Vertegenwoordiging: definitie, vormen, bevoegdheid - Nevi

© NEVI
pag.: 1 van 4
code: INP-CON-kre-014-bl.doc versie 1
Vertegenwoordiging: definitie, vormen, bevoegdheid
Wat is vertegenwoordiging?
Vertegenwoordiging is het bevoegd verrichten van rechtshandelingen namens een ander.
Het ‘namens een ander’ houdt in dat bij vertegenwoordiging niet de vertegenwoordiger zelf,
maar de vertegenwoordigde wordt gebonden. Als de vertegenwoordiger een koopcontract
afsluit en de vertegenwoordigde betaalt niet, dan is de vertegenwoordigde aansprakelijk.
Volgens de omschrijving is de rechtshandeling ‘bevoegd’ verricht. Als een vertegenwoordiger
optreedt namens de vertegenwoordigde, dan loopt deze laatste het risico dat er
door de vertegenwoordiger fouten worden gemaakt. Deze fouten komen voor rekening van
de vertegenwoordigde: hij is aansprakelijk voor de daden van de vertegenwoordiger.
Vormen van vertegenwoordiging
Er bestaan twee hoofdvormen van vertegenwoordiging: directe vertegenwoordiging en
indirecte vertegenwoordiging. Directe vertegenwoordiging wordt ook wel onmiddellijke
vertegenwoordiging genoemd. Bij directe vertegenwoordiging handelt de vertegenwoordiger
op naam (namens) en voor rekening van de vertegenwoordigde. Het gevolg
daarvan is dat de beoogde rechtsgevolgen niet voor de vertegenwoordiger, maar voor de
vertegenwoordigde intreden. De vertegenwoordigde raakt gebonden, de vertegenwoordiger
‘valt ertussenuit’. Bij het sluiten van een overeenkomst door een directe vertegenwoordiger
ontstaat dus een overeenkomst tussen de vertegenwoordigde en de derde met wie de
vertegenwoordiger de rechtshandeling is aangegaan. De vertegenwoordigde wordt ook wel
principaal genoemd.
Bij indirecte ofwel middellijke vertegenwoordiging handelt de vertegenwoordiger niet op
naam, maar wel voor rekening van een ander (de opdrachtgever). De indirecte
vertegenwoordiger gaat de rechtshandeling aan op eigen naam, zodat de indirecte
vertegenwoordiger door de rechtshandeling zelf wordt gebonden en gerechtigd tegenover
degene met wie hij heeft gehandeld. Eigenlijk is hier geen sprake van vertegenwoordiging
in de strikte zin van het woord, omdat de ‘vertegenwoordiger’ zichzelf bindt en niet degene
voor wiens rekening hij handelt. Bijvoorbeeld: de commissionair die op eigen naam maar
voor rekening van een ander handelt.
Verlening van de bevoegdheid tot vertegenwoordiging
Vertegenwoordiging kan voortspruiten uit diverse oorzaken:
• Uit de wet alleen. Dit wordt de wettelijke vertegenwoordiging genoemd.
• Op basis van volmacht.
• Op basis van lastgeving.
• Op basis van zaakwaarneming.
• Op grond van het ondernemingsrecht.
Wettelijke vertegenwoordiging
Van wettelijke vertegenwoordiging is bijvoorbeeld sprake als ouders voor hun minderjarige
kinderen kleding kopen of wanneer een curator optreedt voor een persoon die onder
curatele is gesteld of zorgt voor beheer en vereffening van een boedel bij een faillissement.

© NEVI
pag.: 2 van 4
code: INP-CON-kre-014-bl.doc versie 1
Vertegenwoordiging op basis van volmacht
Volmacht is geregeld in de artt. 3:60 e.v. BW. Volmacht is de volgens een rechtshandeling
verstrekte bevoegdheid om in naam van een ander rechtshandelingen te kunnen
verrichten. Eenvoudiger gezegd: een ander de bevoegdheid geven tot vertegenwoordiging.
