Nieuwe psychoactieve substanties in België (2005-2011)

Scientific Institute of Public Health 

Substance Use and Related 

Disorders research program 

Belgian Monitoring Centre for 

Drugs and Drug Addiction 

Juliette Wytsmanstreet 14 

1050 Brussels | Belgium 

Nieuwe psychoactieve 

substanties in België (2005-2011) 

Een analyse van de registratiegegevens van het 

Belgische Early Warning System for Drugs

Public Health and Surveillance | February 2012 | Brussels, België 

Rue J. Wytsmanstraat 14 | 1010 Brussel 

Internal reference Nr: PHS-Report 2012-18 

Deposit Nr or ISSN: D/2012/2505/39 

Trudy Van der Linden 

Wetenschappelijk medewerker 

Jerome Antoine 

Wetenschappelijk medewerker 

Peter Blanckaert 

Belgian Early Warning System on Drugs, Coordinator 

Johan C.H. van Bussel* 

Belgian Monitoring Center for Drugs and Drug Addiction, Coordinator 

2

Referentie: Van der Linden G, Antoine J, Blanckaert P, van Bussel JCH (2012) Nieuwe 

psychoactieve substanties in België (2005-2011): Een analyse van de registratiegegevens van het 

Belgische Early Warning System for Drugs, Brussel: WIV-ISP, beschikbaar op: http://bewsd.wivisp.be/ 

(update: 07/08/2012 11:40:00). 

Over de missie van het BMCDDA 

Als het primaire informatieknooppunt tussen België en het EMCDDA heeft het BMCDDA tot 

missie de ontwikkeling, implementatie en evaluatie van een integraal en evidence-based 

drugsbeleid te ondersteunen door nationale en internationale beleidsmakers en 

professionelen de voor hen noodzakelijke analyse en interpretatie van feitelijke, objectieve, 

betrouwbare en vergelijkbare informatie inzake drugs en drugsverslaving ter beschikking te 

stellen. Lees het volledige mission statement van het BMCCDA hier: http://bmcdd.wiv-isp.be. 

3

Samenvatting 

Dit rapport beschrijft het voorkomen in België van nieuwe psychoactieve substanties (stoffen 

die niet voorkomen op de lijst van psychotrope stoffen van de Verenigde Naties, 1971), op 

basis van de databank van het Belgisch Early Warning System on Drugs (BEWSD) en de 

nieuwe substantie databank van het Europees Monitoring Centrum voor Drugs en 

Drugverslaving (EDND, EMCDDA). 

Het voorkomen van nieuwe psychoactieve substanties in België en de buurlanden wordt 

beschreven. Van 1 januari 2005 tot 31 december 2011 rapporteerde het BEWSD de 

aanwezigheid van 42 nieuwe psychoactieve substanties aan het EMCDDA en Europol. Het 

betreft hier voornamelijk synthetische cathinonen, synthetische cannabinoïden, 

fenethylaminen, piperazine-derivaten en indolalkylaminen. 

Ook wordt een analyse gemaakt van de snelheid van reageren van het EWS-systeem in 

België en de buurlanden. Deze analyse toont aan dat België, in vergelijking met de andere 

EU lidstaten, relatief gezien een groot aantal nieuwe psychoactieve substanties rapporteert 

aan het EMCDDA. Het tijdsinterval tussen de eerste rapportage van een nieuwe 

psychoactieve substantie in een EU-lidstaat, en het verschijnen/rapporteren van deze 

substantie in België neemt ook jaar na jaar af. 

Tot slot worden enkele aanbevelingen geformuleerd die de performantie van het BEWSD in 

de toekomst kunnen verhogen. 

4

Dankwoord 

De auteurs van dit rapport wensen de volgende partners te danken: 

de regionale partners van het BEWSD: Vereniging voor Alcohol- en Andere 

Drugproblemen (VAD), Observatoire socio-épidémiologique alcool-drogues en Communauté 

Française (Eurotox), Overlegplatform Geestelijke Gezondheidszorg Gebied Brussel- 

Hoofdstad (PFCSM-OPGG), Sociaal-Psychologisch Centrum VoG (SPZ). 

de klinische en toxicologische laboratoria die aan het BEWSD rapporteerden: Centre 

Hospitalier Universitaire de Liège (prof. C. Charlier), Hôpital Saint-Joseph Liège (dhr. A. 

Renaux), Chemiphar NV Brugge (dr. J. Cordonnier), UZ Gasthuisberg (dr. K. Desmet), 

Universiteit Gent (prof. W. Lambert), UZ Brussel (dr. V. Maes), UZ Antwerpen (apr. M. 

Martin), AZ Groeninge Kortrijk (dr. F. Martens), ZNA Antwerpen (prof. H. Neels), Universiteit 

Antwerpen (dr. K. Maudens), Katholieke Universiteit Leuven (prof. J. Tytgat), Nationaal 

Instituut voor Criminalistiek en Criminologie (dhr. F. Van Durme), UZ Gent (prof. A. 

Verstraete), dienst Geneesmiddelen Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid (dr. J. De 

Beer), Hôpital CHR Citadelle Liège (dhr. T. Gougnard), Centre Hospitalier Universitaire 

Ambroise Paré Mons (dr. M. Brasseur). 

de leden van de ad hoc werkgroep Legal Highs: 

Andries Jean-Baptiste (Advocaat-generaal te Luik, College van Procureursgeneraal), 

Borrenbergen Karel (Cel drugs, FOD VVVL / secretariaat ACD), Clarysse Francis (Advocaatgeneraal 

te Gent), De Beer Jacques (WIV, Food, medicines and consumer safety), De Boeck 

Gert (FOD Justitie, NICC), De Buck Philippe (FAGG, Speciaal Gereglementeerde 

Substanties en Kadaster), De Gryse Pascale (FOD VVVL, DG Dier, Plant en Voeding, Dienst 

Voedingsupplementen en Cosmetica), De Ruyver Brice (Coördinator Algemene Cel 

Drugsbeleid), Denonne Charles (FOD, Dienst Internationale Betrekkingen), Doms Kurt (Cel 

drugs, FOD VVVL / secretariaat ACD), Failla Jessica (FOD Justitie, DG Wetgeving en 

fundamentele rechten en vrijheden, dienst bijzondere inbreuken en procedures), Garlement 

Pascal (Federale Gerechtelijke Politie, Centrale dienst drugs), Gillard Claude (FOD Justitie, 

DG Wetgeving en fundamentele rechten en vrijheden, dienst bijzondere inbreuken en 

procedures), Gustin Deborah (Beleidscel Minister Onkelinx), Hippe Steven (FAGG, 

Juridische Dienst), Mergan Dirk (FAGG, Cel precursoren), Pelc Isidore (Voorzitter Cel 

Gezondheidsbeleid Drugs), Piette Véronique (WIV, Food, medicines and consumer safety), 

Sivri Salih (FOD Justitie, Dienst voor Strafrechtelijk Beleid), Van Cauwenberge Roy (FAGG, 

Speciale Onderzoekseenheid), Van der Elst Josiane (FAGG, Directeur-generaal DG 

5

Inspectie), Van Durme Filip (FOD Justitie, NICC), Vandenbosch Bernard (FAGG, Dienst 

Verdovende Middelen), Vanderleyden Stijn (FOD Financiën, Administratie der douane en 

accijnzen) 

de EWS-collega’s van het EMCDDA: Ana Gallegos, Anabela Almeida, Roumen 

Sedefov (Supply Reduction and New Trends Unit, European Monitoring Centre for Drugs 

and Drug Addiction, Lissabon, Portugal). 

6

Disclaimer 

Voor dit rapport werd zowel gebruik gemaakt van de databank met registratiegegevens van 

het Belgisch Early Warning System for Drugs (http://bewsd.wiv-isp.be) als van de databank 

van het Europees Monitoring Centrum voor Drugs en Drugverslaving (EMCDDA, European 

Database on New Drugs, http://ednd.emcdda.europa.eu). 

De verklaringen, meningen, resultaten en conclusies die naar voor gebracht worden in dit 

rapport zijn deze van de auteurs en van het BMCDDA in het bijzonder, en weerspiegelen niet 

noodzakelijk de mening van de Europese autoriteiten, in het bijzonder het Europees 

Monitoring Centrum voor Drugs en Drugverslaving (EMCDDA) en de nationale Early 

Warning Systems Drugs in de lidstaten van de EU. 

7

Inhoudstafel 

Lijst met afkortingen .................................................................................................................9 

Lijst met tabellen ....................................................................................................................11 

Lijst met figuren ......................................................................................................................12 

1. Achtergrond........................................................................................................................14 

2. Methodologie......................................................................................................................17 

3. Resultaten ..........................................................................................................................20 

3.1. Aantal en type nieuwe psychoactieve substanties in België .......................................20 

3.2. Tijdsinterval tussen eerste rapportage in EU en eerste rapportage in België .............28 

3.3. Sequentie van rapportage in EU-lidstaten, Noorwegen en kandidaat-landen.............31 

3.4. Monitoring van de aanwezigheid van de nieuwe psychoactieve substanties op het 

internet ...............................................................................................................................41 

4. Risk & Harm assessment ...................................................................................................41 

4.1. Risicobeoordeling (‘Risk assessment’) door het EMCDDA.........................................41 

4.2. Schadebeoordeling (‘Harm assessment’) ...................................................................42 

5. Besluit.................................................................................................................................50 

8

Lijst met afkortingen 

BEWSD Belgian Early Warning System for Drugs 

BMCDDA Belgian Monitoring Centre for Drugs and Drug Addiction 

DOA Drugs of Abuse 

EDND European information system and Database on New Drugs 

EEG Europese Economische Gemeenschap 

EMCDDA European Monitoring Center for Drugs and Drug Addiction 

EUROTOX L’Observatoire socio-épidémiologique alcool-drogues en 

Communauté Française 

NICC Nationaal Instuut voor Criminalistiek en Criminologie 

VAD Vereniging voor Alcohol- en andere Drugproblemen 

2C-T-4 2,5-dimethoxy-4-isopropylthiofenethylamine 

3-(4-hydroxymethylbenzoyl)-1pentylindole 

(4-Hydroxymethylphenyl)(1-pentyl-1H-indol-3-yl)methanone 

3-FMA 3-fluoromethamphetamine 

3-fluormethcathinone 2-methylamino-1-(3-fluorophenyl)propan-1-one 

4-ethylmethcathinone (4-EMC) (RS)-2-methylamino-1-(4-ethylphenyl)propane-1-one 

4-FMA 4-fluormethamphetamine 

4-methylamphetamine 1-(4-methylphenyl)propan-2-amine 

4-methylethcathinone 2-ethylamino-1-(4-methylphenyl)-1-propanone 

5-MeO-DALT N,N-diallyl-5-methoxytryptamine 

AM2201 1-[(5-fluoropentyl)-1H-indol-3-yl]-(naphthalen-1yl)methanone 

BMDP 2-benzylamino-1-(3,4-methylenedioxyphenyl)propan-1-one 

Butylone 2-methylamino-1-(3,4-methylenedioxyphenyl)butan-1-one 

D2PM Diphenyl-2-pyrrolidin-2-yl-methanol 

Desoxy-D2PM 2-(diphenylmethyl)pyrrolidine 

DMAA 1,3-dimethylamylamine 

DMMA 3,4-Dimethoxy-N-methylamphetamine 

Etaqualone 3-(2-ethylphenyl)-2-methyl-quinazolin-4-one 

Flephedrone 2-methylamino-1-p-fluorophenyl-propan-1-one 

JWH-018 Naphthalen-1-yl-(1-pentylindol-3-yl)methanon 

JWH-019 1-hexyl-3-(1-naphthoyl)indole 

JWH-073 1-butyl-3-(1-naphthoyl)indol 

JWH-122 1-pentyl-3-(4-methyl-1-naphthoyl)indole) 

JWH-200 1-[2-(4-Morpholino)ethyl]-3-(1-naphthoyl)indole 

JWH-203 2-(2-chlorophenyl)-1-(1-pentylindol-3-yl)ethanone 

JWH-210 4-ethylnaphthalen-1-yl-(1-pentylindol-3-yl)methanone 

JWH-250 2-(2-methoxyphenyl)-1-(1-pentylindol-3-yl)ethanone 

mCPP 1-(3-chlorophenyl)piperazine 

MDAI 5,6-methylenedioxy-2-aminoindane 

9

MDPBP 3',4'-methylenedioxy-α-pyrrolidinobutyrophenone 

MDPV 1-(3,4-Methylenedioxyphenol)-2-pyrrolidinyl-pentan-1-one 

Mephedrone 4-methylmethcathinone 

Methedrone 4-methoxymethcathinone 

Methylone 3,4-methylenedioxymethcathinone 

m-fluoramphetamine 1-(3-Fluorophenyl)propan-2-amine 

Naphyrone naphthylpyrovalerone 

Pentedrone (β-ethyl-methcathinone) 2-methylamino-1-phenyl-1-pentanone 

Pentylone 2-Methylamino-1-(3,4-methylenedioxyphenyl)pentan-1-one 

p-fluoramphetamine 1-(4-Fluorophenyl)propan-2-amine 

RCS-4 (4-methoxyphenyl)(1-pentyl-1H-indol-3-yl)methanone 

Vanoxerine 1-[2-[bis(4-fluorophenyl)methoxy]ethyl]-4-(3phenylpropyl)piperazine 

α – PVP 1-phenyl-2-(1-pyrrolidinyl)-1-pentanone 

10

Lijst met tabellen 

Tabel 1: Aantal inbeslagnames van psychoactieve substanties in België door de Federale 

