bijlage 4 - HPA

Aan de secretarissen van de Productschappen:
Margarine,Vetten en Oliën F.Claassen
Dranken J.Stassen
Vee en Vlees S.B.M. Jongerius
Pluimvee en Eieren B.Dellaert
Zuivel F.Beekman
Akkerbouw M.Elema
Diervoeder J.den Hartog
Wijn H.Burghoorn
Vis D.A.M.Risseeuw
Geachte Secretaris,
22 februari, 2010
Op 7 december 2009 hebben vertegenwoordigers van de verschillende Productschappen
gesproken over samenwerking. De conclusies van de bijeenkomst zijn bijgevoegd.
Afgesproken is dat bestuurders van de schappen nader overleg zouden hebben.
In het vervolgoverleg van een aantal bestuurders is men gekomen tot een discussienota
‘Productschappen in de Toekomst’. Deze notitie is bijgevoegd.
Wij verzoeken u om de beide notities, het verslag van het bestuurlijk overleg en de
discussienota ‘Productschappen in de Toekomst’, aan uw bestuursleden te doen toekomen en
te bespreken in de eerst komende bestuursvergadering van uw Productschap.
Met vriendelijke groet,
Bram Bierens Jaap Haanstra Annechien ten Have
Siem Korver Henny Swinkels Jan Wolleswinkel

Productschappen in de toekomst
Achtergrond
Productschappen voeren taken uit in een intermediaire rol tussen bedrijfsleven en overheid.
Door ontwikkelingen in de maatschappij en de sectoren waar productschappen actief zijn, is
een discussie gaande over de toekomst en daarbij de toegevoegde waarde van deze instituties.
Wat kan de toegevoegde waarde van de verschillende productschappen zijn in de toekomst,
gegeven de uiteenlopende belangen van de stakeholders en de ontwikkelingen in hun
omgeving? SER, Ministeries, kabinet en vakbonden zijn kritisch maar staan positief ten
opzichte van de rol van productschappen. De politieke partijen, het bedrijfsleven en LTO
laten een gemengd beeld zien, en enkele actiegroepen zijn negatief en zien bij voorkeur de
gehele productschappenstructuur verdwijnen.
De omgeving van productschappen is sterk veranderd, met als belangrijkste macrotrends de
verschuiving van gefragmenteerde sectoren naar de consolidatie van bedrijfsketens en van een
nationaal naar een internationaal speelveld voor primaire sector, verwerkende industrie en
overheid. Deze veranderingen hebben invloed op de toegevoegde waarde van de
productschappen. Strategische vernieuwing is geboden.
Consolidatie en internationalisering vormen een speelveld voor productschappen waarin
faciliteren en dienen centraal staan in plaats van controlerend en leidend. De mate van
consolidatie en internationalisering verschilt per sector. Gevolg is dat de meerwaarde die
productschappen kunnen leveren ook verschilt per sector. De meeste productschappen zullen
wel bewegen naar een meer dienende rol, maar met grote verschillen in snelheid en intensiteit.
Het toekomstbeeld is dat het takenpakket (inclusief medebewind) gaat veranderen en smaller
zal worden. Productschappen mogen misschien wel ’leaner’, maar moeten vooral ‘meaner’
worden en daarbij herkenbaar zijn voor de individuele betaler. Er is echter geen ruimte voor
één benadering daar de fase waarin zich de verschillende sectoren zich bevinden verschilt. Er
is diversiteit in behoeftes en veranderingssnelheid tussen sectoren. Het is juist de
slagvaardigheid die productschappen hard nodig zullen hebben om waardevolle activiteiten
voor hun stakeholders en/of heffingbetalers te kunnen blijven leveren.
Concreet
• Behoud van de PBO’s met een faciliterende en dienende rol, een aanpassing van het
takenpakket en een beperkt medebewind verantwoordelijkheid
• Het PBO dient een platform te zijn voor de sector met een vertegenwoordiging van
betalende ondernemers (dragende organisaties) en de werknemers; de samenstelling dient
hier een afspiegeling van te zijn.
• Taken aanpassen voor de verschillende sectoren met specifieke expertise op een beperkt
aantal terreinen (bijvoorbeeld voor fytosanitair en veterinair beleid).

• Snelheid van transitie van het PBO kan verschillen tussen de verschillende PBO’s
Gevolg
• Instellen van versschillende bestuurskamers met focus op de cruciale kennis (zo nodig met
medebewind) en de herkenbaarheid naar betalende ondernemers en de werknemers. De
bestuurskamer wordt voorgezeten door een onafhankelijk voorzitter met de dagelijkse
leiding door een directeur (tevens secretaris van de bestuurskamer).
• Back-office ten behoeve van de bestuurskamers zal moeten fungeren als een
dienstverlener (effectief en efficiënt) naar de bestuurskamers. De back-office heeft een
directeur met een raad van toezicht bestaande uit de directeuren van de bestuurskamers.
• Herkenbaarheid naar de betaler en dus de sector. De structuur en de infrastructuur
(bijvoorbeeld gebouwen) moet hieraan ondergeschikt zijn.
18 februari 2010
Bram Bierens Jaap Haanstra Annechien ten Have
Siem Korver Henny Swinkels Jan Wolleswinkel