De volmachtgever bepaalt zelf de omvang en de duur van de bevoegdheid waarmee de
gevolmachtigde in naam van de volmachtgever rechtshandelingen kan verrichten. Een
volmacht kan uitdrukkelijk of stilzwijgend worden verleend (art. 3:61 lid 1 BW). Ook de vorm
waarin dat gebeurt (mondeling of schriftelijk) is in beginsel vrij. De volmacht eindigt in de
volgende gevallen (art. 3:72 BW):
• Door dood, ondercuratelestelling of faillissement van de volmachtgever.
• Door dood, ondercuratelestelling of faillissement van de gevolmachtigde.
• Door herroeping door de volmachtgever.
• Door opzegging door de gevolmachtigde.
Een volmacht geeft de gevolmachtigde de bevoegdheid, dat wil zeggen: het recht, om
namens de volmachtgever op te treden en in zijn (volmachtgevers) naam rechtshandelingen
te verrichten. De gevolmachtigde heeft dus een recht, maar hoeft daar geen gebruik
van te maken. Het recht geeft geen plicht om op te treden. Een plicht om te vertegenwoordigen
kan wel voortvloeien uit een andere rechtsbetrekking, bijvoorbeeld op grond van
lastgeving of op grond van een arbeidsovereenkomst.
Vertegenwoordiging op basis van lastgeving
Lastgeving is de overeenkomst van opdracht waarbij de ene partij (de lasthebber) zich
jegens de andere partij (de lastgever) verbindt voor rekening van de lastgever een of meer
rechtshandelingen te verrichten (art. 7:414 BW). Zowel handelen op naam van de
vertegenwoordigde als op naam van de vertegenwoordiger is mogelijk. Als op eigen naam
wordt gehandeld, dan wordt de lasthebber gebonden. Als op naam van de lastgever wordt
gehandeld, dan wordt de lastgever gebonden. Overigens kan de derde de lastgever
aanspreken (= aansprakelijk stellen) als de lasthebber tekortschiet (art. 7:421 BW).
Vertegenwoordiging op basis van zaakwaarneming
Zaakwaarneming is geregeld in artt. 6:198-202 BW. Van zaakwaarneming is sprake als
iemand als vertegenwoordiger voor een ander optreedt zónder daartoe een opdracht te
hebben gekregen. De vertegenwoordiger moet daarbij het doel hebben de belangen van de
ander te behartigen en daartoe ook een redelijke grond hebben. Oftewel, de
omstandigheden moeten het optreden van de vertegenwoordiger rechtvaardigen.
Een zaakwaarnemer is bevoegd rechtshandelingen te verrichten in naam van de belanghebbende,
voor zover diens belangen daardoor naar behoren worden behartigd. Degene
wiens zaken zijn behartigd, is gehouden de zaakwaarnemer de schade te vergoeden die
deze als gevolg van de zaakwaarneming heeft geleden (art. 6:200 BW). Onder schade
verstaan we de kosten die de zaakwaarnemer voor de vertegenwoordigde heeft gemaakt.

© NEVI
pag.: 3 van 4
code: INP-CON-kre-014-bl.doc versie 1
Vertegenwoordiging van ondernemingen
Ondernemingen worden vertegenwoordigd door natuurlijke personen. De bevoegdheid tot
vertegenwoordiging van een rechtspersoon en de omvang van die vertegenwoordiging
worden bepaald door de wet en door de statuten van de rechtspersoon. De rechtspersoon
wordt in beginsel vertegenwoordigd door het voltallig bestuur. Het bestuur is dus bevoegd
om namens de rechtspersoon verbintenissen aan te gaan. Gegevens, zoals namen en
adressen van bestuurders van rechtspersonen, andere bevoegde vertegenwoordigers en
de omvang van hun vertegenwoordigingsbevoegdheid, zijn te vinden in de registers van de
Kamer van Koophandel van het gebied waar de rechtspersoon zich bevindt.
Wat gebeurt er bij onbevoegde vertegenwoordiging?
Van onbevoegde vertegenwoordiging is sprake als:
• De vertegenwoordiger in het geheel niet vertegenwoordigingsbevoegd is.
