Juni 2010 - Heemkundevereniging Brunssum

Contactblad Contactblad van van de
de
Heemkundevereniging
Heemkundevereniging
Brunssum.
Brunssum.
Jaargang Jaargang 4, , nummer nummer 11, juni juni 20 2010 20 10

Uitgave van de Heemkundevereniging Brunssum
Bezoekadres:
Schoolstraat 4, Brunssum.
Elke maandagavond van 20 00 t/m 22 00 uur.
Secretariaat:
p/a Schubertstraat 6, 6444 BB Brunssum,
Tel: 045-5259107.
E-mail: secretaris@heemkundebrunssum.nl.
Website:
www.heemkundebrunssum.nl
Inhoudsopgave. blz.
Nieuws van de Heemkundevereniging Brunssum. 3
In Memoriam: Paulus Vonden Hoff. 7
Limburgia Nederlands Kampioen Voetbal! 11
Dialect. 15
Het Brits Militair kerkhof Brunssum 22
Redactie: Jan Halmans en Marcel Senden.
Redactieadres:
M. Senden
Heufstraat 14, 6441 TX Brunssum.
Tel: 045-5252784
E-mail: marcelsenden@telfort.nl
De omslag en de tekeningen zijn gemaakt door Jan Halmans.
2

Nieuws van de Heemkundevereniging Brunssum
Verslag van de Algemene Ledenvergadering op 22 maart 2010.
1. Opening.
Na zijn welkomstwoord laat de voorzitter weten dat in het afgelopen
verenigingsjaar Rinus van Leunen is overleden. Voor een flink aantal
wegkruisen in Brunssum heeft Rinus de tekstplaten gemaakt.
2. Goedkeuring notulen vorige vergadering 2 maart 2009.
Er zijn geen opmerkingen over de tekstuele inhoud waarop de notulen
worden goedgekeurd.
3. Verslag kascontrolecommissie en benoeming nieuwe commissie.
De leden Karel van Kervinck en Jan Halmans hebben de boeken
gecontroleerd. Zij delen de vergadering mee dat zij de kas in orde
hebben bevonden. Voor volgend jaar bestaat de kascommissie uit de
leden van Kervinck en Wijckmans en wordt Peter Hendriks benoemd tot
reserve. Een vraag van Marcel Senden of de kascommissie nog
aanbevelingen had gedaan over de aard en inrichting van de kas werd
ontkennend beantwoordt. Wel blijft de kascommissie alert op mogelijke
verbeteringen.
4. Verslag penningmeester.
Het door de penningmeester opgemaakt verslag laat zien dat de
vereniging een redelijk saldo bezit. Een vraag hoe hoog het voor de
wegkruisen geoormerkt bedrag is kon onmiddellijk worden beantwoordt.
5. Verslag secretaris.
Zijn verslag wordt beknopt voorgelezen waarna het ter inzage aan de
vergadering wordt voorgelegd. Er zijn geen op- of aanmerkingen.
6. Verkiezing bestuursleden.
Conform het aftreedschema is de penningmeester en het bestuurslid
Theo Raets aftredend. Beiden stellen zich herkiesbaar. Er zijn geen
tegenkandidaten zodat beiden bij acclamatie aan een nieuwe termijn
kunnen beginnen. Aan de vergadering wordt uitleg gegeven dat
voortaan het beheer van de penningen zal worden gedaan door ons lid
Guus Alofs. Maar omdat deze de officiële functie van penningmeester
niet op zich wil nemen blijft Piet Vos deel uitmaken van het dagelijks
bestuur. Door de voorzitter wordt de penningmeester bedankt voor de
bewezen diensten.
3

7. Herdenkingsmonument omgekomen mijnwerkers Stm Hendrik.
Het bestuur deelt aan de vergadering mee dat zij in september 2009
samen met een ambtenaar van de Gemeente Brunssum een
steenhouwerij hebben bezocht en een gedenksteen hebben
aangewezen. Daarop zal een tekst worden aangebracht. Door
omstandigheden is van een plaatsing nog niets gekomen. In overleg
met de Gemeente is daarop besloten om te proberen een officiële
onthulling te laten plaats vinden op 8 augustus 2010. Op die datum is
het precies honderd jaar geleden dat Brunssum werd aangewezen als
zetel voor een mijnbedrijf.
8. Oudheidskamer Schoolstraat 4.
Theo Raets laat weten dat hij dit jaar een aantal schilders de
mogelijkheid wil geven om in de oudheidkamer te exposeren. Door de
dialectgroep worden spreekwoorden in beeld gebracht. Omdat de
oudheidkamer ook dient als onderkomen voor de Heemkundevereniging
komt vanuit die hoek enig commentaar op het voornemen.
Door Ed Jasker wordt voorgesteld om een expositie te houden in het
Schuttershüske maar dat kan daar maar voor hooguit twee weken.
Theo Raets denkt zelf aan vier maanden. Na het nodige heen en weer
gepraat merkt Hub Pijls op dat Theo Raets volkomen gerechtigd is om
in eigen huis te doen wat hij wenselijk acht en vindt het hele punt niet
geschikt voor de ledenvergadering.
9. Verslag werkgroepen en activiteiten.
- Vanuit de werkgroep dialect wordt een verslag voorgelezen en
aangeleverd aan de secretaris. De groep bestaat uit 8 leden en laat via
het verslag blijken zeer actief te zijn.
Het vorig jaar gedane verzoek aan de Gemeente Brunssum tot het in
druk uitbrengen van onze wandel- en fietsroutes heeft uiteindelijk geen
vervolg gekregen.
- Over de bibliotheek en de verzameling bidprenten zijn geen
bijzonderheden te vermelden.
Door Wim Jetten zijn alle eigendommen van de vereniging
geregistreerd, gefotografeerd en/of gedocumenteerd.
Door Jo Chiaradia is meegewerkt aan enkele foto-exposities en hij
levert op verzoek beeldmateriaal aan verenigingen en particulieren.
- Marcel Senden verzorgt de genealogieën waarvan de leden via ons
verenigingsorgaan regelmatig kunnen kennis nemen. Ook de via
internet binnenkomende vragen over personen en families worden door
hem beantwoordt.
4

