5 jaar columns - Machinistlog.nl

5 jaar columns
Opkomst en ondergang van een columnist bij NS
Beste columns voor NS-publicaties. Juni 2007 - juni 2012.
Columns en inleidende verhalen van een hartstochtelijk machinist
Machinistlog.nl • 5 jaar columns
Geert König

Geert König - 5 jaar columns
Inhoudsopgave
Inleiding 4
Brandend zand 8
Tolerant 11
Foutje? Bedankt! 12
Hardlopers: doodlopers? 13
De baard van Sinterklaas 14
De Jongens 16
Als een zwaan 17
Waarschuwing Nachtnet 18
Vrijbuiters en Vazallen 19
Requiem 20
Pianoman 1 21
Pianoman 2 22
Nieuw personeel 23
Frontaal 24
E.H.B.O. 25
Communication Breakdown 26
Volg de leider 27
Nieuwe woorden leren 28
Zomaar Zomer 29
Paralympics 30
Rood! 31
Elfenbankje 32
Dirigent 33
Doping 34
Boy in the Bubble 35
Vroeger 36
De Tweede Viool 37
De Leidtoon 38
Groepsgeest 39
Treinschrijven 40
L.O.T.U.S. 41
Tijd Vliegt 42
Machinistlog.nl • 5 jaar columns 2

Geert König - 5 jaar columns
Weeseendjes 43
Vooruit, achteruit 44
Gele Kaart 45
Rapture 46
Slecht contact 47
Vloeibare tijd 48
Treinfilosofie 49
De slak en de kersenboom 50
Koyaanisqatsi 51
De parabel van de stuurstroomsleutel en de remkraan 52
Twitter 53
Everzwijn en Toverdrank 54
Oud en Nieuw 55
Doorstroming 56
De trein rijdt! 58
Vasten 59
Titaantjes 61
Jong 62
Vrijheid 63
Blind Date 64
In de naam van de Vader 65
Per Spoor 67
ETMET 68
Surprise 69
De Verhalenverteller 70
Machinist van het eerste uur 71
Alice in Wonderland 72
De Dienstindeler 73
Fantastic Voyage 74
De sleutel tot succes 75
Ondergang 79
Glazen Sneeuw 81
Circle of life 84
De dood van masjinist 85
The Crow 92
Hoofdletter A 93
Machinistlog.nl • 5 jaar columns 3

Geert König - 5 jaar columns
Inleiding
De columnist (1)
Er zijn vaardigheden en beroepen die je niet kunt leren, maar die al voor je
geboorte door je bloed stromen. Geheime codes, opgesloten in het DNA van
zowel je vader als je moeder, door de wonderen der natuur in stukken gereten,
passioneel door elkaar geschud, in brandende hartstocht versmolten, gearresteerd
en na aankomst in de cel direct aan het werk gezet. Deadline over negen
maanden. Aan de lopende band worden aminozuren aan elkaar gelast tot
eiwitten, in een door het nieuwbakken DNA bepaalde volgorde. Sequenties die
elkaar versterken als golftoppen op een woeste zee bij springvloed. Springvloed,
zo kun je de geboorte van een natuurtalent dan ook het beste beschrijven.
Deze baby’s huilen niet tijdens de geboorte, maar schreeuwen hun roeping
uit: Pianist! (gebroeders Jussen,) Opera! (Faroukh Bulsara) of As’nout!
(de kleine Wubbo had moeite met de letter r.) Of ik zelf iets heb geroepen weet
ik niet meer. Ik had iets teveel water in mijn oren.
Ik herinner me in ieder geval nog dat ik als klein jongetje plat op mijn buik in de
woonkamer lag, schrift voor me op de grond en knauwend op een pen. Het
schrift had bruine en gele, licht psychedelisch gebogen vormen op de kaft. Typisch
jaren zeventig. Niet geheel toevallig, want dit speelde zich ook af in de
jaren zeventig. Ik was een boek aan het schrijven en zocht naar de spelling
van het woord ‘ring.’ Ik had op school nog geen dubbelklanken gehad – ik
weet ook niet of het dubbelklanken heten, maar je begrijpt vast wat ik bedoel –
en twijfelde tussen ‘rin’ en ‘rim.’ Ervan overtuigd dat ik alle letters kende – en in
feite was dat ook zo – besloot ik het op ‘rin’ te houden, maar de twijfel bleef
knagen en erg groot was ik voor mijn leeftijd toen niet. Het was een offer en ik
moest een forse weerstand overwinnen, maar uiteindelijk schakelde ik een
deskundige in:
‘Mama, hoe schrijf je ring?’
Hoe het verhaal verder gaat, weet ik niet meer. Ik heb het schrift boos in de
vuilnisbak gegooid toen ik erachter kwam dat ene Tolkien al een Lord of the
Rings geschreven had. Pas als middelbare scholier kreeg ik te horen dat ik
inderdaad te laat geboren was.
Ruim voordat ik als zesjarige mijn eerste boek schreef en vernietigde, drong
echter een mysterieuze machinist mijn leven binnen. Met de hele familie waren
we op vakantie geweest naar een plaats in het noorden van Italië. Met de
autoslaaptrein vertrokken we vanuit Zwitserland weer terug naar huis. Ik herinner
het me als de dag van gisteren. Het was de dag dat ik mijn tweelingbroer
verloor.
Het was donker en we stonden met het busje voor een gesloten slagboom te
wachten. Daar stonden we waarschijnlijk al een tijdje, want iedereen in de auto
sliep, behalve ik en mijn broer. In de verte stond iemand in uniform naar ons te
Machinistlog.nl • 5 jaar columns 4

Geert König - 5 jaar columns
zwaaien. Wij zwaaiden vrolijk terug, onze ouders sliepen rustig door. Het was
een indrukwekkend gezicht, de contouren van de trein, rood knipperende lichten
en de fluisterende stilte van het duister. We schrokken niet eens toen iemand
op het raampje tikte en de deur opende. Hij zei geen woord, stak alleen
zijn hand uit. Mijn broer en ik keken elkaar een ogenblik aan, meer afscheid
zat er niet in. Ik stapte uit en liep met de machinist mee. Langs de trein met
een ontelbaar aantal wagons, tot we bij de cabine kwamen. Hij tilde me een
stukje op, tot mijn voeten op de onderste trede stonden.
Mijn tweelingbroer maakte ondertussen mijn ouders wakker en die reden, onder
begeleiding van de giftige blik van een spoorbeambte die al tien minuten
vergeefs stond te zwaaien, het autogedeelte van de trein op. Mijn ouders hebben
nooit iets van de vermissing van een halve tweeling gemerkt.
Ik en mijn tweelingbroer passeren elkaar nog regelmatig. We wisselen echter
nooit een woord, dat zou de betovering doorbreken. Het grootste verschil tussen
mij en mijn broer, is onze leeftijd. Hij wordt wel ouder, ik niet. Of nauwelijks.
En dat terwijl voor hem de tijd stilstaat en voor mij de wijzers van de klok
niet bij te houden zijn. Maar wat betekent tijd in een rijdende trein?
*-*-*
Op de basisschool kwam de
schrijver nog redelijk goed uit de
verf. Vooral als bedenker van korte
toneelstukjes die hij, meestal
met twee klasgenoten die ook in
zijn straat woonden, op vrijdagmiddag
in première bracht. Zijn
opstellen zaaiden eerder tweedracht.
Aan het eind van elk jaar
maakte hij een klassenfoto in
woorden. Daarbij schuwde hij niet
namen te noemen van slechte rekenaars
die oneindig lang aan het
bord stonden te treuzelen of kinderen
die niet konden lezen. Nee,
hij was niet het aardigste jongetje van de klas.
Toch kreeg hij de hoofdrol in de eindmusical. Niet meteen bij het verdelen van
de rollen, maar een paar weken voor de uitvoering, toen bleek dat de oorspronkelijke
hoofdpersoon de tekst niet van buiten geleerd kon krijgen. Hij wilde
die rol wel overnemen, mits hij enkele passages aan mocht passen. Dat
mocht uiteraard niet van de leraren en dus repeteerde hij keurig de tekst uit
het boekje om tijdens de enige opvoering enkele zinnen niet uit te spreken en
een stukje te improviseren. Tot grote schrik van de overige acteurs, die niet
meer wisten wanneer ze aan de beurt waren, daardoor veel te vroeg het einde
aankondigden of huilend van het toneel liepen. Wat dan weer precies in het
verhaal paste en hem een daverend applaus van het publiek en een daverend
boe-geroep van achter het decor opleverde. Nee, hij was niet het aardigste
jongetje van de klas. Dat realiseerde hij zich echter pas twee jaar later, toen
Machinistlog.nl • 5 jaar columns 5

Geert König - 5 jaar columns
een docent Nederlands het hem – en de rest van de klas – met een moker via
zijn oren zijn hersenen binnensloeg. Maar dat is een heel ander verhaal.
Op de middelbare school ontmoette de schrijver de liefde van zijn leven, een
liefde die hij eeuwige trouw heeft gezworen en die hij nog nooit heeft bedrogen.
Vooral toen hij bij een groot harmonieorkest ging spelen beheerste muziek
zijn leven. Hij had nog steeds een hekel aan mensen die niet presteerden
en het niveau naar beneden haalden, maar hij schreef het niet meer op. Het
harmonieorkest werd uitgebreid met een blaaskapel, twee blaaskapellen, een
evenementenorkest, bigband, jazzorkest en gelegenheidsgezelschappen. Een
wonder dat hij tijd vrij kon maken om zijn eindexamen te doen. En nog te slagen
ook. Links en rechts studeerde hij wat, deed een enkel tentamen – al dan
niet aan de universiteit waaraan hij op dat moment placht te studeren - en als
bioinformuzimedicompomaticanist een beroep zou zijn, was hij nog afgestudeerd
ook.
Na vele omzwervingen, soms over hoofdwegen, meestal over nauwelijks
zichtbare zandpaden, zwemmend grote rivieren en zelfs zeeën overstekend
maar nooit gebruik makend van de snelweg, besloot hij op een dag machinist
te worden. Zonder ook maar de geringste twijfel ging hij de procedure in en
kwam er geüniformeerd weer uit. Met zijn tas al ingepakt wachtte hij geduldig
tot de opleiding zes maanden later zou beginnen. Drie dagen daarna voelde
hij zich een volleerd machinist. Door de nogal trage levering van diploma’s,
certificaten en bevoegdheidsbewijzen, duurde het echter nog bijna twee jaar
voordat hij zijn eerste solo-rit mocht rijden. Daarbij drongen metalen delen van
de loc zijn lichaam binnen, maakten zijn zenuwen verbinding met de boordcomputer
en versmolt zijn linkervoet met het dodeman-pedaal. Nadat de loc
van zijn bloed gedronken had en er olie voor op de wond had gewreven, werden
machine, machinist en menselijke geest een onscheidbare drie-eenheid.
*-*-*
Er zijn vaardigheden en beroepen die je niet kunt leren, maar die al voor je
geboorte door je bloed stromen. Geheime codes, opgesloten in het DNA van
zowel je vader als je moeder, door de wonderen der natuur in stukken gereten,
passioneel door elkaar geschud, in brandende hartstocht versmolten, gearresteerd
en na aankomst in de cel direct aan het werk gezet. Deadline over negen
maanden. Aan de lopende band worden aminozuren aan elkaar gelast tot
eiwitten, in een door het nieuwbakken DNA bepaalde volgorde. Sequenties die
elkaar versterken als golftoppen op een woeste zee bij springvloed. Springvloed,
zo kun je de geboorte van een natuurtalent dan ook het beste beschrijven.
Deze baby’s huilen niet tijdens de geboorte, maar schreeuwen het uit:
Stinkend rijk! - of stinkend lijk, dat was niet goed te verstaan – (Pieter
Storms,) Tief ist ihr Weh! (Jard van Nes) of Vleugels! (Jaap van Zweden.) Of
ik zelf iets geroepen heb als masjinist! dat weet ik niet meer. Ik had iets teveel
water in mijn oren.
Als jongetje van twee of drie jaar oud, wachtten we met de hele familie op de
trein die ons van Zwitserland naar huis zou brengen. Het was donker buiten,
maar de trein werd spookachtig verlicht door rood knipperend licht. Er werd op
het raam getikt. Direct daarna opende een vreemde schaduw de deur en stak
Machinistlog.nl • 5 jaar columns 6

Geert König - 5 jaar columns
zijn hand naar binnen. Mijn broer keek me nog één keer aan en ging met hem
mee. Ik heb de meest idiote streken uit moeten halen om mijn ouders ervan te
overtuigen dat ik toch echt een tweeling was. Ik heb mijn broer nooit meer gezien,
maar als ik ’s avonds mijn trompetpartijen oefende, fluisterde hij soms
iets tegen me in de echo van de klank.
Na min of meer ‘succesvol’ enkele baantjes beoefend te hebben, koos ik voor
het vak van machinist. Muziek had ik al grotendeels achter me gelaten. Teleurgesteld
dat het niveau keer op keer naar beneden moest worden bijgesteld
om voldoende inkomsten te genereren om sponsoren te vervangen, goed
geïsoleerde repetitieruimtes te bekostigen en nieuwe muziek te kopen. De
muzikant in mij kon ik nog redelijk goed in bedwang houden, de Creator vocht
zich echter een weg naar buiten. Om inspiratie op te doen, kon ik hem twee
jaar koest houden door elke vrije minuut te lezen. Ik las alles van de eerste tot
de laatste letter; literatuur, filosofische en andere wetenschappelijke publicaties,
thrillers, horror en sciencefiction, tot het etiket van een pot pindakaas.
Totdat er iemand met een hamer op de binnenkant van mijn schedel sloeg en
riep: Zo is het genoeg, jouw beurt.
Heel voorzichtig typte ik een reactie op het krantenbericht dat een aantal treinstations
klassieke muziek wilde inzetten om jongeren te verjagen. Ik durfde er
niet eens mijn naam onder te zetten en tekende met Mozart, Beethoven, Mahler
en Sjostakovitsj. Mijn grote teen kwam eraan te pas om de mail te verzenden,
mijn handen weigerden omdat ze bang waren hun vingers te branden.
Het stukje werd echter enthousiast door de Koppeling – in die tijd nog een wekelijkse
bedrijfskrant voor - maar ook door – alle lagen van NS.
Desondanks duurde het tot 2007 voordat ik mijn eerste echte column instuurde.
Nu weigerden zelfs mijn tenen en werd de mail verstuurd door een potlood
tussen mijn tanden. Het was namelijk mogelijk er een puntje van kritiek in te
lezen, hoewel het als inspirerende tekst bedoeld was. De hoofdredactie van de
Koppeling had echter helemaal geen moeite met licht opruiende teksten, integendeel,
een goede column was juist bedoeld om tweedracht te zaaien en
discussie op te roepen. Over een verhaaltje waar iedereen het mee eens was,
werd nooit gepraat.
Gesterkt door deze reactie werkte ik gestaag verder. De Koppeling kwam nog
maar eens per twee weken uit. Ik had het geduld niet om steeds zes tot acht
weken te moeten wachten, weken waarin de twee vaste schrijvers en eventueel
een gastcolumnist aan de beurt waren, en begon mijn verhaaltjes op een
website te verzamelen; de geboorte van Machinistlog.nl.
Geleidelijk aan werden er minder gastcolumnisten ingezet en werd ik gevraagd
mijn mening over bepaalde onderwerpen te ventileren. Het onderlinge
vertrouwen groeide en Judith Zeeman, inmiddels hoofdredacteur, durfde het
zelfs aan mij een column te laten schrijven bij het aantreden van Bert Meerstadt
als President-directeur. Ik schreef er – toch een beetje rekening houdend
met afwijzing – twee, die beide gepubliceerd werden.
Wordt vervolgd
Machinistlog.nl • 5 jaar columns 7

Geert König - 5 jaar columns
Brandend zand
Het prille begin
AMSTERDAM - Het clusterstation is een hok met geblindeerd glas in de stationshal.
Je kunt wel naar buiten kijken, maar niet naar binnen. In de hal is een
dikke lijn getrokken. Rechts is de hal van het gemeentevervoerbedrijf GVB,
links behoort toe aan de NS. Rechts is het beduidend schoner. De NS exploiteert
er een winkel, Wizzl. Sinds de jaarlijkse schadepost aan diefstal de zestigduizend
gulden oversteeg, staat er permanent een bewaker.
In de hal houdt politieagent en 'buurtregisseur' Cees van de Roer kantoor. Hij
heeft een geluidsinstallatie van honderdduizend gulden laten ophangen. Sinds
er klassieke muziek klinkt, mijden de jongens de hal. 'Maar ik moet toegeven,
de overlast is niet minder geworden', erkent Van de Roer.
UTRECHT - Op station Utrecht Overvecht klinkt sinds deze week vanaf negen
uur ’s avonds Bach op de perrons. Na een korte proef met klassieke muziek
op station Gouda willen ProRail en NS met een uitgebreide proef op dit station
bekijken of reizigers zich veiliger voelen als er Bach klinkt. Wellicht zoeken
hangjongeren dan een andere plek, zo is de gedachte.
Op Utrecht Overvecht zijn ook andere maatregelen genomen, zoals meer cameratoezicht,
meer verlichting en de plaatsing van dodehoekspiegels.
‘NS en ProRail hadden aan reizigers gevraagd of ze zich prettig voelden op
diverse stations. Hieruit bleek dat station Utrecht Overvecht niet als prettig
werd ervaren. ‘Met name vanwege hangjongeren’, aldus een woordvoerder
van ProRail.
Het draaien van klassieke muziek was al eerder ingezet om het gevoel van
veiligheid te vergroten, in onder meer een aantal winkelcentra. ‘Hopelijk vinden
hangjongeren het minder stoer om op een station met de sfeer van deze muziek
te zijn.’
***
(Beide citaten komen uit de Volkskrant)
Na deze en gelijksoortige artikelen in kranten, tijdschriften en zijn eigen Koppeling,
besloot de columnist dat het tijd werd om in te grijpen. Hij hield van bijna
alle muzieksoorten, zeker ook van Klassieke muziek. Het liefst de moderne
variant daarvan, maar muziek van Philip Glass of Joey Roukens verwachtte hij
op treinstations niet te horen. Met Klassiek bedoelde men over het algemeen
oude componisten als Bach en Mozart. Muziek van Barok tot en met Klassiek,
waarbij Klassiek hier in een andere betekenis gebruikt werd dan Klassiek in
Klassieke muziek… Laat maar.
Machinistlog.nl • 5 jaar columns 8