Politie (2006-2010).................................................................................................19 

Tabel 2: Aantal geregistreerde toxicologische stalen en verschillende substanties per 

registratiejaar (2002-2010).....................................................................................18 

Tabel 3. Nieuw psychoactieve substanties gerapporteerd aan het BEWSD (2005-2011) .....20 

Tabel 4. Overzicht van de 42 nieuwe psychoactieve substanties gerapporteerd door het 

BEWSD aan het EMCDDA (periode 2005-2011)...................................................23 

Tabel 5. Aantal (n) en relatieve proportie (%) nieuwe psychoactieve substanties 

gerapporteerd in België per jaar van eerste rapportage in Europa (2005-2011) ...25 

Tabel 6. Relatieve proportie (%) gerapporteerde nieuwe psychoactieve substanties per land, 

op basis van het totaal aantal gerapporteerde nieuwe psychoactieve substanties in 

Europa (2008-2011)...............................................................................................28 

Tabel 7. Gemiddeld tijdsinterval (maanden) tussen eerste rapportage in Europa en eerste 

rapportage door andere EU-landen (periode 2008-2011)......................................31 

Tabel 8. Situering van België en buurlanden Duitsland, Frankrijk, Luxemburg en Nederland in 

de sequentie van de 13 geselecteerde nieuwe psychoactieve substanties...........32 

Tabel 9. Eerste rapportage door het BEWSD van nieuwe psychoactieve substanties 

gerapporteerd aan EMCDDA en Europol (2010) en moment van aanbod binnen de 

ccTLD voor België (.be). ........................................................................................41 

Tabel 10. Parameters voor de schadeanalyse bij het gebruik van psychoactieve substanties 

...............................................................................................................................42 

Tabel 11. Overzicht van de beschikbare informatie in de EDND-database voor de 

schadeanalyse-categorie “fysieke schade” voor de nieuwe psychoactieve 

substanties gerapporteerd in de periode 2008-2011. ............................................44 


schadeanalyse-categorie “afhankelijkheid” voor de nieuwe psychoactieve 



schadeanalyse-categorie “sociale schade” voor de nieuwe psychoactieve 


11

Lijst met figuren 

Figuur 1. Informatie-uitwisseling binnen het netwerk van het Belgian Early Warning System 

for Drugs ................................................................................................................16 

Figuur 2. Rapportage-ratio (%) van nieuwe psychoactieve substanties in België per jaar van 

eerste rapportage in Europa (2005-2011)..............................................................26 

Figuur 3. Relatieve proportie (%) gerapporteerde nieuwe psychoactieve substanties per land, 

op basis van het totaal aantal gerapporteerde nieuwe psychoactieve substanties in 

Europa (2008-2011)...............................................................................................27 

Figuur 4. Box plot van het tijdsinterval (maanden) tussen de eerste rapportage van een 

nieuwe psychoactieve substantie in Europa en de eerste rapportage in België 

(2005-2011)............................................................................................................29 

Figuur 5. Gemiddeld tijdsinterval (maanden) tussen de eerste rapportage van een nieuwe 

psychoactieve substantie in Europa en de eerste rapportage ervan in België 

(2005-2011)............................................................................................................30 

Figuur 6. Gemiddeld tijdsinterval (maanden) tussen eerste rapportage in Europa en eerste 

rapportage in andere EU-landen (2008-2011) .......................................................30 

Figuur 7. Mephedrone. Sequentie van eerste rapportage door EU-lidstaten, Noorwegen en 

kandidaat-landen (2008-2011)...............................................................................34 

Figuur 8. JWH-018. Sequentie van eerste rapportage door EU-lidstaten, Noorwegen en 


Figuur 9. MDPV. Sequentie van eerste rapportage door EU-lidstaten, Noorwegen en 


Figuur 10. 4-Fluoramphetamine. Sequentie van eerste rapportage door EU-lidstaten, 

Noorwegen en kandidaat-landen (2008-2011).......................................................35 





Figuur 13. CP47,497. Sequentie van eerste rapportage door EU-lidstaten, Noorwegen en 


Figuur 14. 4-Methylamphetamine. Sequentie van eerste rapportage door EU-lidstaten, 




Figuur 16. 4-Methylethcathinone. Sequentie van eerste rapportage door EU-lidstaten, 


12



Figuur 18. α-PVP. Sequentie van eerste rapportage door EU-lidstaten, Noorwegen en 

kandidaat-landen (2011). .......................................................................................39 

Figuur 19. AM-2201. Sequentie van eerste rapportage door EU-lidstaten, Noorwegen en 

kandidaat-landen (2011). .......................................................................................40 

13

1. Achtergrond 

Het doorlopend waarnemen en verzamelen van informatie over nieuwe psychoactieve 

middelen die in omloop zijn, is de eerste stap naar de beoordeling van de risico’s ervan en 

uiteindelijk het onder controle brengen van deze substanties (EMCDDA, 2011c). In 2005 

droeg de Raad van de Europese Unie (2005/387/JHA) daarom het Europese 

Waarnemingscentrum voor Drugs en Drugsverslaving (EMCDDA) en Europol op om, in 

samenwerking met de lidstaten, een Europees systeem voor de snelle uitwisseling van 

informatie over nieuwe psychoactieve stoffen te ontwikkelen. Recent, tijdens het “First 

International Multidisciplinary Forum on New Drugs” (11 en 12 mei te Lissabon) stelden het 

EMCDDA en Europol hun gezamenlijke rapport over de belangrijkste ontwikkelingen in 

Europa, voor. Volgens dit rapport meldden de nationale Early Warning Systems on Drugs 

(NEWSD) tussen 1 januari 2005 en 31 december 2010 de aanwezigheid van 115 nieuwe 

psychoactieve substanties in de regio van EU-lidstaten, Noorwegen en de kandidaat-landen. 

Meer dan één derde (n=41, 35.65%) van deze substanties werden in het registratiejaar 2010 

gerapporteerd (EMCDDA2011). Een jaar later (2011) werd eveneens een stijging 

waargenomen en werden 49 nieuwe psychoactieve substanties bij het EMCDDA aangemeld. 

In hun rapport waarschuwen het EMCDDA en Europol (2011) de EU-lidstaten voor de 

snelheid en de complexiteit van het grote aantal nieuwe ongereglementeerde synthetische 

componenten die als zogenaamde ‘legal highs’ of met het label “niet voor humane 

consumptie” op het internet worden aangeboden. 

Naar aanleiding van dit gezamenlijke EMCDDA- en Europol-rapport besliste de Belgische 

Algemene Cel Drugsbeleid om een ad hoc werkgroep “Legal Highs” op te richten met 

vertegenwoordigers van het FAGG, NICC, FOD VVVL, Federale Politie, FOD Justitie, FOD 

Financiën, College van Procureurs-generaal, Cel Gezondheidsbeleid Drugs, WIV, FOD 

Binnenlandse Zaken. De objectieven van deze ad hoc werkgroep waren a) de analyse van 

het fenomeen “Legal Highs” (inclusief de specifieke risico’s), en b) het opmaken van een 

ruwbouw van mogelijke acties vanuit aanbod en de vraagzijde. 

Het Belgisch Waarnemingscentrum voor Drugs en Drugsverslaving (BMCDDA) werd 

gevraagd om voor de ad hoc werkgroep “Legal Highs” een epidemiologische studie naar de 

aanwezigheid, samenstelling en het gebruik van nieuwe psychoactieve substanties in België 

uit te voeren. Dit BMCDDA werd in het kader van de verplichtingen die bij de oprichting van 

het EMCDDA door België werden ondertekend (Raad van Europa 1993) (Europees 

Parlement en Raad van Europa 2006) binnen het Wetenschappelijk Instituut 

Volksgezondheid (WIV-ISP) geïnstalleerd, en volgt voor het EMCDDA de aanwezigheid en 

het gebruik van psychoactieve substanties in België op. 

14

Voor het monitoren van het gebruik van psychoactieve substanties in de Belgische 

bevolking doet het BMCDDA voornamelijk beroep op diverse recurente grootschalige studies 

van interne en externe partners. Deze studies vinden zowel plaats op het algemene 

populatieniveau (Gezondheidsenquête door middel van Interview, (Gisle L et al. 2010)) als 

binnen specifieke populaties en contexten zoals de schoolgaande jongeren (VAD 

Leerlingenbevraging (Kinable 2009;2011), Health Behaviour in School-aged Children survey 

(Godin et al. 2011;Hublet et al. 2011), Vlaams schoolonderzoeksproject naar alcohol en 

andere drugs), Middelengebruik bij middelbare scholieren Brugge” (Lombaert 2010), 

Brussels JeugdOnderzoeksPlatform (JOP)-Monitor (Cardoen et al. 2011), “In hogere sferen” 

(Van Hal et al. 2007;Rosiers et al. 2011) en de zogenaamde partyscene (VAD Partywise: 

(Van Havere 2004;2006;2008;Rosiers 2010); Réduction des Risques: (Casero et al. 2008)). 

Een trendanalyse naar het gebruik van nieuwe psychoactieve substanties is op basis van de 

genoemde studies nog niet mogelijk gezien deze het gebruik van nieuwe substanties nog 

niet op een uniforme en systematische wijze bevragen (meestal slechts via de open 

responsoptie “Andere middelen”). Bovendien is het onduidelijk of bijvoorbeeld jonge of 

beginnende gebruikers een betrouwbaar onderscheid kunnen maken tussen cannabis en 

synthetische cannabis zoals spice. 

De aanwezigheid en de samenstelling van nieuwe en gekende psychoactieve substanties 

worden in België opgevolgd door het Belgian Early Warning System on Drugs (BEWSD) van 

het BMCDDA. Het BEWSD kan voor haar monitoring beroep doen op de medische, 

toxicologische en forensische laboratoria in België die “de resultaten van de analyses van 

producten die positief zijn gebleken voor andere illegale drugs dan cannabis, en/of voor 

nieuwe synthetische drugs” aan het BEWSD van het BMCDDA dienen te melden (Federale 

Overheidsdienst Volksgezondheid 2006), zelfs wanneer de analyse kadert in een gerechtelijk 

onderzoek of een opsporingsonderzoek (Federale Overheidsdienst Volksgezondheid 2003). 

In aanvulling van het nationale BEWSD, coördineren twee regionale focal points 

(L’Observatoire socio-épidémiologique alcool-drogues en Communauté Française, 

EUROTOX; en de Vereniging voor Alcohol- en andere Drugproblemen, VAD) een regionaal 

EWSD. Waar het BEWSD verantwoordelijk is voor het opvolgen van trends in de 

samenstelling van door de politie in beslag genomen drugs, focussen de regionale EWSD’s 

op preventie. Hiervoor werken ze intensief samen met diensten zoals ‘De Druglijn’, een 

telefonische hulplijn voor mensen (niet alleen gebruikers) met vragen over drugs. De drie 

EWSD’s werken samen in het verspreiden van de zogenaamde ‘warnings’ wanneer nieuwe 

of hoogrisico psychoactieve substanties in België gerapporteerd worden. 

15

Dit rapport beschrijft de psychoactieve substanties die in de periode 2005-2011 voor het 

eerst in België geïdentificeerd werden. De Belgische gegevens worden tevens met de 

andere EU-lidstaten, Noorwegen en de kandidaat lidstaten vergeleken. Verder wordt een 

analyse gemaakt van de tijdsspanne tussen de eerste rapportage van een nieuwe 

psychoactieve substantie in de EU en de eerste rapportage van deze substantie in België. 

Tevens wordt de rapportagesequentie van 13 nieuwe psychoactieve substanties 

weergegeven. In aanvulling op de beschrijving van de verspreiding van de nieuwe 

psychoactieve stoffen in de België, wordt een eerste aanzet tot een zogenaamde ‘harm en 

risk assessment’ beschreven. Het rapport wordt afgesloten met suggesties om de kwaliteit, 

productiviteit en efficiëntie van de monitoring van nieuwe en hoogrisico psychoactieve 

substanties in België te verhogen. 

Figuur 1. Informatie-uitwisseling binnen het netwerk van het Belgian Early Warning System 

for Drugs 

Bron: BEWSD, 2011. 

16

2. Methodologie 

Voor dit rapport werd gebruik gemaakt van de gegevens van de databank van het Belgische 

Early Warning System for Drugs (BEWSD) en de European Database on New Drugs 

(EDND) van het EMCDDA. De EDND is het Europese informatiesysteem en databank over 

nieuwe psychoactieve substanties. De EDND bevat alle rapportages van nieuwe 

psychoactieve substanties die in de EU-lidstaten, Noorwegen en de kandidaat-landen 

werden gevonden. Daarnaast bevat het EDND ook de toxicologische profielen van deze 

nieuwe substanties. Data van de “reporting forms” (die de lidstaten invullen bij detectie van 

een nieuwe psychoactieve substantie) van de EDND-database werden gebruikt voor de 

analyse. 

De databank van het BEWSD omvat alle rapportages van nieuwe en hoogrisico 

psychoactieve substanties geïdentificeerd in België en aan het BEWSD gemeld. Krachtens 

Artikel 3 van het Koninklijk Besluit betreffende het informeren van het Belgisch Focal Point 

van het Europees informatienetwerk over drugs en drugsverslaving (29 JUNI 2003) dienen 

de Belgische laboratoria de resultaten van de analyses van producten die positief zijn 

gebleken voor illegale drugs (uitgezonderd cannabis), en/of voor nieuwe synthetische drugs, 

aan het BEWSD te rapporteren. De BEWSD- databank bevat voornamelijk de toxicologische 

analyseresultaten van stalen die in het kader van een inbeslagname door de Belgische 

politie of douane (maritieme havens en luchthavens) werden bekomen. Bij dergelijke 

inbeslagnames wordt een beschrijving van de aangetroffen producten in het proces-verbaal 

opgenomen. De identificatie van de substantie berust op dit niveau doorgaans op sneltesten 

(reagentiatests in kit-vorm). Deze kunnen een indicatie geven van de aard van de substantie 

(in het geval van de klassieke illegale drugs) zonder het gebruik van (dure) labanalyses. 

