Buffelen en gas geven - Bureau Zinrijk

PurSang
1|2009
Magazine van Van Lanschot Bankiers
Buffelen en gas geven
Zevenbergen ontmoet Deckers
Privium-gevoel van Jos Nijhuis
Ontmoeting met Egeria
Vescom: geen revolutie, maar evolutie

www.vanlanschot.nl
We houden
zakelijk en privé
strikt verbonden.
U voert een onderneming, daar wordt u elke dag op gewezen. Door uw medewerkers,
door uw accountant, door uw bank. Zelfs door uzelf. Toch is uw privébelang niet
minder belangrijk dan dat van uw onderneming. Dat vraagt om een ander perspectief.
De business bankers van Van Lanschot bekijken uw onderneming ook vanuit u als
privépersoon. Waardoor er steeds een zorgvuldige afweging gemaakt kan worden
tussen uw zakelijke en uw persoonlijke belang. Zo blijven ondernemer en onderneming
onlosmakelijk verbonden. Maak een afspraak met een business banker in uw regio en
ervaar hoe private zakelijk bankieren kan zijn. Ervaar het verschil.
Joost Rietvelt
Directeur Private Banking Nederland
+31 (0) 73 548 31 74
Als we dit herkenbare
Amerikaanse gezegde hadden
toegepast op Portfolio of
Private Investments, de bladen
die u gewend was van ons te
ontvangen, had u dit blad nu niet
in handen. Maar toch: PurSang is
ons nieuwe relatiemagazine.
Aad Smits
Directeur Business Banking Nederland
+31 (0) 30 659 91 34
If it ain’t broke, don’t fix it?
Een nieuwe naam, maar ook een nieuwe opzet. De naam PurSang
betekent letterlijk ‘echt’. Echt gedreven, echt betrokken, echt
onafhankelijk en echt deskundig. Ondanks de hoge waardering die u
in gesprekken en lezersonderzoeken heeft gegeven aan onze uitgaven,
vonden we het tijd om de diverse publicaties die wij produceerden
kritisch te herzien. Deze eerste editie van PurSang bevat een
groot aantal onderwerpen van bancaire aard, macro-economische
bespiegelingen, beleggingsnieuws, lifestyle nieuws en een aantal vaste
columns. Ook willen we dat onze klanten aan bod komen. Daarom
kunt u bijvoorbeeld ook interviews aantreffen met ondernemers uit
uw omgeving.
Met deze opzet onderstrepen we nog eens dat wij de menselijke
maat als leidraad nemen voor onze dienstverlening. Dat is wat ons
betreft iets wat nooit ter discussie staat. Van Lanschot Bankiers:
Private banking pur sang. Als geen andere bank is Van Lanschot goed
in staat om met korte lijnen een samenhangend palet aan passende
oplossingen voor de vermogende particulier, de ondernemer en zijn
onderneming aan te bieden. Die oplossingen zijn altijd maatwerk.
Maatwerk-advisering vraagt niet alleen veel kennis over uw situatie,
maar ook over uw omgeving. En die willen we graag met u delen.
Wij, van uw vertrouwde kantoor in de buurt, en alle andere
medewerkers van onze 40 andere kantoren in Nederland, België,
Zwitserland, Luxemburg en Curaçao en onze representative offices
in Frankrijk en Spanje wensen u bijzonder veel leesplezier met deze
eerste editie van PurSang,
Joost Rietvelt, Aad Smits

Disclaimer
In deze publicatie verwerkte gegevens zijn ontleend aan
bronnen die door F. van Lanschot Bankiers N.V. (Van Lanschot),
Morningstar Holland B.V. (Morningstar), Kempen & Co N.V.
(KCO) en Tostrams Groep B.V. (Tostrams) betrouwbaar worden
geacht. Van Lanschot, Morningstar, KCO en Tostrams streven
naar zo accuraat mogelijke informatie; enige aansprakelijkheid
ten aanzien van mogelijke onjuistheden of onvolledigheden
daarin en voor het volgen van aanbevelingen kan door hen
echter niet worden aanvaard. Of aanbevelingen aanleiding
kunnen zijn voor een transactie in effecten of financiële
instrumenten of het volgen van een bepaalde strategie dient
steeds beoordeeld te worden in relatie tot uw persoonlijke
situatie. De informatie gebaseerd op gegevens van Morningstar
worden verstrekt met toestemming van Morningstar. Deze
informatie moet niet worden gezien als een tot u gericht advies
in bepaalde effecten, financiële instrumenten of strategieën.
Zie ook http://select.morningstar.com/Includes/Notices.
html . Raadpleeg hiervoor uw beleggingsadviseur. Eventuele
bijstellingen van aanbevelingen vinden niet periodiek plaats
maar worden zonder voorafgaande aankondiging gedaan zodra
Van Lanschot daartoe aanleiding ziet. De beloning van de
opstellers van deze publicatie is niet gekoppeld aan door Van
Lanschot verrichte zakenbanktransacties voor de bedrijven die
in deze publicatie worden genoemd. Het is mogelijk dat zowel
Van Lanschot en de aan haar gelieerde ondernemingen als de
opstellers van deze publicatie (short of long) posities hebben in
effecten die worden genoemd in deze publicatie. Ook doet de
mogelijkheid zich voor dat Van Lanschot financiële diensten,
zoals vermogensbeheer, verleent aan de bedrijven die in deze
publicatie worden genoemd of hun medewerkers en/of hun
pensioenfondsen of ten behoeve van hun winstdelingsregelingen,
zoals aandelen-optieplannen of deze financiert. Van Lanschot
heeft een beleid inzake de preventie van belangenconflicten. Dit
beleid kunt u terugvinden op onze website www.vanlanschot.nl .
KCO is een 100% dochter van Van Lanschot en treedt op als
liquidity provider voor de effecten in Ballast Nedam, Boussard
& Gavaudan HL, Ducatus, Galapagos, Hall Trust N.V., Nieuwe
Steen Investments, VastNed Off/Ind. En VastNed Retail.
De volgende partijen houden een aanzienlijke deelneming in Van
Lanschot N.V.: Friesland Bank NV, Delta Lloyd NV, ABP, La Dou
du Midi BV en Stichting Administratiekantoor Gewone Aandelen
A Van Lanschot. Het is niet toegestaan de gegevens in deze
publicatie geheel of gedeeltelijk te reproduceren, in welke vorm
dan ook, zonder de voorafgaande schriftelijke toestemming van
Van Lanschot. Van Lanschot staat als bank onder toezicht van De
Nederlandsche Bank N.V, Postbus 98, 1000 AB Amsterdam en is
in het bezit van een vergunning op grond van artikel 2:11 van de
Wft en is tevens als beleggingsonderneming geregistreerd bij de
AFM, Postbus 11723 1001 GS, Amsterdam in het Wft-register.
Uw mening is cruciaal voor ons.
Daarom zijn wij benieuwd naar uw
oordeel over PurSang en nodigen u
van harte uit om uw opinie kenbaar
te maken. U kunt ons mailen naar
pursang@vanlanschot.com,
schrijven naar Van Lanschot
Bankiers, t.a.v. redactie PurSang,
postbus 1021,
5200 HC ’s-Hertogenbosch.
Nieuwe CEO Schiphol
Het Privium-gevoel van
Jos Nijhuis
8
28
Beleggingsstrategie
Voorzichtig optimisme
Portret van
30
Roderick de la Houssaye
De wilde sprongen van een
innovatieve durfal
Private Wealth Management
37
Egeria: ‘Meedenkende
48
aandeelhouders’ zien kansen
54
Help, ze zetten de geldpers aan!
42
Vescom wandbekleding denkt niet in
revolutie, maar evolutie
Plaatbewerkingsmachinefabrikant
52
Safan als feniks

6 PurSang | In the picture
Stalen zenuwen
tekst: Tom Ackermans
1.300 Miljoen ton staal is er in 2008 geproduceerd. Een hoogtepunt,
want erna nam de productie met 20% af en halveerden de prijzen
van het metaal. De afname heeft ook grote gevolgen voor de
beurskoersen van de staalproducenten. Zo leverde ArcelorMittal
ruim 80% van zijn waarde in. Maar er gloort hoop. Na een extreem
zwak eerste kwartaal van 2009, zijn er tekenen van herstel.
De laatste jaren zijn de opkomende markten booming. Die
sterke economische groei zorgt voor honger naar bouwmaterialen,
waaronder metalen. De staalproductie accelereerde
dan ook. Van 2001 tot en met begin 2008 produceerde de
wereld ieder jaar 7% meer staal dan het jaar ervoor. China
was koploper met een totale toename van de staalproductie
met meer dan 20% per jaar, oftewel van 126 miljoen ton in
2000 tot 498 miljoen ton in 2008. De staalbedrijven liepen
op hun tandvlees om dit allemaal bij te kunnen benen. Tel
daar de hogere steenkool- en ijzerprijzen bij op en u zult
begrijpen dat dit uitmondde in een forse toename van de
staalprijs. Die nam dan ook hand over hand toe. De absolute
climax kwam in augustus 2008 na een stijging van meer
dan 60% sinds januari dat jaar. Het liet de aandelenkoersen
van de staalbedrijven niet koud: die waren sinds 2000 met
honderden procenten aangedikt.
Zwarte bladzijde
Maar aan elk mooi liedje komt een einde. Vanaf september
2008 zorgde de krediet crisis voor een plotselinge stilstand
in de vraag naar staal. Het betekende de ineenstorting van
de sector. De staalbedrijven probeerden nog prijsdalingen te
voorkomen door hun gigantische voorraden af te bouwen
en door hun productie soms met wel 50% te verlagen. Maar
het mocht niet baten; een scherpe daling van de staalprijzen
volgde waarop de beurskoersen van diverse staalaandelen
met meer dan 80% verschrompelden.
Disclaimer
De waarde van uw belegging kan fluctueren.
In het verleden behaalde resultaten bieden
geen garantie voor de toekomst.
Bodem bereikt
Langzaamaan zien we de eerste tekenen van herstel. Leidende
economische indicatoren geven aan dat de economie
een bodem heeft bereikt en stimuleringsmaatregelen lijken
ook effect te hebben. Denk bijvoorbeeld aan de stijgende
autoverkopen in Duitsland. Naar verwachting lopen de
voorraadverminderingen van de staalbedrijven in de
tweede helft van dit jaar ten einde. En als de voorraad op
is, zal er een nieuwe aangelegd moeten worden. Het zal de
weg vrijmaken voor een herstel in de vraag naar staal. De
internationale organisatie van staalproducenten, de World
Steel Association, gaat voor 2009 nog uit van een daling in
de vraag naar staal van 15%. Exclusief China is de verwachte
afname zelfs ruim 20%. Dit komt vooral door de productiedaling
van 35% in het eerste kwartaal. In de tweede helft
van 2009 zal de productie juist oplopen. Toch zal de markt
niet snel terugkeren naar de oude niveaus van voor de crisis.
De groei moet namelijk vooral gedreven worden door de
opkomende economieën. En ook die hebben te lijden onder
de crisis.
De koersen van staalaandelen zijn op dit moment zeer
beweeglijk: van spectaculaire stijgingen tot enorme dalingen.
Het is een echte achtbaanrit. Voor de korte termijn
blijven we door de verbeterende staalmarkt positief over
deze aandelen, al zal de enorme beweeglijkheid voorlopig
aanhouden. Stalen beleggingszenuwen zijn dan ook zeker
vereist. ___________________________________________________
Staalarbeider in Hongkong - De Chinese staalindustrie heeft de groei weer hervat

8 PurSang | In the picture Met de klant aan tafel | PurSang 9
Het Privium-gevoel
van Jos Nijhuis
De nieuwe president-directeur van Schiphol, aan tafel met Jolanda Wiezer van Van Lanschot Bankiers
De beste luchthaven van Europa worden. Dat is de ambitieuze doelstelling
waarmee Jos Nijhuis op 1 januari begon aan zijn nieuwe job als baas van Schiphol.
Diezelfde klantgerichtheid eist hij ook van zijn bank. ‘Ik wil veel persoonlijke
aandacht,’ aldus deze klant van Van Lanschot.
Tekst: Jan Smit | Fotografie: Willem-Jan Ritman Drastisch ingrijpen
‘Een extreem hectische tijd’, beaamt Nijhuis, gezeten in een
Een baan die ruimte zou laten voor iets meer vrije tijd: daar
hoopte de vrouw van Jos Nijhuis op toen haar man vorig
jaar ‘ja’ zei tegen de nieuwe baan als president-directeur
van Schiphol Group. Tot nu toe is daar weinig van terecht
gekomen. Nijhuis (51) kreeg het de afgelopen maanden flink
voor zijn kiezen. De crisis deed het aantal passagiers en de
hoeveelheid vracht dalen, waardoor de groei een stevige dip
vertoonde. Daar kwam de ramp met het toestel van Turkish
Airlines bij. En alsof dat nog niet genoeg was, zorgde de
Mexicaanse griep voor een nieuwe domper.
van de leren kuipstoelen in zijn ruime, maar sober ingerichte
werkkamer met uitzicht op – what else? – taxiënde vliegtuigen.
Hectisch, omdat snel en drastisch ingrijpen onvermijdelijk
was. Binnen een paar maanden – veel eerder
dan gepland – presenteerde de kersverse ceo de nieuwe
strategie. Tegelijkertijd schrapte Schiphol honderden banen.
Behoorlijk schrikken voor de ruim 2200 medewerkers van
een lucht haven, die sinds de Tweede Wereldoorlog aan een
stuk door was gegroeid. Voor het personeel is de bijna twee
meter lange Nijhuis sindsdien geen onbekende meer. Hoe
anders is dat voor de buitenwereld.
Wie is Jos Nijhuis? Wat drijft hem? En, welke rol speelt geld
in zijn leven? Een bijzonder gesprek met een aimabele chief
executive die geen blad voor de mond neemt. De beloning
van topmanagers is een populair gespreksthema. Voor aan de
borreltafel, maar ook in het parlement. Amusant, zolang het
de beloning betreft van iemand anders. Gaat het over je eigen
inkomen, dan wordt het anders. Daar kan Jos Nijhuis over
meepraten. Nog voor zijn benoeming was de salariëring van
de president-directeur voer voor Kamervragen. Kern van die
vragen: was het gerechtvaardigd dat de baas van de luchthaven
meer verdiende dan de minister-president?
Kruidenierszoon
‘Een vreemde ervaring,’ blikt Nijhuis terug. Aangesproken
voelde hij zich echter allerminst. Integendeel. ‘Geneuzel,’ zo
kwalificeert hij de discussies over de Balkenende-norm. ‘De
juiste persoon op de juiste plek: dat is waar het om gaat. Ik
heb een prima inkomen.’
Toch blijft zijn overstap naar Schiphol opmerkelijk. In zijn
vorige baan, als Voorzitter Raad van Bestuur van PricewaterhouseCoopers
(PwC), verdiende Nijhuis aanzienlijk meer. Aan
het stuur zitten bij een organisatie met een groot maatschappelijk
belang als Schiphol leek hem echter zo’n uitdaging dat
hij die daling voor lief nam. ‘Ik zit privé in de luxe situatie dat
ik mij om geld niet zo druk hoef te maken.’
Dat is wel eens anders geweest. Nijhuis komt uit een middenstandsmilieu.
Vader was kruidenier in Utrecht. Een doorzetter
die zijn kinderen leerde dat er gewerkt moet worden, wil
er brood op de plank komen. Lessen die de jeugdige Nijhuis
goed in zijn oren knoopte. Met een lbo-schooladvies op zak
schopte hij het via mavo, havo en heao tot registeraccountant.
Zijn discipline en doorzettingsvermogen bleven niet
onopgemerkt. Bij Coopers & Lybrand, een van de rechtsvoorgangers
van PwC, werd hij rond zijn dertigste de jongste
partner ooit. Mede vanwege zijn charisma, humor en sterke
communicatieve vaardigheden werd hij in 2002 gekozen tot
managing-partner van PwC Nederland.
Gedreven is Nijhuis nog steeds. De nieuwe Schiphol-topman
is een fervente hardloper. In 2001 liep hij zijn eerste marathon,
die van New York. Zijn tijd: 4.12 uur (zelf houdt hij het
op 3.72 uur). Een hele prestatie, al denkt hij daar zelf iets
anders over. ‘Dat had gemakkelijk dertig minuten sneller
gekund.’ Voor dit jaar staat er een nieuwe uitdaging op het
programma: de beklimming van de Kilimanjaro, samen met
zijn vrouw en drie kinderen.
Irritaties wegnemen
De lat ligt hoog bij Jos Nijhuis. Zo moet Schiphol onder
zijn bewind uitgroeien tot de preferred airport in Europa,
voor luchtvaartmaatschappijen en voor passagiers. Service
is daarbij het sleutelwoord. ‘Klanten moeten voelen dat ze
belangrijk zijn.’ Wat de Schiphol-directeur betreft is dat geen
holle frase. De luchthaven doet er alles aan het serviceniveau
te verbeteren. Als voorbeeld noemt Nijhuis de introductie
van Flux, het nieuwe serviceprogramma waarmee reizigers
tussen Nederland en de Verenigde Staten snel en veilig de
grens kunnen passeren. ‘Een van de grootste irritaties bij
het reizen naar de VS is de wachttijd bij de grenspassage. Je
staat in een lange rij, je voelt je niet welkom. Voor Fluxleden
behoort die irritatie tot het verleden.’
Flux is afgeleid van Privium, het acht jaar geleden door
Schiphol gestarte serviceprogramma waarmee reizigers
door middel van een irisscan automatisch de grens kunnen
passeren. Ook biedt Flux, net als Privium, de klant extra
comfort in de vorm van een parkeerplek dicht bij de terminal
en een luxe wachtruimte met - desgewenst - een krant,
koffie en een croissant.
‘Ik ben een verwende klant’
Privium biedt service voor de verwende klant. Iemand als
Jos Nijhuis bijvoorbeeld. ‘Ik ben een verwende klant.’ Die
service verlangt Nijhuis ook van zijn bank. Waar hij dan
aan denkt? Dat hij kan bellen als het hem uitkomt. En hij
verwacht van zijn bank goede ideeën en adviezen. Om zelf
te kunnen bepalen wat hij met zijn geld doet. Want zijn
vermogen in de vrije hand geven? Dat nooit! ‘Als het om
beleggen gaat is een ding mij wel duidelijk: niemand heeft
de waarheid in pacht. De debacles die aan de huidige crisis
ten grondslag liggen, vormen daarvoor het bewijs.’
Niet lanterfanten
Doet de Schiphol-directeur ook aan financiële planning?
Weet hij bijvoorbeeld wanneer hij met werken wil en kan
stoppen? Hij heeft er met zijn persoonlijke bankier naar
gekeken. ‘Maar stoppen met werken, daar wil ik niet mee
bezig zijn. Voor je het weet, begin je al met afremmen.’
Nee, werk blijft belangrijk voor Nijhuis. Hij vindt het leuk
om professioneel uitgedaagd te worden. ‘Toen mijn tweede
termijn bij PwC erop zat, heb ik goed nagedacht over wat
ik wilde. Wijnboer worden leek me wel wat. Maar dat is
hooguit drie maanden fantastisch. Bovendien wonen de
kinderen allemaal nog thuis. Ik vind het een slecht signaal
als ik dan al loop te lanterfanten. Ik heb nu gekozen voor
Schiphol. Dat vind ik bere-interessant. Wijnboer worden kan
altijd nog.’ ________________________________________________
Business Professionals & Executives
Jolanda Wiezer is werkzaam bij Business Professionals & Executives van
Van Lanschot en richt zich uitsluitend op de begeleiding van partners van
accountants en advocatenkantoren, management consultants, executives
en commissarissen van beurs genoteerde ondernemingen en toezichthoudende
organisaties. Dit team opereert landelijk en bestaat uit gespecialiseerde
private bankers en compliance beleggingsadviseurs. Zij koppelen
persoonlijke situaties aan de specifieke vraagstukken waarmee Business
Professionals & Executives geconfronteerd worden.

10 PurSang | In the picture
Majestueuze kroonluchter
Lekker liggen in Pastoe Leather Lounge Chair
De Leather Lounge Chair ‘04
is zoals men die bij Maarten
Van Severen en Pastoe mag
verwachten: verfijnd, puur
en eerlijk. Het profiel oogt in
zijaanzicht bijna grafisch en
om de lijn te benadrukken is
gekozen voor een minimale
dikte in materialen. Het
zitgedeelte is opgebouwd
uit een dun roestvrijstalen
frame waarop een leren huid
is gespannen. Door te kiezen
voor sobere assemblage
technieken sluit het beeld
van het zitgedeelte perfect
aan bij de heldere grafische
lijn van de stoel. De zitkuip
wordt gedragen door vier
poten. Door de strakke
minimale lijn van de eveneens
in roestvrij staal uitgevoerde,
buisvormige, poten lijkt
de zitkuip te zweven. De
armsteun en de comfortabele
zit geven de Leather Lounge
Chair ‘04 het gemak van
een fauteuil, terwijl de vorm
juist eerder in de richting
van een chaise longue neigt.
Verkrijgbaar vanaf € 3.995,-,
meer info: www.pastoe.com.
Koffie Kunst
Opstijgende belletjes in een glas
champagne vormde voor ontwerper
Edward van Vliet de inspiratie voor de
‘Royal Bombombola’, een fonkelende
kroonluchter van maar liefst 127 cm
doorsnee en 142 cm hoog. Talloze
kleine lampjes reflecteren en schitteren
in de spiegelende ballen. De Royal
Bombombola is verkrijgbaar in drie
variaties: frame mat wit met 24 karaat
vergulde ballen, frame hoogglans rood
met verchroomde ballen of frame mat
zwart met hoogglans zwarte ballen. (op
aanvraag ook in andere kleurvariaties
leverbaar).
Prijs: vanaf 19.050 euro (rood & zwart)
tot 20.500 euro (goud).
Meer info: www.sevv.com
In 1946 creëerde Giordano Robbiati een subliem
kunstwerk: de Atomic espressomachine. Deze
organisch gevormde sculptuur uit dikwandig aluminium
heeft na ruim zestig jaar nog niets aan kracht verloren
en inmiddels is er dan ook een perfecte replica van
uitgekomen. Het atoomtijdperk was een belangrijke
inspiratiebron voor Robbiati, wat ondermeer te zien in
de zwarte watervuldop, met de gestileerde vorm van een
paddenstoelwolk. Het brede ronde voetstuk dient als
waterreservoir én als warmhoudplaat voor de koffiekan.
De Atomic espressomachine is verkrijgbaar via Atomic
Designs (www.atomicdesigns.nl) en in een geselecteerd
aantal winkels. Richtprijs: € 325,-, inclusief diverse
accessoires.
Santoni
Santoni etaleert haar Italiaanse
temperament en presenteert een zomerse
collectie met opvallend veel flamboyante
kleuren. Mooi en eigentijds klassiek is altijd
modern, zo stelt het merk. Afgebeelde
sneakers zijn 280 euro, meer info:
www.santonishoes.com.
Lichtpunten
geen garantie
voor blijvend
mooi weer
tekst: Wim van Assenbergh
Macro-economische ontwikkelingen | PurSang 11
In april maakte het Amerikaanse consumentenvertrouwen de grootste stijging
in twee jaar tijd mee. Vanaf begin maart herstelden de aandelenmarkten in snel
tempo en ook de grondstofprijzen nemen weer toe. Het zijn signalen dat de
economische neergang vertraagt en dat leidt tot optimisme. Toch blijven er voor
de langere termijn zorgen en zien we geen langdurig economisch herstel. >