- In de aanloop naar de Open Monumentendag 2010 is de werkgroep
Heemkunde actief aan het kijken hoe men aan het thema “De smaak
van de 19 de eeuw” gestalte kan gaan geven. Aan het kerkbestuur van
de Gregoriuskerk zal worden gevraagd om het kerkportaal ter
beschikking te stellen voor een expositie waarin aandacht wordt
gevraagd voor de omgeving van de kerk rond het kruispunt
Dorpstraat/Kerkstraat.
- De niet tot de vereniging behorende webmaster Paul Gubbels heeft
laten weten te willen stoppen met het onderhoud. Marcel Senden is
bereid zijn taak te gaan overnemen. Marcel Senden vraagt wel
ondersteuning omdat hij het niet verantwoord vindt het onderhoud van
de website alleen bij hem neer te leggen. Inmiddels zijn twee leden
bereid gevonden om over de schouders van Marcel te gaan meekijken.
- Frans Cals heeft een DVD gemaakt met alle door hem verzamelde
informatie over de weg-, veld- en gevelkruisen die in Brunssum zijn te
vinden. Hij zal een exemplaar aan de Gemeente Brunssum en aan
onze vereniging doen toekomen. Hij laat ook weten dat het wegkruis op
de Bouwbergstraat tijdelijk moet gaan verdwijnen wegens de aanleg
van een nieuw ondergronds kabelnet. Het kruis zal t.z.t. in Oeloven
worden terug geplaatst. Het kruis hoek Raadhuisstraat-Dorpstraat wordt
door een bejaarde dame van kransen voorzien die steeds qua kleur zijn
aangepast aan de liturgische kalender. Hij betreurt het dat de
Heemkundevereniging die kennis en vaardigheden niet heeft.
10. Uitreiking oorkonde en aanbieding plakboeken.
Helaas hebben de heer en mevrouw
van Rijn moeten afzeggen zodat alleen
een oorkonde kan worden uitgereikt aan
de heer Paul Hollanders. Frans Cals
benadrukt dat voor ons een man staat
die steeds zijn uiterste best heeft
gedaan om te zorgen dat onze kruisen
op de best mogelijke plaatsen zijn
neergezet.
Foto: v.l.n.r. Frans Cals, Paul Hollanders.
5

Aansluitend komt de heer Ed Joosten
naar voren en biedt onze vereniging
een verzameling plakboeken aan. Hij
heeft deze plakboeken samengesteld
in al de jaren dat hij werkzaam was in
het St Gregoriusziekenhuis en elk
krantenbericht over dat ziekenhuis
bewaard. Daarmee is een uniek
tijdsdocument ontstaan. Onze
voorzitter complimenteert de heer
Joosten daarvoor en bedankt hem
voor zijn schenking.
Foto: op de voorgrond v.l.n.r. Ed Joosten,
Sjir Reinartz.
11. Jaarlijkse excursie.
Jan Halmans oppert de idee om een trip te maken met de stoomtrein
van de ZLSM. Van Sjra Wijckmans komt de suggestie het
mijnwaterproject in Heerlerheide te gaan bekijken. Marcel Senden
merkt op dat Hoensbroek met haar oud kasteel en kerkje genoeg
interessants te bieden heeft. Het bestuur tenslotte stelt een bezoek aan
het mijnmuseum te Heerlen voor. In de komende bestuursvergadering
zullen alle aanbevelingen worden doorgenomen en wellicht een keuze
gemaakt.
12. Rondvraag.
De heer Haagmans, die als belangstellende de vergadering bijwoont,
stelt zich voor. Hij probeert te achterhalen wie in Brunssum en
omgeving werden geboren en daar hun huwelijk sloten. Hij wordt
geattendeerd op onze werkgroep genealogie.
13. Sluiting.
De voorzitter bedankt alle aanwezigen voor hun aanwezigheid en
inbreng. Aansluitend laat Theo Raets beelden zien van een programma
dat is opgenomen in de oudheidskamer.
Ed. van Gelder. Secretaris. Brunssum, 22 april 2010.
6

