Nieuwsbrief N - Christenen voor Israël

Nieuwsbrief NUMMER
44
17e jaargang, januari 2013
Giften op rekening 52.93.10.252 van
Christenen voor Israël in Nijkerk, o.v.v. ‘Holocaustoverlevenden’
CBF
“Zoals iemands moeder hem troost, zo zal Ik u troosten;
ja, in Jeruzalem zult u getroost worden!” (Jesaja 66:13)
Als de dag van gisteren ...
KEUR
Postbus 1100, 3860 BC Nijkerk
Tel. 033-245 88 24
secretariaat@christenenvoorisrael.nl
www.christenenvoorisrael.nl
Redactie: Christenen voor Israël
Foto’s: CvI
Troost de overlevenden van de Holocaust
Het oogt een vakantiekiekje. Een
mooi groen grasveld, een paar
oudjes die een dagje uit zijn.
Mooi weer ... In werkelijkheid
lopen ze op een massagraf. Hier
liggen hun familieleden die
soms voor hun ogen werden
neergeschoten door de nazi’s.
Deze mensen overleefden het. Maar
hebben zij zich daar ooit over kunnen
verblijden? De meesten van hun
familieleden waren vermoord. Hun
gemeenschap uitgeroeid. Een leven vol
verdriet en trauma’s.
Een leven van verdriet
Tot overmaat van ramp hebben veel
overlevenden van de Holocaust het na
de oorlog erg moeilijk gehad. Ze werden
niet begrepen. Soms geloofden de
mensen zelfs niet wat er was gebeurd.
Sommige overlevenden konden
vanwege de diepe trauma’s niet normaal
functioneren en vervielen in armoede.
Het is een bittere werkelijkheid dat vele
overlevenden hebben gewenst dat zij
het niet hadden overleefd, omdat hen
dan een leven van verdriet zou zijn
bespaard.
Troost Mijn volk
In deze nieuwsbrief leest u over
enkelen van deze overlevenden van
Op een willekeurige dag, ruim zeventig jaar geleden, op 10
december 1942, arriveerden er drie transporten in Auschwitz,
uit Nederland, Berlijn en Małkinia, met in totaal 4487 Joden. Na
selectie werden 728 mannen en vrouwen geregistreerd in het
kamp. 3759 Joden werden omgebracht in de gaskamers.
Eén van de mensen uit dit transport was Zalmen Lewental,
die later geselecteerd werd voor het Sonderkommando,
een ploeg van gevangenen die werden gedwongen om de
doden uit de gaskamers te halen en hen te verbranden in de
crematoria. Hij was één van de leden van het verzet binnen
het Sonderkommando en één van de leiders van de opstand
die plaatsvond op 7 oktober 1944. Hij liet een manuscript
achter dat in oktober 1962 in de grond werd gevonden, vlakbij
‘Het is een bittere werkelijkheid
dat vele overlevenden hebben
gewenst dat zij het niet hadden
overleefd’
de Holocaust. Ook leest u over diverse
projecten om deze mensen, hoe laat ook,
toch nog iets van troost te bieden, hoe
de ruines van één
van de crematoria.
Dankzij zijn
geschriften, weten
we vandaag de dag
hoe die opstand tot
stand kwam.
schraal deze ook mag lijken.
We hopen dat deze nieuwsbrief u zal
motiveren om dit prachtige werk te
ondersteunen. Uw gift kan iets van
troost betekenen in het leven van een
overlevende van de Holocaust.
“Troost, troost Mijn volk”, zegt de Heere
in het Bijbelboek Jesaja (hoofdstuk 40:1).
Dit is misschien wel een van de meest
praktische en dringende mogelijkheden
om dit in de praktijk te brengen.
Helpt u mee? Alvast hartelijk dank.
Overlevenden van
de Holocaust leven
nog elke dag met de
herinnering aan en de trauma’s van wat er destijds gebeurde,
als de dag van gisteren ...
H O L O C A U S T O V E R L E V E N D E N

Leven met waardigheid
Paulina Ganasov droomde ervan actrice
te worden. Helaas kreeg Paulina al
op jonge leeftijd te maken met ontberingen:
de ondenkbare verschrikkingen
van de negenhonderd dagen lange
belegering van Leningrad, een periode
die ze ternauwernood overleefde;
haar vlucht naar de door nazi’s bezette
Kaukasus; en de onderdrukking tijdens
het Sovjetregime.
Paulina pakte haar leven desondanks
op. Ze trouwde, werd lerares literatuur
en maakte alija naar Israël in 1992. Vijf
jaar geleden overleed haar echtgenoot.