12 PurSang | In the picture Macro-economische ontwikkelingen | PurSang 13
Wereldwijd zien inkoopmanagers hun orderposities verbeteren
en zijn de respondenten van conjunctuurenquêtes
minder negatief. Echter, met uitzondering van China wijzen
de niveaus van de economische indicatoren in de meeste
landen nog niet op een positieve economische groei. Waarschijnlijker
is het dat de economische krimp de komende
kwartalen aanhoudt, al zal die wat minder negatief zijn.
Een vlot economisch herstel lijkt ons onwaarschijnlijk. In
de financiële sector zijn de problemen voorlopig nog niet
voorbij vanwege de grote verliezen op uitstaande kredieten
en beleggingen. De maatregelen van overheden en centrale
banken hebben weliswaar een systeemcrisis voorkomen,
maar blijken vooralsnog ontoereikend om de kredietverlening
door banken te herstellen. Belangrijke voorwaarden
voor een robuust economisch herstel zijn in onze ogen een
‘normaal’ functionerende financiële sector en een stabilisatie
van de woningmarkten. Tegelijkertijd is er op de achtergrond
een herstructureringsproces gaande, waarbij vooral
Angelsaksische economieën hun schuldposities afbouwen en
de besparingen verhogen. En juist dat drukt de groei.
Amerikaanse autoriteiten nemen ongekende
maatregelen
De Amerikaanse autoriteiten trekken alles uit de kast om zo
snel mogelijk de economische neergang te stoppen. Met een
nulrentebeleid, forse kapitaalinjecties in banken, versoepeling
van boekhoudregels, een plan om $ 1.000 miljard aan
besmette activa van banken op te kopen en het opkopen
van staatsobligaties door de centrale bank om de lange
rente te verlagen, trachten ze de kredietverlening weer op
gang te brengen. Hiernaast poogt het stimuleringsprogramma
van president Obama ter waarde van bijna $ 800 miljard
voor 2009 en 2010 om de vraaguitval vanuit de private sector
voor een deel op te vangen en de economische neergang
te dempen.
Succes niet verzekerd
We blijven gereserveerd over het succes van al deze maatregelen.
Zo blijft de financiële stabiliteit van de Amerikaanse
banken een bron van zorg. Deze stabiliteit is getoetst met
behulp van zogenoemde ‘stresstesten’. De hierin gebruikte
Autoindustrie Amerikaanse woningmarkt
De plotselinge wereldwijde vraaguitval vanaf
september 2008 lijkt in het eerste kwartaal van 2009
zijn dieptepunt te hebben bereikt. Na snelle en forse
productiebeperkingen met zelfs tijdelijke productiestops
is getracht om voorraden snel af te bouwen. De
productie kan weer op gang komen, geholpen door
stimuleringmaatregelen. Oplopende inkooporders
stemmen positief.
aannames voor verwachte verliezen - bijvoorbeeld als gevolg
van een oplopende werkloosheid - blijken niet bijzonder
stressvol te zijn. Als we kijken naar de schattingen van onder
meer het Internationaal Monetair Fonds (IMF) over de
verwachte verliezen van de banken, lijken de buffers voor
de Amerikaanse banken aan de krappe kant. De financiële
markten verlangen bovendien veel hogere buffers dan de
Amerikaanse autoriteiten voorschrijven en dan waarmee is
gerekend in de stresstesten.
De Amerikaanse autoriteiten
trekken alles uit de kast om zo snel
mogelijk de economische neergang
te stoppen
Het versterken van de buffers blijft voor Amerikaanse
banken een netelig punt. In veel gevallen is er zoveel kapitaal
nodig dat banken feitelijk dienen te worden genationaliseerd.
En nationalisatie is in het liberale Amerika vergelijkbaar
met vloeken in de kerk. Daarnaast is het politieke
draagvlak voor verdere ondersteuning van de financiële
sector door de bonusperikelen sterk afgenomen. Zonder
voldoende buffers blijft de bankensector in een verlamde
toestand en dus terughoudend met kredietverlening.
Daarmee blijft er gebrek aan smeerolie om de economische
motor goed te laten draaien.
Plan Geithner met twijfels omgeven
Het is ook de vraag of de kredietverlening op gang gebracht
kan worden met het plan van de Amerikaanse minister van
Financiën, Geithner. Met publiekprivate investeringsfondsen
wil hij besmette activa van banken opkopen. Het beoogde
opkoopprogramma ter waarde van $ 1.000 miljard lijkt op
zichzelf ontoereikend om echt schoon schip te maken gezien
de nog verwachte verliezen van circa $ 1.800 miljard voor
Amerikaanse financiële instellingen. Verder hebben enkele
grote private investeerders reeds aangegeven de overheid
niet meer als een betrouwbare samenwerkingspartner te
zien. Zij wijzen op de recente afroming van de bonussen
van medewerkers van door de staat gesteunde financiële
instellingen. Grote politieke druk kan dus leiden tot nieuwe
regelgeving die verwachte opbrengsten tenietdoen. Bij
onvoldoende private investeerders zal de overheid - ofwel
de belastingbetaler - voor het opschonen van de bankbalansen
moeten opdraaien. Zoals gezegd lijkt aanvullende staatssteun
politiek steeds moeilijker verkoopbaar. Daarnaast is
het onzeker of de banken voor de besmette activa een prijs
krijgen die de toekomstige verwachte inkomsten overtreft
en of ze er dus überhaupt iets mee opschieten.
Mocht de financiële positie van de banken toch sterk
verbeteren door alle maatregelen, dan betekent dat niet
automatisch dat zij meer krediet gaan verstrekken. Dat
hangt immers mede af van de kredietwaardigheid van de
geldvragers, iets waarin de komende periode geen verbetering
komt. De slechte arbeidsmarktsituatie - waarbij pas in
de eerste helft van 2010 de werkloosheid haar hoogtepunt
zal bereiken - en het ongewisse toekomstbeeld voor veel
bedrijven nopen banken tot terughoudendheid.
Positieve tekenen Amerikaanse huizenmarkt,
nog geen stabilisatie
Een belangrijke bron van verliezen is de Amerikaanse hypotheekmarkt.
De huizenprijzen dalen in de VS al sinds medio
2006. Vanaf februari dit jaar toont een aantal woningmarktindicatoren
tekenen van stabilisatie. Toch is het onwaarschijnlijk
dat de huizenprijzen dit jaar al stabiliseren. De
woningmarkt blijft voorlopig kampen met een aanbodoverschot
vanuit de gedwongen woningverkopen (de helft van
alle verkopen). Die gedwongen verkopen zullen bij een
verder oplopende werkloosheid niet snel afnemen. De vraag
naar koopwoningen zou wel geleidelijk kunnen verbeteren
door de steeds lagere huizenprijzen en de historisch lage
hypotheekrente. De betaalbaarheid van een gemiddelde
Amerikaanse koopwoning was nog nooit zo hoog sinds deze
wordt gemeten. Eerst zal de forse voorraad te koop staande
woningen weggewerkt moeten worden, voordat vraag en
aanbod meer in evenwicht komen en de prijzen kunnen
stabiliseren. Dit zal op z’n vroegst begin 2010 het geval kunnen
zijn.
In de VS zijn de woningverkopen dramatisch
teruggevallen. Sinds de top medio 2006 is de gemiddelde
Amerikaanse huizenprijs met ruim 30% gedaald.
Inmiddels loopt het aantal transacties weer licht
op geholpen door de lagere prijsniveaus en de lage
hypotheekrente. Toch moet er eerst een grote voorraad
onverkochte woningen worden weggewerkt, voordat de
prijsontwikkeling kan stabiliseren.
Gematigde groeiverwachtingen voor de VS
Ondanks de lichtpuntjes, die het herstel van enkele
economische indicatoren bieden, zijn de economische
verwachtingen voor de VS gematigd. Dit jaar verwachten
wij een krimp van de Amerikaanse economie van 3%.
Voor 2010 voorzien wij op z’n best een nulgroei. De
laatste jaren is de Amerikaanse economie gedreven door
consumptiegroei. Nu mist zij voor de komende jaren die
vertrouwde groeimotor. Na forse vermogensverliezen
(door huizenprijs- en aandelenkoersdalingen) zit er voor de
Amerikaanse consument voorlopig niets anders op dan zijn
schuldposities terug te brengen en buffers op te bouwen.
Bij de banken hoeft men voorlopig niet aan te kloppen.
Daarnaast zal op langere termijn de rekening van de huidige
stimuleringsmaatregelen betaald moeten worden. Lagere
overheidsbestedingen en/of hogere belastingen en wellicht
ook hogere rentes zullen in de toekomst de groei drukken.
Scherpere terugval Eurozone
De Eurozone kent niet dezelfde onevenwichtigheden als de
Angelsaksische economieën, zoals forse schuldposities van
consumenten en een huizenmarktcrisis. Toch valt de economische
activiteit hier sterker terug. Wij verwachten voor de
Eurozone een krimp van 5% dit jaar en van 0,5% volgend
jaar. Hoofdoorzaak van de scherpere terugval is de weggevallen
exportvraag in combinatie met de exportafhankelijkheid.
Vervolgens maken het gebrek aan binnenlandse
dynamiek en de omvangrijke regelgeving de Eurozone
kwetsbaar. Wel impliceert de uitgebreide sociale zekerheid
- in vergelijking met de VS en China - dat hier automatisch
minder belastinginkomsten en hogere overheidsuitgaven
zijn. Vandaar dat Europese stimuleringspakketten lager
kunnen uitvallen om een vergelijkbare bijdrage vanuit de
overheid aan de economie te leveren.
Europese financiële sector in zwaar weer
Ook de financiële sector in de Eurozone kampt met forse
verliezen. Het begon met tegenvallende resultaten op
beleggingen in de VS. Nu zijn het de kredietportefeuilles in
Midden- en Oost-Europa die door de scherpe economische
neergang en forse depreciatie van valuta onder water >

14 PurSang | In the picture
staan. Daarnaast verslechteren de binnenlandse kredietportefeuilles
in ongekend tempo als gevolg van de forse
recessie, de scherp oplopende werkloosheid en de explosie
aan faillissementen. Het IMF becijfert dat Europese financiële
instellingen nog circa $ 800 miljard aan afschrijvingen
voor de boeg hebben. Dus ook hier kampen de banken met
onvoldoende buffers. De Europese landen ondervinden
minder politieke weerstand dan de VS bij het nationaliseren
van de banken. Het wapen wordt dan ook gebruikt om de
financiële sector te stabiliseren.
Nederland hard geraakt
De wereldwijde recessie raakt de Nederlandse kleine open
economie hard. Dit jaar rekenen we op een krimp van 4%
of meer. De uitgangssituatie van vóór de kredietcrisis was
relatief sterk met onder meer een lage werkloosheid, op
orde gebrachte overheidsfinanciën en forse buffers (vooral
als gevolg van ons pensioenstelsel). De crash op de aandelenmarkten
heeft een lelijk gat geslagen in het vermogen
van vele beleggers, waaronder de pensioenfondsen. Het
verleden toont aan dat scherpe koersdalingen vaak gevolgd
worden door scherpe koersstijgingen, dus hopelijk kan de
komende jaren de vermogenspositie zich weer enigszins
herstellen. Ook de overheidsfinanciën verslechteren in een
dramatisch tempo, vooral door de automatische stabilisatoren
– zoals hogere uitgaven door werkloosheidsuitkeringen
en lagere belastinginkomsten - en de steunmaatregelen voor
de financiële sector. Ondanks de relatief grote financiële
sector in Nederland is het vooral de scherpe terugval van
de wereldhandel die onze economie treft. Een fors herstel
hiervan verwachten we niet op korte termijn, maar de
recente tekenen dat de neergang tot stand lijkt te komen
geven moed.
Geen forse daling Nederlandse huizenprijzen
Ook het vertrouwensverlies als gevolg van de kredietcrisis
heeft een grote weerslag op de woningmarkt. Deze markt
zit op slot. De problemen met overbruggingsfinancieringen
nemen toe, omdat een sterk groeiend aantal huiseigenaren
met twee woningen blijft zitten. Mogelijk dat woningcorporaties
uitkomst kunnen bieden, bijvoorbeeld door tijdelijke
Containeroverslag Rotterdamse haven
Transport vormt een goede thermometer voor de
economische activiteit. Nederland heeft een belangrijke
doorvoerfunctie binnen Europa met de overslag vanuit
de Rotterdamse haven. De wereldwijde recessie treft ons
land als kleine open economie relatief hard, de goede
economische uitgangspositie van Nederland vóór de
crisis ten spijt.
overname (en verhuur) van koopwoningen of door een deel
van de productie-uitval van koopwoningen op te vangen.
Desalniettemin zal de nieuwbouwproductie in totaliteit fors
teruglopen, wat het structurele woningtekort in Nederland
vergroot en de kans op toekomstige prijsstijgingen doet
toenemen. Op korte termijn zullen ook hier de huizenprijzen
dalen, vooral als gedwongen verkopen toenemen in een
markt met een (tijdelijk) vraagtekort. Gedwongen verkopen
zullen pas in 2010 en 2011 een echt probleem gaan vormen
Gedwongen verkopen zullen pas in
2010 en 2011 een echt probleem
gaan vormen door werkloosheid en
betalingsproblemen
door de gebruikelijke vertraging in de toename van de
werkloosheid en de daaropvolgende betalingsproblemen.
De daling van de nieuwbouwproductie kan een deel van dit
gedwongen aanbod opvangen. We voorzien dus geen vergelijkbare
huizenprijsdalingen in Nederland zoals we zagen in
de VS, het VK, Ierland en Spanje.
Rente blijft onder neerwaartse druk
Maatregelen om de kredietcrisis te bezweren richten zich
onder meer op het gezond maken van de financiële positie
van banken en het op gang brengen van de kredietverlening.
Daardoor blijft de rente voorlopig onder neerwaartse druk.
De lage inflatie, de toegenomen spaardrift en de aanhoudende
onzekerheid over het economisch herstel leiden tot
de voorkeur voor veilige havens, zoals staatsobligaties. Optimisme
op de aandelenbeurzen kan wel tijdelijk deze voorkeur
verminderen en tot opwaartse rentedruk leiden. Ook
de forse financieringsbehoeften van overheden en de angst
voor mogelijk inflatiegevaar als gevolg van de maatregelen
om de crisis te keren, kunnen de lange rente verhogen. Hoe
het ook zij: voorlopig zijn de lichtpuntjes nog geen garantie
voor blijvend mooi weer. __________________________________
Kijk voor meer informatie op www.vanlanschot.nl/beleggingsnieuws
Hoewel ik flink aan de bak moet in mijn
tuin, vind ik het voorjaar een van de
mooiste jaargetijden. Na een lange winter
lijkt het wel alsof het energieniveau van
mensen hoger is en ze lijken vriendelijker
en toegankelijker. Ze spreken je ook
makkelijker aan. Zo ook afgelopen jaar.
Tijdens het afstorten van mijn tuinafval
liep ik een dorpsgenoot tegen het lijf.
‘Ik ben nu ondernemer; heb een bedrijf
overgenomen’, zo vertelde hij me vol
trots. ‘Eindelijk mijn droom in vervulling.
De overdracht is overigens bepaald niet
soepel verlopen’, blikte hij terug. Zo werd
de transactie meerdere malen uitgesteld
omdat verkoper telkens weer nog een paar
belangrijke zaken wenste af te handelen. De
eerste keer klonk dat verstandig, maar toen
dit een paar keer voorkwam, realiseerde
ik me dat de verkoper er nog niet aan toe
was om afscheid te nemen. Ook tijdens de
onderhandelingen kwamen er steeds weer
nieuwe feiten op tafel; op enig moment
ging de verkoopprijs zelfs dermate irreëel
omhoog, dat de hele transactie niet door
dreigde te gaan. We hebben toen een pauze
in de onderhandelingen ingelast en ik heb
wat mensen uit zijn omgeving gesproken,
waaronder een broer van verkoper. Deze
wist me te melden dat verkoper wel degelijk
zijn bedrijf wilde verkopen, maar dat hij
een enorme angst had voor de periode
erna. Zijn hele leven en dat van zijn gezin
had immers in het teken gestaan van het
bedrijf. Afscheid nemen betekende voor
hem afscheid nemen van zijn levenswerk.
Hoe moest het dan met zijn leven verder?
Toen ik me dat realiseerde waren we er snel
uit. Hoewel ik in eerste instantie niet van
plan was om de band met de oud-eigenaar
op enige wijze in stand te houden, (ook ik
kende de verhalen van de oud-eigenaars
die opvolgers voor de voeten lopen en
frustreren), bood ik verkoper aan om mij
gedurende een jaar te introduceren bij
de belangrijkste klanten en leveranciers.
Handig voor mij, en een leuke manier
voor verkoper om ‘af te trainen’ en zich
te oriënteren op zijn volgende levensfase
als oud-ondernemer. Wel in loondienst,
niet als adviseur. Hiermee hield ik de
verhoudingen helder. Dit bleek de sleutel
tot de oplossing. Verkoper stemde hiermee
in en de overdracht kwam tot stand.
Leveranciers en afnemers stellen het enorm
op prijs dat ik de oud-eigenaar waar ze
soms al meer dan dertig jaar zaken mee
deden, niet zo maar aan de kant heb gezet.
Weet je wat het mooiste van alles is? De
oud-eigenaar heeft inmiddels een drietal
‘nevenfuncties’ die hij dermate leuk vindt
en die dermate veel tijd vragen dat hij me
vorige week aankondigde dat hij er aan toe
is om ‘zijn’ bedrijf helemaal los te laten.
Hij neemt ‘vervroegd ontslag’. Uiteraard
kon hij niet nalaten me mee te geven dat
ik altijd nog een beroep op hem kan doen,
indien nodig… ‘Binnenkort ben ik dus echt
zelfstandig’ eindigde hij zijn verhaal, waarna
we afscheid namen. Opmerkelijk, of juist
niet, zo realiseerde ik me in een moment
van contemplatie; ook in dit geval werd
het hele bedrijfsoverdrachtproces bepaald
door gewone menselijke kopzorgen als ’hoe
verder na de bedrijfsoverdracht’. Adviseurs
realiseren zich dat nog steeds onvoldoende
en focussen vooral op de technische
facetten. In een volgende column, ga ik hier
verder op in.
Column | PurSang 15
Column: Lucien Claessens
De lessen
van het Familiebedrijf
Meer weten over de balans tussen
zakelijk en privé? Kijk op
www.vanlanschot.nl

16 PurSang | Coverstory
‘Buffelen, kop tussen de
schouders en gas geven’
Zevenbergen ontmoet Deckers
Leen Zevenbergen schreef met En Nu Laat Ik Mijn Baard Staan
een besteller, die indringend opriep tot meer creativiteit en
ondernemerschap. Hij werd een veelgevraagd spreker over
inspirerend ondernemerschap. Deze zomer verschijnt zijn nieuwe
boek ‘t Is Groen (En Groener Wordt Het Niet) waarin Zevenbergen
aanzet tot verandering. Voor PurSang ontmoette Leen Zevenbergen
onlangs Van Lanschot-bestuursvoorzitter Floris Deckers, voor een
stevig gesprek over het veranderend bankenlandschap.
Tekst: Bram Donkers | Fotografie: Rob Acket
Een ontmoeting tussen twee kapiteins die elkaar niet voor
het eerst tegenkomen. Zevenbergen was bij uiteenlopende
bedrijven bestuursvoorzitter en kent Deckers ook omdat
hij klant is bij Van Lanschot. ‘Hoe gaat het eigenlijk met de
banken?’ Zevenbergen opent het gesprek argeloos. Deckers
gaat direct de diepte in: ‘Als tectonische platen gaan
schuiven, moet je niet aan die platen vragen hoe het eruit
ziet. Het Nederlandse bankwezen heeft een grotere dreun
gehad dan de meeste mensen zich kunnen voorstellen. Met
soms dramatische gevolgen. Ook persoonlijke drama’s. Daar
moet je je ogen niet voor sluiten.’
‘Ik wil wel geloven dat de bancaire wereld op zijn
grondvesten heeft geschud,’ zegt Zevenbergen. ‘Maar
even onder elkaar, zoveel gaat er nou toch niet meer
veranderen?’ Floris Deckers verwacht nog wel krimp, maar
dan vooral over de grenzen. ‘Het kenmerk van grootbanken
was: hun internationale aspiraties. Dat is over. De crisis
heeft ons geleerd dat banken een vangnet nodig hebben. Op
mondiale schaal bestaat zo’n vangnet niet, dus kunnen ze
zich niet ontwikkelen. Banken worden daarmee structureel
kleiner. Dat is dus anders dan vroeger. En dat zal even
wennen worden…’
Kaasschaaf
‘Is dat eng, zo’n crisis?’ vraagt Leen Zevenbergen zich af. ‘Je
ziet toch heel veel geld opeens verdampen…’ Floris Deckers
geeft een eerlijk antwoord: ‘Ja, in 2008 leek het erop dat
elke bank zou kunnen omvallen. Er gebeurden gekke dingen
en alle gevoel van zekerheid loste even op. We hebben toen
slagvaardig op kunnen treden. Nog voor de jaarwisseling
zijn we bij onze eigen particuliere beleggers geld gaan
ophalen. Dat was dus geen kwestie van aankloppen bij de
Staat, maar op eigen kracht je positie versterken.’
‘Het gevoel dat de zaak ieder moment de afgrond in kan
schuiven, is inmiddels wel verdwenen. Sinds begin dit jaar
hebben we vaste grip. Van Lanschot gaat voor de curve uit.
We hebben ook gewoon geluk gehad. Door ons gezonde
boerenverstand, ik zeg het maar even zoals het is. Maar
ook doordat we niet goed doorzagen wat er gebeurde en
daardoor minder risico’s wilden lopen. Daardoor zijn we
minder beschadigd dan anderen. Als je het verstandig wilt
formuleren: wij waren beter geprepareerd.’
‘In mijn nieuwe boek beschrijf ik dat ik nu overal mensen
broekriemen zie aanhalen’, vertelt Zevenbergen. ‘Met
nauwelijks verholen enthousiasme komen er nu allerlei
boekhouders met kaasschaven langs, om alle leuke dingen
te schrappen. De kantoorklerken grijpen de macht. Hoe
leuk is het momenteel eigenlijk bij Van Lanschot?’ Deckers:
‘Nou Leen, daar sla je wel een spijker op de kop. Er wordt
even weinig plezier beleefd aan het verstrekken van krediet.
De vraag waarom we iets zouden moeten doen, komt
veel sneller op tafel. Mijn mensen zijn natuurlijk ook flink
Deckers: ‘Zes aanbevelingen
voor de sector’
geschrokken, maar zijn wel blij dat ze bij Van Lanschot
werken. Als jij praat over sprankeling en inspiratie, is het nog
wel even zoeken om dat gevoel terug te krijgen. Kunnen we
het leuker maken? We zijn erg bezig met beheersbaarheid,
met hoe beperk ik de schade. Voorlopig is het vooral
buffelen, kop tussen de schouders en gas geven.’
Buiging
‘In maart heb je een brief geschreven, waarin je het
bankiersgedrag met een beargumenteerd ‘sorry’ heeft
doorbroken. Een authentiek mea culpa. Ik kreeg het gevoel
dat dat gebaar meer dan welkom was, maar was het echt
nodig?’. Deckers: ‘Voor Van Lanschot niet. Maar ik maakte
me zorgen over het imago van het bankiersvak. Als je je niet
hoeft te veronderschuldigen en dat toch doet, komt dat des
te krachtiger over. Ik vind ook dat je als CEO de additionele
verantwoordelijkheid hebt om je stem te laten horen. Wij
zijn ook deel van het systeem. Het was geen plat sorry,
maar ik heb er direct zes aanbevelingen tot verandering >

