masterproef robin broos(2) - Poppunt

Van deejay naar deejay
2007-2008
De muzikale vrijheid en de status van de
Vlaamse deejay: een chronologie
KATHOLIEKE UNIVERSITEIT LEUVEN
FACULTEIT LETTEREN
Onderzoeksscriptie tot verkrijging van de graad
van Master in de Culturele Studies.
Promotor
Dr. Maarten VANVOLSEM
door
Robin BROOS

“ I get tired of dj’s
Why is it always what he plays ”
Joe Jackson
1

Summary
This research covers the field from deejay to deejay. Literally through conversations with
several Flemish deejays, in letter by creating a survey of their appointed tasks, their
freedom of action and their position throughout the past forty years. Thus the
(de)segmentation of music in the party world and the status of the deejay are investigated
chronologically.
When deejays started playing their records in Flemish dance-halls by the end of the
sixties, there was no segmentation at all. Throughout the eighties this is still the case in
small venues and youth clubs. Discotheques and clubs however feel the urge to profile
themselves in a certain genre. For the first time we see the youth subcultures emerge in
the commercial party world. During the nineties segmentation continues, but now within
the house and techno music scene. From the year 2000 on the strict dividing lines among
the different subgenres seem to fade away and this leaves room again for crossovers.
The deejay’s role may be compared with the traditional Shaman’s. The deejay is not the
superstar as we know from pop or rock music, but still the audience treats him like a
hero. We distinguish good from bad deejays on the principle of three qualities: the techni-
cal aspect, their musical knowledge and the creation of a vibe or a feeling. During the
seventies wellknown radio deejays appeared in the Flemish dance scene, apart from the
amateurs. Main point in that era was not the technical skills, but the ability to select the
right music, the right records. In the eighties deejays were not yet the big names that head
the posters nowadays. At the arrival of house music during the nineties deejays began to
specialize in house or related genres. In consequence they gained name and fame, and
they started producing their own material. At the beginning of the third millennium the
technical progress and the all over availability of music can turn everyone into a deejay.
Pop artists and other famous people happen take the deejay’s place nowadays, but they
often lack quality.
2

Inhoudstafel
Inleiding......................................................................................................................... 5
HOOFDSTUK 1: Begripsbepaling............................................................................... 6
1.1. Deejay.................................................................................................................. 6
1.2. Artiest .................................................................................................................. 8
1.3. Feestjes ................................................................................................................ 9
1.4. Verzuiling/ontzuiling ............................................................................................ 9
HOOFDSTUK 2: Methodologie ................................................................................. 11
2.1. Getuigen............................................................................................................. 11
2.2. Themalijst .......................................................................................................... 14
2.3. Vragenlijst.......................................................................................................... 16
2.4. Interview ............................................................................................................ 17
HOOFDSTUK 3: De voorgeschiedenis van de deejay............................................... 19
3.1. De jaren 1940 en 1950 ....................................................................................... 19
3.2. De jaren 1960..................................................................................................... 20
HOOFDSTUK 4: De (de)segmentatie van muziekgenres.......................................... 23
4.1. De vrije jaren 1970............................................................................................. 23
4.2. De gesegmenteerde jaren 1980........................................................................... 24
4.3. De gestroomlijnde jaren 1990 ............................................................................ 27
4.4. De revolutie van de jaren 2000........................................................................... 28
HOOFDSTUK 5: De deejay als artiest....................................................................... 32
5.1. De deejay als sjamaan........................................................................................ 32
3

5.2. Is een deejay een artiest?.................................................................................... 33
5.3. Chronologie van de deejay als artiest................................................................. 36
De jaren 1970........................................................................................................ 36
De jaren 1980........................................................................................................ 37
De jaren 1990........................................................................................................ 38
De jaren 2000........................................................................................................ 39
HOOFDSTUK 6: Besluit en terugkoppeling.............................................................. 43
6.1. De (de)segmentatie van muziekgenres ................................................................ 43
Aanbeveling.......................................................................................................... 44
6.2. De deejay als artiest........................................................................................... 46
Statuut................................................................................................................... 47
Aanbeveling.......................................................................................................... 48
Epiloog......................................................................................................................... 49
Bibliografie.................................................................................................................. 50
Bijlagen........................................................................................................................ 52
Bijlage 1: Vragenlijst ................................................................................................ 52
Bijlage 2: Interview met Kristof Michiels (DJ 4T4) ................................................... 54
Bijlage 3: Interview met Jackie Dewaele (Zaki)......................................................... 62
Bijlage 4: Interview met Jimmy Dewit (DJ Bobby Ewing) ......................................... 68
Bijlage 5: Interview met Jan van Biesen.................................................................... 72
Bijlage 6: Interview met Dirk Swartenbroeckx (Buscemi).......................................... 77
Bijlage 7: Interview met Guy De Pré......................................................................... 81
Bijlage 8: Interview met TLP..................................................................................... 85
4

Inleiding
Van deejay naar deejay. From: Disco to: Disco. De titel van deze Masterproef lijkt een
knipoog naar een househit uit 1996. Dit onderzoek loopt immers van deejay naar deejay.
Dat gebeurt letterlijk, door gesprekken met verschillende Vlaamse deejays, maar
evenzeer figuurlijk, door een overzicht te scheppen in de taken, vrijheden en posities van
de Vlaamse deejays doorheen de afgelopen veertig jaar.
In deze studie wordt eerst de (de)segmentatie van muziek in de uitgaanswereld tussen
1970 en 2008 chronologisch overlopen en geëvalueerd. Kunnen we zeggen dat de
uitgaanswereld vroeger gesegmenteerd was en we deze segmentering in de jaren 2000
voorbij zijn? En wat is de rol van de deejay in het aanvaarden van bepaalde muziekgenres
in dansgelegenheden? Vervolgens wordt middels dezelfde chronologie de status van de
deejay onder de loep genomen. Heeft de deejay doorheen de jaren de status van artiest
verworven? Deze onderzoeksvragen worden beantwoord aan de hand van uitspraken van
een handvol deejays die reeds enige tijd in Vlaanderen actief zijn. De interviews zijn
immers de kern van het onderzoek en citaten daaruit vormen dus logischerwijs de rode
draad doorheen het betoog. De antwoorden worden in een breder cultureel, maatschap-
pelijk en sociologisch kader geplaatst. De uitgaanscultuur mag dan een globaal ver-
schijnsel zijn, toch blijft het een uitgesproken lokaal karakter hebben (Thornton, 1995, 3).
Daarom beperken we ons tot Vlaanderen.
Voor we van start gaan, overloopt het eerste hoofdstuk veelgebruikte termen. In een
tweede hoofdstuk wordt beschreven hoe dit onderzoek tot stand is gekomen. Het derde
hoofdstuk geeft dan een schets van de voorgeschiedenis van de deejay in Vlaanderen en
haar roots in de rest van de wereld. In de volgende twee hoofdstukken wordt het
eigenlijke onderzoek uit de doeken gedaan. In hoofdstuk 4 bespreken we chronologisch
de segmentatie van muziekstijlen op feestjes. In deel 5 kijken we in hoeverre de deejay
een artiest genoemd kan worden. Tot slot wordt er aan de hand van de bevindingen in de
hoofdstukken vier en vijf een terugkoppeling naar de maatschappij geformuleerd in de
vorm van een aanbeveling voor organisatoren en een mogelijk statuut voor deejays.
5

HOOFDSTUK 1: Begripsbepaling
In de beschrijving en de bespreking van het uitgevoerde onderzoek wordt er gebruik
gemaakt van verschillende termen die voor interpretatie vatbaar zijn. Opdat deze binnen
de context van het onderzoek kunnen geplaatst worden, proberen we voor de begrippen
deejay, artiest, feestjes en verzuiling in dit eerste hoofdstuk een aanvaardbare definitie te
zoeken. De beperkte beschikbare literaire referenties geven vaak geen eenduidige be-
schrijvingen. Er bestaat derhalve niet iets als dé juiste definitie voor dergelijke begrippen.
Toch zal in het verloop van deze Masterproef telkens ondubbelzinnig verwezen worden
naar de betekenis die er hieronder aan gegeven wordt.
1.1. Deejay
Het begrip deejay is historisch bekeken relatief nieuw en maakte pas in de jaren 1960
haar intrede in Vlaanderen met de eerste personalityshows van radiodeejays (Jackie
Dewaele, interview, 16 april 2008). Volgens het Lexicon van de muziekindustrie van Gust
De Meyer en Alex Trappeniers zijn deejays presentatoren en vaak ook samenstellers van
radioprogramma’s, maar sinds het spelen van muziek op geluidsdragers de weg naar
dansgelegenheden vond, wordt de term deejay ook gebruikt voor de persoon die zulke
feestelijkheden opluistert (De Meyer, 2003, 124).
Ook het woordenboek is niet eenduidig over de betekenis van het woord deejay. Van
Dale omschrijft het woord discjockey als “hij, respectievelijk zij die (voor radio, tv;
discobars e.d.) grammofoonplaten en cd’s van (populaire) muziek aankondigt, draait en
toelicht (Van Dale, 1992, 659)”. Ronny Hendrickx poogt in zijn thesis De platenruiter:
de rol van de deejay in 30 jaar populaire muziek in Vlaanderen een definitie te formu-
leren op basis van de samenstelling in het woord discjockey. “Het feit dat het woordje
‘disc’ voorkomt in de benaming van ons studieobject, wijst op de noodzakelijke
verbondenheid van de deejay met een schijfvormige geluidsdrager,” stelt Hendrickx.
6

‘Jockey’ wijst dan op de specifieke manier waarop een deejay zijn platen hanteert, zoals
een ruiter op zijn paard rijdt (Hendrickx, 1999, 9).
Hiermee is nog steeds geen helder onderscheid gemaakt tussen de radiodeejays en de
deejays die dansgelegenheden opluisteren. De Meyer en Trappeniers onderscheiden drie
categorieën binnen de definitie van deejay. De oudste vorm is de radiodeejay. Hij is de
persoon die de platen op een vlotte en aangename manier aan elkaar praat en als producer
ook zijn eigen programma’s samenstelt. Vervolgens is er de zaaldeejay, die muziek
verzorgt op fuiven of feesten in danszalen. Hieronder zitten bijvoorbeeld studentenfuiven,
chirofuiven, verjaardagsfuiven, maar ook trouwfeesten. Tenslotte zijn er clubdeejays die
‘dansmuziek’ in discotheken of clubs draaien (De Meyer, 2003, 94). In de praktijk is er
vaak maar een dunne lijn tussen de zaal- en de clubdeejay. Beiden draaien in wezen
songs na elkaar, zonder dat er een stilte tussen twee nummers valt. Daarom maakt de
zaal- en clubdeejay gebruik van twee of meerdere draaitafels, zodat de liedjes aan elkaar
gerijgd worden (Brewster, 1999, 51). Bovendien is de tijd van de echte clubdeejays
voorbij. Een deejay als DJ Bobby Ewing draait in clubs, maar wordt evenzeer in
jeugdhuizen en cafés gevraagd. Het is voor deze studie bijgevolg weinig interessant hier
een onderscheid te maken. Wanneer het onderscheid relevant voor het onderzoek blijkt,
zal het echter wel worden gemaakt.
Daarnaast vergaten De Meyer en Trappeniers twee belangrijke, opkomende categorieën
van deejays: de bedroom deejay en de deejay als producer. Bedroom deejays zijn
jongeren die zichzelf twee draaitafels kopen om er in hun eigen slaapkamer mee aan de
slag te gaan (Brewster, 2002, 198). Voor dit onderzoek is deze categorie echter van geen
belang, gezien deze deejays hun kunnen (nog) niet met een publiek delen. De deejay als
producer is echter een niet te verwaarlozen deelverzameling van de invulling van het
woord deejay. Vele professionele deejays beginnen aan eigen nummers te werken en
maken remixen voor andere artiesten (Jimmy Dewit, interview, 25 april 2008). Daarom
zullen we in dit onderzoek volgende categorieën onderscheiden.
7

1) De radiodeejay: hij of zij die op de radio platen aan elkaar praat of radio-
programma’s produceert.
2) De zaaldeejay: hij of zij die door middel van draaitafels muziek verzorgt tijdens
dansgelegenheden.
3) De producer: hij of zij die muziekproducties aflevert.
In deze Masterproef beperken we ons tot de zaaldeejay, meer bepaald de professionele
zaaldeejays in publieke dansgelegenheden. We speken hier dus niet over amateurdeejays
die verjaardags- of trouwfeesten opluisteren. Wanneer er bijgevolg wordt gesproken over
de ‘deejay’, hebben we het over de professionele deejay die openbare fuiven in cafés,
jeugdhuizen, clubs of discotheken opluistert. Sommige van de geïnterviewde deejays
hebben echter ook een reputatie in het radiowezen of zijn actief als producer. Er is in de
chronologie van veertig jaar Vlaamse zaaldeejays zelfs regelmatig een link te leggen
tussen de verschillende invullingen van het woord deejay. Wanneer deze elementen
relevant zijn voor het onderzoek, worden ze expliciet aangegeven in de tekst.
1.2. Artiest
Een artiest is iemand die gelijk welke vorm van creativiteit ontplooit. Wanneer we dit op
de muziekscène toepassen, spreken we over iemand die muzikale werken schrijft,
producet of uitvoert (De Meyer, 38, 2003). Een deejay valt in geen enkel van deze
categorieën. Een deejay kan eigen werk onder eigen naam schrijven, maar dat doet hij als
muzikant eerder dan als (zaal)deejay. Hij kan nummers producen, maar het onderscheid
tussen de zaaldeejay en producer werd hierboven reeds beschreven. Tot slot is de deejay
technisch gezien geen uitvoerend artiest. Hij is noch een jukebox, noch een klassieke
uitvoerder, waardoor zijn werk moeilijk in het statuut van een uitvoerend kunstenaar te
gieten valt (De Meyer, 2003, 94). In hoofdstuk vijf wordt de vraag of een deejay
vooralsnog een vorm van creativiteit ontplooit en bijgevolg toch een artiest genoemd kan
worden, uitvoerig beantwoord.
8

1.3. Feestjes
Dansgelegenheden waar deejays actief zijn, kunnen niet zomaar fuiven genoemd worden.
Gust De Meyer en Alex Trappeniers beschrijven fuiven als “anders dan een permanente
dansgelegenheid zoals een discotheek”, dan wel een occasioneel georganiseerde dans-
partij (De Meyer, 2003, 124). Toch wordt het woord fuif ook in de mond genomen als we
het over een avond in een discotheek hebben. Volgens Van Dale is een fuif een “vrolijk
feest van niet-openbaar karakter, met name naar aanleiding van een heugelijke
gebeurtenis” (Van Dale, 1992, 872). Dat impliceert dat fuiven enkel voor genodigden
zijn. Geen van beide definities is bijgevolg bruikbaar voor dit onderzoek.
De geïnterviewde deejays zijn op verschillende terreinen actief, zodat noch fuiven, noch
discotheken de juiste termen voor de bedoelde dansgelegenheden zijn. Als verzamelnaam
van alle mogelijke vormen in het uitgaansleven zal de term ‘feest’ of ‘feestje’ gebruikt
worden. Wanneer het echter relevant blijkt, zal een onderscheid worden gemaakt tussen
discotheken en fuiven in kleinere gelegenheden.
1.4. Verzuiling/ontzuiling
Verzuiling klinkt als een doorwinterde politieke term en wordt gebruikt om zuilvorming
volgens levensbeschouwelijke tegenstellingen in de maatschappij aan te duiden.
Verzuiling ontstond zo’n 100 jaar geleden en raakte aan het einde van de jaren 1950 over
haar hoogtepunt. Velen vonden de organisatie van het sociale leven volgens levensbe-
schouwing overbodig. Volgens Leuvens professor-emeritus Luc Huyse was deze
verzuiling aan het einde van de jaren 1980 reeds zo goed als verleden tijd (Huyse, 2003,
145).
In de context van de populaire muziek wordt het begrip ‘verzuiling’ gekoppeld aan
muziekgenres en de eventuele subculturen die zich deze genres toe-eigenen. In deze
9

studie bekijken we in hoeverre de muziek op feestjes doorheen de jaren gesegmenteerd
was, maar ook in welke mate dit afhing van subculturen en maatschappelijke factoren.
Verzuiling is in deze een extreme vorm van segmentering, namelijk daar waar muziek op
feestjes wordt gestuurd door ideologie en hokjesdenken, eerder dan specialisatie van de
betrokken deejays.
Toch moet er voorzichtig met de term ‘verzuiling’ worden omgesprongen. Zo stelt Huyse
dat de terminologie in de politieke context van meet af aan besmet is geweest. “Zowel in
wetenschappelijke als in politieke milieus is verzuiling tegelijkertijd als beschrijvende en
als beoordelende term gebruikt,” schrijft de politicoloog in zijn essay De verzuiling
voorbij (Huyse, 2003, 119). Om in deze Masterproef niet te verzanden in waarde-
oordelen, worden er deejays van verschillende muzikale strekkingen geïnterviewd die
elkaar symbolisch in evenwicht moeten houden. Daarnaast is het ook niet de bedoeling al
deze verschillende subculturen die muzikale verzuiling staande houden/hielden, in detail
uit de doeken te doen. Het chronologische karakter van dit onderzoek wil enkel de
periodes waarin zich verzuiling en segmentering voordeden, afbakenen.
10

HOOFDSTUK 2: Methodologie
Het onderzoek in deze Masterproef beroept zich in grote mate op de wetenschap van de
mondelinge geschiedenis. Deze methodiek maakt gebruik van interviews die worden
afgenomen en die handelen rond een bepaald thema waardoor het verleden gereconstru-
eerd wordt. De werkwijze is een proces in vier stappen. Er worden eerst potentiële
getuigen gezocht, geselecteerd en gecontacteerd, vervolgens wordt er een thema- en
vragenlijst opgesteld, daarna wordt er geïnterviewd en tot slot worden deze interviews
getranscribeerd. Het wezen in dit hele proces is het interview, dat kan worden vastgelegd
op een drager of in geschreven vorm kan bestaan. Na het interviewproces wordt de
mondelinge bron op één of andere manier publiek gemaakt (De Wever, 2005, 16). De
mondeling bron van deze studie de verzameling van transcripties, die in bijlage voor de
toekomst bewaard wordt.
2.1. Getuigen
In deze Masterproef worden zeven Vlaamse deejays met elk een verschillende muzikale
achtergrond geïnterviewd. Elke deejay kan op zijn eigen manier een vergelijking maken
tussen het uitgaansleven in de decennia tussen 1970 en 2000. Sommigen waren reeds
(professioneel) actief in de jaren 1970, sommigen begonnen in de eighties, anderen
hebben deze periode ervaren door zelf uit te gaan en gaandeweg met het idee te spelen
om ook te gaan draaien. Enkele deejays die aanvankelijk voor dit onderzoek voor ogen
werden gehouden, weigerden te participeren. Hierdoor zijn enkele nichegenres onderver-
tegenwoordigd, al hoeft dit niet te betekenen dat de gevonden resultaten daardoor minder
representatief zouden zijn. Tenslotte gaat het over vage begrippen als segmentering en
status, waarbij de ervaringen van deejays uit verschillende niches naast elkaar gelegd
worden om zo tot een globaal beeld te komen. Hieronder volgt een overzicht met een
korte biografie van de geïnterviewde deejays die vrijwillig aan dit onderzoek mee-
werkten.
11

Guy De Pré (°1954)
Guy De Pré startte als zaaldeejay in de vroege jaren 1970 en werd in 1973 losse
medewerker van B.R.T. 1 en 2. Midden jaren 1980 toert De Pré Vlaanderen rond met
Funkytown, een roadshow die rechtstreeks van het gelijknamige Radio 2-programma
werd afgeleid. Zijn zaaldeejaywerk raakt op een dood spoor met het succes van het radio-
en televisieprogramma De Pré Historie. In 1995 krijgt ook dat programma een roadshow
onder de naam De Pré Historie Live. De formule bestaat nog steeds en De Pré blijft één
van de trouwe namen op de affiche. Daarnaast is hij nog steeds actief als producer en
presentator op Radio 2 (Guy De Pré, interview, 28 mei 2008).
Jackie Dewaele (°1945)
Jackie ‘Zaki’ Dewaele begon in de jaren 1960 als radiomaker en trok samen met Mike
Verdrengh in de jaren 1970 als de eerste zaaldeejay het land rond. De Waele bleef tot
diep in de jaren 1980 zijn kenmerkende mix van dansbare pop, rock en soul draaien. In
2004 pikte hij de draad als deejay weer op. Hij gaat aan de slag met de hedendaagse en
klassieke dansbare muziek. Dewaele is eveneens vader van twee zoons die wereldwijd
succes kennen met hun groep Soulwax. Als 2ManyDJ’s zetten zij aan het eind van de
jaren 1990 de deejaywereld op hun kop (Ernalist, 2005).
Jimmy Dewit (°1972)
Jimmy Dewit, of DJ Bobby Ewing, startte aan het begin van de jaren 1990 samen met
twee jeugdvrienden het deejaycollectief Discobar Galaxie. Aanvankelijk draaiden de
heren discoplaten in Leuvense fuifzalen, maar systematisch trokken ze hun set open tot
een brede waaier aan muziekgenres. Wanneer de jongerenzender Studio Brussel het trio
oppikt en hen een programma aanbiedt, ziet Dewit de kans om ook zijn eigen carrière als
deejay, remixer en producer uit te bouwen. Hij werkte mee aan verschillende andere
programma’s op Studio Brussel, is inmiddels een veelgevraagd solodeejay en is de helft
van de Belgische electrogroep Shameboy. Tussen 2006 en 2008 was Dewit stadsdeejay
van Leuven (Broos, 2008).
12

Kristof Michiels (°1973)
Kristof Michiels, of DJ 4T4, is sinds 1987 actief als deejay en producer, maar raakte
halfweg de jaren 1980 al verdiept in de rapmuziek. Michiels werd vaak gevraagd als
scratcher – iemand die vinylplaten ritmisch heen en weer beweegt zodat het klinkt alsof
de plaat wordt gekrast – voor verschillende groepen. Het grote succes kwam er in 1998,
wanneer Michiels vaste deejay van de Vlaamse hiphopgroep 't Hof van Commerce wordt.
In 2003 werkt hij aan het danceproject Ultrasonic 7 en later aan een eerste eigen plaat die
in 2006 onder de titel Fortification verschijnt. Michiels tourt nog steeds rond als deejay
en brengt een mix van electronica en funk (Bio 4T4, 2008).
Dirk Swartenbroeckx (°1966)
Dirk Swartenbroekx, of Buscemi, begon reeds in de jaren 1980 als deejay in Hasseltse
cafés, maar zijn professionele carrière start pas in 1996 wanneer hij zijn eerste Latijns-
Amerikaans geïnspireerde danceplaat maakt. Sindsdien is Swartenbroeckx een veelge-
vraagde muzikant en deejay. Als deejay tourt hij samen met Squadra Bossa langs
fuifzalen in België en in het buitenland. Voor het jazzlabel Blue Note Records maakte hij
reeds twee compilatiealbums. Bovendien is Swartenbroeckx een bekende remixer. In
2005 verscheen er een eerste verzameling van remixen die hij voor anderen maakte. Op
zijn laatste album Retro Nuevo uit 2006 laat hij de dancewereld kennis maken met
Balkan-geluiden (Biography, 2008).
TLP (°1972)
Al op vroege leeftijd raakt TLP – zijn echte naam geeft hij nooit prijs – in de ban van rap
en hiphop. Hij koopt niet alleen veel platen, hij ontplooit zich ook als rapper. In 1992
staat hij samen met DJ Grazzhoppa en hun groepje Rhyme Cut Core in de finale van
Humo's Rock Rally. TLP breekt ook door als partydeejay en schopt het tot resident van
de Gentse Culture Club en het studentencafé Decadance. TLP is ook regelmatig te horen
op de radio. Voor Studio Brussel maakte hij onder meer de hiphopshow Juice en het
reggaeprogramma Bounce (TLP, interview, 29 mei 2008).
13

Jan van Biesen (°1967)
Jan van Biesen start in 1985 als deejay in jeugdhuizen. Doorheen de jaren 1990 groeit hij
uit tot een innoverende deejay in de genres acid, house en techno en wordt hij resident in
de discotheek La Rocca te Lier. Daarnaast gaat hij aan de slag bij de radiozender Studio
Brussel, waar hij naast producer ook presenator van het inmiddels razendpopulaire pro-
gramma Switch wordt. In het kader van dat programma stelt hij de gelijknamige CD-
complatiereeks samen (Jan van Biesen, interview, 21 mei 2008). In 2007 komt hij aan het
roer van de zender en volgt daarmee netmanager Isabelle Baele op. Van Biesen blijft nog
steeds een veelgevraagd deejay.
Noot: in de zijlijn van dit onderzoek werden ook enkele amateurdeejays geïnterviewd. Zij
komen vaak tot dezelfde bevindingen als de professionele deejays, zij het minder uit-
gesproken. Hieruit bleek snel dat het amateuristische circuit van nature weinig muzikale
bewegingsvrijheid geniet, omdat van hen vooral hits verwacht worden. Daarnaast is het
onderzoek naar de status van de deejay weinig relevant in een sector waar deejays slechts
in beperkte kringen bekend zijn. Bovendien bleek in de aanloop naar een mogelijke
aanbeveling rond het statuut van de deejay, dat vele amateurdeejays hun sets niet aan-
geven. Bijgevolg is het niet wenselijk hun namen aan dit onderzoek te verbinden.
2.2. Themalijst
De themalijst is een opsomming van onderwerpen die tijdens het interview behandeld
worden. Deze wordt opgesteld aan de hand van de probleemstelling. De themalijst dient
zo strikt mogelijk gevolgd te worden. Met andere woorden: aan het einde van een
interview dienen alle thema’s met de respondent besproken te zijn. De volgorde waarin
de thema’s tijdens het interview aan bod zijn gekomen, speelt echter geen rol (De Wever,
2005, 22).
14

Om na te gaan of de muziek in het uitgaansleven vroeger gesegmenteerd was en of deze
segmentering in de jaren 2000 vervaagd is, dienen tal van deelaspecten aan de respon-
denten gevraagd te worden. Ook naar de rol van de deejay in het aanvaarden van
bepaalde muziekgenres in dansgelegenheden moet worden gepeild. Daarnaast worden de
eigen muzikale voorkeuren en ervaringen tijdens het eigen uitgaansleven bevraagd. Er
wordt geacht dat deze periode veelal in de jaren ’70 en ’80 heeft plaatsgevonden, zodat
het lak aan ervaring als deejay in deze periode, toch informatie kan opleveren door de
ervaring als uitgaand individu aan te wenden. Ook persoonlijke of subjectieve aspecten
die voor het onderzoek van belang blijken te zijn, kunnen op deze manier toch in het
onderzoek opgenomen worden. Deze thema’s kunnen allemaal in de volgende themalijst
worden samengevat.
Eigen uitgaansleven
1. Feestjes
2. Muziek
3. Alternatieven
Draaien
4. Beginperiode
5. Feestjes
6. Muziek
7. Publiek
8. Verschil toen/nu
Verloop t/m jaren 2000
9. Feestjes
10. Publiek
11. Muziek
Segmentering
12. Feestjes
13. Publiek
14. Muziek
Deejay
15. Artiest
16. Invloed
17. Statuut
15

2.3. Vragenlijst
De vragenlijst wordt samengesteld op basis van de themalijst en is een rode draad door-
heen het interview. De antwoorden op de vragen dienen informatie te geven over de te
behandelen thema’s. Met de vragenlijst mag flexibel worden omgesprongen. Niet elke
vraag hoeft letterlijk in het interview aan bod te komen, zolang de onderwerpen uit de
themalijst maar worden aangesneden. Het is eerder een geheugensteuntje waarop kan
worden teruggevallen wanneer het interview moeilijk op gang komt of niet vlot verloopt.
Opdat het interview zo spontaan mogelijk verloopt, is het dus aangewezen om de vragen-
lijst niet krampachtig te volgen (De Wever, 2005, 25).
Om zeker te zijn dat de manier van vraagstelling niets van de verwachte antwoorden
prijsgeeft, dienen de vragen zo objectief mogelijk geformuleerd te worden. Het onder-
zoek gaat immers uit van twee hypothesen, namelijk het vervagen van de grenzen tussen
de gesegmenteerde muziekgenres in dansgelegenheden en de rol van de deejay als artiest
in dat proces. Het is de bedoeling dat de respondenten deze stellingen zelf aanhalen, alsof
het om een eigen vaststelling gaat. Alleen dan kan de algemene geldigheid van de
bevinding worden ondersteund. De vragen raken de nodige thema’s wel aan, maar zullen
de antwoorden nooit een bepaalde richting uitsturen. Enkel de vragen binnen het
expliciete thema ‘segmentatie’ kunnen sturend genoemd worden. In de praktijk zijn deze
vragen slechts bij twee deejays nodig gebleken, gezien elke andere deejay naar aanleiding
van eerdere vragen uit zichzelf over dit thema heeft verteld. In de gevallen van deze
vraagstelling, pikte één deejay meteen instemmend in, in het andere geval werd iets als
‘segmentering’ ontkend. Deze bevindingen zullen doorheen de komende hoofdstukken
aan bod komen.
Verschillende vragen uit de vragenlijst bleken bij de eerste interviews weinig relevant
voor het onderzoek op te leveren. Doorheen het interviewproces werd de vragenlijst zelfs
volledig aan de kant geschoven, omdat uit de eerdere ervaringen bleek dat de meeste
deejays zelf de verwachte thema’s aansnijden na vragen als “Wanneer begon u uit te
16

gaan?”, “Wat voor feestjes waren dat?” en “Bestaan zulke feestjes nu ook nog?”. De
vragenlijst kan in bijlage geraadpleegd worden.
2.4. Interview
Respondenten werden aangeschreven via e-mail. Daarin werd het onderzoek vaag uit de
doeken gedaan, om de hypotheses niet voor de aanvang van het interview prijs te geven.
Dat zou immers tot vertekende resultaten kunnen leiden. Wanneer een antwoord uitbleef,
werden de respondenten telefonisch gecontacteerd. Vaak bleek het vermelden van een
referentiepersoon het vertrouwen van de respondent te winnen.
Wanneer de respondent wordt gevraagd om moeilijke of pijnlijke herinneringen boven te
halen, wordt de voorkeur gegeven om de interviews in een rustige en voor de respondent
vertrouwde omgeving af te nemen (De Wever, 2005, 25). Omdat aan dit onderzoek geen
vervelende vragen te pas komen, werd deze ongeschreven regel in sommige gevallen aan
de laars gelapt. Misschien werd het voorstel om het interview bij de deejay thuis te laten
doorgaan omwille van de bekendheid van de respondenten zelfs als bedreigend ervaren.
Eén enkele keer werd een interview telefonisch afgenomen.
Vaak wordt er aangeraden om de respondent onder vier ogen te interviewen, omdat de
aanwezigheid van derden negatief zouden werken. In de meeste gevallen werden de
deejays effecfief in een afgesloten ruimte, of onder vier ogen geïnterviewd. Soms bleek
dit niet tot de mogelijkheden te behoren. Toch wordt aangenomen dat respondenten hun
getuigenis niet hebben aangepast. Gezien er niet wordt gevraagd naar anekdotes of het
persoonlijk aandeel in gebeurtenissen, hebben respondenten immers weinig reden om hun
getuigenis aan te dikken of aan te passen (De Wever, 2005, 26).
Omdat de interviews enkel worden aangewend voor een geschreven Masterproef, hoeven
de opnames niet van superieure kwaliteit te zijn. Ze werden gedaan met een Belkin
17

accessoire voor een derde generatie iPod. Halfweg de onderzoeksperiode heeft het
opnametoestel de geest gegeven. Hierna werd overgestapt op een eenvoudig Sony dicta-
foontje. Alle interviews met de deejays zijn letterlijk getranscribeerd en zijn in bijlage te
vinden. Hierbij dient te worden opgemerkt dat deze teksten niet werden aangepast aan
schrijftaal en dat er evenmin aan de zinsbouw werd getornd, om de interviews zo waar-
heidsgetrouw mogelijk op papier weer te geven. Op deze manier zijn de interviews op
termijn nog aanwendbaar voor verder onderzoek. Doorheen de transcripties zijn tijds-
aanduidingen weergegeven, zodat er makkelijk kan worden teruggegrepen naar de origi-
nele opname van het interview. De ondervraagde respondenten gaven elk de toestemming
om het opgenomen interview voor deze Masterproef te gebruiken.
18