• De vertegenwoordiger wel bevoegd is, maar niet in deze omvang. Hier is sprake van
overschrijding van de bevoegdheid tot vertegenwoordiging.
• De vertegenwoordiger wel bevoegd was, maar de bevoegdheid is inmiddels vervallen.
Onbevoegde vertegenwoordiging wordt pseudovertegenwoordiging genoemd.
Hoofdregel: geen geldige rechtshandeling
De hoofdregel bij pseudovertegenwoordiging luidt dat er geen geldige rechtshandeling tot
stand komt. De pseudovertegenwoordigde en de wederpartij zijn dus niet gebonden. De
pseudovertegenwoordiger raakt ook niet gebonden aan de rechtshandeling, want de
rechtshandeling vond immers niet in zijn naam plaats. Met andere woorden: er is geen
overeenkomst tot stand is gekomen.
Op de hoofdregel van geen gebondenheid geldt als uitzondering: als de derde zich kan
beroepen op een gerechtvaardigd vertrouwen dat de vertegenwoordiger wel bevoegd was
(art. 3:61 lid 2 BW). Dan kan de vertegenwoordigde toch zijn gebonden aan de door de
onbevoegde vertegenwoordiger verrichte rechtshandeling. Vereisten waaraan hiervoor
tegelijkertijd voldaan moet zijn:
• Er is gehandeld in naam van een ander (directe vertegenwoordiging).
• De schijn van vertegenwoordigingsbevoegdheid is gewekt door de vertegenwoordigde.
• De wederpartij is te goeder trouw. Goede trouw betekent dat iemand iets niet weet en
ook niet kan of moet weten.
Bekrachtiging
De pseudovertegenwoordigde kan de ongeldigheid van de rechtshandeling achteraf omzetten
in een bevoegde vertegenwoordiging. De term daarvoor is bekrachtigen (art. 3:69 BW).
Er komt dan alsnog een geldige rechtshandeling tot stand. Bekrachtiging vindt plaats door
een in beginsel vormvrije mededeling aan de gevolmachtigde of de wederpartij. De
wederpartij die zekerheid wil hebben over de vraag of er nu wel of niet een geldige rechtshandeling
tot stand is gekomen, kan aan de belanghebbende in wiens naam is gehandeld
een redelijke termijn stellen voor bekrachtiging (3:69 lid 4 BW). Als deze termijn ongebruikt
is verstreken, dan weet hij op dat moment waar hij aan toe is: is er geen bericht van
bekrachtiging ontvangen en ook geen negatief bericht (geen bekrachtiging), dan is er geen
rechtshandeling tot stand gekomen.

© NEVI
pag.: 4 van 4
code: INP-CON-kre-014-bl.doc versie 1
Aansprakelijkheid bij onbevoegde vertegenwoordiging
Als de vertegenwoordiger zijn bevoegdheid overschrijdt, dan kan dat soms een toerekenbare
tekortkoming opleveren ten opzichte van de vertegenwoordigde (als die er tenminste
is). Deze kan bijvoorbeeld een lastgevingsovereenkomst hebben gesloten met de
vertegenwoordiger of er kan sprake zijn van een arbeidsovereenkomst waaruit een
(beperkte) vertegenwoordigingsbevoegdheid is voortgevloeid. Het niet nakomen van zo’n
overeenkomst kan een schadevergoedingsplicht van de vertegenwoordiger ten opzichte
van de vertegenwoordigde opleveren.
Een gevolmachtigde moet instaan voor zijn bevoegdheid, aldus art. 3:70 BW. Het ‘instaan’
betekent dat de (pseudo)vertegenwoordiger bij het verrichten van de rechtshandeling een
garantieverplichting op zich neemt ten opzichte van de wederpartij. Het niet nakomen
daarvan verplicht hem tot vergoeding van de geleden schade aan de benadeelde wederpartij.
De (pseudo)vertegenwoordiger moet die schade vergoeden. De vergoeding omvat
het zogeheten positief contractsbelang. De benadeelde moet in zo’n financiële positie
worden gebracht als waarin hij zou zijn gekomen indien wel sprake was geweest van een
toereikende volmacht.