Voor nieuwe psychoactieve substanties (in poeder- en tabletvorm) hebben deze sneltests 

echter een beperkte betrouwbaarheid. 

Voor het registratiejaar 2010 rapporteerden 10 laboratoria de analyseresultaten van 1847 

drugstalen aan het BEWSD (Tabel 1). Van deze stalen was de grote meerderheid (n = 1822, 

98.6%) afkomstig van gerechtelijke inbeslagnames; de overige stalen werden gecollecteerd 

(bv door Modus Vivendi). 

Een groot deel van de gerapporteerde gerechtelijke analyses (683 stalen, 2.48% van het 

totaal aantal inbeslagnames werd geanalyseerd en gerapporteerd aan het BEWSD) had 

betrekking tot cannabisproducten (hars, joints, bloemtoppen en ander plantaardig materiaal) 

(Tabel 2). Voor cocaïne en heroïne samen werden in 2010 802 gerechtelijke analyses 

gerapporteerd (overeenstemmend met 11.6% van het totaal aantal inbeslagnames voor deze 

substanties). Voor de amfetamines en ‘Ecstasy’-producten werden 352 resultaten van 

17

inbeslagnames gerapporteerd, overeenstemmend met 9.71% van het aantal inbeslagnames 

voor deze substanties. 

Tabel 1: Aantal geregistreerde toxicologische stalen en verschillende substanties per 

registratiejaar (2002-2010) 

Jaar 

Geregistreerde 

stalen 

Verschillende 

substanties 

Registrerende 

laboratoria 

(N) (N) (N) 

2002 1002 22 7 

2003 2229 20 9 

2004 2516 19 7 

2005 1864 27 6 

2006 1446 24 7 

2007 2286 24 6 

2008 1381 22 7 

2009 2334 28 8 

2010 1847 40 10 

Bron: Databank BEWSD, 2011. 

Artikel 3 van bovengenoemde Koninklijk Besluit (29 JUNI 2003) bepaalt ook welke informatie 

de Belgische laboratoria aan het BEWSD dienen te rapporteren. Het betreft de plaats waar 

de drug werd aangetroffen of de plaats waar de intoxicatie zich voordeed (arrondissement en 

type locatie); het moment van het voorval; de aard van het biologisch staal of van het 

drugstaal (vorm, afmeting, kleur, gewicht, logo); de samenstelling van het aangetroffen 

product (actieve stoffen, concentratie, versnijdingsproducten); en de leeftijd en het geslacht 

van de patiënt in geval van acute intoxicatie. 

De volledigheid van de toxicologische data in de BEWSD werd voor het registratiejaar 

2010 onderzocht. Van de bovenvermelde variabelen is de kleur van het drugstaal de 

variabele die het minst werd gerapporteerd (17,5%). De afkomst van het staal (inbeslagname 

of gecollecteerd staal) is de meest volledige variabele (99,9%) in de BEWSD. Het 

arrondissement en de datum van staalanalyse werden beide in meer dan 95% van de 

gevallen gerapporteerd. Het producttype is slechts in 0,27% aangeduid als zijnde onbekend. 

Vorm, gewicht, afmeting en logo zijn vooral van belang bij stalen in tabletvorm. De 

volledigheid voor deze parameters varieert van 48,5% voor het logo tot 87,7% voor het 

gewicht van het staal. Ook de afmeting (81,5%), vorm (86,9%) en de concentratie van 

actieve stoffen (79%) werd in hoge mate door de laboratoria gerapporteerd. De analyse van 

bijproducten is slechts voor 52.8% van de betreffende analyses bekend. 

Analyses voor dit rapport werden uitgevoerd gebruik makend van Microsoft Office Excel 

2007® en het statistische software pakket STATA®. 

18

Tabel 2: Aantal toxicologische analyseresultaten gerapporteerd aan het BEWSD per aantal inbeslagnames van psychoactieve substanties in België 

door de Federale Politie (2006-2010) 

2006 2007 2008 2009 2010 

A B B/A A B B/A A B B/A A B B/A A B B/A 

(N) (N) (%) (N) (N) (%) (N) (N) (%) (N) (N) (%) (N) (N) (%) 

Cannabis 23287 115 0.5 25532 697 2.7 22418 562 2.5 29212 908 3.1 27512 683 2.5 

Heroïne 2341 110 4.7 2850 116 4.1 2307 155 6.7 3054 150 4.9 3433 157 4.6 

Cocaïne 3708 477 12.9 3656 363 9.9 3345 171 5.1 4021 327 8.1 3448 350 10.2 

(Meth)amfetamines 2933 213 7.3 2767 300 10.8 2646 122 4.6 2944 312 10.6 2976 186 6.3 

XTC-type 2009 200 10.0 1798 292 16.2 1412 222 15.7 921 235 25.5 650 125 19.2 

LSD 1 1 100.0 1 1 100.0 2 n/a 2 n/a 59 1 1.7 

Totaal 34279 1116 3.26 36604 1769 4.83 32128 1234 3.84 40152 1934 4.82 38078 1502 3.94 

A = Aantal inbeslagnames door Politie (Bron: Federale politie); B = Aantal toxicologische analyseresultaten gerapporteerd aan het BEWSD 

Bron: Federale Politie België; Databank BEWSD, 2011. 

19

3. Resultaten 

3.1. Aantal en type nieuwe psychoactieve substanties in België 

Van 1 januari 2005 tot 31 december 2011 rapporteerde het BEWSD de aanwezigheid van 42 

nieuwe psychoactieve substanties aan het EMCDDA en Europol (Tabel 3). Het betreft 

synthetische cathinonen (n=15), synthetische cannabinoïden (n=11), fenethylaminen (n=7), 

piperazine derivaten (n=2), indolalkylaminen (n=1) en een rest groep (“Andere”) (n=6). 

Tabel 3. Nieuw psychoactieve substanties gerapporteerd aan het BEWSD (2005-2011) 

Groep Substantie 

Synthetische cathinonen Methylone, Butylone, Mephedrone, Flephedrone, 3fluormethcathinone, 

MDPV, Methedrone, Naphyrone, 

4-methylethcathinone, Pentylone, MDPBP, BMDP, α 

– PVP, Pentedrone, 4-ethylmethcathinone 

Synthetische cannabinoïden JWH-018, JWH-073, JWH-250, JWH-200, RCS-4, 

JWH-122, JWH-210, JWH-203, JWH-019, 3-(4hydroxymethylbenzoyl)-1-pentylindole, 

AM2201 

Fenethylaminen 2C-T-4, p-fluoramphetamine, m-fluoramphetamine, 3fluormethamphetamine, 

4-fluormethamphetamine, 4methylamphetamine, 

DMMA 

Piperazine derivaten mCPP, Vanoxerine 

Indolalkylaminen 

derivaten)(tryptamine- 

5-MeO-DALT 

Andere D2PM, Etaqualone, MDAI, DMAA, Desoxy-D2PM, 3amino-1-phenyl-butane 

Bron: BEWSD, 2012. 

Synthetische cathinonen zijn gerelateerd aan de moedersubstantie cathinone, één 

van de psychoactieve stoffen in khat (Catha edulis Forsk). Cathinone derivaten zijn de β-keto 

(βk) analogen van een corresponderend fenethylamine. Deze producten worden meestal 

aangetroffen als een zeer zuiver wit of bruin amorf of kristallijn poeder, occasioneel in 

capsules. Synthetische cathinonen zonder ringsubstitutie, gedragen zich als stimulantia van 

het centraal zenuwstelsel hoewel altijd met een lagere potentie dan de overeenkomstige 

fenethylamine analoog. Gepubliceerde resultaten van wetenschappelijk onderzoek naar de 

farmacokinetiek en –dynamiek van ringgesubstitueerde cathinonen zijn gering. Uit 

observaties van patiënten met een vermoeden van mephedrone intoxicatie blijkt dat de 

20

cathinonenderivaten gelijkaardige sympathomimetische effecten vertonen als amfetamine 

derivaten (EMCDDA2011a) 

Synthetische cannabinoïden zijn functioneel gelijkaardig aan Δ9tetrahydrocannabinol 

(THC), het actieve bestanddeel uit cannabis. Zoals THC, binden zij aan 

dezelfde cannabinoid receptoren in de hersenen en andere organen als de endogene ligand 

anandamide. In zuivere staat komen deze substanties voor als een vaste stof of olie. 

Rookmengsels worden meestal verkocht in metaalfolie zakjes die doorgaans 3g gedroogd 

plantmateriaal bevatten waaraan de cannabinoïden zijn toegevoegd. De cannabinoid 

receptor agonisten bootsen de effecten van THC en anandamide na door hun interactie met 

de CB1-receptor in de hersenen. Echter, gepubliceerde onderzoeksgegevens over de 

precieze farmacologie en toxicologie van de synthetische cannabinoïden zijn schaars 

(EMCDDA2011a) 

De fenethylamine familie omvat een omvangrijke groep van stimulerende, 

entactogene en hallucinogene substanties, die hun effecten in de eerste plaats uitoefenen 

door modulatie van de monoamine neurotransmitter systemen. De groep van 

gesubstitueerde fenethylaminen omvat de gesubstitueerde amfetamines, de gesubstitueerde 

methyleendioxyfenethylaminen alsook een grote groep alkaloïden afgeleid van 

fenethylamine. Deze groep valt in een breed scala van therapeutische klassen, waaronder 

psychotropische drugs (bv DOM: 2,5-dimethoxy-4-methylamfetamine), substanties die het 

centraal zenuwstelsel stimuleren (bv amfetamine), eetlustremmers (bv phentermine), 

antilipemica, vasoconstrictoren, bronchodilatoren, cardiotonica, vasodilatoren, Ca-kanaal 

blokkers, antidepressiva, neuroprotectieve agentia en medicatie voor Parkinsonpatiënten. 

Fenethylaminen worden aangetroffen in zowel capsules, tabletten als poeders 

(EMCDDA2011a). 

Piperazine wordt in de (dier)geneeskunde gebruikt als anthelminthicum (middel 

tegen infecties met parasitaire wormen in het maag-darmkanaal) en is een belangrijke 

grondstof in de farmaceutische nijverheid. Het wordt gebruikt in de synthese van vele 

farmaceutische stoffen (o.a. imatinib, sildenafil, olanzapine, …) maar ook voor de synthese 

van hallucinogene en stimulerende middelen zoals benzylpiperazine. Piperazine derivaten 

worden ook gebruikt voor bepaalde polyesters. Piperazines kunnen verder onderverdeeld 

worden in twee klassen, de benzylpiperazines en de phenylpiperazines; Omwille van hun 

stimulerende effecten vergelijkbaar aan amfetamines, maar met een lagere sterkte, worden 

ze verkocht als een zogenaamd legaal alternatief voor Ecstasy. Piperazine derivaten zijn 

meestal te vinden in illegale doseringsvormen als tabletten of capsules, alsook in 

21

poedervorm. De tabletten vertonen vaak logos gelijkend op deze die voorkomen bij Ecstasy 

tabletten. Oplossingen worden minder frequent aangetroffen (EMCDDA2011a). 