aan gekoppeld. De ontsnappingsroute aangegeven. Dat was
misschien iets te makkelijk, want ik constateer nu dat men
versneld is overgegaan tot implementatie van dergelijke
actiepunten, zonder door het stof te gaan. Vergeet niet:
het vertrouwen was geschokt. Ik zie dat de bankiers niet
echt helemaal onder het juk zijn doorgegaan. De benodigde
buiging wordt niet gemaakt. En als je in hun hart kijkt, zie
je dat veel bankiers ook echt vinden dat ze geen excuses
hoeven te maken. Daar blijft het wringen. Ik ben blij dat wij
als Van Lanschot daar in ieder geval duidelijk in zijn geweest.
In dat verband is er veel gesproken over bonussen. Ik zal niet
ontkennen dat persoonlijk belang van individuen soms erg
de overhand heeft gehad. Een wereldwijd knelpunt. Hopelijk
is dat nu voorbij.’
Zegen
Zevenbergen denkt dat de crisis een mooi begin kan zijn
voor nieuwe dingen. ‘Dit klimaat biedt kansen. Alles is
opgeschoond, lekker fris. Slechter wordt het niet, dus
dit is het moment om te gaan ondernemen. Voor de pur
sang ondernemers is deze crisis een blessing in disguise.’
‘Mensen die nu de handen uit de mouwen steken, hebben
we hard nodig. In die zin is Van Lanschot ook een echte
ondernemersbank. Wij werken voor voor business
professionals, heet dat in ons jargon. Wij zijn geworteld
in de maakindustrie, begonnen in de cultuur van het
Brabantse familiebedrijf. Maar vergeet niet, ondernemers
zijn van nature doe-het-zelvers, met daardoor een grote
voorkeur voor onroerend goed. En de echte ondernemers
zijn weliswaar behept met een forse dosis daadkracht, maar
in het huidige klimaat neemt niemand afscheid van een
bestaande bankrelatie. Al ben je nog zo ontevreden. Met
name bij ondernemers is er momenteel ook behoefte aan
rust.’
Wat is er nou precies fout gegaan, wil Zevenbergen weten.
Deckers is helder over de actuele positie van Van Lanschot.
‘Wij hebben het beter gedaan dan de sector. Natuurlijk,
vermogens zijn geslonken. Maar de koers van ons aandeel
heeft het in de diepste crisis nog redelijk netjes gedaan.
Het ging Van Lanschot voor de crisis buitengewoon voor
de wind. We hebben vier, vijf, misschien wel zeven vette
jaren gehad. Nu zitten we even in de magere periode. Er
wordt daarbij wel te veel op een hoop gegooid. Recessie is
niet hetzelfde als de bankencrisis. Bij General Motors kon
bijvorbeeld iedereen zien dat er allerlei dingen grondig mis
waren. Dat debacle heeft slechts zijdelings te maken met
crisis, wel met sentiment. Te veel mensen gebruiken de crisis
om hun gelijk aan te tonen. Dat is gelijk achteraf. Een klok
die stilstaat heeft ook twee keer per dag gelijk.’
Dichtbij
Beide heren filosoferen over het lerend effect van tegenslag.
Van Lanschot trekt lessen. ‘We gaan bijvoorbeeld fees van
intermediairs teruggeven aan de klant. Transparantie is
pure noodzaak. Denken vanuit de individuele behoefte
van de klant.’ Zevenbergen bevestigt die gedachtengang.
‘Ik ben destijds klant geworden bij Van Lanschot omdat
ik iemand kan bellen.’ ‘Inderdaad, dichtbijheid’, reageert
Deckers. ‘Daar draait het om. En in de hele organisatie.
De baas neemt ook de telefoon op. Ik zie gemiddeld drie
à vier klanten per week. Daar ga ik persoonlijk langs. Erg
leuk en ik leer er veel van. Het maakt een enorm verschil.
Ik heb fulltime iemand werken die de opmerkingen uit die
gesprekken afhandelt en de organisatie inleidt.’
De kudde slaat op hol
De aanleiding van een crisis is vaak een schijnbaar
onbetekenende gebeurtenis. Zo werd de tulpencrisis uit de
17e eeuw volgens de geschiedschrijvers veroorzaakt door
de afwezigheid van kopers op een van de veilingen voor
tulpenbollen. Daar schrok men blijkbaar zo van dat paniek
zich verspreidde over het hele land. Met alle gevolgen
van dien. De aandelencrash van 1987 werd ingeleid door
het niet doorgaan van een enkele overname, als gevolg
waarvan de hele markt in waardering gecorrigeerd werd.
De kudde slaat op hol en stopt pas door uitputting of een
nieuwe barrière die men tegenkomt.
Het aardige van die tulpencrisis is dat er nauwelijks
verschillen zijn met de huidige crisis. Ook toen was
er sprake van een kettingreactie die de dreiging met
zich meebracht dat de hele handelsketen failliet zou
gaan; met een uitstraling naar andere sectoren in de
economie. En ook toen vond men de oplossing in de
gecoördineerde actie van alle participanten uit de keten.
In een schuldsaneringsovereenkomst accepteerden
de belangrijkste participanten in de tulpenhandel
tegelijkertijd een omvangrijk verlies (iedereen in de
handelsketen streepte de helft van de schuldvordering op
andere marktpartijen weg) om de totale ineenstorting af
te wenden.
Tekstbijdrage: Joost Rietvelt
Zevenbergen: ‘Dit is het moment
om te gaan ondernemen’
‘Eigenlijk een heel simpel uitgangspunt, dat gewoon werkt,’
vindt Leen Zevenbergen. ‘Een kwestie van schaalgrootte.
Wouter Bos zegt dat alle banken kleiner moeten worden.
Hebben we dadelijk een land vol kleine banken. Allemaal
Van Lanschot lookalikes?’ Deckers schiet in de lach. ‘Nou,
wij hoeven in ieder geval niet door dat proces heen om er te
komen. Maar serieus, nee, de veranderingen spelen zich af
bij het terugtrekken uit buitenlands avonturen. Daar zitten
de afslankoperaties. De thuismarkt voor de grootbanken
is eigenlijk weinig in beweging. De profilering van de grote
kleinbank hanteren wij overigens al langer. Wij zijn full
service. Geen pure investment bank, maar veel breder. Wel
de breedte, maar niet het gedrag van een grootbank. In het
standaardverhaal van het servet en het tafellaken kies ik
voor het servet, maar dan van damast.’
Betekenisvol
Toch is Zevenbergen nog niet helemaal tevreden. ‘Als je uit
een dal omhoogkruipt, ga je de relativiteit van de dingen
zien. Andere zaken worden belangrijker. Doen we nog wat
voor de wereld, of zijn we alleen maar bezig met onze eigen
portemonnee? Dit is toch een uitstekend tijdbestek voor
wat ik noem betekenisvol ondernemen…’ ‘Je zet me wel aan
het denken’, zegt Deckers. ‘Wij zijn natuurlijk niet zo bekend
als duurzame bank, maar op dat terrein zijn wij wel degelijk
actief. Vaak omdat een klant specifiek gemotiveerd is. Dat
soort initiatieven vertellen zich wel rond, maar we timmeren
er niet mee aan de weg.’
Zevenbergen: ‘Jij kwam destijds naar Van Lanschot om
de zaak flink op te schudden. Dat is heel aardig gelukt…’
Deckers: ‘Ach, ik ben van nature ongeduldig. Veranderinggedreven.
Die dynamiek komt soms van buitenaf. We
zijn door een enorme storm gegaan. In dat soort tijden
is het alle hens aan dek. De klant in de luwte proberen te
houden. De horizon is nu ingrijpend gewijzigd. Ook voor
mij persoonlijk. Het perspectief is verlengd. Normaal
heb ik als uitgangspunt dat je ergens niet te lang moet
blijven zitten, maar na alle dynamiek hebben significante
veranderingen tijd nodig om in te bedden. Van Lanschot
wordt de komende tijd een geprofileerder alternatief voor
de grootbank. Een opleidingscentrum voor topbankiers. En
de persoonlijk adviseur van goede ondernemers. Gedreven
en betrokken. De gepriviligeerde adviseur. Dat geldt ook
op microniveau. Als een klant mij nodig heeft, bel ik niet
morgen terug, maar vandaag.’ ____________________________
De 6 aanbevelingen
van Floris Deckers
1. Helder businessmodel voor banken
Banken waarvan het bedrijfsmodel niet nadrukkelijk een
echte vraag van echte klanten beantwoordt, hebben
geen toekomst meer.
2. Beter risicomanagement
De risico’s die in de diepste crisis optraden, (vaak van
macroeconomische aard, of in hun samenhang boven
de reikwijdte van het risicomanagement van individuele
instellingen), werden niet gedekt door het beperkte
risicomanagement zoals we dat kenden.
3. Heroverwegen fair value accounting
Neem een besluit: is rekenen naar de dagkoers de beste
methode van boekhouden voor instellingen die het
moeten hebben van het vertrouwen van het grotere
publiek?
4. Onderscheid commerciële en investment banks
Duidelijker onderscheid tussen de publieke functie van
commerciële banken (betalingsverkeer, sparen, etc.)
en de meer risicovolle activiteiten (vermogensbeheer,
handel voor eigen rekening, zakenbankieren).
5. Hogere kapitaalbasis
De financiële basis van banken zal drastisch veranderen.
Er is meer kapitaal nodig, de kosten zullen stijgen als
gevolg van meer toezicht.
6. Aanpassing beloningssysteem
Beloningssystemen zullen op de schop moeten. Het
belang van variabel salaris ten opzichte van vast salaris
zal afnemen.
Coverstory | PurSang 19

20 PurSang | Coverstory
Banken blijven
Nu de kruitdampen op het slagveld van de
financiële markten zijn opgetrokken, kunnen
we gaan nadenken over de toekomst van
de financiële sector. Er circuleren diverse
voorstellen voor hervorming. Van de meeste
voorstellen word ik niet vrolijk, omdat ze
een stap terug in de tijd zullen betekenen.
Zijn de banken wel echt de oorzaak van
de crisis? Waren alle producten die op de
financiële marken werden aangeboden
nu echt zo ingewikkeld dat niemand ze
meer begreep? En faalde het toezicht nu
helemaal?
Ik heb mijn twijfels. De Amerikaanse
huizenmarkt kwam door twee oorzaken
in de problemen. De eerste was dat de
federale overheid wetgeving doorvoerde die
de toegang voor minder rijke groepen tot
het financiële systeem moest verbeteren.
De kredietregels werden versoepeld en de
overheid stond garant voor de terugbetaling
van de kredieten. Verder werd in de VS de
korte rente na de aanslagen in 2001 te lang
op een laag niveau gehouden. Daardoor
gingen de banken teveel krediet verstrekken
aan klanten van onvoldoende kwaliteit.
Daarbij werden veel te grote risico’s
genomen, die vergroot werden toen de
rente weer steeg.
De crisis kreeg een internationale
dimensie, omdat veel hypothecaire
kredieten door de banken werden
omgezet in verhandelbaar schuldpapier.
Beleggers kochten dit met kennelijke
gretigheid. De kredietbeoordelaars (rating
agencies) hadden het immers van een
kwaliteitsstempel in de vorm van een AAArating
voorzien. De financiële producten
– die al vele decennia bestaan – waren niet
bijzonder ingewikkeld, ze waren verkeerd
geprijsd.
Faalde het toezicht? Daar zit een kern van
waarheid in. Met name in de VS waren
de regels voor de zogeheten investment
banks na 2002 versoepeld. Daardoor
gingen ze meer risico’s nemen. In bepaalde
gevallen vielen ze buiten het toezicht, zoals
Lehman Brothers. De toezichthouders
grepen onvoldoende in toen veel banken
hun activiteiten overhevelden naar niet
gereguleerde dochtervennootschappen.
De toezichthouders waren onvoldoende in
staat om hun activiteiten internationaal te
coördineren.
Banken hebben een belangrijke rol gespeeld
bij het ontstaan van de crisis, maar ze zijn
niet de enige schuldige. Het beeld dat de
financiële sector is ingestort door naar
bonussen graaiende bankiers klopt – in
ieder geval voor continentaal Europa –
eenvoudigweg niet.
We zullen daarom heel goed moeten
nadenken over de door te voeren
hervormingen. Daarbij moeten we een
ding voor ogen houden. Banken vervullen
een cruciale rol bij het draaiende houden
van de economie. Ze scheppen geld in de
vorm van girale tegoeden. Inderdaad, dat
geld kan alleen maar bestaan omdat we
vertrouwen stellen in de banken die dat geld
scheppen. Maar als we de banken teveel
gaan belemmeren in het vervullen van deze
functie – door te streng toezicht of door
inperking van de functies die banken mogen
vervullen – gooien we het kind met het
badwater weg.
De kredietcrisis werd veroorzaakt door een
groot aantal factoren. Er is daarom geen
quick fix voor de crisis. Beter intern en extern
toezicht op banken zal helpen problemen
in de toekomst te voorkomen. We moeten
alleen niet de illusie hebben dat we crises
voor eeuwig en altijd kunnen uitbannen.
Crisis hoort bij het kapitalisme. We moeten
niet de illusie hebben dat we dat probleem
kunnen oplossen. Een beter alternatief voor
de markteconomie is er namelijk niet.
Jaap Koelewijn
Lector respectievelijk hoogleraar corporate governance
aan de Hogeschool INHolland en Universiteit Nyenrode
Meer Earth
Wie dacht met de filmhit Earth wel zo’n
beetje alles gezien te hebben, haalt met
de dvd-box Planet Earth méér dan een
aardig toetje in huis. Deze met maar liefst
vier Emmy Awards bekroonde natuurserie
van de BBC, welke in feite de basis vormde
van de bioscoopfilm, neemt u mee op een
onvergetelijke reis langs de meest extreme
leefomgevingen van dieren op onze aarde.
Meer dan vijf jaar filmen, met ruim veertig
high definition-camera’s op tweehonderd
locaties, maakt Planet Earth tot niets minder
dan een ultiem monument. Ook Nederlands
gesproken. Leverbaar als Blu-ray box (€ 69,99)
of DVD box (€ 49,99); distributeur: House of
Knowledge.
Spatwaterdicht
Met de iPAL haalt u een hoogwaardige
radio in huis en ook de ideale versterkerluidsprekercombinatie
voor de Apple iPod.
De iPAL heeft een oplaadbare NiMH-accu die
u minstens zestien uur van muziek voorziet.
Handig is ook zijn spatwaterdichte jasje
waardoor hij prima geschikt is voor binnen
(badkamer) en buiten (strand). Verkrijgbaar
in zwart, rood en geel voor € 229,-.
Meer info: www.tivoliaudio.nl en
www.leonardospecials.nl.
Mooi &
intelligent
Voor u gespot | PurSang 21
Een kop die klinkt als een contactadvertentie,
en niets is minder waar. Deze in glas en
aluminium vormgegeven Loewe Individual
Mediacenter oogt niet alleen bijzonder fraai,
hij is als geen ander in staat om contact te
leggen met allerhande apparaten in huis.
Het Mediacenter is, naast geschikt voor
standaard toepassingen als cd, dvd en radio,
ook voorzien van een iPod-dock, twee
USB-poorten en zelfs een analoge audioingang
voor de oude pickup. Bovendien
biedt het apparaat draadloze toegang tot
bestanden op de pc en kunnen, door de
geïntegreerde internetaansluiting, duizenden
podcasts opgezocht worden en toont
het Mediacenter aanvullende informatie,
zoals artiest, cd-titel, genre en albumcover
zodra een cd wordt afgespeeld. Ook kan het
systeem worden uitgebreid met de Multiroom
Receiver, waardoor iedere kamer van
muziek wordt voorzien, zonder ontvangers,
versterkers en verbindingen te installeren.
Last but not least: via de HDMI-interface
van het Mediacenter vindt ook de weergave
van dvd’s in topkwaliteit plaats. Loewe heeft
hiervoor een geavanceerde Upscaler geïntegreerd,
die het dvd-beeld omzet in een trillingsvrije
Full HD-resolutie met 50 beelden
per seconden (1080p). Richtprijs:
€ 2.799,-
Info: www.loewe.nl

22 PurSang | Vermogensregie
Vermogensregie
speelt in
op persoonlijke
ontwikkelingen
Persoonlijke omstandigheden bepalen
hoe klanten met hun vermogen willen
omgaan, stelt Dick Niezing
Optimaal het vermogen structureren,
rekening houdend met het individuele
karakter van de wensen en doelstellingen
van de klant. En anticiperend op de
veranderingen in de omgeving van de klant.
Dat is waar Van Lanschot Bankiers voor
staat. Het heet: Vermogensregie.
De persoonlijke situatie van iedere klant is uniek. Deze
omstandigheden zijn bepalend voor de wijze waarop de
klanten met hun vermogen willen omgaan. Vermogen dat
hen in staat moet stellen om ambities en doelstellingen
te realiseren. Ambities en doelstellingen die ook worden
beïnvloed door de levensfase waarin de klant zich bevindt.
De doelstellingen van een startende ondernemer zijn
immers niet gelijk aan die van de ondernemer die op
latere leeftijd zijn succesvol bedrijf wil verkopen. Ook de
gepensioneerde advocaat zal andere ambities koesteren
dan de jonge jurist. Daarnaast speelt ook het economische
klimaat een rol. Zo zijn de huidige economische
omstandigheden dusdanig, dat veel klanten het behoud en
bescherming van het vermogen als belangrijkste doelstelling
hebben. Trekt de economie weer aan, dan zal naast behoud
en bescherming van vermogen de groei en verdere opbouw
van het vermogen weer sterker als ambitie gelden.
Mogelijk spanningsveld
De kern van de dienstverlening van Van Lanschot is de
ambities en doelstellingen van de klant te inventariseren,
inzicht geven in de haalbaarheid en de risico’s die de klant
hierbij loopt en dit te vertalen in een samenhangend pakket
van oplossingen. Oplossingen voor de vraagstukken die
persoonlijke ambities en doelstellingen nu eenmaal met
zich meebrengen. Oplossingen die afgestemd zijn op de
situatie van de klant en passen in de totale dienstverlening
aan de klant. Deze dienstverlening heet Vermogensregie.
Het draait om inzicht in het mogelijke spanningsveld tussen
het vermogen en de ambities en doelstellingen. En om het
bieden van oplossingen die bijdragen in het realiseren van
ambities en doelstellingen.
De eerste stap is de ambities en doelstellingen helder en
inzichtelijk maken. Vanzelfsprekend zijn daar de financiële
ambities. De behoefte aan regelmatige inkomsten
bijvoorbeeld, waardoor een gewenst bestedingspatroon
in stand kan worden gehouden en een bepaalde
levensstandaard gehandhaafd kan worden. Maar ook
de behoefte om te investeren in de eigen onderneming,
Tekst: Dick Niezing, directeur Structurering
Vermogensregie | PurSang 23
om deze uit te breiden of anderszins te laten groeien.
Aanschaf van onroerend goed in binnen- of buitenland, de
eerste woning of de tweede woning in zonniger oorden.
Wellicht de behoefte om luxe goederen aan te schaffen of
te investeren in kunst. Daarnaast kan de wens bestaan om
familieleden financieel te ondersteunen en op deze wijze
alvast een begin te maken met de overdracht van vermogen
naar een volgende generatie.
Duurzaam en ethisch
Daarnaast bestaan er uiteraard ook de niet-financiële,
immateriële ambities en doelstellingen. De wens om
persoonlijk betrokken te zijn bij investeringen bijvoorbeeld.
Klanten waarbij het ondernemen in het bloed zit, wensen
vaak de aanwezige kennis en vaardigheden als ondernemer
over te dragen door bijvoorbeeld als informal investor op te
treden, of starters te helpen. Maatschappelijk verantwoord
beleggen is een doelstelling die steeds vaker terugkomt
op het wensenlijstje van klanten. Beleggen derhalve in
ondernemingen die duurzaam en ethisch verantwoord
Privé en zakelijk kun je niet los van
elkaar zien
beleid voeren. Niet alleen het financiële rendement is
dan van belang, maar ook de wijze waarop dit rendement
behaald wordt. Daarnaast kan maatschappelijke en culturele
betrokkenheid worden geuit door schenking. Schenken
aan goede doelen en culturele instellingen bij leven of door
middel van nalatenschap kan aan deze wens invulling geven.
De tweede stap is het inzichtelijk maken van de haalbaarheid
van eerdergenoemde ambities en doelstellingen. De
haalbaarheid en de risico’s die men daarbij loopt worden
bepaald aan de hand van honderden verschillende
economische scenario’s. Op basis daarvan kunnen
gefundeerde keuzes worden gemaakt voor de samenstelling
en organisatie van het vermogen. Een van de keuzes daarbij
is die voor het beleggingsprofiel als uitgangspunt voor
de invulling van de beleggingsportefeuille. Voorts is de
optimale allocatie van de diverse vermogenscomponenten
van belang. Dit noemen wij structureren. Dit begint bij
inkomensplanning. Daarbij wordt nagegaan in hoeverre de
inkomsten zich verhouden tot de gewenste uitgaven van de
klant. Indien er meer inkomen is dan uitgaven, dan zal er aan
het vermogen worden toegevoegd. Is er echter minder >

