zie bijlage 1 voor definities ernstig en spoedeisend): 

score Omschrijving 

1-4 vermoedelijk geen ernstig geval van 

bodemverontreiniging 

5-6 potentieel ernstig geval van bodemverontreiniging, 

vermoedelijk niet spoedeisend 

7-8 potentieel ernstig en spoedeisend geval van 

bodemverontreiniging 

Voor het plangebied levert dat, in combinatie met het gemeentelijk bodeminformatiesysteem, 

onderstaande situatie op. 

Situatie bodemkwaliteit peildatum 1 oktober ’09 (voor definities: zie bijlage 1) 

Buitengebied Hoogezand-Sappemeer Aantal 

Verwerkte bodemonderzoeken 525 

Aantal locaties in het gemeentelijke bodeminformatiesysteem NAZCA 495 

Uit hbb (archiefonderzoek): 

Potentieel ernstige gevallen van bodemverontreiniging 258 

Waarvan potentieel spoedeisende gevallen van bodemverontreiniging 61 

Waarvan nog niet onderzocht (excl. Dempingen, excl. bestaande bedrijfsterreinen) 0 

Aantal geregistreerde buitengebruik zijnde ondergrondse brandstoftanks 104 

Waarvan gesaneerd/verwijderd 104 

Alle dempingen in het buitengebied vallen onder SLB (Blok 3 en 4), dan wel Provincie (NAVOS); de 

inventarisatie van bodemkwaliteit (als gevolg van activiteiten in het verleden) bij alle bedrijfsterreinen 

valt eveneens onder de Provincie Groningen. 

Op locaties “potentieel ernstige gevallen van bodemverontreiniging” initieert de gemeente geen 

bodemonderzoek bij gelijkblijvende bestemming (gemeentelijk beleid) omdat hier geen actueel risico 

wordt verwacht. 

T:\Groepen\Milieu\Bodem\bestemmingsplannen\buitengebied\Buitengebied2009_BKV.doc 

Pagina 3 van 8

Bodemkwaliteitskaart 

Hoogezand-Sappemeer 

Indeling in homogene 

deelgebieden (noordzijde) 

0 1000 2000 3000 4000 5000 6000 Meters 

W 

N 

S 

Gemeente 

Nietbuitengebied.shp 

Homogene deelgebieden 

I1/2: industrie voor 1940 

I3: industrie 1940 - 1970 

I4: industrie na 1970 

W1: wonen voor 1900 

W2: wonen 1900 - 1940 

W3: wonen 1940 - 1970 

W4: wonen na 1970 

W5: oude dorpskernen 

W6: wonen vml. tuinbouw 

T:\Groepen\Milieu\Bodem\bestemmingsplannen\buitengebied\Buitengebied2009_BKV.doc Pagina 4 van 8 

E

Bodemkwaliteitskaart 

Hoogezand-Sappemeer 

Indeling in homogene 

deelgebieden (zuidzijde) 

Gemeente 

Nietbuitengebied.shp 

Homogene deelgebieden 

I1/2: industrie voor 1940 

I3: industrie 1940 - 1970 

I4: industrie na 1970 

W1: wonen voor 1900 

W2: wonen 1900 - 1940 

W3: wonen 1940 - 1970 

W4: wonen na 1970 

W5: oude dorpskernen 

W6: wonen vml. tuinbouw 

0 1000 2000 3000 4000 5000 6000 Meters 

W 

N 

S 

T:\Groepen\Milieu\Bodem\bestemmingsplannen\buitengebied\Buitengebied2009_BKV.doc Pagina 5 van 8 

E

Bespreking per ‘homogeen deelgebied’ 

Het deelgebied W1 omvat het oude lint van de gemeente. Een klein deel daarvan valt onder dit 

bestemmingsplan (ten zuiden van de Vosholen). Bedrijfsmatige en ambachtelijke activiteiten in het 

verleden zijn oorzaak van de aanwezige (gemiddeld lichte) bodemverontreiniging. Er zijn hier geen 

gevallen van ernstige bodemverontreiniging bekend. 

Er zijn geen belemmeringen bij het huidige gebruik. 

Een stukje van het deelgebied W3 (Nieuw Woelwijck) ligt binnen het bestemmingsplan buitengebied. 

In het verleden heeft hier een stookolietank gelegen, die is gesaneerd in 1993; de bodem bleek niet 

ernstig verontreinigd te zijn. Het deelgebied is geschikt voor zijn bestemming. 

Een stukje van het deelgebied W4 (recreatiegebied Meerwijk) ligt binnen het bestemmingsplan 

buitengebied. Binnen dit deelgebied is geen ernstige verontreiniging aangetroffen. Het deelgebied is 

geschikt voor zijn bestemming. 

Alle deelgebieden ‘oude dorpskernen’, W5, vallen binnen het bestemmingsplan buitengebied. 

Bedrijfsmatige en ambachtelijke activiteiten in het verleden zijn oorzaak van de aanwezige (gemiddeld 

zeer lichte) bodemverontreiniging. Binnen dit deelgebied liggen 2 bekende (vermoedelijk) 

spoedeisende gevallen van bodemverontreiniging (ecologisch risico) op een bestaande 

woonbestemming. 

Een stukje van het deelgebied Industrie (complex vm aardappelmeelfabriek de Toekomst) ligt binnen 

het bestemmingsplan buitengebied. Plaatselijk komt hier een verontreiniging boven de 

interventiewaarde voor. Het terrein is geschikt voor zijn functie. 

Het homogene deelgebied 7, buitengebied (niet te verwarren met bestemmingsplan buitengebied!), 

omvat de niet-aaneengesloten-bebouwde gebieden van de gemeente. Dit gebied is gemiddeld schoon, 

maar in dit gebied komen dempingen en stortplaatsen voor. 

Deze dempingen zijn geïnventariseerd. Voorzover gelegen binnen de herinrichtingsgebieden oude 

Veenkoloniën (ruwweg het zuidelijk deel van de gemeente), staan inventarisatie en beheer door SLB 

beschreven in de bodembeheerplannen Blok 3 en 4. Voor de rest beheert de provincie de 

verontreinigde resp. daarvan verdachte locaties. Deze locaties staan beschreven in NAVOS. 

. 

Buitengebied2009_BKV.doc; afgedrukt op 12-10-2009 11:12 

Pagina 6 van 8

Bijlage 1. 

Achtergronden bij bodemverontreiniging 

Wat is bodemverontreiniging? 

Sommigen vinden de bodem verontreinigd als er iets in zit dat er van 

nature niet thuishoort. Deze definitie is echter te breed als we verontreiniging benaderen als een 

milieuprobleem. Niet alle vreemde stoffen die in de bodem voorkomen, zijn schadelijk. Sommige 

zaken worden om allerlei redenen bewust in de bodem ondergebracht, bijvoorbeeld 

funderingen, opslagtanks, riolen en onze overledenen. In de Wet bodembescherming is 

verontreiniging beperkt tot een aantal stoffen. De wet is erop gericht om verontreiniging te voorkomen 

en problemen van verontreinigingen die desondanks zijn ontstaan, op te lossen. 

Hoe ontstaat bodemverontreiniging? 

Vaak wordt gedacht dat bodemverontreiniging slechts een vervelende erfenis is uit vroeger tijden. 

Zeker, we zijn nog druk bezig verontreiniging uit het verleden te saneren. Maar ook nu ontstaat 

dagelijks wel ergens nieuwe bodemverontreiniging die om aandacht vraagt. Dat is onvermijdelijk; denk 

aan oorzaken zoals lekken, morsen, bemesten, bestrijdingsmiddelen, afval, ongelukken en 

luchtverontreiniging. Meestal wordt de verontreiniging veroorzaakt door (onvolkomenheden in) ons 

eigen doen en laten. 

Wat is het probleem van bodemverontreiniging? 

Bodemverontreiniging wordt vanuit twee invalshoeken als een probleem gezien: risico en stagnatie. 

Risico 

Bodemverontreiniging kan tot gevolg hebben dat onze gezondheid nadelig wordt beïnvloed 

wanneer we eraan worden blootgesteld. Men spreekt dan van het humane risico. 

Bodemverontreiniging kan ook een nadelige invloed hebben op planten en dieren die op en in de 

bodem leven. Dit is eveneens het gevolg van blootstelling. Men spreekt dan van het ecologische 

risico. Bodemverontreiniging kan zich ook via het grondwater in het milieu verspreiden. Het milieu is in 

eerste instantie de bodem zelf, maar uiteindelijk ook het oppervlaktewater, als gevolg van uitstroming. 

Men spreekt dan van het verspreidingsrisico. 

Stagnatie 

De aanwezigheid van bodemverontreiniging kan bepaalde maatschappelijke processen vertragen: 

de bouw van woningen en de aanleg van groenvoorzieningen, infrastructuur en bedrijventerreinen. 

Maakt het uit wanneer verontreiniging is ontstaan? 

Er wordt bij bodemverontreiniging onderscheid gemaakt tussen historische (oude) en nieuwe 

verontreiniging. Nieuwe verontreiniging is verontreiniging die na 1987 is ontstaan, het jaar dat de 

Wet bodembescherming van kracht werd. Nieuwe verontreiniging moet, ongeacht de mate van 

verontreiniging, zo snel en zo volledig mogelijk worden verwijderd. Dit vloeit voort uit de zorgplicht. 

Voor historische verontreiniging ligt het genuanceerder en ingewikkelder. In dit informatieblad wordt 

vooral stilgestaan bij historische verontreiniging. 

Wat is de maat bij bodemverontreiniging? 

Bepalend voor de gevolgen van bodemverontreiniging is de concentratie, de hoeveelheid 

verontreiniging per hoeveelheid grond of grondwater. De concentratie die aanwezig is, wordt door 

meting bij een bodemonderzoek vastgesteld. De Regeling bodemkwaliteit onderscheidt voor alle 

verontreinigingen twee grenswaarden voor de concentratie in de grond en het grondwater: de 

achtergrondwaarde en de interventiewaarde. De achtergrondwaarde is een lage concentratie, de 

interventiewaarde een hoge. 