22

Tabel 4. Overzicht van de 42 nieuwe psychoactieve substanties gerapporteerd door het 

BEWSD aan het EMCDDA (periode 2005-2011) 

Substantie Groep 

Land 1e 

rapportage 

in EU 

Periode 1e 

rapportage 

in EU (a) 

Periode 1e 

rapportage in 

België (b) 

mCPP Piperazine 

derivaten 

Frankrijk Febr. 2005 Juli 2005 5 

Methylone 

2C-T-4 

Cathinonen 

Fenethylaminen 

Nederland 

Verenigd 

Koninkrijk 

Maart 2005 

Aug. 2005 

April 2010 

2 

61 

nd sem. 2007 19 

5-MeO-Dalt Indolalkylaminen 

(tryptaminen) 

Finland Febr. 2007 Juli 2011 53 

Vanoxerine Piperazine 

derivaten 

België Mei 2007 Mei 2007 0 

D2PM Anderen Verenigd 


Mei 2007 Juli 2011 50 

Butylone Cathinonen Verenigd 


Jan. 2008 Nov. 2009 22 

Mephedrone Cathinonen Finland Maart 2008 Aug. 2009 17 

Flephedrone Cathinonen Denemarken Sept.2008 Juni 2010 21 

3-fluormethcathinone Cathinonen Verenigd 


Okt. 2008 Juni 2010 20 

MDPV Cathinonen Finland Dec. 2008 Maart 2011 27 

p-fluoramphetamine Fenethylaminen Denemarken Dec. 2008 Jan. 2009 1 

JWH-018 (Synthetische) 

Cannabinoiden 

Oostenrijk Dec. 2008 Aug. 2010 20 

m-fluoramphetamine Fenethylaminen België Jan. 2009 Jan. 2009 0 



Denemarken Maart 2009 Juli 2011 16 

JWH-250 (Synthetische) Verenigd Okt. 2009 Juli 2011 21 

Cannabinoiden Koninkrijk 

Methedrone Cathinonen Zweden Okt. 2009 Aug. 2010 10 

Etaqualone Anderen Denemarken Nov. 2009 Juni 2010 7 

3fluormethamphetamine 

Fenethylaminen Finland Nov. 2009 Dec. 2010 13 



Litouwen Dec. 2009 Juli 2011 19 

4-Methylamphetamine Fenethylaminen België Dec. 2009 Dec. 2009 0 

MDAI Anderen Zweden Febr. 2010 Juli 2011 17 

4fluormethamphetamine 

Fenethylaminen Noorwegen Maart 2010 Dec. 2010 9 

RCS-4 (Synthetische) 


Hongarije Mei 2010 Juli 2011 14 

Naphyrone Cathinonen Zweden Juni 2010 Juli 2011 13 

DMAA Anderen Ierland Juni 2010 Juli 2011 13 

4-methylethcathinone Cathinonen Verenigd 


Juli 2010 Juli 2011 13 



Letland Juli 2010 Juli 2011 12 

Pentylone Cathinonen Verenigd 


Sept.2010 Juli 2011 10 



Duitsland Sept.2010 Juli 2011 10 

Pentedrone/ β-ethyl- Cathinonen Oostenrijk Sept.2010 Dec. 2011 15 

methcathinone 



Letland Okt. 2010 2 nd sem .2010 1 



Finland Okt. 2010 Febr. 2011 4 

b-a 

23

Tabel 4 (vervolg). Overzicht van de 42 nieuwe psychoactieve substanties 

gerapporteerd door het BEWSD aan het EMCDDA (periode 2005-2011) 

Substantie Groep 

3-(4hydroxymethylbenzoyl)- 

1-pentylindole 

(Synthetische) 


Land 1e 

rapportage 


Verenigd 


Periode 1e 

rapportage 

in EU (a) 

Periode 1e 

rapportage in 

België (b) 

b-a 

Nov. 2010 Juli 2011 8 

MDPBP Cathinonen Verenigd 


Nov. 2010 Juli 2011 8 

BMDP Cathinonen Verenigd 


Dec. 2010 Juli 2011 7 

Desoxy-D2PM Anderen Verenigd 


Dec. 2010 Juli 2011 7 

AM2201 (Synthetische) 


Letland Jan. 2011 Mei 2011 4 

α - PVP Cathinonen Frankrijk April 2011 Juli 2011 3 

DMMA Fenethylaminen Frankrijk April 2011 Dec. 2011 8 

4-ethylmethcathinone/4- 

EMC 

Cathinonen Zweden Sept. 2011 Dec. 2011 3 

3-amino-1-phenylbutane 

Anderen België Dec. 2011 Dec. 2011 0 

Bron: EMCDDA: Europese Databank Nieuwe Drugs (EDND); databank BEWSD 2011. 

De groep van Indolalkylaminen (tryptaminen) omvat biologisch actieve 

componenten waaronder neurotransmitters en psychedelische drugs gerelateerd aan 

tryptamine, die een psychotrope werking hebben door modulatie van de serotonerge 

neurotransmissie. Tryptamine is een monoamine alkaloïde in planten, schimmels en dieren. 

De basis voor deze substantie is de indole ringstructuur. Tryptamine werd gevonden in kleine 

hoeveelheden in de hersenen van zoogdieren en wordt verondersteld een rol te spelen als 

neuromodulator of neurotransmitter. Tryptamine alkaloïden uit schimmels en planten worden 

vaak gebruikt voor hun psychotropische effecten. Prominente voorbeelden zijn psilocybin en 

Dimethyltryptamine (DMT). Ook synthetische tryptamines worden geproduceerd, waaronder 

het migraine geneesmiddel sumatriptan (EMCDDA2011a). 

Sinds 2005 werden er 164 nieuwe psychoactieve substanties gerapporteerd aan het 

EMCDDA en Europol, waarvan 42 (25.61%) ook in België werden geïdentificeerd (status 31 

december 2011). Een overzicht per jaar is weergegeven in Tabel 4 en Figuur 2. Van de 49 

nieuw gerapporteerde substanties in 2011, werden er reeds 5 in België geïdentificeerd en 

aan het BEWSD gerapporteerd. Zestien (39%) van alle nieuwe psychoactieve substanties 

die in het registratiejaar 2010 in de EU (n=41) werden gerapporteerd, werden ook in België 

geïdentificeerd en aan het BEWSD gerapporteerd (periode 2010-2011). 

24

Piperazine derivaten werden in België voornamelijk in 2007 gerapporteerd, terwijl 

fenethylaminen gedurende de periode 2007-2011 aan het BEWSD werden gerapporteerd. 

De rapportage in België van cathinonen en synthetische cannabinoïden is recenter, 

respectievelijk sinds 2009 en 2010. Een overzicht van de 42 substanties met gegevens over 

hun eerste rapportage in zowel Europa als België, is in Tabel 3 te vinden. 

Tabel 5. Aantal (n) en relatieve proportie (%) nieuwe psychoactieve substanties 

gerapporteerd in België per jaar van eerste rapportage in Europa (2005-2011) 

Jaar 1e rapportage EU 1e rapportage Be Be / EU 

N N % 

2005 14 3 21.43 

2006 7 0 0.00 

2007 16 3 18.75 

2008 13 7 53.85 

2009 24 8 33.33 

2010 41 16 39.02 

2011 49 5 10.20 


De relatieve proportie van de in België gerapporteerde substanties ten opzichte van alle 

gerapporteerde substanties in de EU (hierna de “rapportage-ratio” genoemd), varieert van 

0% (2006) tot 53.85% (2008) (Tabel 5). Een inbeslagname in 2010 van 18 psychoactieve 

substanties uit een in Brussel gevestigde internetshop (gerapporteerd in juli 2011) heeft een 

impact op de Belgische ratio van datzelfde jaar. 

Voor de registratieperiode 2008-2011 hebben enkel Duitsland, het Verenigd Koninkrijk, 

Finland, Bulgarije, Zweden en Hongarije een rapportage-ratio die hoger is dan die voor 

België (zie Figuur 2, Tabel 5). Macedonië, Portugal, Slovenië en Spanje rapporteerden in 

dezelfde periode geen nieuwe psychoactieve substanties aan het EMCDDA. 

25

Figuur 2. Rapportage-ratio (%) van nieuwe psychoactieve substanties in België per jaar van 

eerste rapportage in Europa (2005-2011) 

Aandeel Belgische notificaties (%) 

80 

70 

60 

50 

40 

30 

20 

10 

0 

21,43 

0 

18,75 

53,85 

33,33 

39,02 

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 

Jaar 

10,20 


26

Figuur 3. Relatieve proportie (%) gerapporteerde nieuwe psychoactieve substanties per land, op basis van het totaal aantal gerapporteerde 

nieuwe psychoactieve substanties in Europa (2008-2011) 

Percentage gerapporteerd 

45 

40 

35 

30 

25 

20 

15 

10 

5 

0 

Germany 

United Kingdom 

Finland 

Bulgaria 

Sweden 

Belgium 

Hungary 

Norway 

France 

Italy 

Croatia 

Denmark 

Austria 

Czech Republic 

Ireland 

Turkey 

Poland 

Land 


Slovakia 

Latvia 

Netherlands 

Malta 

Cyprus 

Luxembourg 

Estonia 

Greece 

Lithuania 

Romania 

Macedonia 

Portugal 

Slovenia 

Spain 

27

Tabel 6. Relatieve proportie (%) gerapporteerde nieuwe psychoactieve substanties per land, 

op basis van het totaal aantal gerapporteerde nieuwe psychoactieve substanties in Europa 

(2008-2011) 

Jaar van rapportage aan EMCDDA 

2008 2009 2010 2011 2008-2011 

(N =13) (N = 24) (N = 41) (N = 49) (N = 127) 

% % % % % 

Duitsland 61.54 45.83 36.59 34.69 40.16 

Verenigd 


61.54 25.00 53.66 24.49 37.80 

Finland 100 37.50 29.27 22.45 35.43 

Bulgarije 76.92 25.00 46.34 8.16 30.71 

Zweden 69.23 16.67 39.02 16.33 29.13 

Hongarije 53.85 16.67 41.46 16.33 28.35 

België 53.85 33.33 39.02 10.20 25.61 

Noorwegen 30.77 20.83 29.27 12.24 21.26 

Italië 53.85 12.50 21.95 6.12 17.32 

Frankrijk 61.54 20.83 19.51 8.16 16.69 

Denemarken 53.85 29.17 12.20 4.08 16.54 

Kroatië 53.85 12.50 21.95 4.08 16.54 

Oostenrijk 69.23 20.83 12.20 2.04 15.75 

Tsjechië (Rep.) 38.46 12.50 17.07 0.00 11.81 

Ierland 46.15 4.17 12.20 2.04 10.24 

Polen 30.77 8.33 4.88 4.08 7.87 

Slowakije 38.46 12.50 4.88 0.00 7.87 

Turkije 23.08 0.00 4.88 8.16 7.09 

Letland 23.08 0.00 7.32 2.04 5.51 

Nederland 23.08 8.33 0.00 4.08 5.51 

Malta 23.08 0.00 4.88 0.00 3.94 

Cyprus 15.38 8.33 0.00 0.00 3.15 

Luxemburg 15.38 4.17 0.00 0.00 2.36 

Estland 15.38 0.00 0.00 0.00 1.57 

Griekenland 7.69 0.00 0.00 2.04 1.57 

Litouwen 7.69 4.17 0.00 0.00 1.57 

Roemenië 7.69 0.00 0.00 0.00 0.79 

Macedonië 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 

Portugal 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 

Slovenië 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 

Spanje 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 


3.2. Tijdsinterval tussen eerste rapportage in EU en eerste rapportage in België 

Het tijdsinterval tussen de eerste rapportage van een nieuwe psychoactieve substantie in 

Europa en de eerste rapportage ervan door het BEWSD aan het EMCDDA werd grafisch 

weergegeven in Figuren 4 en 5. In Figuur 4 zijn de rapportage jaren 2007, 2009 en 2011 

tweemaal weergegeven (2007, 2009, 2011 en 2007*, 2009*, 2011*), respectievelijk met en 

zonder de gegevens omtrent substanties die op Europees niveau eerst door België werden 

gerapporteerd (tijdsinterval = 0 maanden). In Figuur 5 werd er geen rekening gehouden met 

deze eerste gegevensets. 

28

Figuur 4. Box plot van het tijdsinterval (maanden) tussen de eerste rapportage van een 

nieuwe psychoactieve substantie in Europa en de eerste rapportage in België (2005-2011) 


De boxplots in Figuur 4 beschrijven een duidelijke afname in het tijdsinterval tussen het 

moment dat een nieuwe substantie in de EU wordt gerapporteerd, en de melding van 

dezelfde substantie in België. Zo nam de mediaanwaarde tussen de eerste rapportage van 

een nieuwe psychoactieve substantie in Europa en de eerste rapportage in België aan het 

BEWSD af van 28.3 maanden (2005) tot 10.1 maanden (2010) en 4.5 maanden (2011). Ook 

de interkwartielafstand (verschil tussen 25e en het 75e percentiel) van de tijdsintervallen 

nam in dezelfde periode duidelijk af. 

29

Figuur 5. Gemiddeld tijdsinterval (maanden) tussen de eerste rapportage van een nieuwe 

psychoactieve substantie in Europa en de eerste rapportage ervan in België (2005-2011). 

Tijdsvershil in maanden 

70 

60 

50 

40 

30 

20 

10 

0 

61 

28,3 

5 

51,5 

27 

18,3 

1 

Min Max Mean 

21 

14,3 

7 

17 

10,1 

2005 2007* 2008 2009* 2010 2011 

Jaar 


Binnen de groep van EU-lidstaten, Noorwegen en kandidaat-landen, hebben tien landen 

voor de periode 2008-2011 een lager gemiddelde tijdsinterval dan België (zie Figuur 6). Het 

laagste gemiddelde tijdsinterval werd gevonden voor Finland (5.25 maanden), het hoogste 

voor Roemenië (22.00 maanden). 

Figuur 6. Gemiddeld tijdsinterval (maanden) tussen eerste rapportage in Europa en eerste 

rapportage in andere EU-landen (2008-2011) 

Gemiddeld tijdsverschil in maanden 

25 

20 

15 

10 

5 

0 

Finland 

Denmark 

United 

Netherland 

Sweden 

Germany 

Estonia 

Lithuania 

Hungary 

Cyprus 

Belgium 

Norway 

France 

Austria 

Luxembourg 

Czech 

Poland 

Slovakia 

Ireland 

Bulgaria 

Turkey 

Croatia 

Italy 

Greece 

Malta 

Latvia 

Romania 

Land 


1 

4,5 

30

Tabel 7. Gemiddeld tijdsinterval (maanden) tussen eerste rapportage in Europa en eerste 

rapportage door andere EU-landen (periode 2008-2011) 

Land Records 

(n) 

Min. Max. Gemiddelde Mediaan Modus 

Finland 20 0 18 5.25 4 2 

Denemarken 12 1 12 5.42 4 2 

Verenigd 


19 0 22 5.95 5 0 

Nederland 5 0 18 7.00 1 0 

Zweden 30 1 29 8.97 8 10 

Duitsland 36 0 29 9.14 6 0 

Estland 2 3 16 9.50 9.5 nvt 

Litouwen 1 10 10.00 10 nvt 

Hongarije 31 0 36 10.81 9 9 

Cyprus 4 9 13 11.25 11.5 13 

België 33 1 27 11.91 12 13 

Noorwegen 23 0 42 12.04 11 11 

Frankrijk 23 1 43 12.30 7 nvt 

Luxemburg 3 5 25 12.33 7 nvt 

Oostenrijk 15 0 24 12.33 13 22 

Tsjechië (Rep.) 15 2 32 12.60 12 2 

Polen 8 0 29 12.63 10 nvt 

Slowakije 10 4 34 13.90 13 nvt 

Ierland 9 0 29 14.56 18 18 

Bulgarije 34 2 37 15.29 13 8 

Turkije 8 0 36 15.63 17 0 

Kroatië 21 2 39 15.81 16 9 

Italië 22 1 45 16.68 13 nvt 

Griekenland 2 4 33 18.50 18.5 nvt 

Malta 5 4 27 19.20 23 nvt 

Letland 3 10 25 19.33 23 nvt 

Roemenië 1 22 22.00 22.00 22 nvt 

Macedonië 

Portugal 

Slovenië 

Spanje 

0 

0 

0 

0 

nvt 

nvt 

nvt 

nvt 

nvt 

nvt 

nvt 

nvt 

nvt 

nvt 

nvt 

nvt 

nvt 

nvt 

nvt 

nvt 

nvt 

nvt 

nvt 

nvt 

EU gemiddelde 3.04 26.67 12.60 11.72 

Bron: EMCDDA: Europese Databank Nieuwe Drugs (EDND) 2011. 