Zoals zoveel oudere immigranten uit
de voormalige Sovjet-Unie, leefde
Paulina op de armoedegrens. Ze had
niet de middelen om een appartement
te kopen. Ze was toen 82 jaar en had
geen idee waar ze naartoe moest en
wat er met haar zou gebeuren.
Het Amigour Beschermd Wonenproject
in Holon redde Paulina en biedt haar
veiligheid en comfort, in een zorgzame
en hechte gemeenschap. Haar
dagen zijn nu gevuld met het volgen
van lezingen, ulpan (Hebreeuwse les)
en dramalessen. Ze heeft regelmatig
vrienden op bezoek in haar smaakvol
ingerichte appartement.
“Ik ben niet alleen, maar deel van een
grote familie hier”, zegt Paulina. “Amigour
maakte het verschil tussen een
leven vol zorgen en eenzaamheid en
een leven met warmte en waardigheid”.
Een van de vele activiteiten die de
dagen van Paulina vullen is het spelen
van een rol in een toneelstuk.
Via het Joods Agentschap zorgt
Amigour voor huisvesting van 7.500
oudere alleenstaanden, waaronder veel
overlevenden van de Shoah.
“En onze hoop voor u is vast, in de wetenschap dat u, zoals u deel hebt a
Steun in bange dagen
Na het einde van de Tweede Wereldoorlog kwamen rond de
800.000 overlevenden vanuit Europa naar Israël. Het duurde vele
jaren voordat psychosociale hulp zich liet organiseren. Een van de
projecten voor de hulp aan Holocaustoverlevenden is het werk van
de organisatie Amcha. Sinds de oprichting in 1987 heeft Amcha zo’n
49.000 overlevenden geholpen, onder wie Malka en Vitkah.
Te oud om mee te vechten
“Als ik de raketten en granaten uit
Gaza nu weer zie overkomen en soms
hoor inslaan, moet ik terugdenken
aan de tijd dat ik als jong meisje van
vijftien jaar in het getto van Warschau
woonde”, vertelt Malka uit Be’er Sheva.
“Wekenlang werden wij beschoten door
de nazi’s. Als leeuwen vochten wij voor
ons leven. Voor het verzet smokkelde
ik voedsel van buiten het getto via de
riolen naar binnen. Wat waren wij sterk
en heldhaftig. Samen met mijn broertje
heb ik toen die strijd gewonnen. Wij
hebben het overleefd, als weinigen van
onze familie. Nu ben ik 85 jaar en moet
ik thuisblijven terwijl mijn land wordt
aangevallen. Met angst en onmacht
moet ik afwachten, te oud om mee te
vechten. Mijn gedachten gaan dan terug
naar ons gezin, het huis van mijn jeugd,
In de afgelopen weken werd ik bijna
dagelijks gebeld door Amcha. Wat een
geweldige steun in bange dagen.”
De Shoah nooit vergeten
“Ik werd in 1922 in Wilna, hoofdstad van
Litouwen, geboren”, vertelt Vitkah uit
Haifa. “Toen de oorlog uitbrak, was ik
zeventien jaar. Ik was een mooi meisje.
Alle Joden, ook ons gezin, moesten
gaan wonen in het getto. Met vrienden
vluchtte ik. Wij hielden ons schuil in de
eindeloze wouden, ver buiten de stad.
Russische en Poolse partizanen namen
ons op. We leerden ‘het vak’ en werden
ervaren vechters. We bliezen bruggen
en elektriciteitscentrales op en maakten
spoorlijnen en zuiveringsinstallaties
onklaar. We ruimden de vijand uit de
weg. Onze eenheid Joodse vechters
bereikte Palestina en werd ingezet bij de
ondergrondse voor de onafhankelijkheid
van Israël (1948). Al onze families bleken
vermoord door de nazis. Later woonden
wij in een fijne kibboets. Het leven
werd goed. Maar de Shoah kon ik nooit
vergeten. Vandaag ben ik negentig jaar,
een kwetsbare weduwe. Het zijn lieve
mensen bij Amcha”, zegt ze met tranen
in haar ogen. Vitkah wijst om zich heen.
“Nu is hier mijn thuis”.
Steun dit werk
Wij kunnen dit bijzondere werk niet
steunen zonder uw hulp. Doneer
daarom uw gift voor steun aan
Holocaustoverlevenden. Gebruik
hiervoor de acceptgiro of zie
rechtsonderaan deze nieuwsbrief
Een Holocaustherdenkingsbijeenkomst bij Amcha. | Foto: Gili Yaari / Flash90

an het lijden, zo ook deel hebt aan de vertroosting.” (2 Korinthiërs 1:7)
Nooit troost gevonden
In Beit Joles, een bejaardencentrum in Haifa voor Nederlandssprekende senioren, is
Louis Mossel (84) aanvankelijk niet bereid om een interview af te geven. Maar later
blijkt dat hij ons toch wel graag zijn verhaal wil vertellen.