24 PurSang | Vermogensregie Imposant aandeel | PurSang 25
inkomen dan er uitgaven dan zal er aan het vermogen
dienen te worden onttrokken. Het liquide vermogen vormt
met andere woorden de sluitpost van het geheel. Om die
reden hangen inkomensplanning en vermogensplanning
nauw met elkaar samen.
Vermogensvorming
Bij vermogensplanning wordt namelijk nagegaan hoe het
huidige vermogen is opgebouwd en hoe het vermogen van
uw eventuele partner is opgebouwd. Ook wordt nagegaan
hoe deze vermogens zich gaan ontwikkelen in de toekomst
en wordt stilgestaan bij de spreiding van de diverse
vermogensbestanddelen. Binnen een financieel plan speelt
vermogensvorming een belangrijke rol. Daarbij besteden
wij veel aandacht aan het vinden van een beleggingsmix
die goed past. De invulling van het beleggingsadvies is
mede afhankelijk van het doel van het belegbaar vermogen.
Met geld dat nodig is bij eerder stoppen met werken of
Veranderingen zijn aanleiding voor
een kritische blik op de samenstelling
van het vermogen
ter aanvulling op een pensioenuitkering kan minder risico
genomen worden dan met vrij vermogen waarvoor de klant
(nog) geen specifieke bestemming heeft.
Een belangrijk aandachtsgebied van structureren is estate
planning. Hierbij wordt geprobeerd om de nalatenschap op
een fiscaal aantrekkelijke manier terecht te laten komen
bij de beoogde personen. De voornaamste instrumenten
om dit te bereiken zijn het huwelijksvermogensregime
(huwelijkse voorwaarden, partnerschapsvoorwaarden of
gemeenschap van goederen), testamenten en schenkingen
tijdens leven. De kunst van een goede estate planning is
om te zoeken naar het juiste evenwicht tussen wat fiscaal
interessant is voor u en wat juridisch het beste aansluit bij
de persoonlijke wensen. Een goede estate planning kan dus
betekenen dat een oplossing die fiscaal minder aantrekkelijk
is, juridisch gezien toch de beste is.
Veranderingen
Ambities en doelstellingen zijn aan verandering onderhevig
want de situatie waarin de klant verkeert is aan verandering
onderhevig. De persoonlijke situatie kan veranderen.
De klant gaat trouwen en krijgt wellicht kinderen. Koopt
een huis, gaat verhuizen en wellicht zelfs emigreren. Er kan
sprake zijn van een echtscheiding, vervroegd pensioen,
arbeidsongeschiktheid en overlijden. Voorbeelden van
veranderingen die het noodzakelijk kunnen maken om het
vermogen anders te organiseren of samen te stellen. Veranderingen
die vraagstukken met zich meebrengen. Veranderingen
die om oplossingen vragen, die ervoor zorgen dat
ambities en doelstellingen verwezenlijkt worden.
Veranderingen in de professionele sfeer zijn eveneens
aanleiding zijn om met een kritische blik naar de samenstelling
van het vermogen te kijken. Bij professionele of zakelijke
veranderingen valt te denken aan verandering van baan, een
carrièrestap en het toetreden tot de maatschap. Maar ook
het opstarten van een eigen onderneming, de financiering
van een overname of de verkoop van de onderneming zijn
momenten voor bezinning.
Integraal
Persoonlijke en de zakelijke ambities en doelstellingen
zijn vaak onlosmakelijk met elkaar verbonden. Het privé-
en zakelijke vermogen lopen vaak door elkaar. Met als
uitgangspunt dat het belangrijkste vermogensbestanddeel
van een ondernemer zijn onderneming is, trek je al de
conclusie dat zakelijk en privé in veel gevallen niet los van
elkaar gezien kan worden. Bij Van Lanschot denken wij privé
en zakelijk niet los van elkaar te moeten zien. Een integrale
benadering van privé en zakelijke vraagstukken is wat wij
voorstaan.
Daarnaast zijn ook veranderingen in de wet- en regelgeving
van belang voor een optimale samenstelling van het vermogen.
Wijzigingen in de wet en regelgeving kunnen bepalend
zijn voor de mate waarin ambities en doelstellingen verwezenlijkt
kunnen worden. De wijziging van de Wet Successie
en Schenkingrecht kan aanleiding zijn voor wijzigingen in de
samenstelling van het vermogen, het moment van schenken,
de inhoud van de huwelijkse voorwaarden of testament.
De veranderende zienswijze van de Nederlandse overheid
voor wat betreft het gebruik van internationale structuren
kan aanleiding zijn voor een aanpassing van de organisatie
van het vermogen. Vermogensregie is een continu proces.
Samen met de klant periodiek de houdbaarheid van ambities
en doelstellingen toetsen en indien nodig de samenstelling
van het vermogen aanpassen. Dit is de dienstverlening
die wij bieden. ____________________________________________
Bent u geïnteresseerd in vermogensregie voor uw persoonlijke situatie,
neemt u dan contact op met uw private banker
of surf naar www.vanlanschot.nl/vermogensregie.
Speelbal van de oliemarkt
De hoge benzineprijs stemde autorijders
vorig jaar bepaald niet vrolijk. Zo niet zij
die grossierden in aandelen SBM Offshore.
De dure olie deed het aandeel pieken op
een koers van bijna 30 euro. Oorzaak:
een hoge olieprijs maakt de winning van
olie uit ver onder de zeespiegel gelegen
bronnen aantrekkelijk. En SBM – tot begin
2005 IHC Caland geheten – is marktleider
in het ontwerpen en bouwen van de
daarvoor bestemde, drijvende platforms.
Met dank aan Shell en de aartsvaders van
het bedrijf.
De basis van SBM Offshore werd gelegd in de Tweede
Wereldoorlog. Een achttal familiebedrijven in de maritieme
sector ging samenwerken in de Industriële Handels
Combinatie (IHC) Holland. Onder hen Verschure en Co in
Amsterdam, De Klop in Sliedrecht, J. en K. Smit en L. Smit in
Kinderdijk en Gusto in Schiedam.
Roemruchte familiebedrijven.
J. en K. Smit en L. Smit waren nazaten van de legendarische
scheepsbouwer en reder Fop Smit, grondlegger van onder
andere Smit Internationale. Minstens zo indrukwekkend
was de daadkracht van Augustinus – Guus – Smulders. Nog
geen 24 jaar oud begon Smulders in 1861 een fabriek in
stoommachines in Den Bosch. Na veel omzwervingen – de
temperamentvolle Smulders kreeg het vaak aan de stok
met plaatselijke autoriteiten – belandde dit bedrijf eind
negentiende eeuw in Schiedam. Daar kwam het bedrijf
tot bloei onder de naam Machinefabriek Werf Gusto v/h
A.F. Smulders Engineers and Shipbuilders. Gusto, een
verbastering van Guus en Cato, de voornaam van Smulders’
echtgenote, zou wereldwijd naam gaan maken. Het was
de eerste scheepsbouwer die het klinken inruilde voor
elektrisch lassen.
Ook Shell ontdekte de innovatieve kracht van Gusto.
De Schiedamse scheepswerf leverde begin jaren zestig
al systemen voor het laden en lossen van olietankers in
Maleisië. Shell boorde daar naar olie in zee, maar kon deze
niet verschepen omdat er geen geschikte havens waren.
Samen ontwikkelden de bedrijven een drijvend systeem
voor de kust waar schepen de olie toch konden inladen.
Die activiteit groeide en werd binnen IHC een eigen
bedrijfsonderdeel, Single Buoy Mooring (SBM).
Gestimuleerd door de vondst van olie in de bodem van de
Noordzee groeide SBM als kool. Toch kwam er eind jaren
De Neptune TLP - Een productieplatform van SBM Offshore
zeventig een kink in de kabel. In de bagger, de scheepsbouw
en de offshore kampte IHC met concurrentie uit het Verre
Oosten, vooral van de Japanners. De problemen in de
scheepsbouw waren zo groot dat het bedrijf in de problemen
kwam. Ook de offshore-activiteiten raakten geïnfecteerd.
Maar onder de supervisie van voormalig marineofficier
Jan Diederick Bax ging het met de offshore-tak weer snel
bergopwaarts.
IHC boekte onder Bax veel succes met het langjarig verhuren
van FPSO’s, opslagsystemen annex fabrieken op zee waar de
opgepompte olie een eerste bewerking ondergaat. Dagtarief
van deze complexe installaties: 150.000 dollar – nog buiten
de operationele kosten. De offshore tak floreerde zo dat
andere bedrijfsonderdelen werden overvleugeld. In maart
2005 werd besloten tot een splitsing. De offshore-activiteiten
gingen verder als SBM Offshore, de scheepsbouwers als IHC
Merwede.
De toekomst oogt rooskleurig voor SBM Offshore. De
meeste olievelden in ondiep water zijn immers bekend.
Veel voorraden zullen daar niet meer worden gevonden.
De velden komen alleen maar dieper in zee te liggen.
Maar vooralsnog gooit de crisis roet in het eten. De
olieprijs is gehalveerd, waardoor de vraag naar drijvende
productieplatforms is opgedroogd en de koers van SBM flink
is geslonken. Of en wanneer het aandeel de piek van bijna 30
euro weer zal bereiken – niemand die het weet. _____________

26 PurSang | Beleggingsstrategie
Voorzichtig
optimisme
Tekst: Jan Smit | Fotografie: Willem-Jan Ritman
Stijgende aandelenkoersen,
aantrekkende grondstofprijzen,
voorzichtig herstel op de
vastgoedmarkt: beleggers lijken
de klap van de financiële crisis
enigszins te boven. Maar voor
een jubelstemming is het nog
te vroeg. ‘Er is hooguit ruimte
voor iets meer risico’, relativeert
Michel van der Stee.
Van der Stee is hoofdeconoom en beleggingsstrateeg van
het economisch bureau van Van Lanschot Bankiers. Een
macro-econoom wiens adviezen niet alleen intern, maar
ook buiten de bank zeer worden gewaardeerd. Binnen
Van Lanschot is hij medebepalend voor de strategie in de
beheer- en adviesportefeuilles. Extern is Van der Stee onder
meer bekend als economisch analist bij BNR Nieuwsradio en
als een van de analisten die in het televisieprogramma Nova
eind december jaarlijks hun favoriete aandelen tippen voor
het volgende jaar.
Aan ervaring geen gebrek: Van der Stee is al ruim vijftien
jaar als beursanalist actief. Maar de drastische gevolgen
van de crisis hebben hem verrast. Dat geldt misschien
nog wel meer voor de terugkeer van het vertrouwen
onder beleggers. De aandelenbeurzen hebben vanaf het
dieptepunt in maart een spectaculair herstel laten zien –
alleen de AEX-index klom in korte tijd al bijna 40 procent.
Ook andere risicovolle beleggingen als bedrijfsobligaties
en grondstoffen hervonden de weg omhoog. Tegelijkertijd
nam de belangstelling voor veilige beleggingen, zoals
staatsobligaties, af.
‘De risk appetite neemt toe,’ signaleert Van der Stee.
‘Maar,’ voegt hij daar direct aan toe, ‘er zijn nog flink wat
problemen op te lossen. We zitten niet meer in dat hele
diepe gat. Daarmee zeg ik niet dat we positief zijn. We zijn
hooguit minder negatief.’
Toch zit Van Lanschot niet stil. Structureel herstel
mag dan nog op zich laten wachten, ook de huidige
markt biedt kansen - bedrijfsobligaties bijvoorbeeld
en high-yieldobligaties om maar eens wat te noemen.
Voldoende kansen om iets meer risico in de beheer- en
adviesportefeuilles te brengen. Voor het eerst in driekwart
jaar.
Voor alle duidelijkheid: vreemd dat het sentiment is
verbeterd, vindt Van der Stee het allerminst. ‘De rampspoed
lijkt afgewend,’ constateert hij. ‘Het risico van een
Michel van der Stee: ‘We zitten niet meer in dat hele diepe gat.’
ineenstorting van het financiële systeem is sterk afgenomen.
Het is inmiddels wel duidelijk dat overheden dit niet zullen
laten gebeuren. Ook het gevaar van een depressie lijkt
afgewend. Dankzij de enorme bedragen die overheden
en centrale banken in de economie pompen, lijkt een
neerwaartse spiraal voorkomen.’
Maar daarmee staan we volgens de econoom nog niet aan
de vooravond van een krachtig economisch herstel. ‘Mijn
vertrouwen in de geruststellende woorden van centrale
bankiers en politici over de gezondheid van het bankwezen
is klein. Neem de stresstesten die in Amerika zijn gedaan.
Die zijn de naam stresstest eigenlijk onwaardig: het meest
sombere scenario dat is gehanteerd, is niet veel slechter
dan het meest waarschijnlijke scenario. Verder blijkt uit de
testen dat van de negentien grootste banken maar net de
helft een kapitaaltekort heeft van in totaal slechts 75 miljard
dollar. Volgens minister Geithner van Financiën kunnen de
verliezen de komende twee jaar echter nog wel met 600
miljard dollar oplopen. Ook het IMF komt op veel hogere
bedragen. Dat valt niet met elkaar te rijmen.’
‘Alle hulp is bovendien niet gratis’, vervolgt Van der Stee.
‘We zullen een keer de rekening moeten betalen in de vorm
‘Mijn vertrouwen in de geruststellende
woorden van centrale
bankiers en politici is klein’
van hogere belastingen, inflatie en/of hogere rentes. Maar
vooralsnog is dat iets van latere zorg. Het ergst denkbare
scenario lijkt afgewimpeld en dat is voldoende reden om
iets optimistischer te worden. Beleggers accepteren weer
iets meer risico. Wat wil je ook: op een spaarrekening of
een deposito krijg je steeds minder. Treasury bills hadden
op een gegeven moment zelfs een negatieve rente. Wilde
je de Amerikaanse overheid geld lenen, dan moest je geld
meebrengen!’
Ook Van der Stee ziet kansen. Bij de vastrentende
beleggingen bijvoorbeeld gaat zijn voorkeur uit naar
bedrijfsobligaties boven staatsleningen en dan bij voorkeur
die van de veilige soort: investment grade bedrijfsobligaties.
Die keuze heeft tot nu toe goed uitgepakt. Bedrijfsobligaties
hebben het over de hele linie goed gedaan, doordat de
kredietopslagen die bedrijven moeten betalen ten opzichte
van de staat (credit spreads) fors zijn afgenomen. >
Beleggingsstrategie | PurSang 27

28 PurSang | Beleggingsstrategie Modelportefeuille | PurSang 29
De modelportefeuille
‘Alle indicatoren die we volgen
staan op groen’ Verdeling aandelenpakket
Europa 0,0% 14,6% 22,5% 27,9% 38,0%
Verenigde Staten 0,0% 3,4% 7,8% 9,3% 11,2%
Hoewel het rendement op deze obligaties is gedaald, zijn
bedrijfsobligaties op de huidige niveaus naar zijn idee nog
steeds aantrekkelijk.
Als voorbeeld van zo’n bedrijfsobligatie noemt de
beleggingsstrateeg de begin dit jaar door KPN uitgegeven
tienjarige lening met een couponrente van 7,5 procent. ‘Dat
is bijna twee keer zoveel als op een staatsobligatie of op een
deposito.’
Wel is er volgens de beleggingsstrateeg een kans dat door
de sterke financieringsbehoefte van overheden de rente op
langlopende staatsobligaties weer wat kan stijgen. Maar
wat de rente op staatsobligaties ook doet, bedrijfsobligaties
zullen naar zijn idee de komende twaalf maanden een veel
beter rendement opleveren. Dat geldt ook voor high-yield
bonds. Die bieden nóg hogere rendementen, al blijven deze
obligaties (junk bonds) riskant.
Over de aandelenmarkten is Van der Stee iets minder
enthousiast. Hij wijst op de forse rally – gemiddeld zo’n
40 procent – die de markten in de VS, Europa en Japan
de afgelopen maanden hebben laten zien. Daarmee zijn
de verliezen van eerder dit jaar meer dan ingelopen. Veel
opkomende markten in Azië en Zuid-Amerika staan
inmiddels zelfs op een zeer royale winst. In Brazilië, Rusland,
India en China, de zogenoemde BRIC-landen, zijn de
beursindices dit jaar tot nu toe gestegen met respectievelijk
70, 86, 56 en 50 procent in euro’s.
Geen bull market rally, maar een bear market rally, zo typeert
de Van Lanschot-econoom deze opleving. Oftewel een
herstelbeweging in een dalende markt. Zo’n rally kan
aanzienlijk zijn qua omvang en duur. Als voorbeeld noemt
Van der Stee 1933 en 1935: twee jaren midden in de Grote
Depressie die met rendementen van meer dan 50 procent
behoren tot de beste aandelenjaren van de afgelopen eeuw.
Wellicht wordt 2009 ook zo’n jaar, denkt de
beleggingsexpert. Hij heeft goede hoop dat het herstel
op de beurzen nog even doorzet. ‘Alle indicatoren die
we volgen staan op groen. De waarderingen in een
langetermijnperspectief zijn nog steeds niet hoog, de
economische indicatoren tonen verbetering, de rentecurve
is steiler geworden, de kredietopslagen zijn gedaald en ook
het technische plaatje is verbeterd. Voor ons reden om
aandelen weer iets zwaarder te laten wegen.’
Iets optimistischer is Van der Stee ook over vastgoed. De
prijzen van commercieel vastgoed zullen naar verwachting
nog verder dalen, maar in de beurskoersen van de
vastgoedfondsen is dat al grotendeels of geheel ingeprijsd.
Voor Van Lanschot aanleiding de weging in de beheer- en
adviesportefeuilles te verhogen tot neutraal.
Negatief echter blijft zijn advies voor grondstoffen.
Zeker, de prijzen van olie en koper stijgen. Maar voor
die stijging bestaan geen rationele gronden, meent de
‘Goud kan een goede bescherming
bieden tegen het risico van een
hogere inflatie’
beleggingsstrateeg. ‘Door de economische teruggang is
de vraag flink afgenomen. Aanbieders doen hun best de
voorraden te beperken om zo de prijzen weer omhoog
te krijgen. De voorraden blijven toenemen. De huidige
stijging van de grondstoffenprijzen is dus ingegeven door
speculatieve motieven; de hoop op een sterk economisch
herstel. En daarvoor is het volgens ons nog te vroeg.’
Goud blijft wat de beleggingsstrateeg betreft een positieve
dissonant. ‘Goud heeft het ook niet slecht gedaan de
afgelopen tijd en verdient naar ons idee nog steeds een
plaats in elke beleggingsportefeuille. Zeker nu centrale
banken de geldpersen laten draaien, met op termijn
het risico van een hogere inflatie, kan goud een goede
bescherming bieden.’ _____________________________________
Soort
portefeullie
Inkomensgericht
7,2
Japan 0,0% 2,3% 3,9% 5,9% 8,6%
Opkomende markten 0,0% 5,7% 9,3% 11,7% 14,6%
Wereldwijd 11,3% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0%
Totaal aandelen 11,3% 26,1% 43,5% 54,7% 72,4%
2,1
Defensief
77,8 26,1
7,5
0
2,1
1,7
Neutraal
61,5
10,0
11,3
0
2,4
2,7
Groeigericht
39,7
13,2
0
1,7
4,4
Offensief
25,4
12,7
43,5
0
2,4
5,0
4,9
54,7
0
7,7
Obligaties
Liquiditeiten
72,4
Aandelen
Indirect
onroerend goed
Commodities
Alternatieve beleggingen
Soort belegging

30 PurSang | Young ones
De wilde sprongen
van een innovatieve
durfal
Jong, gedreven, vernieuwend, slagvaardig en zeer succesvol;
Roderick de la Houssaye is het allemaal. In minder dan een
decennium bouwde hij NedCargo samen met zijn partner uit
van een verlieslatend internetidee tot een florerende logistiek
dienstverlener met een miljoenenomzet. Zijn credo is simpel,
maar effectief: je moet het gewoon doen.
Tekst: Annemarie van der Tuijn | Fotografie: Rob Acket
Zichtbaar trots wijst Roderick (39) naar een winderig
zandterrein, ingeklemd tussen twee provinciale wegen.
Hier, aan de rivier de Gouwe bij Alphen aan den Rijn,
ontwikkelt hij een nieuw succesproject voor NedCargo:
een omvangrijke overslagterminal voor containers. Wat
nu nog een weidse vlakte is, moet in juli volgend jaar
één brok bedrijvigheid zijn. De overslaghaven moet de
overvolle wegen in de Randstad flink gaan ontlasten.
‘Een bedrijf als Heineken verscheept zijn containers via
de havens van Rotterdam en Antwerpen’, legt Roderick
uit. ‘Die containers worden met vrachtwagens over de
toch al drukke wegen naar de havens vervoerd. Dankzij
de nieuwe overslagterminal kunnen we dat straks over
het water doen. Dat scheelt per dag toch al snel zo’n 400
vrachtwagenritten.’ Daar komt nog een grote efficiëntieslag
bij. ‘Andere bedrijven in de regio importeren containers.
Als we die hier in de buurt lossen, kunnen we de containers
weer gebruiken voor bijvoorbeeld de export van Heineken.
Zo voorkom je vervoer van lege containers en we maken het
onze klanten gemakkelijk.’
Charmeren, durven en doen
Efficiency, het meedenken met klanten, de durf om grote,
innovatieve projecten aan te pakken; het is Roderick ten
voeten uit. ‘Ondernemen is vooral doen’, vindt hij. Stappen
zetten die anderen niet durven zetten, met klanten aan tafel
zitten om de branche en haar eigenheid te leren kennen,
je de wensen en problemen van de spelers eigen maken,
de marktprocessen beheersen; het zijn stuk voor stuk
voorwaarden voor succes. Roderick: ‘In een containermarkt
met 1.600 concurrenten moet je je onderscheiden. Met
charme en verkoopkunst, maar vooral met kwaliteit en
service. NedCargo kan efficiënt en goedkoper werken
dankzij onze forse investeringen in informatietechnologie.
Zo kunnen klanten hun orders rechtstreeks invoeren
in onze systemen.’ Dat alles heeft NedCargo gemaakt
tot een gewaardeerd, goedlopend logistiek bedrijf
met groeipotentie. Dat had Roderick in de moeilijke
beginmaanden niet durven dromen.
Vroeg internetavontuur
Zo’n negen jaar geleden vond Roderick, toen werkzaam
op de marketingafdeling van Philips, dat het zo gewilde
eigen bedrijf er maar eens moest komen. Hij liet zich
niet beperken in zijn ideeën en dacht meteen groot.
Studiegenoot Diederik Antvelink, koud terug van een
vijfjarig verblijf in Zuid-Amerika en met veel ervaring in de
transportwereld, peinsde mee. Dat resulteerde in de loop
van 2000 in de lancering van NedCargo.com, een online
marktplaats voor het vervoer van containers. Roderick:
‘Het idee was om vraag en aanbod via internet op elkaar af
te stemmen. Verladers lieten weten wat zij te verschepen
hadden en vervoerders konden daar dan op bieden.’ Het
vernieuwende concept leek een schot in de roos, want
al snel meldden de benodigde financiers en de eerste
potentiële klanten zich bij het jonge duo. Maar de winst
bleef uit. Sterker nog, in de eerste zes maanden bedroeg
de omzet ondanks forse investeringen slechts 750 euro.
‘We ontdekten snel dat transport van A naar B meer is dan
alleen een commodity’, vertelt Roderick. ‘Het is een aparte
wereld. Vervoerders willen risico’s uitsluiten en houden
vast aan partijen die zij kennen en vertrouwen. We hadden
gewoonweg niet genoeg toegevoegde waarde met het
internetsysteem.’ Van opgeven wilden de heren uiteraard
niet weten, dus stortten zij zich op de ‘oude economie’.
Met dank aan de Russen
NedCargo legde zich toe op de traditionele dienstverlening
en logistieke activiteiten. De ommezwaai zorgde ervoor
dat Roderick en Diederik alle kansen grepen. Roderick:
‘Na de crisis in Rusland in 1998 wilde niemand Russische
Roderick de la Houssaye - Bij het nieuwe NedCargo succesproject te Alphen aan den Rijn
bedrijven krediet geven. Wij hadden niets te verliezen, dus
wij trokken wel naar Sint-Petersburg. In een flatgebouw met
transportbedrijven gingen we gewoon alle verdiepingen af.
Je klopt aan, hoopt dat er iemand Engels spreekt en gaat
het gesprek aan. Soms leverde dat een klant op. Het waren
natuurlijk niet de duurzame relaties die we nu hebben, maar
het was een goed begin. En Russen zijn tot nu toe prima
betalers gebleken.’ Risico’s nemen, de sprong wagen; na
de terroristische aanslagen in New York deed Roderick het
opnieuw. ‘Niemand durfde in die tijd naar Pakistan, maar
wij zaten na drie maanden in Karachi en Islamabad. Dat
opportunisme heeft ons veel opgeleverd.’ Dat geldt ook
voor de investeringen in internet. ‘De contacten die we
hebben gelegd via ons online platform zijn erg belangrijk
geweest.’ Een van de eerste klanten was Van Uden. Deze
leverancier van logistieke oplossingen verkreeg een
minderheidsbelang in NedCargo, in ruil voor de overdracht
van een aantal stroef draaiende activiteiten. Aan NedCargo
de taak om die gezond te maken en dat is gelukt. ‘De
samenwerking met Van Uden, bijvoorbeeld bij de bouw van
de nieuwe overslagterminal, betekent veel voor ons. Het is
een sterk familiebedrijf met een grote naam in de branche.
En we kunnen nog veel van elkaar leren.’
Entrepreneurs’ Organization
Leren van anderen en jezelf ontwikkelen; Roderick vindt
het essentieel. Daarom ook is hij bestuurslid van de
Entrepreneurs’ Organization (EO), een netwerkorganisatie
voor jonge ondernemers met een jaaromzet van minimaal 1
miljoen euro. EO, dat wordt gesponsord door Van Lanschot,
is wereldwijd actief en telt in Nederland inmiddels zo’n
120 leden die regelmatig hun ervaringen delen. ‘De kracht
van EO is het kunnen leren van andere ondernemers. We
hebben toch vaak te maken met dezelfde problemen. Die
bespreken we aan de hand van een forum. Ongeveer tien
leden met verschillende achtergronden komen elke maand
bijeen om een case van een van de anderen te bespreken.
De onderwerpen lopen uiteen van personeelsproblemen
tot een persoonlijke dip. We spreken er heel open over en
delen onze ervaringen met elkaar. Daarnaast treffen de
leden elkaar op evenementen. Zo ben ik net terug van een
bijeenkomst van Van Lanschot in Nice met inspirerende
sprekers. Ik heb er veel van opgestoken.’
Roderick is nog lang niet uitgeleerd of uitgekeken. ‘Ik zou
ons bedrijf nog zeker tien keer zo groot willen zien. Ik wil
zeker nog verder uitbreiden.’ En dus gaat hij dat ‘gewoon
doen’. ____________________________________________________