3.3. Sequentie van rapportage in EU-lidstaten, Noorwegen en kandidaat-landen 

De sequentie van de rapportage van 13 nieuwe psychoactieve substanties door de EUlidstaten, 

Noorwegen en kandidaat-landen werd geografisch weergegeven in Figuren 7 tot 

en met 19. De substanties werden geselecteerd op basis van het aantal landen dat hun 

aanwezigheid rapporteerde. Vier van deze substanties werden voor het eerst in 2008 aan 

het EMCDDA gerapporteerd, vier substanties in 2009, drie in 2010 en twee in 2011. Vier 

substanties behoren tot de groep van cathinonen, zeven tot de synthetische cannabinoïden 

en twee tot de fenethylaminen (Unstats 2011). 

31

De eerste rapportage van de geselecteerde synthetische cathinonen vond meestal 

plaats in een Noord-Europees land; in de daaropvolgende 6 tot 9 maanden werden deze 

substanties ook in andere Noord-Europese landen gerapporteerd. 4-methylethcathinone 

werd eerst gerapporteerd door het Verenigd Koninkrijk en daarna in andere West-Europese 

landen. Gemiddeld werden de cathinonen na 15 maand ook door het BEWSD 

gerapporteerd. De buurlanden Verenigd Koninkrijk, Frankrijk en Duitsland rapporteerden 

deze substanties sneller aan het EMCDDA, met respectievelijke gemiddelde waarden van 3, 

10 en 12 maand na de eerste rapportage in Europa. Luxemburg en Nederland rapporteerden 

beide slechts één van de geselecteerde substanties, met respectievelijk 25 en 16 maanden 

tijdsverschil na de eerste rapportage (zie tabel 7). 

De geselecteerde synthetische cannabinoïden werden eerst gerapporteerd in een 

West- of Noord-Europees land. Wanneer ze eerst in een West-Europees land (Verenigd 

Koninkrijk) gerapporteerd werden, volgden Noord- en Oost-Europese landen. Wanneer ze 

eerst door een Noord-Europees land gerapporteerd werden, werd de substantie vervolgens 

in andere Noord-Europese landen gerapporteerd en nadien in West-Europa. Met een 

gemiddeld tijdsinterval van 14.6 maanden rapporteerde België deze substanties later dan 

haar buurlanden (zie tabel 7). In Duitsland worden synthetische cannabinoïden gemiddeld 

anderhalve maand na eerste Europese rapportage gerapporteerd. 

De geselecteerde fenethylaminen werden eerst door Noord-Europese landen 

gerapporteerd en later door West-Europese landen. In vergelijking met de buurlanden 

werden deze substanties in België sneller gerapporteerd, met een gemiddeld tijdsinterval van 

een halve maand. (zie tabel 7) 

Ondanks het feit dat de synthetische cannabinoid AM2201 (Jan. 2011) en het 

cathinone α-PVP (April 2011) recent geïdentificeerd werden, werd hun aanwezigheid reeds 

door, respectievelijk, tien en zeven andere EU-landen aan het EMCDDA gerapporteerd. 

Tabel 8. Situering van België en buurlanden Duitsland, Frankrijk, Luxemburg en Nederland 

in de sequentie van de 13 geselecteerde nieuwe psychoactieve substanties. 

Land 

Cathinonen Cannabinoïden Fenethylaminen 

n gemiddelde range n gemiddelde range n gemiddelde range 

32

België 4 15 3-27 5 14.6 4-21 2 0.5 0-1 

Duitsland 4 12 0-23 6 1.6 0-4 2 15.5 7-12 

Frankrijk 4 10.25 0-33 6 14.5 5-28 2 5 3-7 

Luxemburg 1 25 nvt 2 6 5-7 0 nvt nvt 

Nederland 1 16 nvt 1 0 nvt 1 1 nvt 

VK 3 3.33 0-7 5 4.4 0-11 1 2 nvt 


33

Figuur 7. Mephedrone. Sequentie van eerste rapportage door EUlidstaten, 

Noorwegen en kandidaat-landen (2008-2011). 

Dit cathinone werd eerst gerapporteerd door Finland op 7 maart 2008. Werd ook 

gerapporteerd door België: eerste rapportage in augustus 2009. In totaal werd de 

aanwezigheid van Mephedrone door 24 landen aan het EMCDDA gerapporteerd. 

Bron: EMCDDA: Europese Databank Nieuwe Drugs (EDND), 2011. 

Figuur 8. JWH-018. Sequentie van eerste rapportage door EU-lidstaten, 


Dit synthetische cannabinoid werd eerst gerapporteerd oor Oostenrijk op 19 december 2008. 

Werd ook gerapporteerd in België: eerste rapportage in augustus 2010. In totaal werd de 

aanwezigheid van JWH-018 door 19 landen aan het EMCDDA gerapporteerd. 

34

Figuur 9. MDPV. Sequentie van eerste rapportage door EU-lidstaten, 


Dit cathinone werd eerst gerapporteerd door Finland op 5 december 2008. Werd ook 

gerapporteerd door België: eerste rapportage in maart 2011. In totaal werd de aanwezigheid 

van MDPV door 19 landen aan het EMCDDA gerapporteerd. 


Figuur 10. 4-Fluoramphetamine. Sequentie van eerste rapportage door 

EU-lidstaten, Noorwegen en kandidaat-landen (2008-2011). 

Dit fenethylamine werd eerst gerapporteerd door Denemarken op 5 december 2008. Werd 

ook gerapporteerd door België: eerste rapportage in januari 2009. In totaal werd de 

aanwezigheid van 4-Fluoramphetamine door 16 landen aan het EMCDDA gerapporteerd. 

35



Dit synthetische cannabinoid werd eerst gerapporteerd door Duitsland op 6 oktober 2009. 

Werd ook gerapporteerd in België: eerste rapportage in juli 2011. In totaal werd de 





Dit synthetische cannabinoid werd eerst gerapporteerd door Denemarken op 6 maart 2009. 

Werd ook gerapporteerd in België: eerste rapportage in juli 2011. In totaal werd de 


36

Figuur 13. CP47,497. Sequentie van eerste rapportage door EU-lidstaten, 


Dit synthetische cannabinoid werd eerst gerapporteerd door Duitsland op 23 februari 2009. 

Werd niet gerapporteerd in België. In totaal werd de aanwezigheid van CP47,497 door 10 

landen aan het EMCDDA gerapporteerd. 


Figuur 14. 4-Methylamphetamine. Sequentie van eerste rapportage door 


Dit fenethylamine werd eerst gerapporteerd door België op 14 december 2009. In totaal werd 

de aanwezigheid van 4-Methylamphetamine door 8 landen aan het EMCDDA gerapporteerd. 

37



Dit synthetische cannabinoid werd eerst gerapporteerd door Letland op 23 juli 2010. Werd 

ook gerapporteerd in België: eerste rapportage in juli 2011. In totaal werd de aanwezigheid 

van JWH-122 door 14 landen aan het EMCDDA gerapporteerd. 


Figuur 16. 4-Methylethcathinone. Sequentie van eerste rapportage door 


Dit cathinone werd eerst gerapporteerd door het Verenigd Koninkrijk op 8 juli 2010. Werd ook 

gerapporteerd in België: eerste rapportage in juli 2011. In totaal werd de aanwezigheid van 

4-Methylethcathinone door 12 landen aan het EMCDDA gerapporteerd. 

38



Dit synthetische cannabinoid werd eerst gerapporteerd door Letland op 2 juni 2010. Werd 

niet gerapporteerd in België. In totaal werd de aanwezigheid van JWH-081 door 10 landen 

aan het EMCDDA gerapporteerd. 


Figuur 18. α-PVP. Sequentie van eerste rapportage door EU-lidstaten, 

Noorwegen en kandidaat-landen (2011). 

Dit cathinone werd eerst gerapporteerd door Frankrijk op 4 april 2011. Werd ook 

gerapporteerd in België: eerste rapportage in juli 2011. In totaal werd de aanwezigheid van 

α-PVP door 8 landen aan het EMCDDA gerapporteerd. 

39

Figuur 19. AM-2201. Sequentie van eerste rapportage door EU-lidstaten, Noorwegen en 

kandidaat-landen (2011). 

Dit synthetische cannabinoid werd eerst gerapporteerd door Letland op 12 januari 2011. 

Werd ook gerapporteerd in België: eerste rapportage in mei 2011. In totaal werd de 

aanwezigheid van AM-2201 door 11 landen aan het EMCDDA gerapporteerd. 


40

3.4. Monitoring van de aanwezigheid van de nieuwe psychoactieve substanties 

op het Internet 

In het kader van een exploratieve analyse werd in Google® nagegaan of de in België 

geïdentificeerde nieuwe substanties (in 2010) vóór de rapportagedatum binnen de country 

code top-level domain (ccTLD) voor België (“.be”) vermeld werden. Het overzicht in Tabel 9 

geeft aan dat, uitgezonderd voor Etaqualone en 3-FMA, elke nieuwe psychoactieve 

substantie die in 2010 voor het eerst door het BEWSD aan het EMCDDA werd 

gerapporteerd, voordien reeds binnen de ccTLD .be vermeld werd, en veelal te koop 

aangeboden werd. 

Tabel 9. Eerste rapportage door het BEWSD van nieuwe psychoactieve substanties 

gerapporteerd aan EMCDDA en Europol (2010) en moment van aanbod binnen de ccTLD 

voor België (.be). 

Substantie 

1e rapportage 


1e rapportage 

in België 

Google® (« site :.be ») 

Methylone 03/2005, Nederland 04/2010 4/5/2005 (hebbes.be) 

Flephedrone 09/2008, Denemarken 06/2010 24/11/2009 (weedwholesale.be) 

3-FMC 10/2008, U.K. 06/2010 4/5/2005 (hebbes.be) 

JWH-018 12/2008, Oostenrijk 08/2010 5/12/2009 (weedwholesale.be) 

Methedrone / bk- 

PMMA 

10/2009, Zweden 08/2010 24/11/2009 (weedwholesale.be) 

Etaqualone 11/2009, Denemarken 06/2010 

3-FMA 11/2009, Finland 12/2010 

4-FMA 03/2010, Noorwegen 12/2010 11/4/2010 (assenede.marktgigant.be) 

JWH-203 10/2010, Letland 2 nd sem. 2010 4/12/2010 (weedwholesale.be) 

Bron: EMCDDA: Europese Databank Nieuwe Drugs (EDND), 2011; databank BEWSD. 

4. Risico- en schadeanalyse 

4.1. Risicoanalyse volgens het EMCDDA 

Als gevolg van de ‘Council Decision 2005/387/JHA’, werden richtlijnen opgesteld voor het 

uitvoeren van een ‘risk assessment’ of risicoanalyse bij de identificatie van nieuwe 

psychoactieve substanties (EMCDDA2009). Het voornaamste doel van deze richtlijnen is het 

beschikbaar stellen van een stevige methodologische en procedurele basis om een ‘risk 

assessment’ uit te voeren. Volgende thema’s dienen volgens deze richtlijnen daarbij te 

worden onderzocht: (1) gezondheids- en sociale risico’s verbonden aan het gebruik van de 

psychoactieve substantie; (2) productie van de nieuwe psychoactieve substantie; (3) trafiek 

in de nieuwe psychoactieve substantie; (4) betrokkenheid van georganiseerde misdaad en 

(5) mogelijke gevolgen van controle maatregelen. 

41

Het uitvoeren van een risicoanalyse na de identificatie van een nieuwe psychoactieve 

substantie kan bemoeilijkt worden door het gebrek aan wetenschappelijke bewijskracht. Dit 

was ondermeer het geval bij de risk assessment van mephedrone door het EMCDDA 

(EMCDDA2011b). Niet alleen omwille van de beperkte beschikbare gegevens met 

betrekking tot deze substantie, maar ook omwille van het feit dat er weinig 

vergelijkingspunten waren met andere componenten die reeds eerder in het kader van de 

‘Council Decision’ werden geëvalueerd. 

4.2. Schadeanalyse 

Een ‘harm assessment’ of schadeanalyse is een belangrijk onderdeel van de risicoanalyse. 