In Memoriam: Paulus Vonden Hoff.
Door: Frans Cals. Foto’s: Frans Cals.
Paulus Vonden Hoff was een oom en peetoom van mijn vader Paulus
Cals. Hij is hier ook als kind opgegroeid nadat zijn moeder Margreeth
Vonden Hoff overleden was toen hij 1 jaar was. Zijn vader Nicolaas
Cals is overleden toen hij 3 jaar was. Hij heeft zijn peetoom altijd
beschouwd als zijn vader.
Foto: Paulus Vonden Hoff en Trieng Dresschers.
Paulus Vonden Hoff is geboren op 8 mei 1884 in Laurensberg (D) en
gestorven in Heerlen op 4 februari 1946.
Hij trouwde op 28 januari 1914 in Brunssum met Maria Catharina
Dresschers.
Maria Catharina (Trieng) Dresschers is geboren op 6 juni1888 in
Brunssum, dochter van Nicolaas Joseph Dresschers en Maria
Elisabeth Nauts.
Het gezin Vonden Hoff – Dresschers woonde aan de Bouwbergstraat
no. 7 te Brunssum.
Paulus Vonden Hoff heeft eigenhandig aan de Bouwbergstraat een
groot tuinbouwbedrijf opgezet. In de hoogtijdagen werkten er negen
7

mensen. Er werden verschillende soorten groenten en bloemen
gekweekt. De gekweekte groenten werden met paard en wagen
verkocht in de Brunssumse wijken.
Foto: Paard en wagen van groenteboer Paulus Vonden Hoff in de De
Negristraat in de Rozengaard. Op de bok zijn dochters Anna en Marie.
Mijn vader Paulus Cals, die in de oorlog en ook daarna nog op de ON I
werkte om tewerkstelling in Duitsland te voorkomen, nam in de
oorlogstijd in het voorjaar honderden planten mee. Prei, bloemkool,
boerenkool, spitskool, savooienkool, witte kool, rabarber en veel
bloemenplanten. Mijn vader verkocht de planten en verdiende zo wat
bij.
8

Het onderstaande gedicht is gemaakt door zijn beste vriend Dhr.
Moonen, leraar landbouwschool uit Heerlen.
Hij was een zachte, goede man.
Wat zeker niemand ontkennen kan.
Hij heeft een prachtig werk verricht.
En heel de streek aan zich verplicht.
Grote stukken bos heeft hij ontgonnen.
En is daar toen met groente teelt begonnen.
Ondanks alle risico ging hij zijn gang.
En schiep aldus een werk van algemeen belang.
Heel vaak moest hij zich lang bezinnen.
Hoe toch de moeilijkheden te overwinnen.
Zo heeft hij ieders achting verdiend.
En maakte velen zich tot vriend.
Nooit deed hij iemand schade of onrecht.
Daarvoor was hij te eerlijk en oprecht.
Altijd heeft ’t hem erg dwars gezeten.
Wanneer de Gemeente zijn recht scheen te vergeten.
Zijn nalatenschap is de vruchtbare grond.
Waar eens struikgewas en onkruid stond.
Hij kweekte groenten steeds eerste klas!
Dit kwam duizenden goed van pas.
Vooral in de bange oorlogstijden.
Toen menigeen honger moest lijden.
Van heinde en ver kwam men naar de Boeberg.
Want de groentenood was in die tijd heel erg.
Hij kweekte prima rabarber rondom zijn woning.
Dat hij de ere naam ontving van, de rabarberkoning.
Aan zijn trouwe levensgezellin gaf hij de opdracht.
Zorg voor ons beider levenswerk met alle kracht.
9

Want zij heeft in ’t begin hem telkens aangespoord.
Man ik help je, ga met ’t werk toch voort!
Hard hebben ze gewerkt van toen het begon.
Totdat hij door zijn ziekte niet meer kon.
Te gauw is hij nu heengegaan!
Gij allen, die hij heeft welgedaan.
Denkt nu aan hem in Uw gebeden.
Wel heeft hij, ziek, met geduld veel pijn geleden.
En mogen wij terecht wel geloven.
Hij is nu reeds bij God, hierboven.
En bij zijn jongste dierbaar kind,
Door allen toch zo zeer bemind!
Gods wegen zijn voor ons verborgen.
Verstandig is ’t daarom te zorgen.
Door gebeden en H. Missen voor zijn zielenrust!
’t Is nooit verkeerd en het stelt ons gerust.
Dierbare kinderen, blijft steeds zijn nagedachtenis eren.
Door te doen, wat hij door woord en voorbeeld heeft willen leven.
Lieve echtgenote en moeder, blijf niet treuren.
Laat der kinderen hulp en liefde U opbeuren!
Eens hoopt hij weer met U verenigd te zijn.
Hierboven waar onbekend zijn smart en pijn!
Vriend Vonden Hoff rust in vrede, rust zacht.
Uw dierbaren zal ik bijstaan, zoals gij van mij verwacht.
10