Geert König - 5 jaar columns
Hij kroop in zijn pen, dat wil zeggen; hij startte zijn computer op en componeerde
zijn eerste bijdrage aan Spoorloos, waarin het op 10 juni 2005 te lezen
was:
Brandend zand
Geachte dames en heren van de Nederlandse Spoorwegen,
Heerlen konden wij nog door de vingers zien, maar nu ook Amsterdam aan de
beurt komt, gaat u toch echt te ver. Onze levens lang hebben wij gezwoegd
om de mensheid te verpozen, te onderwijzen, te laten nadenken, op te winden
en te ontroeren met onze muziek. De intensiteit waarmee ik mijn eigen Requiem
componeerde, heeft mijn leven aanzienlijk bekort. Mijn vriend, Ludwig
van B. (let op: VAN B. En niet zoals velen denken VON B.) zaagde de poten
onder de piano vandaan om de trillingen via een houten vloer te voelen. Hij
was doof, maar zo groot was de drang tot componeren. Met heel zijn lichaam
schreef hij zijn Negende Symfonie, waarvan een deel tegenwoordig in dienst
is als Europees Volkslied!
En nu wordt ons levenswerk gebruikt om mensen van stations te verjagen?!
Zoals Fons Jansen het ooit verwoordde: als wij nog zouden leven, zouden wij
ons omdraaien in onze graven. Het voelt alsof u ons de Derde Hamerslag van
het Noodlot opnieuw toedient. Zoekt u dat zelf maar op onder de Zesde van
Mahler.
Wij stellen voor dat u in plaats van Klassieke Muziek (let op de hoofdletters)
een koortje van treinpersoneel Brandend zand laat zingen. Dan krijgt u de
reiziger ook wel weggejaagd.
Met (echte) muzikale groet,
Wolfgang Amadeus M.
Ludwig van B.
Gustav M.
Dmitri Dmitrijevitsj S.
In week 38 van 2007 nam Wolfgang Amadeus nog een keer contact op met de
columnist om zijn waardering te uiten voor een hoofdconducteur en amateurmuzikant.
Hoewel deze fluitende hc enkele malen zeer negatief bejegend werd
in Spoorloos, was Wolfgang zo enthousiast dat hij zelfs vergat anoniem te blijven.
Machinistlog.nl • 5 jaar columns 9

Geert König - 5 jaar columns
Fluitconcert III
Beste mensen van de Nederlandse Spoorwegen,
Met genoegen lezen wij hier in de componistenhemel, door het team van
Monty Python zo uiterst geestig Decomposing Composers genoemd, Spoorloos
en bijzonder verheugd ben ik vanwege het feit dat er nu al tweemaal een
stukje in heeft gestaan over een fluitconcert. Zelf denk ik bij een fluitconcert
direct aan mijn eigen Concert voor fluit en harp met orkest in C groot KV
299, maar het werk waarom het in Spoorloos draait zal waarschijnlijk wel een
modern stuk zijn, daar het maar voor één fluit solo is. Misschien iets van John
Cage? Ik zal het hem over een tijdje eens vragen als hij zich niet meer te modern
voor ons vindt. Hij heeft nog niet door dat avant-garde in alle eeuwigheid
onzin is.
Mijn oprechte waardering gaat echter uit naar de hoofdconducteur waarover
beide stukjes gaan. Dat moet een muzikant in hart en nieren zijn. Om een
goed fluitconcert neer te zetten moet namelijk aan twee eisen worden voldaan.
Ten eerste moet het instrument goed op temperatuur zijn. Dat is bij de
meeste conducteurs dik in orde. Het fluitje wordt lekker warm in de broekzak
gedragen of liefdevol aan een kettinkje om de hals gehangen, dicht tegen het
lichaam.
Ten tweede moet de uitvoerende de compositie van binnen en buiten kennen.
En daarvoor is oefening nodig. Heel veel oefening. En dat deze hoofdconducteur
zelfs tijdens de uitoefening van zijn vak elk vrij moment benut om
zijn kunde te vergroten, vervult mij met een diep respect.
Ik zou zeggen, ga zo door. En mocht uw tijd ooit gekomen zijn, dan nodig ik u
graag hierboven uit voor een goed muzikaal gesprek.
Met de meest vriendelijke groeten aan iedereen bij de NS,
W.A. Mozart.
Machinistlog.nl • 5 jaar columns 10

Geert König - 5 jaar columns
Tolerant
Een lesje in vriendelijkheid
MIJN ALLEREERSTE COLUMN IN DE KOPPELING (JUNI 2007)
Ik woon sinds kort in een nieuwbouwflat.
Een flat met de nodige kinderziektes.
Er woont ook een oude Aziatische
man. Hij loopt moeilijk, vaak
met een stok, maar hij lacht altijd
even vriendelijk. En is hij eerder bij
de deur, dan houdt hij die voor je
open.
Tijdens de laatste zuidwesterstorm
lekte het gebouw op vele plaatsten.
Bij sommige mensen kwam het regenwater met emmers tegelijk naar binnen.
Zo ook bij deze oude man. Ik kwam hem tegen bij de liften. Hij was gestoken
in veel te grote rubber laarzen, had een emmer in zijn ene en een dweil in zijn
andere hand. En een grote glimlach op zijn gezicht. Vriendelijk groette hij mij.
Terwijl andere bewoners druk gebarend tegen elkaar aan het klagen waren,
vroeg ik hem: ‘U hebt zo te zien flink wat schade opgelopen, hoe kunt u daar
zo kalm en rustig onder blijven? In Nederland worden enorme bedragen uitgegeven
aan cursussen klantvriendelijkheid. Iemand als u zou er een kapitaal
mee kunnen verdienen. Waar hebt u dat zelf geleerd?’
Hij antwoordde: ‘Niet één leraar heeft mij onderricht gegeven in vriendelijkheid,
maar ik ontving mijn lessen van vele leraren, en ik leer nog steeds. Mijn leraren
zijn alle onvriendelijke mensen. Ik let goed op en onthoud welke gedragingen
mij niet bevallen in hun omgang met mij, en ik tracht altijd in de omgang
met andere mensen juist die gedragingen te vermijden.”
Hij knikte en stapte de lift in, terwijl op de achtergrond andere bewoners zich
luidkeels beraadden op juridische stappen tegen de woningbouwvereniging.
Machinistlog.nl • 5 jaar columns 11

Geert König - 5 jaar columns
Foutje? Bedankt!
Een Boeddhistische vertelling
KOPPELING - JULI 2007
“Vroeger liep hij er de kantjes af, maar nu hij iets te zeggen heeft, heeft hij op
iedereen iets aan te merken.”
Wie kent er niet iemand over wie zoiets gezegd wordt. Een collega die een
hogere positie heeft verworven of een oud-collega die door splitsing van onderdelen
nu bij een ander bedrijf werkt. Een buschauffeur vertelde me dat er
regelmatig controles worden gehouden. “Als iemand als controleur begonnen
is, is er niets aan de hand, maar als diegene zelf chauffeur is geweest, maak
dan je borst maar nat. Die valt over de kleinste dingen.”
Ik dacht dat dat met machtsmisbruik te maken had. Wat heb je immers aan
macht, als je die niet laat gelden?
Tot ik het boeddhistische verhaal van de vijf klokken hoorde. Daarin wordt verteld
over een waard die een wijze om raad vraagt over zijn restaurant. Ondanks
de redelijke prijzen, de vriendelijke bediening en de gezellige inrichting,
blijven de klanten weg. De wijze zegt hem de naam van het restaurant te veranderen
in ‘De vijf klokken’ en vervolgens zes klokken boven de ingang op te
hangen. De waard vindt het absurd en bovendien is ‘De Zevenster’ al generaties
in de familie, maar toch volgt hij de raad op. Een maand later zoekt hij de
wijze verheugd opnieuw op. Zijn restaurant zit iedere dag vol, omdat elke reiziger
die voorbij komt, naar binnen loopt om de fout onder de aandacht te
brengen, in de veronderstelling dat nog niemand deze had bemerkt. Eenmaal
binnen raken ze onder de indruk van de vriendelijke ontvangst en blijven er
iets nuttigen.
Er is niets dat het eigen ego meer behaagt dan fouten van anderen te corrigeren.
Machinistlog.nl • 5 jaar columns 12

Geert König - 5 jaar columns
Hardlopers: doodlopers?
Taoïsme
KOPPELING - JULI 2007
Sprinter in de nacht
Wie tijdens de spits een stationshal in loopt, doet er goed aan met de stroom
mee te bewegen. Iedereen lijkt evenveel haast te hebben. In het gratis dagblad
Metro stond zelfs het verzoek om op de roltrap zoveel mogelijk rechts te
houden zodat de hardlopers links konden passeren. Waar vervolgens iemand
met een stopwatch op reageerde met de mededeling dat de roltrap er precies
dertien seconden over deed. Een tijdwinst van een seconde of vijf kan dus
voor iemand al aanleiding zijn een brief naar de krant te sturen.
Stilstand is achteruitgang! Een overbekende uitspraak van veel ondernemers.
Veranderen en veranderd willen worden, een geliefd onderwerp op menig
werkoverleg.
Ik voel me soms net die man over wie Zhuang Zi, grondlegger van het Chinese
Taoïsme, ongeveer 2500 jaar geleden aan Confucius vertelde:
Deze man was zo bang voor zijn eigen schaduw dat hij besloot ervoor weg te
rennen. Maar telkens als hij een voet op de grond zette zag hij dat zijn schaduw
hem moeiteloos volgde. Hij moest dus nog veel harder lopen. Hij rende
sneller en sneller… tot hij dood ter aarde viel.
Had hij eerst goed rond gekeken, dan had hij gezien dat waar hij begon te lopen
een grote boom stond die veel schaduw gaf. Was hij in de schaduw van
die boom gaan staan, dan was hij zijn eigen schaduw kwijt geraakt. En was hij
rustig tegen de stam gaan zitten, dan hadden zijn eigen stappen hem niet zijn
leven gekost.
Machinistlog.nl • 5 jaar columns 13

Geert König - 5 jaar columns
De baard van Sinterklaas
Wie kent hem niet?
EEN REACTIE OP DE KLEDINGVOORSCHRIFTEN - SEPTEMBER 2007
Ik ben deze zomer naar Spanje geweest.
Niet op vakantie maar op een
soort dienstreis. Het is bijna niemand
opgevallen want het stond op één van
de laatste bladzijden van een niet al
te betrouwbare krant, maar het stond
er toch echt: Sinterklaas zal dit jaar de
NS niet bezoeken. Omdat er geen reden
vermeld was, besloot ik zelf op
onder-zoek uit te gaan.
Henk en Henk waren het adres kwijt,
maar luid zingend: ‘Sinterklaas, wie
kent hem niet,’ werd ik in Madrid een
oud huis binnengetrokken door iemand
die zich Piet noemde. Deze
Zwarte Piet - die trouwens in zijn vrije
tijd opvallend bleekjes ziet - bracht me
naar een oude man met een lange
baard; de enige echte Sinterklaas.
‘Dus u bent van de NS?’ vroeg hij somber. Zonder op antwoord te wachten
overhandigde hij mij een klein boekje. De kledingvoorschriften.
‘Daar staat in dat mannen met baarden vies zijn,’ zei de Sint.
‘Nou, zo staat het er toch niet,’ probeerde ik voorzichtig, maar de Sint liet
me niet uitspreken.
‘Leer mij niet tussen de regels door lezen,’ siste hij. ‘Als ik twee identieke
verlanglijstjes zie, weet ik welk kind thuis verwend wordt en welk geslagen.
Dat is al honderden jaren mijn vak. Als er geschreven wordt dat baarden niet
representatief zijn en als je er per se toch een wil laten staan, of je die dan alsjeblieft
wel een beetje wilt verzorgen, dan lees ik dat mannen met baarden
vies zijn. Nou, mijn baard gaat net zo vaak onder de douche als de Sint zelf, of
dacht je dat ik mijn baard, als ik niet in Nederland ben, in de kast kan hangen?’
Hijgend ging de Sint zitten.
‘En dan nog wat, als het warm is in de machinekamer, dan gaat de mijter af
en de tabberd uit en ga ik niet eerst op teletekst kijken hoe warm het mogelijk
zou kunnen worden in De Bilt.’
Machinistlog.nl • 5 jaar columns 14

Geert König - 5 jaar columns
Ik wist niet goed wat ik moest zeggen. Hoe kun je iemand tegenspreken die
deze eeuw zijn zeventienhonderdste verjaardag viert. Dus gooide ik het over
een andere boeg.
‘Maar Sinterklaas, als er nu vijftig NS’ers zijn die niets tegen baarden hebben,
dan kunt u om hunnentwil toch het hele bedrijf bezoeken?’
De Sint bleef me even peinzend aankijken.
‘Of vijfenveertig,’ probeerde ik zachtjes. Sinterklaas barstte in lachen uit.
‘Dat boek ken ik,’ riep hij uit. ‘Nu ga je afdingen tot tien en verder durf je
niet. Dat is gedicteerd door mijn grote baas!’
Hij bedaarde wat en ging toen verder.
‘Ik ben maar een eenvoudige bisschop maar je hebt gelijk, ik zal óók vergevingsgezind
zijn. Bovendien heb ik wel iets met treinen.’ Er verscheen een
glimlach op zijn gezicht.
‘Ik herinner me nog het feest bij de familie Hermans thuis. Met het hele gezin
speelden we treintje, de kleine Toon als locomotief voorop. Zo’n aardige
jongen, met heel weinig was hij al tevreden.’
De Sint staarde even in gedachte voor zich uit. Toen kreeg zijn blik iets boosaardigs.
Hij boog voorover, knipte een ouderwets scheermes open en zei met
zo’n satanische stem dat ik onwillekeurig mijn knieën bij elkaar kneep:
‘Maar de eerste de beste die ook maar iets over mijn baard zegt, die hoeft,
daar zal ik persoonlijk voor zorgen, zich de hele verdere maand december
geen zorgen meer te maken over overtollige lichaamsbeharing.’
ProRail zit in een klein ‘dipje’
Machinistlog.nl • 5 jaar columns 15

Geert König - 5 jaar columns
De Jongens
Kinderen langs het spoor
KOPPELING - SEPTEMBER 2007
Jim Heynen is een Amerikaan met
Nederlandse voorouders. Hij schrijft
korte, humorvolle verhaaltjes over het
leven van een aantal jongens op het
platteland. Kleine anekdotes over de
ontdekkingstochten van kinderen tot
een jaar of twaalf in hun omgeving.
Over de kip en de haan, oom Jack,
de blinde pony en de dood op de
boerderij. Niets moralistisch maar
verhaaltjes die je met een lichte tinteling
op je huid achterlaten.
Op een warme lenteavond in april werd ik door de treindienstleider gewaarschuwd
voor spelende kinderen langs het spoor. De politie was onderweg.
Toen ik beweging boven het hoge gras zag, zette ik de trein stil. Een groepje
van vijf of zes kinderen was met schepnetjes en emmers in de weer aan een
slootje tussen het spoor en een weiland. Dreigen met politie leek me wat overdreven
dus wilde ik ze vragen van het spoor weg te gaan. Het klonk meer als:
‘Nog wat gevangen jongens?’
‘Neuh,’ zei de oudste terwijl hij opkeek. ‘Maar misschien is het nog te vroeg
voor kikkervisjes.’
Hij keek wat argwanend naar de stilstaande trein en een langzaam naderende
van de andere kant. Dat moet toch een imponerend gezicht geweest zijn.
‘Maar we gaan het wat verderop proberen want volgens mij hebben jullie
schrik van ons.’
Ik bedankte hem vast voor de medewerking en zette de trein weer in beweging.
Ik wreef een keer over mijn arm. Jim Heynen zou er zo een verhaaltje
van kunnen maken; De jongens besloten die dag kikkervisjes te gaan vangen…
Machinistlog.nl • 5 jaar columns 16

Geert König - 5 jaar columns
Als een zwaan
Minimal music in complete duisternis
KOPPELING - NOVEMBER 2007
‘Deze jongedame wil je wat vragen,’ zei de conducteur. Aan de manier
waarop hij haar de cabine in leidde zag ik dat ze blind was.
‘Ik wil zo graag weten wat een machinist voelt tijdens het rijden,’ zei ze. Ik
dacht even na en zei toen:
‘Weet je wat minimal music is?‘
‘Jazeker,’ zei ze. ‘Hypnotische muziek die bestaat uit veel herhalingen maar
steeds een beetje anders klinkt.‘
‘Nou, zo is het op het spoor ook. Van biels naar biels verandert er niets,
maar van begin- naar eindpunt is een wereld van verschil.‘
‘Maar is dat dan niet saai? De hele dag naar ijzeren rails kijken?‘
‘Je mag ook naar links en rechts kijken,’ zei ik. ‘Vergelijk het met de vlucht
van een zwaan. Die heeft zijn ogen aan de zijkant van zijn kop. Bovendien is
het uitzicht elke dag anders, je ziet als het ware de seizoenen aan je voorbij
glijden.‘
‘Dat maakt je dan wel bewust van de tijd,’ zei ze treurig. ‘Elke winter besef
je dat er wéér een jaar voorbij is.‘
‘Je hoeft toch niet persé met de tijd mee te gaan? Als je kinderen in de
sneeuw ziet spelen mag je toch best terug gaan in je herinnering?’
Ze fronste haar wenkbrauwen en was even stil. Toen verscheen er een glimlach
om haar lippen.
‘Hypnotisch als een zwaan terugglijden in de tijd,’ fluisterde ze. ‘Het lijkt me
een mooi beroep.‘
‘Ja,’ zei ik, al had ik geen idee wat ze zich erbij voorstelde.
Machinistlog.nl • 5 jaar columns 17

Geert König - 5 jaar columns
Waarschuwing Nachtnet
De nacht is het domein van kwade geesten
BOORD & WAL - DECEMBER 2007
Onlangs zijn we door het management van Hoofddorp Opstel nog eens geattendeerd
op de icoon-module Veiligheid langs het spoor en dan vooral op het
in- en uitstappen. Minimaal drie contactpunten met het materieel houden en
het gezicht naar de trein. Nu wij ook nachtnet gaan rijden lijkt het me verstandig
nog eens te benadrukken: Dit geldt niet in de nacht!!
Velen fronsen nu hun wenkbrauwen. Maakt dat verschil dan? Slechts een enkeling
veert op en slaat met zijn wijsvinger enkele malen hard op dit papier:
‘Goed dat dit eens gezegd wordt.’
De nacht is méér dan het verschil tussen licht en donker, het is het verschil
tussen goed en kwaad. DE NACHT IS HET DOMEIN VAN KWADE GEES-
TEN. Vraag het maar eens aan de Surinamers onder ons. Zij zullen ’s nachts
nooit hun huis binnengaan met hun gezicht naar voren maar altijd rugwaarts.
Op deze manier kunnen kwade geesten hen niet volgen. Conducteurs hebben
dat goed begrepen en sluiten de deuren met hun blik op de nacht gericht,
maar hoe machinisten instappen, dat is de geesten verzoeken en menigeen
kent het gevoel niet alleen in de cabine te zijn.
Misschien kan hier middels een zakkaartje eens aandacht aan besteed worden?
Dat is tenslotte ook in het belang van de reiziger. Wie een machinist onhandig
achterwaarts de cabine ziet beklimmen weet in ieder geval zeker dat
de trein veilig gereden wordt. Tenzij hij zijn nek breekt bij het instappen natuurlijk.
Machinistlog.nl • 5 jaar columns 18