Wat betekent de achtergrondwaarde? 

De achtergrondwaarde markeert de grens tussen schoon en verontreinigd. De bodem is schoon 

wanneer in zowel de grond als het grondwater de concentratie van alle door de Wet 

bodembescherming aangewezen stoffen lager is dan de achtergrondwaarde. Eigenlijk is schoon niet 

de juiste omschrijving. Er kan immers wel enige verontreiniging aanwezig zijn. 

Pagina 7

Wat betekent de interventiewaarde? 

De interventiewaarde markeert de grens tussen verontreinigd en ernstig verontreinigd. 

Verontreiniging is dus ernstig wanneer de concentratie groter is dan de interventiewaarde. Dit hoeft 

maar voor één stof in de grond of het grondwater het geval te zijn. Wel moet het ten minste gaan om 

de concentratie in een zeker bodemvolume. Voor grond is dat 25 kubieke meter bodem, voor 

grondwater 100 kubieke meter bodem. Het hanteren van een minimaal bodemvolume is bedoeld om 

te voorkomen dat een alleen zeer plaatselijk aanwezige verontreiniging maatgevend wordt voor een 

hele locatie. 

Wat betekent ernstig verontreinigd? 

Het ligt voor de hand te denken dat ernstige verontreiniging moet worden aangepakt. Dat is 

echter lang niet altijd zo. Het constateren van ernstige verontreiniging is een sein om na te gaan hoe 

groot de risico’s werkelijk zijn en zo de spoedeisendheid van de bodemsanering te bepalen. 

Wanneer is bodemsanering spoedeisend? 

Als ernstige verontreiniging is aangetoond, moeten het humane, ecologische en 

verspreidingsrisico volgens een standaardmethode worden berekend. Het uitgangspunt daarbij is het 

huidige bodemgebruik. Gestandaardiseerde vormen van bodemgebruik zijn bijvoorbeeld wonen met 

tuin, openbaar groen en industrie. Bij het humane risico is de blootstelling van mensen aan 

verontreiniging maatgevend. We kunnen, afhankelijk van het bodemgebruik, op verschillende 

manieren aan verontreiniging blootstaan. Men spreekt daarbij van blootstellingsroutes. Voorbeelden 

zijn het eten van gewas en het inademen van lucht. 

Bij het ecologisch risico is het oppervlak van het gebied waarin bepaalde bodemorganismen worden 

aangetast, maatgevend. Bij het verspreidingsrisico is de toename per jaar van het bodemvolume met 

een gemiddeld ernstige verontreiniging maatgevend. De uitkomsten van de berekeningen worden 

getoetst aan normen voor blootstelling, oppervlak en verspreiding. Als de norm wordt overschreden, 

spreekt men van een actueel risico. De bodemsanering is dan spoedeisend. Er is al spoedeisendheid 

als bij één soort risico voor één stof sprake is van een actueel risico. 

Wat betekent spoedeisendheid? 

Spoedeisende gevallen van bodemverontreiniging moet worden gesaneerd. Het woord spoedeisend 

betekent dat binnen 4 jaar, met de bodemsanering moet zijn begonnen. De Provincie Groningen moet 

de spoedeisendheid formeel vaststellen. 

Wat is bodemsanering? 

Bodemsanering heeft tot doel de risico’s te verkleinen. Eén aanpak is het volledig verwijderen 

en vervangen van grond en het afpompen van grondwater. Deze grondige aanpak is echter 

technisch niet overal mogelijk en vaak erg duur. Tegenwoordig vervangt men vaak alleen de bovenste 

meter grond door een schone leeflaag. 

Een andere aanpak is het in de bodem verlagen van de concentratie schadelijke stoffen, bijvoorbeeld 

door micro-organismen bepaalde stoffen te laten afbreken. Men noemt dit in-situ reiniging. 

Een laatste optie is het isoleren (opsluiten) van de verontreiniging, zodat contact en verspreiding niet 

meer mogelijk zijn. 

Tot slot 

Het komt bij bodemsanering, maar vaker nog bij de bouw en aanleg van bijvoorbeeld 

infrastructuur, voor dat niet-ernstig verontreinigde grond wordt afgegraven. Op deze grond is het 

Besluit bodemkwaliteit van toepassing. Dat besluit bepaalt (via het gemeentelijk bodembeheerplan) 

onder andere onder welke voorwaarden de grond elders mag worden gebruikt. Verder bepaalt de 

Woningwet dat de gemeentelijke bouwverordening voorschriften moet bevatten die het bouwen op 

verontreinigde grond tegengaan. 

Pagina 8


Bijlage 2 Gebiedsindeling landschapstypen 




Bijlage 3 Inventarisatie externe veiligheid 

Voor de herziening van het bestemmingsplan Buitengebied moet aandacht worden besteed aan alle 

aspecten van externe veiligheid. Daarvoor is onder andere gebruik gemaakt van de gegevens die 

beschikbaar zijn op de provinciale risicokaart. Het buitengebied is voor deze inventarisatie onderverdeeld 

in: 

West (Waterhuizen) 

Noord (Sappemeer-noord) 

Centrum (Vosholen) 

Midden (Kielwindeweer) 

Zuid (Annerveen) 

Op de afgedrukte overzichtskaartjes zijn zoveel mogelijk de risicobronnen weergegeven. Tevens staan 

de leidinggegevens van Gasunie- en NAM-leidingen in een tabel onder het kaartje vermeld. 

Buitengebied west (Waterhuizen) 

In of nabij het westelijke deel van het plangebied bevinden zich de volgende locaties met gevaarlijke 

stoffen: 

Rijksweg A7 

Provinciale weg N860 


Spoorlijn 

Buisleidingen diameter druk 1% letaliteit 100% letaliteit 

Gasunie N-508-50-KR 6 inch 40 bar 70 meter 50 meter 





Buitengebied noord (Sappemeer-noord) 

In of nabij het noordelijke deel van het plangebied bevinden zich de volgende locaties met gevaarlijke 

stoffen: 

Rijksweg A7 



NAM 502010 24 inch 83 bar 350 meter 150 meter 



Gasunie A-639-KR 48 inch 80 bar 580 meter 220 meter 

Gasunie A-640-KR 42 inch 80 bar 520 meter 200 meter 






Buitengebied centrum (Vosholen) 

In of nabij het centrale deel van het plangebied bevinden zich de volgende locaties met gevaarlijke 

stoffen: 

Provinciale weg N385 (Kielsterachterweg) 

Provinciale weg N386 (Woldweg) 

Spoorlijn 

Gasunie meet- en regelstation A133 

NAM-locatie Sappemeer OV 



NAM 505014 onbekend onbekend 

NAM (nieuw) onbekend onbekend 

Gasunie A-609-KR 48 inch 66,2 bar 540 meter 210 meter 








Buitengebied midden (Kielwindeweer) 

In of nabij het middendeel van het plangebied bevinden zich de volgende locaties met gevaarlijke stoffen: 


NAM-locatie Kielwindeweer-1 

NAM-locatie Wolfsbarge (zuidelijke eindpunt van de NAM-leiding 367) 



NAM (nieuw) onbekend onbekend 






Gasunie A-540-14-KR 12 inch 66,2 bar 170 meter 80 meter 




Buitengebied zuid (Annerveen) 

In of nabij het zuidelijke deel van het plangebied bevinden zich de volgende locaties met gevaarlijke 

stoffen: 


NAM-locatie Annerveen 

NAM-locatie Annerveen OV 

NAM-locatie Wildervank 

Gasunie meet- en regelstation Windeweer 

Buisleidingen diameter druk 1% letaliteit 100% letaliteit PR 10 -6 

NAM 291 6 inch 83 bar 95 meter 70 meter - 



NAM 218 (condensaat) 4 inch 50 bar 16 meter - ja (8 meter) 

Gasunie A-514-KR 48 inch 66,2 bar 540 meter 210 meter ja 

Gasunie A-501-KR 36 inch 66,2 bar 430 meter 180 meter ja 

Gasunie A-502-KR 42 inch 66,2 bar 490 meter 190 meter - 

Gasunie A-501-05-KR 30 inch 66,2 bar 380 meter 160 meter - 




Hogedruk gasbuisleidingen 

Formeel moeten hogedruk gasbuisleidingen voor externe veiligheid nog worden getoetst aan de 

circulaire "Zonering langs hoge druk aardgastransportleidingen" uit 1984. De nieuwe AMvB, het Besluit 

externe veiligheid buisleidingen (Bevb) is in concept gepubliceerd en zal naar verwachting medio 2010 

in werking treden. De minister van VROM adviseert om bij bestemmingsplannen te anticiperen op de 

nieuwe regelgeving. 

De nieuwe regelgeving gaat uit van de risicobenadering. Daarbij zijn het plaatsgebonden risico en het 

groepsrisico van belang. Wanneer de personendichtheid binnen de 100% letaliteitzone significant 

toeneemt, heeft dat dusdanige gevolgen voor het groepsrisico dat hiervoor een groepsrisico-berekening 

(QRA) moet worden gemaakt. Ook moet dan een uitgebreide groepsrisicoverantwoording plaatsvinden. 

Op verschillende locaties in of vlakbij dit plangebied liggen hogedruk aardgas-buisleidingen. Deze 

leidingen hebben op enkele plaatsen een plaatsgebonden risicocontour PR10 -6 die buiten de leiding valt. 

Meestal ligt de PR10 -6 echter op de leiding. Op de risicokaart zijn deze contouren zichtbaar gemaakt. 

In één geval (NAM 218) is sprake van een condensaatleiding. Dit type leiding heeft over de gehele lengte 

een (kleine) PR10 -6 contour. 