Limburgia Nederlands Kampioen Voetbal!
Door: Ed. van Gelder.
Bij het terug kijken in de geschiedenis van Brunssum kan je er niet om
heen. Er is geen belangrijker, roemruchter en meer bejubeld feit te
achterhalen dan het landskampioenschap van voetbalclub Limburgia in
1950, nu 60 jaar geleden. Het was op 24 juni van dat jaar een dag van
erop of eronder. Alleen door een overwinning op Ajax kon men Blauw
Wit met een punt meer naar de tweede plaats verwijzen. Om het elftal
te steunen in “het verre westen” waren hele families bereid gevonden
de verre reis naar Amsterdam te ondernemen. En ze hebben zich de
kelen schor geschreeuwd. Althans, dat blijkt uit het verslag van de
wedstrijd zoals dat is beschreven in het verenigingsblad van Limburgia:
“Limburgia Omroeper”. Het is alleen al vanwege het taalgebruik een
feest om het te lezen. Zo wordt de supportersstroom als volgt
beschreven: De uittocht der legioenen was waarlijk indrukwekkend en
overtrof alle records, die toch al grote hoogten hadden bereikt. En,
eenmaal aangekomen in het stadion. zo vervolgt de schrijver: “het
vertrouwen in ons elftal is niet beschaamd! Reeds met de rust, toen de
stand 2-0 in ons voordeel was en dus nog geen enkele reden tot
juichen was, voelde onze massa zich “Siegesbewust” Het Limburgse
volkslied en het “Hiep, Hiep, Hoera!” schalde reeds tegen de muren van
het stadion en bij ons “thuisfront”, dat door een telefonisch contact op
de hoogte werd gehouden, hesen reeds enkele vermetelen de vlag in
top”.
Los van het feit dat Limburgia kampioen werd zal ik proberen enkele
andere zaken te beschrijven. Want anders zou men vergeten dat deze
beslissende wedstrijd de laatste competitiewedstrijd was voor Gerrit
Fischer. Hij kreeg ten overstaan van 60.000 man publiek een bijzondere
huldiging. Door de voorzitter van Limburgia werd hem een originele
mijnlamp aangeboden. Daarna begon het spelletje met het bekende
resultaat. Opmerkelijk is dat in de clubkroniek op geen enkele wijze
wordt vermeld wie de doelpunten heeft gemaakt! Kom daar vandaag de
dag maar eens om. Nu wordt nog de man genoemd die vijf trappen
eerder de bal heeft gehad. Omdat het onze taak is om de geschiedenis
lokaal te belichten zetten wij de doelpuntenmakers maar op rij. Het
werd 1-0 door Frits Cox en 2-0 door Frits de Graaf. Ma rust scoorde Lei
Cox de derde en vierde goal. En in de slotminuten bezorgde de invaller
Lei Cobben en alweer Frits de Graaf de ultieme vernedering van Ajax.
11

Na de met 6-0 gewonnen wedstrijd “waarde een dolle feestroes niet
alleen door het eivolle stadion, doch door ons gehele Limburgse land.
Het Amsterdamse politie-cordon bleek niet bij machte om het Zuidelijk
vuur van de kostbare grasmat te weren”. Je zou haast denken dat de
Limburgiafans de grondleggers zijn geweest van het huidige
hooliganisme!
Eenmaal aangekomen in de catacomben konden de spelers nog steeds
niet naar de douche. Een hele rij belangrijke mensen wilden wel een
einde weg kletsen. Zelfs door de Brunssumse Raad van Elf kregen de
spelers “een geestige speech voorgeschoteld, die met een daverend
allaaf uit alle kelen werd besloten”. Na de douche moesten de spelers
met diligences, landauers en koetsen nog een uur lang door
Amsterdam rondgereden worden. Ergens binnen in de stad werden alle
Limburgiaspelers benoemd tot “Ere-burger van Damstad”. Uiteindelijk
kon men dan toch de weg terug naar Limburg gaan maken. Het station
Sittard was de eindbestemming. En daar stond weer een heel blik
hotemetoten die allemaal hun zegje wilden doen.
12