Geert König - 5 jaar columns
Vrijbuiters en Vazallen
Een Taoïstische vertelling in een moderne tijd
BOORD & WAL - NOVEMBER 2007
De directeur had al
nachtenlang slecht
geslapen. Nu de vakbonden
hun spijt hadden
betuigd over een
ondoordacht gezamenlijk
communiqué,
stond hij er weer alleen
voor. Moest hij
zijn werknemers strak
houden met kledingvoorschriften,verzorgingseisen
en andere
strikte regels, of kon
hij ze juist meer de vrije hand laten? Met een wedstrijd besloot hij de proef op
de som te nemen. Hij selecteerde twee teams en gaf hen een week de tijd om
ieder op één van de wanden van de ontvangstruimte van zijn kantoor een
muurschildering te maken. Het team Trouwe Vazallen liet direct penselen en
verf aanrukken, de Vrijbuiters begonnen met koffie, versnaperingen en grote
hoeveelheden zachte doeken.
Er speelde een waterig zonnetje door de ruimte toen de directeur een week
later de werken kwam beoordelen. De Vrijbuiters hadden er niet veel van gemaakt.
De wand blonk weliswaar als een spiegel door het vele poetsen maar
verder was er niets op te zien. Hij trok het gordijn open dat hij als afscheiding
op had laten hangen en keek naar het werk van de Vazallen. Dat was nog
eens een kunstwerk. Ze hadden zijn kantoor geschilderd, maar nu in een rustieke
omgeving met veel bos en een beekje. Hijzelf was met zijn gezin in een
hoekje afgebeeld. Toen hij zich omdraaide om de voor de hand liggende uitslag
bekend te maken, viel zijn mond echter open van verbazing.
In de heldere wand van de Vrijbuiters zag hij het schilderij weerspiegeld. Maar
door het spel van het invallend licht leek het nu te léven. Er stroomde echt water
door het beekje, achter de ramen van het kantoor werd gewerkt en hij zou
zweren dat er dieren door het bos struinden.
‘Hoe hebben jullie dát voor elkaar gekregen?’ stamelde hij fluisterend.
‘Door wat ze in het Taoïsme Wu Wei noemen,’ zei één van de Vrijbuiters.
‘Het niet-handelen. Het schilderij was altijd al aanwezig. Wij hebben het
slechts de ruimte gegeven waarop het zich kon manifesteren.’
Machinistlog.nl • 5 jaar columns 19

Geert König - 5 jaar columns
Requiem
Voor een gevallen blad
DAGBLAD DE PERS - OKTOBER 2008
Zodra ze uit de knop kwam, wist ze wat ze wilde: zo snel mogelijk groot worden
en de wereld ontdekken. Gulzig dronk ze van de sappen die haar via de
stam en steeds kleinere takjes bereikten. Veel te traag gingen de dagen voorbij.
Ze luisterde vol verlangen naar de aangedikte verhalen van jaarringen die
vertelden over lang vervlogen tijden toen de wereld in brand stond. Tijdens
voorjaarsstormen probeerde het jonge blad zich los te schudden om met de
wind mee te waaien op avontuur. Tijdens hevige regenbuien deed ze pogingen
om met de druppels mee te vallen. Allemaal tevergeefs. De boom waaraan ze
hing, hield haar stevig vast.
Toen ontdekte ze dat ze het vermogen had te ademen. Zodra de zon zich liet
zien zoog ze met alle kracht die ze in zich had kooldioxide naar binnen. De
zuurstof die ze uitademde bracht haar in hoger sferen en in gedachten vloog
ze ver boven de boom. Dagen waarop de zon zich niet liet zien, verveelde ze
zich eindeloos.
Naarmate ze ouder werd begon de drang om over de wereld te reizen af te
nemen. Ze genoot van de rust op een windstille dag. Ze voelde dat de sappen
niet meer zo gemakkelijk door haar heen stroomden en ook het ademen ging
haar niet meer zo goed af. Ze zag hoe haar familieleden langzaam vlammend
rood en oranje kleurden. Eén voor één daalden ze af naar de warme deken
aan de voet van de boom. Ze berustte in haar lot. Het was goed zo. Met haar
laatste adem voelde ze dat ze begon aan de reis waar ze haar hele jeugd van
gedroomd had. Een zuchtje wind droeg haar zachtjes weg van haar geboortegrond.
Ze merkte niet meer dat ze neerkwam op de koude, stalen rails van de spoorwegen.
Ze was er zich niet van bewust dat ze na haar dood voor veel ophef
zou zorgen. Gladde sporen, glijdende treinen, vierkante wielen, vertragingen
en geïrriteerde reizigers. Ze zou volgend jaar gewoon weer opnieuw geboren
willen worden.
Machinistlog.nl • 5 jaar columns 20

Geert König - 5 jaar columns
Pianoman 1
Boekenweekgeschenk 2008
KOPPELING - MAART 2008
Als je een schip wilt bouwen, trommel dan geen mensen bij elkaar om
voor hout te zorgen, orders te geven en het werk in te delen, maar roep
in hen het verlangen wakker naar de uitgestrekte, eindeloze zee.
Een citaat uit Citadelle van de Franse schrijver Antoine de Saint-Exupéry.
Omdat het vaak een onderdeel
is van een teambuildingopdracht,
laat ik het bouwen
van vaartuigen graag aan
anderen over; Ik houd niet zo
van opgelegde karaktervorming. Maar het verlangen naar de zee werd bij mij
gewekt toen daar op wonderbaarlijke wijze een pianoman uit te voorschijn
kwam. De man was verward en droeg een drijfnat pak met stropdas, waaruit
zorgvuldig alle merkjes verwijderd waren. Hij sprak geen woord maar speelde
fantastisch piano. Beroemdheden kwamen bij hem langs in de hoop via die
éne, universele taal, de muziek, contact met hem te maken. Een half jaar later
werd deze droom pas aan diggelen geslagen toen bleek dat deze mysterieuze
figuur slechts een knap toneelspelende simulant was.
Eén man bleef echter doordromen. De Nederlandse schrijver Hendrik Jan
Marsman, beter bekend als Bernlef. En vanaf 12 maart mogen we kennisnemen
van zijn verlangen naar de zee. Zijn ‘Pianoman’ is dit jaar namelijk het
boekenweekgeschenk. Even zal het stil worden op straat want zijn hoofdpersoon
zegt geen woord. Ik ben benieuwd hoe de droom zal eindigen want ik
kan me niet voorstellen dat Bernlef er een simulant van zal maken. Die stilte
zal trouwens 16 maart wel doorbroken worden als er met het boekenweekgeschenk
gratis gereisd mag worden. Met het recordaantal van 960.000 gedrukte
exemplaren, kan het best een drukke dag worden!
Machinistlog.nl • 5 jaar columns 21

Geert König - 5 jaar columns
Pianoman 2
Mens in de Machine
MACHINISTLOG - WEEK 14, 2008
Wonderlijke gebeurtenissen volgden op het verschijnen van de column Pianoman
in de Koppeling van maart. Het stukje begon met een citaat van de
Franse schrijver en piloot Antoine de Saint-Exupéry en prompt meldde de
Duitser zich die hem
in 1944 tijdens een
verkenningsvlucht
voor de geallieerden
had neergeschoten.
Hevig geëmotioneerd
vertelde de man in
het journaal dat hij
het nooit gedaan zou
hebben als hij geweten
had zijn lievelingsschrijver
in het
toestel zat.
Ook Bernlef lukte het niet de mens uit de machine te tillen. Zoals hij in interviews
had laten doorschemeren begon zijn boekenweekgeschenk heel anders
dan de geschiedenis van Andreas Grassl, de echte pianoman. Maar het lijkt
erop dat hij tijdens het schrijven van zijn verhaal vastliep en geen tijd meer had
om opnieuw te beginnen. Zijn pianoman eindigde daardoor, tegen de verwachting
in, wel degelijk als simulant, zonder dat Bernlef de kafkaiaanse situatie
wist te treffen waarin Andreas terecht gekomen was. Die wilde immers anoniem
blijven en werd tegen wil en dank wereldberoemd.
Hetzelfde geldt eigenlijk ook bij NS. Als vandalen een voorwerp op de rails
leggen doen ze dat niet om het personeel schrik aan te jagen. Als David tegen
Goliath wanen ze zich de overwinnaars van een machtige, zware tegenstander
als een trein. Als het NS lukt, in tegenstelling tot Bernlef en de Duitse piloot,
wél de mens in de machine te laten zien, zou dat een hoop ellende op het
spoor kunnen voorkomen.
Machinistlog.nl • 5 jaar columns 22

Geert König - 5 jaar columns
Nieuw personeel
Valkuilen in de sollicitatie-procedure
BOORD & WAL - MAART 2008
Wie kent ze niet? Schooljongens zijn het vaak nog. Net uit de plaatjesboeken
en nu klaar voor het echte werk. Trillend van opwinding wachten ze op het grote
moment, hun vinger op het knopje. Aan veiligheid wordt geen seconde gedacht.
Een onderbuikgevoel kondigt het naderende hoogtepunt aan. Een laatste
beweging en dan valt alle spanning van ze af. Moe maar voldaan zakken
ze in elkaar, maar dan staat de 1840 Enschede er ook prachtig op, en die zie
je niet iedere dag.
Ik heb het natuurlijk over fotografen op en langs het spoor. Als je dienst begint
zie je de eerste al over de perrons rondstruinen. Sommigen nemen de fotojacht
zo letterlijk dat ze zich in camouflagekleding in weilanden verstoppen of
zich vermommen als vissers aan een slootje. Maar het gevaarlijkst zijn de fotografen
die op gammele trapjes langs het spoor of half op overwegen staan.
Zo’n keukentrapje dat bij windkracht twee al kreunend lijkt te bezwijken en nu
300 meter met 140 kilometer per uur voorbijrazende trein moet zien te weerstaan.
Ik moet ondertussen al op menig foto staan met mijn ogen angstvallig
dichtgeknepen.
Je zou kwaad moeten worden op deze spotters maar ik kan eigenlijk alleen
maar medelijden voelen. Want als deze jongens op hun sollicitatiegesprek al
hun kennis tentoonspreiden staan ze na vijf minuten weer buiten. Zulke treinfanaten
zijn binnen NS niet gewenst. NS-personeel dat bij 1840 Enschede
hardop riep: ‘Die bestaat niet’ of nog erger: ‘De 1840 is de Steenwijk,’ heeft bij
het eerste gesprek dus heel behoorlijk toneel gespeeld!
Machinistlog.nl • 5 jaar columns 23

Geert König - 5 jaar columns
Frontaal
Schrik van elke machinist, of beroepsdeformatie?
BOORD & WAL - APRIL 2008
Het was donker buiten, echt donker. Niet het grijzige donker van de nacht,
maar echt zwart. Zo zwart als je alleen ziet tijdens een onbewolkte nacht in
een gebied waar weinig lichtvervuiling is.
Maar dat kon het ook niet zijn want er was
geen maan, ster of planeet te zien. Het was
alleen maar zwart.
We waren nog maar net van het station vertrokken
toen er plotseling drie frontseinen
voor me opdoken op slechts enkele meters
afstand. Hoewel ik zeker wist dat het niet
het geval was, was het eerste dat door me
heen schoot: Ik ben een rood sein gepasseerd,
dit wordt een aanrijding! Op het allerlaatste
moment gingen we echter door een wissel naar rechts. Ik had dat wissel
helemaal niet gezien maar wat veel erger was, ik had totaal niet gereageerd.
Ik had gewoon gewacht op wat onvermijdelijk leek. Ik had geen tyfoon
gebruikt, de dodeman niet losgelaten, zelfs geen poging gedaan mijn hand
naar de remhendel te bewegen. Onvergeeflijk, ik voelde me totaal ongeschikt
als machinist. Nog erger was het dat mijn moeder en mijn neefje van vier achter
mij zaten.
Mijn moeder stapte uiterlijk volkomen
onbewogen uit. Mijn neefje riep hard:
‘Nog een keer!’ Ik strompelde er wat
achteraan zodat ze niet zagen dat ik
nauwelijks op mijn knikkende knieën
kon blijven staan. We liepen terug
naar de ingang. Opnieuw langs dat
bord waarop stond: “Wereld 3, Stalen
Monsters. Niet geschikt voor kleine
kinderen.” Geen enkel waarschuwend
woord voor het rijdend personeel. Op
deze misser na toch wel een aanrader
hoor, dat Spoorwegmuseum.
Machinistlog.nl • 5 jaar columns 24

Geert König - 5 jaar columns
E.H.B.O.
is mijn lust en mijn leven
BOORD & WAL - MEI 2008
EHBO is mijn lust en mijn leven.
EHBO, mag ik de pleisters even?
Zo enthousiast als Herman Finkers over EHBO zingt, is het personeel meestal
niet over de jaarlijks verplichte herhaal-dag. Dat er toch best iets van te maken
is, bewees M. toen ik me op een maandagmorgen op de tiende verdieping van
de Groene Toren meldde. Probeer maar eens serieus een pop tot leven te
wekken als er iemand aan je schouder staat te trekken, luidkeels protesteert
dat tante Bep niet gereanimeerd wil worden en daarna in je oor fluistert dat ze
de enige erfgename is. Of er heel zielig naast gaat zitten, de arm van de pop
optilt en zegt:
‘Kijk, haar vingers zijn helemaal blauw en ze zitten aan elkaar vastgeplakt.’
Soms moet je een vervelende toeschouwer met lichte dwang verwijderen, was
de boodschap. Helder en op een ludieke manier gebracht. Ik ben blij dat M.
haar nieuwe contract wél heeft getekend, ondanks het feit dat ze daarmee
verantwoordelijk kan worden gehouden voor fouten die het personeel als hulpverlener
maakt. Finkers zelf besluit met:
Is enig in zijn soort,
Het heeft me altijd al bekoord.
EHBO, daarvoor doe ik een moord.
Maar om die M. nou in de
schoenen te schuiven…?
Machinistlog.nl • 5 jaar columns 25

Geert König - 5 jaar columns
Communication Breakdown
Gezegend zij de reiziger met mobiel internet
BOORD & WAL - MEI 2008
Op een zondag mocht ik de intercity van Amsterdam naar Dordrecht rijden.
Ruim op tijd liep ik naar spoor 14. Daar stond nog een vertraagde trein. De
machinist stapte uit de cabine met de mededeling:
‘Er is een verstoring bij Leiden, ik ga naar mijn volgende trein. De omroep
doet het niet, dus als jij deze moet hebben, veel plezier ermee.’
Wat doe je als je plotseling geconfronteerd wordt met een grote groep reizigers
met vragen over een treinserie die je normaal niet rijdt? Precies, rennen!
Naar de stationshal. Bijsturing was onbereikbaar en de verstoringsinformatie
op de railpocket werkte niet, dus zocht ik naar een informatiebord.
Per toeval zag ik op de halaanwijzer dat ik op spoor 10 moest zijn. Daar aangekomen
trof ik een lege trein. Ik maakte hem gereed voor vertrek en piepte
mijn hoofdconducteur op.
‘Heb jij de trein al gevonden?’
‘Ik weet niet of ik spoor 13 of 14 moet hebben,’ zei ze. ‘Er wordt helemaal
niets omgeroepen.‘
Een paar minuten later kwam ze met een enorme groep reizigers het perron
op gelopen. Een hele prestatie daar de omroep in de opgeheven trein niet
werkte. Een klant met mobiel internet wist ons te vertellen dat er een computerstoring
was geweest bij Leiden, maar dat die inmiddels verholpen was.
Met minder dan tien minuten
vertraging vertrokken
we. Om mensen die de
boot dreigden te missen
tegemoet te komen,
maakten we een extra
stop in Schiedam. Keurig
op tijd arriveerden we in
Dordrecht. Niet slecht
voor een gevluchte machinist
en een verdwaalde
conducteur, met slechts een portofoon en een behulpzame reiziger als werkend
communicatiemiddel.
Machinistlog.nl • 5 jaar columns 26

Geert König - 5 jaar columns
Volg de leider
Leg de macht bij de werkvloer
KOPPELING - JUNI 2008
Jacques Huberts, directeur NS Reizigers, zei in een interview: Leg de macht
bij de werkvloer. Maar waar vind je tussen al het personeel die geboren, natuurlijke
leider?
Iemand die zonder dwang iedereen dezelfde richting op krijgt. Die onzichtbaar
zijn werk doet en pas als er zich problemen voordoen, zijn stem laat horen of
in het uiterste geval, corrigerend
optreedt. Deze leider luistert
naar de geluiden uit zijn omgeving
en volgt de signalen uit de
maatschappij. Hij denkt minstens
twee stappen vooruit. Zolang
hij groen licht krijgt, gaat
hij op volle snelheid door. Dat is
zijn werk en zijn kracht. Pas als
hij de weg voor zich niet meer
voldoende kan overzien, mindert
hij vaart, maar er is een
rood sein voor nodig om hem
tot stoppen te dwingen. Stilstand
is immers achteruitgang.
Een enkele keer haakt hij aan bij een voorganger maar net zo gemakkelijk
splitst hij zich weer af als die in zijn ogen het verkeerde pad op dreigt te gaan.
Te allen tijde neemt hij het op voor zijn volgelingen en die liefde krijgt hij terug.
Als iemand hem zegt: De richting die u gaat bevalt me niet, zullen zijn medestanders
het voor hem opnemen: Mevrouw – of meneer - dan zit u in de verkeerde
trein. En mocht hij onverhoopt toch eens op een doodlopend spoor zitten,
dan probeert hij niet stug zijn zin door te drijven, maar keert resoluut om.
Ik ben het geheel met onze directeur eens, want Jacques Huberts heeft het
natuurlijk over: De Machinist!
Machinistlog.nl • 5 jaar columns 27