Binnen een afstand van 5 meter van elke leiding mag niet worden gebouwd (belemmerde strook). Binnen 

de plaatsgebonden risicocontour PR10 -6 van een leiding mogen geen kwetsbare objecten worden 

geprojecteerd. Bestaande of reeds geprojecteerde (d.w.z. volgens het huidige bestemmingsplan 

toegelaten) kwetsbare objecten binnen de PR10 -6 contour worden in de nieuwe regelgeving als 

saneringssituatie aangemerkt. 

Er zijn geen locaties in het buitengebied met een dusdanig hoge personendichtheid nabij de leidingen, 

dat daarvoor een uitgebreide groepsrisicoverantwoording noodzakelijk is. 




Op de in deze EV-inventarisatie gebruikte deelkaartjes Buitengebied centrum en midden staat een 

geplande NAM-leiding aangegeven. Van deze leiding zijn nog geen gedetailleerde gegevens bekend. De 

ruimtelijke inpassing van deze leiding zal volgens opgave van de NAM gebeuren middels een 

Rijksinpassingsplan. Het zal het gaan om een 48 inch gasbuisleiding die een verbinding gaat vormen 

tussen de opslaglocatie Langelo en Sappemeer-OV en een condensaatleiding tussen Langelo en het 

leidingknooppunt nabij de locatie Spitsbergen. 

NAM-locaties 

De NAM-locatie Kielwindeweer-1 (Kielsterachterweg) ligt in het plangebied. De NAM-locaties 

Annerveen, Annerveen OV, Wildervank en Sappemeer OV (Vosholen) liggen dicht bij het plangebied. 

Voor al deze locaties geldt een plaatsgebonden risicocontour PR10 -6 waarbinnen geen (geprojec-teerde) 

kwetsbare objecten zijn toegestaan. De exacte grootte van het invloedsgebied is van deze locaties nog 

niet bekend. Deze gegevens staan niet op de risicokaart vermeld. De NAM is bezig om vooruitlopend op 

een mogelijke wijziging in het Besluit externe veiligheid inrichtingen (Bevi) deze contouren met het 

rekenprogramma Safeti-NL te berekenen. De locatie Wolfsbarge betreft een tijdelijke installatie. Deze 

locatie wordt niet op de risicokaart vermeld. Hierover zijn geen nadere gegevens bekend. 

Gasunie meet- en regelstations A133 en A447 

De Gasunie meet- en regelstations A133 (nabij Vosholen) en A447 Windeweer (Zwarteweg) liggen in het 

plangebied. Het station A447 valt onder de werking van het BEVI, maar station A133 niet omdat de 

diameter van de aanvoerleiding hier kleiner is dan 20 inch. Beide stations staan nog niet op de 

risicokaart vermeld. Voor deze inrichtingen geldt geen plaatsgebonden risicocontour PR10 -6 . 

De effectafstand 1% letaliteit voor het station A133 is 215 meter. Hierbinnen staan geen woningen. Van 

het station A447 is de grootte van de effectafstand 1% letaliteit niet bekend. De dichtstbijzijnde 

woonbebouwing aan de Peter Venemakade ligt op ca. 750 meter afstand van het station A447. 

Rijksweg A7 Groningen - Nieuweschans 

Voor de A7 geldt geen plaatsgebonden risicocontour PR10 -6 . Het invloedsgebied is volgens het concept 

provinciale basisnet gesteld op 200 meter vanaf de rand van de weg. Ten aanzien van bebouwing geldt 

een plasbrand aandachtgebied van 30 meter, eveneens vanaf de rand van de weg. Deze 30 meter zone 

valt over een deel van het buitengebied. Binnen de 30 meter zone zijn geen bijzonder kwetsbare 

objecten aanwezig. Het plangebied ligt binnen het invloedsgebied van deze weg, maar de 

bebouwingsdichtheid is daar zo gering dat een groepsrisicoberekening niet zinvol is. 

Provincialeweg N860 / N385 / N386 

Voor de provinciale wegen N860, N385 en N386 geldt geen plaatsgebonden risicocontour PR10 -6 . Het 

invloedsgebied is volgens het concept provinciale basisnet gesteld op 200 meter. Deze wegen liggen in 

het plangebied. Ten aanzien van bebouwing geldt een plasbrand aandachtgebied van 30 meter vanaf de 

rand van de weg. Daarbinnen mogen geen bijzonder kwetsbare objecten worden geprojecteerd. 

Spoorlijn Groningen - Veendam / Nieuweschans 

Met behulp van het rekenprogramma RBM-II is ten behoeve van het plan Vosholen-2 een 

risicoberekening gemaakt voor de spoorlijn Groningen - Veendam / Nieuweschans. Deze berekening 

leverde geen waarde op voor de plaatsgebonden risicocontour PR10 -6 . De PR10 -8 contour ligt volgens 

die berekening op 69 meter vanaf de rand van het spoor. Het invloedsgebied is volgens het concept 

provinciale basisnet gesteld op 200 meter. In het buitengebied is geen woonbebouwing van enige 

betekenis aanwezig binnen het invloedsgebied van deze spoorlijn. Een groepsrisicoberekening is 

derhalve niet zinvol. 





Het Winschoterdiep maakt deel uit van het landelijke (concept) basisnet water. Volgens dat basisnet 

geldt voor deze vaarroute geen plaatsgebonden risicocontour en geen plasbrand aandachtgebied. Het 

vaarwater ligt ter hoogte van de N860 bij Waterhuizen en bij het tuinbouwgebied Sappemeer-noord tegen 

het plangebied aan. 

Inrichtingen buiten het plangebied 

Van inrichtingen met gevaarlijke stoffen die buiten het plangebied zijn gelegen zijn de risico- en 

effectafstanden getoetst op relevantie voor vermelding in deze externe veiligheidsinventarisatie. De 

bedrijven met gevaarlijke stoffen (BEVI-inrichtingen zoals Bay systems, PPG, AVEBE en Holthausen) 

liggen op een zodanig ruime afstand van het plangebied, dat daarmee voor al deze inrichtingen wordt 

voldaan aan de grenswaarde voor het plaatsgebonden risico. Bovendien is er geen sprake is van een 

significant groepsrisico. Voor de WM-vergunning van Bay systems is door een QRA het groepsrisico 

berekend. De FN-curve uit die QRA is hier afgebeeld. Aangezien het totale aantal dodelijke slachtoffers 

hier gering is wordt, gelet op de definitie van groepsrisico (Art.1 BEVI: "cumulatieve kansen per jaar dat 

ten minste 10, 100 of 1000 personen overlijden...") afgezien van een nadere groepsrisicoverantwoording 

voor Bay Systems. 

Conclusies 

Volgens de QRA bij de WM-vergunning (2006) van Bay systems is het voor deze inrichting 

berekende groepsrisico ver beneden de oriënterende waarde. Het aandeel dat de bebouwing in dit 

plangebied heeft in de hoogte van dat groepsrisico is vrijwel nihil. 

Voor de NAM-locaties is naar verwachting geen of nagenoeg geen sprake van een groepsrisico als 

gevolg van bebouwing in dit plangebied. Nadere gegevens van de NAM over de grootte van de 

invloedsgebieden moet hierover uitsluitsel geven. 

Het plangebied ligt deels binnen het plasbrand aandachtgebied van het spoor. Daarbinnen mogen 

geen woon- of verblijfsgebouwen worden geprojecteerd voor het verblijf van minder zelfredzame 

personen. 

Het plangebied ligt deels binnen het invloedsgebied van de Rijksweg A7. Indien geprojec-teerde 

nieuwbouw een significante toename van de personendichtheid oplevert (d.w.z. 10% groei t.o.v. 

bestaand), moet een uitgebreide verantwoording worden gemaakt van het groepsrisico. Er zijn geen 

initiatieven bekend voor woningbouw op een dergelijke schaal. 

Het buitengebied ligt binnen de invloedsgebieden (1% letaliteit) van de hogedruk gasbuisleidingen. 

Er zijn geen locaties in dit plangebied binnen de 100% letaliteit waar de dichtheid van 

woonbebouwing zodanig is dat hiervoor een groepsrisicoberekening moet worden gemaakt. Ook hier 

geldt dat wanneer geplande nieuwbouw een significante toename van de personendichtheid oplevert 

(10% groei) een uitgebreide verantwoording moet worden gemaakt van het groepsrisico. Er zijn geen 




initiatieven bekend voor woningbouw op een dergelijke schaal. 

Rampenbestrijding en zelfredzaamheid 

De hieronder genoemde conclusies hebben een voorlopig karakter. Er vindt nog overleg plaats met de 

regionale brandweer. Aan de hand daarvan zullen de conclusies worden aangevuld. 

Er zijn op dit moment geen initiatieven bekend voor de realisatie van woon- of verblijfsgebouwen voor 

het verblijf van minder zelfredzame personen binnen de genoemde invloedsgebieden. 

In het gebied zijn vluchtwegen van de risicobronnen af, zodat mensen zichzelf bij een (dreigende) 

calamiteit in veiligheid kunnen brengen. 

Het is niet bekend in hoeverre het dekkingsgebied van het bestaande WAS het volledige plangebied 

bestrijkt. 

De bereikbaarheid voor hulpdiensten is goed. Opkomsttijden en aanrijtijden voor hulpdiensten zijn 

op dit moment nog niet bekend. 

In het plangebied is oppervlaktewater aanwezig waaraan bluswater kan worden onttrokken. 




Bijlage 4 Onderzoek Wet luchtkwaliteit 







Bijlage 5 Uitspraak Raad van State 






Uitspraak 201010001/1/R2 gevonden via '' 

Uitspraken 

ZAAKNUMMER 201010001/1/R2 

DATUM VAN UITSPRAAK woensdag 9 mei 2012 

TEGEN de raad van de gemeente Hoogezand-Sappemeer 

PROCEDURESOORT Eerste aanleg - meervoudig 

RECHTSGEBIED Ruimtelijke-ordeningskamer - 

Bestemmingsplannen 

Groningen 

201010001/1/R2. 