Buiten het station stond
“een eindeloze stoet
feestelijk versierde
wagens “, die via
Geleen de tocht naar
Brunssum zouden
gaan maken. Daar
werden de dikke rijen
wachtende mensen in
een troosteloos
neersijpelende regen
zwaar op de proef
gesteld. Aan de grens
van Brunssum werden
de voetballers
opgewacht door dhr.
van Kordelaar, voorzitter van het feestcomité. Uiteraard voor een
toespraak. Daarna kon de zegetocht door Brunssum plaatsvinden om te
13

eindigen op de trappen van het gemeentehuis om te luisteren naar een
muzikale hulde van het Rumpens en het Brunssums mannenkoor
alsmede het statige Heerlense Politie-Muziekcorps. Daarna moest men
naar binnen om in de feestelijk versierde raadszaal te luisteren naar wat
de burgemeester op het hart lag. Origineel was wel een nieuw
kampioenslied, ten gehore gebracht door de heren J. van Oppen, A.
Janssen en G. Herber, begeleid door de accordeonist Droomers.
Buiten het gemeentehuis wachtte een hossende gemeente die het
laatste deel van de zegetocht tot het hoogtepunt bracht. “De
wekenlange, haast ondraagbare spanning had zich ontladen in een
uitgelaten dolvrolijke stemming, die tot ver buiten Brunssum haar
weerklank vond”. Uiteindelijk mochten de spelers dan toch naar zaal
Claassen “waar onze kampioenen resideerden” voor hun welverdiend
pilsje!
De tekeningen zijn ontnomen uit het clubblad en gemaakt door Ger van
Goethem. De foto is gemaakt door W. Senden.
14

Dialect
Mieng Jeug
Doa woa mieng ouwesjhoes nog sjteet
Deelde ich mit broar, leef en leed
Hont der pap en de mam, daag en nach
Os mit de nuëdige zurg groeët gebrach
Eëpel en alle greunte houwe vier in d’r gaat
En sjpilde in d’r hof, of ’t druug woar of naat
Huvelle, mit de tol sjpiele en belke trekke
Wat woare die luuj um te verekke
Bei der Neut op de trepkes zitte
Achter der Zeele van Schaik, sente sjtikke
Bei d’r Kessels Roos ruuke aan ’t broeëd
En op d’r Sittarderweg bleef ’t jungske Verwer doeëd
En gong mit ing reep en heutje uëver gen sjtroate
Of d’r winkvoeëgel oploate
En oet d’r zomp waterhónder en negerpie….. verkope
Sjlegter Gorisse houw ee verke gesjlag
De wiesvrouw “Unger”houw ee kink gebrag
En vier holde bei Collaris de waar
En kleen Niekske rökde in ’t portaal ing dieke sigaar
Vuur ée kwartje ing tuut friete bei d’r Hermans Huub kope
En dan mit de jonge noa d’r zankberg lope
Jan Halmans
Weigank
’t Woar vuur bewoeëners va Boenssem i vreuger ieëwe neet
gemekkelig um ’t dageliks broeëd te verdenen. Broenssem dat a der
rank va de sjoeëne mar onvruchbare groeëte heij loog. Broenssem
houw alling get vruchbare gronk a de ziej va Austeroa en Merkelbék,
mar die woare i egendom, in deë tied va der adel, zoë wie de fam. De
Negri, Vos en Clutt. Wat uëverbleef woar gronk op Rumpe en
Sjrievershei en die besjtong oet veul kling persele zankgronk die get
haver, rogge en bookweit oplieëverde. Op dizze gronk weulde de kling
boere vuur ee gans erm besjtoa.
15

En greun weië woare op die sjtukker gronk och neet te vinge. Doa-um
moos ’t vieë ’t doeën mit get a gen Heij en d’r busj-rank. Der milk-kuijsjieëper,
dreef jieëkere murge de kuij va ’t ganse durp bij-ee noa de
plaatsje, woa nog get greun-voor vuur nieks te kriege woar. ’t Woar,
doe va de ganse gemeensjap.
De kuij woare op dizze weigank gans aafgerich.
Went me vreug i der murge op gen, sjtroat de treut hoeët va der kuijsjieëper
da houwe de boere nieks angesj te doë, es de kuij i der sjtaal
los te make va der krub. De kuij lepe da hél, noa gen sjtroat, um zich a
te sjléte bij de anger kuij. De kudde gruide a i gen durpsjtroat en
gondeweg gonge ze vlot noa de plaatsj woa nog get graas te vinge
woar.
Eëve zörgelik en ordentlig, brach der sjieëper i der noa-middig de kuij
werm trük i gen durp en jieëker kouw wis genoa, wienieë ze de rei mos
verloate, en durch de poat va heur eëge erf oplope, noa ze ieësj get
gedronke houwe a ’t beëksjke dat langs de Durpsjtroat leep.
Dat sjtukske durpsleëve kos me jieëker daag zieë va april bis oktober.
Jan Halmans
Bronnen: Wandelingen in en om Brunssum van W.J. Vromen
Brunssum de eeuwen door van pastoor W. Moonen
Druk. Druk.
Ich hub ’t druk, ich hub ‘t druk,
Bring mich noe neet van mien sjtuk.
Dat huër-ste ummer mieër in dizze tied,
Déks geet dat natuurlik ooch veuël te wied!
D’r aan sjuldig makt zich jieëderee,
Veuël van os zigke noe eemoal neet geer nee!
Jieëderee helpe is wat vier wille,
Mér doa aan kinne vier os ooch vertille!
Doarom hubbe vier ’t ooch ummer druk,
’n bedreiging vuur os ege geluk!
Mér d’r is natuurlik ooch de huidige maatsjappie,
Die de drukte makt, mit minder tied vuur vrie!
Die alleen mér vriegt noa prestere en ummer mieër,
16