Geert König - 5 jaar columns
Nieuwe woorden leren
Neerlands Hoop in bange Dagen
BOORD & WAL - JUNI 2008
Jongens, als de bliksem naar de gang.
Pa gaat zijn nieuwe boor proberen.
Er moet een reproductie aan de wand.
Dat wordt weer nieuwe woorden leren.
Een tekst van Neerlands Hoop in Bange Dagen. Wat volgt is een rijtje ouderwetse
scheldwoorden waar tegenwoordig niemand nog van opkijkt. Bij NS betekent
elke cursus: nieuwe woorden leren. In juni was het weer zover: Routelint.
Een duidelijke, maar ongelukkig gekozen naam. Want wat gebeurt er
als een worm dit computersysteem binnendringt? Leg thuis maar eens uit dat
je besmet bent met een routelintworm! Verder noteerde ik termen als intakken
en uittakken, woorden die eveneens niet in Van Dale voor bleken te komen.
Uittakken; to boldly go where no man has gone before
Ik besloot eens verder te zoeken op internet. Hoewel het dus geen officieel
Nederlands is, komt in- en uittakken veel voor op hiking-sites en pagina’s van
GPS-gebruikers. Avonturiers en spoorzoekers gebruiken het om in- en uit te
voegen op bestaande (hoofd)sporen. Ik kreeg visioenen van treinen die overwoekerd
met groen voor mij intakten, struiken en halve bomen met zich mee
sleurend. Bij de gedachte dat ik zelf mocht uittakken naar onontgonnen gebied,
to boldly go where no man has gone before, voelde ik me weer een
twaalfjarig verkennertje bij de scouting, kompas in de hand, veel te grote rugzak
op de schouders. Laat Van Dale maar zitten, ik teken voor het routelint.
Intakken en wegwezen!
Machinistlog.nl • 5 jaar columns 28

Geert König - 5 jaar columns
Zomaar Zomer
Luchtig om de complexe interacties... Nou ja, zomaar!
BOORD & WAL - JULI 2008
Een alternatief gezin op trektocht. Vader probeert in korte broek met pet zoveel
mogelijk op zijn twaalfjarige zoon te lijken. Te volle rugzakken op de
schouders.
Die vrouw die met haar schelle stem altijd de hele eerste klas liet meegenieten
van haar telefonische conferenties, gebruikt die nu om als Akela haar troep
welpen aan te voeren.
Een oppasoma probeert
zich wanhopig te herinneren
hoeveel kleinkinderen
zo ook alweer
had.
- Zijn het er nou twaalf
of dertien?
- Veertien moeder!
- O, jee. Dan ben ik er
een paar kwijt.
Een jong gezin gaat een dagje op stap. Ze hebben een lading koelboxen,
strandtassen, opblaasboten en tennisrackets bij zich, waar een kleine campingwinkel
jaloers op zou zijn. De vrouw probeert overzicht te behouden met
een krijsende baby op haar arm, terwijl haar man afgeleid wordt door vier luchtig
geklede schoolmeisjes op tienertoer. Zij hebben niet zoveel bagage nodig.
Ze worden toch wel getrakteerd op alles wat ze nodig hebben. De ene door
Daniel Radcliffe, de ander door Thomas Berge. De derde droomt stiekem van
Hilary Duff, maar dat durft ze nog niet hardop te zeggen.
- Meneer, gaat deze trein naar Amsterdam?
- Nee, dan moet je spoor vijf hebben.
- Waar gaat deze dan naar toe?
- Deze gaat naar Maastricht.
- Ook goed, ik ga echt niet al die trappen nog een keer lopen.
En zo kan ik nog wel even doorgaan. Onbegrijpelijk dat er personeel is dat in
deze tijd verlof wil hebben. Juist op deze twee maanden, kan ik een jaar teren.
Machinistlog.nl • 5 jaar columns 29

Geert König - 5 jaar columns
Paralympics
Trein voor iedereen die niet perfect is
BOORD & WAL - SEPTEMBER 2008
Nu de Olympische Spelen weer voorbij zijn, is het
de beurt aan de minder valide sporters. Persoonlijk
vind ik de Paralympics altijd wat sympathieker.
Niet omdat de prestaties minder indrukwekkend
zouden zijn, maar omdat ik me er meer bij thuis
voel. Ik ben één keer op skivakantie geweest en
kon na twee dagen al met een beenbreuk naar
huis. Mijn nieuwe schaatsen waren zo snel dat de
ervandoor gingen zodra ze het ijs raakten, mij met
een gebroken arm achterlatend. En staande op de
pedalen van mijn fiets bereikte ik een flinke snelheid,
tot het stuur brak en mijn lip scheurde over
de stoeprand. Ik mag mezelf dus best een gehandicapt
sporter noemen.
Ik heb in 1990 dan ook met plezier meegeholpen tijdens de Wereldspelen voor
gehandicapten in Assen. Op het veld waren de deelnemers niet minder fanatiek
dan andere sporters. Wat me vooral opviel was de enorme saamhorigheid
na afloop. Alle nationaliteiten kwamen samen op een speciaal voor de Spelen
opgezet plein. Er werd met belangstelling naar elkaar geluisterd. Er werden
adressen uitgewisseld en vriendschappen gesloten.
Geen enkele sporter voelde zich meer dan een ander
omdat hij of zij toevallig net gepromoveerd was naar
een hogere klasse. Iedereen streefde hetzelfde doel
na: Het promoten van hun sport maar vooral er een
gezamenlijk feest van maken.
Zou het niet mooi zijn als we in navolging van de
Olympische trein, ook eens een Paralympische trein
in zouden zetten? Niet ter ere van de
elitaire topsporter, maar toegankelijk
voor iedereen die niet helemaal perfect
is. Een trein die ik in ieder geval graag
zou rijden. Al dan niet met handicap.
Machinistlog.nl • 5 jaar columns 30

Geert König - 5 jaar columns
Rood!
En niet meer kunnen stoppen. de schrik van elke machinist
TWAALF STEDEN, DERTIEN ONGELUKKEN
Het is nacht. Je ziet een jongen en een meisje fietsen door verlaten straatjes.
Ze steken een overweg over en naderen de tweede. Ze hebben alleen aandacht
voor elkaar. Dan zien we de drie frontseinen van een naderende trein.
Hij stevent op dezelfde overweg af als de twee fietsers. Een spannend muziekje
zwelt aan. Ik zit op het puntje van mijn stoel, hier staat iets te gebeuren.
Maar ik zal nog even geduld moeten hebben want plotseling is het enkele uren
vroeger en klinkt de stem van Jan Douwe Kroeske:
‘Goedenavond en welkom bij Twaalf steden, dertien ongelukken. We zijn
vanavond in Boxtel.‘
Als eerste licht hij het doopzeel van de twee fietsers. Ze blijken elkaar al jaren
te kennen maar vanavond hebben ze hun eerste echte afspraakje gehad en
nu brengt hij haar naar huis. Vervolgens komt de machinist aan de beurt. Ik
schrik even als ik mezelf zie. Ik ben met een lege trein onderweg van Den
Haag naar Eindhoven.
‘Vanavond zal deze machinist het rode sein negeren,’ klinkt de stem van
Kroeske dreigend. Ik zoek in mijn geheugen maar kan me niet zoiets dramatisch
herinneren. Vervolgens zien we beelden van de overweg. De bomen
staan loodrecht omhoog. De trein nadert langzaam. Het ziet ernaar uit dat fietsers
en trein elkaar op het spoor zullen treffen. De jongen en het meisje hebben
alleen oog voor elkaar. Zelfs op een paar meter afstand hebben ze nog
niets in de gaten. Dan valt pas op dat de trein bijna stil staat. De fietsers naderen
het eind van de overweg als de belletjes beginnen te rinkelen. Ze stoten
elkaar aan en even lijkt er toch iets van schrik in hun ogen te komen. Dan rijden
ze door. Ze zijn verliefd en onoverwinnelijk.
Jan Douwe gaat verder: ‘Vanwege een seinstoring had deze machinist van de
treindienstleider de opdracht gekregen voorbij het rode sein te rijden. Daarom
reageerde de overweg niet. Die moest hij, zoals dat heet, zelf aanrijden. De
bomen sluiten dan pas als de trein met de buffers praktisch op het wegdek
staat.’
Opgelucht haal ik adem. Niets aan de hand, maar dat had JD zelf ook kunnen
weten. Twaalf steden, dertien ongelukken. Boxtel is een plaats en een gemeente.
Geen stad.
Machinistlog.nl • 5 jaar columns 31

Geert König - 5 jaar columns
Elfenbankje
Morrel niet aan je verleden. Alleen herinnering kan je toekomst redden.
BOORD & WAL - OKTOBER 2008
Als kind maakte ik een herfststukje. Een overmaatse kijkdoos met stukken
hout, mos, paddenstoelen en geel-gekleurde bladeren. Tot groot ‘vermaak’ van
mijn familie, toen ’s nachts bleek dat niet alle bosbewoners even blij waren
met hun nieuwe behuizing. Vooral de rode mieren, die zich over alle slaapkamers
hadden verspreid, zorgden voor de nodige opwinding. Mijn vader nam
het gelukkig sportief op en de volgende dag bracht hij een luchtdicht afsluitbare
accubak mee, die hij op zijn werk had kwijtgevonden. Het elfenbankje dat ik
erin deed, bood een rustplaats aan allerlei sprookjesfiguurtjes.
Maar je wordt ouder en het elfenbankje maakte plaatst voor een driezits. Mijn
speelgoedtreintjes werden verruild voor het echte werk en bij de NS praat je
over serieuzer zaken. Tenminste, dat dacht ik even. Want wat wordt het belangrijkste
onderwerp de komende weken, tevens bron van spot voor media
en spoorhaters: Herfstblaadjes!
Net als de meeste reizigers deed ik aanvankelijk nogal lacherig over gladde
sporen. Gewoon een kwestie van op tijd gaan remmen en vooral niet te hard.
Dat ging jaren goed tot ik een keer met een vaartje van slechts 20 km/uur en
de remkraan bijna van de stuurtafel trekkend, een druk station plus de erachter
gelegen – gelukkig gesloten - overweg voorbij gleed. Het koude zweet brak
me uit. Ik moest er niet aan denken wat er gebeurd kon zijn als die overweg
open had gelegen. Toen voelde ik een klopje op mijn rug en een duimpje stak
de lucht in. Mijn beschermengel, die ik jarenlang op dat elfenbankje had gekoesterd.
Machinistlog.nl • 5 jaar columns 32

Geert König - 5 jaar columns
Dirigent
Is er al een snaar naar u vernoemd?
KOPPELING - OKTOBER 2008
Even mijn gitaar stemmen. Dit, dames en heren, is de Gé-snaar, echt waar.
Vroeger gaf ik les op een school. Dan zei ik tegen die leerlingen: Als je goed
oefent, wordt er later ook een snaar naar jou vernoemd. Die leerling heette
Jan-Peter. Hij schijnt wel wat bereikt te hebben, maar een snaar is er nooit
naar hem vernoemd.
Een anekdote die nergens op slaat, tenzij je Gé Reinders heet. Deze vriendelijke
Limburgse zanger treedt op met een compleet harmonieorkest als begeleiding.
Dat lijkt in eerste instantie onmogelijk. Een zanger die tientallen blazers
en slagwerkers de baas kan zonder overstemd te raken, daar is een perfecte
samenwerking voor nodig.
Reinders doet dat door zich volledig ondergeschikt te maken aan de dirigent
van de harmonie. Voortdurend bevindt het dirigeerstokje zich binnen zijn blikveld.
Hij weet dat het publiek voor hém komt, dat híj de artiest is, maar dat hij
niets kan zonder de muzikale leiding uit handen te geven. Heerszucht is hem
vreemd.
Eigenlijk is dat iets dat we op het spoor ook dagelijks laten zien. Zonder mij als
machinist, zal de trein geen meter rijden. Maar omdat ik het overzicht mis,
geef ik de regie uit handen aan de hoofdconducteur. Als team geven wij ons
weer over aan het spoorboekje, dat slechts één van de regels in de partituur
vormt waar de treindienstleider over beschikt.
Ik vraag me weleens af wie de chef-dirigent is van het geheel. Is er al een
snaar naar hem of haar vernoemd?
Machinistlog.nl • 5 jaar columns 33

Geert König - 5 jaar columns
Doping
Treinreizigers en topsporters gebruiken het. Het houdt je wakker
en alert. Gebruik door machinisten is echter streng verboden.
BOORD & WAL - OKTOBER 2008
‘Seinslapers’ noemt dagblad De Telegraaf ze denigrerend; machinisten die onterechte
een rood sein passeren. De krant gaat daarmee volledig voorbij aan
de angst die elke spoormedewerker voor dat sein heeft. Een machinist wordt
tegenwoordig al snel gerechtelijk vervolgd en een hoofdconducteur slaapt ook
niet rustig als hij een trein ‘door het rood’ heeft laten vertrekken. Zelfs boekhouders
liggen in deze roerige tijden wakker van rode seinen op de beurs. Dat
neemt niet weg dat vermoeidheid op het spoor levensgevaarlijk kan zijn. Recent
sport-psychologisch onderzoek heeft echter een remedie gevonden.
Er is een medicijn dat ervoor zorgt dat de slaap verdreven wordt. Wetenschappelijk
is aangetoond dat gebruikers van dit pepmiddel gemiddeld 10 tot
20% beter presteren. Hoewel het sterk verslavend is, levert dat weinig problemen
op. Het is algemeen verkrijgbaar en uiterst betaalbaar. Het kan bovendien
eenzaamheid verdrijven, pijn blokkeren en het bevordert het herstel na een
blessure. Topsporters gebruiken deze doping vrijwel allemaal zonder er ooit op
afgerekend te worden. Het gebruik is niet aantoonbaar in urine of bloed. Een
aanrader voor het spoor. Helaas is het gebruik ervan voor het rijdend personeel
verboden.
Ik heb het natuurlijk over muziek.
In de topsport wordt het als uiterst
serieus trainingsmiddel beschouwd,
maar het zal nog wel
even duren voor dit wondermiddel
op de trein toegestaan wordt. Tot
die tijd zullen we het moeten doen
met een uitspraak van neuroloog
en schrijver Oliver Sacks, bekend
van o.a. het verfilmde boek Awakenings:
‘Ik speel de muziek gewoon in mijn hoofd. Neurologisch maakt het geen verschil
of je luistert naar muziek of dat je je die verbeeldt.’
Machinistlog.nl • 5 jaar columns 34

Geert König - 5 jaar columns
Boy in the Bubble
These are the days of miracle and wonder
BOORD & WAL - NOVEMBER 2008
Op 30 oktober verscheen een opmerkelijk nieuwsbericht in dagblad De Pers:
een Japanner wilde met een stripfiguur trouwen. Niet omdat hij verliefd was op
een plaatje uit een of andere manga, maar omdat hij genoeg had van drie dimensies.
Het leven in de hoogte werd hem te ingewikkeld en daarom wilde hij
verder in het platte vlak. Trouwen met een stripfiguur zou daarvan het begin
zijn.
Eén strijd zou hij daarmee alvast gewonnen hebben. Die tegen de vierde dimensie.
Velen sparen kosten noch moeite om zich daar met zalfjes, poeders
en pillen tegen te bewapenen, maar een stripfiguur wordt per definitie nooit
oud.
Hoewel ik wel waardering heb voor deze Taichi Takashita, wil ik mijn universum
voorlopig juist uitbreiden. Ademloos kan ik luisteren naar een natuurkundige
als Robbert Dijkgraaf, die niet alleen de eerste drie, maar ook de vierde,
vijfde en zesde dimensie op een beeldende manier duidelijk weet te maken.
Oneindig veel belletjes van drie dimensies gaan er in de grote bel van de vierde,
die op zijn beurt slechts een stipje is in de vijfde en ga zo maar door. Ik wil
zo graag mijn eigen zeepbelletje doorprikken om te kijken wat daarachter ligt.
Helaas wordt de dimensie van mijn ruimte sterk beperkt door het rondje rond
de kerk, dat steeds meer machinisten-diensten binnen lijkt te sluipen. Bovendien
maakt de bewaking van de immer groeiende groep managers het er niet
bepaald gemakkelijker op om mijn zeepbel door te prikken. Ik voel me vaak de
Boy in the Bubble waar Paul Simon over zong:
These are the days of miracle and wonder
This is the long distance call
The way the camera follows us in slo-mo
The way we look to us all
The way we look to a distant constellation
That’s dying in a corner of the sky
These are the days of miracle and wonder
And don’t cry baby, don’t cry
Don’t cry
Goed, ik zal er niet om huilen. Maar wat mistroostig maakt het me wel…
Machinistlog.nl • 5 jaar columns 35

Geert König - 5 jaar columns
Vroeger
Op verzoek geschreven bij het aantreden van
Bert Meerstadt als nieuwe President-directeur NS.
KOPPELING - DECEMBER 2008
Ik ben geboren tijdens een geboortegolf
- niet te verwarren met
een zeevlam, dat was bijna een
jaar eerder. Gevolg daarvan was
dat ik het grootste deel van mijn
basisschooltijd in noodlokaaltjes
heb doorgebracht. In de winter
werden die verwarmd met gaskacheltjes,
waar de sneeuw zo lekker
op kon sissen. Om het sneller
warm te krijgen had mijn leraar in
de zesde klas twee manieren. Hij
vertelde over zijn drie zoontjes,
die net iets jonger waren dan wij,
of hij pakte zijn gitaar. Ik hoef maar twee maten van Streets of London te horen,
of ik zit weer in de klas. Al zijn leerlingen hebben op de middelbare school
één of twee jaar over moeten doen wegens het gebrek aan lessen, maar de
liefde voor muziek en voor verhalen is ons altijd bijgebleven.
Muziek is tegenwoordig vervangen door mp3. Verhalen door de belevenissen
van Geer en Goor of Onderweg naar morgen. Sissende gaskachels vind je alleen
nog op marktplaats. En toch lijkt dit jaar anders te zijn. De eerste sneeuw
viel al vroeg en in grotere hoeveelheden dan eerder deze eeuw. Prompt doken
mensen weer warm bij de kachel en vertelden elkaar over vroeger.
Vroeger, toen de reiziger nog belangrijker was dan het spoorboekje. Vroeger,
toen ProRail en NS nog samen aan één tafel zaten. Vroeger, in de tijd dat
marktwerking nog niet heilig was. En wonderlijk, de eerste stappen naar een
hernieuwde samenwerking zijn al gezet. Het moet een fantastisch gevoel zijn
voor Bert Meerstadt om juist in deze tijd de functie van President-directeur van
Aad Veenman over te nemen. Nu nog een echte winter, als vroeger.
Naschrift:
Sinds deze column tot de verboden literatuur behoort, blijkt één centimeter sneeuw voor tien
dagen ellende te kunnen zorgen. In de echte, ouderwetse winter waar ik op doelde, valt er
minstens dertig centimeter sneeuw. Misschien is de ‘winter’ van begin 2012 slechts bedoeld
als waarschuwing en kunnen we de echte ‘horror’ pas aan het einde van dit jaar verwachten.
Hoe dan ook, wees voorzichtig:
Don’t mock the Poet!
Machinistlog.nl • 5 jaar columns 36