32 PurSang | Scope beleggingsfondsen
Brug naar lastig
toegankelijke markten
Zuidoost-Azië heeft de toekomst. China en India
ontwikkelen zich tot belangrijke economische
grootmachten. Op langere termijn heeft de regio
de hoogste economische groeiverwachting dankzij
een relatief sterke toename van de productiviteit
en gunstige demografische ontwikkelingen. Welke
beleggingsfondsen verschaffen een verantwoorde
toegang tot deze moeilijk bereikbare markten?
Tekst: Patrick Stadhouders
Allan Liu, sinds 2001
beheerder van het Fidelity
South East Asia Fund
Yoon Lai Choo, sinds 2002
beheerder van Comgest
Panda
De Aziatische aandelenmarkten zijn minder efficiënt dan
de westerse. Het gevolg is dat sommige beurswaarderingen
van bedrijven geen goede reflectie geven van de verwachte
winst- en groeiontwikkelingen. Gespecialiseerde aandelenfondsen
van onder meer Fidelity International en Comgest
profiteren van deze inefficiënties. Hun fondsen verschillen
onderling qua aanpak en beleggingsstijl. De overeenkomst
is dat beide fondsen hun aandelenselectie op onafhankelijke
wijze doen en niet laten afhangen van de samenstelling van
de index.
Fidelity South East Asia Fund
Speerpunten:
- ervaren beheerder en een zeer uitgebreid netwerk van
analisten in de regio
- uitstekend track record met beleggingen in
ondernemingen die op groei gericht zijn
- verwachte outperformance in opgaande markten;
risico op underperformance in neergaande markten is
acceptabel
Fidelity International is één van de grotere onafhankelijke
aanbieders van beleggingsfondsen in de wereld. Fidelity
South East Asia Fund weerspiegelt Fidelity’s beste
aandelenideeën in de regio Zuidoost-Azië (exclusief Japan).
De filosofie is gericht op een grondige fundamentele analyse
van bedrijven waarbij Fidelity ook de toeleveranciers,
concurrenten en afnemers goed in kaart brengt. De
fondsaanbieder kan dit dankzij een wereldwijd netwerk
van analisten. Deze rapporteren hun bevindingen aan de
fondsbeheerder, die uiteindelijk verantwoordelijk is voor
de beleggingsbeslissingen. Allan Liu is sinds 2001 beheerder
van het fonds. In zijn aandelenselectie legt Liu het accent
op grotere ondernemingen met een bovengemiddelde
winstgroei ten opzichte van de sector en markt, een sterke
kasstroomontwikkeling en een groot concurrentievoordeel.
Zijn aanpak resulteert in een breed gespreide portefeuille
van meer dan 150 namen. Het fonds doet het doorgaans
goed in sterk opgaande markten zoals in de jaren 2005 tot
en met 2007, toen het een fors beter resultaat behaalde dan
de index.
Vooruitzichten
Volgens Allan Liu is de economische teruggang in de regio
eerder cyclisch dan structureel van aard. Hij gaat ervan
uit dat de economische vooruitzichten ook dit jaar slecht
blijven. Daarom gooide Liu halverwege 2008 het roer om
door het aantal defensieve bedrijven in de portefeuille
te verhogen. Het heeft geleid tot een onderweging in
exportgevoelige ondernemingen en tot een focus op
bedrijven die kunnen profiteren van een verwachte
hoge groei van consumptieve uitgaven en investeringen
afkomstig van diverse stimuleringsplannen van nationale
overheden. Ook houdt het Fidelity South East Asia Fund een
bovengemiddelde weging in cash aan (circa 5% tot 10%)
en nam het posities in Australische bedrijven die niet in de
benchmark zitten, zoals Rio Tinto (mijnbouw) en Woodside
Petroleum (energie). Australië wordt in deze regio
beschouwd als een relatief veilige haven. De draai die Liu
heeft ingezet, heeft in de tweede helft van 2008 een relatief
goed beleggingsresultaat opgeleverd. China is met een
weging van ruim 30% de grootste regio in de portefeuille,
terwijl India al jaren sterk ondervertegenwoordigd is.
De Indiase markt vertoont volgens de beheerder sterke
gelijkenissen met andere markten in Azië, zoals die van
China en Zuid-Korea. Beleggen in India geeft volgens Liu
geen extra diversificatievoordeel op het gebied van risico/
rendement.
Comgest Panda
Speerpunten:
- focus op kwalitatief hoogwaardige groeibedrijven met
dominante marktpositie en solide financiering waarbij
Comgest voor de beleggingen naast de groei ook oog
heeft voor de waarderingen
- medewerkers zijn allen medeaandeelhouder/eigenaar
wat zorgt voor loyaliteit
- verwachte outperformance in neergaande markten
dankzij defensieve positionering; in sterk opgaande
markten blijft het rendement mogelijk achter
Comgest is een relatief kleine en onafhankelijke vermogensbeheerder
die onder andere is gespecialiseerd in opkomende
markten. De beleggingsfilosofie richt zich op de relatie tussen
winstgroei van een onderneming en de koersontwikkeling
van een aandeel. Bij de aandelenselectie stelt Comgest
hoge eisen aan de kwaliteit van de ondernemingen. Denk
daarbij aan het management, bovengemiddelde autonome
winst- en omzetgroei, degelijke balansverhoudingen en
een goede kasstroomontwikkeling. De kasstroom van een
bedrijf moet namelijk hoog genoeg zijn om de groei te
financieren zodat de balans gezond kan blijven. De winstgroei
moet niet-cyclisch van aard zijn en vooral gedreven
worden door een autonome afzetgroei die moet voortkomen
uit een dominante marktpositie. Voorbeelden daarvan
zijn een sterke merknaam, patent, innovatief product of een
moeilijk te evenaren dienst.
Grootste koerspotentieel
Yoon Lai Choo is sinds 2002 eindverantwoordelijk voor het
beheer van Comgest Panda. Zij maakt deel uit van een breder
team dat zich bezighoudt met de fundamentele analyse
en selectie van bedrijven in Azië en opkomende markten.
De kwaliteitseisen zorgen ervoor dat het universum van
bedrijven waar Comgest Panda in kan beleggen uit slechts
honderd ondernemingen bestaat. Voor de beleggingen
let Comgest ook op de waardering. Dertig tot veertig
ondernemingen met het grootste koerspotentieel komen
uiteindelijk in de portefeuille. Comgest houdt deze - als
langetermijnbelegger - doorgaans voor een periode van
350
300
250
200
150
100
drie tot vijf jaar vast in de portefeuille. Soms komen
bepaalde sectoren of landen er niet in voor. De typische
stijl van het fonds - de focus op kwaliteitsondernemingen
met een bovengemiddelde autonome winstgroei en
gezonde balansverhoudingen - dient te zorgen voor goede
beleggingsresultaten in moeilijke marktomstandigheden. In
opgaande markten weet het fonds de index meestal goed bij
te houden.
Tegen de stroom in
Ook Comgest gaat uit van zwakke economische vooruitzichten
dit jaar. Comgest belegt niet in cyclische sectoren of
hypegevoelige aandelen. Hoewel de weging in China sinds
vorig jaar weer geleidelijk aan toeneemt, blijft het fonds in
vergelijking met Fidelity hier sterk onderwogen. Het belang
in Chinese bedrijven werd in 2007 bijna geheel afgebouwd.
Dit geeft aan dat Comgest tegen de stroom in durft te roeien.
De waarderingen van Chinese bedrijven zijn inmiddels
behoorlijk gedaald, maar volgens Comgest zijn de analistenverwachtingen
nog steeds veel te optimistisch waardoor het
risico op mogelijke tegenvallers hoog is. Wel heeft Comgest
een verlanglijstje van bedrijven klaar staan. Zo is er begin
dit jaar weer een klein belang in China opgebouwd via de
aankoop van China Mobile en China Life. __________________
Neem voor meer informatie over deze fondsen contact op
met uw private banker.
Disclaimer
Fidelity en Comgest zijn opgenomen in het register van de Autoriteit Financiële Markten. Lees
voor aankoop van producten van deze aanbieders het prospectus met bijlagen, waarin de
kosten en risico’s staan beschreven alsmede de definitieve voorwaarden. Al deze documenten
zijn kosteloos verkrijgbaar bij F. van Lanschot Bankiers N.V. U kunt ze opvragen via Client
Services, telefoon 0800-1737 of via uw private banker. De waarde van uw belegging kan
fluctueren. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst.
26/5/09
50
2005 2006 2007 2008 2009
Fidelity South East Asia Fund - total return (in euro's)
Comgest Panda Fund - total return (in euro's)
MSCI Asia Pacific excl. Japan - total return (in euro's) Source: Thomson Datastream

34 PurSang | Scope obligaties
Beleggen
in obligaties,
maar hoe?
Tekst: Reiniera van der Feltz
Tot en met april dit jaar brachten niet-financiële bedrijven
met een solide kredietwaardigheid al voor € 100 miljard
aan nieuwe euro-obligaties uit. Gemiddeld betaalden de
bedrijven een coupon van 5,9% op hun nieuwe leningen. Dit
aantrekkelijke rendement trok veel beleggers aan, waardoor
de koersen flink stegen. Inmiddels betalen nieuwe kopers
ver boven de nominale waarde voor dergelijke obligaties.
Hun effectief rendement blijkt niet langer 5,9%, maar 5,0%
per jaar te zijn. Hoe kan dit?
Wat is nou een obligatie?
Een obligatie is verhandelbaar schuldpapier, uitgegeven
door een bedrijf of instelling. Beleggers kunnen deze
obligaties op de kapitaalmarkt kopen. De uitgevende
instelling leent feitelijk van de belegger. De belegger kan
de obligatie ook doorverkopen. Een normale obligatie
heeft een vaste looptijd en een vaste rentebetaling, de
coupon. De uitgevende instelling betaalt (meestal eens
per jaar) de coupon als percentage van de hoofdsom aan
de houder van de obligatie. De hoofdsom wordt, als de
uitgevende instelling daartoe in staat is, aan het einde
van de looptijd terugbetaald aan de belegger. Obligaties
zijn bedoeld als stabiel deel van de portefeuille. Beleggers
zien ze als risicomijdende beleggingen.
Bedrijfsobligaties zijn
aantrekkelijk. Het risico
is weliswaar hoger dan
dat van staatsobligaties,
maar het hogere
rendement compenseert
dat ruimschoots. Wat
zijn nu eigenlijk de
risico’s van beleggen in
bedrijfsobligaties?
Renterisico
Een lagere rente betekent een hogere obligatiekoers, net
als dat een hogere rente een lagere obligatiekoers betekent.
Stel dat een belegger een obligatie koopt met een coupon
van 5,0% tegen een koers van € 100,00. Een dag later blijkt
de marktrente weer te zijn gestegen tot 5,9%. Er komt
een vergelijkbare obligatie uit maar dan met een coupon
van 5,9% tegen een koers van € 100,00. De belegger in de
eerste obligatie heeft dus een slechte deal gedaan, want hij
ontvangt een lagere coupon voor dezelfde prijs. Nieuwe
kopers kiezen dus liever de tweede obligatie, waardoor de
koers van de obligatie met een coupon van 5,0% zal dalen.
Er is immers minder vraag naar. De mate waarin de koers
daalt, hangt af van de looptijd van de obligatie, en noemt
men ook wel de ‘rentegevoeligheid’ of de ‘duration’.
Debiteurenrisico
Uiteraard is het van groot belang een obligatie te kopen
van een bedrijf dat netjes de coupons en nominale waarde
zal uitbetalen. Een verslechtering in de kredietwaardigheid
van de debiteur, of afname van de risicobereidheid van
beleggers (marktrisico) heeft een negatief effect op de koers
van bestaande obligaties. Mocht de financiële positie van de
debiteur zo verslechteren dat een faillissement volgt, dan
wordt de obligatie niet terugbetaald.
Bij debiteurenrisico spreekt men vaak over ‘rating’. Dit is
een inschatting van de kredietwaardigheid van een debiteur
door een bepaalde instantie. Deze inschatting hoeft
niet overeen te stemmen met de visie van Van Lanschot
Bankiers of van andere partijen. Daarnaast is een rating een
momentopname, die geen garanties voor het rendement en
de koersontwikkeling geeft.
Een voorbeeld van de ratingbureaus Moody’s en S&P
Moody’s S&P De capaciteit van de debiteur om aan zijn financiële
verplichtingen te voldoen
Aaa AAA Extreem sterk
Aa AA Erg sterk
A A Sterk, maar gevoeliger voor veranderingen in
omstandigheden of economische condities
Baa BBB Voldoende, maar veranderde omstandigheden of
economische condities kunnen resulteren in een vemin-
derde capaciteit om aan de verplichtingen te voldoen
Obligaties met een lagere rating (BA/BB t/m D) kunnen
worden aangemerkt als speculatief. Deze obligaties noemen
we ook wel ‘high-yieldobligaties’ of ‘junkbonds’.
Sell the rumour, buy the fact
Van 2004 tot half 2007 gingen meer bedrijven in
rating omhoog dan omlaag. Daarna is deze verhouding
dramatisch gedaald. Dit jaar hebben we bijna alleen nog
maar afwaarderingen gezien. Met de teruggang in de
economie en de kredietkrapte is dit niet verwonderlijk. De
verslechtering in kredietwaardigheid is gedurende 2008
echter ruimschoots in de koersen verwerkt. Obligaties
van niet-financiële bedrijven renderen gemiddeld
ruim 2% per jaar meer dan staatsobligaties. Een goed
gespreide portefeuille heeft dus 2% buffer per jaar om
faillissementen op te vangen. Dit zou een ongekend hoog
faillissementspercentage zijn, waar wij niet in geloven. Van
Lanschot is ervan overtuigd dat juist nú instappen, mits
goed gespreid, voldoende compensatie geeft voor eventuele
faillissementsgevallen later in de recessie.
Bijzondere eigenschappen
Het is belangrijk om goed in de gaten te houden wat
de karakteristieken van de obligatie in kwestie zijn. Een
obligatie kan een variabele coupon uitbetalen. Bijvoorbeeld
als die iedere drie maanden gelijkgesteld wordt aan de
geldmarktrente, zoals ook bij spaarrekeningen gebruikelijk
is. Verder kan er sprake zijn van opties of achterstellingen.
Al deze aspecten hebben invloed op het risicoprofiel van de
obligatie.
Vraag en aanbod
Het is van belang hoe de betreffende obligatie in de markt
verhandeld wordt. Een slechte liquiditeit van de handel
zorgt ervoor dat kopen of verkopen moeizaam verloopt. Op
dit moment is de niet geheel optimale verhandelbaarheid
van de bedrijfsobligatiemarkt een puntje van zorg.
Omdat beleggers veel cash te beleggen hebben, doen ze
oude obligaties niet in de verkoop. Daarnaast zijn grote
tussenpartijen in bedrijfsobligaties zoals Royal Bank of
Scotland door de kredietcrisis minder geneigd posities op
eigen boek te nemen, waardoor handel minder gemakkelijk
tot stand komt dan voorheen. Deze partijen spelen een
cruciale rol aangezien de handel in bedrijfsobligaties
grotendeels buiten de beurs omgaat.
Spreiding van groot belang
De huidige hoge rentetarieven op investmentgradebedrijfsobligaties
- ofwel schuldpapier waarvan het
debiteurenrisico relatief gering is - (met name nieuwe
emissies) bieden wat ons betreft meer dan genoeg
compensatie voor de risico’s. Zelfs in het slechtste geval
(deflatiescenario) zullen bedrijfsobligaties van goede
tot redelijke kwaliteit de komende twee jaren nog een
bovengemiddeld rendement opleveren. Van Lanschot
adviseert om momenteel ongeveer de helft van de
obligatieportefeuille in bedrijfsobligaties met rating A of
minder te beleggen. Voor de meer speculatieve belegger
is zelfs een kleine allocatie naar high-yieldobligaties te
overwegen. De andere helft van de portefeuille raadt
Van Lanschot aan in te vullen met liquide staatsobligaties
(eventueel inflatiegerelateerd) en zeer goede kwaliteit
bedrijfsobligaties (AAA en AA). Spreiding over debiteuren
is daarbij van groot belang. Uw private banker helpt u graag
verder bij uw keuzes. ______________________________________
Disclaimer:
De waarde van uw beleggingen kan fluctueren. In het verleden behaalde resultaten bieden geen
garantie voor de toekomst.
Scope obligaties | PurSang 35

36 PurSang | In the picture
PurSang Topplekken
The Old Course van St. Andrews
Het is de oudste golfbaan ter wereld en de
favoriet van Tiger Woods: the Old Course
van St. Andrews, in de Schotse plaats Fife,
ten noordoosten van Edinburgh.
De eerste officiële bronnen over de
Old Course dateren van 1574, maar
ook daarvóór werd er al golf gespeeld,
want in 1552 kregen de inwoners van
Fife officieel toestemming om op deze
gemeenschappelijke grond ‘golf en voetbal
te spelen en op andere manieren de tijd te
verdrijven’.
Vandaag de dag is The Old Course (18
holes, Par: 72, lengte: 6721 yards) onder
golfers vooral berucht om de ‘bunkers’,
enorme open gaten waarvan die op hole 17
een wand heeft van ruim een meter tachtig.
Nog een bijzonderheid: op zondag wordt
er niet gespeeld op The Old Course, om de
baan rust te geven, met uitzondering van
een paar bijzondere gelegenheden, zoals de
finale van the British Open.
Voor professionele golfers geeft zo’n finale
op The Old Course (dat gebeurt ongeveer
eens in de vijf jaar) hun overwinning
extra glans. Tiger Woods won hier twee
keer, een eer die hij deelt met onder
meer Jack Nicklaus, James Braid, John
Henry Taylor en Bob Martin. En zelfs de
normaal zo ingetogen Woods liet zich
na de overwinning een glas champagne
inschenken en proostte: ‘Op de Old
Course!’
www.standrews.org.uk.
Progolf Travel & Events biedt als enige reisorganisatie
binnen de Benelux golfreizen aan naar St. Andrews
en stelde speciaal voor lezers van PurSang een aantal
pakketten samen met een gegarandeerde starttijd op
The Old Course - u omzeilt daarmee de loting.
Juni-September € 1.895,- (normaal € 2.095,-)
Toeslag single room op arrangement € 479,-
Informatie (vermeld dat het om de PurSanglezersaanbieding
gaat) via info@progolf.nl of
tel +31 (0) 20 570 90 66.
PurSang Trend Mozambique
Zachtwitte stranden, ruige natuur,
wildlife, koraaleilanden met snorkel- en
duikplekken, elke avond verse zeevis op
tafel, een grenzeloos gastvrije bevolking en
vooral: rust en afzondering. Wie op zoek is
naar een exclusieve vakantiebestemming,
kan tegenwoordig goed terecht in
Mozambique.
Reisorganisatie Mozambique In stijl richt
zich exclusief op deze nieuwe bestemming
– die zich trouwens in een toenemende
belangstelling mag verheugen sinds
prins Willem-Alexander en prinses
Máxima vorig jaar aankondigden er een
vakantiehuis te zullen bouwen.
‘Mozambique is een erg ontspannen
land om op vakantie te gaan,’ vertelt
bestemmingsspecialist Leonie Lodder.
‘Hoewel er meer dan genoeg te doen
is, richt Mozambique zich vooral op de
Mozambique - Villa met uitzicht op eigen zwembad en de oceaan
rustzoeker. Mensen die geïnteresseerd
zijn in historie zitten er goed, maar het
is bijvoorbeeld ook een heel geschikte
bestemming voor wie met familie een
bijzondere gelegenheid wil vieren.’
De toeristische sector zet in op
duurzaamheid en kleinschaligheid.
Zo zijn de negen villa’s van het
karakteristieke Quilálea Island Resort op
een ambachtelijke manier en met lokale
materialen gebouwd. Excursies: vaar mee
op een traditionele ‘dhow’, of bezoek het
historisch en cultureel interessante Ibo
Island, waar ontdekkingsreiziger Vasco da
Gama voet aan land zette in 1502.
www.mozambiqueinstijl.nl of tel.
071 891 0122. Dezelfde reisorganisatie
biedt ook reizen aan naar Zuid-Afrika:
www.zuidafrikainstijl.nl.
Private Wealth Management
bij Van Lanschot Bankiers
Medio 2007 is Van Lanschot Bankiers in Den Haag het eerste Private
Wealth Team gestart. Nu, anderhalf jaar later, zijn er bij Van Lanschot
in Nederland achttien gespecialiseerde Private Wealth Teams actief.
Regionale teams met specifieke expertise en service, exclusief voor het
topsegment van de bank, voor klanten met een vrij belegbaar vermogen
vanaf € 1.000.000.
De omvang van de teams varieert per regio. Om de
klant wordt een team van specialisten geformeerd:
ervaren bankiers met specifieke kennis op het gebied
van inkomens-, vermogens- en estate planning,
beleggingsdeskundigen, financierings- en dga-specialisten.
De Private Wealth Manager is de spin in het web. Geholpen
in de organisatorische uitvoering door een interne
relatiemanager, bepaalt de Private Wealth Manager in
gezamenlijkheid welke expertisegebieden voor de klant
relevant zijn en bewaakt de overall doelstellingen die samen
met de klant zijn uitgezet.
Betrokkenheid
Omdat de Private Wealth Manager een beperkt aantal
klanten bedient, is de klantfocus optimaal.
Hij/zij is ook buiten kantooruren bereikbaar en heeft mede
daardoor de gelegenheid verder te gaan in serviceverlening.
Een hoge mate van betrokkenheid, waarin voldoende
gelegenheid is om pro-actief heldere voorstellen uit te
werken en transparante oplossingen aan te dragen.
Korte interne lijnen bieden de gelegenheid interessante
netwerkmogelijkheden te faciliteren. Wanneer de agenda
het toelaat sluiten Raad van Bestuur leden hier graag bij
aan. Sprekende voorbeelden zijn ‘Prominentenlunches’ en
‘Masterclasses’. Prominentenlunches worden georganiseerd
met lokale ondernemers en bestuurders om relevante
financiële ontwikkelingen te bespreken.
Private Wealth Management | PurSang 37
De van Lanschot Masterclass is een concept waarbij we
kennis brengen naar de klant, waardoor deze beter in staat
is te begrijpen wat er met zijn of haar geld gebeurt.
Vermogensregie
De Private Wealth Teams hanteren het concept
Vermogensregie. Dit proces start met een intensieve
inventarisatie van de ambities en doelstellingen van de klant.
Vervolgens wordt er inzicht gegeven in de haalbaarheid
van dit wensenpakket en de risico’s die de klant hierbij
loopt. Deze visueel gepresenteerde inzichten helpen in het
keuzeproces om te komen tot een samenhangend pakket
van oplossingen. Oplossingen die afgestemd zijn op de
situatie van de klant en passen in de totale dienstverlening.
Beleggen kan hierbij een oplossingsrichting zijn, maar is
zeker geen doel op zich.
Vermogensregie is een continu proces, waar bij regelmatig
de consequenties van veranderingen worden doorgerekend.
Dit kunnen veranderingen zijn in persoonlijke wensen
en doelstellingen, maar ook bijvoorbeeld veranderingen
door een periode van grote turbulentie op aandelen- of
rentemarkten. Mocht het noodzakelijk zijn dan wordt de
beleggingsstrategie hier direct op aangepast. Met deze
consistente bewaking voelen klanten zich geruster over het
realiseren van hun doelstellingen.
Vermogensregie is de kern van de full-service dienstverlening
die Private Wealth teams te bieden hebben. Meer over
de essentie van Vermogensregie is te lezen in het artikel van
Dick Niezing op de pagina’s 22, 23 en 24.