“Ik ben er eigenlijk op tegen,”
begint Louis Mossel, “maar
misschien heeft het wel nut. Ik
weet het niet. Als je nu hoort
hoe Iran nucleaire bommen
voor ons aan het maken is,
blijkt maar dat ik toch gelijk
heb gehad met wat ik als
kind besloten heb: om niet te
trouwen. Dat was tijdens de
Tweede Wereldoorlog. Ik was
toen een jaar of tien, elf.”
Dhr. Louis Mossel
Zogenaamd gered
“Ik kwam in het ziekenhuis
vanwege longontsteking. En na een paar weken begon ik me
af te vragen waarom mijn ouders me niet kwamen bezoeken.
Al mijn broers en zussen waren
één voor één bij mijn ouders
vandaan gehaald tot er nog
drie broertjes overbleven. Op
een dag kwam mijn tante me
vertellen dat mijn ouders ook
waren weggevoerd. Toen een
zuster mij zag huilen en vroeg wat er was, zei ze: ‘oh, mijn
ouders zijn ook weggehaald’. Alsof dat een troost was. Je
probeerde de ene ellende met de andere te verzachten…
Het was het Joods Israëlitisch ziekenhuis aan de Keizersgracht.
Toen dat gesloten werd en de mensen weggevoerd werden,
heeft mijn tante me eruit gehaald zodat ik zogenaamd ‘gered
werd’, weet je wel.”
Vergeten massagraven
‘Toen een zuster mij zag huilen en vroeg wat er was,
zei ze: ‘oh, mijn ouders zijn ook weggehaald’. Alsof
dat een troost was.’
Overal in Oekraïne liggen
massagraven, waar de Joden tijdens
de Shoah werden heengevoerd
en neergeschoten. Massagraven
van enkele honderden tot
tienduizenden Joodse slachtoffers.
In de jaren na de oorlog zijn deze
massagraven in vergetelheid
geraakt. Slechts de ouderen die de
oorlog meemaakten weten van het
bestaan. Om de herinnering aan het
lot van de Joden in ere te houden
plaatst Koen Carlier in Oekraïne
namens Christenen voor Israël monumenten bij vergeten massagraven om Joden een
plaats te geven om te rouwen.
Giften op rekening 52.93.10.252 van
Christenen voor Israël in Nijkerk, o.v.v. ‘Holocaustoverlevenden’
Nog altijd spijt
“Ik had hele lieve ouders. Mijn
vader had een boekenhandeltje
met een kar waarmee hij in
de straten boeken verkocht.
Op een dag vroeg hij me om
een gulden naar mijn moeder
te brengen. Dat was in die
tijd een fortuin. Ik heb daar
toen onderweg een fiets van
gehuurd. Thuis hoorde ik later
mijn ouders erover praten in
de keuken. Het was natuurlijk
een enorm bedrag voor een
gezin met twaalf kinderen. Ze
hebben me er nooit voor gestraft. Zie je hoe goed mijn ouders
waren? Ik heb er nog altijd spijt van, maar ik heb nooit sorry
kunnen zeggen.”
Aan het einde van zijn
verhaal, zegt Louis Mossel:
“Zo zie je wel dat het voor
mij makkelijk was om
te besluiten om niet te
trouwen. Want zo iets wil ik niet meer meemaken.”
Als ik hem vraag of hij ooit ergens iets van troost in heeft
ervaren, antwoordt hij: “Nee, nooit.”
4Lees een uitgebreidere versie van dit interview op
christenenvoorisrael.nl
Uw steun helpt
Uw gift kan nèt dat beetje troost betekenen
waar overlevenden van de
Holocaust een leven lang naar hebben
gesnakt.
Stort uw gift voor het werk onder
overlevenden van de Shoah op rekeningnummer
52.93.10.252 van Christenen
voor Israël onder vermelding
van ‘Holocaustoverlevenden’. Alvast
hartelijk dank!