Geert König - 5 jaar columns
De Tweede Viool
Evangelisten, uit hetzelfde hout gesneden
TOEGANG TOT EEN MAGISCHE WERELD
De tweede viool spelen.
Voor de meesten van ons
een minderwaardige positie.
Laat iemand anders
dat maar doen. Zo niet
Loïc Rio, tweede violist
van het Quatuor Amedeo
Modigliani. Tijdens een
optreden van dit kwartet
trok hij met zijn levendige
spel alle aandacht naar
zich toe. Zelfs zonder geluid
zou hij weten te boeien.
Hij heeft dan ook een
bijzondere tweede viool.
Die is namelijk uit hetzelfde hout gesneden als de eerste viool, altviool en cello.
In 1863 door de Franse instrumentenbouwer Vuillaume. Een compleet
strijkkwartet uit één boom, een unicum dat zelfs de beroemde vioolmaker
Stradivarius hem niet nadeed. Met vooruitziende blik noemde Vuillaume zijn
kwartet:
Les Évangélistes.
Het moet een magische boom geweest zijn, want ook de huidige bespelers
lijken uit hetzelfde hout gesneden. Zelfs het kleinste pizzicato gespeelde nootje
was tijdens hun optreden spatgelijk. Alsof niet de muzikanten hun instrumenten
bespeelden, maar De Evangelisten hun muzikanten. Geen wonder dat
dit viertal al binnen een jaar na oprichting voor opschudding wist te zorgen
door alle belangrijke muziekprijzen voor strijkkwartet die er waren, te winnen.
Na dit betoverende optreden, kon de uitvoering van Ton de Leeuws Symphonies
of Winds door blazers van Het Brabants Orkest, alleen maar tegenvallen.
Geen magische boom dit keer, hoogstens kreupelhout. Extra pijnlijk voor mij,
omdat ik zelf trompet speel. Maar ja, dat heb je met blazers; stuk voor stuk
goede muzikanten, maar niemand die de tweede viool wil spelen!
Machinistlog.nl • 5 jaar columns 37

Geert König - 5 jaar columns
De Leidtoon
Tweede column ter begroeting van de nieuwe President-directeur
KOPPELING - JANUARI 2009
In de westerse muziek is de leidtoon een
begrip. Wie een eenvoudige toonladder
zingt of speelt, merkt dat de voorlaatste
toon onherroepelijk omhoog wil naar de
slotnoot, als een trein naar zijn bestemming.
Terug naar beneden is geen optie, je
wordt in één richting geleid.
De Oostenrijkse componist Arnold Schönberg
vond dat niet eerlijk. Met dit systeem werden bepaalde tonen immers belangrijker
dan andere. Hij ontwikkelde een muzieksoort waar alle twaalf tonen
van de toonladder even vaak in voor kwamen: de dodecafonie, of twaalftoonsmuziek.
Geen enkele toon had nu nog iets te klagen, ze waren allemaal
even belangrijk. Je zou Schönberg de Karl Marx van de muziek kunnen noemen.
Veel mensen vinden twaalftoonsmuziek echter saai. De muziek kabbelt voort
zonder oplossing te vinden. Muzikale spanning hangt voor een groot deel af
van het gedrag van de leidtoon. In marxistische landen hadden ze dat snel
begrepen. Daar stonden nieuwe leiders op. Niet tot ieders genoegen, maar het
maakte de zaak wel weer spannend.
In de westerse wereld is de leidtoon nooit helemaal weg geweest. Sterker nog,
tegenwoordig krijgt hij een steeds grotere rol. Componisten choqueren hun
publiek door de leider een kant op te laten bewegen die het niet verwacht,
soms afschuw oproept, om vervolgens tot een briljante oplossing te komen.
Dat maakt me wel nieuwsgierig naar de muzikale voorkeur van onze nieuwe
President-directeur, Bert Meerstadt. Er zijn componisten waarvoor ik door het
vuur ga…
Naschrift:
Bert Meerstadt heeft mijn uitnodiging niet aangenomen. Integendeel, nog geen jaar na zijn
aantreden werd de Koppeling hervormd tot een managementblad, waarin geen ruimte meer
was voor de mening, een vraag of een ingezonden brief van het rijdend personeel. Het begin
van de bestrijding van elke vorm van communicatie tussen werkvloer en hoofdkantoor.
Machinistlog.nl • 5 jaar columns 38

Geert König - 5 jaar columns
Groepsgeest
Eerste weigering
BOORD & WAL - NIET GEPLAATST - FEBRUARI 2009
Het artikel over kleinere groepen in de vorige Boord & Wal heeft me enigszins
verrast. Vooral de reden die voor de invoering gegeven wordt:
“…omdat we in de cijfers zien dat het klantoordeel over zowel het rijdend
personeel als het Tickets & Service personeel van OBNL achterblijft bij het
klantoordeel dat de collega’s in het land krijgen.” Dat er, terwijl de invoering
van kleinere groepen landelijk plaatsvindt, toch nog even door de productiemanager
met het beschuldigende vingertje naar haar eigen personeel wordt
gewezen, vind ik moeilijk te verteren. Je kunt de groepsgeest ook anders introduceren.
Dat deed schrijver en wetenschapper Hugo Brandt Corstius in een lezing die ik
niet lang geleden bijwoonde. Hij betoogde dat de mens eigenlijk onder de dieren
staat in de evolutie, omdat
dieren een soort collectief bewustzijn
hebben dat de mens
nog moet ontwikkelen. Deze
zogeheten groepsgeest was in
de jaren vijftig ontdekt bij een
Japanse apenkolonie. Eén
groep ontdekte hoe je aardappels
moest wassen en nog voor
zonsondergang wisten apen op
andere eilanden het ook, terwijl
er geen fysiek of visueel contact
tussen die groepen mogelijk was. Men gaat er nog steeds van uit dat dieren
van dezelfde soort via dit collectieve bewustzijn communiceren.
Dit gegeven moet Nol Groot aangesproken hebben toen hij zijn idee van kleinere
groepen ontwikkelde. Communicatie is immers vaak een struikelblok binnen
onze organisatie. Om toch enige controle te houden, krijgt elke groep wel
een eerstelijnsmanager, een soort groepsgeestelijk leider. Ik heb me afgevraagd
wat dan de taak van deze ‘elm’ zou moeten zijn. Op internet zijn prachtige
voorbeelden van groepsgeest in het dierenrijk te vinden. Denk aan bijenkolonies
of het Portugees Oorlogsschip. Ze zijn nauwelijks met elkaar te vergelijken
maar één ding hebben ze allemaal gemeen: Geen enkele groep heeft
een leider die met het beschuldigende vingertje zwaait.
Naschrift:
Deze column is afgekeurd. Reden: een manager heeft altijd gelijk. Waarmee direct elke vorm
van polemiek de nek omgedraaid wordt.
Machinistlog.nl • 5 jaar columns 39

Geert König - 5 jaar columns
Treinschrijven
Een net handschrift in een rijdende trein
BOORD & WAL - JANUARI 2009
Lekker lezen doe je in de trein, Tijd voor lezen, Nederland leest, gratis reizen
met het boekenweekgeschenk. Allemaal zeer publieksvriendelijke acties van
de NS die met lezen te maken hebben. Maar er zijn mensen die méér willen,
die tot het uiterste willen gaan, try before you die: Treinschrijven! Voor die
mensen organiseert docent Creatief Schrijven Peter van de Graaf ieder jaar
rond de Boekenweek de Treinschrijfdag.
Mij leek het niet nodig aan die cursus mee te doen, dus ik besloot op een
mooie dag in februari zelf te gaan treinschrijven. Met een maagdelijk blank notitieblok
onder de arm stapte ik
de trein in. Aanvankelijk bleef de
inspiratie nogal uit. Ik ergerde
me vooral groen en geel aan
twee mensen die luidruchtig allerlei
familieperikelen via hun
mobiele telefoons bespraken.
Na een tijdje werd ik echter gegrepen
door de hypnotiserende
cadans van de wielen op het
spoor, en toen ik de vragen van
de ene beller ging combineren
met de antwoorden van de andere
ontstond er zo een bizar
gesprek dat mijn fantasie ermee
aan de haal ging.
Vanaf dat moment noteerde ik de ene zin na de andere. In ijltempo werkte ik
aan een manuscript dat in mijn ogen een meesterwerk zou worden. Koortsachtig
schreef ik door totdat ik uiteindelijk doodvermoeid in Eindhoven weer
uitstapte. Eenmaal thuis ben ik direct naar de apotheek gerend. Niet omdat ik
ziek was, maar omdat ik dacht dat een apothekersassistente mijn dokterskraaienpoten
wel zou kunnen ontcijferen, ik kon er zelf geen chocola meer van
maken.
Een meesterwerk bleek het niet te zijn. Wel beschik ik nu over een uitgebreide
huisapotheek met medicijnen tegen de meest exotische ziektes. Misschien
volgend jaar toch die cursus maar eens proberen. Iemand nog een malariapilletje?
Machinistlog.nl • 5 jaar columns 40

Geert König - 5 jaar columns
L.O.T.U.S.
Weg met die stabiele zijligging!
BOORD & WAL - MAART 2009
De lotus is in het hindoeïsme en boeddhisme een heilige plant. De plant wortelt
in een moerasachtige bodem, echter zonder dat de bladeren en bloemen
er ooit modderig uitzien. Daarom is de lotus een symbool van zuiverheid. Het
zelfreinigend vermogen van de bladeren wordt wel het lotuseffect genoemd.
Doordat de bloem uit zijn eigen wortelstok lijkt te ontstaan symboliseert hij
goddelijke geboorte en zuiverheid. Boeddha’s staan of zitten meestal op een
lotustroon: een voetstuk in de vorm van een open lotusbloem. In India en Vietnam
is de heilige lotus een nationaal symbool. Toen er onlangs op de tiende
verdieping van de Groene Toren een lotus vóór mij op de grond viel, gaf ik
haar dus onmiddellijk water en zette haar in de lotushouding.
Helemaal verkeerd! Ik had haar in de stabiele zijligging
moeten leggen en in het water kon ze
stikken. Weten wij het echt allemaal zoveel beter
of is dat gewoon typisch westerse arrogantie? In
de bodem van een oud meer in China is lotuszaad
gevonden van vermoedelijk dertien eeuwen
oud, dat nog levensvatbaar was. Ik betwijfel of
dat ook het geval zou zijn geweest als het al die
tijd dertig hartcompressies en twee beademingen
had gehad. Waren we met onze AED aangekomen,
dan was het zeker niet meer dan een geroosterd
borrelhapje geworden.
Toch lijkt de NS meer en meer open te staan voor oosterse wijsheden. Via
eengezondermens.nl kon je je inschrijven voor een cursus meditatie. Ik ben
reuze benieuwd of die gegeven wordt in de lotushouding of in de stabiele zijligging.
Machinistlog.nl • 5 jaar columns 41

Geert König - 5 jaar columns
Tijd Vliegt
Ingezonden column door Prins Tor van Sombrië
IN MEMORIAM - MARTIN BROZIUS 1941-2009
Vrienden en vriendinnen, mensen en kinderen van Hamelen,
Hoe zal ik de woorden schudden zodat ze in één enkele zin vallen? Aer-
nout Koffij is niet meer. Deze mens, die in jullie wereld ook wel Martin
Brozius werd genoemd, was mijn vriend. Vergeef me dus als ik den ogen
niet droog houd. Hij maakte met een groep kinderen een soort van tie-
nertoer door onze wereld nadat hij door De meneer van het hoogge-
rechtshof verbannen was wegens het reizen zonder betalen. Overal
vroeg hij: Kunt u mij de weg naar Hamelen vertellen, mijnheer? Wij wis-
ten het niet. De reisinformatie is bij ons niet zo goed geregeld als bij
jullie. Wij reizen niet per trein, maar Op een gele bezem in de zon. In
een vliegende pompoen of met Het vliegend vloerkleed naar Wenzela’s
ijspaleis. Tijd voor lezen was er onderweg nog wel. Ik ben een kind uit
een boek zong men in koor. Hemeltje, hemeltje, wat hebben wij een
avonturen beleefd. Sprookjes zijn de wereld nog niet uit. Gejaagd door
de wind hebben wij De Trollentrappel gedaan. Ik ben een edelman maar
in de Ure des gevaars moesten wij vaak vertrouwen op de hulp van Ber-
tram Bierenbroodspot. Mens Koffij was niet echt een held. Ik ben niet
mooi geboren, daar hield hij het op.
Zelf, Ik hoef geen hoed, maar mens Brozius verdient een beeld uit
Marmer en steen. Als ik kon tekenen wat ik wou zou ik het ontwerp
zelf maken. Adel verplicht, bij Bam!
Maar kijkt u in de spits een goed rond op het station. Dan zult ge de
geest van mens Brozius nog rond zien waren. Dan is er nog Leven in de
brouwerij. Het lijkt wel Ren je Rot!
Was getekend, Prins Tor van Sombrië.
Onderstreept zijn liedjes uit de televisieserie.
Machinistlog.nl • 5 jaar columns 42

Geert König - 5 jaar columns
Weeseendjes
De wonderen zijn de wereld uit? Sta dan eens stil en kijk achter je.
BOORD & WAL - APRIL 2009
‘De wonderen zijn de wereld uit,’ zingt Harrie Jekkers. ‘En de goden zijn ontmaskerd
als een schepping van de mens.’ Na zelf een klein wonder meegemaakt
te hebben, ben ik niet helemaal meer met hem eens.
Op zaterdag 11 april reed ik kort voor zonsondergang van Helmond Brouwhuis
naar Deurne toen ik een bruine schim tussen de rails zag. Veel te laat om nog
te kunnen te remmen reed ik tot mijn schrik over een moeder en drie van haar
kinderen heen. Een moeder die liever haar beschermende vleugels over haar
jongen sloeg dan zichzelf in veiligheid te brengen. Dapper, maar ze liet haar
drie anderen kinderen nu wel als weesjes achter, want die liepen nog veilig
tussen twee sporen in.
Geschrokken zette ik de trein bij eindpunt Deurne neer en maakte hem gereed
om terug te gaan naar Eindhoven. Ik dacht aan het 5 bijna dooie dieren-verhaal
van Harrie Jekkers, waarin hij op briljante, tragikomische wijze de redding
van een groep jonge, ouderloze eendjes beschrijft. Ik nam me voor op de terugweg
uit te kijken naar de overgebleven weeseendjes en ze, in het geval er
ook geen vader meer was, mee te nemen of de dierenambulance te waarschuwen.
Langzaam reed ik terug van Deurne naar Helmond. Tot mij stomme verbazing
was er echter helemaal niets van dodelijke slachtoffers te zien. Geen aangereden
moedereend, geen aaseter die zich aan de lijkjes tegoed deed, geen
dode jongen en ook geen hulpeloze weeseendjes. Was moedereend zo stil
blijven zitten dat ze de over hun hoofd razende trein overleefd hadden? Waren
ze door de luchtverplaatsing uit het zicht gewaaid? Of was dit een moderne
vorm van verrijzenis?
Ik geloof dat het een mooi, klein
wonder voor Pasen was.
Of een laatste groet van mijn ouwe,
trouwe huiseend. Die was altijd nogal
lomp.
Machinistlog.nl • 5 jaar columns 43

Geert König - 5 jaar columns
Vooruit, achteruit
Maar het liefst was ik stil blijven staan
KOPPELING - MEI 2009
Waar ligt Amsterdam, waar ligt Maastricht? Welke kant gaat de trein op? Het is
lang niet altijd even duidelijk te zien. Als uit de omroep het verzoek schalt
vooraan in te stappen omdat het achterste treindeel niet verder gaat, zie je
mensen vertwijfeld heen en weer springen, tot ze uiteindelijk door de massa in
de juiste richting worden geleid.
Toen ik de stoptrein van Den Bosch naar Eindhoven moest rijden, discussieerde
een ouder echtpaar luidruchtig over de rijrichting van de trein. Hun gesprek
was goed te volgen omdat de man buiten stond terwijl de vrouw al binnen had
plaatsgenomen. Oma wist waar Eindhoven lag en was zo gaan zitten dat ze
straks vooruit zou rijden. Opa had gezien hoe de trein binnen was komen rijden,
maar hield er geen rekening mee dat de trein in Den Bosch zou keren. Hij
hield zijn vrouw dus voor dat, als ze bleef zitten, ze achteruit zou gaan rijden.
Na veel gepraat liet zij zich overreden. Ze nam plaats op de bank tegenover
haar. Daarbij verwisselde ze ook alle bagage, en dat was heel wat, alsof ze
aan al die plastic tassen was gehecht.
Ik kon een glimlach niet onderdrukken. Als deze mensen ook maar enigszins
op mijn eigen grootouders leken, zou de man straks ongenadig de wind van
voren krijgen. Nooit zou ze nog naar hem luisteren, altijd wist hij het beter. Nog
wekenlang zou opa bij de kleinste vergissing aan dit voorval herinnerd worden.
Het kostte me moeite de trein in beweging te zetten.
Machinistlog.nl • 5 jaar columns 44

Geert König - 5 jaar columns
Gele Kaart
Kom uit de kast
HERINNERINGEN AAN MIJN VADER - JUNI 2009
Als kind belde ik mijn vader eens op zijn werk. Zijn collega nam op met de
mededeling dat mijn vader niet aan het toestel kon komen omdat hij op de kast
zat. Even later hoorde ik het gerammel van metaal en het vallen van dozen.
Toen kwam mijn vader aan de telefoon. Ze hadden hem niet het bloed onder
zijn nagels vandaan gehaald, hij zat letterlijk op de kast. Zo werd er daar gewerkt.
Mijn vader werkte bij de telefoonafdeling van de PTT. Hij was chef van zijn afdeling.
Dat was hij niet geworden door opleiding, maar vanwege zijn jarenlange
ervaring en doordat hij goed kon puzzelen met werk- en vakantieroosters.
Zoals uit de eerste anekdote blijkt, voelde hij zich niet boven zijn mensen verheven.
Maar ook de PTT ontkwam eind vorige eeuw niet aan
reorganisaties. Er werd geen dienst meer geleverd
maar een product. De collega’s van mijn vader werden
zijn ondergeschikten en hij moest ze gaan beoordelen.
Zijn baan van meewerkend chef veranderde in een
kantoorbaan. Tot groot ongeluk van mijn vader. Iemand
een gele kaart geven omdat hij niet goed uitkeek
met oversteken of omdat zijn stropdas niet goed gestrikt
was, stuitte hem enorm tegen de borst. Hij kon
het simpelweg niet. Hij was dan ook blij dat hij de kans
kreeg vervroegd uit te treden.
Mijn vader was een workaholic. Zijn collega’s betekenden
vaak meer voor hem dan zijn gezin. Ik heb hem dat weleens verweten.
Het duurde na zijn afscheid lang tot hij zich aan een huiselijk leven had aangepast.
En pas kort voor zijn dood groeiden wij wat dichter na elkaar toe. Veel
dingen zijn daardoor nooit gezegd en daar heb ik af en toe nog wel spijt van.
Nu, enkele jaren na zijn dood, begin ik pas in te zien dat we eigenlijk heel veel
op elkaar lijken. Een collega een gele kaart uitrijken voor iets onbenulligs als
het niet dragen van een geel vestje bij het oversteken van het spoor tussen de
fietsenstalling en het perron of voor het niet op de juiste manier gestrikt zijn
van een stropdas; ik zou het, net als mijn vader destijds, niet kunnen.
Gelukkig maar.
Machinistlog.nl • 5 jaar columns 45

