Wereld zonder arm en rijk - Gabor Lodi

anderd. De arbeider is min of meer vrij te kiezen bij welke kapitalist hij
terechtkomt, hij is niet vrij om een ander productiesysteem te kiezen.
Vanaf de intrede van de stoommachine werden kinderen en volwassenen
tijdens de arbeidsdag opeengepakt in vochtige en benauwde
fabriekshallen. De machines waren niet beveiligd en de arbeidsdeling
was zover doorgevoerd dat de arbeider de hele werkdag dezelfde
handeling moest verrichten. Nachtarbeid en ploegendiensten
werden ingevoerd om maximaal nut uit de machines te halen. De
lengte van de arbeidsdag bedroeg gemiddeld zestien uur en het lage
loon dwong de arbeiders voedsel van slechte kwaliteit te kopen.
Het brood dat hij at werd gemaakt van het afvalmeel dat door herhaaldelijk
malen van de molenstenen vermengd was geraakt met
slijpsel van de stenen. De krappe woonverblijven waren vochtig en
gehorig en in de arbeiderswijken waren nauwelijks sanitaire voorzieningen.
De lucht in de achterbuurten van de steeds groter wordende
steden waarin zij woonden was sterk vervuild door de fabrieksuitlaatgassen
die rechtstreeks de lucht in werden geleid. Door grote kindersterfte
was de gemiddelde leeftijd van de arbeider niet hoger dan
vijfendertig jaar.
De misstanden die de uitbuiting veroorzaakte waren zo erg, dat arbeiders
zich met gevaar voor eigen leven in vakverenigingen organiseerden.
Hun opeenhoping in productiehallen bevorderde de mogelijkheid
tot vereniging. In het begin richtten de arbeiders hun verzet
tegen de machine, het meest voelbare en zichtbare onderdeel van
de uitbuiting. Zij vernielden de naaimachines die de weefgetouwen
vervingen, omdat zij bang waren werkloos te worden. Later eisten zij
vanuit de vakverenigingen hogere lonen, betere werkomstandigheden
en meer zeggenschap. Met hun opstanden dwongen de arbeiders
in 1871 in Groot-Brittannië het recht op vrije vakvereniging af. Als
reactie drongen de kapitalisten in Engeland aan op wettelijke strafbaarstelling
van staking, zonder succes. De vakverenigingen richtten
kassen op voor onderlinge hulp bij ziekte, ongeval en overlijden, en
voor de financiering van stakingen om hogere lonen en verbeteringen
in de arbeidsomstandigheden af te dwingen. De strijd voor beperking
van de arbeidsduur, hoger loon, afschaffing van kinderarbeid
en wettelijke regeling bij ziekte, arbeidsongeschiktheid, ouderdom en
werkloosheid, kostte veel arbeiders hun leven.
Dankzij de arbeidersstrijd werden loonsverhogingen en verschillende
sociale wetten afgedwongen, maar deze rechten werden waar mogelijk
beperkt en weer afgeschaft. Wanneer door middel van staking
verkorting van de arbeidsdag was bevochten, werd de snelheid van
de machines opgevoerd waardoor de werkdruk toenam. De uit de
Middeleeuwen stammende wet die verbood kinderen tot dertien jaar
meer dan twaalf uur te laten werken, werd vanaf de periode van
21