H O L O C A U S T O V E R L E V E N D E N

“Dit is mij tot troost in mijn ellende: dat Uw belofte mij levend heeft gemaakt.” (Psalm 119:50)
D.V. maandag 28 januari in Nijkerk
Holocaustherdenkingsbijeenkomst
Evenals vorig jaar houden we op maandag 28 januari een herdenking van de Holocaust. Een dag
eerder wordt de Holocaust wereldwijd herdacht. Deze datum is niet zomaar toevallig, want het
vernietigingskamp Auschwitz, waar een miljoen Joden werden omgebracht, werd op 27 januari
1945 bevrijd. Zestig jaar later riep Kofi Annan, de toenmalige secretaris-generaal van de Verenigde
Naties, deze bevrijdingsdag uit tot een jaarlijkse herdenkingsdag van de moord op zes miljoen Joden:
Holocaust Memorial Day. Het thema van onze herdenking is ‘Kinderen van de Holocaust’. Eén op de vier
slachtoffers was een kind.
Wie ook in Auschwitz terechtkwam, is
een van de sprekers op 28 januari in
Nijkerk: mevrouw Bloeme Evers-Emden.
Ze werd geboren in 1926 en groeide op
in, wat leek, de beschermde omgeving
van een socialistisch Joods-Amsterdams
diamantslijpersgezin. In de oorlog
verloor ze bijna haar hele familie. Ze
werd zelf ook opgepakt maar wist uit de
Hollandsche Schouwburg te ontsnappen
en dook vijftien maanden onder, maar
werd in 1944 verraden. De achttienjarige
Bloeme belandde in Auschwitz en werd
geselecteerd voor een werkkamp. Daar
moest ze in een fabriek sneeuwkettingen
maken.
Nieuw bestaan
Op 8 mei 1945 waren het de Russen die
haar bevrijdden. Terug in Amsterdam
slaagde ze erin een nieuw bestaan op te
bouwen. Met Hans Evers stichtte ze een
gezin. Onder invloed van de kinderen
kreeg huize Evers steeds meer orthodoxe
Reis naar Oost-Europa
Oost-Europa heeft een rijk Joods
verleden. Een verleden waar veel
van te leren valt. Maar er is ook een
schaduwzijde: de Shoah. Miljoenen
Joden kwamen om in de gaskamers
en massa-executies. In Oost-Europa
herinneren gebouwen en graven aan
de Joodse bevolking van weleer. Zij
die de verschrikkingen overleefden,
leven met een enorm trauma en vaak in
eenzaamheid en armoede.
Mevrouw Bloeme Evers-Emden spreekt tijdens
de Holocaustherdenkingsbijeenkomst
in Nijkerk op 28 januari.
trekken. De familie ging koosjer eten. De
oudste zoon is sinds 1990 rabbijn.
Aan de hand van een aantal vragen zal
Bloeme Evers tijdens de bijeenkomst op
haar leven terugkijken. Bezoekers van
Reizen van Christenen voor Israël naar
Oost-Europa laten u kennismaken met
de Joodse geschiedenis van deze landen.
En zo mogelijk bezoekt u de Joodse
gemeenschap, in de synagoge of bij hen
thuis, om hen te bemoedigen. De reizen
zijn echte bemoedigingsreizen, voor u en
voor hen.
Aanmelden of informatie: 033-2458824
of christenenvoorisrael.nl/reizen
Reis Vertrek Terugreis Prijs
Bemoedigingsreis naar Oekraïne met Koen Carlier 4 mei 11 mei € 890,-
Joods leven in Polen met rabbijn Lody van de Kamp 20 mei 29 mei € 1275,-
Bemoedigingsreis naar Oekraïne met Koen Carlier 21 september 28 september € 890,-
Giften op rekening 52.93.10.252 van
Christenen voor Israël in Nijkerk, o.v.v. ‘Holocaustoverlevenden’
de bijeenkomst kunnen zelf ook vragen
stellen.
Die middag zijn er nog enkele andere
sprekers. Onder hen Jaap Willemstein,
die een voettocht maakte van Auschwitz
naar Westerbork, en het bijna als
zijn levensdoel beschouwt om over
de Holocaust te vertellen “zodat het
niet vergeten wordt”. Verder blikt ons
bestuurslid Pim van der Hoff terug
op een plechtigheid die kort geleden
plaatsvond bij een massagraf in
Oekraïne, waar tijdens de Holocaust in
totaal circa 1,7 miljoen Joden om het
leven kwamen.
Praktische informatie
De bijeenkomst vindt plaats op
maandag 28 januari in het Israëlcentrum,
Patroonstraat 1 in Nijkerk van 13.00
– 15.00 uur. Aanmelden is mogelijk
via telefoonnummer 033-2458824
(in kantoortijd) en per e-mail via
bijeenkomst@christenenvoorisrael.nl.
H O L O C A U S T O V E R L E V E N D E N