HOOFDSTUK 3: De voorgeschiedenis van de deejay
De zaaldeejay maakt haar intrede in de Vlaamse feestzalen aan het einde van de jaren
1960. Hoewel de klemtoon van de voor deze studie gehouden interviews bij de rol van de
zaaldeejay ligt, kunnen we niet halsoverkop in de jaren 1970 binnenvallen. Om het ver-
schil tussen de verschillende decennia te begrijpen, is het van belang ook de decennia
daarvoor kort aan te raken. In dit hoofdstuk werpen we een korte blik op de literatuur en
de verzamelde uitspraken rond de ontstaansgeschiedenis van de deejay in binnen- en
buitenland.
3.1. De jaren 1940 en 1950
De eerste deejays waren presentatoren en samenstellers van radioprogramma’s. Het
fenomeen ontstond in de jaren 1940 in de Verenigde Staten en kwam pas in de jaren 1960
naar Vlaanderen overgewaaid (Jackie Dewaele, interview, 16 april 2008). Groot-Brittan-
nië volgde al sneller de trend en begon met zogenaamde ‘derde programma’s’ of
programma’s bestaande uit louter opgenomen muziek in 1946. De in deze programma’s
uitgezonden muziek bestond uitsluitend uit opgenomen werk, voornamelijk gedragen
door de grammofoonplaat. De deejay kreeg op zijn beurt de taak om de individuele
plaatjes aan elkaar te praten, maar ook de verschillende platen na elkaar op te zetten.
Bovendien waren deze uitzendingen voor het eerst in de radiogeschiedenis gericht op een
specifieke doelgroep (Windlesham, 1980, 18).
Niet alleen op radiovlak bleef Vlaanderen achter op de Angelsaksische landen. Dans-
gelegenheden bestonden, maar ook hier werd de muziek enkel opgeluisterd door
livemuzikanten (Jacqmin, 1998, 77), in tegenstelling tot de Verenigde Staten, waar al in
de jaren 1950 feestjes werden georganiseerd. Deze zogenaamde sock hops vonden plaats
in lokale sportzalen, waardoor de bezoekers hun schoenen moesten uitdoen om de vloer
niet te beschadigen. De deejay van dienst was een plaatselijke radiodeejay die de rol van
19

de jukebox overnam. Het fenomeen waarbij dansgelegenheden werden opgeluisterd door
een deejay vond snel haar weg naar het Verenigd Koninkrijk (Brewster, 1999, 55).
In de rand van deze gebeurtenissen moet worden opgemerkt dat de jaren 1950 op
muzikaal vlak voor een belangrijke kentering hebben gezorgd. “De grote breuk is er met
de komst van de rock ‘n’ roll halfweg de jaren 1950 gekomen,” zegt Guy De Pré. “Dat
was tabula rasa met het vorige en de start van iets compleet nieuws. De rest is daar altijd
op één of andere manier uit voort gekomen (Guy De Pré, interview, 28 mei 2008).”
Sindsdien beschikt de jeugd voor het eerst over haar eigen muziek met eigen culturele
symbolen, zoals kleding of haardracht. Dergelijke jeugdculturen ontstonden reeds in de
periode na de Tweede Wereldoorlog als gevolg van de economische heropleving, de
demografische groei, de studieloopbaan die steeds langer duurt en de daarmee samen-
hangende vrije tijd die jongeren hebben om hun eigen levensstijl te ontwikkelen. Tieners
hebben plots geld, hechten belang aan mode, vrienden en muziek en sluiten zich op in
hun eigen wereld. (Laermans, 1988, 269).
3.2. De jaren 1960
In 1961, een jaar na de splitsing van de openbare radio- en televisieomroep N.I.R., gaan
de eerste ‘derde programma’s’ de ether in. Livemuziek wordt in deze periode zo goed als
verdreven uit en opgenomen materiaal neemt in een mum van tijd de overhand (La Radio
Belge a 50 ans, 1973, 70). Niet alleen de opkomende transistorradio’s, maar ook de ver-
schuiving op vlak van geluidsdragers speelden hierbij een grote rol. Zo volgt de
vinylplaat de grammofoonplaat op. Commercieel was dit een interessante vooruitgang,
gezien vinyl niet alleen minder breekbaar, maar ook een superieure geluidskwaliteit
levert in tegenstelling tot de grammofoonplaat (Bries, 1998, 12).
Jackie Dewaele, beter bekend als Zaki, was in 1966 één van de eerste Vlaamse
radiodeejays. “Onze uitzendingen waren, in het oorspronkelijke concept van de Ameri-
20

kaanse radio, personality shows. De persoonlijkheid van de man die achter de microfoon
zat, was zeer belangrijk.” Dat wilde echter niet zeggen dat muziek op de twee plaats
kwam. “Het doel was op dat moment om een gespreid bedje te maken,” aldus Deweale.
Bovendien werd er niet geput uit een specifiek genre. “Ik heb me nooit bezig gehouden
met genres. De basis van mijn gevoel was een rock ‘n’ roll-gevoel. Het moesten dingen
zijn die daarin pasten. Urbanus heeft me ooit gezegd dat hij wist dat zijn muziek werkte,
want ik draaide zijn plaat tussen al die andere dingen. Ik vroeg me nooit af welk genre
Urbanus nu was. Humor en rock ‘n’ roll pasten bij elkaar, de rest interesseerde me niet.”
Een deejay bepaalde dus veelal zelf wat hij zou draaien en de manier waarop hij dat ging
doen (Jackie Dewaele, interview, 16 april 2008). Toch merkt Guy De Pré hier op dat er
ook maar weinig keuze was. “Als ik in de jaren 1960 op school zat en de Rolling Stones
maakten een nieuwe plaat, was dat niet het nieuws van de dag, maar van de week, van de
maand en misschien zelfs van het jaar. Er was ook alleen maar dat, en iedereen smeet
zich op die plaat. Dat was twintig jaar later al ondenkbaar, want de ene wilde dit en de
andere dat (Guy De Pré, interview, 28 mei 2008).”
Dansgelegenheden in Vlaanderen maakten pas in de vroege jaren 1960 – naast de
traditionele livebands – kennis met het Amerikaanse fenomeen van de jukebox of
muziekbetaalautomaten. Doorheen de zestiger jaren werden heel wat Belgische cafés met
een jukebox uitgerust. Omdat het toestel ook met platen werkte, kan het als de
mechanische voorganger van de deejay worden beschouwd (Thornton, 1995, 36). Op
hetzelfde ogenblik ontstaan er in het Verenigd Koninkrijk al de eerste discotheken. De
trend waait snel over van Europa naar de Verenigde Staten. In deze evolutie is de veran-
dering van de manier van dansen een belangrijke factor in het succes van discotheken
gebleken. De opkomst van de twist zorgde er immers voor dat mensen niet meer in paren
dansten, maar dat ook individuen een danspasje op de dansvloer durfden te zetten. Voor
het eerst diende een danser geen partner te hebben en verviel de vereiste om blijk te
geven van een zekere kennis van dansbewegingen (Brewster, 1999, 61). In Vlaanderen
zal het tot het einde van de jaren 1960 duren eer de jukebox definitief door een
menselijke variant wordt vervangen. “Mike Verdrengh en Zaki waren met de Mike en
Zaki Show de grondleggers. Dat was een groot deejayevent waar je als jonge gast naartoe
21

kon trekken. Eigenlijk waren dat kopies van de Britse en Hollandse zeezenders zoals
Veronica. Wij waren in Europa met dat soort Drive In Shows begonnen. Mike en Zaki
zijn in Vlaanderen begonnen en van dan af zag je vaker deejays (Guy De Pré, interview,
28 mei 2008).”
Al bij al waren de jaren 1960 vooral een moment waarin er belangrijke sociologische
veranderingen gebeurden. “De pil heeft toen de wereld veranderd, de mens kon plots
seksualiteit en voortplantig van elkaar losmaken, vooral voor jonge vrouwen was dat
revolutionair,” meent Dewaele. “Als je kijkt naar de vrouw net daarvoor en daarna, dat is
een compleet ander verhaal. De pil is allicht het belangrijkste wat is gebeurd in de 20e
eeuw. En wat zie je? Baf, rock ‘n’ roll! Elvis Presley mocht maar gefilmd worden tot zijn
middel, daaronder was hij aan het wiebelen. Die oude maatschappij vond dat gevaarlijk,
want daar zaten sekualiteit en voortplanting nog aan elkaar. Als je die losmaakt, slaat het
denken helemaal om (Jackie Dewaele, interview, 16 april 2008).” Deze revolutie effende
het pad naar een andere beleving van het uitgaansleven en daar hoorden moderne
muziekstijlen bij. Daarnaast begonnen zich voor het eerst uiteenlopende jeugdsubculturen
naast elkaar te bestaan, zoals de teds en mods in deze periode. De teds of teddy-boys
waren sterk verbonden met de opkomende blanke rockmuziek. Iconen als Elvis Presley
bevestigden hun rebelse imago om zich zo af te zetten tegen hun sociaal-economische
situatie als niet-geschoolde arbeiders. De mods stelden zich dan weer erg elitair op. Ze
kleedden zich in dure merken en reden rond op Vespa's en Lambretta's. Hun levensstijl
sprak niet enkel jongeren uit arbeiders-, maar ook uit hogere klassen aan. Zij konden zich
zo tegen de oudere generaties afzetten (Keith Roe, lesnota’s, 15 november 2005).
22

HOOFDSTUK 4: De (de)segmentatie van muziekgenres
Geen enkel feestje is hetzelfde. Niet alleen is de sfeer telkens anders, ook de nummers die
de deejay selecteert, verschillen keer op keer. In dit hoofdstuk laten we de geïnterviewde
deejays zelf aan het woord over hun ervaringen in deze muziekkeuzes. Op die manier
krijgen we een overzicht van de afgelopen veertig jaar, waarin we voor elk decennium
een trend trachten bloot te leggen. Zo hopen we een antwoord te vinden op de vragen
‘was de uitgaanswereld vroeger gesegmenteerd en zijn we deze segmentering nu
voorbij?’ en ‘wat is de rol van de deejay in het aanvaarden van bepaalde muziekgenres in
dansgelegenheden?’.
4.1. De vrije jaren 1970
In tegenstelling tot de Amerikaanse zaaldeejay, die sinds de jaren 1950 los van het
medium radio tijdens feesten de muziek verzorgde, vindt de Vlaamse zaaldeejay haar
oorsprong bij de radiodeejays. Dansgelegenheden werden aan het einde van de jaren
1960 al wel eens opgeluisterd door een deejay, maar meer dan platen op- en afzetten,
werd niet van hem verwacht. Wanneer vijf bekende etherstemmen – Mike Verdrengh,
Jackie Dewaele, Jo De Clercq, Gust De Coster en Guy De Pré – naast hun radiowerk, ook
zaaldeejay worden, spreken we pas echt van (professionele) zaaldeejays. Ronny
Hendrickx stelt in zijn licentiaatverhandeling dat zij de echte pioniers waren, “die vrijwel
onbekende terreinen betraden en zonder overdrijven ‘de grote vijf’ mogen genoemd
worden (Hendrickx, 1999, 48)”.
Net als op de radio, genoten de radio/zaaldeejays van een ruime artistieke vrijheid. Zo
golden er geen gulden regels als het op muziekgenres aankwam. “Hetzelfde als op de
radio, gebeurde on the road. Wij draaiden destijds alles door elkaar,” vertelt Jackie
Dewaele. De B.R.T. had snel in de gaten dat haar radiovedetten ook in feestzalen furore
maakten en pikte op deze trend in door ook zelf ‘radioroadshows’ op poten te zetten,
23

waarin haar etherstemmen niet alleen platen op locatie draaiden, maar ze ook live aan
elkaar praatten (Jackie Dewaele, interview, 16 april 2008).
Doorheen de jaren 1970 ontstond een nieuwe generatie deejays, die niet verbonden was
aan radiozenders. De vraag naar zaaldeejays werd immers groter en de ‘grote vijf’
konden deze niet in hun eentje beantwoorden. Van de nieuwelingen werd echter ver-
wacht dat ze zich, in tegenstelling tot de radio/zaaldeejays, beperkten tot de populaire
dansbare muziek (Hendrickx, 1999, 50). Toch mag niet vergeten worden dat in de jaren
1970 een brede waaier aan genres tot de populaire muziek behoorden, zoals de blanke
rockmuziek, de zwarte soul-, funk- en Motownmuziek en later ook de discomuziek
(Keunen, 2002, 39). We kunnen dus stellen dat deejays in de seventies een behoorlijke
muzikale bewegingsvrijheid hadden. Verder zorgde de komst van de discomuziek voor
een verschuiving in de accomodatie van feestjes. Deze gingen niet meer alleen in zaaltjes
of cafés door, maar werden steeds vaker gehuisvest in discotheken. In Van Dale verwijst
de term discotheek immers niet voor niets naar een “gelegenheid waar men discomuziek
speelt (Van Dale, 1992, 659)”. Lokale discobars maken hier hun opmars, door in de
plaatselijke parochiezalen de sfeer van die discotheken te imiteren.
4.2. De gesegmenteerde jaren 1980
In de eighties maken tal van nieuwe genres hun intrede in de populaire muziek.
Discomuziek en funk blijven aanvankelijk razend populair, maar ook genres als reggae
en ska, hiphop, punk, progressive rock, new wave en elektronische muziek beginnen aan
een opmars (Keunen, 2002, 84). De deejay moet met deze brede waaier aan stijlen aan de
slag waardoor een opdeling zich haast opdringt (Hendrickx, 1999, 54). Door de komst
van verschillende vrije radio’s – met vaak beperkte middelen, zodat radiodeejays er net
als de pioniers hun eigen platen moeten opzetten – werden de deuren naar specifieke
programmatie opengezet. Jackie Dewaele: “Omdat er meer radiozenders kwamen, kon
men gaan opdelen en segmenteren. In de jaren ’60 waren er maar twee Vlaamse zenders,
24

dat is natuurlijk een ander gegeven.” Volgens Dewaele is deze segmentering eveneens
het gevolg van een maatschappelijk verschijnsel dat is ontstaan begin jaren 1980. “Men is
alles mooi gaan aflijnen, waarschijnlijk als reactie op die jaren 1960 en 1970 waar we
zeiden: ‘regels, fuck you’. In wezen mag alles, maar je moet het daarom nog niet allemaal
doen, dacht men in de jaren 1980. Bijgevolg is men alles gaan reglementeren. Net
hetzelfde op de radio. Bepaalde platen kon je niet meer draaien, want dat stond niet in het
boekje (Jackie Dewaele, interview, 16 april 2008).”
De trend van segmentatie zette zich door naar feestjes. Dirk Swartenbroeckx: “In die tijd
had je de new wavers tegen de snobs of whatever. Die verschillen zie je niet meer bij de
jeugd van vandaag (Dirk Swartenbroeckx, interview, 26 mei 2008).” Toch waren het
vooral discotheken die een aanbod voor kleinere subgroepen aanboden. Zo herinnert
Kristof Michiels zich gelegenheden waar hiphop werd gedraaid. “Dat was meer in
discotheek-style. Van die discotheken die in de jaren 1970 disco deden en in de jaren
1980 een jaar of twee hiphopavonden probeerden (Kristof Michiels, interview, 6 maart
2008).”
Waar op kleine feestjes de deejay zich nog een mengelmoes van populaire genres kon
permitteren, werd de deejay in clubs en discotheken steeds vaker de specialist binnen een
bepaald genre. Jimmy Dewit: “De jaren 1980 waren erg verzuild, zowel de deejays als de
muziekstijl, als de outfit van degene die die muziek goed vond. Het was ook minder
makkelijk om te zeggen dat je zowel boenkeboenke als zware gitaren goed vond. Terwijl
beide genres eigenlijk dicht bij elkaar liggen. Die muzikale verzuiling liep ook mooi
samen met de donkere jaren 1980, met de katholieke, de liberale en de socialistische zuil
en partijkaartjes (Jimmy Dewit, interview, 25 april 2008).”
Hier kunnen we de link leggen met de in het eerste hoofdstuk aangehaalde begrip
‘verzuiling’. De jaren 1980 waren niet enkel een periode van muzikale segmentatie. Aan
elk segment hing een soort subcultuur met eigen normen en waarden vast, alsof het een
zuil binnen de muziekwereld betrof. Een subcultuur is immers een afgesloten deel van
een groter geheel. De groep die zich van de anderen afsluit, hanteert waarden die zich
25

afzetten tegen de waarden van de dominante cultuur. Zo biedt de subcultuur een
(denkbeeldige) oplossing voor structurele problemen zoals het behalen van slechte
resultaten op school. Ze reiken een cultuur aan waaruit culturele elementen kunnen
geselecteerd worden. Naast elementen als ‘waarden’ zullen smaak, ideologie en
levensstijl de groep onderscheiden van anderen om zo met een eigen verworven identiteit
te kunnen uitpakken, naast de toegeschreven identiteit die hen wordt toegewezen door de
familie of de school (Keith Roe, lesnota’s, 15 november 2005). Het Centre for Contem-
porary Cultural Studies wijst op het oorspronkelijke klassekarakter van de verschillende
jeugdsubculturen, maar hierover gaan we niet uitwijden. Wel kunnen we stellen dat een
dergelijke strijd zich in Vlaanderen pas in de jaren 1980 voor het eerst in dans-
gelegenheden voordoet, eerst tussen de rockers en de punkers, daarna tussen de punkers
en de new wavers, de ‘nieuwe’ hippies en de ‘oude’ mods, skinheads en andere. Elke
subcultuur heeft haar eigen tekens die het ‘wij’ van het ‘zij’ moeten onderscheiden
(Laermans, 1988, 277).
Jongeren zullen in hun subculturen vaak van muziekvormen gebruik maken om de
groepsidentiteit te versterken. Pas in de jaren 1980 kunnen we deze subculturen ook in
het uitgaansleven onderscheiden. New wavers, punkers of rockers gingen naar hun eigen
clubs en discotheken. In jeugdhuizen en cafés echter kwamen mensen nog steeds van alle
slag samen en werden ook andere dan de eigen muzieksmaak aanvaard. Of zoals Michiels
ze omschrijft: “Dingen waar ze Summer of ’69 en Paradise by the Dashboard Light
draaiden. Het publiek stond veel meer open voor andere dingen. Misschien hoorden ze
zelf het liefst Front 242 en was er die avond toevallig iemand die de hele tijd soul en
disco draaide, toch kon dat tof zijn. Waarom niet. Die houding was er vroeger veel feller
(Kristof Michiels, interview, 6 maart 2008).”
Jan van Biesen linkt het gegeven van de subculturen mooi aan het draaien van deejays in
jeugdhuizen of cafés. “In die tijd koos de deejay de nummers. Hij maakte de keuzes voor
de mensen. De mensen gingen dan ergens naartoe en lieten de keuzes aan anderen over.
Dat was ook op andere vlakken zo. De subcultuur koos wat je moest aandoen en naar
welke feestjes je moest gaan, eenmaal daar koos de deejay. Ik heb zaken gekend waar
26

mannen met een das dansten op Led Zeppelin en hardrockers aan de toog een sjieke
cocktail zaten te drinken naast Marina’s. Nu moet het publiek constant zelf keuzes
maken: naar welke deejay ze gaan, welk genre ze willen horen of waar ze hun geld aan
uitgeven (Jan van Biesen, interview, 21 mei 2008).”
4.3. De gestroomlijnde jaren 1990
In de jaren 1990 viert de elektronische muziek hoogtij, met vormen als house, techno en
verschillende vormen van commerciële dance. Dat had gevolgen voor feestjes, meent van
Biesen: “De house is toen echt ontploft. Alle clubs die nog tof waren en vanalles door
elkaar draaiden zijn er van tussen gegaan, of zijn plat geworden. Iedereen is zo’n beetje
als gek op house en techno gesprongen. Op den duur waren er alleen nog zo’n discothe-
ken (Jan van Biesen, interview, 21 mei 2008).” Ook Dewaele ziet een vervlakking. “Er is
een hele periode geweest, waarin je naar de dancing ging en je de hele avond hetzelfde te
horen kreeg. Je hoorde bijna geen verschil en men was nog fier dat ze de platen zo mooi
in elkaar konden laten overgaan. Het moest allemaal gestroomlijnd zijn, zoals kabbelende
beekjes (Jackie Dewaele, interview, 16 april 2008).”
Het duurt tot halfweg de jaren 1990 eer de elektronische muziekwereld haar weg naar de
reeds gevestigde rockwereld vindt. “House heeft er veel langer over moeten doen dan
rock ‘n’ roll en punk om zich te manifesteren en door alle geledingen heen te wurmen.
Het meldde zich dan ook aan in een tijdperk waarin verschillende jongerenculturen per-
fect naast elkaar konden bestaan,” schrijft rockjournalist Jan Delvaux in Knack. Pas
wanneer house elementen uit gevestigde genres als rock, reggae, hiphop en wereldmuziek
in haar eigen stijl integreert, kan het genre algemeen doordringen (Delvaux, 1995, 50).
Volgens socioloog Rudi Laermans breekt in deze periode terug een vorm van pluralisme
aan opvattingen, waarden en stijlvormen door. Hierdoor wordt het voor nieuwe subcul-
turen moeilijk om nog door te breken, want alles mag en alles verwijst nog enkel naar een
27

individuele smaak (Laermans, 1992, 43). Allicht is de housecultuur om deze reden een
voorbeeld van postmoderne cultuur geworden. “De housecultuur is geëvolueerd van een
elite- tot een massa- en vermaakcultuur (Vercaigne, 1999, 155).”
4.4. De revolutie van de jaren 2000
“Twee broers uit Gent orchestreerden hun rebelse en rijzende strijd in muziek, door de
barrières tussen de rock- en de dancewereld af te breken,” zegt Nihal Arthanayake over
David en Stephen Dewaele in het gerenommeerde BBC-programma The Culture Show
(Arthanayake, televisieuitzending, 26 januari 2008). Wanneer de broers, bekend van hun
rockband Soulwax, aan het einde van de jaren 1990 het nevenproject 2ManyDJ’s
opstarten, lijkt in de gesegmenteerde danswereld een bommetje te ontploffen. David
Dewaele zegt hierover in het Canvas-programma Phara: “Zonder het te weten, hebben
we iets gecreëerd wat wereldwijd een soort subcultuur is geworden. Iets wat buiten de
mainstream bestaat (de Aguirre, televisieuitzending, 19 mei 2008).” Allicht is het begrip
‘subcultuur’ erg overdreven, net omdat 2ManyDJ’s afstapt van het gegeven hokjes-
denken.
Jackie Dewaele, vader van de broers: “Wij draaiden in onze beginperiode alles door
elkaar en ik merk dat dat teruggekomen is. Volgens mij hebben mijn jongens daar ook
voor een stuk een rol in gespeeld. Als zij vinden dat ze De Fabeltjekrant moeten draaien,
dan doen ze dat gewoon (Jackie Dewaele, interview, 16 april 2008).” Toch zijn niet alle
deejays daarvan overtuigd. Jan van Biesen: “De Dewaele broers hebben niets nieuws
gedaan. Wat zij doen bestond twintig jaar geleden ook al, meer zelfs, ze hebben het
gewoon uitgepuurd. Ze hebben alle energie uit die oude dingen gehaald om er een nieuwe
power aan te geven, de power van nu. 2ManyDJ’s is een efficiëntiemachine, van het ene
hoogtepunt naar het andere. Zij hebben ervoor gezorgd dat er inderdaad wat nieuwe
elementen in de dansmuziek kwamen, maar ik blijf het zeer energetisch vinden. Ik mis
echt de groove (Jan van Biesen, interview, 21 mei 2008).”
28

Discobar Galaxie is zo’n ander Vlaams fenomeen dat reeds in de jaren 1990 tussen de
lijntjes van de segmenten heen werkte. Jimmy Dewit: “Ofwel was je toen als house- of
technodeejay echt gericht bezig, ofwel was je iemand die op studentenfeesten alles
dooreen draaide, maar dat was plat. Er was niets tussenin en toch vonden wij dat je zowel
The Prodigy als Madonna moest kunnen draaien.” Pas in de jaren 2000 breekt de
‘Galaxie-stijl’ – waarin alles kan – tot bij het grote publiek door. “Kids van vandaag
kunnen wel snappen dat je breder draait als vroeger, omdat die zelf ook openlijk naar
Justice of naar Hooverphonic gaan. Als wij acht jaar geleden nummers van Leila K op
Studio Brussel draaiden, werden er boze telefoons gepleegd. Nu beseffen mensen dat dat
gewoon een bom van een plaat is. Het nummer staat nu zelfs op Studio Brussel-compi-
laties (Jimmy Dewit, interview, 25 april 2008).”
Ook Dirk Swartenbroeckx vindt dat we leven in een tijd waar mensen met open geest
naar muziek luisteren. “We zitten met een generatie jongeren die alles slikken en alles
leuk vinden. Vroeger had je echt een cultuur van deejays die enkel house speelden, die
focusten op één genre. Wij spelen vooral dansmuziek, maar we durven er ook wel eens
een rockplaat of wat wereldmuziek tussen te gooien. Vroeger hadden mensen meer
oogkleppen op, vind ik. Je ziet dat ook op festivals, alle stijlen worden door elkaar
geprogrammeerd (Dirk Swartenbroeckx, interview, 26 mei 2008).” De Pré beaamt dit
vanuit zijn ervaring op de De Pré Historie Live shows: “De bedoeling is om heel het
spectrum van de popmuziek, van half de jaren 1950 tot een stuk in de jaren 1990 te
bestrijken. Tot onze grote verbazing is 80% van het publiek jonger dan 30 jaar. Die
mensen staan open voor muziek van voor ze geboren zijn (Guy De Pré, interview, 28 mei
2008).”
Het is bovendien geen evidentie meer om een ganse nacht op dezelfde beat te dansen,
zoals dat in de jaren 1990 wel het geval was. TLP: “Als house de overhand nam, was er
alleen nog house. Ik heb daar nog problemen mee, uiteindelijk is er zo een scene ontstaan
waar men gewoon is om alleen maar house te horen (TLP, interview, 29 mei 2008).”
Dewaele: “Mijn gevoel is dat dat bij jonge mensen niet meer volstaat, ze willen iets meer,
iets pittiger. Er mag wat peper en zout op de patatten. We gaan buiten de lijntjes moeten
29

denken en de maatschappij zal zich ten gronde moeten aanpassen of het zal niet lukken.
Je gaat zien dat die trend zich ook in de muziek zal doorzetten (Jackie Dewaele,
interview, 16 april 2008).”
Daarnaast zijn nog enkele deejays overtuigd dat te veel mensen te eng met hun eigen ding
bezig zijn. Michiels: “Ik snap echt niet hoe mensen naar één ding kunnen luisteren, dat
moet een sociaal verschijnsel zijn, en geen cultureel. Er zijn echt mensen die zeggen, al
die house, of al die rock, ik moet daar niet van weten. Dat kan toch niet? Dat is toch
muziek?” Volgens hem kan je als deejay vandaag de dag net niet breder gaan, omwille
van verwachtingen. “Ik denk dat ik nooit zo alternatief als de laatste jaren heb gedraaid.
De merde is, je kan alles door elkaar smijten, maar er is zo een voorbepaald beeld van
wat je moet doen. Eigenlijk wil iedereen zijn favoriete muziek horen en als je die als
deejay niet draait, heeft dat voor de mensen met incompetentie te maken. Wat zij goed
vinden, is wat goed ìs. Dat is altijd zo geweest, maar nu neemt het extreme vormen aan.
Zo krijg je iets als sociale correctheid. Alleen als een plaat sociaal correct is, mag je
meedoen (Kristof Michiels, interview, 6 maart 2008).” Ook TLP volgt deze redenering.
Volgens hem kunnen er wel deejays buiten de lijntjes kleuren, maar zij zijn eigenlijk een
hokje op zich. “Als je house draait en je mixt daar plots twee nummers funk door, dan
ben je eclectic. Vroeger was dat normaal, je draaide funk en rock en jazz, terwijl nu de
mainstream, de meeste deejays alleen maar house draaien. Als je dan eens iets anders
doet, dan ben je speciaal (TLP, interview, 29 mei 2008).
We kunnen die verklaren volgens Dahrendorfs ingeburgerde sociologische kennis, name-
lijk de wederzijdse verwachtingen of rollen. De deejay speelt de deejay, het publiek
speelt het publiek. Beide partijen denken te weten wat ze aan elkaar hebben, gezien het
rolgedrag of het geheel aan verwachtingen dat bij een positie hoort door de andere
verwacht wordt. Of zoals Luhmann later zegt, kunnen we spreken van verwachtings-
verwachtingen. De deejay ver-wacht dat het pubiek van hem verwacht dat hij bepaalde
muziek zal draaien (Laermans, 1999, 28).
30

Vele deejays erkennen dat probleem tot op zekere hoogte. De Pré: “Mensen die heel sterk
gefocust zijn op een genre, die laten veel aan zich passeren en dat is jammer. Dat opdelen
in vakjes is ook een oude truc van de business. Je ‘creëert’ een nieuw genre, wat je hypt
tot het verkoopt. Na verloop van tijd, en dat hoeft niet lang te zijn, is dat niet meer cool
en dan komen ze weer met iets anders af (Guy De Pré, interview, 28 mei 2008).” Deze
sinds de jaren 1950 doorgezette trend wordt door liberaal gezinde sociologen inderdaad
verklaard volgens het klassieke marktmodel: het aanbod dekt de vraag van de consument.
Tegenstanders vragen zich dan af of de passieve consument zo geen gewillig slachtoffer
van een monopolistisch georganiseerde industrietak wordt (Laermans, 1988, 269).
Door de verbeterde techniek en de beschikbaarheid van muziek waant iedereen zich in de
jaren 2000 deejay. Volgens van Biesen is de drempel om te draaien weg, maar zijn deze
beginnende deejays niet veelzijdig genoeg. “Er zijn veel deejays, maar ik twijfel eraan of
er velen zijn die het langer dan twee uur volhouden. De meesten zijn specialisten
geworden van hun eigen ding en ze shoppen met de tijd mee. Ik vind het jammer dat er
nog maar weinig buitenbeentjes zijn en ik mis het avontuurlijke in sets (Jan van Biesen,
21 mei 2008).”
31

HOOFDSTUK 5: De deejay als artiest
De deejay neemt vandaag de dag steeds vaker de rol van de klassieke pop- of rockartiest
over. Vooreerst proberen we deze evolutie historisch te verklaren, door de rol van de
deejay te koppelen aan die van de sjamaan. Vervolgens wordt besproken in hoeverre de
deejay echt als artiest kan worden beschouwd. Tot slot overlopen we chronologisch de
verschuivingen in positie die deejays doorheen de jaren hebben ingenomen, om zo de
aanzet te geven tot een antwoord op de vraag of de deejay de status van artiest verworven
heeft.
5.1. De deejay als sjamaan
Dansen is een fenomeen dat in elke cultuur een plaats heeft. TLP: “Uitgaan is een simpel
gegeven. We drinken iets, er is muziek en er is feest. Neem bijvoorbeeld de Gentse
Feesten. Wanneer is dat begonnen? In de middeleeuwen. Men ging toen ook onder de
toren ene gaan zuipen (TLP, interview, 29 mei 2008).” Vaak hangt dansen samen met
een ritueel dat als ultieme doel het ontsnappen aan de dagelijkse sleur van het leven heeft.
In het verleden waren sjamanen, priesters of tovenaars de centrale figuren bij dergelijke
spirituele ervaringen. Zij waren de ceremoniemeesters die bepaalden wat er zou
gebeuren, inclusief het gebruik van muziek (Brewster, 1999, 13). Secularisering en indi-
vidualisering zorgen er na de Tweede Wereldoorlog voor dat de traditionele figuren aan
betekenis inboeten en er bijgevolg nieuwe vormen van religieuze beleving ontstaan.
Gust De Meyer ziet in de rock ‘n’ roll-artiesten van halfweg de 20 e eeuw een rol als
hedendaagse sjamaan weggelegd. Een rol die amper vijftig jaar later wordt ingepalmd
door de deejay. “Vaak ziet men in de collectieve roes – zij het vroege rock ‘n’ roll dan
wel de eind twintigste eeuwse dansmanie – een premoderne retribialisering: een spirituele
ervaring in stamverband. [...] Dansmuziek is een aparte afdeling geworden en wordt vaak
geplaatst tegenover rockmuziek. De entertainer van dienst, de dj (die de rockster van het
32

podium heeft geduwd), wordt nu vaak geacht de rol te spelen, niet meer van de duivel,
maar van de louterende sjamaan (De Meyer, 2006, 8).”
Jan Vanovermeire die in 2000 onderzoek naar de housecultuur deed, meent iets
soortgelijks. Net als de rockartiest, stelt de deejay zich tijdens sets kwetsbaar op, waar-
door er gevoelens kunnen worden uitgedrukt. Het individu wordt opgenomen in een
menigte van dansende mensen, een groepsgebeuren dat ontstaat op het ritme en de tonen
van de deejay, die als een sjamaan de massa bij de hand neemt. Wanneer het publiek in
dat dansen opgaat, richt men zich tot de persoon die het moment veroorzaakt, de deejay.
Hierdoor ontstaat een verering waarbij het individu een soort heil gaat verwachten. De
vergelijking met de sjamaan is dus niet veraf (Vanovermeire, 1999, 61).
5.2. Is een deejay een artiest?
Er bestaat heel wat discussie of een deejay daadwerkelijk een kunstenaar of artiest is. We
kunnen er niet om heen dat deejays vandaag door het publiek op een gelijkaardige manier
als pop- en rocksterren aanbeden worden. Een overzicht van mogelijke denkpistes.
De Meyer en Trappeniers menen dat de deejay noch een jukebox, noch een klassieke
uitvoerder is. Daarom valt zijn werk moeilijk in het statuut van een uitvoerend kunstenaar
te gieten en kan hun artistieke inbreng via mixen en scratching op die manier niet naar
waarde worden geschat (De Meyer, 2003, 94). Vinden de ondervraagde deejays dat ook
zelf? Jackie Dewaele: “Een deejay neemt muziekjes van iemand anders en maakt daar
iets nieuws mee. Door zaken samen te zetten, maakt hij opnieuw een werkstuk, dus
eigenlijk komt er talent aan te pas. Vergelijk het met een collage in de plastische kunst. Je
gebruikt dingen die bestaan, maar door ze samen te plakken, maak je een nieuw
kunstwerk (Jackie Dewaele, interview, 16 april 2008).” Ook Dirk Swartenbroeckx vindt
het draaien van platen bij momenten een kunstvorm. “Het geeft een ongelooflijke kick
om met twee draaitafels en wat effecten duizenden mensen gek te laten doen. Als je je
33

eigen goesting kan doen en de touwtjes in handen hebt, denk ik wel dat mixen een art kan
zijn. De juiste plaat op het juiste moment en dan nog goed gemixt (Dirk Swartenbroeckx,
interview, 26 mei 2008).”
Niet alle ondervraagde deejays zijn het hiermee eens. Jan van Biesen: “Je hebt goeie en
slechte deejays en we doen wel iets artistiek en leggen wel eens originele linken. Het is
iets kunstig bij momenten, maar we moeten niet overdrijven. Ik voel me hoogstens een
vakman. Iemand die van meerdere ambachten thuis is, want je moet ook veelzijdig
kunnen zijn en dat mis ik de laatste jaren (Jan van Biesen, interview, 21 mei 2008).”
Artiest of niet, voor de meeste respondenten draait het in hoofdzaak om de kwaliteiten
die de deejays bezitten. We kunnen deze onder drie noemers samenvatten. Ten eerste is
er het technische aspect. De deejay moet niet alleen gevoel voor ritme hebben, hij moet
ook over de nodige vaardigheden beschikken om twee platen proper aan elkaar te rijgen.
Een uitgebreide kennis van zijn ‘instrument’ – of dat nu platenspelers, cd-spelers, iPods
of laptops zijn – is met andere woorden noodzakelijk. Vervolgens is er de muziek. Het
spreekt voor zich dat de deejay een uitgebreide kennis ter zake heeft. TLP: “Het is heel
gemakkelijk om drum ‘n’ bass- of housedeejay te zijn. Je hebt honderd platen nodig en je
kan gaan draaien. Een muziekkennis van tienduizenden nummers hebben, dat is niet
gemakkelijk (TLP, interview, 29 mei 2008).” Daarnaast moeten er ook de juiste keuzes
op het juist moment gemaakt worden. Zo komen we bij de laatste en zo mogelijk
belangrijkste eigenschap. De deejay moet tot het scheppen van een vibe of feeling in staat
zijn. Een goede deejay moet zijn publiek aanvoelen, zonder plat op de buik te gaan. “Het
hele deejay-zijn is een beetje gedemystifieerd. Platen zijn beschikbaarder en iedereen
weet intussen dat plaatjes mixen geen kwantummechanica is, maar ik mis het avon-
tuurlijke in deejaysets. Daarvoor moet je feeling hebben, op het juiste moment
elektriciteit kunnen brengen in de zaal, en je moet wat knowhow hebben. (Jan van Biesen,
interview, 21 mei 2008).”
Volgens Brewster en Broughton was het de Amerikaanse deejay Francis Grasso, of DJ
Francis, die aan het eind van de jaren 1970 als eerste de relatie tussen de deejay en het
34

publiek zag zoals deze tussen een klant in een restaurant en de chef-kok. Tot dan waren
deejays zoals obers, ze dienden nummers op waar het publiek om vroeg. Grasso draaide
echter niet alleen wat het publiek wilde horen, maar nam het publiek mee op een
muzikale trip langsheen zijn favoriete muziek (Brewster, 1999, 141). Het is immers geen
grote kunst om mensen te laten dansen op bekende platen, maar het publiek meekrijgen
op platen die ze nog nooit gehoord hebben, is moeilijk. Shunker vat de functie van de
deejay in dat licht samen als “het laten dansen van het publiek en het bezorgen van een
unieke artistieke ervaring (Shuker, 1998, 31)”. Kristof Michiels kan zich helemaal in
deze denkwijze vinden. “Je hebt altijd een verantwoordelijkheid naar je publiek en je
cliënteel toe. Je moet kwaliteit leveren en niet gewoon de mensen geven wat ze willen
hebben. Iemand als Tiësto is zoals Mac Donalds. Een deejay zorgt ervoor dat hij de
mensen iets meegeeft en hen niet gewoon vergif inlepelt. Als je de mensen vergiftigt,
moet je achteraf niet komen klagen dat ze ziek zijn (Kristof Michiels, interview, 6 maart
2008).” Ook TLP denkt dat je het publiek niet zomaar moet geven wat het vraagt. “De
bedoeling is dat ze de muziek aanvaarden omdat ik dat ben. Omdat ik een authoriteit ben
als deejay en als ik dat draai, dat wel een goed nummer moet zijn. Jammergenoeg is dat
niet altijd zo. Maar ik ben geen jukebox. Soms komen er mensen naar je toe met tien euro
om een bepaald nummer op te zetten. Ik ben geen hoer (TLP, interview, 29 mei 2008).”
Bovendien stellen Brewster en Broughton dat deejays, net als muzikanten, ook goede
improvisatoren moeten zijn. De muzikant improviseert zijn solo, de deejay improviseert
zijn set, zij het gedurende een langere tijdsspanne. De muzikant gebruikt noten, de deejay
songs. Welke songs de deejay draait, zijn van secundair belang. Wanneer we luisteren
naar een nummer, appreciëren we het werk van de producer. Wanneer we dansen op een
set van in elkaar gedraaide platen, waarderen we het werk van de deejay. Brewster en
Broughton stellen dat de deejay wel degelijk een artiest is. Hij maakt muziek op basis van
andermans werk, wat de deejay als het ware een metamuzikant maakt. De deejay is
evenwel een artiest van zijn tijd met postmoderne kenmerken. Hij is consument en
producent tegelijkertijd, door de aankoop van opgenomen werk en het luisteren en laten
beluisteren van dat werk. Daarnaast filtert de deejay informatie, door voor ons de naar
zijn gevoel goede platen te selecteren (Brewster, 1999, 19).
35