In die vroag is déks geen plaatsj vuur veuël vertier!
Die maatsjappie die ummer mieër ooch noa ’t individu kiekt,
Tenminste dat is woeë ‘t de litste joare op liekt!
‘t buurtgeveul, ’t same dinger doeën, same sjterk,
Dat wurd minder, wat-ste ooch dudelik merks!
En dat terwiel vier alleen de sjtried neet aan kinne,
Alleen same vilt d’r zoeë veuël te winne!
Druk zun en ‘t druk hubbe is good, mér raak neet gans van sjlaag,
Maak ooch tied vriej om te kinne genete van al die daag,
Die dich in ’t leëve zunt gegeëve,
Ze zunt flot vuurbie, dan is d’r nieks mieër te beleëve!
Maak wirk d’r van om ‘t “same-geveul” weer te creëre,
Om zoeë weer een extra sjtuk socialer te weere!
En pries ’t individu neet d’r hieëmel in,
Want same zunt vier sjterker en hubbe vier veuël mieër gewin!
Ron Logister.
Lieëver neet beleëve!
D’r zunt van die momente in ’t leëve,
Die wils-te lieëver neet beleëve.
Mér ze huëre d’r bie, d’r onger oet komme vier neet,
D’r vuur weg lope kinne vier neet, tot os groeët verdreet!
Es vier same sjterk zunt, kinne vier ooch dan wieër goan,
Want zoeë wie vier wete geet ’t wieër in os besjtoan!
Zoeë zal degene deë ’t betruf ‘t ooch wille,
Alleen kint deë dat déks neet mieër noa vertille!
Ron Logister.
17

Pieëpel
Ummer döl en roeteleboet!
Vloog d’r pieëpel
Noe heëj en dan doa,
Heë fladdert alle blumkes noa
Va blom bis blom
En alles um de buët
Wie zich dat gehuët
Ee muulke hei, en get nektar doa
Ueveral drop en draaf
Zoeë fladdert d’r pieëpel ozze gaad oet!
Jan Halmans
Kirmes oppe ouwe mert
Es kleen menke weet ich nog, woar der kirmes oppe ouwe mert.
‘t Zoeëmesj woar ‘t op ‘t Linjeplein en in oktoeëber oppe ouwe mert.
Vier vonge der wintjer of klene kirmes, der kirmes van de ouwe mert,
ummer der gezelligste.
De besjloateheed makde ‘t wermer.
Vier koame dan altied nui bie ee bie oma, en dan mit alleman noa de
kirmes.
Vuur dat vier bie oma woare koamst-e op de hook
Kirksjtroat/Durpsjtroat al der ieësjte kroam teëge.
Doa sjting altied inne vusjboer.
Dan landje vier bie oma aa, koffie mit vlaa!
Van die richzige huffe-vlaa, zoeë wie vlaa huërt te zin.
Went ‘t tied woar dan trokke vier mit alleman de Durpsjtroat aaf richting
kirmes.
Bie Piet Schobben klonk dan al de meziek, ‘t woar kirmes in oud
Broenssem, ‘t woar fieës!
Langs de kantj van de sjtroat zoot ene mit ene trikzak en de patsj vuur
zich en probeerde zoeë get bie-ee te sjarre.
Der kirmes zelf woar verdeeld, links en rechts van de Durpsjtroat.
‘n Karresel, sjeettent, sjloek en prul.
Al wat ‘t zoeë al op ene kirmes gieëft, in die tied ooch nog sjuutjes.
18

Went vier kinjer os genog geammeseerd houwe dan ginge vier weer op
oma aa.
Bis aa Piet Schobben gong dat good.
Doanoa mooste de vrouwluuj en kinjer alleen wiejer.
De mansluuj koame waal noa.
Es vier dan oma alles van de kirmes vertild houwe, dan gonge vier weer
boet sjpieële.
Went de mansluuj noa ‘n paar drupkes op oma aa trokke, woar der nog
‘ns get te eëte
Dan meug en voldoan op heem aa.
Dat woar nog ‘ns kirmes, oud Broenssem op zien bis!
Mit de kirmes van de ouwe mert is ooch ‘n sjtukske oud Broenssem
gesjtorve.
De ouwe mert ligkt al veuël te lang zoeëmer te ligke.
‘n Hart dat neet mieë klopt.
Noa joare breuzele zunt Durpsjtroat en ouwe mert eindelik opgeknap, ´t
woar mieë wie hoeëgnuëdig! Noe weer get loate gebuëre op deë
vernuujde mert, angesj hubbe vier ´n nuuj lief, mer oane leëve.
Dan is ´t insigste wat os blief, …..de herinnering aan kirmes oppe ouwe
mert.
Wiel Roeselers
Wat der zoeëmer bringt
’t Vasteloavespekske hingt
Frisj gewesje in de kas
Poasjtek aan inne balk
Oppe zulder vas
De fieëste van ’t vreugjoar
Hubbe vier gehad
En noe wachte vier verlangend
Wat der zoeëmer in petto had
Witte wolke, der hieëmel blauw
Zonnesjtroale op dien gezich
Der ene ’n nuje leefde
Der angere bliej mit ’n vertroewd gezich
Wiel Roeselers
19