Volgens Nutt et al. (2007) kan een schadeanalyse onderverdeeld worden in 9 parameters, 

gegroepeerd in 3 categorieën, zijnde fysieke schade, afhankelijkheid en sociale schade (zie 

tabel 4). Op basis van de gegevens in de EDND-profielen ging het BMCDDA na of voor de 

78 nieuwe psychoactieve substanties die in de registratieperiode 2008-2010 aan het 

EMCDDA werden gerapporteerd, gegevens betreffende de 9 parameters beschikbaar zijn. 

Tabel 10. Parameters voor de schadeanalyse bij het gebruik van psychoactieve 

substanties 

Categorie Parameter 

Fysieke schade 1 Acute schade 

2 Chronische schade 

3 Intraveneuze schade 

Afhankelijkheid 4 Intensiteit van genot 

5 Psychologische afhankelijkheid 

6 Fysieke afhankelijkheid 

Sociale schade 7 Intoxicatie 

8 Andere sociale schade 

9 Kosten gezondheidszorg 

Bron: Nutt et al. (2007) 

De beschikbare gegevens in de EDND-profielen zijn recent doch beperkt. Deze profielen 

bieden voornamelijk informatie over de parameter fysieke schade, in het bijzonder de acute 

fysieke schade (voor 28 van de 127 nieuwe substanties). Voor zes respectievelijk acht 

substanties werd ook informatie gevonden betreffende de chronische schade en het risico op 

psychologische afhankelijkheid. Slechts voor 3 substanties werd informatie gevonden over 

de mogelijke sociale schade. 

Aansluitend bij de vaststelling dat de informatie in de EDND-profielen recent en 

beperkt van aard is, is het evidentieniveau van de gegevens eveneens beperkt. Ongeveer de 

helft (n=23) van de beschreven effecten (n=50) betreft informatie uit gerapporteerde 

42

casuïstiek en gebruikersrapporten. Eén vijfde (n=11) betreft hypothetische informatie die 

gebaseerd is op de chemische eigenschappen van de betreffende substantie. Negen 

effecten (voornamelijk inzake fysieke schade) werden geobserveerd in een in vivo test bij 

ondermeer muizen, terwijl slechts vier schade-effecten binnen een klinische studie werden 

geobserveerd. 

Op basis van de beschikbare informatie bleek het niet mogelijk om per groep van substanties 

een eenduidig profiel van de mogelijke acute schade op te stellen. Echter, per groep komen 

bepaalde effecten meermaals voor. Zo werden bij de synthetische cannabinoïden volgende 

symptomen gerapporteerd: hypothermie, hypo- en hypertensie, bradycardie, agitatie en 

waanvoorstellingen. Vaak voorkomende vormen van acute schade binnen de groep van 

cathinonen zijn tachycardie en agitatie. Bij de tryptaminen werden visuele stoornissen, 

misselijkheid, luchtwegirritatie en tachycardie geobserveerd. Bij de groep ‘anderen’ werden 

symptomen zoals paranoia, hallucinaties, convulsies, bradycardie, verwardheid, duizeligheid 

en slaperigheid één of meerdere malen vermeld. Een gedetailleerd overzicht per substantie 

en per parameter werd weergegeven in de Tabellen 11 tot en met 13. 

43

Tabel 11. Overzicht van de beschikbare informatie in de EDND-database voor de schadeanalyse-categorie “fysieke schade” voor de nieuwe 

psychoactieve substanties gerapporteerd in de periode 2008-2011. 

Parameters schadeanalyse (Nutt et al.) 

Substantie 

A. Synthetische cannabinoïden 

Acute fysieke schade (1) Chronische fysieke schade (2) Intraveneuze schade (3) 

CP 47,497 hypothermie, ataxie (IV); vgl met THC (H) 

CRA-13 inhibeert gastrotestinale motiliteit (IV) 

HU-210 hypotensie, bradycardie (IV) leerproblemen (IV) 

JWH-018 hallucinaties, dysforie, psycho-motorische 

agitatie, epileptisch insult, angstgevoelens 

(CR); hypothermia, catelepsie (IV) 

cognitieve gebreken (CR) 

JWH-073 agitatie, hypertensie, paranoia, delusies (CR) 

JWH-122 niet gespecificeerd (“ernstige bijwerkingen”) 

(CR) 

Methandamide schade aan korttermijn geheugen (IV) 

B. Synthetische Cathinonen 

1-Naphyrone & 

Naphyrone 

vgl met cathinonen: effect op hart en 

bloedvaten, hyperthermie, angst-gevoelens 

(H) 

Butylone acute psychose, leverfalen (CR) 

MDPPP vgl pyrrolidinophenone derivativen : hepato- 

en neurotoxiciteit, psycho-pathologie, 

serotonine syndroom (H) 

MDPV tachycardie, agitatie, ademhalingsmoeilijkheden, 

hypertensie, psychose; 

17 gerapporteerde overlijdens (CR) 

Methedrone hoofdpijn, epileptische insult, tachycardie, 

hyperthermie, rusteloosheid (CR) 

Mephedrone tachycardie, borstpijn, agitatie/agressie, 

paranoia (RA) 

MPPP zie MDPPP (H) 

PPP zie MDPPP (H) 

carcinogeen (H) 

C. Indolalkylaminen (tryptamines) 

4-Ac-O-DMT vgl psilocin, angstgevoelens, visuele 

gebreken, paranoia, tachycardie(CR) 

AMT misselijkheid (CR) 

DMT luchtwegirritatie (CR) blijvende problemen met focus op dagelijkse 

taken, slaapproblemen, angst (CR) 

Gebaseerd op: CR: Case report / user report H: Hypothese (gebaseerd op chemische eigenschappen) IV: In vivo tests (op bv muizen) KS: Klinische studie RA: Risk Assessment rapport EMCDDA 

44

Tabel 11 (Vervolg). Overzicht van de beschikbare informatie in de EDND-database voor de schadeanalyse-categorie “fysieke schade” voor 

de nieuwe psychoactieve substanties gerapporteerd in de periode 2008-2011. 


Substantie Acute fysieke schade (1) Chronische fysieke schade (2) Intraveneuze schade (3) 

D. Fenethylaminen 

4-Fluoroamphe- 

tamine 

vgl amfetamines; bruxisme, slapeloosheid, 

sterk verminderde eetlust (IV) 

4-Methylamphetamine Sympathomimetische effecten, meerdere 

weken verlammende angstgevoelens (CR) 

E. Anderen 

5-APB vergelijkbare farmacologie als MDA/MDMA 

(H) 

Arecoline duizeligheid, ‘sterke toxische effecten’ (CR) 

Benzydamine hallucinaties, paranoia, convulsies, 

slapeloosheid (CR) 

ulcera, lever- en nierschade (CR) 

Camfetamine 

DMAA 

DXM 

hypertensie, bradycardie, verwardheid (CR) 

Ethylphenidate angst, paranoia (H) 

Kava leverschade (H) 

Pregabalin duizeligheid, slaperigheid, coördinatieverlies, 

troebel zicht, gestoorde motoriek (KS) 

ODT misselijkheid, slaperigheid, duizeligheid, 

hoofdpijn (KS) 

overdosis acuut leverfalen (CR) 


45

Tabel 12. Overzicht van de beschikbare informatie in de EDND-database voor de schadeanalyse-categorie “afhankelijkheid” voor de nieuwe 



Substantie Intensiteit van genot (4) Psychologische afhankelijkheid (5) Fysieke afhankelijkheid (6) 


CP 47,497 

CRA-13 

HU-210 ontwenningsverschijnselen (IV) 

JWH-018 constant verlangen naar drug (CR) ontwenningsverschijnselen in ziekenhuis 

(CR) 

JWH-073 

JWH-122 drugeigenschappen kunnen leiden tot 

afhankelijkheid (IV) 

Methandamide 


1-Naphyrone & 

Naphyrone 

kans op ontwikkelen van middel- 

afhankelijkheid (H) 

Butylone 

MDPPP 

MDPV 

Methedrone 

Mephedrone kans op ontwikkelen van middel- 

afhankelijkheid (RA) 

MPPP 

PPP 


4-Ac-O-DMT 

AMT 

DMT 


46

Tabel 12 (Vervolg). Overzicht van de beschikbare informatie in de EDND-database voor de schadeanalyse-categorie “afhankelijkheid” voor 



Substantie Intensiteit van genot (4) Psychologische afhankelijkheid (5) Fysieke afhankelijkheid (6) 




4-Methylamphetamine 

E. Anderen 

5-APB 

Arecoline 

Benzydamine 

Camfetamine gerapporteerd als cocaïne-achtige 

afhankelijkheid (CR) 

DMAA 

DXM chronisch gebruik kan resulteren in 

middelafhankelijkheid (CR) 

Ethylphenidate 

Kava 

Pregabalin laag misbruik potentieel, maar mogelijke 

ontwenningsverschijnselen (KS) 

ODT laag (maar niet nul) verslavingspotentieel 

(KS) 


47

Tabel 13. Overzicht van de beschikbare informatie in de EDND-database voor de schadeanalyse-categorie “sociale schade” voor de nieuwe 



Substantie Intoxicatie (7) Andere sociale schade (8) Kosten gezondheidszorg (9) 


CP 47,497 

CRA-13 

HU-210 

JWH-018 

JWH-073 

JWH-122 

Methandamide 


1-Naphyrone & 

Naphyrone 

Butylone 

MDPPP 

MDPV impact op verkeersveiligheid (CR) 

Methedrone 

Mephedrone kort verblijf spoedgevallendienst, soms IZ 

nodig (RA) 

MPPP 

PPP 


4-Ac-O-DMT 

AMT 

DMT 


48

Tabel 13 (Vervolg). Overzicht van de beschikbare informatie in de EDND-database voor de schadeanalyse-categorie “sociale schade” voor 



Substantie Intoxicatie (7) Andere sociale schade (8) Kosten gezondheidszorg (9) 




4-Methylamphetamine 

E. Anderen 

5-APB 

Arecoline 

Benzydamine 

Camfetamine 

DMAA 

DXM 

Ethylphenidate 

verlies van zelfcontrole ongevallen (CR) 

Kava 

Pregabalin 

ODT 

mogelijke injectie door onwetende 

heroïnegebruikers (H) 


49

5. Besluit 

Nieuwe psychoactieve substanties in België 

In dit rapport werd op basis van de database van het Belgian Early Warning System for 

Drugs (BEWSD) en de European Database on New Drugs (EDND) de aanwezigheid van 

nieuwe psychoactieve substanties in België onderzocht. Samenvattend kan worden gesteld 

dat voor België, in vergelijking met de andere EU-lidstaten, Noorwegen en de kandidaatlanden, 

voor de periode 2005-2011 relatief veel nieuwe substanties aan het EMCDDA 

werden gerapporteerd. De substanties die in België geïdentificeerd werden, behoren 

voornamelijk tot de synthetische cathinonen, synthetische cannabinoïden, en fenethylaminen 

- substantiegroepen die voornamelijk door de EWSD’s van West- en Noord-Europese landen 

aan het EMCDDA werden gemeld. Naast de stijging van het aantal nieuwe substanties, werd 

voor de periode 2005-2011 ook een duidelijke afname waargenomen van het mediane 

tijdsinterval tussen de eerste melding van een nieuwe substantie in de EU en de eerste 

melding ervan in België. In vergelijking met de meeste buurlanden is dit tijdsinterval voor 

België evenwel groter. 

De interpretatie van de hoger beschreven resultaten dient met verschillende factoren 

rekening te houden. Zo zijn de gegevens binnen de BEWSD-database bijna exclusief 

verzameld binnen het kader van politionele inbeslagnames. Van het totaal aantal 

inbeslagnames ontvangt het BEWSD een eerder beperkt aandeel toxicologische resultaten. 

Het is ook niet duidelijk of het aantal resultaten dat het BEWSD ontvangt, ook overeenstemt 

met het aantal opdrachten tot toxicologische analyse die door de politie en parketten aan de 

Belgische laboratoria toegekend werden. Het BEWSD ontvangt ook slechts van een beperkt 

aantal laboratoria gegevens. Bovendien is het aantal laboratoria dat dergelijke toxicologische 

analyses in opdracht van politie of justitie uitvoeren, niet gekend. Ten slotte is ook het aantal 

Belgische laboratoria dat voldoende uitgerust (technisch en personeel) is om dergelijke 

gespecialiseerde analyses op een valide en betrouwbare wijze uit te voeren, niet gekend. De 

laboratoria die op een continue wijze aan het BEWSD rapporteren zijn evenwel 

gespecialiseerde laboratoria binnen een universiteit (voor de lijst van deelnemende 

laboratoria: zie dankwoord), een wetenschappelijke overheidsinstelling (Nationaal Instituut 

voor Criminalistiek en Criminologie, Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid) of binnen 

een grote private groep van multidisciplinaire geaccrediteerde analyselaboratoria 

(Chemiphar België). 

Nieuwe psychoactieve substanties in België 50

Op basis van bovenstaande bedenkingen beschrijft dit rapport dus de minimale omvang van 

de in België aanwezige nieuwe psychoactieve substanties. De aanwezigheid van een relatief 

hoog aantal nieuwe synthetische psychoactieve substanties in België, kan mogelijks 

verklaard worden door de in België beschikbare faciliteiten en aanwezige knowhow die bij de 

synthetische productie van eerder klassieke amfetamines werd opgebouwd. Immers, België 

geldt volgens het EMCDDA en Europol (EMCDDA2011c) als één van de belangrijkste 

productielanden (samen met Nederland, Polen, Bulgarije en Turkije) voor de in Europa 

inbeslaggenomen amfetamine. Bovendien wordt door de Belgische douane opgemerkt dat 

België als import- en exportland voor de basisstoffen van deze nieuwe substanties fungeert, 

basisstoffen die in het bijzonder afkomstig zijn uit China en India (Persoonlijke mededeling). 