In 2007 werd aan de Universiteit van Utrecht een hele studie aan de artiestenstatus van de
deejay gewijd. Jan Meeuwissen vergelijkt in zijn doctoraalscriptie De dj als superster de
status van deejays met de sterrenstatus die popartiesten genieten. Hij ontdekt gelijkenis-
sen, zoals het verzorgen van optredens, het aanbod van draaigelegenheden en cross-overs
naar nieuwe doelgroepen. Daarnaast zijn er ook grote verschillen, zoals de visuele
aantrekkelijkheid en het scoren van hits, die elk op een andere manier belangrijk
gevonden worden. Uit deze verschillen leidt Meeuwissen af dat deejays niet gezien
kunnen worden als supersterren zoals we die kennen uit de popmuziek (Meeuwissen,
2007, 80).
5.3. Chronologie van de deejay als artiest
Ook in dit chonologisch overzicht beperken we ons tot de zaaldeejays. Deze komen in
Vlaanderen op aan het einde van de jaren 1960. Gemakkelijkheidshalve starten we de
terugblik aan het begin van de jaren 1970.
De jaren 1970
De eerste zaaldeejays in Vlaanderen waren vijf bekende radiostemmen die elk hun eigen
personalityshow transponeerden naar feestzalen voor een live publiek. Deze deejays
genoten reeds naambekendheid vanwege hun werk op de radio, een naam die ze on the
road meenamen (Hendrickx, 1999, 48). ‘De grote vijf’ mochten dan wel technisch
aangelegd zijn om platen proper aan elkaar te rijgen, toch deed dat op dat ogenblik maar
weinig aan hun status als deejay. Dansgelegenheden werden tot dan toe opgeluisterd door
‘mechanische deejays’ zoals de jukebox of door live bandjes. Het fenomeen zaaldeejay
kon niet worden vergeleken met een precedent, de radiodeejays die naar de zalen trokken
waren het precedent.
36

Doorheen de jaren 1970 ontstond een nieuwe generatie deejays, die niet verbonden waren
aan radiozenders en bijgevolg ook geen naambekendheid genoten. Deze aanvankelijke
amateurs werden aangespoord door de grote vraag naar deejays waaraan ‘de grote vijf’
niet tegemoet kon komen. Hierbij draaide het vooral om de goede keuze van muziek en
niet om techniek.
De jaren 1980
In de jaren 1980 beginnen, naast de reeds bestaande feestzalen, discotheken te floreren.
“Naar de fuiven in het dorp ging iedereen heen, maar we gingen ook naar discotheken.
Elk dorp had er zo wel één. Eigenlijk werd daar vrij goede muziek gedraaid. Dat
oversteeg toch vaak het trouwfeestenniveau,” meent Jan van Biesen (interview, 21 mei
2008). Lokale feestzalen willen het succes van discotheken graag imiteren en zo ontstaan
er discobars. Dat waren deejays die zelf het materiaal meenamen om de sfeer van de
discotheek zo goed mogelijk te simuleren. Een dergelijk feestje werd nog vaak thé
dansant genoemd.
Daarnaast waren deejays vaak de afwisseling tijdens concerten. “Toen was een groep de
hoofdact en dan was de deejay ingehuurd om achteraf het feestje draaiende te houden.
Tegenwoordig is het andersom, mensen gaan uit om te dansen en te clubben (Dirk
Swartenbroeckx, interview 26 mei 2008).” Guy De Pré was zo’n deejay die voor en na
bands draaide: “Ik heb een paar seizoenen groots opgezette tournées met Gust De Coster
en Luc Janssen gedaan. Met ons drie deden wij shows van het Cultureel Jongeren-
paspoort en dat was telkens met een band erbij. Een seizoen hebben we met TC Matic
alle zalen afgedweild en daarna ook eens met de Bullock Brothers (Guy De Pré, inter-
view, 2008).”
Uiteindelijk waren deejays niet de grote namen zoals ze vandaag op de affiche staan.
“Heel in het begin toen ik deejay was, stond de naam van de deejay niet op de affiche.
37

Als je volk had, moest iedere deejay water bij de wijn doen (Kristof Michiels, interview,
6 maart 2008).”
De jaren 1990
De overgang van de jaren 1980 naar 1990 gaat gepaard met de opmars van de house- en
technomuziek. Het in elkaar mixen van deze muziek, is omwille van haar vorm een-
voudiger dan ooit. Bovendien maakt de opkomst van steeds geavanceerdere appartatuur
in de vorm van cd-spelers en computers het mogelijk om ook technisch sterk te draaien,
zonder dat het veel moeite kost. Deejays beginnen zich in deze genres en subgenres in te
werken en te specialiseren. Jan van Biesen: “De meesten zijn specialisten geworden van
hun eigen ding en proberen dan hun marktposities te verwerven (Jan van Biesen,
interview, 21 mei 2008).”
Uitgerekend deze specialisaties zorgen bij het publiek voor een kentering in de perceptie
van het woord deejay. De deejay wordt een artiest die de klappen van de zweep moet
kennen en daar ook zijn strepen mee verdient tot ver buiten de feestzalen. De aan-
vankelijk onbekende zaaldeejays verwerven naambekendheid en er ontstaat een omge-
keerde trend. Waar de eerste zaaldeejays eerst zichzelf bewezen op de radio, krijgen
deejays plots uitzendtijd op radiozenders. Bovendien krijgt de housemuziek zelf halfweg
de jaren 1990 voor het eerst een bescheiden erkenning. “Het opheffen van de anonimiteit
speelt daarin een belangrijke rol,” schijft Jan Delvaux in Knack. “In het begin van house
bleven het karakter en de persoonlijkheid van de makers meestal verborgen achter white
labels en anonieme maxi-singles. Nu is er de drang om een crossover te maken naar rock
en durven ze met hun hoofd in videoclips verschijnen. De nieuwe dansmuziek krijgt ook
een gezicht als concertfenomeen (Delvaux, 1995, 50).”
Daarnaast zullen deejays zich ook op een ander terrein als artiest opwerpen. Voor het
eerst verdienen deejays naambekendheid omwille van hun werk op muzikaal vlak, naast
hun kwaliteiten als zaaldeejay. Het fenomeen waar deejays hun (artiesten)naam ge-
38

uiken voor het draaien in zalen enerzijds, én als artiestennaam voor hun muziek
anderzijds, zorgt voor een belangrijke begripsverruiming. Jimmy Dewit: “Verschillende
deejays werden producers van hun eigen of andermans muziek, waardoor de status van de
deejay als artiest plots vanuit deze hoek werd versterkt. Het is allemaal wat wazig.
Wanneer ben je een deejay en wanneer een producer? Ik ken maar weinig grote deejays,
die al lang meegaan en niet zelf producen. Die hebben allemaal hun platen, maar die
komen ook van een tijd dat het allemaal moeilijker was. Nu kan elke aap met een laptop
iets maken (Jimmy Dewit, interview, 25 april 2008).”
De jaren 2000
Waar danceartiesten in de jaren 1990 hun weg naar het podium vonden, is het in de jaren
2000 aan de (dance)deejays. Omdat deejays steeds vaker onder eigen naam nummers
uitbrengen, lopen artiest en deejay door elkaar en vinden ze stilaan hun weg naar andere
publieken. “Nu is het overal een must dat een deejay een festival afsluit. Niet dat die de
grootste act van de avond is, maar de mensen willen gewoon steevast nog feesten (Dirk
Swartenbroeckx, interview, 26 mei 2008).”
De trend uit de jaren 1990, waardoor deejays plots zelf muziek beginnen te creëren,
begint vanaf 2000 ook in de omgekeerde richting te werken, met de “iedereen is deejay”-
gedachte in het achterhoofd. Bekende popartiesten zetten hun eerste stapjes als zaal-
deejay, vaak zonder voorkennis van het vak. “Die maken muziek, zij kunnen daar goed
geld mee verdienen en hun imago of status uitbouwen, maar zij kunnen geen platen
draaien. Mannen als DJ Tiësto of Fedde Le Grand zorgen ervoor dat de gepassioneerde
deejays geen werk meer hebben. Zij hebben dat idealisme niet (Kristof Michiels,
interview, 6 maart 2008).” Ook Dewit is geen voorstander van deze trend: “Heel veel
danceproducers staan na één hit als deejay geboekstaafd en daar haalt de hele muziek-
industrie zichzelf onderuit. Je kan niet in één keer als top of the bill op een affiche
gebombardeerd worden en voor een paar tienduizenden euro’s gaan draaien, gewoon
omdat je een hit gescoord hebt. Eigenlijk geven ze daardoor toe dat dancemuziek toch
39

maar wat knopjeswerk is en dat is heel minachtend voor zij die al heel lang draaien
(Jimmy Dewit, interview, 25 april 2008).” Ook TLP stoort zich aan deze gang van zaken.
“Een Tiësto of een Tiga moeten maar vijf van hun eigen hits draaien en de zaal staat ook
op z’n kop. Veel kunst is daar niet aan, behalve dat zij die nummers zelf gemaakt en
geproducet hebben. Deejay zijn is iets heel anders. Als jij morgen zonder naambekend-
heid en zonder reputatie begint te draaien en je krijgt een publiek op z’n kop, dan ben je
een goede deejay (TLP, interview, 29 mei 2008).”
De broers Dewaele zongen het reeds in 1998, maar de trend waarbij iedereen zichzelf
deejay kan noemen, zet zich in de jaren 2000 pas echt in. “Everybody wants to be the
deejay, everybody thinks it’s oh so easy.” Niet alleen popartiesten, maar ook bekende
mensen in het algemeen profileren zich als deejay en zo onstaan er deejays die geen
deejays zijn, maar zich de status kunnen aanmeten omwille van hun bekende naam of
kop. Kristof Michiels: “Iemand als La Fille d’O pakt mijn werk in. Zij is heel bekend en
iedereen wil haar zien want ze is een bekende Vlaming, maar zij kan niet draaien. Ze
staat daar met twee iPods wat muziek op te leggen, slecht gemixt en het gaat nergens
naartoe. Nul sfeer, de mensen worden bijna lastig want het komt niet op gang en toch zet
iedereen haar op de affiche omdat de zaal vol gaat zitten. Ze staan er dan wel niet bij stil
dat het een kutfeest gaat zijn en dat niemand zich gaat amuseren (Kristof Michiels,
interview, 6 maart 2008).”
Niet iedereen is het hier mee eens. Dewit: “La Fille d’O is een voorbeeld hoe het wel kan.
Zij geeft toe dat ze niet kan mixen, maar ze wil gewoon lekker plaatjes opleggen. Dat is
de essentie van platen draaien. Iedereen moet zich kunnen deejay noemen. Als jij morgen
zonder ervaring wat platen op een feestje draait, dan vind ik dat jij evengoed met
deejayen bezig bent. Zo zijn wij ook begonnen, want alleen op die manier leer je het pas
echt (Jimmy Dewit, interview, 25 april 2008).” Ook Swartenbroeckx relativeert: “Ik vind
dat wel grappig en heb daar geen problemen mee. Meestal duren die dingen niet zo lang.
Er zijn deejays die al jaren draaien en dan zijn er mensen die een paar jaar alomtegen-
woordig zijn en waar je niets meer van hoort. Ik heb ook moeten knokken om er te
geraken, al denk ik dat je langer meedraait als je zelf platen maakt. Een deejay moet zich
40

niet alleen focussen op platen draaien, maar ook platen maken (Dirk Swartenbroeckx,
interview 26 mei 2008).”
Volgens Michiels beginnen vele jonge mensen met draaien door de immer verbeterende
technologie. “Door de technische vooruitgang die er nu is, kan je de computer platen
laten mixen. De overgang van vinly naar cd zorgde al voor een gelijkaardig verschijnsel.
Met cd’s draaien is een heel pak gemakkelijker, het is gewoon met knoppen spelen. Om
met vinyl te werken, heb je feeling nodig en het duurt een tijd eer je dat beet hebt.
Bovendien werkt al die in your face elektro van vandaag zo op zichzelf dat het er weinig
toe doet of je het kan draaien of niet (Kristof Michiels, interview, 6 maart 2008).”
Volgens Swartenbroeckx speelt ook de toegangkelijkheid van muziek een belangrijke rol.
“Die iPodgeneratie en –cultuur werkt dat allemaal in de hand. Het is allemaal een stuk
minder avontuurlijk geworden. Vroeger moest je als deejay echt op zoek gaan naar je
platen. Nu is dat nog het geval omdat er zoveel uitkomt, maar het is evidenter om de
nieuwste maxi’s uit Engeland te hebben (Dirk Swartenbroeckx, interview, 26 mei 2008).”
Aan de andere kant missen zulke onervaren deejays de voeling met hun publiek. Dewit:
“Die komen aan, er is nog niemand in de zaal, er is te weinig volk, en zij zijn daar
kletterharde tering-electro aan het draaien. Die vijftig man die dan in de zaal zitten, gaan
daar echt niet op dansen. Dan moet je een vibe leggen. Een deejay moet zijn publiek
lezen, entertainen en zijn platenselectie daarop afstemmen. Dat leer je alleen al doende.
Je kan ook niet zeggen, ik wil gitarist worden en ga nu zoals Joe Satriani spelen, je moet
eerst op je akoestische gitaar akkoordjes leren en een stijl ontwikkelen (Jimmy Dewit,
interview, 25 april 2008).”
Volgens Jan van Biesen is de tijd van de deejay als ster al voorbij. “Ik heb de tijd
geweten dat als mijn naam op de affiche stond, de zaal te klein was. Er zijn er nog maar
een paar die dat kunnen. Een Dr. Lektroluv, Discobar Galaxie of Peter Van de Veire, en
die laatste is dan niet eens een deejay. Het gaat echt om mediafenomenen. Je gaat je
moeten onderscheiden. Iedereen draait dezelfde platen en iedereen kan ongeveer
evengoed mixen door de techniek. Je gaat een imago, een concept moeten hebben (Jan
41

van Biesen, interview, 21 mei 2008).” Dewit denkt dat zo’n conceptueel denken geen
garantie tot succes is. “Wij hebben met Discobar Galaxie nooit over een ‘concept’ nage-
dacht, want zo’n concept vervalt. Dat alleen is niet meer sterk genoeg om mensen naar je
ding te blijven lokken. Als wij slecht draaien zullen ze het snel met ons gehad hebben.
Hetzelfde geldt voor echte concepten zoals het groene maskers en de anonieme deejay
achter Dr. Lektroluv. In principe kan je eender wie in dat kostuum steken. Een concept is
schitterend te verkopen, maar je moet ook kunnen draaien, anders is het een hoop lucht
bijeen en zal het snel gedaan zijn (Jimmy Dewit, interview, 25 april 2008).”
De naam van de professionele deejay heeft in deze tijd een grote, culturele waarde, maar
niet iedereen hecht hier belang aan. “Men heeft respect, maar dat is vals respect,” meent
Michiels. “Dat is niet gebaseerd op echte waarde. Ofwel gaat dat heel hard ontsporen,
ofwel gaat iedereen dat op een bepaald moment zodanig beu zijn, dat alleen de deejays
die het met hart en ziel doen weer boven komen drijven zodat mensen terug zeggen “trust
your deejay”. En als je dan een plaat of twee niet goed vindt, ga dan een pintje drinken,
die houding moet terugkomen want feesten is op dit moment kapot (Kristof Michiels,
interview, 6 maart 2008).”
42

HOOFDSTUK 6: Besluit en terugkoppeling
W. Buntinx creëerde een model waarbij de kans op succes bij artiesten gemeten kan
worden. Hieruit kunnen we afleiden dat ook deejays – ongeacht hun status als artiest –
volgens deze schaal ingedeeld kunnen worden. Op de X-as plaatsen we de bekendheid
van de artiest, op de Y-as de herkenbaarheid. In het geval van de deejay kunnen we
stellen dat zijn persoonlijke draaistijl een zekere vorm van herkenbaarheid kan genieten,
door het genre waarin hij is gespecialiseerd.
Bekendheid
+/- (1) +/+ (2)
-/- (3) -/+ (4)
Kans op succes: bekendheid van de artiest en herkenbaarheid van de song (Buntinx. In: De Meyer, 2003, 41).
Toch is het “slechts voor grote talenten weggelegd om van de herkenbare paden af te
wijken (De Meyer, 2003, 41)”. Allicht ligt hier de symbiose tussen hoofdstuk vier en vijf.
Een deejay kan vandaag de dag doen wat hij wil, als hij maar bekend genoeg is. In dit
besluit geven we een evaluatie van de vooropgestelde hypothesen, gekoppeld aan een
aanbeveling voor de maatschappij.
6.1. De (de)segmentatie van muziekgenres
Herkenbaarheid
Wanneer deejays aan het einde van de jaren 1960 in de Vlaamse zalen beginnen te
draaien, is er niemand die bepaalde verwachtingen tegenover hen koestert. Ze waren
43

ijgevolg vrij te spelen wat ze wilden. Zelfs de minder bekende amateurdeejays konden
zich redelijk wat permitteren. Doorheen de jaren 1980 blijft deze trend veelal
aangehouden in kleine cafés en jeugdhuizen, waar de sfeer gemoedelijker is dan in de
discotheken en clubs die zich sterk gaan profileren in een bepaald genre. Voor het eerst
zien we dat de trend van jeugdsubculturen zich naar de uitgaanswereld doorzet. Het is
hier waar we het begrip ‘muzikale verzuiling’ introduceren, door het begrip ‘verzuiling’
te koppelen aan het begrip ‘segmentatie’. Verzuiling is een extreme vorm van segmen-
tering, namelijk daar waar muziek op feestjes wordt gestuurd door ideologie en hokjes-
denken, eerder dan specialisatie van de betrokken deejays. In de jaren 1990 zet die
segmentatie zich voort, maar binnen het genre van de house- en technomuziek. We
spreken hier echter niet meer van verzuiling, omdat alles nog enkel naar een individuele
smaak verwijst. De housecultuur is een voorbeeld van postmoderne- of massacultuur
geworden. In de jaren 2000 blijken de starre grenzen tussen veschillende subgenres weg
te ebben en staan de deuren weer open voor crossovers. Vele deejays denken dat er nu
minder eng naar muziek wordt gekeken. Toch stellen we vast dat beginnende deejays
zich teveel willen profileren binnen één genre. Al bij al lijkt er terug een pluralisering op
muzikaal vlak te ontstaan.
veel vrijheid
weinig vrijheid
1970 1980 1990 2000
De vrijheid van de deejay, of de mate van segmentering tijdens feestjes in clubs.
Aanbeveling
Kristof Michiels raakte tijdens zijn interview een interessante denkpiste aan: “Heel in het
begin toen ik deejay was, stond de naam van de deejay niet op de affiche. Deejays draai-
den ook altijd lange sets. Op een bepaald moment heb je mensen die zeggen: ‘die deejay
44

is goed, als ik daar naartoe ga, amuseer ik me altijd wel,’ en dan beginnen die namen
meer op affiches te verschijnen. Het verschil is dat de mensen dan niet echt voor de naam
van de deejay gaan, dan wel voor wat die deejay doet. Waar je een eigen stijl kon en
moest hebben. Dat was niet één stijl, maar een feeling (Kristof Michiel, interview, 6
maart 2008).”
Met andere woorden: de herkenbaarheid van de deejay hoeft niet per definitie gelijk te
staan aan een bepaalde stijl, dan wel aan een gevoel, het gevoel een fijne avond te hebben
gehad. Op dit ogenblik goochelen organisatoren met namen topdeejays die elk een uur of
twee mogen draaien, aangevuld met lokale helden, zodat zoveel mogelijk denkbeeldige
segmenten aangesproken worden. Wat we terug nodig hebben, is feesten met één deejay,
die de ganse avond naar zijn hand kan zetten, af en toe buiten de lijntjes kan kleuren,
zonder dat het publiek erom maalt. Volgens Michiels kan dat alleen als “de status van de
deejay terug ondergeschikt wordt aan de status van de party”.
Verschillende deejays zijn voor zulk idee gewonnen, omdat ze zo breder kunnen draaien.
Zo mist Jan van Biesen het draaien van nummers op een lagere intensiteit. “Het duurt
twintig minuten eer men meewil. Het is eigenlijk als een andere manier van seks. Het
voorspel duurt wat langer. Ik heb altijd geprobeerd een ander genot in het uitgaan te
brengen. Het mag soms poeier zijn, maar ik wil zoveel mogelijk dimensies aanhalen en er
soms eens wat sensualiteit in brengen. Er is meer potentieel aanwezig dan ik te horen
krijg. Het is tijd voor een paar jonge gasten die wat risico’s durven nemen (Jan van
Biesen, interview, 21 mei 2008).”
Het afgelopen eindfeest van kunstencentrum STUK bewijst dat een avondje soulful best
gesmaakt wordt, maar doe zoiets in Club Silo en iedereen voelt zich bekocht. Dit is louter
een kwestie van perceptie. Iemand die vindt dat DJ 4T4 goede electroplaten kan
selecteren, mag niet moeilijk te overtuigen zijn dat dezelfde deejay ook een sterke keuze
soul, disco, funk of andere platen kan maken. Wanneer kunstencentra, danscafés of clubs
van overheidswege gesubsidieerd of ondersteund worden om terug dergelijke feesten op
poten te zetten, bestaat de kans dat er echt risico’s genomen worden.
45

Of deejays in de toekomst zullen blijven gevraagd worden om slechts enkele luttele
uurtjes op de affiche te pronken, is niet te voorspellen. We kunnen enkel toffe fuiven
stimuleren, waarbij de deejay de tijd krijgt om zijn publiek aan te voelen en warm te
krijgen om onverwachte muzikale uitstapjes te maken. Enkel op die manier kan het
publiek op een ongedwongen manier kennis maken met een veel bredere kijk op de
muzikale wereld en dat is waar ten slotte alle deejays, maar ook overheidsgerelateerde
instellingen naar moeten streven.
6.2. De deejay als artiest
Wanneer het publiek in het dansen opgaat, richt men zich tot de deejay die het moment
veroorzaakt. Door secularisering en individualisering kan men stellen dat de deejay de rol
van traditionele figuren als de sjamaan overneemt. De deejay is geen superster zoals we
die kennen uit de pop- en rockmuziek, maar wordt door het publiek wel als held
beschouwd. We onderscheiden goede van slechte deejays op basis van drie kwaliteiten:
het technische aspect, de kennis van muziek en het creëren van een vibe of feeling.
In de jaren 1970 deden bekende radiodeejays hun ding in Vlaamse zalen. Daarnaast
waren er onbekende amateurs. In die periode ging het niet zozeer om techniek, dan wel
om het selecteren van de juiste platen. In de eighties waren deejays nog niet de grote
namen zoals ze vandaag op de affiche staan. De discotheken vieren hoogtij en kleinere
zalen imiteren graag dat succes met lokale discobars. Met de komst van de house in de
jaren 1990 beginnen deejays zich in deze en aanverwante genres te specialiseren.
Hierdoor genereren zij naambekendheid, krijgen zij op deze en andere terreinen
erkenning en beginnen zij vaak met het producen van eigen materiaal. In de jaren 2000
maakt de vooruitgang in techniek en de beschikbaarheid van muziek van iedereen een
deejay. Zo werpen ook popartiesten en andere bekende mensen, zich op als deejay. Zij
genieten bekendheid, maar missen vaak de kwaliteit.
46

Statuut
Tegen de verwachting in staan de ondervraagde deejays niet te springen voor een statuut
dat hen als artiesten zou erkennen. “Er zou toch een meerwaare moeten zijn, en die
meerwaarde is het uitbrengen van nummers,” denkt TLP (interview, 29 mei 2008). Dat
komt er dan weer op neer dat de deejay niet om zijn deejayschap, maar als muzikant
erkend wordt.
“Het enige wat er uit zo’n statuut voort kan komen is dat de fiscus er zich meer mee kan
moeien,” meent Kristof Michiels (interview, 6 maart 2008). Zowat alle professionele
deejays staan als zelfstandige ingeschreven. In een enkel geval wordt hun werk als een
‘artistieke prestatie’ aangegeven. “Het statuut is inderdaad onduidelijk. Dat bevindt zich
in een grijze zone, maar de kwestie is niet aan de orde. In België zijn er misschien tien
mensen die van draaien alleen kunnen leven,” stelt Jan van Biesen (interview, 21 mei
2008). Ook de geraadpleegde amateurdeejays zijn tegen elke vorm van statuut. Zij
draaien veelal voor het plezier en vaak in het zwart. Zij kijken vooral op tegen de papier-
molen die aan zo’n statuut is verbonden.
In 2003 ging het nieuwe statuut voor de kunstenaar van kracht. Dat zegt dat elke
kunstenaar die “een artistieke prestatie levert en/of artistieke werken produceert, in
opdracht van een natuurlijke persoon of rechtspersoon en tegen betaling van een loon”,
het statuut van werknemer heeft (Het Kunstenaarsstatuut, 2006, 3). Hierdoor kunnen
kunstenaars zelf kiezen voor het statuut van zelfstandige of dat van werknemer. In een
evaluatie het jaar erop lezen we volgende reactie uit de sector: “Het is niet altijd evident
om een onderscheid te maken tussen een artistieke en niet artistieke prestatie. Levert een
dj bijvoorbeeld een artistieke prestatie (Het Kunstenaarsstatuut: een evaluatie na twee
jaar, 2004, 13)?”
Volgens de juridische dienst van het Kunstenloket is een deejay-set een artistieke
prestatie zolang er wordt gemixt op een podium. Wanneer een deejay gewoon een cd
opzet, is het dat niet. In de praktijk kunnen niet zelfstandige deejays dus beroep doen op
47

de in 2004 in leven geroepen ‘kleine vergoedingsregeling’, waardoor de vergoeding die
wordt ontvangen voor deejay-sets is vrijgesteld van sociale bijdragen. Dat bedrag mag
maximaal 105,57 euro bedragen, transportkosten inbegrepen. In de praktijk blijken zelfs
amateurdeejays meer aan een avond over te houden, dus is deze regeling geen optie.
Daarnaast blijkt een deejay wel als uitvoerend artiest erkend te zijn. Vanuit dit opzicht is
een deejay dus vrijgesteld van BTW op de inkomsten van zijn sets (Soors, 2006, 35).
Aanbeveling
Deejays mogen dan wel weinig interesse vertonen in een mogelijk statuut als artiest, toch
zou de enkeling die hierover informatie zoekt, ze gemakkelijker moeten kunnen vinden.
Vooral de regeling omtrent BTW kan voor velen van belang zijn. Daarnaast zijn maar
weinig deejays op de hoogte van hun statuut als uitvoerend kunstenaar.
Verder is er via de officiële kanalen niets te vinden over de rechten die deejays op hun
werk genieten. Zo lijkt een deejay in eerste instantie geen auteursrechten op zijn sets te
hebben, terwijl een samensteller van artikels in boekvorm – ook iemand die iets
‘creatiefs’ met andersmans werk doet – wel rechten geniet. Ook op vlak van de naburige
rechten, op de deejaysets zelf, lijkt er niets voorzien te zijn. Wie met andere woorden een
set opneemt en vervolgens uitzendt of verdeelt, hoeft de deejay in kwestie geen rechten te
betalen, tenzij de deejay zijn werk zelf zou aangegeven hebben.
Misschien is het tijd om al deze jurdische vragen te bundelen en in een overzichtelijke
brochure via het Kunstenloket te verspreiden. Tenslotte is iedereen deejay, dus bestaat er
een draagvlak zelfs wanneer er niemand de expliciete vraag stelt. Wie weet komt op die
manier uit dat deejays wel meer rechten hebben dan ze ooit zouden verwacht hebben.
48

Epiloog
Met één van de eerste Masterproeven in de Culturele Studies in handen kan ik niet anders
dan volgende bedenkingen te maken. Als het Bologna-akkoord nooit was gerealiseerd,
behoefde deze opleiding helemaal geen Masterproef. Maar was deze opleiding geen
Master geworden, had ik het voorbije academiejaar allicht anders doorgebracht. En als ik
het vak Inleiding tot de Culturele Studies nooit had gevolgd, wist ik waarschijnlijk niet
eens van het bestaan van Culturele Studies af. Zonder de begeestering van professor Jan
Baetens was ik allicht nooit aan deze opleiding begonnen. Olympische bril of niet,
Epicurius zou het vast niet appreciëren, moest ik u in dit geïmproviseerde dankwoord
overslagen.
De interesse voor muziek is er thuis met de paplepel ingegeven, maar mijn huidige kennis
en brede muzieksmaak heb ik vooral te danken aan een jeugdheld en inmiddels goede
maat, Jim. Die pintjes komen er aan!
Het is evident dat ook iedereen die op een directe of indirecte manier tot dit resultaat
heeft bijgedragen, een plaats in dit dankwoord verdient. Om te beginnen alle deejays die
een stukje van hun tijd hebben afstaan om nostalgisch aan het verleden terug te denken.
Ook Maarten Vanvolsem en Steven Surdiacourt, onze begeleiders voor wie de onder-
steuning in dit nieuwe systeem geen evidente opdracht moet geweest zijn. Proefkonijnen
waren we allemaal, maar jullie toch net iets meer. Verder heb ik doorheen het proces van
dit onderzoek de onvoorwaardelijke steun van enkele bijzondere mensen mogen genieten.
Uiteraard denk ik hierbij aan mijn ouders, grootouders, (schoon)ouders, Ludo en Yasmin.
Ook de vriendschap van Tom is van onschatbare waarde gebleken. Jullie verdienen
allemaal mijn oprechte dank.
Tot slot wil ik nog één iemand uitdrukkelijk bedanken voor haar geduld. Veerle, het heeft
véél te lang geduurd, maar na zes jaar is er eindelijk dat ‘stukje papier’. We did it, baby.
Dit hoofdstuk is afgesloten, maar er staat een zo mogelijk nog boeiender hoofdstuk voor
de deur.
49