Datum uitspraak: 9 mei 2012 

AFDELING 

BESTUURSRECHTSPRAAK 

Uitspraak in het geding tussen: 

1. [appellant sub 1], wonend te Kiel-Windeweer, gemeente Hoogezand-Sappemeer, 

2. [appellant sub 2], wonend te Kropswolde, gemeente Hoogezand-Sappemeer, 




6. de stichting Stichting Platform Berend Botje (hierna: SPBB), gevestigd te Kiel-Windeweer, 

gemeente Hoogezand-Sappemeer, 


8. [appellant sub 8A] en [appellante sub 8B] (hierna gezamenlijk en in enkelvoud: [appellant sub 

8]), wonend te Peize, gemeente Noordenveld, 

9. [appellant sub 9], wonend te Westerbroek, gemeente Hoogezand-Sappemeer, 

en 

de raad van de gemeente Hoogezand-Sappemeer, 

verweerder. 

1. Procesverloop 

Bij besluit van 23 augustus 2010, kenmerk 032, heeft de raad het bestemmingsplan 

"Buitengebied" vastgesteld. 

Tegen dit besluit hebben [appellant sub 1] bij brief, bij de Raad van State ingekomen op 10 

november 2010, [appellant sub 2] bij brief, bij de Raad van State ingekomen op 19 november 

2010, [appellant sub 3] bij brief, bij de Raad van State ingekomen op 6 december 2010, 

[appellant sub 4] bij brief, bij de Raad van State ingekomen op 9 december 2010, [appellant sub 

5] bij brief, bij de Raad van State ingekomen op 10 december 2010, SPBB bij brief, bij de Raad 

van State ingekomen op 13 december 2010, [appellant sub 7] bij brief, bij de Raad van State 

ingekomen op 14 december 2010, [appellant sub 8] bij brief, bij de Raad van State ingekomen op 

14 december 2010, en [appellant sub 9] bij brief, bij de Raad van State ingekomen op 15 

december 2010, beroep ingesteld. [appellant sub 4] heeft zijn beroep aangevuld bij brief van 9 

januari 2011. [appellant sub 8] heeft zijn beroep aangevuld bij brief van 11 januari 2011. 

De raad heeft een verweerschrift ingediend. 

[appellant sub 4], [appellant sub 5] en [appellant sub 1] hebben nadere stukken ingediend. 

De Afdeling heeft de zaak ter zitting behandeld op 4 april 2012, waar, [appellant sub 2], 

http://www.raadvanstate.nl/uitspraken/actuele_uitspraken/hoofdzaken/zoekresultaat/?z... 

Print deze uitspraak 

pagina 1 van 11 

10-5-2012


[appellant sub 4], bijgestaan door mr. M.T. Hoen, advocaat te Gorredijk, [appellant sub 5], 

bijgestaan door mr. C. Lubben, SPBB, vertegenwoordigd door haar [voorzitter], bijgestaan door 

mr. M.T. Hoen voornoemd, [appellant sub 7], bijgestaan door mr. G. Bussink-Klein Wolterink, 

[appellant sub 9], bijgestaan door M.G. van der Dong, en de raad, vertegenwoordigd door Y.A. 

Bartelds, werkzaam bij de gemeente, zijn verschenen. 

2. Overwegingen 

Ingetrokken beroepsgrond 

2.1. Ter zitting hebben [appellant sub 5] en [appellant sub 7] de beroepsgrond met betrekking tot 

de gestelde onduidelijkheid over het mogelijk maken van een bedrijfswoning bij de 

paardenhouderij aan de [locatie 1] ingetrokken. 

Het beroep van [appellant sub 4] 

2.2. [appellant sub 4] betoogt dat in de milieueffectrapportage ten behoeve van het voorliggende 

plan onvoldoende onderzoek is gedaan naar de mogelijke gezondheidsrisico's van de intensieve 

veehouderij, in het bijzonder het opslaan en uitrijden van vloeibare mest waarin dierziektes 

voorkomen. In dit kader wijst hij onder meer op een uitzending van het televisieprogramma 

Zembla van 13 april 2010 en op een brief van 8 april 2009 van het Rijksinstituut voor 

Volksgezondheid en Milieu omtrent het gebruik van antibiotica in de intensieve veeteelt. 

2.2.1. Zoals de Afdeling eerder heeft overwogen (uitspraak van 1 december 2010 in zaak nr. 

200910297/1/R3) vindt de bestrijding van besmettelijke dierenziekten zijn regeling primair in 

andere wetgeving. Zij overweegt voorts dat aan de milieuvergunning voorschriften kunnen worden 

verbonden die de gevolgen voor de volksgezondheid voorkomen dan wel beperken. [appellant sub 

4] heeft niet aannemelijk gemaakt dat op die manier de risico's voor de volksgezondheid niet 

afdoende zouden kunnen worden beperkt. In dit verband is tevens van belang dat [appellant sub 

4] niet heeft onderbouwd waarom in dit geval de situatie zou nopen tot nadere regulering van 

eventuele gezondheidrisico's in het voorliggende plan. 

De beroepen van [appellant sub 3] en [appellant sub 1] 


2.3. [appellant sub 3] en [appellant sub 1] betogen dat het plan ten onrechte voorziet in de 

mogelijkheid tot het bouwen van een nieuwe woning tussen de bestaande lintbebouwing op het 

perceel aan de Pieter Venemakade nr. 159, dat tegenover hun woningen ligt. Hiertoe voeren zij 

aan dat de toegestane bouwmogelijkheid op dit perceel de cultuurhistorische waarden van het 

beschermde dorpsgezicht van de kern Kiel-Windeweer aantast. Voorts betogen [appellant sub 3] 

en [appellant sub 1] dat dit plandeel leidt tot een aantasting van hun uitzicht en tot een 

vermindering van de waarde van hun woningen. 

2.3.1. De raad stelt dat bij de keuze van locaties voor woningbouw in Kiel-Windeweer is 

aangesloten bij de beeldbepalende structuren van het dorp en is gelet op eventuele belemmering 

van bestaande agrarische bedrijfsvoering door de bouw van nieuwe woningen. Hierbij is volgens 

de raad zorgvuldig omgegaan met de aanwijzing van Kiel-Windeweer als beschermd dorpsgezicht. 

De waarden van het beschermde dorpsgezicht zijn rechtstreeks vertaald naar het plan en worden 

niet aangetast door deze nieuwbouwlocatie, aldus de raad. 

2.3.2. De woningbouwlocatie aan de Pieter Venemakade nr. 159 is in het plan als zodanig 

bestemd, omdat daarvoor een concreet bouwplan bestond. Voor de overige potentiële 

woningbouwlocaties is in het plan een wijzigingsbevoegdheid opgenomen. Blijkens paragraaf 4.2.6 

van de plantoelichting is bij het bepalen van nieuwe locaties voor woningbouw rekening gehouden 

met de huidige stedenbouwkundige en landschappelijke karakteristieken van de kern Kiel- 

Windeweer, waaronder het behoud van de openheid van het gebied, door op onbebouwde 

percelen die breder zijn dan 70 meter geen woningbouw toe te staan. In de plantoelichting is 

vermeld dat de gekozen nieuwbouwlocaties de karakteristieke waterlopen niet aantasten. 

[appellant sub 3] en [appellant sub 1] hebben niet aannemelijk gemaakt dat de mogelijkheid tot 


10-5-2012


het bouwen van één woning op het perceel aan de Pieter Venemakade nr. 159 tot een 

noemenswaardige aantasting van het beschermde dorpsgezicht van Kiel-Windeweer leidt. 

2.3.3. De Afdeling overweegt dat in het algemeen aan een geldend bestemmingsplan geen 

blijvende rechten kunnen worden ontleend. De raad kan op grond van gewijzigde planologische 

inzichten en na afweging van alle betrokken belangen andere bestemmingen en planregels voor 

gronden vaststellen. [appellant sub 3] en [appellant sub 1] kunnen derhalve geen aanspraak 

maken op een blijvend vrij uitzicht. 

Aangezien het perceel aan de Pieter Venemakade nr. 159 onder het voorheen geldende plan niet 

bebouwd mocht worden, kan niet worden ontkend dat het plan leidt tot verlies aan uitzicht in de 

richting van de nieuwe - reeds gebouwde - woning. Gelet op de afstand van ongeveer 35 meter 

tussen de woningen van [appellant sub 3] en [appellant sub 1] en het bestreden plandeel alsmede 

de toegestane bouwmogelijkheden voor de nieuwe woning ingevolge artikel 17.2.3 van de 

planregels, inhoudende een oppervlakte van maximaal 300 m2 en maximaal twee bouwlagen met 

een kap, heeft de raad deze aantasting van het uitzicht en vermindering van het woongenot voor 

[appellant sub 3] en [appellant sub 1] niet onevenredig nadelig hoeven te achten. 

2.3.4. Wat betreft de eventuele nadelige invloed van de bouw van een nieuwe woning aan de 

Pieter Venemakade nr. 159 op de waarde van de woningen van [appellant sub 3] en [appellant 

sub 1] acht de Afdeling niet aannemelijk gemaakt dat die eventuele waardevermindering zodanig 

zal zijn dat de raad bij de afweging van de belangen hieraan een groter gewicht had moeten 

toekennen dan aan de belangen die met de realisering van het bestreden plandeel aan de orde 

zijn. 



2.4. [appellant sub 2] voert aan dat het plan ten onrechte niet voorziet in een agrarisch bouwvlak 

van 1,5 hectare voor zijn perceel aan de [locatie 2] in Kropswolde. Volgens [appellant sub 2] is 

met het oog op mogelijke toekomstige uitbreidingen het toegekende bouwvlak van één hectare te 

klein. Tevens wenst [appellant sub 2] dat de vorm van het bouwvlak wordt aangepast, zodat de 

gronden die behoren tot het bouwvlak zullen gaan grenzen aan de bestaande landbouwweg tussen 

de woningen aan de Woldweg nr. 165 en nr. 167 en hij hierdoor van die landbouwweg gebruik kan 

blijven maken. 