Geert König - 5 jaar columns
Rapture
Sommige ontmoetingen op het perron zijn te mooi om te
geloven. Daardoor weet je dat ze waar zijn.
WAT JE IN DE DAMPENDE HITTE ZIET - 1
Het was broeierig warm buiten. De zon schroeide zo onbarmhartig op je huid
dat de reizigers de schaduw van de stationsoverkapping opzochten. Des te
meer viel de jonge vrouw op die eenzaam op de kop van het perron naar de
rails stond te staren. Omdat dat bij deze temperaturen niet altijd evenveel
goeds voorspelt, liep ik naar haar toe. Van dichtbij was ze veel groter en steviger
gebouwd dan van een afstand had geleken. Ik vroeg haar voorzichtig of
alles in orde was. Ze had tranen in haar ogen en antwoordde met een tegenvraag:
‘Ken je Antony Hegarty?’ Ik schudde mijn hoofd en ze gaf me haar iPod.
Een opname van Antony & The Johnsons met het Metropole Orkest. Op het
podium een treurige engel die vanwege zijn gewicht niet kan vliegen. Zijn
zwarte haar staat in schril contrast tot de glasheldere muziek. De snelle bewegingen
die hij onder zijn lange gewaad maakt passen nauwelijks bij het trage
tempo van zijn liedjes. Ook zonder naar de tekst te luisteren weet je dat hier
een vrouw staat die opgesloten is in het lichaam van een man. Ze huilt verlegen
als het publiek applaudisseert en roept: We love you Antony! Maar als
het orkest inzet en de engel zingt, huilt het publiek.
‘Is this the rapture?’ vraagt hij zich wanhopig af. En heft in extase een gebed
aan.
Ontdaan gaf ik haar iPod terug. Ik had zelden zulke hemelse muziek gehoord.
Ze veegde een keer onder haar ogen en liep weg in de richting van de stationshal.
Ze draaide zich nog een laatste keer om en zei:
‘En dan te bedenken dat ik er twee jaar geleden precies zo uitzag.’ Toen
loste ze op in de dampende zon.
Machinistlog.nl • 5 jaar columns 46

Geert König - 5 jaar columns
Slecht contact
Oud, maar zeker niet seniel!
WAT JE IN DE DAMPENDE HITTE ZIET - 2
BOORD & WAL - JULI 2009
Dat de brandende zon voor veel problemen op het spoor kan zorgen, is bekend.
En soms beïnvloedt een weigerend contactpuntje ook de waarnemer.
Op een broeierige dag reed ik de intercity van Den Bosch naar Utrecht, toen ik
bij Oud-Zaltbommel voor een rood sein stil kwam te staan. Vreemd, want de
overweg erachter lag wel dicht. Twee oude mannen stonden er te praten, fiets
aan de hand. De treindienstleider kon me niet vertellen wat er aan de hand
was. Hij probeerde door een paar keer met de wissels te schuiven het sein op
andere gedachten te brengen. Het enige gevolg was dat de spoorbomen diverse
keren dicht en weer open gingen. Het sein bleef echter halsstarrig doorgang
weigeren.
Uiteindelijk mocht ik op aanwijzing van de treindienstleider het rode sein passeren.
Langzaam reed ik op de nu openliggende overweg af. Hoofdschuddend
bekeken de twee mannen de onkunde van de Nederlandse Spoorwegen. Bomen
dicht, trein staat stil. Bomen open, trein gaat rijden. Dat was in hun dagen
wel even anders. Tegelijk waren ze blij dat ze nog eens van nut konden zijn.
Ze pakten hun fietsen en plaatsten die, na er zich op een overdreven manier
van te hebben vergewist dat er geen verkeer aankwam, dwars op de weg. Eén
van de mannen maakte vervolgens met grootse gebaren duidelijk dat de trein
door kon rijden. Ze hadden de zaak volledig onder controle. Net op dat moment
had ik echter het kritieke punt bereikt waarop de overweg in werking
trad. De belletjes begonnen te rinkelen en ik wachtte tot de bomen weer gesloten
waren.
Dat pikten de mannen niet. Ze waren misschien wel oud, maar beslist nog niet
seniel. Als hun hulp niet gewaardeerd werd, wilden ze niets meer met de
spoorwegen te maken hebben. Ze schoven hun fietsen aan de kant en keken
demonstratief de andere kant op over de velden. Zolang ik ze in beeld had
keurden ze de trein geen blik meer waardig.
‘En vader, nog iets bijzonders meegemaakt vandaag?’
‘Nee moeder, helemaal niets.’
Machinistlog.nl • 5 jaar columns 47

Geert König - 5 jaar columns
Vloeibare tijd
Brand je vingers niet aan de gesmolten tijd!
KOPPELING - AUGUSTUS 2009
Onlangs zag ik het in het Muziekcentrum
het Calefax Rietkwintet
werken uitvoeren van de Amerikaanse
componist Conlon Nancarrow
(1912–1997). Deze experimenteerde
veelvuldig met het gelijktijdig
laten klinken van verschillende
tempi. In studie nr. 18 spelen de sopraansax
en de klarinet dezelfde
melodie. De sopraansax begint echter
pas als een kwart van het werk
al voorbij is en zal dus een stuk
sneller moeten spelen dan de klarinet
om gelijk te eindigen.
Vergelijk die instrumenten nu eens met twee reizigers. De klarinet is de zakenvrouw.
Drukke agenda, altijd haast, stipt op tijd bij de trein. Tot haar genoegen
ziet ze dat die al op haar staat te wachten, gereed om te vertrekken. De sopraansax
is de chaotische jongeman. Nooit op tijd klaar rent hij veel te laat de
trap op en ziet tot zijn verbazing dat de trein op hem is blijven wachten. Beide
personen komen tegelijk op hun bestemming aan.
Binnenkort wordt het - allereerst bij wijze van proef - mogelijk. Zoveel treinen
op een traject dat er vrijwel altijd één klaarstaat voor vertrek. Te laat of te
vroeg hebben geen betekenis meer. De tijd is vloeibaar geworden als in een
schilderij van Salvador Dalí. De dichter Ivar Wakker voegt daar nog wel een
waarschuwing aan toe:
De tijd tikt niet maar vloeit uit je handen,
brand je vingers niet aan de gesmolten tijd!
De tijd kwijtraken is niet zo moeilijk, maar het heeft ook het Calefax Rietkwintet
de nodige moeite gekost hem uiteindelijk weer terug te vinden!
Meer Wakkere gedichten: WakkersGedichten.blogspot.nl
Machinistlog.nl • 5 jaar columns 48

Geert König - 5 jaar columns
Treinfilosofie
De Kunst van het Oorlogvoeren
KOPPELING - SEPTEMBER 2009
Sinds kort zijn in de metro in Londen opmerkelijke omroepberichten te horen.
Machinisten citeren beroemde denkers en filosofen. Een project van de kunstenaar
Jeremy Deller. Hij heeft er wel op aangedrongen rekening te houden
met de plaats waar ze een filosofische tekst uitspreken.
De hel, dat zijn de anderen, van de Franse filosoof Jean-Paul Sartre is misschien
minder geschikt als de trein vastzit in een tunnel.
Er is meer in het leven dan het verhogen van de snelheid, van Mahatma
Gandhi kan in tal van situaties uitkomst bieden.
Het lijkt me een fantastisch project en ik kan bijna niet wachten op een Nederlandse
pilot. Wat te denken van de volgende uitspraak van Indiase spiritueel
Krishnamurti:
Geweld is niet alleen moord en doodslag. Ook een scherp woord is geweld,
een gebaar om een persoon af te doen als waardeloos is geweld, gehoorzaamheid
uit angst is geweld.
Uit De kunst van het oorlogvoeren van de Chinese krijgsheer Sun Tzu:
Als we de bomen zien bewegen, is de vijand in aantocht.
Geschreven in de vierde eeuw voor onze jaartelling en dus waarschijnlijk niet
voor het spoor bedoeld, maar minstens zo duidelijk als Wacht tot het rode licht
gedoofd is.
Waarschijnlijk zal ik me niet kunnen beheersen en ook iets van mezelf toevoegen:
De machinist leidt, maar wie leidt de machinist?
Welbeschouwd de kern van de filosofie. Maar ik zou toch beginnen met William
van Ockham:
Verdedig mij met het zwaard, dan zal ik u verdedigen met de pen.
Machinistlog.nl • 5 jaar columns 49

Geert König - 5 jaar columns
De slak en de kersenboom
Over vertragingen en kostenoverschrijdingen
KOPPELING - SEPTEMBER 2009
Megaprojecten in Nederland kenmerken zich meestal door vertragingen en
kostenoverschrijdingen. Dat geldt voor bouwprojecten maar zeker ook voor het
spoor. Jaren is er gevochten om de Betuwelijn en nu hij er ligt, rijden er slechts
mondjesmaat treinen over. De Noord-Zuidlijn maakt van Amsterdam een
steeds grotere bouwput en ook de aanleg van de hogesnelheidslijn HSL ging
niet zoals gepland. Problemen met de beveiliging zorgden voor uitstel na uitstel
en spottende berichtgeving in de pers.
Maar vanaf 7 september wordt er echt gereden. Eerst nog met een aangepast
materieel en een snelheid van ‘slechts’ 160 km/uur. Later op Hispeed met de
splinternieuwe Fyra, die onlangs op een tactisch tijdstip werd gepresenteerd.
Alleen al vanwege de uitstraling van deze trein werd alle vertraging in één klap
vergeten.
Niet lang geleden vroeg iemand me
of hij een stukje vanuit de cabine
mocht filmen. Hij had jarenlang meegewerkt
aan de aanleg van de Hoge-
SnelheidsLijn en zou het resultaat nu
graag vanaf het gewone spoor ernaast
vastleggen. Ik vroeg hem of hij
die spottende reacties van pers en
publiek niet vervelend had gevonden.
Hij schudde zijn hoofd en vertelde het
verhaal van een slak die op een ijskoude,
stormachtige voorjaarsdag de
stam van een hoge kersenboom begon te beklimmen. De spreeuwen die dat
zagen schoten in de lach.
‘Hé, dommerik, zie je niet dat er nog helemaal geen kersen in de boom
hangen?’ De slak onderbrak zijn klimtocht echter niet en zei slechts:
‘Maar zodra ik boven ben wel!’
Machinistlog.nl • 5 jaar columns 50

Geert König - 5 jaar columns
Koyaanisqatsi
Mens sana in corpere sano
ONS KENT ONS - OKTOBER 2009
Mens sana in corpore sano. Een gezonde geest in een gezond lichaam. Tijdens
de Marathon van Eindhoven hebben veel NS’ers bewezen daarover te
beschikken. Een individuele sport past goed bij het karakter van het werk. Dus
ook veel fietsers binnen het bedrijf. En niet zomaar een Rondje rond de kerk,
maar tochten naar de Alpen, Pyreneeën of Dolomieten! Als ik de verhalen in
het verblijf mag geloven. Geen enkel probleem om na een zware nachtdienst
nog even op het zadel te springen om de Cauberg te bedwingen. Er is zelfs
een machinist die, naar eigen zeggen, meer kilometers fietst dan in een trein
rijdt.
Zelf fiets ik ook. Dat wil zeggen; ik láát fietsen. Op
mijn bureau staat een hamster die op zijn racefietsje
de aanslagsnelheid van mijn vingers op het
toetsenbord van mijn computer visualiseert. Ik
geef toe dat zijn bewegingen met het blote oog
nauwelijks waarneembaar zijn, maar wie de moeite
neemt elke paar seconden een foto te nemen
en die vervolgens als filmpje versneld afspeelt,
krijgt een aardige indruk van mijn typevaardigheid.
Mooie filmpjes zijn dat, waarin trage gebeurtenissen versneld worden getoond.
Een zonsopgang, het openen van een bloem of het construeren van een gebouw.
Eigenlijk zou het rijden in een trein hetzelfde moeten gaan. Je rijdt een
traject precies zo vaak dat je elke keer iets nieuws ziet. Een boom die door de
jaargetijden heen verandert of een kantoor dat laag voor laag neergezet wordt.
Maar niet zo vaak dat het verschil niet meer opvalt, dat elke dag dezelfde lijkt.
Net als onze fietsers dus zeker geen Rondje rond de kerk!
Een film die helemaal uit versnelde beelden bestaat is Koyaanisqatsi. Deze
toont indringend de strijd tussen natuur en cultuur. Een strijd die de natuur
dreigt te verliezen. Leven uit balans betekent de titel in het Hopi-Indiaans. Ook
binnen de NS is er nog heel wat overleg en gepuzzel nodig om alle diensten in
balans te brengen.
Dat geldt gelukkig niet voor de Mens sana in corpore sano. Via het programma
Een gezonder meNS is de cursus Balans en bewegen te volgen. Of één van
de vele andere mogelijkheden. Ik heb gekozen voor de opleiding Fietsen. Niet
voor mijzelf, maar voor mijn hamster. Raakt die eindelijk eens in balans met
mijn gezwoeg op het toetsenbord.
Machinistlog.nl • 5 jaar columns 51

Geert König - 5 jaar columns
De parabel van de stuurstroomsleutel
en de remkraan
De stroom der verandering
ONS KENT ONS - NOVEMBER 2009
Een belangrijk onderdeel om een trein van het type Mat ‘64 te rijden, is de
stuurstroomsleutel. In elk treinstel is er slechts één aanwezig, dus als de trein
van richting verandert, moet de machinist deze sleutel meenemen van de ene
naar de andere cabine. Dit in tegenstelling tot de remkraan, die aan beide zijden
van een trein aanwezig is.
Nu is een remkraan van nature een wat jaloers object. Steeds als de trein omgebouwd
moest worden, keek de remkraan met scheve ogen naar de stuurstroomsleutel
die lekker warm in de jaszak van de machinist verdween en ging
vervolgens zitten mokken tot hij eindelijk weer aan de beurt was om in actie te
komen.
Op zekere dag barstte de bom. De bond van remkranen riep op tot actie. Men
zou de rem vergrendeld houden totdat de eis was ingewilligd. Voortaan nog
maar één remkraan per trein, zodat die net zo belangrijk zou worden als de
stuurstroomsleutel.
Doordat alle treinen in het hele land stilstonden, kon de directie weinig anders
doen dan toegeven. De machinist moest nu niet alleen de stuurstroomsleutel
meenemen, maar ook de remkraan.
Dat leek aanvankelijk even goed te gaan, maar al snel begonnen de remkranen
in te zien dat ze een vergissing gemaakt hadden. Je de hele dag verzetten
tegen de vaart der volkeren was toch wel erg vermoeiend. Ze verlangden
terug naar dat rustpuntje van de onbemande cabine. Maar hoe konden ze
zonder gezichtsverlies terugkrabbelen?
Gelukkig brachten de machinisten onverwacht uitkomst. Die klaagden namelijk
steen en been over het gesleep met die zware remkraan. Dat ging ten koste
van hun rug. Al snel werd er een overeenkomst met de bond van remkranen
bereikt. Men ging terug naar de oude situatie en alleen de stuurstroomsleutel
hoefde tussen twee ritjes door nog verplaatst te worden.
De moraal van dit verhaal: Soms is het noodzakelijk je snelheid te verminderen
en desnoods even tot stilstand te komen. Maar laat je af en toe ook eens
meevoeren met de stroom der verandering, want altijd in verzet komen is op
den duur véél te zwaar.
Machinistlog.nl • 5 jaar columns 52

Geert König - 5 jaar columns
Twitter
NS als muze voor Tweets
KOPPELING - DECEMBER 2009
Het is slechts een uiterst eenvoudige internettoepassing. De enige vraag die
Twitter je stelt is: Wat ben je op dit moment aan het doen? Die vraag dien je
vervolgens in minder dan 140 tekens te beantwoorden. Twitteren lijkt in eerste
instantie een zinloze bezigheid, maar door het enorme netwerk van deelnemers,
verspreidt het nieuws zich razendsnel over de wereld. Vrijwel elke trein
bevat tegenwoordig wel een reiziger die zijn tweets tijdens de reis wereldkundig
maakt. Dat levert leuke, ontroerende, venijnige en soms ook pijnlijke belevenissen
op.
Conducteur: Iemand is in Hilversum een cadeautje vergeten met wat foto's en
een kaart. Zit diegene toevallig in de trein? Ah, lief, twittert een ontroerde reiziger.
Ook deze persoon is te spreken over de service: Heb trouwens de helft van
mijn koptelefoon in de conducteur zijn oor gedouwd, hebben we samen staan
dansen op het balkon. Leuk man!
Nog een blije klant: Vrolijk in de trein gestapt, vrolijk mijn broodje gegeten, vrolijk
de conducteur verteld dat ik geen kaartje heb, vrolijk uit de trein gezet.
Een enkeling is minder vrolijk: De regen zelf vind ik nog niet zo erg, maar de
hele trein ruikt naar een natte hond.
Soms kunnen tweets echter ronduit pijnlijk over komen: Wc’s in de Intercity
naar Den Haag Centraal zitten allemaal op slot. Klein meisje moet huilen omdat
ze bijna ontploft.
En wat moet je hiervan denken: True story: conducteur riep na bluspoging buiten
op om gezamenlijk toilet door te spoelen tijdens rijden om smeulende
spoorbiels te blussen.
Geklaagd wordt er natuurlijk ook volop: Ik reis nu bijna 7 maanden dagelijks
met de trein van 9.09 van Nijmegen naar Arnhem en zie voor het eerst een
conducteur!
Maar gelukkig beschikken zelfs de meeste klagers over humor: Kan iemand
de NS even bellen of de airco uit kan? Ik heb ijspegels in mijn snor.
Machinistlog.nl • 5 jaar columns 53