Bibliografie
Arthanayake, Nihal. (26.01.2008). The Culture Show. [TV-uitzending] London: BBC.
Biography. (2008). [Internet] [Geraadpleegd op 14.04.2008].
Bio 4T4. (2008). [Internet] [Geraadpleegd op 14.04.2008].
Bries, F. De heropleving van het vinyl. (1998). [Licentiaatverhandeling], Leuven: Katholieke Universiteit
Leuven, dept. Communicatiewetenschappen.
Broos, Robin. (2008). Biografie Discobar Galaxie. [Internet],
[Geraadpleegd op 14.04.2008].
Brewster, Bill & Broughton, Frank. (1999). Last night a dj saved my life. London: Headline Book Pub.
de Aguirre, Phara & Van Gils, Lieven. (19.05.2008). Phara. [TV-uitzending] Brussel: VRT, Canvas.
Delvaux, Jan. (1995). “Techno. Ritme heeft een Naam.” Knack, woensdag 16 augustus, p. 50-53.
De Meyer, Gust & Trappeniers, Alex. (2003). Lexicon van de muziekindustrie. Leuven: Acco.
De Meyer, Gust. (2006). If God is a DJ, life is a dancefloor. [PDF],
[Geraadpleegd op 08.01.2008]. Leuven:
K.U.Leuven, Faculteit Sociale Wetenschappen.
Dewaele, David et al. (1998). Much Against Everybody’s Advice. [Audio-CD], PIAS.
De Wever, Bruno et al. red. (2005). Van Horen Zeggen. Schaarbeek: Vlaams Centrum voor Volkscultuur
vzw.
Ernalist, Jo. (2005). Een leven. [Internet], [Geraadpleegd op 14.04.2008].
Hendrickx, Ronny. (1999). De platenruiter : de rol van de deejay in 30 jaar populaire muziek in
Vlaanderen. Leuven: K.U.Leuven, Faculteit Letteren.
Het Kunstenaarsstatuut. (2006). [PDF], [Geraadpleegd op 21.05.2008]. Antwerpen: Kunstenloket.
Het Kunstenaarsstatuut: een evaluatie na twee jaar. (2004). [PDF],
[Geraadpleegd
op 21.05.2008]. Antwerpen: Kunstenloket.
Huyse, Luc. (2003). Over politiek. Leuven: Van Halewyck.
Jackson, Joe. (1982). Night and Day. [Audio-CD], A&M Records Ltd.
Jacqmin, Yves et al. red. (1998). Lieux de fête. Sprimont: Mardaga.
Keunen, Gert. (2002). Pop! Een halve eeuw beweging. Tielt: Lannoo.
La Radio Belge a 50 ans. (1973). Brussel: Radio et Television Belge.
Laermans, R. (1988). De waarden van rockmuziek en jeugd(sub)culturen. In: Vrije Tijd en Samenleving,
jg. 3, 3, 269-286.
Laermans, Rudi. (1992). “Wij zijn tegen jullie! Over jeugdsubculturen.” In: Jurgens, E. et al. red. De
Stenen Tafelen. Een nieuwe moraal voor Burgers en Overheid. Baarn: Goor en Stickt, p. 43-53.
50

Laermans, Rudi. (1999). Communicatie zonder mensen : een systeemtheoretische inleiding in de
sociologie. Amsterdam: Boom.
Meeuwissen, Jan. (2007). De dj als superster. [PDF], [Geraadpleegd op 01.05.2008]. Utrecht: Universiteit Utrecht,
Taal en Cultuurstudies.
Shuker, Roy. (1998). Key Concepts in Popular Music. London/New York: Routledge.
Soors, Kathleen. (2006). Uitvoerende kunstenaars en BTW. [PDF], [Geraadpleegd op 22.05.2008]. Antwerpen: First Tax &
Legal Consulting.
Thornton, Sarah. (1995). Club Cultures – Music, Media and Subcultural Capital. Cambridge: Polity press.
Windlesam, David. (1980). Broadcasting in a Free Society. Oxford: Blackwell.
Van Dale, Groot Woordenboek der Nederlandse Taal. (1992). Utrecht: Van Dale Lexicografie.
Vanden Eynde, Kristof. (2004). Turntablism : de dj als artiest? Onderzoek naar de status van de dj als
artiest. Leuven: K.U.Leuven, Faculteit Sociale Wetenschappen.
Vanovermeire, J. (2000). House music: a spiritual thing, a body thing. Leuven: K.U.Leuven, Faculteit
Psychologie en Pedagogische Wetenschappen.
Vercaigne, Conny. (1999). “The musical reality of a postmodern generation: over house en
jongerencultuur.” In: De Meyer, G. et al. red. Het zijn maar liedjes. Leuven: Garant, p. 147-155.
51

Bijlagen
Bijlage 1: Vragenlijst
Eigen uitgaansleven
1. Welke leeftijd had u toen u zelf begon uit te gaan?
Welke leeftijd had u toen?
Was dat een gebruikelijke leeftijd? Gingen uw leeftijdgenoten eerder/later uit?
2. Naar welk soort feestje ging u zelf?
In welke gelegenheden deden zich zulke feestje voor?
Hoe zagen die zalen eruit? Qua verlichting? Kleuren?
3. Welke muziek werd daar gedraaid?
Had u zelf veel kennis van deze genres?
Waren deze genres populair?
4. Welk publiek kwam er naar deze feestjes? Welk publiek niet?
Wat waren hun leeftijden/achtergrond?
Kwamen er studenten?
5. Waren er in die periode alternatieven voor de feestjes waar u naartoe ging?
Draaien
6. In welke periode bent u zelf beginnen platen draaien?
7. Op welk soort feestjes draaide u in die beginperiode?
In welke gelegenheden deden zich zulke feestje voor?
Hoe zagen die zalen eruit? Qua verlichting? Kleuren?
8. Welke muziek werd daar gedraaid?
Waren deze genres populair?
Kwamen de mensen voor de muziek?
Had het publiek kennis van de muziek?
9. Welk publiek kwam er naar deze feestjes? Welk publiek niet?
Kunnen we in deze genres spreken van een subcultuur?
Ging er een bepaalde kledingsstijl samen met het genre feestjes/muziek?
Is de bekendheid van een dj een doorslaggevende factor voor het publiek?
Werden er wel eens verzoekjes gedaan?
Kwamen er studenten?
10. Is er een verschil tussen toen en nu?
Bestaan dergelijke feestjes nog?
Wat is er nu al dan niet anders?
Is er een groot verschil in publieken qua leeftijden, achtergrond?
Hoe evoluleerde de ‘fuifmuziek’ volgens u?
Verloop t/m jaren 2000
11. Welke soort feestjes waren er in deze periode?
Waar deden deze feestjes zich voor?
Hoe zagen die zalen eruit? Qua verlichting? Kleuren?
52

12. Welk publiek ging naar deze feestjes? Welk publiek niet?
Was er een verschil in leeftijd/achtergrond?
Kwamen er studenten?
Kon men publiek onderscheiden op basis van bijvoorbeeld kledij?
13. Welke genres muziek waren in die periode gangbaar in het uitgaansleven?
Was er plaats voor verschillende genres op eenzelfde feestje?
Waren er mainstream genres?
Of feestjes waar iedereen kwam?
Kunnen we in die periode spreken van subculturen?
Segmentering
14. Kunnen we stellen dat feestjes twintig jaar geleden ‘verzuild’ waren?
Is dat in contrast met het huidige uitgaansleven?
15. Is het publiek in deze trend gevolgd?
Bestaan er nog steeds subculturen? Zijn deze uitgesproken?
Komen mensen van verschillende subgroepen samen op mainstream feestjes?
Hoe was dat vroeger?
16. Is de muziek doorheen de jaren sterk geëvolueerd?
Evolueerde het publiek met deze genres mee?
Bestaat er iets als mainstream muziek? En vroeger?
Artiest
17. Is het status van deejays doorheen de jaren geëvolueerd tot dat van artiest?
Is wat een deejay doet – net als een muzikant die muziek maakt – artistiek te
noemen?
18. Heeft de deejay invloed op wat het publiek goed vindt?
Was dat vroeger anders?
19. Zou een statuut voor deejays interessant zijn?
53

Bijlage 2: Interview met Kristof Michiels (DJ 4T4)
Interview en transcriptie: Robin Broos
Datum interview: 6 maart 2008, 13u
Plaats interview: Privéadres, 1860 Meise
RB: Wat was de leeftijd wanneer u zelf begon uit te gaan?
4T4: (denkt na) Dat hangt er van af. Wij zijn zelf feestjes beginnen te geven als ik 12 jaar was. Ik was al
aan het draaien voor ik stap ging. Echt op stap gaan moet ik zestien geweest zijn. Misschien dat ik op m’n
15e al eens naar één of twee fuiven mocht gaan.
RB: Was dat een gebruikelijke leeftijd in vergelijking met leeftijdsgenoten?
4T4: Ik was iets vroeger. Ik woonde in het centrum van Hasselt, dus kon er te voet naartoe en moest niet
gehaald worden door m’n ouders. M’n moeder was daar heel opbouwend in.
RB: De vrienden met wie je uitging, waren dan ook ouder?
4T4: Een deel wel, maar een paar vrienden mochten wel op stap gaan. Ik en m’n close vrienden waren voor
op het grote merendeel van de rest van ons jaar. Mijn beste kameraad woonde ook in centrum Hasselt en
had ook een moeder die daar wat relaxed rond was. Meer dan ene maat heb je niet nodig hé.
2:54 RB: Wat voor gelegenheden waren dat?
4T4: Een beetje vanalles, van die fuiven, ik weet niet of die nu nog bestaan. Dingen waar ze Summer of ’69
en Paradise by the Dashboard Light draaiden. Ook wel veel naar cafés die in der tijd newbeat, Leila K. en
al, draaiden (lacht). Dat is eigenlijk pas op latere leeftijd… wat ik me nu wel herinner is dat ik in het
weekend wel met een goede Amerikaanse vriend die in het leger zat, die had een rijbewijs, met hem ging ik
regelmatig, over het algemeen in Holland, naar discotheken die hiphop en swingbeat draaiden. Ik was daar
toen nogal fel mee bezig, en dan was dat wel leuk, en dan ging ik echt om te dansen. Dat was niet Public
Enemy, maar Young MC, nog voor Nauthy By Nature en van die dingen. Op dat vlak was het soms wel
gespecialiseerd, maar verder heb ik in m’n studententijd meer gaan zoeken naar underground.
RB: Kan je zo’n café beschrijven, hiphop dan.
4T4: Dat was meer echt wel discotheek-style. Van die discotheekskes die in de jaren ’70 disco deden, en in
de jaren ’80 niet tegoei wisten waar ze naartoe moesten en dan maar om te proberen, een jaar of twee, op
vrijdag een hiphop avond deden. In Holland was dat veel groter dan in België, alle Bobby Brown en
afgeleiden van Prince, dat was over het algemeen echte discotheken. Heel af en toe ook naar de rockscène
in Amsterdam. Dat was namaak New York, disoctheken die minder cool waren dan de Silo (Leuven, rb.) of
Culture Club (Gent, rb.) nu. Vrij veel johnnys en marina’s zaten daar. Ik was waarschijnlijk nog de grootste
Johnny (lacht).
RB: En toch valt me op dat je met een hele brede waaier aan genres bezig was. Had je daar ook veel kennis
van?
4T4: Absoluut, ik heb me nooit kunnen beperken tot iets. Hoe kan je ook anders. Ik snap dat mensen alleen
bezig zijn met wat op de radio komt en wat in de top 50 staat, omdat het niet echt muziekfreaks zijn.
Muziek luisteren alsof het naar tv kijken is. Maakt niet veel uit. Je hebt ook mensen die elke dag naar de
Mac Donalds gaan, maar ook fijnproevers die naar Comme Chez Soi gaan. Uiteindelijk als de radio opstaat
in de eighties, dan moet ik zelf met hiphop bezig zijn, want dat kon je nergens vinden. Ik denk dat we op
een bepaald moment met een tiental mensen in Vlaanderen actief bezig waren met hiphop, een TLP enzo,
we kenden mekaar. Veel van die gasten zijn nu nog bezig. DJ Sake enzo. In de leading stond dan nog altijd
54

Studio Brussel op. En dan hoor je daar ook, eender wat er toen was, Sting of Paul Simon, waar m’n ouders
naar luisterden. Het is logisch dat je daar ook naar luistert. Je luistert automatisch naar al die dingen, vind
ik. Dan is het bijna onvermijdelijk dat er dingen tussenzitten die je goed vindt. (wijkt uit) Ik snap echt niet
hoe mensen naar één ding kunnen luisteren, dat moet een sociaal verschijnsel zijn, en geen cultureel. In een
vriendenkring terecht komen waar iedereen naar hiphop, of elektro lusitert. Je begint daar dan in mee te
gaan, en daarme ben je compleet vertrokken. Er zijn echt mensen die zeggen, al die house, of al die rock, ik
moet daar niet van weten. Dat kan toch niet? Dat is toch muziek? Of ik hou van jazz, maar al die rap moet
ik niet van weten. Dat kan ik niet geloven. Hetzelfde “als het maar jazz is, is het goed”, dat kan ik ook niet
geloven. Daar zit evengoed ongelofelijk veel shit tussen. Bij mij heeft het er in ieder geval altijd ingezeten.
09:31 RB: Feit dat je net zei, ik was misschien de grootste johnny van allemaal, was dat ook vriendenkring
gebonden?
4T4: Nee, dat stond daar echt wel los van. Ik ben altijd wel een buitenbeentje geweest op dat vlak. Ik heb
nooit tot een kliek behoort, en altijd iedereen gekend. Ik kan daar ook niet tegen, en krijg daar ongelofelijk
het schijt van. Mensen die mekaar de ganse tijd naar de mond praten, ik haat het, ik ga speciaal anti-doen
dan. Niet dat ik dat besef, maar het is alsof het in m’n genen zit. Die individualiteit is voor mij de
normaalste zaak van de wereld en ik snap niet hoe mensen… Wat bij mij vooral was, dat Johnny zijn,
omdat je nog niet zoveel zelfbewustzijn hebt op je zestiende. Je doet waar je goesting in hebt. Misschien
was ik wel een alternatieve Johnny. Ik heb op een bepaald moment 4T4 in m’n haar laten scheren, dat was
‘in’ in hiphop toen, dus waarom niet. Ik vond dat wel grappig en stond daarr niet bij stil dat het eigenlijk
belachelijk was. Eigenlijk is dat heel cool als je daar gewoon goesting in hebt, ik vind het jammer dat ik dat
met het ouder worden kwijt ben. Waar ik eigenlijk naartoe wou: ik had verschillende vriendenkringen. Die
van school wilden gewoon Brian Adams en van die dingen. Misschien vonden die MC Hammer ook wel
eens tof, wat meer mijn ding was, maar dat was doorsnee. Buiten school was er een vriendenkring die meer
met muziek bezig was, daarom niet alternatiever, maar wel Sting en Paul Simon en Crowded House en Joe
Jackson, dat kende ik dan ook. Een andere vriendenkring was dan volledig met hiphop bezig. De vrijdag
zag ik op een hiphopfeestje in Antwerpen al die mensen, en op een fuifje in Hasselt hoorde je dan Bon Jovi,
dat stond niet in de weg van elkaar, dat kon perfect. Ik denk niet dat dat nu nog kan. Dat was compleet
aanvaard. Zolang het op dat moment maar klopte. Ik moet nu niet op een hiphopfuif in Antwerpen Brian
Adams spelen.
12:40 RB: Je zei dat je op je 12e begon te draaien.
4T4: Dat waren klasfuifkes voor 50 man, woensdagnamiddag. Een vriend van mij, had wat materiaal,
lampen en twee boxen van 100 watt en een pick-up en een mangpaneel. Ik had daar tegen gelogen dat ik al
gedraaid had en dat me dat wel interesseerde. We hadden thuis ook een mengpaneel in de living, voor de
cassettedeck en de pick-up af te wisselen, en dan was er een klasfuif. Dan heb ik met 50 singles een fuifke
gedraaid. Dat was meteen groot feest en meteen de smaak te pakken. Daarvoor ook al, als je als 8-jarige
met een cassettespeler nummers van de radio opneemt, dan ben je op een bepaalde manier al de grond aan
het leggen om deejay te worden. Het heeft er altijd wel ingezeten. Op zes jaar vroeg men in de familie al
“Kristof, wat is dat liedje”, en dan wist ik dat. Dus gewoon een feestje voor de mensen van de klas in het
chirolokaal, zonder alcohol. Je kent dat wel hé. Ik ben dan wel vrij snel, op m’n veertiende, beginnen
draaien voor geld. Ook eerst op kleinere privéfeestjes.
14:45 RB: Wanneer je “professioneler” begon, waren dat ook feestje die iets ruimer gingen?
4T4: Ja, dat is altijd zo geweest bij mij. Ik denk eerlijk gezegd dat ik nooit zo alternatief heb gedraaid als de
laatste jaren. Ik heb daar ook geen problemen mee, het moet feest zijn. De merde is, je kan alles door elkaar
smijten, maar de laatste jaren is er zo een voorbepaald beeld van wat je moet doen en wat je niet mag doen.
Er zijn altijd kenners in de zaal en de organisatoren die iets bepaald willen. Als ik dan iets ertussen smijt
wat de mensen fantastisch vinden, of dat je ziet dat men bekende dingen wilt, niet afgezaagd, maar bekend,
je kan Let’s Dance van David Bowie en Pump Up The Jam draaien, dat dat gewoon niet meer kan en daalt
in hun achting. Je bent een slechte deejay die het zich veel te gemakkelijk maakt en je krijgt geen werk
meer. Er wordt slecht over u gepraat en daar draait het om. Cool zijn, ‘in’ zijn, hip zijn, de modellekes
lokken als je moet draaien, anders is het niet goed. Soit, ik ben aan het ontsporen daarin, maar ik denk dat
55

ik eigenlijk op stricktly hiphop-feestjes in heel mijn leven maar vijf echt enkel hiphop gedaan heb, er zijn
misschien fuiven geweest waar de nadruk op hiphop lag, maar dan ook met Last night a deejay saved my
life en Push It. Ok, het zal allemaal wel hiphop-achtig, maar hiphop is voor mijn part niet echt feestmuziek,
tenzij je alleen muziek draait die alleen is gemaakt tot 1986 ofzo. Dat is eigenlijk echt alleen maar in New
York vollen bak geweest. Misschien dat er wel Londen en Philadelphia bijwaren, maar hiphop en feesten is
echt alleen in New York geweest. Die muziek is geen feestmuziek, dat is er niet voor gemaakt. In
oorsprong wel, maar niet meer. Run DMC, in het begin misschien wel, Public Enemy, dat is geen
feestmuziek, dat is (denkt na) kunstmuziek (lacht).
17:55 RB: Waren er in die periode andere soorten feestjes die exclusiever waren?
4T4: Je had new beat gedoe, wat groot geworden is, maar op zich wel exclusief was. Hiphop was er wel,
maar is niet de moeite waard om over bezig te zijn. In die tijd was er wel de electronic body music-scene.
Dat is iets meer samengegaan met new wave en postpunk, de drugsscene, die nu heel big is met techno
indertijd. Eigenlijk is techno daar wel uit gegroeid, er was een cirquit, maar als zestienjarige heb je daar
geen contact mee. Misschien was er nog wel een discocircuit, maar dat weet ik niet. Alhoewel, ik moet
eerlijk zeggen, ik denk dat je nu veel gerichter op stap kan gaan zo van “dat hoor ik graag en wil ik
vanavond ook horen”, toen moest er veel meer water bij de wijn gedaan worden en kon je zeggen dat er
toevallig die avond een deejay was die uw ding deed, of iemand die uit het buitenland kwam, of op dat
moment goesting had om in een bepaalde richting te gaan staan, maar ik denk dat je het op voorhand niet
echt kon weten. Op zich, en dat komt daar uit voort, is het tof dat je nu kan kiezen dat kon vroeger minder
gemakkelijk, maar langs de andere kant was het publiek veel meer open voor andere dingen. Misschien
hoorden ze zelf het liefst Skinny Puppy, of neem Front 242, maar die avond was er toevallig iemand die de
hele tijd soul en disco oplegde, maar het was wel tof. Waarom niet. “Ik ga dat morgen niet kopen, maar nu
wel op feesten.” Die houding was er vroeger veel feller. Terwijl nu hiphoppers niet op de dansvloer willen
gezien worden als er techno gedraaid wordt. Dat kan niet. Op een plaat die niet sociaal correct, zoals
politieke correctheid, heb je nu sociale correctheid, en als dat sociaal correct is mag je meedoen, anders
niet. Dat is belachelijk, daar gaat feesten echt niet over, integendeel. Feesten is daar juist een reactie op, dat
is het echte leven.
21:40 RB: Bestaan er nu nog gelegenheden waar dat niet is?
4T4: Het bestaat, heel zeldzaam, ten eerste waar er over het algemeen niet veel volk is. Eigenlijk ietske te
weinig volk wat de bedoeling is, maar de sfeer is daardoor ietske relaxer, dat is niet per see waar, maar
toch. Ouder publiek, omdat die meer gewend zijn en meer open staan. Hier en daar een paar kleine clubs of
cafés waar er gedanst wordt, die daar op staan dat dat nog gebeurt. Het is verschrikkelijk erg op dit
moment. Alles wat soulful is, een goeie vibe creëert bij de mensen, dat je binnenkomt en zegt “hier is het
tof, voor mij een vodka” en “hier hangt een goede sfeer, hier ga ik vanavond blijven,” heel weinig plaatsen
waar dat nog gebeurt. Ik draai nog iedere maand in de Charlatan in Gent, heel tof, je kan daar eigenlijk je
goesting doen, daar kan je soulful gaan. Maar je gaat wel de helft van de mensen naar huis spelen, want
eigenlijk willen ze liever boenkende elektro, ook al is het 3 à 4 uur ‘s nachts. Dan doe ik dat wel, je mag
niet discrimineren, als je discrimineert moet je voor de meerderheid gaan die aanwezig is. Veel collega’s
zullen daar ongelofelijk veel kritiek op hebben, maar dat kan me niet schelen. Je staat daar voor de mensen,
niet voor jezelf, je wordt daarvoor betaald. Als dat niet zo was, was het iets anders. En over het algemeen
gaat dat over redelijk veel geld. Maar, die soulful toestanden, funk, disco, soul en al, dat macheert niet op
dit moment. Ik hoop dat het terugkomt. Ik hoop dat er een ongelofelijke tegenreactie komt. Ik boenk graag
een keer hé, als ik alleen soulful moest draaien, zou ik waarschijnlijk op dezelfde manier klagen, ik smijt
ook eens graag Queen of the Stone Age op, ik vind dat tof als dat allemaal kan, maar ja… Ik weet niet, de
mensen weten het allemaal zelf beter. Iedereen is zelf deejay, heeft zelf een mixke gemaakt, eigenlijk wilt
iedereen zijn favoriete muziek horen en als je als deejay die muziek niet draait, heeft dat voor de mensen
met incompetentie te maken. Wat zij goed vinden, is wat goed is, en dat is wat werkt. Dat is altijd zo
geweest, maar nu neemt het extreme vormen aan.
25:21 RB: Doordat ze het nu komen zeggen, en toen in de jaren ’80 het over zich lieten gaan?
56

4T4: Ik heb al in heel m’n carrière mensen gehad die Madonna komen vragen. In het begin draaide ik dat
ook, maar die verstaan niet dat wanneer je elektro draait, dat niet kan, niet past, dat de sfeer kapot zou gaan.
Soms kan dat hé, Vogue en al, en als je dat tussen house draait, heb je niet eens het gevoel dat je een plat
nummer draait, maar je hebt altijd mensen die dat niet verstaan als je dat niet draait. Nu heb je dat vaak met
Milk Inc. en Tiësto. Ik leg dan vriendelijk uit dat ik dat niet heb, en dat het niet past, en dat lukt meestal
wel, dat is er altijd geweest. Dat is niet het probleem. Vaak zeggen die mensen, “dat is niet erg”, of dat ik
zeg “Madonna kan ik niet draaien, maar is het goed als ik iets van Róisín Murphy draai” en dat is dan ook
goed en die komen dan dikwijls nog een pintje brengen. Zij zijn het probleem niet, maar vooral mensen die,
een typisch voorbeeld dat ik kan geven omdat ik in ‘t Hof van Commerce zit. Ze komen dan vragen “draai
eens wat ragga”. Dan moet ik zeggen “dat draai ik niet, dat is echt m’n ding niet”. Die zijn kwaad hé, die
zijn klaar om op m’n gezicht te slaan, want ik heb hun ragga, hun ding dat maakt wie zij zijn ge
disrespecteerd door te zeggen “ik draai dat niet” en (windt zich op) “ik draai liever die strontelektro waar
iedereen naar luistert dan ragga, wie ben ik wel niet! Ragga is de beste muziek die er is!” Ik zal eens iets
anders zoeken wat ik slecht vind, mensen die Put your Hans up for Detroit komen vragen, dat eigenlijk wel
past in wat ik draai, maar waarvan ik denk “wat een strontnummer”. Die mensen zijn echt kwaad hé, die
zeggen “wat is dat hier voor een deejay, komaan dat staat op nummer één in de top 50 en gij draait dat niet”
terwijl vroeger was er veel meer respect voor een deejay. Uiteindelijk komt het daar op neer. Dat is er nu
niet meer, tenzij als het 2manyDJ’s zijn die staan te draaien, daar heeft iedereen respect voor. Ik laat in het
midden of dat terecht is, op sommige vlakken wel, op andere niet, maakt niet uit. Je moet er wel min of
meer respect voor hebben, maar soit. De naam van de deejay, daarvoor heeft men respect, maar dat is vals
respect, dat is niet gebaseerd op echte waarde. Ofwel gaat dat heel hard ontsporen ofwel gaat iedereen dat
op een bepaald moment zodanig beu zijn, dat de deejays die het met hart en ziel doen weer boven komen
drijven en dat mensen zeggen “trust your deejay”, de deejay staat daar, heeft overzicht en weet wat er
gebeurt en voelt zijn publiek aan en zal er wel voor zorgen dat het een topfeestje is. En als je dan een plaat
of twee niet goed vindt, ga dan een pintje drinken, of feest gewoon door, who cares, die houding moet
terugkomen want feesten is op dit moment kapot. (wijkt uit over slechte drugs) Drugs komen op de eerste
plaats, en de muziek komt er maar bij. Vele deejays willen dat anders, zoals ikzelf of een Bobby Ewing,
maar geen plaats meer krijgen. En dan heb je bij wijze van spreken mannen als DJ Tiësto of Fedde Le
Grand die ervoor zorgen dat mensen als Derrick May geen werk meer hebben. Niet voor het één of het
ander, maar die gast heeft dat uitgevonden, techno, die heet dat uitgevonden. Die mens is een monument,
en dat hij aan de kant geduwd wordt door gastjes met rijke ouders, dat is niet correct, maar dat komt wel in
orde.
31:45 RB: Heeft het er ook niet mee te maken dat pakweg twintig jaar geleden, deejays gewoon mensen
waren die de plaatjes oplegden, maar geen mensen met een naam waren, terwijl nu veel meer mensen zich
in het draaien hebben gespecialiseerd en het publiek daar bepaalde verwachten rond heeft?
4T4: Dat is inderdaad waar. Ik heb dat gestaag zien veranderen. De laatste jaren zijn deejays rocksterren en
ik snap het niet. Weet je wat het is, deejay zijn, of deejay doen, is gemakkelijk. Uiteindelijk veel
gemakkelijker dan muziek spelen. Als je op een podium gaat staan, moet je wel iets kunnen. Leren
drummen, of gitaar spelen, dat duurt een paar jaar. Zeker als je de coole wil zijn, en alle gasten vinden u
cool en alle vrouwen willen met u naar de wc. Dat is uiteindelijk wat de meeste mensen willen, en dat zal
ook zo blijven. Misschien niet over twee miljoen jaar, maar deejay zijn blijft eigenlijk vrij gemakkelijk.
Vooral met muziek die nu gemaakt wordt, die voor zich spreekt, je moet als deejay niet veel meer doen. Al
die in your face elektro werkt zo op zichzelf dat het er weinig toe doet of je het kan draaien of niet.
Daarmee dat je ook veel mensen hebt die in een smal straatje zitten, die progressive of minimal draaien, dat
ik niet eens weet wat het zou zijn, misschien bestaan daar maar honderd platen van en die moeten daaruit
kiezen. Dat vind ik vrij raar, dat die enkel en alleen elektro of enkel techno of New York house draaien. Dat
is door onkunde van die deejays, op die manier moet ik niet goed kunnen draaien. Dat is allemaal hetzelfde,
dat is één trip, ik smijt dat allemaal op elkaar dat ik eigenlijk geen goede deejay ben, en toch kan je de held
uithangen. Dat is te verstaan, dat is eigenlijk het eindpunt waar ik naartoe wilde gaan op die vraag die je net
stelde, maar het publiek is niet dom, zoals ik dat zie, alleen heel erg langzaam. Op een bepaald moment
gaan ze dat doorhebben, en nu wil ik niet mezelf ophemelen, maar ze gaan zeggen “awel, die blaaskaak die
altijd in zijn bloot bovenlijf en in zijn onderbroek aan de draaitafel staat te feesten, en al die stuff ligt op te
leggen die je eigenlijk elke week hoort en daar weer een zeventienjarig moddelleke staat te versieren, die
niet slim genoeg is om te beseffen dat het niet de moeite waard is, laat maar, diene 4T4 staat daar eigenlijk
57

altijd op zijn gemakske, die staat daar gewoon plaatjes op de leggen en da’s tof, eigenlijk geef me dat
maar,” weet je wel. Ik denk dat mensen er op een bepaald moment wel gaan doorkijken. “Het is iedere
week hetzelfde, en al die gasten doen hetzelfde,” of misschien heeft het gewoon met leeftijd te maken. Heel
in het begin als ik deejay was, stond de naam van de deejay niet op de affiche. Als je volk had, moest iedere
deejay water bij de wijn doen, iedere deejay moest de eerste twee uur dat hij draaide veel hits opleggen. Je
kon wel zelf kiezen welke hits, maar naar het einde van de avond toe ging het altijd een bepaalde richting
uit. Deejays draaiden ook altijd lange sets. Dat is heel erg belangrijk, dan draaiden deejays vier, vijf uur.
Soms langer. Op een bepaald moment heb je mensen die zeggen: “die deejay is goed, als ik daar naartoe ga
amuseer ik me altijd wel,” en dan beginnen die namen meer op affiches te verschijnen. Het verschil is dat
de mensen dan niet echt voor de naam van de deejay gaan, dan wel voor wat die deejay doet. “Ik vind het
gewoon leuk, ik ben twee of drie keer op een feestje beland en ik heb me geamuseerd, dus ik ga daar
naartoe.” En dat was wel ok, op dat moment, eind jaren ’80, begin ’90, zat het wel goed voor de deejays.
Als je nu ook ziet, de namen die nu legandarische, grote namen zijn, komen ook allemaal uit die periode.
Waar je een eigen stijl kon en moest hebben. Dat was niet één stijl, maar een feeling, een combinatie waar
je van kon zeggen “awel, die deejay draait daar rock tussen en die deejay draait daar hiphop tussen en
maakt daar een geheel van”. Eigenheid was elke keer belangrijk. Door de technische vooruitgang die er nu
is, je kan intussen je computer de platen laten mixen. Met cd’s draaien is een heel pak gemakkelijker dan
met vinyl, het is gewoon met knoppen, vinyl is met feeling en duurt een tijd eer je dat beet hebt. En dan
krijg je bands die geen deejays zijn, en tegenwoordig is de naam het enige wat telt. Het mag geweten zijn
dat ik daar tegen ben, La Fille d’O, die pakt van mij werk in. Jaloers ben ik daar niet van, of neem nu dat ze
werk afneemt van Jan Van Biesen, die is ook al 20 jaar bezig en het zit er altijd knal op wat die doet. Maar
La Fille d’O is wel heel bekend, en iedereen wil die zien wat ze is een BV, die komt op tv en radio. Die
staat daar dan met twee iPods gewoon wat muziek op te leggen. Eerst YMCA, dan een rockabilly nummer,
dan Digitalism, slecht gemixt, dat gaat nergens naartoe. Nul sfeer, de mensen worden bijna lastig want het
komt niet op gang, maar iedereen zet ze op de affiche omdat het vol gaat zitten. Ze staan er dan wel niet bij
stil dat het een kutfeest gaat zijn en dat niemand zit gaat amuseren. Dat moet echt ophouden, sorry, maar La
Fille d’O is geen deejay, zelfs geen slechte. Ze kan dat gewoon niet. Dat trekt op niets. Zo zijn er nog een
heel pak. De meeste van de deejays tegenwoordig. Ze weten niet waar ze mee bezig zijn. Gewoon BV’s die
dan gaan draaien. Neem nu Zorah, alhoewel zij nog ok draait. Dus dat is geen goed voorbeeld, maar
mensen van dat kaliber. Neem nu Regi, dat is geen deejay. Die maakt muziek, dat ik die slecht vind is mijn
smaak, ik kan ook kritieken hebben die meer dan mijn smaak zijn, maar soit. Dat maakt niet uit, maar hij
kan goed geld verdienen, imago en status mee uitbouwen, maar die kan geen platen draaien. Ik kan me
vergissen, maar ik kan me niet inbeelden dat iemand als Tiësto geboren is en dacht ik wil platen draaien en
een toffe sfeer creëeren. Als Last Dance van David Bowie op de radio is, ik heb het al eens gezegd en het
was gisteren op de radio, dan denk ik “waw, da’s fantastisch, dat wil ik voor de mensen draaien”. Een
Tiësto denkt, “dat is geestig, daar kan ik veel geld mee verdienen en de wereld mee rondreizen, laat maar
komen”. Die heeft dat idealisme niet, daar ben ik heel zeker van. Waarschijnlijk is dat een toffe gast hé.
41:17 RB: En toch zijn dat degenen die een dergelijke status hebben gecreëerd dat ze zich alles kunnen
permitteren en iedereen het altijd goed zal vinden.
4T4: Tja, zulke deejays of artiesten zijn heel berekenbaar en berekend en daardoor commerciëel en nemen
ze een veel minder groot risico. Daar wordt geld in gestoken. Je hebt ook altijd, in wat je ook doet, een
verantwoordelijkheid naar je publiek en je clienteel toe. Je moet kwaliteit leveren, het is niet aanvaardbaar
dat je naar Vandenborre gaat en een tv koopt die slecht is. Als ze dat doen en dat is geweten, reageert het
publiek van “hela, dat niet hé”. Een tandarts waarbij je na twee weken pijn hebt, pik je niet. Een deejay
heeft dat ook en dat doet iemand als een Tiësto niet. Die geeft de mensen wat ze willen hebben, Tiësto is
Mac Donalds. (telefoon) Een deejay zorgt ervoor dat je de mensen iets leert, iets meegeeft en niet gewoon
vergif inlepelt. Een echte kok zegt “die champignons ga ik niet gebruiken, die zijn niet meer vers,” dat mag
je niet doen. Dan krijg je een publiek dat zich compleet laat vangen. In de muziek heb je dat al, dat komt
ervan als je het publiek alleen Take That en Spice Girls en Britney Spears voedert, iets als Coldplay
overleeft blijkbaar wel. Goede muziek blijft bestaan. Maar heden ten dage, als je Pink Floyd bent, probeer
maar eens een deal te vinden. Veel geluk. Met de deejays is dat ook zo, als je de mensen vergiftigd, moet je
achteraf niet komen klagen dat de mensen ziek zijn.
58