Dat de meeste nieuwe substanties die door de buurlanden van België aan het EMCDDA 

werden gerapporteerd ook door het BEWSD werden gerapporteerd, kan een indicatie zijn 

van een degelijke sensitiviteit van het BEWSD als monitoring instrument. Vanuit dit 

perspectief is het wel opmerkelijk dat van de 13 meest gerapporteerde substanties in de EU 

(tot 31 december 2011) er 11 door het BEWSD en slechts 2 door het Nederlandse Drugs 

Informatie en Monitoring Systeem (DIMS), werden gerapporteerd. Dit zou enerzijds kunnen 

wijzen op een verschil langs de vraagzijde van de markt, waarbij het aanbod zich heeft 

aanpast. Immers, door het gedoogbeleid in Nederland voor geteelde cannabis kan de vraag 

naar bijvoorbeeld synthetische cannabinoïden beperkt zijn. Anderzijds kan het beperkt aantal 

gerapporteerde nieuwe substanties door het DIMS het resultaat zijn van een andere 

methode van datacollectie. Er dient ook opgemerkt te worden dat de gebruikte EDND-data 

gebaseerd zijn op de rapportageformulieren “Nieuwe psychoactieve substanties” die door de 

EU lidstaten aan het EMCDDA werden doorgestuurd, en niet op de halfjaarlijkse en jaarlijkse 

EWS rapporten. Hoewel de EU lidstaten verondersteld worden om elke nieuwe 

psychoactieve substantie via een rapportageformulier te melden aan het EMCDDA, zijn er 

soms uitzonderingen op deze procedure, die mogelijks niet weerspiegeld worden in onze 

analyses. 

Een bijkomende indicatie die de sensitiviteit van het BEWSD ondersteunt, is het 

gegeven dat de evolutie (i.c. de sterke stijging sinds 2009) van de waargenomen nieuwe 

psychoactieve substanties zoals die in België werd waargenomen, parallel loopt met de 

waarnemingen op Europees niveau. 

Het opsporen en identificeren van nieuwe psychoactieve substanties is een complexe, dure 

en tijdrovende activiteit (EMCDDA, 2011c). Ondanks de toename in het aantal nieuwe 

substanties nam het mediane tijdsinterval tussen de eerste rapportage van een nieuwe 


psychoactieve substantie in de EU en de eerste rapportage ervan in België toch af. Dit 

tijdsinterval is evenwel geen eenduidige indicator. Het kan niet zondermeer geïnterpreteerd 

worden als de tijdsduur tussen de reële introductie (productie of import) van de substantie in 

een EU-lidstaat en de reële import ervan in België, noch als een indicatie van de 

performantie van de informatie-uitwisseling binnen het BEWSD. Niettemin is het in dit rapport 

beschreven tijdsinterval momenteel de enige (weliswaar ruwe) tijdsindicator voor de 

verspreiding van nieuwe psychoactieve substanties in de EU. 

De informatie-uitwisseling binnen het BEWSD volgt een logische sequentie van 

handelingen (inbeslagname, gerechtelijk onderzoek, toxicologische analyse, strafbepaling) 

door verschillende bevoegde actoren (politie en douane, parket, laboratorium, rechtbank) 

alvorens deze informatie door het BEWSD kan geregistreerd en geanalyseerd worden. Een 

analyse (niet beschreven in dit rapport) van dit proces vond een grote variabiliteit van het 

tijdsinterval a) tussen de inbeslagname van een product door de politie en de opdracht door 

een onderzoeksrechter tot een toxicologische analyse van een staal, enerzijds, en b) het 

tijdsinterval tussen de toxicologische analyse van een staal en de rapportage van de 

resultaten aan het BEWSD, anderzijds. Omdat de toxicologische analyse vaak deel uit maakt 

van een gerechtelijk onderzoek, wordt deze informatie door een aantal onderzoeksrechters, 

voor de duur van het gerechtelijk onderzoek, als geheim beschouwd en dus niet aan het 

BEWSD gecommuniceerd, ondanks de bepalingen in het KB2003 betreffende het informeren 

van het Belgisch Focal Point van het Europees informatienetwerk over drugs en 

drugsverslaving. Bijgevolg zijn de door het BEWSD als nieuw geïdentificeerde substanties 

dus in werkelijkheid vaak langer dan een jaar in België aanwezig alvorens ze aan het 

BEWSD worden gerapporteerd. De exploratie van het internet lijkt dit te bevestigen. 

Overigens kan worden opgemerkt dat deze variabiliteit ook in andere EU-lidstaten 

opgemerkt werd. Dit heeft tot gevolg dat de hoger beschreven sequenties van eerste 

rapportage van een nieuwe substantie door EU-lidstaten, Noorwegen en kandidaat-landen, 

niet zondermeer overeenstemmen met de werkelijke geografische verspreiding van deze 

substanties in Europa. Bovendien hoeft het eerste EU-land dat de nieuwe substantie aan het 

EMCDDA rapporteerde, niet noodzakelijk het land te zijn waar het product ontwikkeld en 

geproduceerd werd. Ten slotte kan worden opgemerkt dat het gebruik van internet als 

verkoopskanaal van deze middelen, de voorspelbaarheid van dergelijke verspreidingsroutes 

verder zal doen afnemen. 

In dit rapport werd het voorkomen van nieuwe psychoactieve substanties in België, alsook 

het tijdsinterval tussen de eerste melding in Europa en de melding in België, vergeleken met 

de andere EU-lidstaten, Noorwegen en de kandidaat-landen. De vergelijking van EWSD- 


indicatoren noodzaakt echter enig voorbehoud. Immers, de nationale EWSD’s in Europa 

verschillen op vele punten van elkaar, zoals in hun rechtsgrondslag; hun locatie binnen de 

overheid (gezondheids-, politie- of justitie-instanties); hun dekking (plaatselijk, regionaal of 

nationaal); en de voor deze systemen gereserveerde middelen (EMCDDA, 2011c). De 

nationale EWSD’s verschillen ook in hun samenstelling en capaciteit. Enerzijds zijn er 

NEWSD’s met sterke netwerken voor forensische en toxicologische wetenschap daar waar 

andere NEWSD’s stalen monitoren die bij gebruikers werden verzameld (EMCDDA, 2011c). 

Zo baseert het Nederlandse DIMS zich niet op in beslaggenomen stalen (zoals in België) 

maar krijgt zij de drugsstalen voornamelijk door de consument rechtstreeks aangereikt 

binnen een landelijk netwerk van 22 testfaciliteiten (voornamelijk in instellingen voor 

verslavingszorg). De methodiek van het DIMS kan mogelijks verklaren dat in Nederland de 

duur tussen eerste rapportage in EU en eerste rapportage in Nederland vaak korter is dan 

gemiddeld. Immers collecteren ze in milieus waar de nieuwe substanties geïntroduceerd 

worden, met een snellere opsporing tot gevolg. Gebruikers die een negatieve ervaring 

hebben met bv. een ecstasytablet, zullen ook sneller geneigd zijn om deze te laten testen 

indien die mogelijkheid aanwezig is. Dit wordt ook in België waargenomen bij gebruikers die 

drugstalen laten testen door Modus Vivendi. Deze aanpak laat toe om het gebruik van 

nieuwe psychoactieve substanties sneller in kaart te brengen, en kan ook relevante 

informatie verschaffen voor de harm assessment van deze substanties. 

Toekomstige aandachtspunten voor het BEWSD 

Onderzoek naar de representativiteit van het BEWSD. In dit rapport werd opgemerkt dat het 

BEWSD slechts van een beperkt aantal laboratoria toxicologische gegevens ontvangt. Zowel 

voor de analyse van biologische als nietbiologische stalen is dus de representativiteit van 

deze gegevens onbekend. Omdat deze representativiteit een belangrijk epidemiologisch 

gegeven is, startte het BMCDDA, in samenwerking met de dienst Kwaliteit van medische 

laboratoria van het WIV-ISP, een bevraging naar de activiteiten bij de 182 laboratoria die op 

biologische stalen routineanalyses naar alcohol en ‘drugs of abuse’ (DOA) uitvoeren. De 

resultaten van deze bevraging moeten het BEWSD toelaten om enerzijds de 

representativiteit van de verworven toxicologische analyses van biologische stalen in te 

schatten, alsook de niet-rapporterende laboratoria tot participatie te faciliteren. 

Ook de representativiteit van de verworven toxicologische analyses van nietbiologische 

stalen zal door het BEWSD worden onderzocht, en dit op verschillende niveaus: 

hoeveel inbeslagnames worden er door politiediensten doorverwezen naar parketten, 

hoeveel staalnames worden doorgestuurd naar welke laboratoria? Vermits 


parketmagistraten vrij zijn in het kiezen van experten voor het uitvoeren van analyses op in 

beslag genomen stalen, is een retrospectief onderzoek naar de aanvragen door de parketten 

tot toxicologische analyses door laboratoria, een startpunt. 

Optimalisatie informatie-uitwisseling tussen het BEWSD en de betrokken en bevoegde 

autoriteiten. Naar aanleiding van de geïdentificeerde belangenconflicten bij de behandeling 

van de toxicologische informatie, ontwierp de ad hoc werkgroep “Legal Highs” van de 

Algemene Cel Drugsbeleid een wijziging van de wet van 24 februari 1921 betreffende het 

verhandelen van giftstoffen, slaapmiddelen en verdovende middelen, psychotrope stoffen, 

ontsmettingsstoffen en antiseptica en van de stoffen die kunnen gebruikt worden voor de 

illegale vervaardiging van verdovende middelen en psychotrope stoffen. De werkgroep 

stelde aan de Interministeriële Conferentie Drugs voor om aan artikel 1 van deze wet toe te 

voegen dat « de Koning, bij besluit vastgesteld na overleg in de Ministerraad, en binnen het 

kader van de machten die Hem zijn verleend bij toepassing van dit artikel, kan bepalen onder 

welke omstandigheden anonieme informatie over de samenstelling of over het gebruik van 

de in deze wet bepaalde stoffen door de laboratoria en experten, die optreden in het kader 

van een opsporingsonderzoek of een strafrechtelijk onderzoek, moeten meegedeeld worden 

aan de overheden die Hij aanduidt, ongeacht artikelen 28 quinquies § 1 en 57 § 1 van het 

wetboek van strafvordering. » (ACD 2012, Strategische nota Legal Highs). Deze wijziging 

maakt een verplichte informatieoverdracht van de laboratoria naar het BEWSD mogelijk, wat 

de representativiteit en de actualiteit van de BEWSD-database ten goede komt. 

Echter, de informatie-uitwisseling van de laboratoria naar het BEWSD dient ook 

technisch geoptimaliseerd te worden. Het BMCDDA plant daartoe de bestaande BEWSDwebsite 

om te vormen tot een technisch platform dat laboratoria in staat stelt hun 

toxicologische analyseresultaten middels een registratieformulier (uniek record) of middels 

de upload van een bestand (meerdere records), te melden. Dit dient te resulteren in een 

meer gestandaardiseerde informatieoverdracht naar het BMCDDA en bijgevolg een 

verhoging van de kwaliteit van de toxicologische gegevens. Het BMCDDA kan zo deze 

toxicologische gegevens sneller analyseren, interpreteren en rapporteren naar de bevoegde 

en betrokken instanties, die op hun beurt in staat worden gesteld om sneller te anticiperen op 

de marktdynamiek van de ‘legal highs”. Het BMCDDA engageert zich, naast de huidige 

realtime ad hoc communicatie bij de identificatie van nieuwe psychoactieve substanties of 

hoogrisico samenstellingen van gekende substanties, daarbij tot jaarlijkse feedbackrapporten 

op het niveau van de betrokken laboratoria, politiezones en gerechtelijke arrondissementen. 


Complementair met de optimalisatie van de uitwisseling van toxicologische informatie door 

de laboratoria naar het BEWSD, pleit het BMCDDA ook voor een optimalisatie van de 

informatie-uitwisseling van de corresponderende politionele en gerechtelijke informatie 

(context, locatie en omvang van de inbeslagname, doorverwijzing naar parket, strafbepaling, 

…) aan het BEWSD. Het BMCDDA beoogt daarbij een retrograde informatiegaring bij de 

bevoegde autoriteiten die bij de inbeslagname van een psychoactieve substantie (alsook de 

opvolging ervan) betrokken zijn. Dit noodzaakt evenwel het gebruik door alle betrokken 

autoriteiten (politiediensten, douane, parket, rechtbank, laboratoria) van een unieke code 

(Unique Identifier), toegewezen aan de substantie bij het opstellen van het 

inbeslagnamedossier. 

Het bepalen, in samenspraak met de betrokken autoriteiten, van een minimale set 

van variabelen die door elke instantie aan het BEWSD ter beschikking kunnen worden 

gesteld, stelt het BMCDDA in staat deze gegevens op een betrouwbare, efficiënte en 

geïntegreerde wijze te analyseren, te interpreteren en te rapporteren naar de betrokken en 

bevoegde autoriteiten. Het BMCDDA engageert zich daarbij tot jaarlijkse feedbackrapporten 

op het niveau van politiezone en gerechtelijk kanton. 