Geert König - 5 jaar columns
Everzwijn en Toverdrank
Een momentje kerstdenken met Godfried Bomans
ONS KENT ONS - DECEMBER 2009
Als ik de beroemde Nederlandse schrijver Godfried Bomans mag geloven, zijn
de meeste huiskamers van ons deze dagen wat moeilijk begaanbaar:
Ten eerste de aanwezigheid van een kerstboom en verder kerst- en nieuwjaarskaarten,
die bij sommige mensen aan draden van het plafond naar beneden
hangen en de normale circulatie der huisgenoten enigszins belemmeren.
Bomans haalt hiermee in een ludiek stukje direct enkele heidense gebruiken
rond het kerstfeest aan. Kerstkaarten en kerstbomen waren waarschijnlijk niet
te vinden in Bethlehem rond het jaar nul. Grote schranspartijen en extra koopzondagen
evenmin.
Ik vier mijn eigen, heidense kerst het liefst op de trein. Juist in de laatste weken
van het jaar rijd ik graag naar Maastricht. Vanaf Sittard zie je overal om je
heen de maretak groeien. Bij de Kelten en Germanen was dit al een heilige
plant die een belangrijke rol speelde in hun magische vruchtbaarheidsrituelen.
Volgens Plinius de Oudere sneed een in wit geklede druïde in de midwinterceremonie
met een gouden sikkel de maretak uit de heilige eik. De afgesneden
plant mocht de grond niet raken en werd in witte doeken opgevangen. Daarna
slachtte hij de offerdieren en dompelde de maretak in water dat dan als bescherming
tegen ziekten en onheil werd gebruikt.
Ik zal beslist niet de enige zijn die nu aan Asterix en Obelix denkt. Op de
heenweg naar Maastricht zie ik Panoramix, de druïde, maretak snijden om zijn
beroemde toverdrank te bereiden. Op de terugweg zie ik in het hele dorp aan
lange tafels rond een vreugdevuur zitten. Abraracourcix, leider van het dorp,
heft de beker. Hoefnix en Kostunrix hebben even hun ruzies bijgelegd. Jammer
dat ik mezelf altijd vereenzelvig met Assurancetourix, in het Nederlands
ook wel Kakofonix genoemd, maar dat vind ik niks. Het water loopt me in de
mond. Hoe zal dit jaar onze kerstmaaltijd bij de NS zijn? Everzwijn met toverdrank?
Godfried Bomans besluit zijn stukje uit 1967 met de opmerking dat ruim 75
percent van de kerstkaarten niets met het Bijbelse kerstverhaal te maken
heeft, maar afbeeldingen toont van warmte en gezelligheid. Ook als de maaltijd
wat minder copieus uitvalt, kan ik me wel vinden in zijn conclusie:
Valt dit te betreuren? Neen. Het éven denken aan de ander is precies de bedoeling
geweest van de drie mensen, die het feest begonnen zijn.
Machinistlog.nl • 5 jaar columns 54

Geert König - 5 jaar columns
Oud en Nieuw
Het koord wordt gelegd...
DE LAATSTE BOORD EN WAL - SEPTEMBER 2009
Hartje zomer. Het ene moment is het 30°C in de schaduw en loopt het zweet
over je rug, dan moet je weer rennen voor een hevig onweer. Vooral tijdens
plaknachten droom ik weleens over pinguïns die nu bij -60°C overwinteren op
Antarctica, of de airco in een nieuwe VIRM. Zo vreemd is het dus niet dat ik in
de warmste maand van het jaar een stukje schrijf over Oud en Nieuw.
Nee, nog niet de overgang van 2009 naar 2010, maar van het oude Boord &
Wal naar het nieuwe productieblad waarvan ik op het moment dat ik dit schrijf
nog niet meer weet dan dat de naam begint met oNS. Ik kan dus alleen afscheid
nemen van het Oude - waar ik mijn eigen, bescheiden bijdrage aan heb
mogen leveren - maar nog niets zinnigs zeggen over het Nieuwe.
In haar boek Contrapunt schrijft Anna Enquist over de tijdsbeleving van een
Zuid-Amerikaanse indianenstam:
De mensen van dat volk zien het verleden voor zich liggen en voelen de toekomst
in hun rug. Hun gezichten zijn naar het verleden gekeerd, wat nog komen
zal komt als een onvoorziene overval.
Het lijkt me wel een mooi perspectief. Rustgevend. Bovendien rijdt geen enkele
trein met vertraging. Deze trein vertrekt over ongeveer tien minuten is immers
klinkklare (n)ONSens als de toekomst onvoorspelbaar is. Al verwacht ik
niet dat deze indianenstam er een eigen spoorwegnet op nahoudt.
Voor moderne westerlingen is een leven met alleen heden en verleden ondenkbaar
geworden. Daarvoor zijn we veel te toekomstgericht. En na deze allerlaatste
Boord & Wal ben ik toch wel benieuwd wat oNS in de rug zal overvallen…
Vrijdag 27 februari 2009 reed ik tussen Vught en Boxtel toen ik vlak voor me een buizerd met
een aangevreten stuk prooi zag landen op de rails. Hij werd belaagd door vier kraaien, die ook
wel wat zagen in een hapje vlees. De buizerd liet zich zijn lunch echter niet zo gemakkelijk
ontnemen. Woest sloeg hij met zijn vleugels om zich heen. Kraaien zijn echter een stuk sneller
dan buizerds en bovendien hebben ze een zeer illustere grote broer. Een broer die met snelle
vleugelslagen dichterbij kwam.
Vlak voor De Dood zijn klauwen uitstrekte, sloeg zijn familie op de vlucht. De buizerd had hem
echter niet aan zien komen en kon niet meer op tijd van het spoor komen. Ik kon ze niet meer
zien, maar wat een hapje had kunnen worden werd nu een feestmaal voor de kraaien. Buizerd
staat niet elke dag op het menu.
Machinistlog.nl • 5 jaar columns 55

Geert König - 5 jaar columns
Doorstroming
De Columnist (2)
Of het was omdat ik naar Bert Meerstadt‘s ‘muzikale voorkeur’ durfde te informeren
of omdat ik in de eerste column om een ouderwets strenge winter had
gevraagd – en gekregen - weet ik niet, maar de personeelsbladen werden
hervormd en voor bijdragen van de werkvloer was in de nieuwe Koppeling
geen plaats meer. Mijn laatste bijdrage – over de Boekenweek van 2010 –
verscheen nog in Koppeling Plus – voor gepensioneerde NS’ers – maar daarna
werd het stil vanuit Utrecht. Eind 2011 zijn zelfs alle Koppelingen van vóór
2012 uit het archief op intranet verwijderd. Op de vraag waarom dat gedaan is,
wenst niemand antwoord te geven.
*-*-*
Eind 2009, de columnist was zijn publiek kwijt, de mensen die echt invloed
hadden in Utrecht mochten hem niet meer lezen. Of waren van hem verlost.
Maar niet alleen dat, de nieuwe Koppeling werd een managementmagazine,
waarin geen plaats meer was voor een eigenzinnig geluid van de werkvloer.
Als er iets fout ging binnen de organisatie, dan wist men altijd wel een schuldige
conducteur of machinist aan te wijzen, die vervolgens geen enkele mogelijkheid
kreeg zich op even grote schaal te verdedigen. En dat geldt nu nog; er
mag geen enkel negatief bericht naar buiten worden gebracht, zelfs al is het
treinverkeer tien dagen lang ontregeld. Maar ook in de laatstverschenen Koppeling
blijkt nog wel plaats om een conducteur na te trappen door een tweet te
plaatsen waarvan het waarheidsgehalte op z’n minst twijfelachtig is. Als de
columnist ooit al had gedacht een klein plaatsje in Utrecht, een minimale invloed
binnen die grote NS-organisatie, veroverd te hebben, dan zat hij er goed
naast.
*-*-*
Gelukkig was er nog het blad Boord & Wal, dat al snel overging in Ons kent
oNS. Even leuk om aan mee te werken, maar met een oplage van enkele
honderden bereikten mijn verhalen, problemen én oplossingen toch niet meer
de hele NS, en daarmee ook niet degenen die beslissingen konden nemen of
terugdraaien. Bovendien werden de touwtjes steeds strakker aangetrokken.
Vrijheid van meningsuiting was prima, zolang het maar de mening van de
hoogste leider van de productie-eenheid was. Een visie die emoties als herkenning
(bij het rijdend personeel) of boosheid op kon roepen, mocht uitsluitend
via een briefje aan je teammanager kenbaar gemaakt worden, waarna
deze gedigitaliseerd en gearchiveerd werd om een ‘ongelukje’ op de digitale
snelweg te krijgen. Had je maar in de trein moeten blijven zitten.
*-*-*
Machinistlog.nl • 5 jaar columns 56

Geert König - 5 jaar columns
Tegen het einde van 2010 werden de eerste tekenen van het nieuwe beheersbeleid
zichtbaar. Zo verklaarde de Manager Service & Operations
(MSO) de woorden manager en management voor de columnist taboe. De beschrijving
van een treinreis waarin hij Sinterklaas
naar Weert bracht, kon niet gepubliceerd
worden omdat hij de Goedheiligman –
ten onrechte, zoals het verhaal vermeldt -
even voor mystery guest had aangezien.
Een regelrechte belediging voor het complete
Eindhovense management. Voor straf
mocht hij zijn schoen niet zetten.
De eerste echte problemen kreeg hij in september
2011. Na een hoogbejaarde vrouw
bovenaan de trap achter te hebben gelaten,
waardoor ze haar aansluiting mistte en een
uur moest wachten, en een peloton oud-strijders
de trappen af te hebben zien kruipen,
letterlijk op handen en/of voeten, was voor
hem de maat vol. Er moest iets gedaan worden
aan de afsluiting van de liften in Eindhoven.
Desnoods door al het rijdend personeel
een sleutel te geven. Het weren van reizigers
met een lichamelijke beperking druiste toch
tegen alle menselijke normen en waarden
in?
Hij vond het te gênant om foto’s van te maken,
hij schreef er echter wel een column
over en een stukje op zijn weblog. Dat laatste
stukje werd door een ‘anonieme’ NS-liefhebber
– die wel ‘noniem’ bij het gesprek
aanwezig zou zijn - naar de MSO gemaild.
Opnieuw had hij het voltallige Eindhovense
management beledigd, wat op zich vreemd
was want verantwoordelijk voor dit beleid
was immers de brandweer, waarvan het opperbevel
bij de burgemeester van Eindhoven
lag. Maar op vragen daaromtrent wilde de
MSO geen antwoord geven. Wel werd het
woord lift aan zijn verboden vocabulaire toegevoegd.
Leuk toen zijn fiets gestolen was
en hij naar huis wilde…
Machinistlog.nl • 5 jaar columns 57

Geert König - 5 jaar columns
De trein rijdt!
Wie durft het verlossende woord te spreken?
ONS KENT ONS - JANUARI 2010
Het is onze eigen schuld. We hebben er zelf om gevraagd. We hebben Koning
Winter tot het uiterste getergd met ons geklaag over de opwarming van de
aarde. Nu heeft hij wraak genomen. En daar hadden we niet op gerekend.
Sneeuw zien we uitsluitend nog tijdens de wintersport. Hoe ga je daar op het
spoor ook alweer mee om?
En dus lag het treinverkeer vrijwel stil. Tot verbazing en misschien zelfs wel
een beetje leedvermaak van de landen om ons heen. Nou begrijp ik best dat
hevige sneeuwval problemen kan veroorzaken. Ik heb ploegen met gasbranders
wissels ijsvrij zien maken, midden op het Centraal station van Utrecht, om
begrip bij de reizigers te kweken. Maar zelfs toen het dooide en er weinig aan
de hand leek, reed slechts vijftien procent van de treinen. Hoewel we personeel
en materieel genoeg klaar hadden staan en de toestand van het spoor
het toeliet, werden te korte treinen niet verlengd en werden er ook geen extra
treinen ingelegd. Schijnbaar durfde niemand de beslissing te nemen een ruimere
dienstregeling te gaan rijden, bang om daarmee de verantwoordelijke te
worden als er toch iets fout zou gaan.
In 1961 beloofde president John F. Kennedy de Amerikanen dat ze vóór het
eind van het decennium een man op de maan zouden hebben. Een groot
struikelblok daarbij was de vraag of er stof lag op de maan. De helft van de
wetenschappers dacht dat een maanlanding onmogelijk was omdat de maanlander
in een metersdikke laag stof weg zou zakken. Er mocht geen risico genomen
worden. Een aap of een hond kon je nog wel aan zijn lot overlaten, met
mensen lag dat toch wat gevoeliger. Uiteindelijk gaf raketdeskundige Wernher
von Braun de wetenschappers nog één uur de tijd tot een beslissing te komen.
Toen ze er na dat uur nog niet uit waren schreef hij op een stuk papier: Er ligt
geen stof op de maan! Het Apollo-programma kon daarmee doorgaan. Hij
bleek gelijk te hebben.
Zo iemand kunnen we bij het spoor ook gebruiken. Een ijskoud persoon die bij
min tien nog zonder muts naar het werk fietst. Die zonder handschoenen over
het perron loopt en niet klaagt als de verwarming een keer niet werkt. Iemand
die onaangekondigd een vergadering van besluitvormers op hoog niveau binnenloopt
en zonder een woord te zeggen op een stuk papier schrijft: De trein
rijdt!
Machinistlog.nl • 5 jaar columns 58

Geert König - 5 jaar columns
Vasten
Benieuwd naar de inhoud van het spoorblik
ONS KENT ONS - FEBRUARI 2010
Het feest is voorbij. De maskers zijn weer opgeborgen. Mensen die nu nog
beweren Napoleon te zijn, zitten weer keurig opgesloten in wit gestoffeerde
kamers met zachte kussens tegen de wand. In Weert spoelt de laatste blauwwitte
schmink van twee treinstelletjes die vermomd als SLT het carnaval nog
net overleefden. Na het halen van het askruisje konden ze hun bedrog echter
niet langer volhouden. In 1964 was men ook op het spoor nog heel vroom. Nu
staan ze klaar om gesloopt te worden. Tot verdriet van veel machinisten die
dachten dat de problemen rond de nieuwe Sprinter eindelijk opgelost waren.
Met het askruisje begint ook de periode van de Vasten. Maar het spoor zou
het spoor niet zijn als het daar niet een eigen naam voor had bedacht: KWIK.
Minder gebruiken van wat niet direct noodzakelijk is, is natuurlijk een mooie
omschrijving van vasten. Vreemd genoeg valt daar ook interne communicatie
onder. Ik dacht juist dat daar nog wel het een en ander aan te verbeteren viel.
Zo stond ik zelf kort voor carnaval klaar om met de vroegste trein naar Alkmaar
te gaan, toen mijn dienstkaartje plotseling Amersfoort vermeldde. Een
heel andere bestemming met bijna een dubbele dienstlengte! Mijn teammanager
en ik verschillen nog steeds van mening of dat niet op voorhand gecommuniceerd
had moeten worden.
Een bijzondere vorm van communicatie zag ik toen ik deze carnaval muziek
maakte in een instelling voor meervoudig gehandicapte kinderen. Tijdens alle
repetities was er een jongen van een jaar of veertien aanwezig met blond,
krullend haar. Bij elke noot die we speelden vloog hij overeind en stootte wat
Machinistlog.nl • 5 jaar columns 59

Geert König - 5 jaar columns
onverstaanbare klanken uit. Zijn lichaam bewoog hij daarbij woest op en neer
zodat er twee begeleidsters nodig waren om hem in toom te houden. Maar zijn
ogen spraken boekdelen. Glanzende, helder blauwe ogen die de wereld op
een heel eigen wijze bekeken. Tijdens carnaval was hij er ook. Maar nu zat hij
stil, verkrampt op een stoel. Zijn ogen dof in het niets starend. Zijn begeleidsters
waren vervangen door pillen om hem rustig te houden.
Nu kan en mag ik natuurlijk geen oordeel uitspreken over deze bezuiniging op
de gezondheidszorg, net zomin als ik dat mag doen over die op de communicatie
bij de NS. Maar mijn moeder – nog opgevoed door de nonnen – beschrijft
de vastentijd als volgt: We kregen ieder een blikje en daar moest je elk
snoepje of koekje dat je kreeg in bewaren. Je liet het wel uit je hoofd er stiekem
iets uit te halen, want dat moest je biechten. Het was een feest als je het
blikje na veertig dagen mocht openen. Ik ben benieuwd wat er na de vasten, of
KWIK, in het spoorblik blijkt te zitten. Hopelijk geen bittere pil…
Noot 1: KWIK - Kwaliteits Waarde Indirecte Kosten - is een bezuiniging op indirect personeel
binnen de NS.
Noot 2: De bestemming Amersfoort slaat op het aldaar aanwezige simulatorcentrum waar alle
machinisten twee dagen per jaar de verplichte herinstructie volgen. Afhankelijk van de reisafstand
zijn dit dagen van 8 tot 13 uur.
Naga Sadhu
Heb ik net besloten als monnik de carnaval in
te gaan, lees ik in De Pers dat Indiase Monniken
naakt de Ganges inrennen. Zij houden
zich warm met een speciale Yoga-techniek.
Gelukkig heb ik daar Broeder Frangelico
voor, maar dan nog ben ik niet van plan naakt
het Sons kanaal in te springen.
Machinistlog.nl • 5 jaar columns 60

Geert König - 5 jaar columns
Titaantjes
Boekenweek 2010
ONS KENT ONS - MAART 2010
Jongens waren we – maar aardige jongens. Misschien wel de beroemdste
openingszin uit de Nederlandse literatuur. Zelfs de grootste boekenhater kent
hem of leert hem kennen als hij deze week zijn jaarlijkse boek koopt, alleen
om een dag voordelig te treinen. Nescio’s Titaantjes: opgroeien in de letteren,
is dit jaar namelijk het motto van de Boekenweek en zoals gebruikelijk mag
met het Boekenweekgeschenk een dag gratis gereisd worden. Dat je met dat
geschenk ook nog iets anders kan doen is niet bij iedereen bekend. Toen vorig
jaar een conducteur bloedserieus aan een wat oudere vrouw vroeg hem beknopt
de inhoud van het boek te vertellen, keek ze hem verschrikt aan:
‘Je hoeft het boek toch niet te lézen?’
Jong zijn en opgroeien staan dus centraal in de 75 e Boekenweek. Maar daarbij
gaat het vooral om boeken die het kind of de overgang van jeugd naar volwassenheid
als thema hebben. Jongeren hoef je niet zoveel over de letteren
te vertellen. Die schilderen ze zelf wel op de trein. Liefst zo groot mogelijk op
de buitenkant, maar ook balkons en bekleding worden niet ontzien. Meestal
zijn dat zogenaamde Tags, Doodlings, Throw ups of Latrinalia, maar soms ook
complete nieuwsberichten. Ik las voor het eerst over de dood van Michael
Jackson over de hele lengte van een stelletje Mat ‘64!
Met de NS als hoofdsponsor van zowel de Boekenweek als de jaarlijkse actie
Nederland leest vraag ik me wel af waarom er altijd van die nostalgische boeken
als uitgangspunt gekozen worden. De aardige jongens van Nescio zaten
ook in De gelukkige klas van Theo Thijssen. Wil de NS graag terug naar de tijd
dat de jeugd nog ontzag had voor leraren en andere gezagsdragers? Een
mooi initiatief maar het lijkt me wat naïef. Ik zie in Almere al twee conducteurs
voor de trein staan die hardop roepen:
‘Jongens zijn we – maar aardige jongens.’
Afhankelijk van hun postuur worden ze uitgelachen of van het perron gejaagd.
Maar ook in dat laatste scenario is voorzien, want het Boekenweekgeschenk
van Joost Zwagerman heet: Duel!
Machinistlog.nl • 5 jaar columns 61