44:50 RB: Ik zie een patroon in wat je zegt, spreek me tegen als je niet akkoord bent. Nu worden zoveel
mogelijk bekende namen geboekt, het volk koopt een ticket omdat ze denken een goede avond te hebben.
4T4: Ze hebben het gewoon niet door.
RB: Terwijl vroeger ging je op stap, en als het gezellig was, zou het een toffe avond worden.
4T4: De mensen waren ook openminded, veel meer dan nu. Ze zouden sneller gezegd hebben, “dat is m’n
ding niet, maar het is wel tof”. Toen kwamen ze vaken vragen “wat je draait, hoe noemt dat, waar vind ik
dat,” fantastisch gewoon. Je hebt hen iets gegeven, en dat is iets waardevol. Nu is het heel kortzichtig, al
het bomvol zit, is het goed, dan hebben ze veel geld verdiend. (wijkt uit) Wat men vaak doet is eerst een
plaatselijke deejay boeken, waarvan ze weten dat hij al 50 of 100 vrienden meebrengt, van “waw, die mag
op een grote fuif draaien en dat is met grote deejays”. Dan ene die hiphop of R‘n’B of iemand die heel
breed gaat en Rihanna draait, iemand als Bobby Ewing of ik en dan iemand die underground ook goed zit,
of minstens Ed & Kim ofzo. En voila, op die manier heb je alle publiek, veel segmentjes aangesproken.
Maar dat werkt niet helemaal, over heel de avond is altijd 2/3 van de zaal niet content, want die wachten op
Ed & Kim en die hebben een deejay die Rihanna draait en dat willen ze niet, dat valt te verstaan. Die vier
deejays op een avond, neen, echt niet. Ik doe de Charlatan nog elke maand, van 23 tot 07, nonstop, maar
daar kan je echt dingen opleggen die ik nooit op een fuif zou doen. Op een bepaald moment heb je ze mee
en je voelt ze aan, en omgekeerd, en dan heb je fantastische toestanden. Deejay zijn gaat daarover, iets
doen met je pubiek en ergens naartoe gaan. Het is te fel gecommercialiseerd, dat is het.
50:27 RB: Deejays verdienen wel veel geld op korte tijd, moesten ze jou een hele nacht vragen, kost dat
toch stukken van mensen?
4T4: Het is een beetje van twee kanten. Ik denk moesten ze mij vragen voor een hele nacht, of twee uur, ze
betalen evenveel. Misschien dat er een beetje bijkomt, misschien ook niet. Bovendien, als ze me vragen
voor een uur, dat doe ik niet. In sommige zalen draai ik nog vier, vijf uur. Wat het vooral is, doordat je
zoveel deejays hebt, is de status die je als deejay kan krijgen van korte duur, ten tweede niet zo groot, want
er zijn op die moment nog negentien andere deejays met die status. Ze gaan niet zo vlug op die naam
specifiek afkomen. Het is zo gecreëerd dat mensen niet meer voor 4T4 alleen komen, als het
Starski&Tonic, en TLP, en 4T4 is, “aha, dat is de moeite”, want op andere fuiven staan er ook drie of vier.
Mensen hun inzicht en mening zijn verwrongen en het is moeilijk daarop terug te komen. Wat ik nu aan het
zeggen ben, hoor is veel andere deejays zeggen. Ik lees het ze in OutSoon zeggen. Dus, dan gaat het
publiek het ook al wel een aantal keer gehoord hebben en het overnemen. Zo doen ze dat. Hun grote held
Dave Clarke heeft dat gezegd en dan gaan ze dat ook beginnen te zeggen om interessant over te komen bij
hun maten en te kunnen zeggen “ik ben de eerste die dat gezegd heeft”. Voor je het weet is het mode, en
laat ons hopen dat het zo is, dat een deejay weer heel de avond draait en dan komen mensen niet meer af als
het voor twee uur is, want dan is het niet goed. Carl Craig, als die dan tussendoor moet draaien, dan ga je
niet, want da’s niet de moeite. Maar als ze hem in de Café Capitale een set van vier, vijf uur laten doen,
zorg dat je erbij bent. De eerste twee uur ga je misschien voor de hand liggende dingen te horen krijgen,
maar dan gaat hij ineens zijn disco bovenhalen, en gaat hij hiphop draaien, en dan ga je dingen horen
waarvan je denkt “godverdomme, dat had ik nooit gedacht, die legt hier gewoon dat nummer van de 2 Live
Crew op en da’s machtig”. Dat kom je gewoon niet meer tegen.
54:12 RB: Gaat dat voor het publiek niet heel duur worden?
4T4: Nee, goedkoper worden zelfs. Het is zoals ik zeg. Een typische line-up voor een fuif die ik
tegenwoordig doe is iemand à la Cole, ikke en Fredo&Thang. Een voor de hand liggende lineup.
Uiteindelijk, die alle drie betalen gaat veel duurder uitkomen dan alleen de plaatselijke deejay om op te
warmen en af te bouwen, moest het nodig zijn en alleen één van die drie namen. Misschien dat een Cole
dan wel in de problemen komt omdat hij nog niet bekend genoeg is om een hele zaal vol te krijgen.
Alhoewel, als hij dat doet, en het is zo goed, dan is hij naam aan het maken. Het is in het begin moeilijk,
maar zo iemand kan sneller naam creëren door de kans te krijgen niet alleen van 22 tot 24 te mogen
opwarmen, maar effectief van 24 tot 05 te draaien. De organisatoren betalen minder aan deejays, de inkom
kan dus lager. Het feest gaat groter zijn, maar de mensen gaan het niet pikken omdat ze een bepaald idee
59

hebben van “waar voor m’n geld”. “Waarom zou ik nu hetzelfde betalen voor één deejay, als ik volgende
week voor hetzelfde geld er drie krijg?” Wat ze niet doorhebben, is dat het met die ene deejay
waarschijnlijk een veel toffer feest gaat zijn. Je gaat me toch niet vertellen dat mensen staan te popelen om
4T4 of Buscemi eens in het écht te zien? Het gaat toch om de muziek. Ok, dat je Laurent Garnier, of Alex
Gopher eens wil zien, dat kan ik me inbeelden. Het is alleen de perceptie van mensen die moet veranderen.
“Weer vier deejays, en tegen dat ze op gang zijn, is het al aan de volgende,” dat is het. Uw eerste uur is
nooit uw beste uur, je hebt een half uur nodig om erin te komen. Het is zoals naar de TMF Awards gaan,
buiten het feit dat die groepen playbacken, maar iedere groep speelt daar maar één of twee nummers. Je
gaat me niet zeggen dat dat de moeite is, terwijl als je in de AB naar een groep gaat kijken, als dat een
goede groep is, gaan die u op anderhalf uur ergens mee naartoe pakken. Met een deejay is dat ook zo.
RB: Maakt het dan uit hoe groot de zaal is?
4T4: Dat heeft meer te maken met persoonlijk contact. Van de ene kant een beetje, maar vooral dat kleinere
zalen op een gericht publiek kunnen teren. Maar voor veel publiek kan het ook. Het kan, maar het publiek
moet anders geconditioneerd worden dan nu. Je moet je alleen aanpassen. In de Charlatan kan je dingen
doen die funky en rustig zijn, dat kan voor 3000 man niet, daarvoor moet je harder en fellere muziek
draaien, het moet impact hebben. Derrick May draait heel hard, maar wel met soul, en dat heeft een flow en
sfeer. Je hebt niet het gevoel dat je kop kapot gebeukt wordt. Dat is geen T.Raumschmiere, dat heeft echt
wel soul. Dat kan ook, de zaal verandert uw platenkeuze wel, maar de feeling kan hetzelfde blijven. Dat is
het vooral. Het is onvermijdelijk dat het op een bepaald moment niet meer cool is deejay te zijn.
Tegenwoordig is iedereen deejay. Soms zeg ik dat zelfs met schaamte, dat ik deejay ben. Dat klinkt als “ik
sta op den dop, draai drie keer per maand in een café en noem mezelf deejay”. Zo is het over het algemeen.
Misschien dat het tijd wordt dat mensen denken “dat kan iedereen” en dat het niet meer cool is en mensen
zeggen “ik ben geen deejay, ik ben voetballer”. “Oh, waw”. Ik zit daar op te wachten. Dat iemand op een
feestje zegt “die speelt maar plaatjes van andere mensen hoor”. Tegenwoordig moet je og maar zo doen
(doet alsof hij aan knoppen draait) en de mensen worden gek. Ik draai maar een plaat hoor, ik doe daar
niets mee. Ik manipuleer dat een beetje, maar that’s it. I don’t get it.
1:02:31 RB: Als die status van een deejay verdwijnt, zou het hokjesdenken dan ook verdwijnen?
4T4: Ik denk dat dat onvermijdelijk is. Je kan niet anders, als de naam minder belangrijk wordt, kan je nog
moeilijk qua genre heel gerichte feestjes geven. Want daar draaien die op, op namen. Het is iets wat, als het
verandert, heel langzaam zal gaan. Mensen gaan hun eigen smaak nog meer appreciëren, en nog meer
verzoekjes doen. Het ene extreem brengt het ander altijd met zich mee. Ik zou de nadruk anders leggen. De
status van de deejay moet terug ondergeschikt zijn aan de status van de party. Misschien waar die is, of wie
ze geeft, dat moet belangrijk zijn. In dat geval zit de Charlatan goed. Dat kan de mensen niet schelen of dat
iemand is die ze niet kennen of dat 4T4 of TLP is. De mensen komen voor de Charlatan. Voor deejays is
dat ook zo, in de Charlatan neem ik andere platen mee als in de Silo. Dat is het schoonste wat er bestaat als
deejay, jezelf elke avond heruitvinden en daarin slagen. Dan zit er wel iets in. En dan zullen we ook een
paycut moeten aanvaarden, terug content zijn met 400 of 500 euro. Maar hey, 500 euro is niet slecht
verdient op een paar uur tijd. Nog altijd veel meer dan diene die achter de bar staat. De deejay maakt de fuif
wel. De deejay gaat belangrijk blijven, ongeacht de naam.
RB: Zijn de mensen nu teveel met hun eigen genre bezig in vergelijking met de jaren ’80?
4T4: Misschien. Ik denk niet dat dat de kwestie is. Mensen zijn teveel overtuigd dat hun genre het beste is.
Commerciëel is dat een goed idee, want je creëert vakjes. (wijkt uit over R’n’B) Mensen horen graag een
bepaald ding, ze moeten niets anders hebben, en een deejay die iets anders doet, is een slechte,
incompetente deejay. Ik worstel daar al heel m’n carrière mee, ik doe het altijd op m’n eigen manier.
Mensen hebben een idee van “zo hoort het”, en ze zijn daar heel kortzichtig in. Is dat ooit anders geweest,
gaat het ooit veranderen, ik weet dat niet. Het is in ieder geval zo dat mensen niet bereid zijn open te staan
voor iets anders. Ik denk dat het voor een groot stuk zo is, pak dat iemand ineens op een fuif een hiphop
nummer hoort van Snoop Dogg, eigenlijk vinden ze dat wel goed, maar “hiphop moetenze niet van weten”,
want ze denken aan gasten met veel te grote kleren die doen alsof ze de grote man zijn en met een melksnor
eigenlijk een ongelofelijke loser zijn, en zeggen “ik wil daar niets mee te maken hebben, en daarom vind ik
60

die muziek niet goed”. Dat is menselijk. (wijkt uit) Deejay zijn gaat niet zo cool blijven. No Way. Dat is als
muziekgenres die ook niet cool blijven. Dat komt misschien wel terug, maar dat kan niet blijven. Ik denk
dat als je in de jaren ’70 gitaar speelde, vond iedereen dat cool. Wat stelt dat nu nog voor? Wanneer deejay
zijn niet meer cool is, gaat het kaf zich onvermijdelijk van het koren scheiden. Mensen als Bobby Ewing of
mezelf blijven draaien, die niet zonder kunnen en dat willen en moeten doen, voor wat het is en niet wat
eruit voortkomt. De status en de aantrek ervan. Die gaan iets anders doen, misschien zijn er dan meer tvzenders,
en gaan ze dat doen? Wie weet is boeken schrijven binnenkort weer terug hip. De evolutie van de
afgelopen 20 jaar is zeker niet op een eindpunt gekomen.
RB: Moet er een soort statuut voor deejays komen?
4T4: Daar heb ik nog nooit van gehoord, maar ik vind het een absurd idee. Heel belachelijk, het enige wat
er uit voort kan komen is dat de fiscus er zich meer mee kan moeien. Ik ben 100% tegen.
61

Bijlage 3: Interview met Jackie Dewaele (Zaki)
Interview en transcriptie: Robin Broos
Datum interview: 16 april 2008, 14u
Plaats interview: Café Parti, Koningin Maria Hendrikaplein 65, Gent
Zaki: Ik ben begonnen in 1966. Toen was dat nog iets nieuw, een deejay. Dat was iets apart, men deed dat
hier nog niet. Het was iets typisch dat uit Amerika naar Engeland was overgewaaid en dat wij dan van de
Engelse piratenschepen hebben overgenomen. Dat deden wij. Maar dat waren eigenlijk allemaal, ook in het
oorspronkelijke concept van de Amerikaanse radio, dat waren dus personality shows. De persoonlijkheid
van de man die daar zat was zeer belangrijk. Veelal bepaalde hij al zelf wat hij zou draaien, de manier
waarop hij het ging doen enzovoort. (pauze) Gaandeweg is dat een beetje gaan wijzigen en dat die is
begonnen in de jaren ’80 waar men vooral alles wilde formatteren, elke zender moet een bepaalde
doelpubliek hebben, moet heel gericht geprogrammeerd zijn en de presentator moet er maar voor zorgen
dat hij alles aan elkaar gelijmd krijgt. De personality van de man of vrouw die er zat was plots minder van
belang, maar veel meer het marketinggedeelte van ‘hoe gaan we dit doen’ en hoe willen we dit op de juiste
manier bereiken. Dat kwam voor een stuk omdat er meer radiozenders kwamen. Daardoor kon men gaan
opdelen en segmenteren. Natuurlijk, in de jaren ’60 waren er maar twee Vlaamse zenders, 1 en 2, dat was
het. Dat is natuurlijk een andere gegeven. Doordat er meer zenders mogelijk waren, ook hoe het technisch
mogelijk was, raakte het gesegmenteerd. Bij ons viel dat nogal mee tot eind jaren ’80, dan is men dat meer
gaan doen. In Engeland en Amerika was dat al van eind jaren ’70 bezig. Op dit moment zie ik – sinds een
jaar op drie, vier – dat men toch dat segmenteren verminderd en op z’n minst breder gaat programmeren en
opnieuw sterk opzoek gaat naar sterke persoonlijkheden die het moeten verkopen, zeker in de ochtenden.
De curve komt stilaan mooi terug naar de andere kant en dat is een goede zaak denk ik. Ik was niet voor die
streng geformateerde dingen. Ik vond dat een beetje – ik ben een individualist – te weinig individualisme
toelaten. Dat is aan het verbeteren en dat doet me heel veel deugd.
RB: Wil het zeggen dat de muziek tijdens zo’n personality uitzendingen van secundair belang was?
Zaki: Dat denk ik niet, het doel was op dat moment om een gespreid bedje maken (pauze). Een format is
gemaakt om te zeggen we hebben een bepaalde doelgroep en we gaan vooral niets doen dat die doelgroep
zou kunnen storen iets wat hen de knop zou doen omdraaien. Dat is uit schrik en voortdurend op safe
spelen. De absolute middelmaat, de kantjes afronden, geen scherpe hoeken meer. Allemaal mooi, wollig,
daardoor heeft radio wat minder kleur. Hetzelfde is eigenlijk gebeurd on the road. Wij draaiden destijds
alles door elkaar, ik merk dat dat terug gekomen is, ik denk dat mijn jongens daar ook voor een stuk een rol
in gespeeld hebben. Die zeiden van, als wij vinden dat De Fabeltjekrant daar tussen moet kunnen, dan doen
we dat gewoon. Het kan ons allemaal niet schelen. Er is een hele periode geweest, waarin je naar de
dancing ging en je kreeg de hele avond hetzelfde te horen. Er was bijna geen verschil en ze waren nog fier
dat ze het mooi in elkaar konden laten overgaan terwijl je niet hoorde dat er al een andere plaat bezig was.
Het moest allemaal gestroomlijnd, kabbelende beekjes zijn, rustig verderdoen, dat was op radio, in
dancings zo. Heel raar. Waarschijnlijk is het een maatschappelijk verschijnsel geweest, zal je zien, en daar
geloof ik absoluut in, de media volgen alleen maar de maatschappelijke tendensen. Media zijn een
weerspiegeling van wat er op maatschappelijk vlak gebeurt. Het belang van het individu en ook van de
minderheidsgroepen die we gekend hebben in de jaren ’60 en ’70 is dan ineens weggegaan. Alles moest
weer gestroomlijnd zijn. Ik 100 keer gezegd ‘ik versta de jeugd niet meer’, die zijn allemaal zo braaf.
Niemand wordt nog kwaad, wat is er aan de hand? Wij waren rebels en wij waren daar fier op. Als ze
zeiden dat het rood was, zeiden wij, wacht even, we gaan kijken of het waat is. Ik zag ineens dat dat niet
meer gebeurde. Iedereen was tam, braaf en liep mee in de rij. De hele maatschappij had dat in zich, en dan
zie je wat er op de radio of in de dancing gebeurde, alles mooi gestroomlijnd. Tot mijn groot genoegen heb
ik het gevoel dat die tijd voorbij is, dat we weer naar het in vraagstellen gaan, naar het durven uit de band
springen naartoegaan. Volgens mij is het aan het gebeuren. Alleen televisie is er niet aan toe, maar dat zal
het volgende zijn, die zijn altijd wat later.
6:50 RB: Wanneer alles gesegmeteerder werd, heeft u daar zelf ook een keuze in moeten maken?
62

Zaki: Op dat moment ben ik ostentatief weggegaan uit de media. Ik ben gestopt met zelf te maken. Ik ben
uit het creatieve weggegaan en De Standaard Groep gaan werken. Dat was begin jaren ’80, omdat ik de
managementkant van het dagdagelijkse creatieve product wilde leren kennen. VUM was toen vanzin om
een groot mediahuis te worden en daar had in een rol in. Dat heeft geduurd tot wanneer we beslisten niets te
doen met de nieuwe commerciële televisie en ben ik een productiehuis begonnen. (wijkt uit over tv) Ik ben
weggegaan om twee redenen. Ik vond dat de media voortdurend beperkingen opgelegd kreeg, men kon en
wou dingen niet meer doen. Ten tweede was ik 20 jaar bezig en ik voelde dat het tijd was om even weg te
zijn. Ik heb wat afstand kunnen nemen, je raakt altijd even uitgebabbeld en wanneer je dingen doet op
automatische piloot. Er is een tijdsverschil tussen wanneer je dat zelf voelt – als je eerlijk bent – en
wanneer het publiek dat gaat voelen. In die periode moet je zorgen dat je wegbent, want anders dekt
iedereen ‘hij is daar terug’.
8:26 RB: Miste je dat dan niet?
Zaki: Neenee. Het was ook een persoonlijk verhaal. Het is nooit mijn ambitie geweest om in de media
terecht te komen. (wijkt uit over Sint-Lukas en mensen die uit de media stappen) Ik ben nu na die jaren
terug gaan deejayen, waarschijnlijk de oudste die er rondloopt, voor jeugdhuizen gaan draaien.
RB: Ik heb het vorig jaar gezien op Blue Note, en heb me ontzettend geamuseerd.
Zaki: Ik ben meer dan zestig jaar, komt daar zo’n meiske van twintig jaar vragen “zet eens hier uw
handtekening” (wijst naar zijn borst) Nu kan je daar heel gesofistikeerd over doen en je moet het ook maar
nemen voor wat het is, maar is het plezant? Ja, godverdomme, het is plezant! Tuurlijk is dat geestig. Want
eht alternatief is dat ik nu in het huis van de gepensioneerde zit te kaarten met oude mannen en ik weet het
verschil wel. Dit is veel beter! Je moet er eerlijk en open in zijn. Ik moet nu ook niet gaan denken dat ik
plots weer succes heb bij jonge vragen, want dat is niet waar, dat heeft daar absoluut niets mee te maken.
Begrijp je wat ik bedoel? Je moet heel duidelijk dat onderscheid maken. Wie ben je en wat doe je. Dat is
een duidelijk verschil.
12:38 RB: Kan je dat omschrijven als de status als artiest?
Zaki: Tuurlijk, dat is ook zo op theater.
RB: Bestond dat vroeger ook al?
Zaki: Ik heb het altijd geweten. De grootste vedette op radio was een beetje mijn voorganger, Nand Baert.
Hij was wereldberoemd in Nederland, er werden daar sigarenbandjes met zijn foto op de markt gegooid.
Van groepies gesproken, men moest soms mensen buitenzetten, wat tegenwoordig bij radiofiguren niet zo
vaak meer voorkomt, zal ik het u zeggen. Dat was natuurlijk echt een vedette, een symbool, absoluut.
RB: Waren dat de uitzonderingen?
Zaki: Ik denk dat Nand de uitzondering was, maar er was wel een soort verafgoding. Niets aan te doen, dat
is des mensen. Dat is altijd zo geweest.
RB: Dat was omdat die mensen op de radio kwamen, en niet omdat ze goed konden plaatjes draaien?
Zaki: Nand was écht een goede presentator, in alle eerlijkheid. (wijkt uit) Een Tom Barman, die een beetje
een godheid geworden is, Tom gaat dat heel zijn leven meedragen, niets aan te doen, wat op zichzelf niets
verkeerds is, want hij gebruikt het redelijk goed. Het kon ook omgekeerd zijn. Hij had ook chef van de liga
ter bevordering van de wapens kunnen worden. Je moet alleen zien dat je er goed mee omgaat, maar Tom is
slim genoeg. Men heeft me wel eens gevraagd ‘is het kunst’? Ik heb dan gezegd ja, goede radio maken is
kunst. Maar in de zin van it’s a one man thing. Het kan een ploeg zijn, maar het is iemand die bepaald wat
we gaan maken. Dan vergelijk ik het in de plastische kunst met een collage. Je gebruikt dingen die bestaan,
kleuren, stukjes van foto’s, maar door het feit dat je ze samenplakt, maak je een nieuw kunstwerk. En
63

eigenlijk doet een deejay dat ook. Hij neemt muziekjes van iemand anders en maakt daar iets nieuw mee.
Door dat samen te zetten, maakt hij opnieuw een werkstuk, dus eigenlijk komt er talent bij te pas.
16:52 RB: In uw eigen radiouitzendingen, over welke genres muziek spreken we dan?
Zaki: Kijk, zie je, dat is omdat je te laat geboren bent. Ik heb me nooit bezig gehouden met genres.
RB: Maar er waren waarschijnlijk wel extreme kanten die nooit konden?
Zaki: Nee, ik heb me nooit afgevraagd ‘welk genre zou dit nu zijn’. Ik zal eerlijk zijn, klassieke muziek
draaide ik niet, omdat de basis van mijn gevoel een rock ‘n’ roll gevoel is. Het moeten dingen zijn die
daarin passen. Urbanus heeft ooit gezegd ‘ik wist dat het ging lukken, want gij draaide mijn plaat tussen al
die andere dingen.’ Dan denk ik, humor en rock ‘n’ roll dat past bij elkaar. Ik vroeg me nooit af, welke
genre is Urbanus nu. Ik vond het passen, de rest interesseerde me niet. Als ik dat goed vond, deed ik dat.
RB: Wat is dan de kentering geweest, wanneer is men gaan beslissen dat alles meer in hokjes moest zitten?
Zaki: Dat is niet het publiek, maar de maatschappij als geheel. De extremen daarvan zien we nu. Je kan
geen boekje opendoen of er staat een top 5, of een top 10 van ik-weet-niet-wat. (neemt zijn koffie) Het zal
waarschijnlijk wel bestaan, de top 10 van de beste koffie. Wie heeft dat nodig? Wat is dit? Uw leven
bestaat toch niet uit lijstjes en labels? Dat is verschrikkelijk. Ik doe er niet meer aan mee, ik heb er schrik
van gekregen. Laat me daarmee gerust. Je zegt de mensen dat hun leven uit lijstjes en voorkeuzes bestaat.
Dat gaat niet hé. Dompel u onder en laat u doen door de muziek, kunst, dat is wat je moet doen volgens
mij. En niet lijken in een lijstje “wat staat er op 5?”, waarom niet op 6? Wie zijn die mensen die dat zeggen,
wie bepaalt dat? Ik raak daar vreselijk geïrriteerd van. Stop daar nu toch mee, met al die zever. Maar het is
een maatschappelijk verschijnsel dat is ontstaan begin jaren ’80. Men is alles mooi gaan lijnen,
waarschijnlijk als reacrie op die jaren ’60 en ’70 waar we zegden “regels, fuck you”. Dingen als de vrije
liefde, men begon in te zien dat daar ook kanten aan waren die niet erg verstandig waren bij momenten. Er
waren ook enkele regel nodig. Men is echter naar de andere kant gegaan, men is alles beginnen
reglementeren. In openbaar bestuur heeft men alle dagen een reglement geschreven. Er is een probleem,
dus we gaan een reglement schrijven. Men ging niet meer met de mensen spreken en zeggen “je weet toch
dat je dat niet mag doen”, nee, men ging reglementen schrijven. Net hetzelfde op de radio. Die plaat kan je
niet meer draaien, want dat staat niet in mijn boekje dat je dat kan doen. Je ziet inderdaad dat er op een
aantal zender dingen weggevallen zijn. Een voorbeeld, op een bepaald moment heeft Bert Geenen me
gevraagd iets op Donna op zondagvoormiddag te doen. Ik zei: “Bert, je kent me toch”, “jaja, doe maar uw
geosting”. Ik ben begonnen met – trouwens een heel rustig plaatje – iets van Jimi Hendrickx, wat ze daar
toen niet durfden draaien. Dat ging toch niet! Dat is dat daar een beetje gaan openbreken, men is gaan
denken “zijn we niet te nauw bezig”. Bij Donna dacht men dat de telefoon roodgloeiend van klachten zou
staan, en we gaan brieven krijgen van mensen. Ene. Eén madame heeft geschreven dat ze het niet schoon
vond wat diene gast deed. Misschien kan het dan toch allemaal wel. Als je de regel gaat herdenken, is een
elektrische gitaar misschien niets vies voor een Donna-luisteraar. Maar dat bewijst hoe bang men was als
overheid om iets mis te doen. “Er gaat misschien een luisteraar weggaan…” Er komen er misschien twee
bij hé.
22:13 RB: Welke periode was dat?
Zaki: Dat moet half de jaren ’90 geweest zijn. Het hefet niet lang gelopen hoor, ik vond het zelf niet zo
goed. Dat is dan weer een andere affaire. Ik had me misrekend en had te weinig tijd om dat goed te doen.
Na twee maanden heb ik Bert gezegd dat we er beter mee zouden stoppen. “Ik ben blij dat gij dat zegt, want
ik was ook een beetje teleurgesteld.” Ik zat dat soms ‘s nachts om 4 uur te maken en de kwaliteit leed
daaronder. Iedereen doet wel eens iets verkeerd.
RB: Zou je dat nu opnieuw doen?
Zaki: Misschien wel ja, maar ik zie niet goed waar. Het segementeren is nog niet voorbij. Misschien dat ze
me op Studio Brussel eens een avond geven? Dat zou gaan. Het is niet dat ze me niet willen op de radio,
64

maar dan vragen ze “kan je zo ’70 en ’80 doen”. Ik heb dat al gedaan hé. Nee dus. Dat doe ik niet. (wijkt
uit)
24:35 RB: Het feit dat het zo sementere wordt doorbroken, wil dat zeggen dat de mensen terug een breder
perspectief hebben?
Zaki: Als je nu ‘s ochtends luistert naar Studio Brussel, Peter, die doet dingen die niet in het format staan.
Ik kan ze er zo uithalen. Hij heeft groot gelijk, hij is zichzelf aan het profileren en dat macheert ook. Ze
hebben daar luisteraars op, het is schoon. Ook op Radio 1 vind ik, heel duidelijk. Er is een verschil tussen
een programma van de ene en de andere mens, ze hebben er een hand in. Ze kunnen wat kneden naar
zichzelf. Ik zie het echt wel komen.
RB: Als je in jeugdhuizen gaat draaien, is het publiek geïnteresseerder als vroeger?
Zaki: Een beetje terug zoals in mijn begintijd, ja. Ik denk het wel. Ik heb ook het gevoel dat de periode van
de grote dancings aan het voorbij gaan is. Er zijn nog een paar gesubsidieerde huizen die houden aan het
systeem, zoals de Culture Club hier destijds in gang is gestoken. Boccachio in de tijd al, we leggen een
laag, en dat blijft maar duren, of de Carré. Je kan daar twee uur staan en eigenlijk hoor je telkens dezelfde
plaat. Is is af en toe iemand die iets zingt tussendoor, maar eigenlijk blijft alles hetzelfde. Mijn gevoel is dat
bij jonge mensen dat niet meer volstaat. Dat ze iets meer willen. Ze willen iets pittiger. Er mag wat peper
en zout op de patatten. Ik durf al eens echt rock draaien tussenin, men voelt dat als een verademing aan. Ik
zie het goed zitten allemaal, ik denk dat de periode van te blij zijn, te content zijn, te slaafs zijn en alles
volgen dat die voorbij is, ookal omdat ze maatschappelijk voorbij is. (wijkt uit over prijs van de rijst) Die
morele dingen die in de maatschappij sociologisch voorkomen, vind ik terug in de media. Ze volgen en zijn
nooit koploper. (wijkt uit over het multiculturele) We gaan buiten de lijntje moeten denken, je kan dat niet
oplossen door reglementen te schrijven. De maatschappij moet zich ten gronde aanpassen of het zal niet
lukken. Je gaat zien dat dat ook in de muziek zal doorsijpelen.
RB: Maar op de radio is het al bezig?
Zaki: Het is denk ik in theater bezig, daar is men druk op zoek naar nieuwe vormen. (wijkt uit) In de
muziek is men dingen aan het doen waar ik mij vragen bij moet stellen. De Kaiser Chiefs. Every Day I
Love You Less And Less. Wat is dat voor een nummer? Wat ben ik nu aan het zingen, wat is dat nu? Dat is
goed hé. Ze zetten je op het verkeerde been, “zo erg is het nog niet hé”. Dat is schoon. Ik zie het in muziek
en theater gebeuren. Langzaam is het zijn plaats aan het meenemen. We gaan in een maatschappij komen
waarin ze dingen in vraag stellen. We zijn kapitalisme in vraag aan het stellen. We weten dat we niet
zonder kunnen, we kennen geen beter systeem, de rest is mislukt, maar we weten dat we erover moeten
nadenken. Wat er nu gebeurt, ho ho. We gaan moeten nadenken hoe daarmee om te gaan. Hoe kunnen we
een markteconomie hebben waar geen slachtoffers bij vallen? Om maar één ding te zeggen. Waar zijn we
als mensheid mee bezig. Ecologische aspect, het is allemaal niet zo rampzalig als men zegt denk ik, maar
we moeten erover nadenken. Dan zie ik dat niemand nog een plastieken zak vraagt in de Delhaize. (wijkt
uit) Die sociologische verandering in de maatschappij zal de toekomst van de muziek, theater, boeken, film
bepalen. Binnen dit en tien jaar gaat het anders zijn. Zeker en vast. Al gans mijn leven zie ik zulke
veranderingen op termijn in de media weerspiegelen.
RB: Dat is bijna een voorspelling.
Zaki: Nee, dat is niet zo geweldig wat ik doe hoor. Ik loop hier al zestig jaar rond en kijk hoe de zaken
geevolueerd zijn, het is altijd zo geweest. Het moment dat er sociologische veranderingen gebeuren, wat
het duidelijkste was in de jaren ’60, namelijk de pil heeft toen de wereld veranderd, de mens kon plost
seksualiteit en voortplantig losmaken van elkaar, vooral voor jonge vrouwen was dat revolutionair. Als je
kijkt naar de vrouw net daarvoor en daarna, dat is een compleet ander verhaal. Daardoor konden we ineens
nadenken “als dat niet meer zo is, misschien zijn we met minderheden niet zo goed bezig” en plots krijg je
heel dat nadenken over de maatschappij. De pil is allicht het belangrijkste wat is gebeurd in de 20e eeuw.
Wat zie je, baf, rock ‘n’ roll. Elvis Presley mocht maar gefilmd worden tot zijn middel, daaronder was hij
aan het wiebelen, ho maar. Dat gaat niet hé. Die oude maatschappij vond dat gevaarlijk, want daar zaten die
65

twee nog aan elkaar. Als je die losmaakt, die gast is zich aan het amuseren dus laat ‘m doen, slaat het
denken helemaal om. (wijkt uit over film) Het was eerst een sociale revolutie, voor je het in muziek of
cinema zag. Zonder dat het op een andere manier gebeurd. Daar blijf ik bij. De media moet je altijd goed
kaderen in het sociale gegeven, waarvan komt dat allemaal. (wijkt uit over Expo ’58)
39:41 RB: Is het te kort door de bocht om te zeggen dat er voor de jaren ’60 eenzelfde soort conservatisme
heerste als er zich begin jaren ’80 weer heeft opgeworpen?
Zaki: Ik denk het wel ja, ik denk dat de algemene verklaring van vrijheid dat alles kan en alles mag zichzelf
heeft gevroken. Dat is natuurlijk niet waar, maar je kan wel het gevoel hebben, nu kunnen we alles, maar je
moet oppassen, want er zijn brokken gemaakt. (wijkt uit over feminisme) In wezen mag alles, maar je moet
het daarom nog niet allemaal doen, dacht men in de jaren ’80. Zeer terecht dat daar reactie op gekomen is.
41:21 RB: Waarom is men alles dan gaan overregulariseren?
Zaki: Dat slaat altijd een beetje naar de andere kant om, dat is zo. De slinger gaat altijd eens te ver. Ik denk
dat die slingerbeweinig terug naar meer vrijheid en individualisme zal omslaan. Je ziet ook puur op het
industriële vlak, vanuit eind ’70, de ambachten verdwenen. (wijkt uit) We gaan daar terug naartoe, je zal
dat ook zien I de muziek. Ik vind dat het er al een beetje is. De folkmuziek, waarmee men 20 jaar geen weg
wist. Bart (Peeters, rb.) heeft daar nog een grapje over gemaakt met I’m into Folk. Het was bijna
belachelijk, folkmuziek. Het is aan het terugkomen en besefte men dat men het kind met het badwater aan
het weggooien was. Daar waren wél goeide dingen bij. Ik denk dat we stilaan rustig die andere kant aan het
opgaan zijn. Dat kan ook bvb betekenen dat er terug groot poltieke leidersscahp komt. Vroeger had je in
Frankrijk Charles De Gaulle, goed dat we diene gehad hebben. Dat soort figueren zijn 20 jaar weggeweest.
Ik voorspel dat ze terugkomen. Een eerste grote Europese president. (wijkt af)
44:51 RB: Heb je de indruk dat er vandaag nog vernieuwende dingen gebeuren in de muziek?
Zaki: Tuurlijk, het zal wel zijn. Ik geef één voorbeeld. De hele stoming in die dancewereld. Minimalism.
Groepjes zoals Isole of Sven Bath. Het is compleet vernieuwend. Het is bijna jazz, maar om op te dansen.
Ik heb dat gedraaid op Blue Note en die gasten kwamen zelf vragen, “wat is dat?” Dat is dance, “heuh?”. Er
zijn hele interessante dingen aan het gebeuren. Ik denk dat we ook nog iets interessants moeten krijgen uit
het oosten. Na de oorlog is dat heropgestaan, maar alleen in Japan. De rest van Asië begint nu mee te gaan.
We kennen hier geen één Chinees liedje. Dat gaat nog komen, dat zal één van de grote veranderingen zijn,
een culturele beweging. Ik denk ook dat de echte instrumentale muziek via de dancebeweging z’n rechten
zal veroveren. Naast de rocksong, terug mensen die instrumentale muziek maken. Zoals de klassieke
muziek ooit was, maar dan met de kennis van vandaag.
47:15 RB: Ik heb vaak de indruk dat groepjes waarvan media zeggen dat ze vernieuwd zijn, het in see niet
zijn. Franz Ferdinand, dat is allemaal al gedaan.
Zaki: Media moeten natuurlijk elke week iets “nieuws” kunnen vertellen. Veel van die dingen passen dan
weer niet in wat ze aan het doen zijn. Vaak laat men zich ook leiden. Voorbeeld: mensne vragen wel eens
of ik in de jaren ’60 voor de Beatles of de Stones was. Ik weet niet wat ze vertellen. Toen heeft men mij dat
nooit gevraagd. Wij waren voor allebij, alleen heeft een bepaalde pers gedaan alsof er een probleem was en
is er in Engeland natuurlijk iets uitgespeeld. Maar dat was bullshit. Nu staat er in elk boekje dat er een grote
vete was. Ik was daar, nee, dat is niet zo. Nu ook, in de vakpers, leven die dingen wel bij de mensen? Of
zijn jullie aan het zeggen dat dat leeft bij de mensen. Ik ben daar niet zeker van, en men laat zich teveel
doen doen een hype. Wat dat betreft, als je zoekt vind je wel wat. Mijn gasten doen dat wel een beetje. Een
jaar of vijf geleden kwamen ze met die Justice af. Ik vond ik dat niet zo goed. Als ik zie wat dat nu
geworden is, blijkbaar hadden ze dat toch in de gaten. Als je zoekt, vind je het wel. Meer met je hart dan
met je hoofd.
50:19 RB: In Frankrijk geeft de vakpers prijzen aan aanstormend talent, en die zitten er ook altijd bonk op,
zoals met Justice. Hier kijkt men percies niet verder.
66