38 PurSang | Internationaal
Internationaal structureren
Ambities en doelstellingen
van onze klanten zijn vaak
grenzeloos. Veel van onze
klanten overwegen om een
huis in het buitenland aan te
schaffen. Een aantal zal wel eens
denken aan emigratie. Voor een
ondernemer kan er een moment
ontstaan om activiteiten in het
buitenland op te starten of over
te nemen.
Door de aanwezigheid van internationaal
georiënteerde structureerders van Van
Lanschot in Zwitserland, Luxemburg,
België en Curaçao zijn wij als bank in
staat onze klanten ook internationaal
een passende vermogensstructuur te
bieden. Wij hebben een diepgaande
expertise opgebouwd op het gebied van
privacy- en vermogensbescherming,
(fiscaal vriendelijke) internationale
vermogenstructurering, zetelverplaatsingen,
overdracht van vermogen aan de volgende
generatie en aanschaf onroerende
goederen. Dit geeft de mogelijkheid om
een bijdrage te leveren aan het realiseren
van de grensoverschrijdende ambities en
doelstellingen van onze klanten.
Huis in het buitenland
Wonen in het buitenland is daar een
voorbeeld van. Plotseling is het moment
daar dat de klant verkocht is omdat het
mooie chalet dat hij ieder jaar ziet tijdens
zijn skivakantie, te koop staat. Voordat
de klant na enige onderhandeling de
gelukkige eigenaar gaat worden is het
wel zo handig dat hij iets meer weet
over een aantal relevante zaken. Is een
verblijfsvergunning noodzakelijk, wordt de
klant belastingplichtig in Zwitserland en zijn
er fiscaal vriendelijke regelingen waar de
klant voor in aanmerking komt?
Antwoord op deze vragen kan Van Lanschot
haar klanten bieden.
SPF
De Luxemburgse Société de Gestion de
Patrimoine Familial (SPF) kan gebruikt
worden als beleggingsvennootschap
maar ook als topvennootschap
van een familieonderneming. Als
beleggingsvennootschap kan de SPF een
alternatief zijn voor de Nederlandse
Vrijgestelde Beleggingsinstelling. Het biedt
de ondernemer de mogelijkheid om een
gedeelte van zijn vermogen op een fiscaal
vriendelijke manier buiten de directe
risicosfeer van zijn onderneming te laten
renderen. Wellicht een oplossing voor een
vraagstuk waar een klant mee worstelt.
Dit zijn slechts twee voorbeelden van
internationale oplossingen. Onze klanten
verwachten dat wij denken in oplossingen,
in voorkomend geval over de grenzen heen.
Bordeaux Primeur Campagne 2008
Wel of niet instappen?
Na jaren van prijsstijgingen bleken afgelopen maanden de
prijzen voor de meest prestigieuze Bordeaux wel degelijk te
kunnen dalen. De belangrijkste kopers hadden ruimschoots
voor het begin van de primeur-verkoopcampagne de
Bordelais laten weten dat zij niet op enige vraag van
betekenis hoefden te rekenen. Tenminste, als zij de
prijzen van hun wijnen deze keer niet fors naar beneden
zouden bijstellen. En daarmee zouden laten zien dat zij de
economische tekenen des tijds verstonden. Gejeremieer
over hoge kostprijzen en kleine rendementen maakte tot
en met de jaargang 2007 voldoende indruk op de markt
om de prijzen kunstmatig hoog te houden. Maar deze keer
maakte het geen enkele indruk. Tot ieders verbazing bleken
de Bordelais toen naar de markt te luisteren. Het merendeel
verlaagde de prijzen. Onder leiding van de Premiers Grands
Crus daalden die tot hier en daar zo’n veertig procent.
De kwaliteit van de Bordeauxjaargang 2008 haalt niet het
niveau van 2000 en 2005, maar kan in dit rijtje zeker op de
derde plaats worden gesteld. In combinatie met de flink
gedaalde prijzen blijkt er nu wel degelijk belangstelling
voor deze wijnen te zijn. Tegen alle verwachting in is
er nog een behoorlijk levendige primeurcampagne op
gang gekomen. Zelfs de landen met zwakke valuta (als
het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten) tonen
een flinke belangstelling voor 2008, ondanks het feit dat
de prijsdalingen slechts een compensatie zijn voor hun
gedaalde koopkracht en zij er netto ten opzichte van
andere jaren niet veel mee opschieten. Anders ligt dit voor
eurolanden. Voor Nederland betekenen de verlaagde
prijzen wel degelijk een vooruitgang. Het schept een kans.
Maar de kwestie blijft toch altijd, ondanks een verlaagd
prijsniveau: moet je instappen, of niet? Het is mijns inziens
onwaarschijnlijk dat het prijsniveau van de jaargang 2008
snel zal stijgen. Er zijn nog veel onverkochte voorraden 2006
en 2007. De kopers van deze jaargangen zien zich door de
recente prijsverlagingen voor de superieure jaargang 2008
geconfronteerd met een reële waardedaling. Bovendien zijn
veel speculanten ten gevolge van een dringende behoefte
aan contanten bezig hun voorraden 2005 te liquideren.
De regelmatige wijnveilingen van Christie’s in Amsterdam
zijn een eenvoudige mogelijkheid om deze wijnen op te
pikken. Zonder enige discussie is 2005 de beste jaargang
sinds 1961. Dus waarom investeren in 2008 als je 2005
kunt krijgen tegen momenteel sterk gereduceerde prijzen?
De enige reden is dan: emotie. Sommige liefhebbers willen
nu eenmaal de wijnen van hun voorkeur in de kelder zien,
ongeacht de jaargang. Verder speelt een rol dat een aantal
wijnen elk jaar al in de primeurcampagne uitverkocht raakt;
dan moet je maar afwachten of en wanneer je favoriete wijn
weer opduikt.
Financieel is er echter geen reden in te stappen. Temeer
niet, daar het primeursysteem voor de eindverbruiker
volkomen ondoorzichtig is. De consument koopt en
betaalt wijn via zijn handelaar die op dat moment nog op
fust ligt. Het is volstrekt onduidelijk of de gelden door de
tussenhandel in Bordeaux worden gebruikt om de gekochte
wijnen van de lopende jaargang aan de producenten te
betalen, of dat zij er oude schulden mee vereffent (net zo
lang tot het niet meer gaat). Het zal niet de eerste keer zijn
dat handelshuizen van naam over de kop gaan. Indien uw
wijnhandelaar zich vervolgens ook op overmacht beroept,
dan bent u nog wel even bezig. De conclusie is dus simpel:
emotie mag, maar op beperkte schaal. Voor speculatie is
momenteel geen ruimte.
Edwin Voerman
Edwin Voerman is in 1979 begonnen met het op regelmatige basis
importeren van Franse kwaliteitswijnen (www.voerman-wijnen.nl). Wilt u
reageren op dit artikel? edwin@voerman-wijnen.nl.
Wijn | PurSang 39
Wijn

40 PurSang | Scope sectoren
Rotsvast beleggen
in barre tijden
Tekst: Reginald Melchers en Albert Tamming
Na het dieptepunt van begin maart
lijken de aandelenmarkten zich weer te
herstellen. De situatie lijkt zich in veel
delen van de economie te normaliseren. Dit
lokt koopjesjagers de markt in en vooral
de hard afgestrafte aandelen staan in de
belangstelling. Maar deze crisis is van een
andere orde dan de voorgaande recessies.
De snelheid waarmee de werkloosheid
oploopt is vergelijkbaar met die van de
tweede oliecrisis eind jaren zeventig. Dit
jaar wordt voor Nederland een uitzonderlijk
hoge economische krimp verwacht van 4%.
Daarom geeft Van Lanschot Bankiers in de
huidige economische situatie de voorkeur
aan defensieve sectoren.
Defensieve sectoren hebben relatief weinig last van de
recessie. Daarbij is de voorspelbaarheid van de winst er
groot. Voorbeelden van dergelijke sectoren zijn Nietduurzame
consumentengoederen en Health Care. Een
overzicht.
Niet-duurzame consumentengoederen
Voorbeelden van ondernemingen die onder de sector
Niet-duurzame consumentengoederen vallen zijn Colgate-
Palmolive en Unilever. Deze bedrijven opereren wereldwijd.
De westerse markten zijn verzadigd, in de opkomende
markten is er tenminste nog ruimte voor groei. Veel grote
bedrijven uit deze sector hebben daarom jaren geleden
een zogenaamde BRIC-strategie (Brazilië, Rusland, India,
China) uitgerold. De volumegroei in de opkomende markten
compenseren de verwachte zwakte van de westerse wereld.
Zo betrekken Colgate-Palmolive en Unilever al meer dan de
helft van hun omzet uit die groeimarkten. Ooit moet zich
dat in een bovengemiddelde groei vertalen. De winstmarges
liggen in de westerse markten niet automatisch hoger.
Integendeel, diverse concerns behalen in de nieuwe markten
juist hogere marges. Daarbij komt dat veel bedrijven
kostenbesparingsprogramma’s reeds hadden opgestart,
waardoor deze ondernemingen erg competitief blijven en
de marges op peil kunnen houden. Voor de sector Nietduurzame
consumentengoederen verwacht Van Lanschot
voor 2009 een geringe winstgroei. En dat is goed in
vergelijking met andere sectoren.
Health Care
De gezondheid van mensen laat zich niet vangen in de
economische cyclus. De verkoop van medicijnen gaat dus
gewoon door. Toevallig komt daar de Mexicaanse griep
bij, wat een enorme impuls is voor farmaceuten als Roche
en GlaxoSmithKline. In tegenstelling tot de rest van de
sector Health Care hebben deze bedrijven dit voorjaar een
positieve nettowinstontwikkeling. Wat voor meer spanning
kan zorgen is de hernieuwde overname-interesse binnen
de sector. De afloop van patentbescherming en de kosten
verbonden aan onderzoek en ontwikkeling van nieuwe producten
brengen grote namen tot elkaar. Maar ook kleinere
biotechnologiebedrijven genieten volop aandacht van de
grote jongens met genoeg kasgeld op de balans. Uit het
oogpunt van diversificatie zoeken farmaceuten steeds vaker
naar uitbreidingsmogelijkheden op het vlak van biotechnologie.
Om genoemde redenen is Van Lanschot positief over
Health Care. Verder is de sector aantrekkelijk gewaardeerd.
De koers-winstverhouding is de afgelopen jaren gehalveerd
naar ongeveer 14 en heeft daarmee een historisch dieptepunt
bereikt. Ten slotte is het dividendrendement verdubbeld
naar een kleine 3%.
Energie
De energiesector is cyclisch. Toch is Van Lanschot positief
erover. Dat heeft vooral te maken met de overdreven lage
olieprijs en het herstelpotentieel ervan. Het gevolg zal een
herstel van de investeringen zijn. Ook toen de olieprijs in
de jaren negentig laag was, was de interesse bij de grote
internationale olieconcerns om in upstream te investeren
relatief gering. Ook toen al was bekend dat er ooit een einde
zou komen aan de mogelijkheid om fossiele brandstof op
te pompen. De kostprijs van olie bleek nog te laag te zijn
en de beschikbaarheid van goedkope olie te groot om zich
daar druk over te maken. Nu is dat anders. De Hubbert Peak
Theory leert ons dat de olieproductie binnen tien jaar haar
fysieke piek bereikt. De huidige lage olieprijs is zuiver het
gevolg van een tijdelijke vraaguitval naar olie. Het herstel
van de economie stuwt de olieprijs richting zijn evenwichtspunt
- geschat op $ 70,00 tot $ 80,00 per vat. Dit verwachte
prijsherstel zorgt voor een normalisering van de activiteiten
binnen de sector. Grote olieconcerns gaan dan weer veel
geld investeren in hun zoektocht naar nieuw zwart goud.
Daarnaast krijgen alternatieve energiebronnen weer extra
aandacht. Vooral het segment Olieservices is gebaat bij een
herstel van de olieprijs. Al met al zal pas in het slotkwartaal
van 2009 het vergelijk van de kwartaalresultaten voor
Scope sectoren | PurSang 41
concerns als Shell, BP en Total neutraal of positief worden.
De vaak lage waardering van de aandelen, de grote financiële
reserves en het hoge dividendrendement maken de
aandelen in deze sector extra aantrekkelijk.
Financiële sector
Negatief blijft Van Lanschot voorlopig over de financiële
sector. Hoewel de resultaten over het eerste kwartaal
minder slecht waren dan gevreesd, zijn de zorgen nog niet
verdwenen. Integendeel. De stresstesten van de grootste
Amerikaanse banken waren alleen maar bedoeld om
vertrouwen aan de buitenwereld te tonen. De interne
problemen zijn daarmee niet weggenomen. Op dit
moment zijn de verliezen voor de sector opgelopen tot
een kleine $ 1.500 miljard. Het Internationale Monetaire
Fonds heeft berekend dat de totale kosten wereldwijd wel
eens uit kunnen komen op ongeveer $ 4.100 miljard. Dat
betekent dat we nog niet op de helft zitten. Bij de verliezen
en afschrijvingen zien we een duidelijke verschuiving van
subprimeleningen naar consumentenleningen, creditcards
en leningen voor commercieel vastgoed. Gezien de snel
oplopende werkloosheid verwacht Van Lanschot op korte
termijn hierin geen kentering. _____________________________
Kijk voor meer informatie op www.vanlanschot.nl/beleggingsnieuws
SECTORENOVERZICHT
Consumer Discretionary
Consumer Staples
Energy
Financials
Health Care
Industrials
IT
Materials
Telecom
Utilities
(+ positief / - negatief / 0 neutraal)
Disclaimer
De waarde van uw belegging kan fluctueren. In het verleden behaalde resultaten bieden geen
garantie voor de toekomst.
0
+
+
-
+
0
0
0
0
0

42 PurSang | Successtory
Successtory | PurSang 43
‘We denken niet in
revolutie, maar in evolutie’
Interview: Anne Wesseling | Fotografie: Rob Acket hier in het Van Abbemuseum, ook wel enige
bescheidenheid: wij zijn de muur, niet het
kunstwerk dat ertegenaan hangt.’
Als Philippe van Esch, directeur van
Vescom, ergens binnenkomt, kijkt hij
direct wat er op de wanden zit. Hij schat
in of de wandbekleding van een edel of
een goedkoop materiaal is. Hij bedenkt
van wie het is en wat het is. En hij voelt,
want tactiliteit zit er ook in: hoe vóelt de
wandbekleding?
In het café van het Van Abbemuseum
in Eindhoven hoeft hij niet te puzzelen,
want het vrolijke streeppatroon tegen de
wanden, een ontwerp van Lily van der
Stokker en digitaal geprint op vinyl, is
Familiebedrijf Vescom is gehecht aan muren.
Letterlijk: het bedrijf werd groot met het fabriceren
van wandbekleding voor projecten. Met inmiddels
350 medewerkers, en acht verkoopvestigingen in
het buitenland, is Vescom een sterke maar ook een
bij uitstek eigenwijze speler in het veld. Een van de
paradepaardjes: het café van het Van Abbemuseum in
Eindhoven.
een van de paradepaardjes van zijn eigen
bedrijf Vescom. ‘Je ziet hier goed hoe ze
met dit ontwerp echt de architectuur van
het café heeft gelift. De strepen scheppen
ruimte. Deze wandbekleding is in feite
helemaal toegesneden op de omgeving,
dat is natuurlijk ook waar het uiteindelijk
om draait. Wanden geven een extra
dimensie aan de architectuur. Wij zien
de wandbekleding zelf als een vorm van
toegepaste kunst, al hoort daarbij, zeker
Philippe van Esch bij zijn wandbekleding in het Van Abbemuseum
Kernwaarden
Het bedrijf Vescom (de naam heeft
geen betekenis, al is het aardig dat de
familienaam ‘Van Esch’ er nog enigszins
in doorklinkt) werd in 1971 opgericht
door Joop van Esch, die vanaf dag één
de drie kernwaarden bij de productie van
wandbekleding formuleerde: de beste
druktechnieken gebruiken, internationaal
werken en een gerichtheid op design en
productontwikkeling.
Sinds zoon Philippe (1964) zo’n dertien
jaar geleden directeur werd, blijft zijn
vader Joop van Esch op de achtergrond. De
kernwaarden zijn echter onveranderd en als
er een nieuwe collectie af is, laat Philippe die
nog altijd eerst thuis zien. Lachend haalt hij
aan hoe zijn vader reageerde toen hij eind
jaren negentig trots met zijn eerste collectie
nieuwe ontwerpen langskwam. ‘Nou, ik
wens je d’r veel succes mee, mompelde
hij. Dodelijk! Maar hij had wel gelijk. Het
was het allemaal net niet. Het punt met
dit product is: eigenlijk verkoop je geen
wandbekleding, je verkoopt wanden. Om
dat goed te doen, moet je houden van het
product en de toepassingen, maar het is ook
een kwestie van feeling. Met de klanten,
de ontwerpers en de architecten, maar ook
met de markt. Dat Fingerspitzengefühl heb
je niet meteen, dat moet je ontwikkelen.’ >
‘Wat zijn de onuitgesproken
wensen van de markt?’

44 PurSang | Successtory
‘Dit wordt een belangrijke collectie, en het
leuke is, dat niemand hem kan namaken.’
Die feeling kwam er al snel. Vescom heeft
inmiddels 350 medewerkers en is met
verkoopkantoren in negen landen, en eigen
fabrieken in Nederland en de Verenigde
Staten, een sterke maar ook een eigenwijze
speler op de markt.
Vooral de eigen fabrieken spelen daarbij een
belangrijke rol. Die maken het mogelijk dat
Vescom niet gebonden is aan een bepaalde
afname (bij de XL-collectie met digitale
prints, zoals in het Van Abbemuseum, gaat
het soms maar om banen van een paar
meter) en ook het technische procédé zelf
kan blijven verfijnen.
‘Eigenlijk is het onontkomelijk om de
productie in eigen hand te hebben. Er
zijn gewoon niet zoveel bedrijven die dit
kúnnen, technisch gezien. Bovendien zijn
we enorm eigenwijs. We hebben ooit wel
geprobeerd om extern te laten produceren,
maar we waren nooit tevreden. De kwaliteit,
de flexibiliteit, de service, het was altijd
wat, en juist op de punten die wij belangrijk
vinden.’ Daarom is Van Esch extra blij met
de fabriek in de Amerikaanse staat North
Carolina. ‘Die fabriek konden we financieren
dankzij Van Lanschot trouwens, dat wil
ik hier wel even kwijt. Die bank is voor
ons soort bedrijf – niet te groot, niet te
klein, niet helemaal Nederlands maar ook
niet uitsluitend internationaal – echt een
perfecte partner.’
Nog een belangrijk aspect: met alle
productie in eigen hand is het ook mogelijk
eigen standaarden te stellen. Van Esch zet
het er het liefst niet bij (‘Je mag er toch
van úit gaan dat we duurzaam en bewust
produceren!’), maar het bedrijf beschikt
over een indrukwekkend rijtje ISOcertificaten.
Namaak als compliment
Overigens brengt de toonaangevende
positie ook problemen met zich mee:
soms ziet Van Esch op een beurs zijn eigen
ontwerpen terug, maar dan in een in alle
opzichten goedkope variant – nagemaakt
in China. Frustrerend? ‘We doen er niks
tegen, ik zou niet weten hoe ik zo’n fabriek
in China aan zou moeten pakken. Ergens
zie ik het ook als een compliment: zolang
ze ons namaken, zitten we op de goeie weg.
Bovendien moet je zorgen dat je steeds met
nieuwe dingen komt, dus in die zin houdt
het je scherp.’
Dat laatste is toch al nodig, in het huidige
tijdsgewricht van crisis, crisis en nog eens
crisis. Relativerend: ‘We voelden ’t snel
aankomen, vanwege onze buitenlandse
kantoren. We zetten ons schrap, je moet
omschakelen naar risicodenken, het gaat
erom je positie te verdedigen en een
uitbraak te verzinnen. We zetten ons
schrap, maar ik ben een ondernemer, dus
tegelijkertijd ben ik ook optimistisch. Voor
Vescom biedt een crisis ook kansen.’
Philippe, tevreden: ‘Die nieuwe collectie ís
ook goed. We hebben de techniek onder
controle. Het is supermooi. Het gevoel
klopt. Dit wordt een belangrijke collectie,
en het leuke is, dat niemand hem kan
namaken.’
Maar zoveel werk, zoveel moeite, zoveel
tijd, zoveel investeringen. Je zou het ook
níet kunnen doen…
Niet begrijpend: ‘Moet ik dan de winst gaan
zitten maximaliseren? En de zaak verkopen
en aan de Côte d’Azur gaan zitten? Dat lijkt
me zo saai, daar heb ik helemaal geen zin in.
Het ontwikkelen van zo’n nieuwe techniek
die weer zoveel nieuwe mogelijkheden
biedt, dat is léuk, we onderscheiden ons
ermee. We komen trouwens binnenkort
ook met een nieuwe collectie fabrics, want
dat doen we óok. We hebben net een tool
ontworpen voor een digitale collectie op
de website, waar we elke week een nieuw
product design aan kunnen toevoegen.’
Peinzend: ‘Dit is een oude branche, je zou
zeggen dat de hele productie naar China zou
verdwijnen. Maar dat hoeft niet. Je moet er
alleen anders over gaan denken. ‘Wat zijn
de onuitgesproken wensen van de markt?’
dat is de belangrijkste vraag voor ons. En
daar dan op inspelen. We denken niet in
revolutie, maar in evolutie.’ _______________
Meer informatie over zakelijk bankieren:
www.vanlanschot.nl/zakelijk
Grenzeloze
dienstverlening
Ondernemers, vermogende particulieren en hun families
worden steeds vaker geconfronteerd met meerdere (fiscale)
jurisdicties. Niet alleen omdat zij bezittingen in verschillende
landen hebben, maar ook omdat families steeds meer
verspreid over de wereld wonen. Door bladen als de ‘Quote
500’ en de opkomende claimcultuur hebben zij steeds vaker
behoefte aan legitieme financiële privacy. De overdracht van
vermogen naar de volgende generatie, liefst met behoud
van enige zeggenschap, is ook een steeds terugkerende
vraag.
Met kantoren in landen als Zwitserland, België, Curaçao
en Luxemburg biedt Van Lanschot deze klanten,
naast vermogensbeheer, dienstverlening op het
gebied van internationale vermogensstructurering en
vermogensoverdracht.
Koos Vink, directeur Van Lanschot Bankiers in Zwitserland,
ervaart het dagelijks: veel Nederlanders hebben Zwitserland
‘ontdekt’ en vestigen zich in het Alpenland. Begrijpelijk,
vindt hij: ‘De hoge levenstandaard, de politieke stabiliteit
en de mogelijkheid om veilig en discreet van je vermogen te
kunnen genieten, zijn factoren die klanten bewegen om de
overstap naar Van Lanschot Bankiers Zwitserland te maken.’
Het land behoort volgens Vink tot de voornaamste centra
voor private banking van de wereld. ‘Met name de hoge
servicegerichtheid en expertise zorgen voor toegevoegde
waarde.’
Bovendien kent Zwitserland interessante fiscale
faciliteiten. ‘Zo is er de zogenoemde Pauschal-regeling
voor vermogende particulieren die zich hier vestigen.
In plaats van een belastingheffing over inkomen en
vermogen, wordt een vaste maatstaf gekozen. Meestal
is dat een factor gebaseerd op de huur of huurwaarde
van de woning. Dit zorgt voor een aantrekkelijke en
voorspelbare belastingheffing. Schenken vanuit Zwitserland
aan bijvoorbeeld de kinderen in Nederland is eveneens
interessant, ook na wijziging van de Nederlandse
successiewetgeving.’
Ook in Luxemburg staat een Van Lanschot kantoor
Naar de Antillen
Wiel van Ewijk, directeur Van Lanschot Bankiers Curaçao,
heeft al langer te maken met vermogende Nederlanders.
‘Wij bieden al ruim dertig jaar een uitgebreide
dienstverlening, gericht op Nederlandse en Belgische
klanten. Ons trustbedrijf begeleidt onder anderen directeurgrootaandeelhouders
die recent hun onderneming hebben
verkocht en overwegen de vennootschap te verplaatsen
naar de Antillen.’
Van Lanschot Curaçao staat overigens ook regelmatig
klanten terzijde die overwegen te emigreren naar het eiland
met zijn aangename klimaat. Tip van Van Ewijk: ‘Zij kunnen
gebruikmaken van de zogeheten pensionado-regeling.
Die regeling zorgt er - onder voorwaarden - voor dat het
inkomen wordt belast met slechts 10 procent.’
Luxemburg
‘Niet alleen vermogende families en private equity
investeerders hebben in Luxemburg hun financiële thuis
gevonden’, weet Janneke Nijsen, directeur Van Lanschot
Luxemburg, ‘maar ook grote beleggings- en >
Way of working | PurSang 45
Vermogende particulieren maken steeds vaker gebruik
van mogelijkheden buiten Nederland