Loetsje
Went me es baby in der ege luijer
Uëver de drek deed roetsje
Dan is ’t toch zoeë lekker
Om aan diene doem te loetsje
Wie kos me es kindj verlekkerd
Bie der bekker doer de etalaasj klotse
Went doa loge zon lekkere lolly’s
’n Fieës om aan te loetsje
’n beugelflesj mit water
En doa get lakrits in loate roetsje
Dan noa ’n paar daag sjuumke trikke
Dat is pas lekker loetsje!
En wurd me weer get ouwer
Vuurbie is klumme, sjpringe, roetsje
Dan trufs doe ’n meëdje
Dat is toch zoeë lekker …..
Wiel Roeselers
Doe kins huuje-daags
beëter ingelsje onzin
oetkroame es in ’t plat
geliek hubbe.
20
Wiel

Der wurdt weer plat gekald!!!
Der dialectgroep geet, same mit de dialectgroep van os
zustervereniging “de Veersjprunk” oet Onderbanken, dizze zoeëmer ‘n
twieëtal dialect-vuurdrachte in ‘t Nonke Buusjke geëve.
‘n Sjieke combinasie; ‘t nostalgise Nonke Buusjke geleëge in ‘t sjoeëne
decor van de Sjilvese buussje en ‘n bloomleëzing in os sjmuijig dialect!
21

Het Brits Militair kerkhof Brunssum.
Door: Ruud Scholten. Foto’s: Ruud Scholten.
Op dit Britse ereveld, aan de Heufstraat in Brunssum liggen 328 graven
van in de Tweede Wereldoorlog gesneuvelde militairen van het
Gemenebest. Bij elk graf is een zerk van wit natuursteen geplaatst.
Op het ereveld staat een uit Portland-natuursteen vervaardigd “Cross of
Sacrifice” (offerkruis), een circa 4 meter hoog kruis waarop een bronzen
zwaard is bevestigd. Het "Cross of Sacrifice" staat symbool voor de
Britse militairen die tijdens de Tweede Wereldoorlog in Nederland
gesneuveld zijn.
Het merendeel van de in Brunssum begraven militairen sneuvelden in
de omgeving Rimburg - Scherpenseel – Palenberg - Geilenkirchen,
plaatsen op Duits grondgebied, op slechts enkele kilometers van
Brunssum verwijdert. Op 18 november 1944 werden de eerste
gevallenen begraven. Rond nieuwjaar 1945 bedroeg het aantal
gesneuvelden al 150.
Op 8 januari 1945 bracht men een 50-tal gevallenen naar Brunssum. Zij
kwamen om bij het ruimen van mijnen in een gebied, even over de
Duitse grens. Het begraven van de lijken kon echter niet meer op
dezelfde dag plaatshebben. Daarom werden de lichamen voor één
nacht in het portaal onder de toren van de St. Gregoriuskerk
neergelegd. De volgende dag werden deze gevallenen begraven in het
zogenaamde massagraf.
22

Van de omgekomenen behoorden er 31 tot de 241 th Field Coy R.E.
(Royal Engineers) en 19 tot de 4 th Bn.K.O.S.B. (King’s Own Scottisch
Borderers).
Het Brits Militair kerkhof werd tussen 1945 en 1947 aangelegd door het
Britse leger en de “Directorate of Graves Registration and Enquiries”.
De eerste graven op het kerkhof werden gemaakt door een “Advanced
Dressing Station” en een “Casualty Clearing Station” gelegerd in
Merkelbeek.
Van één van de 328 militairen is de identiteit onbekend gebleven.
In alle 140 landen, waar de “Commonwealth War Graves Commission”
(CWGC) verantwoordelijk is voor het onderhoud van de oorlogsgraven,
is de inrichting van Britse erevelden uniform.
De architectuur van de Brunssumse Britse begraafplaats is ontworpen
door de “Commission Architect” de heer Hepworth. De grafstenen en
het “Cross of Sacrifice” werden opgericht in de zomer van 1950. In de
periode 1951-1952 werden de muren en andere architecturale
elementen toegevoegd. De gravering van de grafstenen en het
onderhoud van de begraafplaats gebeurt door het CWGC-kantoor in
Beaurains in Frankrijk. De begraafplaats wordt tijdens het seizoen
eenmaal per week onderhouden en buiten het seizoen eenmaal in de
14 dagen.
"Comité eerbetoon gesneuvelde bevrijders".
Nog geen drie maanden, nadat de eerste gesneuvelden op het Brits
Militair Kerkhof begraven waren, werd uit de burgerij een comité
gevormd, dat de verzorging der graven op zich nam. Dit gebeurde op
23