Zaki: Dat is zo, maar dat wil niet zeggen dat er geen nieuwe dingen gebeuren. Ik heb nu twee dingen
genoemd, maar waarschijnlijk zijn er nog zeven dingen die ik niet in de gaten heb. Eén ding is zeker, de
hele muziekindustrie moet zichzelf herdenken. Het idee van een cd, bestaat dat nog? (wijkt uit over cd’s)
Stop met mensen te koeioneren. Ik heb mensen op feestjes gezien met een meter, zo van “er is hier een
meter meer, je moet bijbetalen”. Wat is dat? Dit is compleet buiten deze tijd. Men moet zich absoluut
aanpassen, bijvoorbeeld met een belansting van 2000 Frank per jaar voor alle Belgen, en doe dan met
muziek wat je wil. (wijkt uit over de gsm) Af en toe vragen ze aan deejays om op te schrijven wat ze
gedraaid hebben. Niemand doet dat echt. Ze hebben allemaal een lijstje liggen en denken “fuck daar is het
weer”. Als je dat nooit controleerd, waarom doe je het dan? Zet dan iemand in de zaal die het opschrijft.
Dan doen ze tenminste iets, in plaats van ambetant te zijn tegen de mensen. (wijkt uit over boekhouding)
67

Bijlage 4: Interview met Jimmy Dewit (DJ Bobby Ewing)
Interview en transcriptie: Robin Broos (door problemen met de opname is een deel van het interview
gerecupereerd geworden op basis van wat interviewer en geïnterviewde onthouden hebben)
Datum interview: 25 april 2008, 15u
Plaats interview: privéadres, 3210 Linden
RB: Jullie begonnen met Discobar Galaxie in het begin van de jaren ’90. Welke muziek was dat toen?
Jimmy Dewit: Begin jaren ’90 draaide ik al en de andere twee nog niet en dan gaven wij eens wat fuifkes,
ik draaide al wat op feestjes en dan gingen we eens een discofeestje doen in de Rumba (Leuven), dat heette
toen nog Disco Jim and the Fever Ducks, dat schiet me ineens te binnen. Fraxi (Frank Somers, rb) en Ad
(Adriaan Van den Hoof, rb) draaiden dan wat mee, en zo is dat begonnen, ik denk in 1992.
015 RB: Stilaan zijn jullie daar wel andere dingen gaan bijdraaien.
Jimmy Dewit: Wij zijn echt voor de fun van platen draaien beginnen platen draaien. Een stijl hadden wij
toen eigenlijk niet maar eigenlijk was dat echt wel disco dat we draaiden. Dat was toen wel cool want dat
was heel nieuw, die discoparties en niet zoals dat nu een kapotgedraaide miserie is. Toen was dat neig,
begin ’90, die muziek was vijftien à twintig jaar oud om alleen dat te draaien.
022 RB: Waren er alternatieven? Wat voor feestjes bestonden toen in Leuven?
Jimmy Dewit: Je had wel een alternatieve scene, maar wij deden dat echt voor de leut, dat was verkleed
enzo, echt voor de fun. Het is door die feestjes dat we andere dingen zijn beginnen draaien. In het begin
waren dat discofeestjes, maar op den duur waren dat gewoon dingen die we echt goed vonden en we
trokken ons daar niet al te veel van aan of we dat nu konden draaien of niet. Ofwel was je toen echt gericht
bezig als house of technodeejay, ofwel was je ene die op studentenfeesten alles dooreen draaide, maar er
was niets tussenin. Wie alles dooreen draaide, dat was dan meteen plat, terwijl, wij vonden wel dat je The
Prodigy moest kunnen draaien als Madonna. Wij waren echt fuifdeejays, zondar dat je platte shitcrap van
Radio 2 of Donna erbij moet pakken. Eigenlijk moet je zeggen “de fuifkant van Studio Brussel”, maar dan
eerder met een dancy side aan. Maar dat was toen not done, ofwel was een chiro trouwfeestdeejay ofwel
een gerichte, maar daartussen bestond blijkbaar niets dat au serieux werd genomen.
042 RB: Nogthans bekijken vele mensen Discobar Galaxie als een concept.
Jimmy Dewit: Ik snap wel dat mensen ons als een concept zien, maar ondertussen heeft dat vorm gekregen.
Het verschil is, ons concept is eigenlijk – als het er al is – ontstaan is door het gewoon veel te doen en niet
vanuit een concept. Dat werkt niet, nu niet meer. Ik snap het wel hé, drie gasten en eerst waren die dan nog
verkleed en die draaien wat dingen dooreen en die hebben een stijl gemaakt van alles dooreen. Bovendien
dachten vele mensen dat toen we de eerste keer op de radio kwamen. Ineens hadden wij een concept
bedacht, terwijl – de mensen weten dat niet meer – de eerste twee Discobar Galaxies op de radio waren
zonder stem en dan zei Jan Sprengers, je moet daar iets meer mee doen want de vibe komt niet over. En dan
heeft Ad voor de grap de micro gepakt en dingen beginnen lullen en ineens hadden we zo het “Discobar
Galaxie concept”. Maar dat was helemaal niet het uitgangspunt. Die radiovorm is er conceptueel uit
noodzaak, uit radiocode bijgekomen. We staan natuurlijk wel voor iets. Qua stijl draaien we nu meer
electro dan ooit, maar het blijft herkenbaar. Dat wordt misschien bedoeld met concept.
064 RB: Misschien denken mensen er eerder over zoals een Dr Lektroluv, verkleed op een podium staan.
Jimmy Dewit: Dat is natuurlijk echt een concept. In principe zou je kunnen zeggen, daar steken we eender
wie achter. Je weet nooit wie diene groene is. Als je dan weet wie daar achter zit, en dat hij een kei goede
deejay is, merk je dat. Een concept is schitterend te verkopen en te marketten, dat is het leuke, en dat zal je
bij ons ook wel kunnen. Onze jarenlange kilometers zijn misschien ook een concept geworden. They know
68

what they’re doing. Je wordt zo hard gepakt op een concept als het dan tegenslaagt, want dan zeggen ze,
“och, het was maar een concept”.
073 RB: Is dat hetzelfde met BV’s die platen gaan draaien?
Jimmy Dewit: Ja, daar hoor je na twee keer niets meer van. They don’t know how it works. Echt niet. En dat
is een métier gelijk een andere. In dat opzicht is Dr. Lektroluv geen concept in de zin van, zet daar een
andere ket achter, laat die drie keer draaien en je gaat mensen daar naartoe krijgen want die denken “beng,
goed gedraaide electro door een gast in een groen pak,” maar als dat dan uiteindelijk tegenvalt en die draait
niet goed zeggen ze “och joeng, dat is maar een hoop lucht bijeen”. Als je u door het concept alleen laat
leiden, dan krijg je van die VT4-nest.
082 RB: Artiesten die denken dat ze deejay zijn?
Jimmy Dewit: Dat is het. Daar haalt de hele muziekindustrie zich onderuit. Het probleem daar is, de
drempel moet laag liggen, want à la limite, de bottomline van deejayen is, je zet platen op van een ander en
je amuseert je daarmee met dat te doen. Niet “ik wil scoren en de held staan uithangen”. Dat komt er
achteraf bij en als dat uw uitgangspunt is ga je altijd op je muil als er eens geen zeshonderd man voor je
neus staan. Waar de muziekindustrie zich aan schuldig maakt en dat is heel spijtig, dat is dat heel veel
danceproducers, na één hit geboekstaafd staan als deejay. Daar is niets mis mee, iedereen moet zich kunnen
deejay noemen, als jij morgen zonder ervaring zegt, ik ga wat draaien op mijn eigen feestje, ik vind dat jij
dan evengoed met deejayen bezig bent. Het verschil is als je in één keer gebombardeerd wordt als top of
the bill op een affiche en voor een paar 10.000 euro gaat draaien, gewoon omdat je een hit gescoord hebt,
dat vind ik verkeerd. Dat is waar het schoentje wringt. Ik vind niet dat ze de lat hoger moeten leggen,
iedereen moet kunnen deejayen en zo zijn wij ook begonnen, alleen op die manier, door zo de klein
dingskes tof te vinden, en voor een maten met een stereo te willen draaien op een feestje, dan leer je pas dat
deejayen echt tof is. Maar die gasten maken één hit, en die staan in één keer op Pukkelpop en weet ik veel
welke festival geboekt, veel te hoog en veel te duur betaalt, en die hebben hoop en al vijf keer platen
gedraaid. Eigenlijk geven die door dat te doen zelf toe, dat dancemuziek toch maar dat is, en deejayen stelt
niet veel voor want het is daar maar wat staan en wat op knopkes duwen. Eigenlijk zeggen ze dan, want dat
is heel minachtend voor zij die al heel lang draaien. Ik zeg niet dat dat altijd zo is, ze kunnen dat van
Galaxie ook zeggen en ik ben ook een muzikant bij Shameboy. Maar ik draai al vijftien jaar, ik heb ik elk
boerengat, op trouwfeesten en recepties gestaan. I’ve been around. Het zou niet normaal zijn dat ik één hit
scoor met ReChoque en plots voor 10.000 euro in het buitenland gaan draaien. Het zou geweldig zijn hé,
maar het klopt niet. Dan betekent die kredietwaardigheid, die kilometers die je als deejay janrenlang
opbouwt, niets meer. Dan moet je gewoon één hitje scoren en dan booken ze u wel en dan vertrouwen ze
erop dat je twee, drie uur lang een crowd kan lezen, entertainen en die platenselectie daarop kan
afstemmen. Sorry, dat werkt zo niet. Dat leer je alleen al doende.
111 RB: Wat is dan de fout die beginnende deejays maken?
Jimmy Dewit: Die zijn teveel met concept en stijl als vertrekpunt bezig. Vorige week nog, gasten voor en
na een set van Shameboy draaiden. Die kenden elk label in electroland kennen, veel meer als ik. Dan
vragen die “kende gij dat”, acht op tien zeg ik “dat moet ik checken, dat ken ik niet”. Die zitten heel de dag
– goed, zoals een echte deejay het betaamt – research te doen en die weten kei veel van muziek, maar die
zijn niet bezig met draaien. Die komen aan, er is nog niemand in de zaal, er is te weinig volk, en die zijn
daar kletterharde teringelectro aan het draaien, terwijl die vijftig man die dan in de zaal zitten, echt niet
gaan dansen. Dan moet je een vibe leggen en dat is wat een deejay moet doen. Een crowd lezen, en met de
platen die hij bijheeft, daarmee bedoel ik niet dat hij ineens de kuskesdans moet gaan draaien hé, die moet
in zijn stijl blijven en dan mag dat electro zijn, maar in electro zijn ook 27.000 nuances. Het is uw taak om
een beetje als deejay die verschillende nuances moet kennen en te weten wanneer je die moet smijten. Dat
kunnen die niet, die vertrekken teveel van het concept dat ze electrodeejay zijn en ze ook “bang” electro
moeten draaien. Awel, als je wil dat je crowd twee uur “bangt”, moet die sfeer creëren, dat is niet instant
daar. Dat is wat ik heel hard mis, vandaar dat je zo de deejays ziet die met liefde voor het vak draaien en
gasten die zeggen “we gaan ook een een electroke doen”. Over twee jaar is die sound van electro helemaal
gedraaid, zijn die dan mee of zijn die dan iets anders aan het doen? Zo werkt dat niet, je mag niet te eng
69

denken. En niet te geconceptualiseerd, want dat werkt ook niet. Dat onderscheidt goede deejays van
slechte. Dat die niet gewoon hun trucske komen afdraaien maar echt een crowd kunnen lezen en daar iets
mee kunnen doen.
134 RB: Vind je dat BV-deejays je werk afnemen?
Jimmy Dewit: Nee, juist niet. La Fille d’O is een voorbeeld hoe het wel kan. Je kan je afvragen, die staat op
grotere affiches te draaien enzo, maar die draait met twee iPods, waar zij goesting in heeft, met de attitude
van platen te draaien, die geeft toe dat ze niet kan mixen, “ik ga gewoon lekker plaatjes opleggen”. Dat is
de essentie van platen draaien, vind ik. Je kan ook niet zeggen, ik wil gitarist worden en ga nu zoals Joe
Satriani spelen, je moet eerst op je accoustische gitaar akkoordjes leren en een stijl ontwikkelen. Als je
direct vier heavymetal rifkes leert, maar die gaan met niets anders kunnen meespelen als ze op een andere
plaats terecht komen. La Fille d’O zegt niet “I’m the best dj in the world”, terwijl veel dancedeejays, de
one-hit-wonders afkomen met een spinternieuw platenzakske waar nog geen schrammeke op is, die heeft
alle nieuwe promo’s, maar die kunnen gewoon die platen achter elkaar draaien, en als er de dag erna direct
veel volk is en veel vibe is, dan draaien ze die in knal dezelfde volgorde waarschijnlijk. La Fille d’O gaat
gewoon wat plaatjes opleggen, naar goeddunken, en dat is de sfeer eigenlijk. Ik vind niet dat die mijn werk
afpakt. Ik vind eerder dat topdance-namen die geen deejay zijn, dat zijn mensen die mijn werk afpakken.
Mensen die op basis van een nummer geboekt worden. Zo werkt het natuurlijk altijd hé, ook voor een
groep. Dat is weer dat concept dat erin komt, je moet het kunnen verpakken. Wij doen daar ook aan mee
met Galaxie, onze website klopt ook, met Shameboy moet je dat ook doen. De mensen moeten weten
waarvoor je staat, anders booken ze je niet, kunnen ze je niet plaatsen en komt er geen volk op af. Je moet
wel oppassen met dat conceptualiseren, want als dat alleen op concept is, is dat een lege ballon. Die is heel
snel doorprikt. Everybody wants to be a deejay, maar een typeke bedenken om te laten draaien, dat klopt
niet. Dance-muzikanten moeten ook niet komen zagen dat zij live niet serieus genomen worden,
bijvoorbeeld, vorig jaar had je zo DJ Bodyrox. Die stonden ineens overal, en daar zelfs na Tom Barman,
dat ik denk dat Barman toch als iets meer als deejay heeft bewezen, maar inderdaad die grote naam staat
daar dan op, die hebben een tube, maar dat zijn twee johnnies die niet kunnen draaien. En die staan daar als
top of the bill en niet voor 500 euro te draaien, en dan denk ik, ja, what the fuck gewoon.
173 RB: Wat met deejays die producers worden?
Jimmy Dewit: Verschillende deejays werden producers van hun eigen of andermans muziek, waardoor de
status van de deejay als artiest plots vanuit deze hoek werd versterkt. Feit is, het is allemaal wat wazig.
Wanneer ben je een deejay en wanneer een producer? De term producer wordt al veel te vaak gebruikt. Op
zich is dat wel cool, ik ken maar weinig grote namen, deejays, die al lang meegaan en niet zelf producen.
Die hebben allemaal hun platen, en goeie platen, zoals Tiga, Derrick May, Carl Cox. Maar die komen ook
van een tijd dat het allemaal moeilijker was, als je toen producete, moest je de studio ingaan en moest je u
omringen door het juiste volk als je het zelf niet kon en je kon je niet van dag op dag producer noemen. Nu
is dat eenvoudiger omdat elke aap met een laptop iets kan maken. Ik vond dat een logische evolutie en ook
heel goed, pas op, er zijn heel veel deejays die goed producen en goed kunnen draaien. Maar je mag beide,
het is zo cheapo, ze gaan u niet snel muzikant noemen want daar moet je iets voor bewezen hebben, maar
voor deejay is dat niet nodig. Dat vind ik soms wat gemakkelijk, vooral omdat ze uit hetzelfde kamp
komen. Het is jezelf een beetje ondergraven eigenlijk. Langs beide kanten is het wazig hoor, de term deejay
en produceren wordt gebruikt zonder er al te veel over na te denken. Op zich is daar niets mis mee, maar
dat gaat zich wel wreken hoor. Dan krijg je het concept hé, als dat goed is krijg je het wel verkocht, maar
trust me, ze vragen u geen zeven jaar na elkaar op festivals als uw conceptje leuk is, want dat concept
vervalt. Ik maak me sterk dat het in het begin bij Galaxie om het concept ging, dat was toen ook zoals het
verpakt werd nieuw en fijn, maar dat alleen is niet meer sterk genoeg om mensen naar je ding te lokken. De
mensen weten nu dat wij moven en goed draaien, denk ik. Voor ons trainingspakskes alleen gaan ze ons
niet meer vragen hoor. Leuke trainingspakskes en goed draaien, ah ja, fijn. Maar je moet het wel doen, als
wij slecht draaien zullen ze wel snel zeggen “we hebben het gehad met die boys, ze kosten centen genoeg
en ze draaien nog slecht ook tegenwoordig”.
199 RB: Denk jij dat de muziek op feestjes doorheen is geëvolueerd?
70

Jimmy Dewit: Ik vond het vroeger heel verzuild. Zoals ik in het begin zei, vroeger was je of dit, of dat, dat
is nog hé, je moet nog altijd specialiseren, maar de mensen zijn minder verzuild, ze verwachten minder
verzuiling, misschien is het dat wel. Kids van vandaag kunnen wel snappen dat je breder draait als vroeger,
omdat die zelf ook openlijk naar Justice en Dr. Lektroluv gaan, als ook naar Hooverphonic, ok, dat is
allemaal goeie muziek. Maar dat is ook wel iets, dat is een algemene term hé, als je het radiolandschap
bekijkt, wat ze vandaag de dag op Studio Brussel draaien in vergelijking met 10 jaar geleden, dingen die
toen werden gezien als, “amai, die van Galaxie durven foute platen draaien”, dat zit nu gewoon in
Music@Work, die platen. De eigthies dingen zijn de normale iconen van nu geworden. Leila K, daar kijkt
niemand nog van op, dat is gewoon een bom van een plaat. Daar werden destijds telefoons voor gepleegd
omdat wij dat durfden draaien, in daytime op zaterdag op StuBru. Dat staat nu dan op De Maxx, ik wil
maar zeggen, de evolutie zit daar ook voor een groot stuk tussen. Maar vroeger was het echt verzuild,
zowel de deejays als de muziekstijl als de outfit van degene die die muziek goed vond en was het ook
minder makkelijk om te outen dat je zowel boenkenboenken goed vond, als zware gitaren. Terwijl die in
see – als je heel hard wilt – liggen die kei dicht bij elkaar. En nu zien mensen dat op één of andere manier.
Misschien heeft dat ook iets te maken met de muzikale evolutie, dat ze nu meer dingen van vroeger kunnen
plaatsen en zien dat er amper verschil is tussen headbangen op The Prodigy of AC/DC. Terwijl vroeger
was dat meer, “allez, die mannen met hun plastieken keyboards en AC/DC zijn echte bluesrockers”. Als je
al diene nest eruit haalt en je luistert gewoon naar de muziek, kunnen de mensen misschien toegeven dat
dat gewoon lekker rechtdoor, boenkboenk recht-op-je-muil muziek is. Verzuiling, dat komt ook mooi
samen met de donkere jaren ’80, de katholieke zuil, de liberale zuil, de socialistische zuil, partijkaartjes en
dat uitte zich in het muzikale. Je ziet ook een algemene pluralisering van de maatschappij, zowel op
muzikaal als politiek en sociaal-economisch vlak.
71

Bijlage 5: Interview met Jan van Biesen
Interview en transcriptie: Robin Broos
Datum interview: 21 mei 2008, 13u30
Plaats interview: Studio Brussel, VRT, Auguste Reyerslaan 52, 1043 Brussel.
RB: We zullen beginnen met jouw eigen uitgaansleven. Wanneer ben je beginnen uitgaan?
Jan van Biesen: Ik was 14 à 15 (1981, rb.) en dat was op lokale feestjes, thé dansant heette dat toen nog.
Dat waren discobars in parochiezalen, dat soort dingen, en dan het jeugdhuis. En toch ook al regelmatig
eens in een discotheek, die er toen nog in alle lokale dorpen waren. Dat waren mijn eerste uitgaansjaren,
een combinatie daarvan, maar in het begin zeker de thé dansants.
013 RB: Draaide men daar bepaalde soort muziek?
Jan van Biesen: Dat waren eigenlijk redelijk alternatieve discobars, met de toen bekende, ronkende namen
als Sound Explosion of Zebedeüs. Die stonden destijds bekend om hun iets alternatievere muziekaanpak,
met rock en new wave classics. Dat was natuurlijk ook gewoon feest, maar in mijn ogen was dat allemaal
redelijk alternatief. Er mocht al eens gepogood worden op zo’n feestjes. Achteraf bekeken was dat allemaal
minder alternatief dan ik me toen inbeeldde. Maar, je kon daar wel goeie dingen horen, en het rare is, dat
was heel volks en heel toegangkelijk en toch af en toe hoorde je minder evidente dingen.
RB: En iedereen ging daar ook echt naartoe?
Jan van Biesen: Ja, dat was het opmerkelijke. Muzikaal was dat van een redelijk hoog niveau, maar het was
de fuif in het dorp en iedereen ging er naartoe, dat was toch meer dan een bal of een trouwfeest, die mannen
speelden vrij goede muziek. En iedereen ging daar naartoe, ze kwamen zelfs van andere gemeenten. Ik ging
naar die discobars van twee gemeenten verder, die hadden altijd volle zalen. Dat was echt de periode van
de discobars, die hebben toen echt gefloreerd, begin jaren ’80 vooral. Maar er waren ook heel veel
discotheekjes, daar kom je dan wat later, omdat je er iop je veertiende niet binnen mag, maar vanaf je
zestiende gaat je al eens binnen in een lokale discotheek. Elk dorp had er zo wel één. Daar hoorde je dan de
goeie discomuziek en gemengd met wat funk en ook wat new wave achtige dingen. Eigenlijk werd daar
toen vrij goede muziek gedraaid. Dat oversteeg toch vaak het trouwfeestenniveau.
042 RB: Wanneer ben je dan zelf beginnen draaien?
Jan van Biesen: Vrij vroeg, op m’n zestien, in het lokale jeugdhuis.
RB: Moest je dan al meteen een keuze maken, welke muziek je zou draaien?
Jan van Biesen: Neenee, alles, ik draaide echt alles. Ik weet nog dat in het jeugdhuis bij ons vrij snel
populair werd omdat ik al vrij jong geïnteresseerd was in muziek en niet alleen in de nieuwe muziek. De
dingen die er gebeurden, vond ik boeiend en volgde ik op de voet, maar ik ben vrij snel op zoek gegaan
naar de roots van de muziek. In het jeugdhuis was er op dat moment echt een oude garde, die de typische
jaren ’60 dingen, Eric Clapton en van die dingen, wilden horen. Het jeugdhuis bleef een beetje hangen en er
kwam weinig jong volk omdat die nieuwe dingen niet passeerden. New wave en punk, dat soort dingen en
ik combineerde die twee, dat was een beetje mijn succes. Die oude garde vond dat leuk, ik mocht beginnen
draaien, maar ik trok ook jonge mensen aan. Ik draaide dan de B52’s en de Talking Heads en al dat soort
dingen, gemengd met van die goeie oude nummers. Dan was ik zeer jong nog. Ja, feestje maken.
066 RB: Als dat wat professioneler werd, wat voor fuiven waren dat dan?
Jan van Biesen: Ik ben eigenlijk vanuit het jeugdhuis dan, dan draaide ik echt elke zaterdag na verloop van
tijd. Ik was dan vaste resident dj, in jeugdhuis Nijdorp was elke zaterdag wel een party en op basis daarvan
72

werd ik wel eens gevraagd door andere fuiforganisatoren, links, rechts en dan ben ik uiteindelijk en dan
was ik toch al begin in de twintig, gevraagd door de grootste, alternatieve discotheek in de streek, de
Ckomilfoo in Dendermonde, dat was toen een legendarische zaak, waarin je een hele rare mix had van
mensen, van new beaters, punkers, new wavers, rockers, hardrockers, alles zat daar bij elkaar. Dat kon
toen, dat pakte daar toen. Ik had toen al mijn naam van in het jeugdhuis en van in de streek, en dat was dan
echt in een boite, waar het er in het jeugdhuis nog iets gemoedelijker aan toe ging en in zo’n zaak krijg je
dan toch wat meer verantwoordelijkheid om de boel aan de gang te houden en werd je toch nog meer
uitgesmeerd als het gezicht van de zaak. Dan is er ook iets meer de dansmuziek ingekomen. Je moest de
zaken dan ook goed kunnen brengen, mixen enzo. Zo is dat begonnen, de mensen kwamen toen al.
RB: Omdat ze je naam kenden?
Jan van Biesen: Het is de combinatie hé, ze kenden mijn naam, en twee, die zaak was uniek. Mannen met
een das dansten daar op Led Zeppelin en omgekeerd, hardrockers hingen daar aan de toog een sjieke
cocktail te drinken naast Marina’s, ik zeg maar iets. Dat was een heel aparte zaak, waar je toch muzikaal
heel ver kon gaan. Die baas stimuleerde dat en vroeg of ik dat kon en ik had een naam, dat wel, ja.
096 RB: Bestaat zoiets nog, waar alles kan, op de manier zoals je het nu beschrijft?
Jan van Biesen: Nee, niet letterlijk. Ik denk dat een zaak als Petrol daar af en toe naartoe gaat op hun
dansavonden, een mix van alles door elkaar, maar zoals in die tijd, dat bestaat niet meer. In de jaren ’90 is
alles zo opgesplist geworden. Al die verschillende genres, Studio Brussel-muziek kreeg dan de
Afrekeningsfuif en de ’70-’80-’90 fuiven en de houseparties, en daar had je dan nog eens de techno en je
had heel veel soorten feesten. Je ziet nu terug een mix van stijlen, maar ze proppen alles in één soort van
electro-houseachtige stijl. Vroeger kon je op een avond echt letterlijk reagge, maar evengoed Motorhead en
een kwartier housemuziek draaien. Het was dan de kunst om die verschillende dingen te verweven. Nu zie
je meer een symbiose in één stijl van veel attitudes, van die electro-housedingen. Dat was typisch voor die
periode, een soort eclectisme.
109 RB: Is er een soort kentering moment geweest, wanneer alles gesegmenteerd is geworden?
Jan van Biesen: Ja, dat moet begin jaren ’90 geweest zijn. De house is toen echt ontploft. In het begin
draaide ik dat wel, maar na een half uur, dat hing dan in de lucht en dat veranderde dan weer van stijl. Maar
van die gasten die drugs namen, die wilden dan hetzelfde gans de nacht, liefst nog tot de middag, en zo
ontstonden er van die echte houseboiten. Afterboiten zijn er dan gekomen en heel veel zaken zijn om puur
commerciële redenen op die trein gesprongen. Al die zaken die nog tof waren en vanalles door elkaar
draaiden zijn er van tussen gegaan, of zijn platte zaken geworden. Iedereen is zo’n beetje als gek op house
en techno gesprongen. Op den duur waren alleen nog zo’n discotheken.
123 RB: Heb je daar dan zelf ook een keuze in moeten maken?
Jan van Biesen: (denkt na) Ja, maar dat is heel onbewust gegaan. Na Ckomilfoo, toch een stuk later, want ik
heb daar lang gedraaid, ben ik tercht gekomen in Antwerpen in een club die ook gericht was op dance,
maar ook wel wat breder ging. Ik heb altijd in clubs gedraaid, behalve La Rocca denk ik – ik wou dat ook
eens gedaanhebben en dat was een doorgang in een bepaalde richting, waar ik toch zo breed mogelijk kon
draaien en linken kon laten horen die voor mij van nature in die muziek zitten. Dan ben ik in de Fill Collins
in Antwerpen terrecht gekomen, waar de basis wel groovy house was, maar ik draaide daar zelfs af en toe
drum ‘n’ bass. Dat was het succes van die club. Later ben ik dan in La Rocca terecht gekomen, en dat was
enkel de house van toen. Dat is al bijna tien jaar geleden. Dat was echt house-house, waarmee ik ook geen
problemen had maar ik vond dat soms een beperking. Ik heb dat nog, als ik ga draaien, laat mij liefst tien
uur draaien en dan draai ik alles door elkaar. En nu is dat moeilijk, een dj-set duurt nog een uur, anderhalf
uur, twee uur. En ook iedereen is dj en iedereen kan plaatjes aan elkaar rijgen, dus het is allemaal
veranderd.
140 RB: Is dat niet enorm vervelend? De meeste dj’s willen langer draaien, er rustig inkomen en doen wat
ze willen, terwijl iedereen nu maar gevraagd wordt om twee uur hun ding te komen doen.
73