[appellant sub 8] betoogt dat voor de uitbreiding tot 1,5 hectare van zijn melkveebedrijf aan de 

Dorpsstraat nr. 314 in Kiel-Windeweer in 2009 een bouwvergunning was verleend en daarom ten 

onrechte geen groter bouwvlak voor zijn perceel is opgenomen in het plan. Het toegekende 

bouwvlak op dit perceel is beperkt tot de bestaande bebouwing en dit concrete bouwplan had als 

zodanig dienen te worden bestemd in het plan, aldus [appellant sub 8]. 

2.4.1. De raad stelt dat de Omgevingsverordening van de provincie Groningen (hierna: de POV) 

als eis stelt dat agrarische bouwpercelen in beginsel niet groter dan één hectare mogen zijn. 

Volgens de raad is het niet mogelijk om bij de vaststelling van een bestemmingsplan van deze 

bepaling van de POV af te wijken en zijn de agrarische bouwvlakken op de percelen van [appellant 

sub 2] en [appellant sub 8] daarom beperkt tot één hectare. 

Met betrekking tot de vorm van het bouwvlak op het perceel van [appellant sub 2] acht de raad 

het niet wenselijk de vorm van het bouwvlak te wijzigen op de door [appellant sub 2] 

voorgestelde wijze. Hierbij wijst de raad erop dat dit bouwvlak in dat geval achter de woning aan 

de Woldweg nr. 165 komt te liggen en dat hierdoor dit deel van dit bouwvlak niet effectief 

gebruikt zou kunnen worden vanwege de aan te houden afstanden ingevolge de Wet 

milieubeheer. 

Verder merkt de raad op dat de bouwvergunning aan [appellant sub 8] voor uitbreiding van zijn 

bedrijf tot 1,5 hectare weliswaar in 2009 was verleend, maar dat deze vergunning door het 

gegrond verklaren van bezwaren hiertegen is herroepen en dat thans de bouwaanvraag van 

[appellant sub 8] wordt aangehouden zolang het voorliggende bestemmingsplan nog niet 

onherroepelijk is. Indien de door [appellant sub 8] aangevraagde bouwvergunning alsnog wordt 

verleend en onherroepelijk wordt, zal in een volgende actualisatie van het voorliggende plan het 


10-5-2012



bouwvlak op zijn perceel worden aangepast aan deze eventuele toekomstige situatie, aldus de 

raad. 

2.4.2. Ingevolge artikel 4.1, eerste lid, van de Wet ruimtelijke ordening (hierna: Wro), voor zover 

hier van belang, kunnen bij of krachtens provinciale verordening regels worden gesteld omtrent 

de inhoud van bestemmingsplannen en de daarbij behorende toelichting, indien provinciale 

belangen dat met het oog op een goede ruimtelijke ordening noodzakelijk maken. 

Ingevolge het tweede artikellid stelt de raad binnen een jaar na inwerkingtreding van de 

verordening een bestemmingsplan of een beheersverordening vast met inachtneming van de 

verordening, tenzij bij de verordening een andere termijn wordt gesteld. 

2.4.3. Door provinciale staten van de provincie Groningen is krachtens artikel 4.1 van de Wro op 

17 juni 2009 de POV vastgesteld. 

Ingevolge artikel 4.50, eerste lid, van de POV moeten geldende bestemmingsplannen met ingang 

van 1 juli 2013 in overeenstemming zijn gebracht met onder andere artikel 4.22 van de POV 

(thans: artikel 4.19a van de POV). Ingevolge het tweede artikellid is de verplichting tot 

aanpassing van bestemmingsplannen niet van toepassing op bestaande bebouwing en bestaand 

gebruik. 

Het voorliggende plan dient wat betreft de omvang van agrarische bouwvlakken derhalve per 1 

juli 2013 in overeenstemming met de POV te zijn gebracht, voor zover dit geen bestaande 

bebouwing en bestaand gebruik betreft als bedoeld in artikel 4.1 van de POV. 

2.4.4. In artikel 4.22, eerste lid, aanhef en onder b, van de POV - zoals deze bepaling luidde ten 

tijde van de nemen van het bestreden besluit en voor zover hier van belang - is bepaald dat een 

bestemmingsplan niet voorziet in uitbreiding van agrarische bouwpercelen tot een omvang groter 

dan één hectare. 

Gelet op artikel 4.50, eerste lid, van de POV stelt de raad zich ten onrechte op het standpunt dat 

ingevolge artikel 4.1 van de Wro nu reeds de verplichting bestaat om het voorliggende plan wat 

betreft de omvang van agrarische bouwvlakken in overeenstemming met de POV vast te stellen. 

Hoewel de raad bij de vaststelling van het plan nog niet is gebonden aan hetgeen is bepaald in 

artikel 4.22 van de POV, dient de raad daarmee wel rekening te houden, hetgeen betekent dat het 

beleid zoals neergelegd in de POV in de belangenafweging dient te worden betrokken. 

In dit geval zijn de toegekende bouwvlakken van elk één hectare voor de percelen van [appellant 

sub 2] en [appellant sub 8] in overeenstemming met de POV, maar kan de raad daarvan 

desgewenst gemotiveerd afwijken in het voorliggende plan. 

2.4.5. Ten aanzien van [appellant sub 2] overweegt de Afdeling dat [appellant sub 2] stelt dat de 

bestaande bedrijfswoning, bedrijfsbebouwing, tuin en erf ongeveer 3.500 m2 beslaan. Derhalve is 

meer dan de helft van het toegekende bouwvlak van één hectare nog onbebouwd. 

De gewenste verandering van het bouwvlak op het perceel van [appellant sub 2] is ingegeven 

door een optimale toekomstige benutting van dit bouwvlak, waarop hij in de toekomst wellicht 

nieuwe bebouwing wil oprichten. Ter zitting is door [appellant sub 2] bevestigd dat voor deze 

toekomstige ontwikkeling nog geen concreet bouwplan bestaat. Daarmee hoefde de raad bij de 

vaststelling van het plan dan ook nog geen rekening te houden. 

Wat betreft het gebruik van de landbouwweg tussen de woningen aan de Woldweg nr. 165 en nr. 

167 stelt de raad terecht dat een verandering van dit bouwvlak hiertoe niet noodzakelijk is. Hierbij 

is van belang dat blijkens de verbeelding de landbouwweg tussen de percelen aan de Woldweg nr. 

165 en nr. 167 als "Agrarisch" is bestemd evenals de gronden van het perceel van [appellant sub 

2] die tussen het toegekende bouwvlak en deze landbouwweg liggen. Blijkens de door [appellant 

sub 2] overgelegde kadastrale kaart behoort de strook grond waarop deze landbouwweg ligt tot 

zijn perceel. Ingevolge artikel 3.1, onder a en onder k, van de planregels zijn gronden met de 

bestemming "Agrarisch" onder andere bestemd voor agrarische activiteiten en ondergeschikte 


10-5-2012


infrastructurele voorzieningen. Door de toegekende bestemming kan [appellant sub 2] derhalve 

van deze landbouwweg gebruik blijven maken als ontsluitingsroute voor landbouwvoertuigen 

vanaf zijn perceel en is daartoe geen wijziging van de vorm van dit bouwvlak vereist. 

Gelet op het voorgaande heeft de raad wat betreft het perceel van [appellant sub 2] in 

redelijkheid geen aanleiding behoeven te zien om de omvang of de vorm te veranderen van het 

bouwvlak dat aan dit plandeel is toegekend. 

2.4.6. Wat betreft het bouwvlak dat aan het perceel van [appellant sub 8] is toegekend is niet in 

geschil dat ten tijde van de vaststelling van het plan geen onherroepelijke bouwvergunning aan 

[appellant sub 8] was verleend. Gelet op de lopende bouwvergunningsprocedure heeft de raad 

echter ten onrechte niet gemotiveerd welke ruimtelijke bezwaren bestaan tegen het reeds 

aangevraagde bouwplan, waarvoor door de provincie Groningen reeds een verklaring van geen 

bezwaar is afgegeven voor de benodigde vergroting van het bouwvlak tot 1,5 hectare. Dat de 

hiervoor verleende bouwvergunning nog niet onherroepelijk is doet daar niet aan af, nu dit niet is 

vereist voor het kunnen opnemen van bouwplannen in een bestemmingsplan en niet is gebleken 

dat het gemeentebestuur thans onwelwillend staat tegenover het alsnog verlenen van de bewuste 

bouwvergunning aan [appellant sub 8]. In dit geval is wel sprake van een concreet bouwplan 

waarmee de raad bij de vaststelling van het plan rekening had moeten houden. Het plan is in 

zoverre dan ook vastgesteld in strijd met de bij het voorbereiden van een besluit te betrachten 

zorgvuldigheid. 

Voor zover [appellant sub 8] betoogt dat het plan dient te voorzien in een bouwvlak van twee 

hectare, overweegt de Afdeling dat [appellant sub 8] niet aannemelijk heeft gemaakt dat ten tijde 

van de vaststelling van het plan voor een dergelijke oppervlakte eveneens een concreet bouwplan 

bestond, waarmee de raad rekening had moeten houden. 

Het beroep van SPBB 


2.5. SPBB voert aan dat het plandeel met de bestemming "Water" dat betrekking heeft op het 

Westerdiepsterdallenkanaal ten onrechte het gebruik voor recreatievaart toestaat. Zij voert 

hiertoe aan dat de plantensoort krabbenscheer zich herstelt in het Westerdiepsterdallenkanaal, 

dat een geschikte biotoop is voor de beschermde libellensoort groene glazenmaker. Volgens SPBB 

tast recreatievaart de krabbenscheer en daarmee de habitat van de groene glazenmaker aan. 