46 PurSang | Way of working
pensioenfondsen, verzekeraars en beursgenoteerde
ondernemingen. Door haar politieke en financiële stabiliteit,
betrouwbaarheid, discretie en innovatieve regelgeving heeft
Luxemburg zich de afgelopen decennia ontwikkeld tot hét
financiële centrum van de Europese Unie.’
‘Luxemburg heeft als geen ander land in de Europese Unie
begrepen dat ondernemers en vermogende particulieren op
hun (financiële) vrijheid en flexibiliteit zijn gesteld. Zij willen
kansen grijpen als deze zich voordoen. Zij willen daarom
een vermogensstructuur die bescherming biedt tegen al te
nieuwsgierige buitenstaanders en flexibel genoeg is om te
worden aangepast aan andere behoeften of tijden.’
‘Veel vermogende Nederlandse families die in België,
Frankrijk, Spanje of Zwitserland wonen, maken dankbaar
gebruik van de Luxemburgse mogelijkheden om hun
vermogen op een flexibele, legaal correcte en fiscaal
vriendelijke manier via Luxemburg te structureren.’
Met de activiteiten in Zwitserland, Luxemburg en Curaçao is
Van Lanschot nog één van de weinige financiële instellingen
die in-house internationale structuuroplossingen kan bieden
aan haar relaties. _________________________________________
In samenwerking met Pure International, een
onafhankelijke verkoop- en marketingorganisatie
die gespecialiseerd is in internationaal onroerend
goed, organiseert Van Lanschot Bankiers twee
bijeenkomsten met als thema ‘Leven in Zwitserland’.
Maandag 14 september, vanaf 19.30 uur,
kantoor Kempen & Co te Amsterdam
Dinsdag 15 september, vanaf 19.30 uur,
Van Lanschottoren te ‘s-Hertogenbosch
Indien u interesse heeft om één van deze
bijeenkomsten bij te wonen, dan kunt u contact
opnemen met m.peerboom@vanlanschot.com of bel
+31 (0) 73 548 31 46.
Volgende
Generatie
bankieren
Sinds 2006 wordt er aandacht besteed
aan maatschappelijk verantwoord
ondernemen (MVO). Ging de aandacht
aanvankelijk vooral uit naar wat Van
Lanschot kan bijdragen aan een betere
wereld, sinds 2008 is daarin verandering
gekomen. Samen met het bureau Better
Future is het thema ‘De Volgende
Generatie’ ontwikkeld. Dit thema geeft
richting aan onze MVO-gerelateerde
inspanningen. De focus binnen ‘De
Volgende Generatie’ is op bevlogen en
initiatiefrijke, ondernemende, jonge
mensen. Want Van Lanschot gelooft
dat het klimaat van het ondernemen in
Nederland van morgen door hen wordt
beïnvloed. En daar willen we graag een
positieve bijdrage aan leveren. Dat doen
we door de kennis en ervaring van onze
bankiers, én die van onze klanten die daar
belangstelling voor hebben, in te zetten.
Zo wordt er momenteel o.a. lesgegeven
aan groepen 8 van basisscholen, in
samenwerking met onze partner
BizWorld. ________________________________
Ondernemer
op de Tour Een
Golfprofessionals zijn er in alle soorten en
maten. Het grootste verschil is natuurlijk
dat tussen de pro’s die lesgeven en zij die
van het spelen van toernooien hun beroep
hebben gemaakt.
De zogenaamde teaching pro’s zijn soms
in dienst van een club of een baan, maar
steeds vaker zie je dat ze vrije ondernemer
zijn. De eigenaar van de baan betaalt hen
een fee en daarnaast zijn er inkomsten uit
bijvoorbeeld de verkoop van equipment en
het organiseren van clinics en trainingstrips
in het buitenland.
Wie alleen leeft van toernooien, is meestal
tevens ondernemer. Er zijn uitzonderingen,
zoals de jonge talenten die lid zijn van Golf
Team Holland. Zij ontvangen maandelijks
een toelage en hun onkosten worden
gefinancierd. Het verdiende prijzengeld
gaat terug in de kas van Golf Team Holland.
Maar ook binnen Golf Team Holland zijn zij
echt eigen ondernemer.
De meeste zogenaamde touringpro’s moeten
echter voor hun eigen zaakjes zorgen. Er
zijn er die alles zelf regelen, maar de meesten
hebben een manager of een managementbureau.
Zo wordt je veel rompslomp
uit handen genomen. Denk aan het regelen
van reizen, het werven van sponsors en het
betalen van caddies en coaches.
Wie een gemiddelde professional op de
Europese Tour is, incasseert jaarlijks rond de
450 duizend euro aan prijzengeld. De kosten
voor één jaar op de Tour bedragen rond de
200 duizend euro. Dit betreft niet alleen reis
en verblijfkosten, maar ook kosten van de
verschillende coaches.
Ik heb mijn activiteiten ondergebracht in
Future Golf BV. Die is opgericht in 1997, het
jaar dat ik professional werd. Wellicht weet
u nog dat ik de eerste jaren op de Challenge
en de Europese Tour heb gefinancierd met
een aandelen emissie. Dat was in die tijd
even revolutionair als succesvol.
Future Golf plaatste 7.500 preferente
aandelen à honderd gulden. Die waren in
korte tijd verkocht en met de 750 duizend
gulden ben ik de eerste vaak moeilijke jaren
doorgekomen. In 2004 hebben we de aandeelhouders
uitgekocht – met voor hen een
rendement van 85 procent over de looptijd
van 7 jaar.
Mijn meeste wedstrijden speel ik op de
Europese Tour. Geen van de spelers is dus
in dienst van de Tour. Dat geldt natuurlijk
wel voor de medewerkers van het circuit,
zoals de directie, de toernooidirecteuren, de
referees en alle mensen die er voor zorgen
dat er jaarlijks wereldwijd meer dan veertig
toernooien kunnen worden gespeeld.
Omdat te bekostigen dragen we bij elk
toernooi een percentage van het verdiende
prijzengeld af.
Over dat prijzengeld gesproken: daar is een
vaste verdeelsleutel voor. De winnaar kan
altijd op 16,6 procent van dat bedrag rekenen.
De nummer twee krijgt 11,1 procent en
de nummer drie iets meer dan 6,25 procent.
Wie na vier dagen laatste is, ontvangt 2,3
procent van het totale prijzengeld.
tip 1
Dit is de tijd van het jaar dat de greens
weer in ‘topvorm’ zijn. Dus is het een
goede zaak om meer op de snelheid van
uw putts te letten. Op de oefengreen
kunt u controleren of u die snelheid goed
inschat. Denk er aan dat snelle putts
een centimeter of twintig minder break
hebben dan langzame.
Golf | PurSang 47
Column: Maarten Lafeber
vraag die me nogal eens wordt gesteld,
is wat caddies verdienen. Zijn of haar inkomen
bestaat uit vaste en variabele bedragen.
Vanzelfsprekend ontvangt een goede caddie
een hogere wekelijkse fee dan iemand die
net begonnen is. Zo was Steve Williams,
de caddie van Tiger Woods, een paar jaar
geleden de beste verdienende ‘sporter’ van
Nieuw-Zeeland!
Als een speler de cut haalt, krijgt een caddie
een percentage van het prijzengeld. Dat is
minimaal vijf procent. Bij een top-10 plaats
is de premie zeven procent en bij een overwinning
wordt tien procent uitbetaald. Nu
begrijpt u misschien waarom die caddie zo
blij is als ‘zijn’ speler wint!
Meer weten over Van Lanschot en golf?
Kijk op www.vanlanschot.nl/golf
tip 2
Veel amateurs maken een fout bij het
oplijnen: rechtshandige spelers lijnen te
veel naar rechts op, linkshandige te veel
naar links.
Er is een simpele manier om dit te
voorkomen:
1. Kies een plek (polletje gras o.i.d.) op
een centimeter of veertig van de bal – op
één lijn tussen het target en de bal. U kunt
dat simpel bepalen door achter de bal te
gaan staan.
2. Zet voor u uw stand inneemt het
clubblad achter de bal en neem dat punt
op veertig centimeter als doel. Zo zult
u nooit meer te veel naar rechts of links
oplijnen.

‘Meedenkende aandeelhouders’
zien kansen
De eerste kwartaalberichten van 2009
zijn grotendeels binnen en er gaan
voorzichtig geluiden op dat het ergste van
de economische crisis achter de rug is. Wat
betekent dat voor private equity? Peter
Visser en Caroline Huyskes (Egeria) over het
belang van een conservatieve koers, nieuwe
kansen en vooral: gewoon doorgaan.
Peter Visser en Caroline Huyskes - Private equity volgens de Egeria-filosofie
Tekst: Froukje Wattel | Fotografie: Willem-Jan Ritman
‘Wij zijn meedenkende aandeelhouders,’ stellen Peter
Visser (Managing Partner) en Caroline Huyskes (Partner)
van investeringsmaatschappij Egeria zichzelf voor. ‘Zonder
op de stoel van de directie te gaan zitten, maken we samen
met het management plannen om de winst in vijf jaar
tijd te verdubbelen. Wij nemen meerderheidsbelangen in
bedrijven (vaak familiebedrijven) en fungeren als klankbord,
bieden hulp en advies. Bijvoorbeeld bij uitbreiding naar het
buitenland of overnames, maar ook door te overleggen met
de banken en de wijze van rapportage te professionaliseren.’
Visser: ‘Dit is een kunstje dat wij goed kunnen en dat we telkens
verfijnen in plaats van steeds iets nieuws te proberen.
Zodoende hebben we al twaalf jaar hogere rendementen
dan de meeste andere private equity-bedrijven, doorgaans
30 procent op jaarbasis.’
Goed door de crisis heen
2008 was voor Egeria het beste jaar ooit, met de twee succesvolle
verkopen van Ad van Geloven en Royal van Lent,
twee nieuwe investeringen én de lancering van het Egeria-
III-fonds. ‘Bijna alle ondernemingen zijn in 2008 op of boven
budget geëindigd,’ memoreert Caroline Huyskes, ‘en de
beleggers kregen ongeveer negen keer hun inleg terug op de
investeringen in Ad van Geloven en Royal van Lent.’
Maar de crisis laat natuurlijk ook hen niet onberoerd. ‘Nu
moeten we zorgen dat onze bedrijven goed door de recessie
heen komen. In december hadden we daar nog niet veel
last van. Bij sommige bedrijven werd de crisis in januari en
februari voelbaar. We hebben dan ook regelmatig moeten
ingrijpen, mensen moeten ontslaan, het management
bij moeten staan en veel gesprekken moeten voeren met
betrokken banken.’
Minder pijn door conservatieve koers
‘Gelukkig volgen wij al twaalf jaar een conservatieve koers
en dat heeft nu als voordeel dat we wat minder pijn hebben
dan anderen,’ stelt Peter Visser vast. ‘Die koers zie je zowel
in de bedrijfskeuze als in de financiering terug. We kopen
bedrijven voor lage tot redelijke prijzen en we zorgen voor
stabiel management en een niet te hoge financiering. Voor
die financiering werken we alleen met Nederlandse banken
en beslist niet met hedge funds en andere ondoorzichtige
producten.’
Ook in de bedrijfskeuze heeft Visser duidelijke voorkeuren:
‘Wij kiezen niet voor software of biotechnologie of andere
bedrijven waar R&D een grote rol speelt, met alle risico’s
van dien. Ik moet aan mijn moeder kunnen uitleggen hoe
een bedrijf zijn geld verdient, anders past het niet in onze
portefeuille.’ Caroline Huyskes: ‘Wij kiezen bij voorkeur
productiebedrijven die in de top drie van hun eigen markt
zitten, low cost producers met hoge marges. Ook dit jaar zullen
we waarschijnlijk een of twee nieuwe investeringen doen
in bedrijven die weinig conjunctuurafhankelijk zijn.’
Tijd voor nieuwe kansen
Al is 2009 niet het beste jaar om bedrijven met mooie
winsten te verkopen, het is wel een tijd voor nieuwe kansen
menen Peter Visser en Caroline Huyskes. ‘Kansen zowel
voor onze bedrijven als voor Egeria. Want we zien veel
van onze buitenlandse private equity-concurrenten uit
Nederland vertrekken en banken stoppen ook met dergelijke
activiteiten. Dat levert ons dus een mooie positie op.
Tegelijkertijd merken we dat het soort bedrijven waarin wij
investeren wel last hebben van de recessie, maar dat er voor
hen ook nieuwe mogelijkheden ontstaan. Omdat het geen
bedrijven zijn die erg afhankelijk zijn van conjunctuur, of
van riskante nieuwe technologie. Maar ook omdat we altijd
alleen geïnteresseerd zijn in de top drie in de markt. Die
overleven eerder, terwijl de concurrentie het moeilijk heeft
of failliet gaat. Ook daar zijn dus kansen. We stellen ons
nu even wat afwachtend op, tot het rustiger wordt aan het
front. Voorlopig gaan we ervan uit dat de gecombineerde
bedrijfsresultaten dit jaar circa 10 procent lager zullen liggen
dan in 2008,’ aldus Huyskes.
Doorzetten en geduld hebben
Al kondigen de pers en zelfs de president van de Nederlandsche
Bank voorzichtig aan dat we misschien het ergste
wel gehad hebben, toch komen de gouden tijden van 2008
voorlopig niet terug, verwachten Visser en Huyskes.
‘De afgelopen jaren groeide de welvaart zo hard en er was
zo’n extreme financiering, dat kon gewoon niet door blijven
groeien,’ zegt Huyskes ‘We hebben te maken met structurele
overcapaciteit van productiemiddelen, er is te veel
geleveraged,’ vult Visser aan. ‘De banken zijn dan wel gered
en de overheid pompt veel geld in de markt, maar daarmee
los je de overcapaciteit niet zomaar op. Dat zal een paar jaar
duren. Voordat er een opleving komt, gaat de werkloosheid
eerst nog oplopen. Veel bedrijven zijn met stressplannen
bezig en dat gaat nog een tijdje door. Zelf hebben onze
ondernemingen ook circa 10 procent van het personeel
moeten ontslaan. Maar kijkend naar vorige periodes van
grote werkloosheid, zoals in 1975 en 1983, is het verschil
Ik moet aan mijn moeder kunnen uitleggen
hoe een bedrijf zijn geld verdient
wel dat er nu 7,5 miljoen mensen aan het werk zijn, tegen
toen 4,5 miljoen. Er zijn dus meer banen, onder andere door
de vele parttimers en duobanen. En men is beter opgeleid
dan toen.’
Business as usual
Gevraagd naar de beste manier om deze tijd door te komen,
waarschuwen Visser en Huyskes voor te grote rendementsverwachtingen
op aandelen en obligaties. Visser: ‘De euforie
is voorbij, je kunt nu eenmaal niet elk jaar 8 of 9 procent op
je aandelen verdienen of negen keer je inleg op een investering
terugverwachten. Ons devies is: realistisch zijn, blijven
spreiden en verwachtingen bijstellen. Maar we blijven zorgen
dat onze bedrijven weer kunnen groeien, zoals in 2008,
zodat alle talent tot volle wasdom komt en we tevreden
klanten hebben. Al zal dat een paar jaar kosten, voor ons is
het gewoon business as usual!’
Sinds 2005 werkt Egeria samen met Van Lanschot Bankiers,
die haar klanten als enige bank in Nederland de mogelijkheid
biedt deel te nemen aan de fondsen van Egeria. _______
Disclaimer
Egeria is niet opgenomen in het register van de Autoriteit Financiële Markten.
Lees voor aankoop van producten van deze aanbieder het prospectus met bijlagen,
waarin de kosten en risico’s staan beschreven alsmede de definitieve voorwaarden.
Al deze documenten zijn kosteloos verkrijgbaar bij F. van Lanschot
Bankiers N.V. U kunt ze opvragen via Client Services, telefoon 0800-1737 of via
uw private banker. De waarde van uw belegging kan fluctueren. In het verleden
behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst.
Meet the manager | PurSang 49

50 PurSang | Wetgeving
De ‘nieuwe’
Successiewet
Op 20 april is de inhoud van het Wetvoorstel wijziging Successiewet bekendgemaakt. Doel is een modernisering
van de huidige wet en een verlaging van de tarieven. Echter Staatssecretaris De Jager van Financiën heeft
aangegeven dat een en ander budgettair neutraal moet verlopen. De Staatssecretaris heeft als ingangsdatum
1 januari 2010 voor ogen. In bepaalde situaties is er inderdaad sprake van een verlaging van de tarieven maar in
andere situaties juist van een verhoging.
Nieuwe tarieven schenk- en erfbelasting
Verkrijging 1. echtgenoten
en partners,
kinderen
Nieuwe vrijstellingen schenk- en erfbelasting
1a. kleinkinderen 3. andere
familieleden en
derden
€ 0 - € 125.000 10% 18% 30%
€ 125.000 en meer 20% 36% 40%
Partnerbegrip
Het begrip partner in groep 1 gaat veranderen. Het zal niet langer mogelijk zijn om uitsluitend
op grond van langdurig samen in één huis wonen bij overlijden in aanmerking te komen voor
de ‘echtgenotenvrijstelling’ en het tarief in groep 1. Dit betekent dat samenwonenden die niet
naar de notaris zijn gegaan voor een samenlevingscontract, niet meer worden gelijkgesteld aan
echtgenoten.
Vrijstellingen
erfbelasting
Partners € 600.000,- n.v.t.
Vrijstellingen
schenkbelasting
Kinderen € 19.000,- € 5.000,-
Kinderen 18-35 jaar
(eenmalig)
n.v.t. € 24.000,-
Kleinkinderen € 19.000,- € 2.000,-
Overige verkrijgers € 2.000,- € 2.000,-
Tekst: Hanneke Kroonenberg en Mariëtte Elling,
vermogensstructureerders
Tarieven en vrijstellingen
De huidige successiewet bestaat uit drie onderdelen: recht
van successie, recht van schenking en recht van overgang.
De nieuwe naam voor successierecht wordt erfbelasting. De
nieuwe naam voor schenkingsrecht wordt schenkbelasting.
Het huidige recht van overgang komt te vervallen.
De meest in het oog springende wijzigingen van de
Successiewet zijn een substantiële verlaging van de tarieven,
een vereenvoudiging van de bestaande vrijstellingen
en tariefstructuur, een nieuwe vormgeving van de
bedrijfsopvolgingsfaciliteit en maatregelen om specifieke
mogelijkheden om de heffing van successierecht te ontlopen
tegen te gaan.
Tarieven bij schenkingen en erfenissen
Vrijwel alle tarieven veranderen. Het huidige maximumtarief
voor echtgenoten, partners en kinderen bedraagt 27%.
De tarieven schenk- en erfbelasting voor deze verkrijgers
(groep 1) bedragen straks 10% over een belaste verkrijging
tot € 125.000,- en 20% voor zover de erfenis of schenking
meer dan € 125.000,- bedraagt.
Voor kleinkinderen is het huidige maximumtarief 43,2%.
Er komt een aparte categorie voor kleinkinderen (groep
1A). Het tarief voor belaste verkrijgingen tot € 125.000,-
bedraagt 18% en voor verkrijgingen daarboven 36%.
Het huidige maximumtarief voor minder naaste
familieleden (broers, zussen e.d) bedraagt 53%, terwijl dit
voor overige verkrijgers 68% is. Er komt één categorie voor
àlle andere verkrijgers (groep 3); daartoe behoren broers,
zussen, ouders, (over)grootouders en derden. Het tarief
bedraagt 30% over een belaste verkrijging tot € 125.000,-
en 40% vanaf dat bedrag.
Vrijstellingen
Ook worden de vrijstellingen gewijzigd; in de meeste
gevallen worden ze verhoogd. De huidige Successiewet
kent een aantal drempelvrijstellingen. Deze vervallen
als de verkrijging boven het drempelbedrag uitkomt.
Straks worden alle bestaande drempelvrijstellingen in
het successie- en schenkingsrecht voetvrijstellingen. Een
voetvrijstelling blijft ook bestaan als de verkrijging meer dan
de vrijstelling bedraagt. Met andere woorden, alleen over
het bedrag boven het vrijstellingsbedrag wordt belasting
geheven.
Vrijstellingen bij schenkingen
De vrijstelling voor jaarlijkse schenkingen aan kinderen,
wordt beperkt verhoogd tot € 5.000,- (2009: € 4.556,-) en
voor een eenmalige schenking aan kinderen van 18 tot 35
jaar tot € 24.000,- (2009: € 22.760,-).
De bestaande drempelvrijstelling voor overige verkrijgers
(2009: € 2.734,-) wordt omgezet in een voetvrijstelling van
€ 2.000,-.
Vrijstellingen bij erfenissen
Het vrijstellingsbedrag voor de belasting over erfenissen
voor partners gaat omhoog van € 532.570,- in 2009 naar
€ 600.000,-. Deze vrijstelling kan worden verlaagd, als er
recht op een pensioen, lijfrente of een periodieke uitkering
bestaat, maar bedraagt minimaal € 155.000,-.
Voor kinderen van 23 jaar en ouder geldt momenteel bij
erfenissen een drempelvrijstelling van € 10.323,-. Bedraagt
de verkrijging meer dan € 27.309,-, dan vervalt de vrijstelling
en wordt over het gehele bedrag belasting geheven. Voor
kinderen jonger dan 23 jaar gelden leeftijdsafhankelijke
vrijstellingsbedragen. Vanaf 2010 zal er een voetvrijstelling
komen van € 19.000,-. Deze vrijstelling is onafhankelijk van
de hoogte van de verkrijging en de leeftijd van de kinderen.
In het huidige recht is de vrijstelling voor kleinkinderen
gelijk aan die van overige verkrijgers, namelijk € 1.976,-. Er
wordt een aparte vrijstelling ingevoerd die net als die voor
kinderen, € 19.000,- bedraagt.
Wetgeving | PurSang 51
Het vrijstellingsbedrag bij overlijden voor overige verkrijgers
bedraagt nu € 1.976,- en zal voor groep 3 € 2.000,- gaan
bedragen.
Wat betekenen deze wijzigingen voor u?
Aan de hand van een paar voorbeelden worden enkele
gevolgen van de voorgestelde wijzigingen besproken. Hierbij
is er van uitgegaan dat het wetsvoorstel ongewijzigd wordt
aangenomen en de wijzigingen vanaf 2010 van kracht zijn.
Voorbeeld
Stel een ouder schenkt € 50.000,- aan een kind ouder
dan 23 jaar en maakt geen gebruik van de eenmalig
verhoogde vrijstelling. Momenteel betaalt het kind
€ 2.952,- schenkingsrecht. Vanaf 2010 betaalt het kind
€ 4.500,-. De maximale tarieven worden dan wel lager,
maar voor ‘kleinere’ verkrijgingen is het huidige 5% en
8%-tarief gunstiger. Het kan dus wenselijk zijn nog dit
jaar een schenking aan uw kinderen te doen.
Voorbeeld
Stel een oma schenkt € 20.000,- aan haar kleinkind.
Het schenkingsrecht bedraagt nu € 1.600,-. Vanaf 2010
wordt € 3.240,- schenkbelasting geheven. Ook voor
grootouders kan het zinvol zijn nog dit jaar gebruik te
maken van de lagere belasting in de eerste schijf (2009:
8% tot € 22.763,-).
Voorbeeld
Twee mensen die geen samenlevingscontract hebben
en nu twee jaar samenwonen hebben bij overlijden
voor successierecht aanspraak op een vrijstelling van
€ 106.510,-. Vanaf 2010 is de vrijstelling € 2.000,-.
Samenwoners die in aanmerking willen komen voor
een vrijstelling en het tarief voor partners (10% / 20%)
dienen onder andere een door een notaris opgesteld
samenlevingscontract met een wederzijdse zorgplicht te
ondertekenen.
Algemeen
Wij benadrukken dat de wijzigingen nog niet zijn
doorgevoerd. Het betreft een wetsvoorstel. Mocht u naar
aanleiding van bovenstaande vragen hebben, dan kunt u
terecht bij uw private banker. _____________________________