Jan van Biesen: Dat is zeker vervelend, en ik vraag regelmatig zelf om langer te mogen draaien en ik kan
dat dan nog afdwingen, maar ik heb zelfs het gevoel dat veel dj’s niet langer dan twee uur kunnen draaien.
Als ik zie wat ze bij hebben, welke stijl ze draaien, ze zijn maar bekend voor één stijl. Er zijn veel dj’s, veel
goeie dj’s, maar ik twijfel eraan of er vele zijn die het langer dan twee uur volhouden. De meesten zijn
specialisten geworden van hun eigen ding en ze shoppen met de tijd mee en ze proberen dan hun
marktposities te verwerven, via relaties of de media. Ik vind het jammer dat er nog maar weinig
buitenbeentjes zijn, maar dat is gewoon zo, je kan daar niets aan doen.
151 RB: Is dat eigen aan de generatie, zoveel mogelijk specialiseren?
Jan van Biesen: Nee, ik denk zelfs dat er in de nieuwe generaties een gezonde kiem zit van alles kan en
alles mag. Er is veel meer mogelijk nu, maar het komt er niet genoeg uit. Ik denk dat je nu wel voelt dat het
op is, zo’n hele avond house of techno. Die mix hangt in de lucht, alleen hoor ik dan ordinaire dingen, weet
je, van die electro-house, ik vind dat niet allemaal even goed. Dat kan ook niet, maar ik mis het
avontuurlijke in dj-sets. Daarvoor moet je feeling hebben, op het juiste moment elektriciteit kunnen
brengen in de zaal en je moet wat knowhow hebben. Ik heb het gevoel dat iedereen snel weg is met het
technische, muziek is ook snel bereikbaar en downloadbaar, de drempel is weg. Vroeger was je in eerste
instantie muziekliefhebber, en in je brede vriendenkring werd je zo ervaren en dat was tof want je bracht
eens nieuwe dingen aan. Je kon ook feest maken, en je had snel een bepaalde repuatie. Nu is dat een beetje
weg vind ik. Dat is niet erg hé, maar het hele dj-zijn is een beetje gedemystifieerd. En platen zijn
beschikbaarder, iedereen weet intussen dat plaatjes mixen geen kwantummechanica is. Het is veranderd,
het is anders.
RB: Anderzijds zijn dj’s ook de supersterren van deze tijd geworden.
Jan van Biesen: Niet meer hé. Ik vind dat niet. Ik vind dat aan het verminderen. Ik heb de tijd geweten dat
als mijn naam op de affiche stond, de zaal te klein was. Ik denk dat er nog maar een paar zijn die dat nog
kunnen. Tien in België denk ik. Dr. Lektroluv, Discobar Galaxie, Peter Van de Veire, maar dat is dan nog
geeneens een dj. Zie je, zover komt het. Het gaat echt om mediafenomenen, of bekende figuren. DJ Pierre,
ik zeg maar iets, van Fuse. Tien jaar geleden op je affiche en je had volk. Nu DJ Pierre, die doet dat goed,
hij is beter dan de anderen maar daar ga je geen volk mee lokken. Die cultus is echt over.
182 RB: Vroeger had de dj geen naam, nu is dat allemaal veranderd. Zou er terug een periode komen waar
de dj gewoon de platendraaier is, zonder naam?
Jan van Biesen: Geen idee, het zal mij benieuwen. Je gaat altijd de hypes hebben, namen en mensen die
goed zijn en op één of andere in de media zijn gekomen. Er gaan altijd dj’s zijn die draaien, dat gaat
macheren en waar naar opgekeken gaat worden. Het nieuwe is er van af, de boom die we eind jaren ’80
begin ’90 hebben gehad is over. We hebben het allemaal al eens gehad, het is niet nieuw meer. Het
fenomeen is ook niet meer zo fris als toen. Maar er gaan altijd bekende dj’s zijn. Het is ook veel moeilijker,
en dat is het probleem, je gaat je moeten onderscheiden. Iedereen draait dezelfde platen en iedereen kan
ongeveer evengoed mixen door de nieuwe cd-spelers of welke technieken dan ook. Je gaat een imago, een
concept moeten hebben. Dr. Lektroluv, Discobar Galaxie, je gaat een goed concept of iets moeten hebben,
je ziet zelfs dat producers nu als dj geld gaan verdienen. Ik denk dat Tom Barman als dj meer volk lokt dan,
noem een bekende dj. Is Tom Barman een goede dj, ik weet het niet, ik laat het in het midden, maar je ziet
dat mensen om een andere reden naar een dj gaan dan dat vroeger was. Toen stond de dj voor een club
waar ze zich thuis voelden. Voor een muzikale stijl of een avontuur, nu is het meer een eenmalig attractie.
200 RB: Hoe sta je daar als professionele dj tegenover, dat producers, artiesten of BV’s tout court zich als
dj opwerpen?
Jan van Biesen: Ik heb daar geen problemen mee, leven en laten leven, je kan dat toch niet tegenhouden.
Laat ze maar doen, van sommigen ben ik zelfs al aangenaam verrast, anderen zijn echt desastreus.
Nogmaals, aan dj’en zelf is geen fluit aan, dat kan iedereen. Iedereen kan plaatjes opleggen, Zorah doet het,
iedereen doet het. Dat is geen grote wetenschap of grote kunst. Alleen als ik echt een goeie dj legt er passie
74

in, die ik bij de meeste mensen niet ervaar. Dat is zoals, ik ga graag lekker eten, maar hoeveel goeie
restaurants zijn er? Ook niet zoveel hé. Je krijgt vaak een middelmatige brasseriekeuken, iedereen kan een
paardensteak bakken met frieten.
220 RB: Zou het niet kunnen dat er binnen een paar jaar een kentering komt, dat alles weer mogelijk is, en
dat muziekgenres wegebben?
Jan van Biesen: Ik hoop het, maar het moet energie zijn, poeier zijn. Vroeger in de tijd van de new beat lag
het tempo lager en was er een andere manier van moven en grooven, nu is het allemaal zeer energiek,
opgepompt van house tot jump of tectonic. Er zijn nog weinig chilling feestjes, waar nog lekker gegrooved
wordt. Hetzij hier en daar op leuke r ‘n’ b-parties maar zoveel zijn er niet. Ik zou het dus graag hebben dat
het wat avontuurlijker wordt en er meer variatie komt, maar of het gaat gebeuren, ik weet het niet. Hoe
meer avontuur hoe beter. Maar ik weet echt niet of het daar naartoe gaat, echt niet, ik heb geen glazen bol.
RB: Zou een groep als 2manyDJ’s al geen verandering in gang gezet hebben?
Jan van Biesen: De Dewaeles hebben iets teweeg gebracht door elementen binnen te brengen, maar ze
hebben niets nieuws gedaan. Dat bestond ook al twintig jaar geleden, meer zelfs, ze hebben het uitgepuurd,
ze hebben alle energie uit die oude dingen gehaald om er een nieuwe power aan te geven, de power van nu.
Al die vintage dingen, baslijnen en die doffe drums, ze hebben dat door de machine van nu gestoken. De
Dewaele broers zijn een efficiëntiemachine, van het ene hoogtepunt naar het andere en zij hebben ervoor
gezorgd dat er inderdaad wat nieuwe elementen inkwamen, zoals rock, maar ik blijf het zeer energetisch
vinden. Ik mis echt de groove soms. Een goeie groove, en zij hebben die ook, maar meer in your face. Maar
er is wel een tendens die suddert al hoor ik die weinig op feesten. Van die cosmic-disco, downbeat
toestanden, 110 bpm, maar ik vrees dat dat een soort van nostalgie is. Als ik zie wie die platen maakt, ik
weet niet of dat uitleven op een lagere intensiteit in beats ooit gaat terugkomen. Ik zou het graag hebben, er
worden wel meer platen in dat genre uitgebracht maar het beweegt niet genoeg.
269 RB: Probeer je dan zelf wat meer te draaien zoals het vroeger was?
Jan van Biesen: Ja, en hier en daar kan ik dat doen. In cafés probeer ik dat af en toe en dat is confronterend.
Het duurt twintig minuten eer men meewil. Het is een andere manier van seks eigenlijk, ik weet het niet.
Het voorspel duurt wat langer (lacht). Ik kan dat niet anders uitleggen. Ik vind het ook leuk om te zien hoe
je mensen na zeker tijd meekrijgt, uitgaan is nu vrij gemakkelijk. Ze drinken zich op, ze pakken drugs of
niet, het moet allemaal snel, maar je kan op veel manieren uitgaan. Ik heb altijd geprobeerd een ander genot
daarin te brengen, het mag ook soms poeier zijn, ik kan soms stevig doordraaien, maar zoveel mogelijk
dimenties aanhalen, dat vind ik leuk op een nacht. Soms er eens wat sensualiteit inbrengen. Er is veel, maar
ik hoor het te weinig. Ik vind dat er meer potentieel aanwezig is dan ik te horen krijg. Het is tijd voor een
paar jonge gasten die wat risico’s durven nemen.
RB: Als je de risico’s zelf neemt, reageert het publiek daar dan op? Komen ze wel eens klagen?
Jan van Biesen: Ik kan me wel wat permitteren, maar ik merk ook sneller als ik moet conformeren, ik zet de
trend niet. Ik probeer altijd wel vanalles, ik heb mijn eigne smaak en zal wel proberen het naar mijn hand te
zetten, maar als het publiek niet wil meedoen of iets anders wil, moet je niet tegenwringen. Je komt altijd
op hetzelfde uit, ze willen zich zo snel en zo goed mogelijk amuseren. Daar is niks mis mee. Maar ik zou
graag eens een ander soort feest doen, en ik ken die vibe van vroeger. Dat mis ik soms.
301 RB: Is wat een dj doet het werk van een artiest?
Jan van Biesen: Nee, je hebt goeie en slechte dj’s en we doen wel iets artistiek en leggen wel eens originele
linken, het is iets kunstig bij momenten, maar een artiest? Niet overdrijven. Als alles goed lukt en het pakt,
voel ik me hoogstens een vakman. Iemand die van meerdere ambachten thuis is, want ik denk dat je op
allerlei soorten – dat is ook zo iets. Ik doe heel veel verschillende soorten feesten, zowel qua schaal – van
intiem tot grootschalig tot raves voor 20 à 30.000 mensen – maar ook in genre. Als ze me morgen vragen
om een funky party te doen, dan doe ik dat. Dat mis ik ook, de veelzijdigheid van dj’s. Dat was vroeger
75

echt wel meer, want je moest heel de avond draaien. Die veelzijdigheid maakt je rijker en bekwamer, dat
maakt je een vakman, maar dat zijn allemaal grote woorden hé.
320 RB: Waarom kon je in zo’n lange set destijds breder gaan?
Jan van Biesen: In die tijd koos de dj de nummers, zij maakten keuzes voor de mensen. We hadden heel de
nacht, dus er was tijd om eens iets anders te doen en dieper te gaan. De mensen gingen ergens naartoe en
kozen niet meer. Dat was ook op andere vlakken zo. De subcultuur koos wat je moest aandoen en naar
welke feestjes je ging. Eens daar koos de dj. Nu moet het publiek constant zelf keuzes maken. Naar welke
dj ze gaan, welk genre ze willen horen, waar ze hun geld aan uitgeven. Geef iemand 100 euro en die gast
kan er zoveel mee doen en zoveel keuzes maken. Cd’s kopen, fuiven doen, op café gaan, naar een
dansvoorstelling. Dat was vroeger niet.
RB: Zou het nuttig zijn een statuut voor dj’s uit te werken?
Jan van Biesen: Nee. Ik heb zelf geen btw-nummer. Als ik draai wordt dat ingeschreven als een “artistieke
prestatie”. Het statuut is inderdaad onduidelijk, dat bevindt zich in een grijze zone, maar dat is niet aan de
orde. In België zijn er misschien tien mensen die van draaien alleen kunnen leven.
76

Bijlage 6: Interview met Dirk Swartenbroeckx (Buscemi)
Interview en transcriptie: Robin Broos
Datum interview: 26 mei 2008, 14u
Telefonisch interview
RB: Wanneer ben jij zelf beginnen uitgaan, en wat voor soort feestjes waren dat?
Dirk Swartenbroeckx: Op veertien, vijftien jaar. Dat waren eerst concerten, dat was in de punktijd, 1980,
dat waren ook de hoogdagen van de new wave. Ik zat toen in het derde middelbaar denk ik. En dat waren
dan punk en new wave fuiven. Dat was dan vooral in Hasselt eigenlijk.
RB: Waren dat feestjes waar je leeftijdsgenoten allemaal naartoe gingen?
Dirk Swartenbroeckx: Nee, in die tijd was dat, je had de new wavers tegen de snobs of whatever, die
klassenstrijd, of allez, klassenstrijd, die verschillen tegen jeugd vandaag de dag is dat niet meer. Vroeger
was dat zo van, mensen die van new wave en punk hielden die hadden in Hasselt hun cafés en daar kwam
zowat dezelfde leeftijd op af. Dat waren heel veel optredens in die tijd. Er was in Hasselt op muzikaal vlak
heel wat te beleven. Daar ben ik vooral uitgegaan en ook in Sint-Truiden omdat ik daar naar school ging.
Dat waren ook jeugdhuizen en van die dingen. Ik denk dat iedereen dat wel deed, nee?
RB: Wanneer ben je dan zelf beginnen draaien?
Dirk Swartenbroeckx: Al heel vroeg, maar dat was dan vooral in cafés toen had ik ook nog geen platen
ofzo. Op mijn achttiende draaide ik al in een berucht café tegenover het station in Hasselt, dat was ook
meer new wave muziek, want de dancecultuur nog niet bezig. Ik ben daar nooit mee gestopt, al was dat
gewoon een hobby hé. Ik kreeg daar wel wat geld voor, maar niet om van… dat was echt voor het plezier
hé. Omdat daar dan ook al je vrienden en kennissen zitten.
036 RB: Moest je daar een bepaalde muziekstijl kiezen, of kon je uit de lijntjes kleuren als je daar zin in
had?
Dirk Swartenbroeckx: Ja, maar ik kwam in zo’n café vaak, omdat ik er mijn ding kon doen, dat waren echt
de alternatievere plaatsen in Hasselt. Ik zie daar in Zaal België nog een overblijfsel van. Ik heb ook heel
lang gedraaid, één of twee keer in de maand. Wij konden daar echt ons ding doen. Dat was het leuke ervan.
Ik heb me als deejay nooit aan het cafépubliek moeten aanpassen. Het waren allemaal gelijkgestemde
zielen die daar kwamen.
RB: Als het dan wat professioneler werd, wat voor fuiven waren dat dan?
Dirk Swartenbroeckx: Dat is pas professioneel geworden, toen ik mijn eerste plaat heb uitgebracht. In 1996
was m’n eerste maxi, dat is ook al twaalf jaar geleden. Ineens moest ik in het buitenland gaan draaien, toen
speelde ik zelfs nog niet vaak in België als deejay, maar die eerste maxi was dan opgepikt in Engeland en
toen kon ik ineens op grote locaties gaan draaien en nadien is dat pas in België begonnen. Dat was dan eerst
vrij weinig, één keer in de maand. Op den duur zeker vanaf 2000, is dat beginnen escaleren en nu speel ik
gewoon heel veel, vooral in de BeNeLux maar ook gemiddeld één keer in de maand in het buitenland. Dat
is allemaal maar beginnen groeien op termijn. Eigenlijk is dat dus pas professioneel geworden nadat ik m’n
eerste maxi uithad. Daarvoor kon ik wel fijn draaien, maar ik ben me pas dan gaan bezighouden met
techniek enzo, omdat de vraag kwam om overal te gaan spelen. Daarvoor was dat een hobby, in cafés voor
vrienden, maar toen was dat niet de bedoeling om daar geld mee te verdienen of daarvan te leven. Dat is
pas echt daarna allemaal gekomen.
066 RB: Qua stijl, heb je de stijl van je platen overgenomen in je deejay-sets?
77

Dirk Swartenbroeckx: Vorig jaar ben ik vaak gebookt in Amerika en Japan. Die mensen booken je op basis
van je platen. Daar ga ik me dus zeker aanpassen en muziek spelen zoals die van op m’n platen. Maar in
België is dat anders. Hier wordt ik gevraagd om echt feestjes te bouwen, voor veel volk en dan passen we
ons wel aan natuurlijk (Buscemi draait samen met Squadra Bossa, rb). Wat radiohits en iets meer, dat is
toch anders. In België heb ik de naam meer een partydeejay te zijn en we spelen ook ontzettend veel en ja,
als ik daar enkel mijn platen zou draaien, zou dat een beetje, op den duur zou het plezier eraf zijn.
083 RB: Als je in eigen land draait, dat doe je nu toch al zo’n twaalf jaar professioneel, merk je een verschil
qua fuiven?
Dirk Swartenbroeckx: Ten eerste, nu wordt alles veel groter aangepakt. Achttienjarigen kennen inmiddels
alle trucen om tot een goed feest te komen. Dat gaat zowel van reclame tot inkleding van een feestzaal,
alles is tegenwoordig heel professioneel georganiseerd, als ik dat vergelijk met bijvoorbeeld Spanje, waar
we toch ook regelmatig draaien. Daar zijn feesten geconcentreerd in de grootsteden, terwijl hier in België,
wij zijn één van de landen waar het meest wordt georganiseerd. Ieder dorp, ieder gat, iedere gemeente heeft
zijn festival en fuiven, zijn deejays, dat is fantastisch. Er bestaat in België een enorme uitgaanscultuur. Dat
is echt opmerkelijk, er wordt hier ontzettend veel georganiseerd. Zo’n klein land, en als je ziet wat hier in
Vlaanderen alleen al wordt georganiseerd, dat is onvoorstelbaar. Maar ik denk dat Jimmy (Bobby Ewing,
rb) dat ook wel kan beamen?
100 RB: Dat is waar. Is er ook een verschil in muziekstijlen die je kan draaien op fuiven, in twaalf jaar tijd?
Dirk Swartenbroeckx: Electro is heel hard opgekomen, tegenwoordig is het ook zo met de iPod, volgens
mij zitten we met een generatie jongeren die alles slikken en alles leuk vinden. Je ziet dat ook op festivals,
alle stijlen worden door elkaar geprogrammeerd en ik hou daar ook van dat er op mijn iPod alle soorten van
muziek staan. Het is ook makkelijker om muziek te kopen, onder andere via iTunes, alles is veel meer
toegankelijk. Ik vind dat een zeer goede evolutie. Wij waren toch één van de eersten die alle stijlen door
elkaar draaiden, en vroeger had je echt een cultuur van deejays die enkel house speelden, die focusten op
één genre. Wij spelen alles door elkaar, we spelen wel vooral dansmuziek, maar we durven er ook wel eens
een rockplaat tussen gooien, of heel veel wereldmuziek, whatever. Ik vind het goed dat dat kan,
tegenwoordig. Vroeger hadden mensen meer oogkleppen op, vind ik. Als je op een housefeest ging spelen,
moest je house spelen en niks anders, terwijl tegenwoordig kan je evengoed oldskool classics draaien, en ja,
dat is gewoon veel fijner. Misschien omdat we doorheen de jaren wel wat status hebben opgebouwd, wordt
dat van mij ook meer gepikt, als van anderen, maar ik vind het toch opmerkelijk dat mensen veel meer open
staan voor alles soorten van muziek. Dat vind ik het grote verschil met tien jaar geleden.
121 RB: Jonge deejays durven zich anders nog steeds specialiseren in subgenres, terwijl deejays met enige
status zich kunnen permitteren wat ze willen.
Dirk Swartenbroeckx: Ik denk dat dat te maken heeft met jonge mensen die pas komen kijken zijn, als ze al
met een bepaald ding bezig waren. Ik ben echt altijd geïnteresseerd geweest in alle stijl van muziek, van
klassiek tot jazz tot whatever, en dat trekt zich wel door. Ik ben ook al wat ouder (lacht). Ik heb al vrij veel
muziek mogen smaken, ik denk dat je dat wel vormt. Ik heb nog altijd mijn eigen sound. Zeker voor mijn
platen, mensen zeggen dat wel eens dat ze de Buscemi-sound herkennen. Het gaat erom dat je op feesten
wat meer je goesting kan doen. Binnenkort gaan we met een jazzband touren, dan moet je geen
electroplaten gaan draaien. Je moet kijken waar je speelt, maar in een club of een festivakl ga ik volledig
mijn gang. Als ik echt als partydeejay wordt gebookt is het leuk dat je je ding kan doen. Maar ik zeg het,
we doen echt vanalles, vorige week stonden we op een jazzfestival met Jef Neve en daar hebben we een
echte jazzset gedaan. Binnenkort spelen we op Sfinkx, daar doen we een wereldmuziekset. Dat maakt het
net leuk, dat ik van vanalles hou en toch nog een beetje kritisch ben.
140 RB: Vind je dat de deejays vandaag de dag de supersterren van deze tijd geworden zijn?
Dirk Swartenbroeckx: Supersterren? Vooral mensen die feesten kunnen maken. Als ik zie hoe mensen uit
hun dak kunnen gaan, op kleine en grote feestjes, ik denk dat dat terecht is. Soms doen rocksterren
denigrerend van “iedereen kan plaatjes draaien”, maar dat is niet waar. Je moet gewoon wel aanvoelen
78

wanneer je wat kan draaien en je moet muziek kennen, het is ook zo dat wij elke week spelen, en niet elk
weekend dezelfde platen draaien. Ik volg dat ook en ik denk dat je dat toch moet aanvoelen om echt feesten
te kunnen laten exploderen (lacht). Dus misschien is dat niet onterecht, maar supersterren… misschien in
Amerika of in Engeland, deejays als Fatboy Slim die eigenlijk ook producers zijn, of Tiësto, maar dat is
ook maar voor een paar weggelegd. Ik vind wel, wij spelen zeer veel, op leuke locaties en dat wordt niet
slecht betaald in die sector, ergens vind ik dat we terecht (lacht). Gewoon omdat de graadmeter is, hoeveel
volk komt erop af op zo’n evenementen en er is toch altijd veel volk aanwezig.
158 RB: Het is niet voor iedereen weggelegd en je moet er iets van kennen. Is de deejay dan een soort van
artiest?
Dirk Swartenbroeckx: Ik vind dat wel, maar dat moet je niet overdrijven. Ik vind wel dat je zeker als je ook
in het buitenland wat speelt, ik beschouw dat als artiest. Wij zijn een hele week in Amerika gaan draaien en
daar gingen de mensen ook volledig uit hun dak. Het is gewoon een beetje, het geeft een ongelofelijke kick
om met twee draaitafels en wat effecten duizenden mensen te laten gek doen. Een deejay die natuurlijk
gewoon wat platen draait, als je zo’n beetje je eigen goesting kan doen, de touwtjes in handen hebt, denk ik
wel dat mixen een art kan zijn. De juiste plaat op het juiste moment en dan nog goed gemixt.
170 RB: Tegenwoordig zijn er veel popartiesten, of BV’s tout court die zich als deejay profileren. Wat vind
je daarvan?
Dirk Swartenbroeckx: Ik vind dat wel grappig en heb daar geen problemen mee. Ik heb het zelf al
meegemaakt, dat La Fille d’O voor mij speelde met twee iPods, ik vond dat grappig. Meestal duren die
dingen niet zo lang, ik weet niet, er zijn deejays die al tien, vijftien jaar draaien, waaronder mezelf en dan
zijn er mensen die een paar jaar alomtegenwoordig zijn en waar je dan niets meer van hoort. Maar ik heb
daar op zich geen problemen mee, absoluut niet. Iedereen kan deejay spelen, het is ook heel leuk om te
doen, ik ben zelf ook zo begonnen in cafés en kleine feestjes bij mensen thuis. Dat is gewoon heel plezierig
dus iedereen die zich geroepen voelt om deejay te spelen, die kan dat volgens mij.
180 RB: Het is niet dat die mensen uw werk inpikken?
Dirk Swartenbroeckx: Ik voel me niet bedreigd, nee. Ik gun dat iedereen, ik heb het vroeger ook zo gedaan.
Ik heb ook moeten knocken om er te geraken, knocken is een groot woord, maar… ik denk wel dat je
langer meedraait als je zelf platen maakt. Wij hebben nu al in zo’n 35 landen gespeeld, en ik ben er zeker
van dat ze mij daar nooit hadden geboekt als ik geen platen uit had. Ieder land heeft zijn deejays en ik vind
wel dat als je een plaat maakt, en die geraakt ginder dat je dan bookingen begint te krijgen. Vanzelf gaat dat
niet. Een deejay moet zich niet alleen focussen op platen draaien, maar ook platen maken.
RB: Volgens mij is er anderzijds ook een evolutie geweest, van pakweg begin jaren ’80 tot nu, waarbij de
deejay toen eigenlijk geen naam had en soms zelfs niet op de affiche stond, en nu hoor je enkel nog grote
namen.
Dirk Swartenbroeckx: Vroeger was die deejaycultuur wel helemaal anders. Toen was een groep de
hoofdact en dan was de deejay ingehuurd om achteraf het feestje draaiende te houden, maar tegenwoordig
is het andersom, mensen gaan uit om te dansen en te clubben, en die situaties zijn gewoon anders. Feesten
zijn ook helemaal anders opgebouwd. Nu is het overal een must dat een deejay een festival afsluit, niet dat
die de grootste act van de avond is, maar de mensen willen gewoon steevast nog feesten. Ik wil dat wel niet
overdrijven, ik hou van echte muzikanten. Ik gebruik ook altijd echte muzikanten in m’n sets. Ik ben
meestal met een percussionist op pad, of een blazer of een zangeres, omdat ik vind dat dat een meerwaarde
geeft. Ik vind niets zo stupide als op een festival draaien waar zoveel mensen dan naar een deejay zitten te
kijken. In een club is dat anders, daar wordt niet op een deejay gelet en mensen gaan dan volledig op in de
sound. De wisselwerking tussen publiek, deejay en muzikant loopt zeer lekker en we hebben ons evenwicht
daarin gevonden. Ik denk dat dat voor iedereen anders is, voor elke deejay of elke act. Dat is een kwestie
van aanvoelen.
209 RB: Tegenwoordig worden jullie geboekt voor een paar uur, mis je de langere sets van vroeger?
79

Dirk Swartenbroeckx: Wij doen dat nu nog hoor. Donderdag spelen we zelfs een set van zes uur. Dat hangt
van de organisatie af. Soms draaien wij heel lange sets, soms ook maar een uur. Daar heb ik nooit
problemen mee gehad. Dat is wel zwaar en dat gebeurt nog maar af en toe, normaal draaien we maar twee
uren.
RB: Is er een groot verschil in opbouw van zo’n sets?
Dirk Swartenbroeckx: Met lange sets kan je het traag laten verlopen en meestal is dat met een
vriendenclubje. De draaitafels zijn dan de hele avond van ons en dan hou je een feestje hé. Dan maakt het
niet uit, je hebt ruim de tijd om je platen te spelen, dat is leuk om te doen. Terwijl als je een set van twee
uur, focus ik me vooral op platen die zeker werken. Dan moet je gewoon wat knallen, om het zo te zeggen.
Die zijn misschien meer voorspelbaar, in een lange set kan je meer je goesting doen. Dan kan je ook rustige
platen spelen, die daarom niet meteen dansbaar zijn, maar wel leuk om naar te luisteren.
226 RB: Als je een risico neemt, wordt daarover geklaagd, of komen mensen zeggen dat het tof was?
Dirk Swartenbroeckx: Meestal het laatste, als beginnend deejay moet je dat misschien niet proberen maar
ik vind dat wij echt veel kunnen doen. Wij draaien ook al lang balkanklanken, toen die hier nog niet
aanvaard werden. Dan keken de mensen wel raar op, maar we kregen meer goede reacties dan slechte. De
mensen zijn heel veel gewoon geworden.
RB: Iets wat je vaak leest, is dat iets als 2ManyDj’s een rol hebben gespeeld in het aanvaardbaar maken
van het ruimer draaien. Ervaar jij dat ook op die manier?
Dirk Swartenbroeckx: Vooral het feit wat zij met hun bootlegs gedaan hebben, maar dat waren niet enkel
zij, die cultuur was al langer bezig in Engeland. Maar hun plaat is wereldwijd een succes geweest en stond
in een Amerikaanse krant op de voorpagina. Dan heb je wel invloed op een hele generatie, of toch een
aanzienlijk deel van de mensen en op een houding ten opzichte van dansmuziek. Ik denk dat dat heeft
meegespeeld. Maar vooral het net eigenlijk. Er wordt veel geklaagd over downloaden, ik kom soms m’n
eigen platen tegen op het internet, niet leuk om te zien maar voor veel mensen in het oostblok enzo, die niet
meteen toegang hebben tot platenwinkels, is dat wel een ongelofelijk gegeven, dat je wereldwijd naar alle
soorten muziek kan luisteren. Ik denk dat dat vooral, die iPodgeneratie en –cultuur, dat werkt dat allemaal
in de hand. Tegenwoordig gaat die innovatie, zowel qua deejaymateriaal als download, het is allemaal een
stuk minder avontuurlijk geworden, vroeger moest je als deejay echt op zoek gaan naar je platen, nu is dat
nog het geval omdat er zoveel uitkomt, maar vroeger was dat niet evident om de nieuwste maxi’s uit
Engeland te hebben. Het is makkelijker om muziek te maken vandaag, mensen zijn veel meer gewoon en
flexibeler.
255 RB: Hoe zou die trend doorlopen? Als we mekaar bijvoorbeeld over tien jaar opnieuw bellen, wat zou
je dan zeggen?
Dirk Swartenbroeckx: Dat weet ik niet, ik hoop dat ik dan nog leef (lacht). Alles gaat zo snel nu, ik kan de
verandering niet inschatten. I don’t know. Muziek zal er altijd zijn, er zullen altijd feestjes zijn, maar de
manier waarop, ik denk dat dat alleen maar verder gaat gaan die flexibiliteit. Zowel van de deejay, als van
feestgangers.
RB: Zou het interessant zijn een statuut voor deejays uit te werken?
Dirk Swartenbroeckx: Dat is een moeilijke vraag. Ik geloof niet zo in die statuten. Ik ben artiest nu en
zelfstandige. Toen ik nog niet van m’n muziek kon leven, heb ik gewerkt en deed ik in m’n vrije uren aan
muziek. Ik ben daar nooit mee bezig geweest, ook niet met het muzikantenstatuut. Ik hoor er veel over
praten, maar in praktijk ken ik vooral mensen die op zelfstandige basis werken en die komen rond. Ik denk
dat de meeste deejays het om de hobby doen. Het interesseer me ook niet echt. Ik kom echt uit de do it
yourself periode en ik heb nooit geld gehad om een plaat te maken. Ik heb zelf een beetje de weg moeten
zoeken.
80