Ondersteuning van regionale projecten in specifieke populaties. Dit rapport over de 

aanwezigheid van nieuwe psychoactieve substanties in België, is voornamelijk gebaseerd op 

toxicologische informatie die verworven werd in een context waarbij de politie een 

productiesite ontmantelde of waarbij de douane beslag legde op een internationaal transport 

in een haven of luchthaven. Vaak betreft het daarbij transitpakketten die niet voor verdere 

distributie naar de Belgische populatie bestemd zijn. Informatie over de samenstelling en de 

zuiverheid van de substanties die de gebruikers bereiken (de zogenaamde ‘straatdrugs’) is 

zeldzaam in België. Een ondersteuning van methodologisch valide en betrouwbare en 

juridisch toepasbare projecten die zich tot doel stellen gegevens te verzamelen, te 

analyseren en te rapporteren aangaande de psychoactieve substanties die de gebruiker zelf 

bereiken en consumeren, kunnen echter een belangrijke aanvulling zijn bij de bestaande 

kennis van de aanwezigheid en compositie van in beslag genomen drugs. Verschillende 

initiatieven om substanties rechtstreeks bij de gebruiker te collecteren werden reeds in 

België ontwikkeld (door de VAD: RAPID of Risk Analysis Project for the Identification of 

illegal Drugs) en soms ook geoperationaliseerd (door Modus Vivendi: Modus Fiesta). 

Optimalisatie van monitoring via het internet. Voor dit rapport werd een ruwe screening 

uitgevoerd naar de aanwezigheid op het internetdomein .be van de door het BEWSD 

gerapporteerde nieuwe substanties. Gezien het exploratieve karakter neemt het BMCDDA 


zich voor om deze methodiek technisch verder uit te bouwen tot een volwaardig 

monitoringinstrument. Het BMCDDA kan daarvoor terugvallen op de toenemende expertise 

van het EMCDDA dat jaarlijks gedurende een beperkte periode zogenaamde snapshots 

neemt waarbij één of meerdere substanties of producten worden gemonitord. Zo werden in 

2011 twee meertalige snapshots uitgevoerd naar dezelfde als in de 2010-snapshot. Tevens 

werd in de eerste maanden van 2012 een snapshot uitgevoerd in 20 EU-talen, het Oekraïns, 

Russisch en Noors (EMCDDA 2011d). Naast de monitoring door het EMCDDA, voeren ook 

verschillende EU-lidstaten (Hongarije, Italië, Frankrijk, Slowakije and Roemenië) eigen 

Internet snapshots uit in hun eigen taal. 

Het monitoren van de online markt van nieuwe psychoactieve substanties is 

noodzakelijk gezien de snelheid waarmee het aanbod zich uitbreidt (EMCDDA 2011). 

Hoewel de factoren achter deze opmars moeilijk na te gaan zijn, wijst het EMCDDA (2011) 

op een groeiende vraag en expansie die voortkomt uit het sluiten van de zogenaamde 

fysieke ‘smart shops’. Het EMCDDA benadrukt evenwel dat de online monitoring moeilijk de 

eigenlijke omvang van het fenomeen op internet kan beschrijven, en dat de mate waarin 

drugsgebruikers het internet als de belangrijkste toegang tot deze substanties verkiezen, nog 

niet geheel duidelijk is. Volgens de Eurobarometer 2011 van de Europese Commissie (The 

Gallup Organisation, 2011) verkrijgt men de nieuwe psychoactieve substanties vooral via 

vrienden (54%), in discotheken (36%) of in gespecialiseerde winkels (33%). Een minderheid 

(7%) van de respondenten kocht deze substanties via het internet (The Gallup Organisation, 

2011). 

Risico- en schadeanalyse en de oprichting van een Commissie risicobeoordeling nieuwe 

drugs. De snelle ontwikkelingen op de markt van de nieuwe psychoactieve substanties 

maakt dat gezondheidsinstanties bij een risico- en schadeanalyse vaak niet kunnen 

terugvallen op betrouwbare en valide wetenschappelijke kennis betreffende de specifieke 

substantie. Het verzamelen van de farmacologische, klinische en sociodemografische kennis 

terzake vergt tijd waardoor een tussentijdse analyse zich noodzakelijkerwijs dient te baseren 

op bronnen (casuïstiek, in vitro studies) die omwille van hun methodiek vaak een minder 

sterke bewijskracht bezitten. 

Momenteel wordt de risicobeoordeling van nieuwe psychoactieve substanties 

voornamelijk binnen het EMCDDA uitgevoerd. Het BMCDDA wijst echter op de noodzaak 

naar een procedure en structuur die op de specifieke nationale ontwikkelingen kan inspelen. 

Daarbij pleit het BMCDDA voor de installatie van een Commissie risicobeoordeling nieuwe 

psychoactieve substanties binnen het kader dat gecreëerd werd bij de goedkeuring van het 

protocol van 11 maart 2008 (BS 07.05.2008, 24196-24202) betreffende de internationale 


notificatie door België in het kader van het Internationaal Gezondheidsreglement (IHR). Deze 

commissie, geïnspireerd op de Nederlandse Commissie risicobeoordeling nieuwe drugs, met 

experten op het gebied van drugs, drugsgebruik en drugsverslaving, en vertegenwoordigers 

van de ministeries van Volksgezondheid, Binnenlandse zaken en Justitie, kan het vast 

expertenpanel van de “Risico Assessment Groep” (RAG) in haar taken (beoordelen van 

notificaties; analyseren van het risico voor de volksgezondheid; voorstellen van maatregelen 

om de verspreiding van de dreiging te beperken) bijstaan. 

Ondersteuning van de monitoring van het gebruik. De hoger beschreven resultaten op basis 

van het BEWSD zijn een indicatie van de aanwezigheid maar niet van het gebruik van deze 

nieuwe substanties in België. Het gebruik van deze nieuwe substanties is evenwel een 

belangrijke variabele die in elke risico- en schadeanalyse opgenomen wordt. Dit gebruik 

wordt meestal gemonitord doormiddel van grootschalige surveys op het algemene 

populatieniveau of binnen specifieke populaties (schoolgaande jongeren) en contexten 

(partyscène). Volgens de recente Eurobarometer (2011) van de Europese Commissie heeft 

4% van de Belgische jongeren tussen 15 en 24 jaar ooit een dergelijke nieuwe 

psychoactieve stof gebruikt (The Gallup Organisation, 2011). Echter, vermits nieuwe 

substanties vaak niet bij naam gekend zijn, is de betrouwbaarheid en validiteit van dergelijke 

surveys onzeker. Het onderzoek naar een betrouwbare en valide methodiek voor het 

monitoren van het gebruik van deze nieuwe substanties dient dan ook gestimuleerd worden, 

bij voorkeur onder internationale coördinatie. Het BMCDDA kan daarbij ondermeer 

terugvallen op de expertise terzake die momenteel binnen het samenwerkingsverband 

tussen het EMCDDA en het onderzoeksconsortium European School Survey Project on 

Alcohol and Other Drugs (ESPAD) ontwikkeld wordt. 

Conclusie 

Dit rapport toont aan dat er sinds 2009 een groeiend aantal nieuwe psychoactieve 

substanties in België aanwezig is. Aanzetten tot een optimalisatie van de monitoring van 

deze substanties werden beschreven. Deze optimalisatie is noodzakelijk in het kader van de 

beoordeling van de risico’s verbonden aan deze substanties, alsook voor het onder controle 

brengen ervan” (EMCDDA, 2011c). 


Referenties 

Algemene Cel Drugbeleid 2012, Strategische nota “Legal Highs” 

(http://www.health.belgium.be/eportal/Myhealth/Risksanddiseases/Healthrisks/drugspolicy/in 

dex.htm?fodnlang=nl) 

Cardoen, D., Berten, H., & Vettenburg, N. (2011). Alcohol- en softdrugsgebruik in Brussel. In: 

Jong in Brussel. Bevindingen uit de JOP-monitor Brussel., N. Vettenburg, M. Elchardus, & J. 

Put, eds.,. pp. 349-382. Acco, Leuven. 

Casero, L., Rwubusisi, M., Pozza, M., Vanhuyck, C., Dal, M., & Bastin, P. (2008). Elaboration 

d'un cadastre des actions de prévention des assuétudes et de réduction des risques liés à 

l'usage de drogues subsidiées par les pouvoirs publics en Communauté française., Eurotox, 

European Monitoring Centre for Drugs and Drug Addiction (2009). Risk assessment of new 

psychoactive substances: operating guidelines, EMCDDA, Lisbon. 

European Monitoring Centre for Drugs and Drug Addiction (2011a). EMCDDA Drug Profiles 

[online]. Available: http://www.emcdda.europa.eu/drug-profiles 

European Monitoring Centre for Drugs and Drug Addiction (2011b). Report on the risk 

assessment of mephedrone in the framework of the Council Decision on new psychoactive 

substances, EMCDDA, Lisbon. 

European Monitoring Centre for Drugs and Drug Addiction (2011c), Responding to new 

psychoactive substances, in Drugs in focus, Lisbon: EMCDDA 

European Monitoring Centre for Drugs and Drug Addiction (2011d), ‘Online sales of new 

psychoactive substances/‘legal highs’: summary of results from the 2011 multilingual 

snapshots’ at: http://www.emcdda.europa.eu/publications/scientific-studies/2011/snapshot 

European Monitoring Centre for Drugs and Drug Addiction and Europol (2011). EMCDDA- 

Europol 2010 Annual Report on the implementation of Council Cedision 2005/387/JHA 

[online]. Available: http://www.emcdda.europa.eu/publications/implementation-reports/2010 

Europees Parlement en Raad van Europa. Verordening (EEG) Nr. 1920/2006 van 12 

december 2006 betreffende het Europees Waarnemingscentrum voor drugs en 

drugsverslaving (herschikking). Officieel Publicatieblad van de Eruoepse Unie L 376/1- 

L376/13[27 December 2006]. 2006. 27-12-2006. 

Federale Overheidsdienst Volksgezondheid, Veiligheid van de voedselketen en Leefmilieu 

(29-6-2003). Koninklijk besluit betreffende het informeren van het Belgisch Focal Point van 

het Europees informatienetwerk over drugs en drugsverslaving. 

Federale Overheidsdienst Volksgezondheid, Veiligheid van de voedselketen en Leefmilieu 

(17-10-2006). Koninklijk besluit tot wijziging van het koninklijk besluit van 29 juni 2003 

betreffende het informeren van het Belgisch Focal Point van het Europees informatienetwerk 

over drugs en drugverslaving. 

Gisle L, Hesse E, Drieskens S, Demarest S, Van der Heyden J, & Tafforeau J. (2010). 

Enquête de santé, 2008. Rapport II – Style de Vie et Prévention., Institut Scientifique de 

Santé Publique, Bruxelles. 


Godin, I., Decant, P., De Smet, P., Favresse, D., & Moreau, N. (2011). EMCDDA ST2 Heatlh 

behaviour in School-Aged Children 2010. Lifetime, last 12 months and last 30 days 

prevalence tables., Universié libre de Bruxelles, Service d'Information Promotion Education 

Santé, Brussels. 

Hublet, A., Vereecken, C., & Maes, L. (2011). Studie Jongeren en Gezondheid 2010 (Health 

Behaviour in School-aged Children)., Universiteit Gent - vakgroep Maatschappeljke 

Gezondheidkunde, 

Kinable, H. (2009). VAD-leerlingenbevraging in het kader van een drugbeleid op school : 

syntheserapport schooljaar 2007-2008. 

Kinable, H. (2011). VAD-leerlingenbevraging in het kader van een drugbeleid op school : 

syntheserapport schooljaar 2009-2010., VAD, Brussels. 

Lombaert, G. (2010). Middelengebruik bij 12 tot 18-jarige scholieren in Brugge, De Sleutel, 

Gent. 

Nutt, D., King, L.A., Saulsbury, W., & Blakemore, C. (2007). Development of a rational scale 

to assess the harm of drugs of potential misuse. Lancet, 369, 1047-1053. 

Raad van Europa. Verord. Raad E.G. nr. 302/93 van 8 februari 1993 tot oprichting van een 

Europees Waarnemingscentrum voor drugs en drugsverslaving. PB.L afl. 36[12 februari 

1993], 1-8. 1993. 026 CI1. 

Rosiers, J. (2010). Partywise. Kwantitatief luik uitgaansonderzoek 2009 [online]. Available: 

http://www.vad.be/media/474471/pw_trendonderzoek_09.pdf 

Rosiers, J., Hublet, A., Van Damme, J., Maes, L., & Van Hal, G.r. (2011). In hogere sferen? 

Volume 2. Een onderzoek naar het middelengebruik bij Vlaamse studenten. Universiteit 

Antwerpen Antwerp. 

The Gallup Organisation. (2011). Flash Eurobarometer N° 330. Youth attitudes on drugs. 

Analytical Report, The Gallup Organisation, Hungary. 

Unstats (2011). United Nations Statistics Division-Standard country and area codes 

classification [online]. Available: 

http://unstats.un.org/unsd/methods/m49/m49regin.htm#europe 

Van Hal, G., Rosiers, J., Bernaert, I., & Hoeck, S. (2007). IN HOGERE SFEREN? Een 

onderzoek naar het middelengebruik bij Antwerpse studenten, Universiteit Antwerpen, 

Antwerpen. 

Van Havere, T. (2004). Partywise: Kwalitatief onderzoek naar trends in druggebruik in het 

uitgaansleven - 2003., VAD, Brussels. 

Van Havere, T. (2006). Partywise: Kwalitatief onderzoek naar trends in druggebruik in het 

uitgaansleven - 2005., VAD, Brussel. 

Van Havere, T. (2008). Kwantitatief en kwalitatief uitgaansonderzoek. 2006 & 2007., VAD, 

Brussel.

Nieuwe psychoactieve substanties in België (2005-2011)

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?