52 PurSang | Het roer om
In de geest van
Gerard Rave
Als een feniks is de producent van plaat-
bewerkingsmachines Safan in korte tijd uit
zijn as herrezen. Met dank aan het nieuwe
management en de vooruitziende blik van
de redder van weleer.
Interview: Jan Smit | Fotografie: Rob Acket
Op de parkeerplaats van Safan staan welgeteld zes auto’s.
Bij de receptie zit niemand. Ook de immense fabriekshal is
uitgestorven – een paar verdwaalde klanten uit Polen die
uitleg krijgen over de werking van een machine daargelaten.
Heeft de kredietcrisis toegeslagen bij de Lochemse specialist
in kantpersen en scharen voor dunne metalen platen?
Geenszins. Het personeel heeft een weekje verlof. Als alle
medewerkers verspreid met vakantie zouden gaan, zou dat
het productieproces te veel verstoren.
Nee, Safan draait uitstekend. Nog geen zes jaar geleden leek
het bedrijf ten dode opgeschreven, inmiddels floreert de
onderneming als nooit tevoren. De omzet is verdrievoudigd,
de financiële positie riant. Wat en wie gaat er schuil achter
deze wonderbaarlijke wederopstanding? Safan, een nononsense
succesverhaal uit de Achterhoek.
Dorpssmit Willemsen uit het Gelderse Laren die verlegen
zat om een schaar voor het knippen van platen, deze nergens
kon krijgen, er daarom zelf een maakte en vervolgens,
tot zijn grote verbazing, werd overladen met verzoeken van
collega’s om ook zo’n schaar. Dat is het verhaal achter de
start van Wila (Willemsen Laren), een van de rechtsvoorgangers
van Safan, in 1932.
Een schot in de roos. Safan groeide in de jaren zestig uit tot
minimultinational. Van België tot Japan: overal kreeg de
producent van plaatbewerkingsmachines voet aan de grond.
Koelkast- en wasmachinefabrikanten, de automotive-industrie,
roldeurenmakers: allemaal zweerden ze bij Safan.
De tweede oliecrisis (1979) maakte een einde aan de bloei.
In 1981 dreigde zelfs een faillissement. Gerard Rave, eigenaar
van een van de belangrijkste toeleveranciers, bracht
soelaas. Een eventueel bankroet zou zijn bedrijf meeslepen.
Om dat te voorkomen, kocht hij Safan.
Het bedrijf kwam er weer bovenop. Maar de nieuwe eigenaar
zat met een probleem: het ontbreken van een opvolger.
Om de continuïteit van het bedrijf te garanderen en de
werkgelegenheid in de regio in stand te houden, bracht Rave
de aandelen onder in een stichting: Nivora (Niet voor Rave).
Na de millenniumwisseling ging het opnieuw bergafwaarts.
Een turnaround werd onvermijdelijk. Aan Menno de Vries
(45) de eer. De Vries, een gedreven manager in hemdsmouwen
die eerder werkte voor Philips en Kroymans, wist niet
wat hij meemaakte toen hij bij Safan begon. ‘De onderneming
was naar binnen gericht, geheel gefocust op techniek.
Alles deden ze zelf; er werd bijna niets uitbesteed. Op
research en development zaten maar vier mensen. Marketing
en export waren zwak en de financiële positie was niet
best,’ schetst de directeur.
De Vries zag ook kansen. Op het gebied van innovaties bijvoorbeeld
liep Safan voorop. De machines hadden een door
het bedrijf zelf ontworpen, van een touchscreen voorzien
besturingssysteem. Ook de gepatenteerde elektronische
aandrijftechniek was uniek (goedkoper, efficiënter en
beter voor het milieu dan de traditionele, op olie werkende
hydraulische plaatbewerkingsmachines). Alleen werden die
voordelen nauwelijks gecommuniceerd. Safan was zogezegd
het best bewaarde geheim van Lochem.
Dat moest veranderen. Te beginnen met de marketing en de
huisstijl. Die was blauwgrijs. Nogal flets, meende de nieuwe
directeur. ‘Binnen deze branche voert blauwgrijs de boven-
Menno de Vries - ‘We zijn overgestapt op limegroen en antraciet’
toon. Daar onderscheid je je niet mee. Wij zijn overgestapt
op limegroen en antraciet. Dat geeft onze machines en ons
bedrijf een modern en herkenbaar imago.’ Verder maakte
De Vries het productieproces efficiënter en goedkoper. Zo
komt er binnenkort zelfs een productielijn die de productietijd
van een machine halveert. Ook wordt er veel meer
uitbesteed en ingekocht.
Azië werd meer en meer het werkterrein. Safan opende
vestigingen in China en Taiwan, waar onder meer machines
worden geassembleerd. De meeste onderdelen van die
machines komen uit Azië. Dat scheelt behoorlijk in de transportkosten
en in de levertijden.
Het verlies is omgebogen tot ruim
3 miljoen euro nettowinst
Last but not least heeft De Vries de investeringen in
onderzoek en ontwikkeling flink opgeschroefd. Dat leidde
tot flink wat nieuwe machines, te beginnen met E-brake’s,
de elektronisch aangedreven kantmachine. Met de zware
E-brake won Safan in 2006 zelfs de Innovatieaward en de
Made in Holland Award. Jongste innovatie: de R-brake, een
geautomatiseerde kantpers met geïntegreerde robots.
De turnaround is een succes. Vorig jaar verkocht Safan maar
liefst 400 machines, drie keer zoveel als in 2003. De omzet
steeg met eenzelfde factor tot bijna 40 miljoen euro, het
verlies is omgebogen tot ruim 3 miljoen euro nettowinst.
Safan heeft weer vlees op de botten. Het eigen vermogen
bedraagt 70 procent van het balanstotaal. ‘Geld lenen bij de
bank hoeft niet meer,’ vertelt De Vries trots.
Sterker, Nivora, de eigenaar van Safan, ging vorig jaar zelfs
op overnamepad. Nivora kocht Bewo, een producent van
zaagmachines gevestigd in Tilburg. Niet dat De Vries nu
dagelijks de markt afspeurt naar interessante koopjes. Maar
de wederopstanding van Safan bleef binnen de branche
niet onopgemerkt. Regelmatig kloppen door de crisis in de
gevarenzone belandde metaalbedrijven in Lochem aan om
hulp. Zo ook Bewo.
Voorlopig blijft het bij één overname. De Vries wil eerst
afwachten in hoeverre de recessie Safan raakt. Want
immuun voor de economische tegenspoed is het bedrijf
niet. De markt voor plaatbewerkingsmachines daalt dit jaar
naar verwachting wereldwijd 30 tot 60 procent. Daar zal
Safan een tik van meekrijgen, denkt de directeur. Los daarvan
kán De Vries ook niet lukraak acquireren. De stichting is
nog steeds voor honderd procent eigenaar.
Een constructie waarmee de manager zich gelukkig prijst.
‘Wij hebben geen aandeelhouders die gaan voor winstmaximalisatie.
Wij hebben een langetermijnvisie en de tijd om
een strategie te voeren die daar bij past. Mede daarom zijn
we nu zo succesvol.’
Aan het personeel is dat succes niet ongezien voorbij
gegaan. Dankzij een door De Vries geëntameerde winstdelingsregeling
kregen alle medewerkers, van lassers tot
managers, vorig jaar een bonus van 7000 euro. Leuk voor
het personeel én goed voor het bedrijf, meent de directeur.
‘Toen ik hier kwam, was de sfeer wel eens iets tè relaxed.
Zo van: waarom zouden we ons druk maken? We hebben
de stichting toch? Maar zonder reserves red je het niet. Een
bedrijf moet geld verdienen. Een winstdelingsregeling helpt
daarbij.’ __________________________________________________

54 PurSang | Uitgelicht
Help, ze zetten de
geldpers aan!
Uitzonderlijke tijden vragen om
uitzonderlijke maatregelen. Na
het faillissement van Lehman
Brothers in september vorig
jaar, heeft de Amerikaanse
centrale bank een groot
aantal onconventionele
maatregelen genomen
die moeten voorkomen
dat de economie in
een deflatoire spiraal
terechtkomt. In de
kranten lezen we dat
de geldpersen op
volle toeren draaien
en bij velen beginnen
dan de alarmbellen te
rinkelen. Spookbeelden
van hyperinflatie, zoals
begin jaren twintig in
Duitsland en meer recent
in Zimbabwe, doemen op.
Wij denken echter dat er
vooralsnog weinig reden is
om te vrezen voor inflatie.
De Amerikaanse centrale bank, de Fed, is overgegaan tot
wat in economenjargon ‘kwantitatieve verruiming’ of
‘versoepeling’ wordt genoemd. Vele honderden miljarden
dollars worden in de economie gepompt. Ook de Bank of
England en de Zwitserse centrale bank voeren al enige tijd
een beleid van kwantitatieve verruiming en sinds kort geldt
dat eveneens voor de Europese Centrale Bank, al gebruikt
de bank zelf die term liever niet en zijn de bedragen waar
het om gaat verhoudingsgewijs klein.
Kwantitatieve verruiming, hoezo?
Kwantitatieve verruiming of versoepeling is een methode
om de geldhoeveelheid in een economie te vergroten.
De centrale bank kan dit doen door het opkopen van
schuldpapier, zoals staatsobligaties of hypotheekobligaties.
De gedachte is dat de kapitaalmarktrentes en de
kredietopslagen die bedrijven moeten betalen hierdoor
gaan dalen en dat de kredietverlening weer op gang
komt. Op deze manier stimuleert de centrale bank de
bestedingen en neemt het risico van deflatie af. De reden
dat een toenemend aantal centrale banken zijn toevlucht
heeft genomen tot dit soort ongebruikelijke maatregelen
is dat het gevoerde rentebeleid tot op heden weinig effect
heeft gesorteerd en er in de meeste landen nauwelijks nog
ruimte is voor verdere renteverlagingen. Dat het rentebeleid
niet heeft gewerkt, komt in de eerste plaats doordat de
renteverlagingen die de centrale banken het afgelopen
jaar hebben doorgevoerd maar gedeeltelijk aan de markt
zijn doorgegeven door de banken. Daarnaast zorgen de
balansproblemen bij de banken en de economische crisis
ervoor dat de bereidheid van de financiële instellingen
om geld uit te lenen sterk is afgenomen. Tegelijkertijd is
de animo van bedrijven om te investeren momenteel heel
gering en zijn veel consumenten juist meer gaan sparen.
Hoe werkt het?
Kwantitatieve verruiming is de moderne manier van geld
drukken. In theorie maakt het niet uit wat voor activa de
centrale bank koopt of van wie. In de praktijk echter zal de
centrale bank meestal schuldpapier kopen van de banken.
Als gevolg daarvan - met één pennenstreek - nemen de
tegoeden die de banken aanhouden bij de centrale bank toe.
Alle banken moeten een minimaal tegoed aanhouden bij de
centrale bank. Daarop ontvangen zij een rentevergoeding.
Deze is op dit moment echter zo laag dat het niet
aantrekkelijk is om meer tegoeden aan te houden dan strikt
noodzakelijk. Kwantitatieve verruiming stimuleert banken
dus om de kredietverlening uit te breiden, waardoor de
geldhoeveelheid in omloop toeneemt.
Er zijn duidelijk risico’s verbonden aan kwantitatieve
verruiming. Als het niet agressief genoeg gebeurt, dus op
onvoldoende grote schaal, zullen banken niet aangezet
worden om meer kredieten te verstrekken en sleept de
crisis zich voort. Dit heeft zich in Japan voorgedaan, waar
de centrale bank tussen 2001 en 2006 met kwantitatieve
verruiming heeft geëxperimenteerd. Wordt er echter teveel
geld in de economie gepompt, dan is het risico groot dat de
inflatie uiteindelijk gaat oplopen.
Wat zijn de risico’s?
Op dit moment lijkt het risico op inflatie echter niet groot.
In de eerste plaats is de bereidheid van banken om geld
uit te lenen nog steeds heel gering. De werkelijke groei
van de geldhoeveelheid is hierdoor zeer beperkt. Ofwel:
er zijn een heleboel bankbiljetten gedrukt, maar voorlopig
liggen ze nog in de brandkast. Verder is er als gevolg van
de economische crisis een grote overcapaciteit in het
bedrijfsleven en loopt de werkloosheid vrijwel overal
scherp op. De mogelijkheden voor het bedrijfsleven om
prijzen te verhogen zijn dan ook vrijwel nihil, terwijl de
loonkostenstijging afneemt. Pas als de economie zich
echt begint te herstellen en banken weer normaal gaan
Als het niet agressief genoeg
gebeurt, sleept de crisis zich voort
functioneren, is het oppassen geblazen. Op dat moment
zullen centrale banken tijdig de overtollige liquiditeiten uit
het systeem moeten halen door het eerder opgekochte
schuldpapier weer terug te verkopen aan de banken. De
vraag is natuurlijk of zij dat ook zullen doen. Het is immers
niet gemakkelijk om de tap te sluiten als het feestje nog
maar net is begonnen. ____________________________________
Uitgelicht | PurSang 55

56 PurSang | Kunst
(On)deugden in beeld
In de woning van een gegoede burger in de 17de eeuw is het
meest monumentale en rijkst uitgevoerde meubel zonder
meer de kast. Vaak stond dit meubel op een prominente
plaats, bijvoorbeeld de ‘voorsael’.
De twee- of vierdeurskast dient als bewaarplaats van
het linnengoed. Uit inventarissen is bekend hoe gevuld
dergelijke kasten wel niet waren – vaak bezit men er meer
dan één. Er ligt opgemaakt en onopgemaakt Oostindisch,
Haarlems, Vlaams, Amsterdams, Alkmaars, Fries en
Embder linnen in. En dit is dan ‘hagelwit en ragfijn, mooi
gesloten, eigen gereed’. Daarnaast treft men damasten
tafel- en beddelakens aan, beffen, neus- en halsdoeken,
lubben, ponsetten, hemden enz.. Burgemeestersdochter
Cornelia Schaep neemt 100 servetten, 100 lakens, 50
halsneusdoeken, 50 sackneusdoeken, 150 hemden en
onderhemden mee in het huwelijk.
De kast komt namelijk mee als onderdeel van de uitzet,
een huwelijksgeschenk dus. Daarom is het meubel zo
rijk gesneden of , later in de 17de eeuw, van kostbare
houtsoorten gemaakt. De versieringen zijn eveneens een
duidelijke toespeling op het huwelijk. Zoals in dit geval, waar
Griekse goden verwijzen naar een harmonieus gezinsleven
in liefde en trouw. Maar een waarschuwing ontbreekt niet.
De drie hoofdzonden zijn prominent aanwezig: overmaat,
ijdelheid en hebzucht.
Deze tussen 1640 en 1650 van eikenhout gemaakte kast
maakt deel uit van de collectie van Bruil & Brandsma
Antiquairs te Amsterdam, gespecialiseerd in de Hollandse
17de eeuw en met name het beschilderde meubel. Zij
nemen ieder jaar deel aan de PAN, waarvan Van Lanschot
Bankiers de hoofdsponsor is.
Een bijzondere
aanwinst voor
het Mauritshuis
Zoet ligt zij daar te slapen, het tweejarige dochtertje van
Valkenburg. Heerlijk in dromenland, naar het schijnt. Fraai
is zij in beeld gebracht, het kant van haar nachtgewaad, het
witte bedlinnen, de rode sprei en de opgenomen draperie
rond het bed.
Maar helaas is het een droom waaruit zij nooit meer zou
ontwaken. Ze is namelijk afgebeeld op haar doodsbed. Kindersterfte
kwam vroeger heel veel voor. En wie zich dat kon
veroorloven liet de overleden zoon of dochter schilderen.
Uit de zestiende en zeventiende eeuw zijn vele voorbeelden
bekend. Daarna raakte deze traditie in onbruik. Vaak hebben
de portretten van overleden kinderen meer een documentaire
waarde dan dat zij het aanzien waard zijn. In dit geval
is dat anders. Zelden werd een doodsportret van een kind
zo mooi en innig geschilderd. Het is rond 1682 ontstaan
en de schilder is Johannes Thopas. Van hem is weinig met
zekerheid bekend. Waarschijnlijk omstreeks 1625 geboren
en waarschijnlijk in Arnhem; via Amsterdam en Haarlem
kwam hij in de Zaanstreek terecht is daar tussen 1690 en
1695 overleden. Van deze schilder zijn ruim zestig portretekeningen
bekend.
De familie van Valkenburg heeft dit bijzondere portret
driehonderd jaar in bezit gehad. En nu heeft de Stichting
Vrienden van het Mauritshuis het aangekocht. Het is te zien
op zaal 11.
Lange tijd was het mode om ‘alle neuzen
dezelfde kant op te krijgen.’ Dat was het
ultieme doel van de bestuurder. Alle neuzen
dezelfde kant op, en voorwaarts kameraden,
met de wind in de zeilen en de vaart der
volkeren naar het glanzende doel aan de
horizon.
Een fijn beeld, maar er zijn echter steeds
meer aanwijzingen dat op die manier niet
de beste beslissingen tot stand komen.
Als iedereen met de neus dezelfde kant
op staat, wie ziet er dan wat er in de
achterhoede gebeurt, wie slaat alarm als
er links van de weg een bord staat met
‘afgrond’, wie heeft een standpunt van
waaruit je kunt zien waar de blinde vlek zit?
Daar denderen al die gelijkgestemde neuzen
als een kudde bizons overheen en voor je
het weet hol je met z’n allen, neus dezelfde
kant op, regelrecht een ravijn in.
Barack Obama, om maar iemand te noemen
die een heel ánder concept tot de kern van
zijn leiderschapsstijl heeft gemaakt, schijnt
zich niet comfortabel te voelen als in een
vergadering iedereen het met hem eens
is. Dat geeft hem een onbehaaglijk gevoel.
Dan schort hij de besluitvorming op tot een
volgende keer, als iedereen zijn huiswerk
gedaan heeft en er wél tegendraadse
geluiden te horen zijn. Als hij wel de adders
onder het gras te horen krijgt, de voetangels
en de klemmen en de alternatieven, als hij
weet wie de hakken in het zand steekt, en
om welke, misschien wel hele goede, reden.
Dat heeft hij naar alle waarschijnlijkheid
van zijn grote politieke voorbeeld Abraham
Lincoln. Die bracht in zijn kabinet opzettelijk
Mindstyle | PurSang 57
Hoe voorkom je
fouten in de cockpit?
mensen samen met totaal verschillende
ideologieën. Kruisvaarders tegen de slavernij
waren gedwongen samen te werken met
conservatieve voormalige slavenhouders.
Die vochten elkaar natuurlijk de tent uit,
en Lincoln juichte dat toe. Eerst weten wat
er werkelijk aan de hand is, alle facetten
van een probleem bekijken, dán pas een
besluit nemen. Na een tijdje moesten ook
de meest kritische leden van zijn eigen
kabinet toegeven dat hun president toch
geen besluiteloze sukkel was, ongeschikt
misschien juist wel een goed bestuurder.
Hij had zich in elk geval gewapend tegen zijn
eigen blinde vlekken. Een van de grootste
valkuilen bij het nemen van een beslissing
is immers: weten dat je gelijk hebt, of zoals
Mark Twain al onnavolgbaar verwoordde:
‘it’s not what WE don’t know... what WE
know for sure’.
De piloot die weet dat hij gelijk heeft.
De bestuurder die weet dat hij gelijk
heeft. De chirurg die nooit fouten maakt.
Het is heerlijk om gelijk te hebben,
verrukkelijk, verslavend, kijk nou eens
hoeveel argumenten je hebt om je gelijk te
onderstrepen!
Zo werkt ons brein. We nemen helemaal
geen besluiten op basis van argumenten.
We nemen een besluit, en zoeken daar later
argumenten bij. Geeft niks, maar wie deugdelijke
beslissingen wil nemen, doet er goed
aan zich dat te realiseren en veiligheidskleppen
in te bouwen. Bijvoorbeeld door
zich te omringen met mensen die dat gelijk
onderuit kunnen halen.
De veiligheid in de cockpit neemt toe
als in het protocol is vastgelegd dat alle
aanwezigen de plicht hebben in te grijpen
als ze denken dat de piloot een fout
maakt. De veiligheid in operatiezalen
neemt toe als alle aanwezigen verplicht
zijn de chirurg aan te spreken als ze
denken dat er iets mis gaat. Misschien
zijn de beste bestuurders niet degenen
die alle toch al gelijkgestemde neuzen
dezelfde kant op krijgen, maar degenen
die juist hun critici bij de besluitvorming
betrekken: ‘Als jij denkt dat ik de fout in
ga, verwacht ik dat je me daarop wijst.
Draai alsjeblieft je neus de andere kant
op, en vertel me wat je daar ziet.’
Anne-Marie Wesseling is filosoof en
publiciste
Literatuur: Jonah Lehrer, The Decisive Moment
(uitgeverij Canon Gate, ISBN 9781847673138).

58 PurSang | Agenda
Colofon
PurSang is het relatiemagazine van Van Lanschot
Bankiers en verschijnt vier keer per jaar.
Jaargang 1, nummer 1
Juli 2009
Van Lanschot Bankiers
T.a.v. Redactie PurSang
Postbus 1021
5200 HC ‘s-Hertogenbosch
Internet: www.vanlanschot.nl
Email: pursang@vanlanschot.com
Hoofdredactie: John Smulders
Eindredactie: Bram Donkers (Barnyard Publishers)
Rembrandtlaan 4
3723 BJ Bilthoven
Telefoon 030-228 90 10
E-mail: info@barnyard.nl
Uitgever: Dirk Jasper
Coördinatie: Hans Felix, Geanne Christis, Marjo Kosters
Art director: Frans Mooren
Studio: Marcel Boshuizen, Peter Schlumpf, Maarten
Uilenbroek, Jethro Jefferson
Secretariaat: Marja Jasper, Diana Angelova
Basisvormgeving: Mountain Design
Deze uitgave is milieuvriendelijk en CO2 neutraal
geproduceerd, gebruik makend van 100% plantaardige
inkten en FSC papier.
Drukwerk: Chevalier International
Adreswijzigingen kunt u schriftelijk doorgeven aan
Van Lanschot Bankiers
T.a.v. Redactie PurSang
Antwoordnummer 289
5200 VB ‘s-Hertogenbosch
Rechten
Niet uit deze uitgave mag worden overgenomen,
vermenigvuldigd of gereproduceerd zonder
schriftelijke toestemming van de uitgever en/of andere
rechthebbenden.
(C) 2009 Van Lanschot Bankiers
Agenda
Juli 2009
1-5 Henley Royal Regatta
Henley-on-Thames, UK (www.hrr.co.uk)
Roemrijke roeiwedstrijd en
ontmoetingspunt voor de Britse
upper-class
1-31 Goodwood Festival of Speed
2009
West Sussex, UK (www.goodwood.co.uk)
16de editie van deze legendarische
race van bolides uit de 19de eeuw tot
Formule 1-auto’s
3-18 Montreux Jazz Festival
Montreux, Zwitserland
(www.montreuxjazz.com)
10-12 North Sea Jazz Festival
Ahoy, Rotterdam (www.northseajazz.nl)
16-19 Ailsa Course Open
Championship 2009
Ayrshire, Scotland, UK
(www.turnberry.co.uk)
Legendarisch golftoernooi in de
adembenedemd mooie omgeving van
het Westin Turnberry Resort
23-26 Evian Masters
Evian Masters Club, Meer van Genève,
Frankrijk
(www.evianmasters.com)
Het stijlvolle golftoernooi met het
hoogste prijzengeld voor vrouwen
27/7- 2/8 US Senior Open
Crooked Stick Golf Club, Carmel,
Indiana, USA
(www.ussenioropen.com/)
Augustus 2009
1-8 Skandia Cowes Week 2009
Cowes, Isle of Wight, UK
(www.skandiacowesweek.co.uk)
De grootste zeilregatta in zijn soort.
15-23 Het 12de Grachtenfestival
Grachtengordel, Amsterdam
(www.grachtenfestival.nl)
20-23 KLM Open 2009
Kennemer Golf & Country Club,
Zandvoort
(www.klmopen.nl)
27-30 27ste Preuvenemint
Het Vrijthof, Maastricht
(www.preuvenemint.nl)
Culinair festival Limburg
28-30 The Summer Fair
Grand Hotel Huis ter Duin, Noordwijk
(www.thesummerfair.nl)
September 2009
1-6 HISWA te water
Marina Seaport, Ijmuiden
(www.hiswa.nl)
10-13 Dutch Futures
Houtrak, Halfweg
3-26 Monaco Yacht Show
Port Hercules, Monaco
(www.monacoyachtshow.com)
26 Quality of Life Gala
Hotels van Oranje, Noordwijk
(www.thequalityoflifegala.nl/)
Eén van de betere gala’s in Nederland.
Voor de strijd tegen kinderkanker
wordt op deze avond veel geld
opgehaald
Oktober 2009
22-25 FIAC
Versailles, Parijs, Frankrijk
(www.fiacparis.com)
Kunstbeurs met contemporaine kunst
26/10 -1/11 Liszt Festival
Vredenburg, utrecht
(www.liszt.nl/read/nederlands/festival)
November 2009
22-29 PAN 2009
Rai, Amsterdam
(www.rai.nl/Activiteiten/091122_pAn.
aspx)
www.vanlanschot.nl
U wordt partner.
Geen paniek.
Gefeliciteerd. Partner worden binnen een kantoor is een bijzondere stap in een
loopbaan. Toch geen stap zonder zorgen. U bent ineens ondernemer en wordt
geconfronteerd met fi nanciële risico’s. Ook kunnen beperkingen zoals de strenge
compliance-richtlijnen voor u van toepassing zijn. Van Lanschot is gespecialiseerd
in deze vraagstukken. Ontdek hoe u uw loopbaan zo zorgeloos mogelijk kunt
voortzetten. Maak een afspraak bij een Van Lanschot kantoor in uw regio en
ervaar hoe private partnerschapadvies kan zijn. Ervaar het verschil.