Bijlage 7: Interview met Guy De Pré
Interview en transcriptie: Robin Broos
Datum interview: 28 mei 2008, 14u
Plaats interview: Radio 2, VRT, Auguste Reyerslaan 52, 1043 Brussel.
RB: Wanneer ben je beginnen draaien in zalen?
Guy De Pré: Ik ben begonnen toen ik zestien jaar was en dat was in een jeugdhuis, in Antwerpen Zuid. En
er waren zo twee jeugdhuizen waar wij leerlingen van de school, het Ateneum van Hoboken, waar wij
vanaf zestien jaar meestal in groep naartoe gingen. In één daarvan dat een deejay die bijna uitsluitend
zwarte soulmuziek speelde. Dus James Brown, Aretha Franklin, dat soort figuren, waar wij wel al iets van
hadden horen waaien, maar eigenlijk toch niet zoveel van af kenden. Door daar naartoe te gaan, heb ik die
muziek leren kennen en ben ik vooral voor die zwarte muziek gevallen. Wij gingen daar een paar weken
elke zaterdagavond naartoe, dat was dan van 20 tot 23, of zelfs vroeger. In ieder geval, die deejay die die
geweldige muziek in mijn ogen en oren draaide, die kreeg een bepaalde zaterdagavond een accute
blindedarmontsteking en die moest dus afgevoerd worden en die jeugdhuisverantwoordelijke stond daar
met de handen in het haar. Het zat daar vol, en iedereen kwam voor de muziek om te dansen en om een pint
te drinken en ik was dus zestien jaar, zo groen als wat en ik daar naartoe “meneer, ik wil dat wel eens
proberen hoor, ik heb dat thuis geoefend”, en die meneer zo van “zeg manneke, wat komde gij hier doen”.
“Ik stel het maar voor he,” maar er was echt niemand anders en kreeg ik m’n kans, een grote kans, om wat
plaatjes te spelen en dat viel redelijk goed mee. Dat maakte dat ik vanaf dan afwisselde met die jongen die
daar werkte op vrijdag en zaterdag. Totaal onverwacht ben ik daar ingerold. Zo onverwacht was dat niet
hoor, vanaf m’n twaalfde zat ik op m’n kamertje al ‘radioprogramma’s’ in elkaar te steken, of waarvan ik
dacht dat het radioprogramma’s waren. Voor mijn twaalfde had ik voor m’n communnie een bandopnemer
gekregen en dat was voor mij een nieuwe wereld die openging, en daar kon ik zelf radiotje mee spelen. Ik
had bij wijze van spreken al vier jaar zitten oefenen en daar kreeg ik dan voor het eerst de kans om dat in de
praktijk om te zetten. Dat is eigenlijk nooit gestopt. Ik heb een tijd in dat jeugdhuis gewerkt en dan in
verschillende discotheken en dancings in het Antwerpse zelf of in de Kempen op verschillende plaatsen.
Als ik dan achttien jaar was, heb ik me ingeschreven aan het Rits om radio en tv te gaan doen en dat was
ook alleen maar om radio te maken en met muziek te kunnen bezig zijn, daar is dan snel het radiowerk uit
voortgekomen. Ik was maar twintig toen ik op de B.R.T. begon. Dat deejaywerk is altijd parallel blijven
doorlopen en dan is er – ik loop nu heel snel – in de jaren ’70 ben ik dat blijven doen, in de jaren ’80 was er
dan Funky Town, een programma dat ik elke woensdagavond deed op Radio 2 met funk, soul en disco, dus
die zwarte muziek die toch was blijven hangen bij mij. En daaruit kwamen dan weer Funky Town parties
voort, die dan werden georganiseerd in de eerste mega-dancings en discotheken in ons land en die werden
zelfs uitgezonden op radio. Daaruit kwamen dan weer vragen van andere discotheekuitbaters om Funky
Town-avonden te gaan draaien. Ik ben eigenlijk constant van toen aan de slag gebleven en eind jaren ’80 is
er dan De Pré Historie Live gekomen, of nee, dat was in de jaren ’90 al. Dat loopt nu veertien jaar. Dat was
dan een verlengstuk van het programma De Pré Historie en werd meteen de officiële roadshow van Radio
2. Donna heeft er zo één of twee, Studio Brussel, en Radio 2 wilde dat ook. Dat loopt nog altijd. Dat is het
zowat, in een nutshell.
083 RB: Die beginperiode, bestond dat al lang, deejays die in cafés draaiden?
Guy De Pré: Dat was al bezig hoor, ja, dan praten we over 1970, dus laten we zeggen dat dat in de jaren ’60
de grote grondleggers begonnen zijn. Mike Verdrengh en Zaki, met de Mike en Zaki Show, dat was een
groot deejayevent waar je als jonge ket naartoe kon trekken. Dat was een kopie van de Britse en Hollandse
zeezenders, Veronica, en dat soort dingen. Die hadden dat soort Drive In Shows, zij waren daar in Europa
mee begonnen, ook al weer gekopieerd van de V.S. Mike en Zaki waren zo de eersten. Dan zag je toch
meer en meer dat er deejays begonnen. Wijlen Jos Boudewijn deed in de jaren ’60 al eens een gastoptreden
in een dancing of danscafé. In die periode was hij een populaire radiofiguur, met een sportprogramma op
Radio 1, waarin sport en muziek werden gecombineerd, wat waanzinnig populair was, zelfs in Nederland.
Ik was dus zeker niet de eerste. Maar daarvoor, dan praat ik over begin jaren zestig, dan was dat zo goed als
81

onbestaande en dan waren het orkesten en zangers en muzikanten die gingen optreden. Die zijn voor een
stuk aan de kant gezet geweest door die deejays, daarvoor was het altijd live muziek. Door dat radiowerk
werd ik ook wat meer gevraagd voor een gastoptreden en ik heb nog een tijdje in een discotheek in
Kruibeke of all places gewerkt en dat was zondagnamiddag voor een heel jong publiek dat ‘s avonds niet
mocht uitgaan, en dat was een format van de top 30, 40, met jingles enzo. Dat was radio die niet werd
uitgezonden, of zo beschouwde ik dat dan. Zestien en zeventienjarigen kwamen daar rijkelijk op af. Ik
construeerde zo’n beetje de hitparade van dat ogenblik.
122 RB: Jouw andere deejaysets, ging dat hoofdzakelijk over die zwarte muziek?
Guy De Pré: Nee, zeker niet, dat was en is mijn favoriete muziek. Behalve de Funky Town parties, toen
sloot dat aan bij het format van het programma. Mijn prille begin was wel die zwarte muziek, want ik trad
redelijk stevig in het voetspoor van die deejay die al in dat jeugdhuis werkte. De mensen kwamen voor die
muziek. Dat is altijd urban geweest en in steden trekt dat wel volk. In kleinere gemeenten zal je daar
minder succes mee hebben. In ieder geval, in Antwerpen was daar en publiek voor. Voor mij was het toen
de echte soulmuziek, Stax en Motown en van die dingen. Die platen waren daar ook, dus dat was logisch.
Ik had uiteraard op zestien jaar nog geen geweldige platencollectie. Later is dat toch wel wilen nillens
breder moeten optrekken, dat was dan een combinatie van muziek waarop je kan dansen. Dat klinkt simpel,
maar in de praktijk is dat ingewikkelder. De dansbare hits van dat moment, maar ook al teruggrijpen naar
de hits van de jaren ’50 en ’60, de rock ‘n’ roll met Elvis en in de sixties de Rolling Stones, want The
Beatles hebben niet zo’n dansbare muziek gemaakt, en dat lag in de lijn van de Stones, The Animals, Britse
sixties pop en rock. Dan in die verschillende discotheken, schommelde dat. Ik heb ook de discoboom in de
jaren ’70 van heel nabij meegemaakt omdat ik toen heel actief was als deejay. In die periode heb ik telkens
enkele jaren in dezelfde tent gedraaid, in Berlaar en in De Oude Molen in Rijkevorsel. Dat was dan echt de
disco die de bovenhand had, maar tweede helft jaren ’70 kwam er de punk en een gast als Bruce
Springsteen, dat sloeg gekgenoeg ook aan. Ik was denk ik één van de eersten die daarmee boven water
kwam en dat werd ook wel geapprecieerd. In het zog daarvan alle bands die afgezwakte versies waren van
de punk. Dan is de new wave gekomen, ook veel gespeeld. In de jaren ’80 heb ik ook een paar seizoenen
nogal wat groots opgezette tournées gedaan met Gust De Coster en Luk Janssen. Luk en ik deden samen op
zaterdagavond van 20 tot 24 en dat heette Domino en dat was op Radio 2 Brabant, dat was Studio Brussel
avant la lettre, dat bestond nog niet maar bij Brabant lagen de roots, alles was aanwezig om dat te maken.
Omroep Brabant had binnen die Radio 2 een heel andere kleur en structuur, heel anders dan nu, dat was
echt de jongerenzender van Radio 2. Elke gewestelijke had zo z’n eigen publiek en Brabant was daar het
laatst bijgekomen en was met de jongste ploeg. Met ons drie deden wij tournées van Cultureel
Jongerenpaspoort, dat was toen erg bekend, en was tekens met een band erbij. Wij draaiden dan voor en na
de band. Een seizoen hebben we met TC Matic alle zalen afgedwijld en daarna ook eens met de Bullock
Brothers. Dat was een neppunk band uit Groot-Brittannië, zij hadden een slechte naam als het ging om
heibel te stichten. Elke keer was het prijs en werd er massaal gevochten in de zaal. We zijn een aantal keer
moeten gaan lopen met onze plaatjes, het zeildoek omhoog en maken dat je wegwas. We hebben vreselijke
dingen meegemaakt. Maar ja, die bandleden zelf waren altijd compleet stoned en stomdronken en die
waren er alleen op uit om ambras te maken en het publiek zo ver krijgen om de tent kort en klein te slaan.
Ik herhaal: ze waren daar redelijk professioneel in. We kijken daar met gemengde gevoelens op terug, al
was het uniek voor die tijd.
205 RB: Heb je altijd heel vrij kunnen draaien tijdens sets?
Guy De Pré: Ja, behalve als je dus zoals bij Funky Town vasthangt aan een format van een programma. Dat
is een kwestie van aanvoelen denk ik. Je moet repertoirekennis hebben, en ervaring hebben, weten hoe
mensen op welke nummers reageren. Ik probeer de mensen altijd laten dansen, en dat is altijd aardig gelukt,
al heb ik zelf twee linkervoeten. Dat komt door dat deejaywerk. Toen ik ben beginnen uitgaan is dat na een
paar weken stopgezet omdat ik ging werken. Ik kan niet dansen, en heb er een hekel aan. Erger nog, ik vind
dansen iets redelijk onnozel (lacht) vooral als ik het zelf doe, dan is het zelfs heel onnozel. Mijn vrouw is
het daar volmondig mee eens, wat dat betreft zijn we trouwens twee tegenpolen.
225 RB: Was iets als Funky Town geen kind van z’n tijd, alles in formats gooien?
82

Guy De Pré: Ja, dat was redelijk baanbrekend. Vooral omdat dat vier uut duurde en alleen maar zwarte
funk programmeerde, dat was nooitgezien, en nooit gehoord. Dat sloeg geweldig aan want er was niets in
die stijl. Er was ook alleen maar Radio 1, 2 en 3. That’s it. Het aanbod was vrij beperkt. We kregen ook
veel reacties uit het buitenland, zoals Amerikaanse militairen die in Duitsland gekaserneerd waren en veelal
zwarten die heel erg begaan waren met die muziek en niet begrepen hoe wij hele nieuwe releases twee, drie
dagen later op de radio brachten. Daar was een heel eenvoudig antwoord voor, een bedrijfje USA-Import
importeerden platen uit Amerika, met toen de nadruk op dansmuziek, funk in die tijd. Er ging iemand van
de radio mee met een pickupke op batterijen en elke woensdagvoormiddag werden de dozen na douanering
geopend en die nieuwe platen beluisterd en als ze goedgekeurd werden, nam die meteen een exemplaar
mee, en dan zat dat ‘s avonds al in Funky Town. Onze middengolf ging toen vlot tot in de buurlanden. Dat
was ook eens van de eerste programma waaar via telefoon om feedback werd gevraagd, de mensen kenden
het nummer van de Funky Phone. We kregen ook reacties uit Duitsland, Frankrijk en Engeland. Dat was
niet vernieuwdend qua vorm maar wel qua muziekkeuze en alleen dat gedurende vier uur. Sommige
collega’s begrepen dat niet. Vooral omdat dat toen ook vaak erg lange nummers waren, wij draaiden die
nooit zo lang maar wel langer dan een doorsnee single. Ik wordt nu nog aangesproken of gemaild door
mensen die dat toen geweldig vonden. En nu luister ik al eens naar radio Nostalgie, waar een programma
Soul Party eigenlijk Funky Town nadoet. Dat zijn krek dezelfde platen die wij toen speelden.
273 RB: Waren er toen nog van die fuiven die rond één genre draaide?
Guy De Pré: Ja, niet alleen alleen op gebied van fuiven, vanaf dan is er in die popmuziek meer en meer in
vakjes gedacht. Dat is eenvoudig uit te leggen, het aanbod werd veel groter. Als ik in de jaren ’60 op school
zat en de Rolling Stones maakten een nieuwe plaat, was dat niet het nieuws van de dag, maar van de week,
van de maand en misschien zelfs van het jaar. Er was ook alleen maar dat, en iedereen, die smeet zich op
die plaat bij wijze van spreken. Alle leerlingen van ons jaar waren daarin geïnteresseerd en dat is twintig
jaar later ondenkbaar, want de ene wil dit en de andere dat. De media hebben daar voor een stuk voor
gezorgd, maar ook het differenciëren van de radionetten met elk een muzikaal format. De vraag is, wat was
er eerst, de ei of de kip. Ik neem aan dat de media hebben ingespeeld op iets dat bestond, namelijk een
breder muzikaal aanbod binnen die populaire muziek, maar in de jaren ’80 had je dus new wave fuiven,
waar ik ook vrij veel van gespeeld heb, er waren fuiven met zwarte muziek, er waren nog wel dingen. Die
bewering klopt zeker.
293 RB: Heeft die trend zich doorgezet in de jaren ’90?
Guy De Pré: Zeker, en nu zit je met een aanbod maal zoveel. Niet alleen binnen de muziek (wijkt uit over
tv). Je kan dat niet vergelijken. Soms is dat jammer, want je hebt dan mensen die zeggen “dat is mijn
muziek” en al de rest is niets. Dat lijkt mij een gemiste kans, want je verliest veel, je leert veel dingen niet
kennen. Mensen die heel sterk gefocust zijn op een genre, die laten veel aan zich passeren en dat is jammer.
Nu als je de zaken omkeert, vroeger was dat dan niet zo, maar er was zo weinig aanbod dat je misschien
even weinig hebt meegekregen. Dat opdelen in vakjes is ook een oude truc van de business. Je ‘creëert’ een
nieuw genre, wat je hypt tot het verkoopt. Na verloop van tijd, en dat hoeft niet lang te zijn, is dat niet meer
cool en dan komen we weer met iets anders af. Dat is de business van advertising. Nu zijn er ook meer
mogelijkheden om dat bij de klant te krijgen. Vroeger kwam een plaatje op de radio, in het beste geval
kwam de artiest op tv, nu met internet en downloadmogelijkheden is dat compleet veranderd. Dingen
verdwijnen ook na verloop van tijd, uit de belangstelling, maar er blijven altijd een paar freaks zich daaraan
vasthouden, al kan je dat ook van die Funky Town gasten zeggen (lacht). Dan staat de business alweer met
tien andere projecten klaar.
320 RB: Heb je de indruk dat uitgaand publiek terug openstaat voor nieuwe dingen?
Guy De Pré: Dat is zeker zo, dat kan ik alleen maar beamen. Dat zien wij heel goed met De Pré Historie
Live. De bedoeling is om heel het spectrum van de popmuziek, van half de jaren ’50 tot een stuk in de jaren
’90 te bestrijken en tot onze grote verbazing, maar ook groot plezier is 80% van het publiek jonger dan 30
jaar. Die mensen staan open voor muziek van voor ze geboren waren. Wij beginnen meestal met de rock
‘n’ roll uit de jaren ’50 omdat er ook oudere mensen komen, en die zijn goed op tijd (lacht), zo’n party
verloopt dus meestal chronologisch. Vanaf 12u zie je nog uitsluitend jonge mensen op de dansvloer en dan
83

spelen we ‘70, ’80 en een beetje ’90, maar ook de muziek van de sixties vinden die blijkbaar geweldig. Ik
vind dat ongelofelijk, want ik kan me niet voorstellen dat mijn vader in de jaren ’60 zou zeggen, “we gaan
naar een fuif met muziek van de jaren ‘20”, ik zou snel gezegd hebben “dat interesseert me geen bal”. We
zouden ons daar nooit mee willen identificeren hebben. Nu kan dat wel, al heeft dat te maken met het feit
dat die muziek van toen allemaal op mekaar aansluit, de grote breuk is er gekomen halfweg de jaren ’50,
met de komst van de rock ‘n’ roll. Dat was tabula rasa en nu beginnen we met iets compleet nieuws. De rest
is daar altijd op één of andere manier uit voort gekomen. Maar toch, het blijft me verbazen en het publiek
wordt alsmaar jonger, en ik ouder. Maar tot nu toe heeft dat nog niet tot grote rampen geleid (lacht).
349 RB: De naam van de deejay, speelt die een bepaalde rol?
Guy De Pré: Zeker, ook het radiowerk. Voor mij is het ook echt van de grond gekomen als ik voor Radio 2
begon te werken.
RB: Op dit ogenblik heeft de deejay bijna de status van superster, merk je dat ook?
Guy De Pré: Ik heb me nooit zo gewaand, gelukkig (lacht). Ik heb een beetje de uitersten meegemaakt. In
plaats van betaald te worden aan het einde van een set kon ik kiezen tussen een pak slaag en maken dat ik
weg was. Als ik wilde ontvangen, zoals dat heet, werd ik naar een louche figuur gestuurd meetal met enkele
andere figuren bij. Dat waren dan keten die in handen waren van gangstertypes. Omdat ik nog jong,
onervaren en groen was, pakte dat. Toch een keer of vier meegemaakt. Aan de andere kant zoals het nu is,
is het tof werken. Vooral omdat wij werken met een goed op elkaar ingespeelde ploeg. Het is ook allemaal
prima materiaal, dat was vroeger wel anders. Ik ben nog gaan plaatjes spelen dat ze de pick-up gingen
halen bij de onderpastoor, een oude Dual pick-up aansluiten op een lampenversterken. Eén pick-up, begin
maar. Nu is het wat dat betreft het tegenovergestelde, met state of the art materiaal en het zijn bijna
hoofdzakelijk dvd’s nu, omdat we werken met grote schermen achter ons, met beelden van die dvd’s en
twee vj’s. Het is dus constant een andere backdrop. Vroeger sleurden we nog decors mee, maar dat is
gedaan. Mensen die nu uitgaan, zijn opgegroeid in de beeldcultuur. Ik heb ook jaren alles zelf moeten
meesleuren. Die niet alleen platen maar ook geluidsinstallatie, soms materiaal huren, zelf opstellen, de
periode van de discobars. Je moest dan vrij vroeg daar zijn, om alles te installeren en tot de laatste blijven
om af te breken. Dat zou ik er nu echt niet meer voor over hebben. Dat format van De Pré Historie Live
was een geschenk uit de hemel. Nu is alles daar, dat is een luxe. Maar het is ooit anders geweest. Ik ben blij
dat ik zo toch dat contact kan houden. Het blijft het meest directe contact, je ziet hoe mensen in the flash
reageren, maar ze komen ook zaken vertellen of vragen.
464 RB: Als je gaat draaien, is dat onder een speciaal statuut?
Guy De Pré: Ik heb daar een bvba voor opgericht, voor alle dingen die ik buiten de VRT doe. Ik ken daar
niets van, maar in het begin deed ik dat als zelfstandige in bijberoep, en als je de rekening maakte, bleef
daar bijna niets van over.
470 RB: Op dit ogenblik is een deejay niet erkend als artiest.
Guy De Pré: Ik heb daar nog geen seconde bij stilgestaan.
84

Bijlage 8: Interview met TLP
Interview en transcriptie: Robin Broos
Datum interview: 29 mei 2008, 19u
Plaats interview: Privéadres, 9000 Gent.
RB: Wanneer ben je beginnen uitgaan?
TLP: De eerste keer dat ik uitging was in Tielt, een boerendorpje, toen was er nog sprake van het fenomeen
thé dansant, ik heb dat overlaatst nog moeten uitleggen aan mijn vriendin, die had daar nog nooit van
gehoord. Dat was in 1985, 1986, en ik herinner me dat ik al met m’n eerste vriendin was, Ya Kid K van
Pump of the Jam van Technotronic en wij gingen naar een thé dansant in een boerenstadje en de lokale
discobar soundsystem, dat noemde dan echt zo, dat waren mensen die ik kende. Op het einde draaiden ze
Stir it up van Bob Marley. Dat was mijn eerste slow. Die mannen van die discobar huurden een deel van
mijn vaders atelier, die had een groot bedrijf, maar dat was failliet gegaan en hij verhuurde zijn atelier aan
andere mensen om dingen te stockeren. Die van die discobar hadden een deel gehuurd en daar heb ik heb
voor de eerste keer in contact gekomen met mixen en met een mengpaneel en met een soundssystem, ik
was nog erg jong, 14 of 15 jaar. Ze hadden nieuwe boxen gekocht en ze gingen die testen en ik moest gaan
luisteren. Onze pa zo “wa is da hier!”. Hij kon er niet mee lachen. Zijn hadden toen een systeem met
vakskes waarin singles konden steken en er was zo één vak waar ook maxi’s in konden. Dat fenomeen
maxi-single was nog niet zo populair als dat het later zou worden. Worldwide gezien is dat begonnen aan
het eind van de jaren ’70, de Jamaïcanen waren de eerste die een lange versie van een nummer hebben
gemaakt, een disco-versie zoals ze dat noemen. Ik heb overlaatst een dingle gedraaid die zeven minuten
duurt, wat ongelofelijk is dat er zoveel op zo’n kleine oppervlakte kan staan. Ik wist niet dat ik dat singleke
had, maar ik heb er nog een ander dat acht minuten duurt. Dat moet de langste muziekopname zijn die ooit
geperst is. Doordat er langere nummers kwamen, is men beginnen maxi’s maken, maar daarvoor, als je een
nummer van James Brown had, dat was altijd met een part 1, 2 en 3 en dat was dan een soort van gimmick
om aan het einde van een deel de single om te draaien om part 2 op te leggen. Toen ik begon uit te gaan,
woonde mijn vriendin in Antwerpen, en ik ging haar in het weekend altijd bezoeken en dan gingen we daar
ook al eens uit in de legendarische uitgaansbuurt van Antwerpen, de Amesenstraat, toen had je daar de
Funk You en daarna de Party House, wat vandaag ook al iets anders geworden is. Maar de Funk You, als ik
tegen gasten die ouder of jonger zijn, “gast, ik zat in de Funk You”, dan zegt niemand niets meer. Dat was
een legendarisch kot, allemaal blacks, daar zaten misschien vier of vijf blanken binnen. Als ik toekwam
vroegen die “wat kom jij hier doen”, en ik dan “yoyoyo!”. Ik begon daar dan als gastje van 14 uit te gaan,
midden in de periode van Guy De Prés Funky Town. Dat had niets met de Funk You te maken, die hebben
nooit zo’n Funky Town Party gehouden. Je moest daar vijftig frank – toen waren er nog stukken van vijftig
frank – aan de portier geven als je buitenging, ik heb eens betaald in allemaal stukjes van vijf frank en dat
is niet goed afgelopen. In de jaren ’70 had je funk en dat is dan disco geworden, maar plots heeft house
alles overgenomen. Daarvoor draaiden deejays in clubs en discotheken ook funk en disco, maar dan is er
een wave gekomen en heeft house alles platgewalst, waardoor het leek dat r ‘n’ b een apart fenomeen was,
maar dat was niet. Vroeger als de clubscène is ontstaan in België had je één legendarische club in Oostende
en in Brussel, dat waren eigelijk gay clubs en de muziek die ze draaiden was rythem and blues, dus niet
rock ‘n’ roll, dus rythem and blues van Amerika, zoals Working at the colemine, uit diene scene is er een
genre ontstaan, wat men popcorn noemde. Dat was een Belgisch fenomeen, die term ook, denk ik. Ga naar
tweedehandswinkels en je vindt popcorn classics compilatiealbums. Toen ik in Gent op kot ben gekomen,
had ik een kotbaas die in die clubs barman is geweest die heeft me dat allemaal verteld. Je had in de jaren
zestig hier in Gent ook mensen die gespecialiseerd waren in het importeren van die popcorn platen uit
Amerika. Je hebt hier nog altijd Music Man Records. Dan had je een logische evolutie, in de seventies funk
en dan disco. Dat is dan allemaal overgenomen door house, maar je had ook new beat, wat Gent en
Antwerpen legendarisch gemaakt hebben. Hier ontstonden ook de eerste houselabels, Music Man Records
en R&S Records, namen die worldwide nog altijd legendarisch zijn. Nu is alles anders, als je house draait
en je draait plots twee nummer funk dan ben je eclectic. Dat is grappig, zoals Discobar Galaxie, die draaien
alles door elkaar, maar als je een deejay bent die dat doet, dan ben je eclectic. Daarvoor was dat normaal, je
draaide funk en rock en jazz, terwijl nu de mainstream, de meeste deejays draaien alleen maar house en als
85

je dan eens iets anders doet, dan ben je speciaal. Hahaha. Je kan dat niet vergelijken met die eerste
clubcultuur van de jaren zestig, maar ik ben ervan overtuigd dat de mensen toen ook al uitgingen hoor. Ik
heb daar deze week nog over nagedacht, gingen de mensen toen meer of minder uit als nu? Ik denk eerlijk
gezegd niet, ze gingen op café, of vandaar ook de term thé dansant, de mensen gingen eens gaan dansen,
terwijl dat voor kids nu een normaal fenomeen is, die clubscene en nightlife, we gaan naar de club we
pakken twee pillen en we zijn twee dagen op stap. Ik denk dat ik uit eerste hand gezien heb hoe dat
ontstaan is, dat ik een kind van die generatie ben, van we gaan eens naar een TD of naar een club. Op het
platteland zal dat wat minder geweest zijn. Uiteindelijk, als ik op een chirofuif ga draaien, is dat de TD van
vroeger, er is er niets veranderd, zo van “jeej, het is hier feest, want het is hier om de vier maanden maar
feest”. Terwijl toen, in die grote steden, New York, Parijs, L.A. of Tokyo, die clubscene was daar al. In
Frankrijk was die scene er al ten tijde van de jazzmuziek. Iedereen in die wereld ging toen naar Parijs. Hoe
dat geëvolueerd is, weet ik niet, ik denk dat mensen altijd al hebben willen uitgaan, iets gaan drinken en
ondertussen muziek hebben. Ik denk dat dat de essentie is van het nachtleven. Dat is een simpel gegeven,
we gaan een nachtje uit, en we drinken iets en er is muziek en er is feest. Dat zie je ook op de Gentse
Feesten, we gaan eens feesten onder de toren. Wanneer is dat begonnen? In de fucking middleages. En toen
was het ook we gaan onder de toren ene gaan zuipen.
325 RB: Je zegt dat in de jaren ’90 house de bovenhand nam, maar daarvoor was er toch ook niet alleen
maar disco en funk?
TLP: Ik bedacht me net hetzelfde, deejays draaiden discohits, maar ook rock en blues. Ze draaiden ook al
eens een reggaenummer in het midden van een set. Als Laurent Garnier dat nu doet, denk iedereen, dat is
een God. Toen was dat heel normaal. Je draaide gewoon vanalles door mekaar wat wij nu de eclectic
deejay noemen. En als house de overhand nam, was het alleen nog house. Ik heb daar nog problemen mee,
uiteindelijk is er zo een scene ontstaan waar ze gewoon zijn van alleen maar house te horen. Hoe het
daarvoor was, weet ik ook niet, maar toen waren er de thé dansants en daar draaide men alles, en als ik nu
op chirofuiven draai, is dat nog een beetje hetzelfde. Als ik nu in de Culture Club draai, of wat Discobar
Galaxie doet, die draaien ook vanalles. Maar als je naar een club gaat, de Noxx of La Rocca, dan weet je
dat je de hele avond hetzelfde gaat horen. Het is heel gemakkelijk om drum ‘n’ bass deejay of housedeejay
te zijn, honderd platen te hebben en een beetje te gaan draaien. Een muziekkennis van over de 20 à 30.000
nummers hebben, is niet gemakkelijk. Dan mag je nog in de iPod of iTunes-cultuur zitten, je moet wel
respect hebben voor iemand die een catalogus achter zich heeft. Ze zeggen tegen mij ook “TLP, jij hebt de
kennis en de catalogus, dat is niet te schatten”. Je kan niet constant naar muziek luisteren hé. Dat vraag ik
me ook af, je hebt bijvoorbeeld bij uw thuis 10.000 platen, maar je hebt ook je leven, kan je in je leven al
die 10.000 platen meer dan drie keer beluisteren? Waarschijnlijk niet hé. Maar sommige ga ja 100 keer
beluisteren, van anderen maar één nummer en nog anderen doe je zelfs nooit open. Op dat vlak ben je als
mens beperkt, of je moet luisteren, luisteren, luisteren.
404 RB: Als je nu iets draait wat mensen niet verwachten, aanvaarden ze dat dan, of aanvaarden ze dat
omdat jij dat bent?
TLP: De bedoeling is dat ze dat aanvaarden omdat ik dat ben, omdat ik een authoriteit ben als deejay en als
ik dat draai, dat dat dan wel een goed nummer moet zijn. Jammergenoeg is dat niet altijd zo. Ik heb nog het
voordeel dat ik m’n micro gebruik, maar… Vaak draai ik platen die nog niemand kent, en dan vinden ze dat
niet goed. Als dat dan maanden laten in rotation komt op TMF dan vindt iedereen dat ineens goed, maar
dan draai ik dat al een jaar en dan iedereen dat nummer horen, maar dan ook alleen dat nummer. Dan ben je
als deejay gewoon nog een jukebox, en letterlijk komen de mensen dan naar u met 10 euro om dat nummer
op te zetten. Dan zeg ik “ik ben geen hoer hé”, en dan zeggen die “waarom zeg je dat nu?”. Ik weet waarom
ik dat zeg. Ik ben geen jukebox en als ik dat was zou ik het voor tien euro nog niet doen. Ik ben een deejay
ik wil gerespecteerd worden voor wat ik doe. Je moet wel eens wat hits draaien, maar het kan geen kwaad
om ook dingen te draaien die niemand kent. Zolang je dan ook weer niet alleen dat gaat doen. Zo zijn er
ook underground deejays die u dan uitlachen als je dat allemaal niet kent.
488 RB: Als je begon te draaien, heb je daar bewust een stijl in gezocht?
86

TLP: (denkt na) Nee, ik heb altijd gedraaid naar wat ik luisterde. Ik luisterde toen naar disco, funk, hiphop
en reggae, en jazz, en dat draaide ik ook. En dat is wat ik nu nog altijd doe. Ik heb in een groepje gezeten
met DJ Grazzhopper en toen zeiden wij ook, wij doen stricktly hardcore hiphop en dan nog, wij waren één
van de eerste die ook reggae-invloeden hadden. Ook DJ Sake, altijd van stricktly hiphop, maar wij hebben
uiteindelijk ook gezocht naar invloeden uit andere zwarte muziek. De discussie onder deejays blijft wel
maakt je dat een betere of slechtere deejays als je genres onder elkaar mixt en hits je crowds op als je maar
één genre draait? Ik heb nooit gekozen om alleen maar reggae-deejay te zijn, of alleen maar dat te zijn. Ik
ga ervan uit dat je als deejay kan toekomen en alleen maar reggae draaien, of alleen maar jazz draaien, of
alleen maar Motown hits draaien, of alleen maar drum ‘n’ bass draaien, zoals ze mij nu voor Tomorrowland
hebben gevraagd. Iedereen kan drum ‘n’ bass draaien, maar zijn die op dagelijkse basis bezig met drum ‘n’
bass of met reggae om te weten wat waardevol is? Dat doet af aan die deejays die maar met één genre bezig
zijn, iedereen kan house draaien. Probeer maar eens te doen wat ik allemaal doe en een kennis te hebben en
de begeestering van al die genres (denkt na) samen. Daar kan ik geen uitspraak over doen of ik op dat
gebied juist ben of mis. Dat kan ik niet zeggen.
554 RB: Vind je dat een deejay een artiest is?
TLP: Ik vind van wel, dat is wel een goeie vraag. Ik zag eens Stacey Pullen, een legendarische
technodeejay uit Detroit, en Stacey zegt tegen mij “ik wil ook wel zo’n eclectic deejay zijn, maar overal
waar ik kom verwachten de mensen Stacey Pullen,” ze willen de hits. Dat was ook met Moby toen die hier
onlangs in de Culture Club was. We willen de sound van u. Als een pop- of rockartiest optreedt, denken de
mensen dat ze weten wat ze gaan krijgen. Als je daar als artiest van afwijkt, mag je misschien de volgende
keer niet terugkomen. Als je alleen maar nummers van je nieuwe plaat speelt, en niet de hits van vroeger,
moet je misschien ook niet terugkomen. Dat is de frustratie van vele muzikanten. Elke dag moeten die
hetzelfde repertoire brengen, honderden optreden aan een stuk. Die willen soms ook iets anders, maar this
is what the people want. En dat zijn elke keer andere crowds, maar die komen wel voor die ene hit en daar
hebben ze het dan wel mee gehad. Het voordeel van een deejay is dat je elke dag anders kan draaien. Tenzij
je zo’n minimal deejay bent en een hele avond gaat house draaien, de mensen gaan zeggen what the fuck,
this is not what we came for. Bij Moby, hij komt op en voor hij gedraaid heeft begint iedereen al te roepen:
“jeeeeej, Moby is hier!” We weten wel niet wat hij gaat draaien, maar ja. Die man is artiest, waarom wil die
zich per se bewijzen als deejay? Maar hij draait dan niet de hele tijd zijn eigen hits. Een Tiësto of een Tiga
moeten maar vijf van hun hits draaien en de zaal staat ook op z’n kop hé. Veel kunst is daar niet aan hé,
behalve dat je die nummers zelf gemaakt en geproducet hebt. Deejay zijn is iets heel anders. Of dat nu TLP
is, of als jij morgen begint te draaien, zonder uw naam en zonder reputatie, en je krijgt een fucking crowd
op z’n kop en iedereen vond het een goed feest, dat is deejay zijn. Als je dat kan, dan ben je een goede
deejay, versta je? En mensen moeten niet weten wie je bent, of je TLP bent of Moby, je moet het moment
vastpakken en naar het publiek kijken en weten wat dat publiek gaat doen en hoe je ze gaat bespelen. Dat is
wel niet makkelijk hoor. Tegenwoordig draai ik wel eens in Polen voor een publiek dat ik niet ken en zij
kennen mij niet, en de zaal staat op z’n kop, dan denk ik “de max”.
646 RB: Soort je dat dan, mensen die zich als deejay opwerpen maar zich bijvoorbeeld enkel met een plaat
bewezen hebben?
TLP: Ja, dat soort me wel. (denkt na) Ik ga niet zeggen dat wat Moby doet, me stoort, want die doet dat nog
goed en die man heeft nog respect voor de deejaycultuur ook. Om een slecht voorbeeld te geve, Thomas De
Soete, pas op dat is een maat van mij, die profileert zich ineens als deejay. Of Peter Van de Veire. Die zijn
wel radiopersonality, but it doesn’t make you a deejay, you know.
696 RB: Krijgen jullie genoeg erkenning in wat jullie doen?
TLP: Ik kan er toch van leven, dat is al iets (lacht).
RB: Vinden de mensen deejayen een kunstvorm, om het met een groot woord te zeggen?
TLP: Als jij vijftien, zestien euro betaalt om een deejay te zien in een club, denk ik dat wel. Als mensen
betalen om mij te horen, is dat een vorm van appreciatie. Hetzelfde met een optreden, als ik iets echt wil
zien, wil ik daar graag voor betalen. Wij draaien trouwens het liefst voor een betalend publiek. Liever een
87

publiek dat betaalt dat wat niet betaalt. Een publiek dat niet betaalt, zoals in de Charlatan, die zagen veel
meer dan een publiek dat wel betaald heeft. Een publiek dat betaald heeft heeft een bewuste keuze gemaakt,
wij gaan luisteren naar die deejay en dat gaat de max zijn en we gaan ons amuseren. Een publiek dat niet
betaald heeft zo meer iets van “gij peinst dat ge deejay zijt of wat?”.
RB: Soms sta je tussen heel veel andere deejays, soms heb je de nacht alleen, wat is jouw voorkeur?
TLP: De hele nacht domineren, dat ik de boel orchestreer, als een orkest. Als ik met anderen draai zal ik
wel de platen kiezen en de volgeorde en zij mixen dan de platen voor mij. Vandaar komt de term selector.
In Jamaïca had je in de soundsystems mensen die de platen selecteerden en de operators die ze opzetten.
Eigenlijk is het de selector die de keuze maakt. I make the motherfucking selection. Maar de meeste deejays
zijn blij als ze maar een paar uur moeten draaien, het is snel verdiend hé. Soms is het echt te kort om op
twee uur te laten zien wat je als deejay kan. Zoals in de Culture Club of in de Charlatan, dan kan je laten
zien wat je kan. Als je een goed publiek hebt kan je laten zien dat je zowel electro, reggae, funk als blues
op de juiste manier kan draaien, en waarmee iedereen tevreden is. Daarom ben ik wel voorstander om een
hele avond te draaien. Ik ben ook geen deejay die stopt als er maar vijf man meer is. Een publiek van vijf
man is evenwaardig als een publiek van 5.000 man. Because every day you make a new fan. Zonder
arrogant te zijn, maar wij hebben fans, en die komen terug. Die willen niet elke deejay zien, ze willen mij
horen.
RB: Je bent ingeschreven als zelfstandige, zou er voor deejays iets moeten bestaan als een artiestenstatuut?
TLP: Ja, maar wie gaat bepalen welke deejays daarvoor in aanmerking komen? Bij een muzikant is dat niet
moeilijk, die maakt platen. Er zou toch een meerwaare moeten zijn, en die meerwaarde is het uitbrengen
van nummers. Ik maak ook niet om de maand een plaat, maar ik heb toch al wat op mijn discografie staan.
88