Voorts betoogt SPBB dat de verleende vrijstelling krachtens artikel 19, tweede lid, van de Wet op 

de Ruimtelijke Ordening (hierna: WRO) van het voorheen geldende bestemmingsplan 

"Buitengebied 1993" uitsluitend geldt voor de aanleg van het Westerdiepsterdallenkanaal en niet 

voor het gebruik van dit kanaal voor recreatievaart. Tevens is de groene glazenmaker een 

beschermde soort en kan volgens SPBB geen ontheffing op grond van de Flora- en faunawet 

(hierna: Ffw) worden verleend. In dit kader wijst SPBB op de uitspraak van de rechtbank 

Groningen van 4 juni 2010 in zaak nr. 09/929, waarbij het beroep van SPBB tegen de verleende 

Ffw-ontheffing gegrond is verklaard en het besluit op het bezwaar is vernietigd. 

Omdat de groene glazenmaker een beschermde diersoort is, dient het Westerdiepsterdallenkanaal 

te worden aangewezen als reservaat en moet daarbij recreatievaart worden uitgesloten in de 

planregels of dient tenminste de bestemming te worden gewijzigd in "Agrarisch", aldus SPBB. 

2.5.1. De raad stelt dat in 2005 voor het Westerdiepsterdallenkanaal een vrijstelling krachtens 

artikel 19, tweede lid, van de WRO is verleend die onherroepelijk is geworden. In 2009 is dit 

kanaal in gebruik genomen. Het voorliggende plan betreft volgens de raad slechts een vertaling 

van die eerder verleende vrijstelling. Met betrekking tot het gebruik van de vaarverbinding wijst 

de raad op de handhavingsprocedure in zaak nr. 201007717/1/H1 die aanhangig is gemaakt bij de 

Afdeling door SPBB. 

2.5.2. Het college van burgemeester en wethouders van Hoogezand-Sappemeer heeft bij besluit 

van 13 juli 2005 vrijstelling verleend als bedoeld in artikel 19, tweede lid, van de WRO voor het 

aanleggen van een vaarverbinding tussen het Kieldiep en het zeilmeer Langebosch te Veendam. 

Bij uitspraak van 23 februari 2011 in zaak nr. 201007717/1/H1, die ziet op het verzoek van SPBB 

om een gebruiksverbod in te stellen voor het Westerdiepsterdallenkanaal, heeft de Afdeling 


10-5-2012


overwogen dat de rechtbank Groningen terecht en op goede gronden heeft geoordeeld dat de 

voormelde vrijstelling er tevens toe strekt het gebruik van dat kanaal als vaarwater mogelijk te 

maken, zodat het college van burgemeester en wethouders niet bevoegd was tegen dat gebruik 

handhavend op te treden. Het door de Stichting gevreesde gebruik was derhalve op basis van de 

vrijstelling reeds mogelijk, zodat het voorliggende plan in zoverre geen nieuwe ontwikkeling 

mogelijk maakt. 

2.5.3. Gelet op het voorgaande staat in rechte vast dat het plan op dit punt in aard en omvang 

geen gebruiksmogelijkheden biedt die afwijken van het gebruik in het verleende en 

onherroepelijke vrijstellingsbesluit. 

Onder deze omstandigheden sluit de afweging die de raad bij de vaststelling van het plan heeft 

moeten maken nauw aan bij de afweging van het college van burgemeester en wethouders in het 

kader van de verzochte vrijstelling. De verandering van het gebruik van de agrarische gronden 

voor recreatievaart die mogelijk is gemaakt door de verleende vrijstelling is onherroepelijk 

geworden en moet derhalve voor rechtmatig worden gehouden. Nu het plan niet verschilt van 

hetgeen de vrijstelling mogelijk maakt en SPBB niet aannemelijk heeft gemaakt dat de feiten en 

omstandigheden ten tijde van het thans bestreden besluit in relevante mate zijn gewijzigd, ziet de 

Afdeling geen aanleiding voor het oordeel dat de raad in dit geval een andere afweging had 

moeten maken. 

2.5.4. Met betrekking tot het betoog dat het Westerdiepsterdallenkanaal als reservaat moet 

worden aangewezen door het gebruik van dit kanaal als vaarweg in de planregels uit te sluiten, 

overweegt de Afdeling dat de raad hiervoor geen aanleiding behoefde te zien. Hierbij is van belang 

dat uit hetgeen hiervoor onder 2.5.2 is overwogen volgt dat het gebruik als vaarwater reeds 

mogelijk is gemaakt door middel van de daar genoemde onherroepelijke vrijstelling en het 

voorliggende plan in zoverre geen nieuwe ontwikkeling mogelijk maakt. 

2.5.5. Ten aanzien van het betoog van SPBB dat de toegekende bestemming aan het 

Westerdiepsterdallenkanaal dient te worden veranderd van "Water" in "Agrarisch" overweegt de 

Afdeling als volgt. 

Ingevolge artikel 16.1, onder b, van de planregels zijn gronden met de bestemming "Water" onder 

andere bestemd voor kanalen, vaarten, sloten en daarmee gelijk te stellen waterlopen. Ingevolge 

artikel 3.1, onder m, van de planregels zijn gronden met de bestemming "Agrarisch" onder andere 

bestemd voor sloten, beken en daarmee gelijk te stellen waterlopen. 

Bij gebrek aan daartoe strekkende bepalingen in de planregels die het gebruik van waterlopen 

binnen beide bestemmingen nader reguleren, kan het wijzigen van de bestemming "Water" in 

"Agrarisch" niet ertoe leiden dat op het Westerdiepsterdallenkanaal niet mag worden gevaren. 

Beide bestemmingen staan het gebruik van waterlopen als vaarwater toe. Gelet hierop valt niet in 

te zien waarom de raad niet in redelijkheid de bestemming "Water" aan het 

Westerdiepsterdallenkanaal heeft kunnen toekennen. 

2.5.6. Wat betreft de gestelde onuitvoerbaarheid van dit plandeel wegens de vernietiging door de 

rechtbank Groningen van het besluit op bezwaar inzake de verleende Ffw-ontheffing, overweegt 

de Afdeling dat die uitspraak de rechtmatigheid van de verleende ontheffing van 27 juni 2008 

ingevolge artikel 75 van de Ffw niet heeft aangetast, maar uitsluitend die van het besluit op het 

bezwaar van 10 augustus 2009. Naar het oordeel van de Afdeling volgt uit de hiervoor 

aangehaalde uitspraak van de rechtbank Groningen niet zonder meer dat het inmiddels opnieuw 

genomen besluit op bezwaar inzake de reeds verleende Ffw-ontheffing niet in stand zal kunnen 

blijven. 

Hetgeen SPBB heeft aangevoerd geeft dan ook geen aanleiding voor het oordeel dat de raad op 

voorhand in redelijkheid hadden moeten inzien dat de Ffw aan de uitvoerbaarheid van het 

plandeel dat ziet op de Westerdiepsterdallenkanaal in de weg staat. 


2.6. [appellant sub 5] en [appellant sub 7] betogen dat de afstand tussen de bestaande 



10-5-2012



paardenhouderij aan de Woldweg nr. 120c en hun woningen 40 meter bedraagt, waarmee in het 

plan niet wordt voldaan aan de afstand van 50 meter voor het aspect geur die is vermeld in de 

brochure "Bedrijven en milieuzonering" van de Vereniging van Nederlandse gemeenten (hierna: 

de VNG-brochure). Voorts betogen zij dat bij de gewijzigde vaststelling van het plan het oprichten 

van lichtmasten bij deze paardenhouderij mogelijk is gemaakt in de planregels. Volgens hen is dit 

niet noodzakelijk, omdat ter plaatse geen bedrijfsmatige activiteiten mogen plaatsvinden. De 

mogelijkheid tot het plaatsen van lichtmasten bij deze paardenhouderij betekent volgens 

[appellant sub 5] en [appellant sub 7] een aantasting van hun woon- en leefomgeving. 

Daarnaast betogen [appellant sub 5] en [appellant sub 7] dat pensionstalling voor deze 

paardenhouderij ten onrechte niet is uitgesloten, aangezien daarvan in de plantoelichting volgens 

hen wel wordt uitgegaan. Daar voegt [appellant sub 7] nog aan toe dat in het verleden allerlei 

uitbreidingen van deze paardenhouderij hebben plaatsgevonden die niet door middel van de 

verleende vrijstelling in 2001 zijn gelegaliseerd. Het plan dient derhalve afgestemd te worden op 

de situatie waarop het vrijstellingsbesluit uit 2001 is gebaseerd, zodat handhavingprocedures 

tegen die illegale uitbreidingen kunnen worden gevoerd, aldus [appellant sub 7]. 

2.6.1. De raad stelt dat in de plantoelichting is vermeld waarom is gekozen voor het volledig 

legaliseren van deze paardenhouderij en niet wordt volstaan met de situatie van de verleende 

vrijstelling uit 2001. Met betrekking tot de lichtmasten is volgens de raad een compromis gezocht 

tussen de belangen van de omwonenden en de eigenaar van de paardenhouderij. De raad acht 

het acceptabel dat in de donkere avonduren van de rijbak gebruik kan worden gemaakt door 

lichtmasten, omdat die verlichting slechts beperkte tijd en niet in de nachtelijke uren zal worden 

gebruikt. Met betrekking tot de VNG-brochure stelt de raad dat die is bedoeld voor nieuwe 

situaties en in dit geval sprake is van een bestaande situatie. Bovendien is sprake van een 

kleinschalige paardenhouderij, zodat de raad de afstand van 40 meter uit ruimtelijk oogpunt 

acceptabel acht. De raad stelt voorts dat de plantoelichting en de planregels voor pensionstalling 

bij de desbetreffende paardenhouderij overeenstemmen. 