10 februari 1945. Het comité noemde zich "Comité eerbetoon
gesneuvelde bevrijders".
Op 20 november 1946 besloot het comité op te gaan in het landelijke
verband van het Nederlands Oorlogsgravencomité en wel als “afdeling
Brunssum”. De installatie van laatstbedoeld comité had op 26 april 1946
plaats. Er had een aantal burgers uit de gemeente Brunssum zitting in.
Het comité startte met een collecte onder de burgerij voor het
onderhoud van de graven, want dit comité nam zelf het onderhoud en
de verfraaiing van die graven ter hand. Zo werden de eerste paden op
het kerkhof door de comitéleden zelf aangelegd. Zij plantten er ook de
eerste rozenstruiken . Die rozenstruiken moesten op tweede paasdag
1945 in Sevenum worden gehaald. Dat moest op een algemeen
erkende zondag gebeuren, omdat de toen beschikbare vrachtauto’s op
werkdagen uitsluitend gebruik mochten worden ter uitoefening van
bepaalde omschreven diensten. Het comité zorgde tevens, dat er op
het kerkhof gras werd gezaaid. Later nam het comité voor het
verrichten van werk op het kerkhof een tuinman in dienst. Deze laatste
werd door het comité bezoldigd. Daarna nam "Imperial war graves
commision" het onderhoud, de verdere aanleg en de afwerking van het
kerkhof (ook financieel) over. Niettemin restte voor bedoelde afdeling
van het N.O.O.C. (Nederlands Oorlogsgraven Comité) een belangrijke
taak n.l. de ideële grafzorg. Hieronder wordt onder meer verstaan het in
stand houden van het contact tussen comité en adoptanten en de zorg
voor de nabestaanden der gesneuvelden, die een bezoek brengen aan
het graf van hun gesneuvelde dierbaren, evenals het organiseren van
een jaarlijkse herdenking.
Herdenkingen
De eerste officiële herdenking der gevallenen vond plaats op
Pinkstermaandag 1945. Op die tweede Pinksterdag werd enkele jaren
achter elkaar een herdenking gehouden. Toen de 4 e mei als nationale
herdenkingsdag werd aangewezen werden de plechtigheden van de
tweede Pinksterdag naar de 4 e mei verplaatst. Hier zij vermeldt, dat het
comité over een fotoarchief beschikt, waarin zich ook foto's bevinden,
die op bedoelde herdenkingen betrekking hebben.
Adoptanten
Het comité droeg er zorg voor dat elk graf werd geadopteerd. Er
meldden zich in totaal 460 adoptanten, terwijl er slechts 328 graven
waren die konden worden toegewezen. De adoptanten hebben zelf
24

zinken hulzen in trechtervorm aangeschaft. Deze hulzen worden van
tijd tot tijd gevuld met snijbloemen en op de graven gezet.
Foto: Ultieme verbroedering na 65 jaar! De Britse veteraan Cecil
Newton en de Duitse Generaal Egon Ramms (Commander Joint Force
Command Brunssum) nemen samen deel aan de plechtigheden op 4
Mei 2010 op Brunssum War Cemetery
Bronnen
- Commonwealth War Graves Commission (CWGC).
- Gemeente Brunssum.
- www.warcemetery.nl
- www.deruudsite.eu
Voor meer informatie kunt u met mij contact opnemen via emailadres
warcembrsm@live.nl. Verder kunt u mij via hetzelfde emailadres
benaderen als U nog foto’s of andere informatie heeft betreffende het
kerkhof, of een van de gesneuvelden. Ook met foto’s uit de Tweede
Wereldoorlog: 1940-1945 in Zuid-Limburg, maakt U mij heel gelukkig!
Uiteraard komen de originele foto’s, na gescand te zijn, weer netjes
retour. Bij voorbaat dank, Ruud Scholten.
25

DE VERKOOPADRESSEN ZIJN:
1. Boekhandel Rozeman Kerkstraat 35 Brunssum.
2. Boekhandel Readshop Kerkstraat 24 Brunssum.
3. Sigarenmag. ‘t Schwaamhoes Beekstraat 26 Schinveld.
4. Sigarenzaak Hermans Rumpenerstr. 5 Brunssum.
5. Filiaal sigarenzaak Hermans Wijenweg 199A Treebeek.
Prijs € 15.—
27

Plan Uw Kantoor is gevestigd in Brunssum op de Kerkstraat 326
Wat kan Plan Uw Kantoor leveren of voor u betekenen?
• Computers op maat. (wij maken graag een vrijblijvende offerte)
• Laptops en pc's.
• Printers en multifunctionals.
• Kantoorartikelen.
• Toners en inktcartridges.
• Laptop en computer reparatie.
• Virusvrij maken en opschonen van uw systeem.
• Webdesign, domeinregistratie en hosting.
• Kopieër- fax en scanservice.
• Inbindservice.
• Netwerk beheer.
http://www.planuwkantoor.nu Tel: 045 564 34 92
28