2.6.2. Ten aanzien van het betoog van [appellant sub 7] dat ten onrechte al het gebruik en alle 

bebouwing in het plan is gelegaliseerd, overweegt de Afdeling dat geen rechtsregel zich ertegen 

verzet dat een bestemmingsplan planologisch meer mogelijk maakt dan op grond van een eerder 

verleende vrijstelling krachtens artikel 19 van de WRO. Aan de raad komt in beginsel een grote 

mate van beleidsvrijheid toe bij het bepalen van de bestemmingen van een bestemmingsplan. In 

het plan is aan de gronden waarop de desbetreffende paardenhouderij is gevestigd de 

bestemming "Agrarisch" met de nadere aanduiding 'paardenhouderij-meerwijck' toegekend. Ter 

beoordeling in deze procedure staat slechts of de raad zich in redelijkheid op het standpunt heeft 

kunnen stellen dat deze in het plan opgenomen regeling voor de paardenhouderij niet in strijd is 

met een goede ruimtelijke ordening. 

2.6.3. Ten aanzien van de VNG-brochure wijst de Afdeling erop dat de afstanden die zijn 

opgenomen in de VNG-brochure indicatief zijn en afwijking hiervan mogelijk is, omdat de feitelijke 

milieubelasting als gevolg van het in het plan toegestane gebruik relevant kan verschillen van de 

gehanteerde uitgangspunten in de VNG-brochure. Hierdoor kan sprake zijn van een hogere of 

lagere feitelijke milieubelasting, hetgeen gevolgen heeft voor de te hanteren richtafstanden. 

In het onderhavige geval heeft de raad zich in redelijkheid op het standpunt kunnen stellen dat 

een afstand van 40 meter tussen de woningen van [appellant sub 5] en [appellant sub 7] en de 

gronden van de bewuste paardenhouderij voldoende is. Hierbij heeft de raad belang mogen 

hechten aan de kleinschaligheid van de paardenhouderij, waarvan ter zitting is gebleken dat ter 

plaatse ongeveer 15 paarden worden gehouden en aan het feit dat de omvang van de bestaande 

paardenstal geen fysieke ruimte biedt om meer paarden te houden. Voorts is relevant dat op de 

gronden die het dichtst bij de woningen van [appellant sub 5] en [appellant sub 7] liggen 

uitsluitend een longeercirkel aanwezig is die minder vaak wordt gebruikt dan de rijbak en de 

stallen. In dit verband is tevens van belang dat de rijbak en de stallen op een afstand van 

ongeveer 75 meter respectievelijk ongeveer 130 meter van de woningen van [appellant sub 5] en 

[appellant sub 7] liggen. Dat de raad in redelijkheid van de richtafstanden van de VNG-brochure 

heeft kunnen afwijken, geldt temeer nu ingevolge artikel 3.2.1, onder c, van de planregels de 

omvang en situering van de bestaande bebouwing van deze paardenhouderij niet mogen worden 

gewijzigd. 


10-5-2012


2.6.4. Ingevolge artikel 1.76 van de planregels wordt onder een paardenhouderij het volgende 

verstaan: "Een complex van bebouwing en gronden (waaronder rijbakken) slechts gericht op het 

houden, weiden, stallen, africhten, trainen en/of berijden van paarden en/of pony's, alsmede de 

handel in paarden en/of pony's. De activiteiten zijn, anders dan een manege, niet gericht op het 

(laten) instrueren van derden, het verhuren van paarden en/of pony's, het organiseren van 

wedstrijden en/of andere evenementen, horeca, logies en/of verenigingsaccommodatie. Het 

exploiteren van pensionstalling is een ondergeschikte activiteit." 

In de plantoelichting is ten aanzien van de paardenhouderij aan de [locatie 1] onder andere het 

volgende vermeld: "De ontstaansgeschiedenis van de stal kenmerkt zich door 

handhavingstrajecten. In dit traject is in het verleden toegestaan dat in ondergeschikte mate 

pensionstalling wordt aangeboden. Uitbreiding van de activiteiten en/of bouwwerken is niet 

toegestaan." 

Gelet op het voorgaande kan de Afdeling het betoog van [appellant sub 5] en [appellant sub 7] 

niet volgen dat de planregels en de plantoelichting op het punt van het toestaan van 

pensionstalling als ondergeschikte nevenactiviteit bij deze paardenhouderij niet in 

overeenstemming met elkaar zijn, zodat dit betoog faalt. Overigens is ter zitting namens de raad 

toegelicht dat pensionstalling als ondergeschikte nevenactiviteit in dit geval inhoudt dat bij deze 

paardenhouderij minder dan de helft van het totale aantal van 15 paarden dat ter plaatse kan en 

mag worden gestald van een andere eigenaar mag zijn. 

2.6.5. Ingevolge artikel 3.2.4 van de planregels zijn bij de paardenhouderij lichtmasten met een 

maximale hoogte van 6 meter toegestaan. Daargelaten de vraag of de activiteiten van de bewuste 

paardenhouderij bedrijfsmatig dan wel hobbymatig zijn, volgt de Afdeling het betoog niet dat het 

plaatsen van lichtmasten uitsluitend noodzakelijk zou zijn bij een bedrijfsmatig geëxploiteerde 

paardenhouderij, omdat niet valt in te zien dat bij een hobbymatige paardenhouderij niet 

evenzeer behoefte kan bestaan om 's avonds gebruik te maken van een rijbak. 

Wat betreft de gestelde aantasting van hun woon- en leefklimaat overweegt de Afdeling dat in 

artikel 3.2.4 van de planregels voor deze paardenhouderij ten onrechte het maximale aantal 

lichtmasten en de locatie daarvan niet zijn vastgelegd. De raad heeft niet onderbouwd dat 

desondanks voor de omliggende woningen geen onaanvaardbare lichthinder zal kunnen optreden 

door het toestaan van lichtmasten bij deze paardenhouderij. Het bestreden besluit, voor zover dat 

betrekking heeft op artikel 3.2.4 van de planregels, is dan ook genomen in strijd met de bij het 

voorbereiden van een besluit te betrachten zorgvuldigheid. 

Het beroep van [appellant sub 9] 


2.7. [appellant sub 9] betoogt dat aan het voorste gedeelte van zijn perceel aan de [locatie 3] ten 

onrechte de bestemming "Bedrijf" is toegekend. Hiertoe voert hij aan dat dit deel van zijn perceel 

altijd een woonbestemming heeft gehad en de daarop aanwezige woning tot op heden ook 

uitsluitend voor woondoeleinden wordt gebruikt. Volgens [appellant sub 9] dient uitsluitend aan 

het achterste deel van zijn perceel een bedrijfsbestemming te worden toegekend zoals dit 

voorheen ook het geval was. 

2.7.1. De raad deelt de stelling van [appellant sub 9] dat een deel van het perceel aan de [locatie 

3] altijd een woonbestemming heeft gehad. Ook in het voorheen geldende plan "Buitengebied" uit 

1993 rustte op het voorste gedeelte van dit perceel een woonbestemming. Naar aanleiding van de 

door [appellant sub 9] ingediende zienswijze tegen het ontwerpplan is echter aangenomen dat bij 

[appellant sub 9] behoefte bestond aan een bedrijfswoning en een bedrijfsbestemming voor dit 

perceel in plaats van een woonbestemming, aldus de raad. 

2.7.2. Ter zitting is vast komen te staan dat [appellant sub 9] een bedrijfswoning wenst op te 

richten op zijn perceel aan de [locatie 4] en niet op zijn perceel aan de [locatie 3]. Voorts is 

namens de raad meegedeeld dat geen ruimtelijke bezwaren bestaan tegen het wijzigen van de 

toegekende bestemming aan het perceel aan de [locatie 3] en daarmee de planologische situatie 

onder het voorheen geldende bestemmingsplan "Buitengebied" uit 1993 te herstellen. 

Nu de wijziging van de toegekende bestemming aan dit plandeel berust op een misverstand, ziet 


10-5-2012


de Afdeling aanleiding voor het oordeel dat het bestreden besluit, voor zover dit het plandeel 

betreft dat ziet op het perceel aan de [locatie 3], is genomen in strijd met de bij het voorbereiden 

van een besluit te betrachten zorgvuldigheid. 

2.7.3. Ten aanzien van de wens van [appellant sub 9] om op zijn perceel aan de [locatie 4] een 

bedrijfswoning op te richten bij de bestaande loods, overweegt de Afdeling dat een dergelijk 

verzoek niet blijkt uit de door [appellant sub 9] ingediende zienswijze. Ter zitting is namens 

[appellant sub 9] ook bevestigd dat de raad niet zonder meer uit zijn zienswijze kon afleiden dat 

het verzoek om een bedrijfswoning zag op het perceel aan de [locatie 4], mede omdat ten tijde 

van het vaststellen van het plan op de percelen van [appellant sub 9] sprake was van twee 

bestaande bedrijfswoningen. 

Gelet hierop ziet de Afdeling geen aanleiding voor het oordeel dat de raad, wat betreft het perceel 

aan de [locatie 4], op basis van de zienswijze van [appellant sub 9] de mogelijkheid tot het 

oprichten van een bedrijfswoning ter plaatse had moeten beoordelen en hieromtrent een afweging 

had moeten maken bij de vaststelling van het voorliggende plan. De Afdeling ziet dan ook geen 

aanleiding om het bestreden besluit wat betreft dit plandeel te vernietigen. 

Conclusies 


2.8. In hetgeen [appellant sub 4], [appellant sub 3], [appellant sub 1], [appellant sub 2], SPBB en 

[appellant sub 9] - voor zover dat betrekking heeft op zijn perceel aan de [locatie 4] - hebben 

aangevoerd, ziet de Afdeling geen aanleiding voor het oordeel dat de raad zich niet in redelijkheid 

op het standpunt heeft kunnen stellen dat het plan in zoverre strekt ten behoeve van een goede 

ruimtelijke ordening. De beroepen van [appellant sub 4], [appellant sub 3], [appellant sub 1], 

[appellant sub 2] en SPBB zijn geheel ongegrond en het beroep van [appellant sub 9] is deels 

ongegrond. 

Gelet op hetgeen is overwogen onder 2.4.6 is het bestreden besluit, voor zover dat ziet op de 

vaststelling van het plandeel met de bestemming "Agrarisch" dat betrekking heeft op het perceel 

van [appellant sub 8] aan de [locatie 5] in Kiel-Windeweer, genomen in strijd met artikel 3:2 van 

de Algemene wet bestuursrecht (hierna: Awb). 

Gelet op hetgeen is overwogen onder 2.6.5 en 2.7.2 is het bestreden besluit, voor zover dat ziet 

op de vaststelling van artikel 3.2.4 van de planregels met betrekking tot de paardenhouderij aan 

de [locatie 1] in Kropswolde en van het plandeel met de bestemming "Bedrijf" dat betrekking 

heeft op het perceel van [appellant sub 9] aan de [locatie 3] in Westerbroek, genomen in strijd 

met artikel 3:2 van de Awb. 

De beroepen van [appellant sub 8], [appellant sub 5] en [appellant sub 7] zijn geheel gegrond en 

het beroep van [appellant sub 9] is voor het overige gegrond. Het bestreden besluit dient in 

zoverre te worden vernietigd. Gelet op het belang van rechtszekerheid voor [appellant sub 8] zal 

de Afdeling de raad opdragen een nieuw besluit te nemen ten aanzien van dit plandeel en daartoe 

een termijn stellen. 

2.8.1. Ten aanzien van de beroepen van [appellant sub 5] en [appellant sub 7] en de onder 2.6.5 

geconstateerde lacune dat in artikel 3.2.4 van de planregels ten onrechte niet is voorzien in 

nadere bepalingen omtrent het aantal en de situering van de lichtmasten bij de desbetreffende 

paardenhouderij, ziet de Afdeling aanleiding om overeenkomstig artikel 8:72, vierde lid, aanhef en 

onder c, van de Awb op de hierna te melden wijze zelf in de zaak te voorzien en te bepalen dat 

deze uitspraak ten aanzien van dit planonderdeel in de plaats treedt van het vernietigde besluit. 

Hierbij betrekt de Afdeling dat ter zitting namens de raad is bevestigd dat de eigenaresse van de 

paardenhouderij voornemens is om maximaal zes lichtmasten te plaatsen en dat die uitsluitend bij 

de rijbak zullen worden geplaatst, op een afstand van minstens 65 meter van de woningen van 

[appellant sub 5] en [appellant sub 7]. Tevens heeft de raad zich ter zitting op het standpunt 

gesteld dat planregels met betrekking tot het gebruik van de lichtmasten niet noodzakelijk zijn, 

omdat deze paardenhouderij onder het Besluit landbouw milieubeheer (hierna: het Blm) valt en 

daarin het gebruik van verlichting tijdens de nachtelijke uren nader is gereguleerd. 


10-5-2012


[appellant sub 5] en [appellant sub 7] hebben ter zitting toegelicht dat de hinder van de vier 

reeds opgerichte lichtmasten bij de rijbak bestaat uit het kunnen waarnemen van lichtbronnen in 

het doorgaans duistere buitengebied, maar niet dat deze bestaande lichtmasten leiden tot 

lichtinval in hun woningen. Voorts is door [appellant sub 5] en [appellant sub 7] niet weersproken 

dat op de paardenhouderij aan de [locatie 1] het Blm van toepassing is. 

Op basis van het verhandelde ter zitting is het niet aannemelijk dat de belangen van derden 

worden geschaad door het toevoegen van een beperking aan de planregels omtrent de 

lichtmasten. Gelet op de afstand van minimaal 65 meter tussen de beoogde lichtmasten en de 

woningen van [appellant sub 5] en [appellant sub 7], het relatief beperkte aantal van zes 

lichtmasten en het verhandelde ter zitting ziet de Afdeling geen aanknopingspunt voor het oordeel 

dat het wijzigen van artikel 3.2.4 van de planregels, inhoudende een maximering van het aantal 

toegestane lichtmasten tot zes en beperking van de locatie daarvan, niet voldoende zal zijn om 

eventuele hinder van die lichtmasten tegen te gaan of zoveel mogelijk te beperken. Daarbij is in 

dit geval relevant dat ingevolge voorschrift 1.5.6 en 1.5.7 van de bijlage bij het Blm voor de 

desbetreffende paardenhouderij geldt dat directe lichtinstraling in woningen als gevolg van de 

lichtmasten dient te worden voorkomen en dat in ieder geval gedurende de periode tussen elf uur 

's avonds en zeven uur 's ochtends de lichtmasten moeten zijn uitgeschakeld. 

Proceskostenveroordeling 

2.9. Ten aanzien van [appellant sub 4], [appellant sub 3], [appellant sub 1], [appellant sub 2] en 

SPBB bestaat voor een proceskostenveroordeling geen aanleiding. De raad dient ten aanzien van 

[appellant sub 8], [appellant sub 5], [appellant sub 7] en [appellant sub 9] op na te melden wijze 

tot vergoeding van de proceskosten te worden veroordeeld. 

3. Beslissing 

De Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State 

Recht doende in naam der Koningin: 


I. verklaart het beroep van [appellant sub 9] gedeeltelijk en de beroepen van [appellant sub 5], 

[appellant sub 7] en [appellant sub 8A] en [appellante sub 8B] geheel gegrond; 

II. vernietigt het besluit van de raad van de gemeente Hoogezand-Sappemeer van 23 augustus 

2010, kenmerk 032, voor zover dat ziet op de vaststelling van: 

a. het plandeel met de bestemming "Agrarisch" met betrekking tot het perceel aan de [locatie 5] 

in Kiel-Windeweer; 

b. artikel 3.2.4 van de planregels met betrekking tot de paardenhouderij aan de [locatie 1] in 

Kropswolde; 

c. het plandeel met de bestemming "Bedrijf" met betrekking tot het perceel aan [locatie 3] in 

Westerbroek; 

III. draagt de raad van de gemeente Hoogezand-Sappemeer op om binnen 52 weken na de 

verzending van deze uitspraak met inachtneming van hetgeen daarin is overwogen ten aanzien 

van het plandeel met de bestemming "Agrarisch" dat ziet op de gronden van [appellant sub 8A] 

en [appellante sub 8B] aan de [locatie 5] in Kiel-Windeweer een nieuw besluit te nemen en dit op 

de wettelijk voorgeschreven wijze bekend te maken; 

IV. bepaalt dat artikel 3.2.4 van de planregels als volgt wordt gewijzigd. Voor het artikel wordt de 

letter "a." geplaatst en wordt een onderdeel toegevoegd, luidende: "b. ter plaatse van de 

aanduiding 'paardenhouderij-meerwijck' geldt dat maximaal zes lichtmasten mogen worden 

opgericht, waarbij ten minste een afstand van 65 meter wordt aangehouden tussen een lichtmast 

en de grens van een bouwvlak als bedoeld in artikel 17.2.3, onder b."; 


10-5-2012


V. bepaalt dat deze uitspraak in de plaats treedt van het vernietigde besluit, voor zover dit het 

onder II.b. genoemde planonderdeel betreft; 

VI. verklaart het beroep van [appellant sub 9] voor het overige en de beroepen van [appellant sub 

1], [appellant sub 2], [appellant sub 3], [appellant sub 4] en de stichting Stichting Platform 

Berend Botje geheel ongegrond; 

VII. veroordeelt de raad van de gemeente Hoogezand-Sappemeer tot vergoeding van bij 

[appellant sub 5] in verband met de behandeling van het beroep opgekomen proceskosten tot een 

bedrag van € 905,22 (zegge: negenhonderdvijf euro en tweeëntwintig cent), waarvan € 874,00 is 

toe te rekenen aan door een derde beroepsmatig verleende rechtsbijstand; 

veroordeelt de raad van de gemeente Hoogezand-Sappemeer tot vergoeding van bij [appellant 

sub 7] in verband met de behandeling van het beroep opgekomen proceskosten tot een bedrag 

van € 874,00 (zegge: achthonderdvierenzeventig euro), geheel toe te rekenen aan door een derde 

beroepsmatig verleende rechtsbijstand; 


sub 8A] en [appellante sub 8B] in verband met de behandeling van het beroep opgekomen 

proceskosten tot een bedrag van € 437,00 (zegge: vierhonderdzevenendertig euro), geheel toe te 

rekenen aan door een derde beroepsmatig verleende rechtsbijstand; 


sub 9] in verband met de behandeling van het beroep opgekomen proceskosten tot een bedrag 

van € 874,00 (zegge: achthonderdvierenzeventig euro), geheel toe te rekenen aan door een derde 

beroepsmatig verleende rechtsbijstand; 

VIII. gelast dat de raad van de gemeente Hoogezand-Sappemeer aan appellanten het door hen 

voor de behandeling van de beroepen betaalde griffierecht ten bedrage van € 150,00 (zegge: 

honderdvijftig euro) voor [appellant sub 5], € 150,00 (zegge: honderdvijftig euro) voor [appellant 

sub 7], € 150,00 (zegge: honderdvijftig euro) voor [appellant sub 8A] en [appellante sub 8B] en € 

150,00 (zegge: honderdvijftig euro) voor [appellant sub 9] vergoedt. 

Aldus vastgesteld door mr. W.D.M. van Diepenbeek, voorzitter, en mr. E. Helder en mr. F.C.M.A. 

Michiels, leden, in tegenwoordigheid van mr. J.V. Vreugdenhil, ambtenaar van staat. 

w.g. Van Diepenbeek w.g. Vreugdenhil 

voorzitter ambtenaar van staat 

Uitgesproken in het openbaar op 9 mei 2012 

571. 



10-5-2012

2013-05-27 rv 027 bijlage 2 - Gemeenteraad - Gemeente ...

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?