Geert König - 5 jaar columns
Jong
Laatste stuiptrekking naar landelijke publicatie
KOPPELING PLUS - MAART 2010
Jong zijn en opgroeien. Het centrale
thema van de Boekenweek 2010.
In een speciale jubileumuitgave
schrijven 75 auteurs een brief aan
hun jonge ik. Ik ben benieuwd hoe
vaak het spoor daarin voor komt.
Vooral jongens dromen immers van
een baan als machinist.
Wat zou ik zelf als machinist aan
mijn jonge ik schrijven?
‘Jongen, vergeet die ruimtevaart
nou maar, je blijft met beide benen
op de grond. Maar haal dat schriftje
met verhaaltjes snel uit de vuilnisbak
en verkoop je elektrische treintjes
nog even niet.’
Na het thema ouderdom van twee
jaar geleden, kan jong natuurlijk
ook worden gelezen als verjonging.
Het uiterlijk van de NS zal het komend jaar ingrijpend veranderen. De oude,
vertrouwde treinen van het type Mat ‘64 worden vervangen door splinternieuwe
Sprinters. Dat oogt niet alleen moderner, ook de kleur van het spoor verandert
erdoor: van geel naar maagdelijk wit. De kleur van reinheid en zuiverheid.
Ook het treinverkeer wordt weer even jong.
Toch zal menigeen met een gevoel van weemoed kijken naar het materieel dat
ons ruim 45 jaar trouwe dienst heeft bewezen. Ongetwijfeld houden we het in
ere in het Spoorwegmuseum. Als we daar over vele jaren met het Boekenweekgeschenk
gratis naartoe reizen, zal de jongste generatie vol ontzag vragen:
‘Durfden mensen daar vroeger in te reizen?’ En hun vader zal antwoorden:
‘Ja jongen, jouw betovergrootvader heeft daar nog in gereden. En een verhalen
dat hij daarover kon vertellen…’
Machinistlog.nl • 5 jaar columns 62

Geert König - 5 jaar columns
Vrijheid
April: Maand van de Filosofie
ONS KENT ONS - APRIL 2010
Traditiegetrouw is april de Maand van de filosofie. Over geen enkel onderwerp
wordt in de filosofie zoveel gesproken als over vrijheid. Vrijheid ligt aan
de basis van ons bestaan. Zijn wij eigenlijk wel vrij om te handelen? Hebben
wij een eigen wil of zijn wij slechts de slaaf van onze hersenen?
Hoe zwaar tillen filosofen aan vrijheid?
‘Wij zijn veroordeeld tot vrijheid,’ sprak de Franse filosoof Jean Paul Sartre
melodramatisch. Immers, onder de zwaarste omstandigheden heb je altijd nog
de keuze tussen opgeven en verzet. De Griekse filosoof Socrates koos voor
de gifbeker, omdat hem de vrijheid om de jeugd van Athene te onderwijzen
werd ontnomen.
Hoe vrij zijn we eigenlijk op
het spoor? Op de vraag wat
het vak zo aantrekkelijk
maakt, zal vrijwel iedere conducteur,
servicemedewerker
of machinist antwoorden:
‘de enorme vrijheid die je
geniet.’ Maar ons dienstkaartje
schrijft van minuut tot minuut
voor waar we ons moeten
bevinden en even een
keer van de route afwijken is
er ook niet bij.
Ik denk dat die vrijheid voor een belangrijk deel afhangt van de ruimte die je
krijgt om je beroep naar eigen inzicht uit te voeren. Speciaal voor dat doel is er
de Stichting Beroepseer. Tijdens de oprichtingsvergadering zei oud-minister
van Landbouw, Cees Veerman:
‘Een verantwoordelijk mens is zijn vrijheid waard. We zitten steeds
maar elkaar de maat te meten en te kijken of we elkaar wel aan de regeltjes
houden. Een algemene verkramping is daarvan het gevolg.’
Ik ben het hartgrondig met Veerman eens. Kijk elkaar niet voortdurend op de
vingers maar gun iedereen de vrijheid om naar eigen eer en geweten te handelen.
Alleen dan kunnen vrijheid en spoor nog lang in één adem genoemd
worden.
Machinistlog.nl • 5 jaar columns 63

Geert König - 5 jaar columns
Blind Date
Direct combineren?
ONS KENT ONS - MEI 2010
Terwijl de opkomende zon de laaghangende flarden mist verdreef, reed ik
enigszins zenuwachtig richting Arnhem. Op weg naar een blind date. Ik heb
wel vaker een date op het spoor, maar daar gaat meestal enige vorm van
planning aan vooraf. Nu wist ik helemaal niets van haar. Bij Driebergen-Zeist
en Ede-Wageningen liepen we vertraging op doordat ik teveel treuzelde, daarna
was er geen weg meer terug.
Ik remde hard toen ik voor Arnhem een geel sein passeerde. De laagstaande
zon verblindde me en een ogenblik raakte ik in paniek. Ik zag dat mijn volgende
seintje geel knipperde. Wat had dat te betekenen? Direct combineren leek
me bij een eerste ontmoeting toch wat al te gewaagd. Langzaam naderde ik
het perron waar ze stond te wachten. Ik voelde de spanning door mijn aderen
stromen en schrok een beetje toen ik haar ranke vormen zag. Ze was totaal
niet wat ik verwacht had. Ze was zo slank dat ik me een opgeblazen kikker
voelde. Waar waren haar stroomafnemers? Toen pas drong het tot me door:
ze was van een heel andere soort!
Nu ben ik bepaald geen xenofoob, maar wat zouden mijn ouders zeggen als ik
als NS-VIRM thuis zou komen met een Syntus-dieseltje? Ook van haar kant
was het duidelijk geen liefde op het eerste gezicht. Terwijl ik naderde, toonde
ze me afwijzend haar rode sluitseinen. Ik stopte en opende de deuren om alle
opgebouwde spanning uit me weg te laten stromen. Een ogenblik bleef ik besluiteloos
staan. Toen hernam ik me en maakte me gereed om in tegengestelde
richting te vertrekken. Op zoek naar nieuwe avonturen. Er valt nog zoveel
moois te beleven tussen de rails.
Machinistlog.nl • 5 jaar columns 64

Geert König - 5 jaar columns
In de naam van de Vader
Een waanzinnige Bijbel
VRIJ NEDERLAND - JULI 2010
Mijn vader en ik zijn beiden nooit grote praters geweest. Zelfs toen het emfyseem
driekwart van zijn longen had lamgelegd, werden onze gesprekken nooit
persoonlijk. Ook niet in het ziekenhuis, waarin hij met steeds kortere intervallen
werd opgenomen.
Voor hun veertigste trouwdag namen mijn ouders
het hele gezin mee naar een vakantiepark
in Vaals. Mijn vader verborg dapper dat een
nieuwe longontsteking zich aandiende en deed
zoveel mogelijk mee. Op donderdagmiddag,
terwijl de rest van de familie Valkenburg aan
het verkennen was, vroeg hij me of ik zin had
een tochtje te gaan maken langs een paar dorpen
in Zuid-Limburg. Hij had een route uitgestippeld
in wat ik nog steeds zijn Bijbel noem:
een tientallen jaren oud exemplaar van Het
Beste Boek van de weg. Ik hielp mijn vader
vanuit zijn rolstoel de auto in en we reden het
park af. Via smalle bergweggetjes reden we
naar Vijlen, Mechelen, Wahlwiller en Nijswiller.
Af en toe stapte ik uit om een foto van het uitzicht
of van een oud kerkje te maken.
Al die tijd hing er een bijna onwerkelijke spanning in de auto, alsof deze tocht
een veel grotere betekenis had dan slechts een toeristisch ritje. Maar beiden
hielden we zorgvuldig onze dekking gesloten zodat woorden geen kans kregen.
Pas helemaal op de terugweg, en ik kan de pijl op het wegdek nog aanwijzen
waar het gebeurde, zei mijn vader vanuit het niets:
‘Voor je moeder wordt in ieder geval gezorgd.’ Ik ging ervan uit dat hij
daarmee doelde op de onlangs gesloten hypotheekconstructie die mijn ouders
ten minste twintig jaar lang een uitkering zou bezorgen. Ik wist geen antwoord
te geven op deze opening van mijn vader en het werd weer stil in de auto.
De volgende morgen was mijn vader niet eens meer in staat zijn armen op te
tillen. Met spoed werd hij per ambulance vervoerd naar het Atrium in Heerlen
waar hij een maand moest blijven voordat zijn lichamelijke conditie het toeliet
hem – eveneens per ambulance – naar een ziekenhuis in Eindhoven te transporteren.
Daar is hij een paar maanden later, zonder dat er iemand bij was,
eenzaam aan een longbloeding overleden.
Machinistlog.nl • 5 jaar columns 65

Geert König - 5 jaar columns
Hoewel er binnen de familie nog altijd over dat laatste autoritje wordt gesproken,
weet niemand precies wat er die middag is gebeurd. Ik vertel er ook niets
over, ik zou het toch niet kunnen verklaren. Wel ben ik steeds meer naar mijn
moeder toegegroeid. Niet dat we diepzinnige gesprekken hebben, daarvoor lijk
ik te veel op mijn vader, maar we gaan samen op vakantie, bezoeken musea
en gaan naar het theater. Mijn moeder accepteert daarbij mijn gesloten karakter
en de lange stiltes die soms kunnen vallen. Als mijn vaders laatste woorden
in de auto als verzoek waren bedoeld, dan probeer ik daaraan te voldoen. In
die zin lijkt dat ritje zijn betekenis te hebben gehad.
En toch, soms, midden in de nacht, als de tijd andere wetten hanteert, schrik ik
wakker met een bedrukt gevoel op mijn borst. Radeloos besef ik dat ik een
onherstelbare fout heb gemaakt. Dan kan ik de aandrang nauwelijks weerstaan
om hardop om mijn vader te schreeuwen. Geef me alsjeblieft een teken
dat je er nog bent. Geef me een kans om te praten, om afscheid te nemen.
Wat wilde je vijf jaar geleden in die auto nou echt zeggen? Pas als ik weer wat
rustiger word vertrouw ik hem toe: maar voor mijn moeder wordt in ieder geval
gezorgd. Dankzij jou en je Bijbel.
Machinistlog.nl • 5 jaar columns 66

Geert König - 5 jaar columns
Per Spoor
Alsof ik er zelf bij ben geweest
ONS KENT ONS - AUGUSTUS 2010
Ik sta niet bepaald bekend als een feestbeest. Toch probeer ik op mijn manier
tijdens grote evenementen altijd de stemming er in te houden. Zo mag ik ter
verhoging van de feestvreugde na een dansfestijn, graag een paar extra wisseltjes
meepikken. Dit tot grote hilariteit van de dames op mijn balkons. Helaas
bevindt zich altijd wel een heer in het gezelschap die te diep in zijn glaasje
evenementenbier heeft gekeken en nu zijn ritueel geslacht schapenvlees met
mij meent te moeten delen. Het liefst over een bank of in een gangpad. Of,
nog erger, in de balg tussen twee rijtuigen, zodat ik bij elke bocht die ik maak,
de spijsverteringssappen dieper mijn ingewanden binnen voel dringen.
Ook tijdens Koninginnedag doe ik graag mijn ronde. Ik kan er alleen niet goed
tegen als er iemand ten onrechte aan mijn noodrem trekt. En ik gruwel helemaal
van personen die met hun vieze vingers aan de noodbediening van mijn
deuren zitten. Heb toch eens respect voor andermans lichamelijke integriteit!
Ik zit tijdens de rit toch ook niet aan jullie edele delen te wriemelen? Monteurs
van Nedtrain zouden me voor straf schroefje na schroefje demonteren. En terecht.
Maar het leukste evenement
vind ik toch wel de megaconcerten
van Guus Meeuwis. Ik
herinner me nog hoe ik hem
als jong studentje naar college
bracht. Ook toen al kon hij de
prachtigste ballades aan mij
opdragen, al liet zijn gitaarspel
in die tijd nog wel wat te wensen
over. Als ik nu na een optreden
in het Philips-stadion de
mensenmassa binnen voel
stromen, sta ik van genot te
schommelen op de rails. Als de
ware fans dan ook nog een
lied aanheffen, kan ik de aandrang niet onderdrukken hardop mee te brullen:
‘Ja, ja, ja, kilometers spoor schieten onder mij door. Kedeng, kedeng, oewoe!’
Dan voelt het even alsof ik er eindelijk zelf bij ben geweest.
Machinistlog.nl • 5 jaar columns 67

Geert König - 5 jaar columns
ETMET
Het gebroken horloge
ONS KENT ONS - OKTOBER 2010
Toen ik in Spanje van Salou naar Barcelona wilde, bleken er maar liefst drie
treinen per dag te rijden. Om er vóór de siësta te zijn kon ik alleen die van half
elf nemen. Simpel en duidelijk. In Nederland is dat anders. Als ik naar het Muziekgebouw
in Amsterdam ga, heb ik de keuze uit vier treinen per uur. Onzeker
als ik ben weet ik niet welke ik zal nemen. Ga ik precies op tijd of houd ik
rekening met vertragingen? Eet ik thuis of in Amsterdam? Maar als ik nu eens
een hele trage serveerster tref, moet ik dan niet nóg een trein eerder nemen?
Uiteindelijk neem ik om drie uur de trein, eet ik onderweg een broodje en sta ik
om vijf uur voor gesloten deuren te wachten tot de zaal om half acht open zal
gaan. Ik kan niet omgaan met te veel keus. Een proef met zes treinen per uur
leek aan mij dan ook niet besteed.
Totdat ik thuis eens goed naar de muur keek. Daar hangt al jaren een reproductie
van een schilderij van Salvador Dalí. Er staat een horloge op met een
soort vloeibare wijzerplaat en versplinterd glas. Zou dit soms bedoeld worden
met spoorboekloos rijden? Wordt het gebroken horloge het symbool van Elke
Tien Minuten Een Trein, net zoals je na de Eerste Wereldoorlog het gebroken
geweertje had? Ik besloot de proef op de som te nemen en legde mijn horloge
op een aambeeld. Het gevoel van vrijheid dat door me heen ging toen de hamer
het glas raakte, valt met geen pen te beschrijven. Alle spanning vloeide uit
me weg.
Ik denk dat het met ETMET twee kanten op kan gaan. Of het wordt een psychische
aandoening van extreem stipte mensen die het spoorboekloos rijden
niet in hun vingers - lees: iPhone - kunnen krijgen. Of het wordt een nieuwe
vorm van onthaasten. Even de tijd helemaal
vergeten. Hoe dan ook, als jullie me
missen, dan ben ik met ETMET.
Machinistlog.nl • 5 jaar columns 68

Geert König - 5 jaar columns
Surprise
Sinterklaas heeft een reisverbod
BEDOELD VOOR ONS KENT ONS - DECEMBER 2010
Het was een gure ochtend in november. Een waterig zonnetje maakte het nog
kouder. Ik was bezig met mijn laatste slagje Weert, toen het noodlot toesloeg.
De trein schokte een paar keer en begon toen geheel op eigen initiatief te
remmen. Op de stuurtafel begonnen meldlampen te knipperen waarvan ik niet
eens wist dat ze konden knipperen. Ik belde de storingsmonteur van het LBM.
Die liet me treinstel na treinstel in- en uitklimmen, niets leek te helpen. Uiteindelijk
besloot ik alle gaten die ik kon vinden af te pluggen in de hoop zo de
treinleiding te kunnen vullen en de remmen te lossen.
In het laatste treinstel zat een man met een valse baard. Toen hij me zag
trok hij fronsend één wenkbrauw op en tikte met zijn rechter wijsvinger op zijn
horloge. Het zweet liep al over mijn rug, nu begon er ook stoom uit mijn oren
te komen. ‘Ik weet het,’ riep ik. ‘Ik heb niet binnen drie minuten omgeroepen,
maar ik loop het vuur uit mijn schoenen om de trein weer aan de gang te krijgen.’
Hij zei niets, maar maakte een aantekening in het boek dat hij bij zich had,
iets dat me nog kwader maakte. ‘Ik weet heus wel wie je bent. Volgens mij
hebben jullie pas allemaal de opleiding tot machinist gehad. Zou het niet handig
zijn als je me mee zou helpen in plaats van me stiekem te bespioneren?’
De man boog zich achterover en zei: ‘Piet, geef deze jongeman eens wat
pepernoten.’ Van onder een jute zak kwam een wat duister type tevoorschijn
dat me inderdaad een hand vol strooigoed gaf. ‘Het spijt me,’ ging hij verder.
‘Je hebt gelijk, ik heb veel verstand van stoomboten, maar die administratieve
handelingen kosten tegenwoordig zo veel tijd, dat ik mijn goedheilig gezicht
soms dreig te verliezen.’ Zijn stem had iets kalmerend warms en deed me
denken aan Bram van der Vlugt of Godfried Bomans.
Toen ik de trein met een vertraging van drie kwartier eindelijk langs het perron
in Weert parkeerde, stond daar een groepje kinderen met een knol te zingen.
‘Sinterklaasje kom maar binnen met je knecht.’ De mystery guest had
een rode hoed op gezet en liep zwaaiend naar het groepje toe. Sommige teammanagers
gaan wel heel ver om hun personeel in de gaten te houden.
Ik was het voorval bijna vergeten, toen ik op vijf december een enorme chocoladeletter
in mijn schoen vond. Er zat een gedichtje bij:
Het spijt ons van dat voorval,
Op weg naar Weert en Helden.
Wij zullen ons in het vervolg,
Altijd netjes vooraf melden.
Sint en Piet
Machinistlog.nl • 5 jaar columns 69

Geert König - 5 jaar columns
De Verhalenverteller
Reizigers gaan onbewust anders denken over NS
na het horen van waargebeurde verhalen.
GEDACHTEN AAN MIJN VADER - DECEMBER 2010
Mijn vader kon vroeger urenlang, met een voltmeter in de ene en een soldeerbout
in de andere hand, zitten staren naar printplaten van defecte televisietoestellen
alvorens tot de conclusie te komen dat ze rijp waren voor de sloop. Ook
mij heeft hij altijd in stilte aangemoedigd tijdens mijn experimenteer-fase met
elektriciteit. Daartoe had hij een gezinsverpakking reservestoppen in de meterkast
gezet. Mislukte een experiment om een fietslampje met behulp van een
stukje aluminiumfolie op het lichtnet te laten branden, dan draaide mijn vader
zonder morren een nieuwe stop in. Zelfs toen de diaprojector in brand vloog
nadat ik de knop uit energiebesparing van 220 V naar 110 V had gedraaid,
kwam er geen beschuldiging over zijn lippen. Met een bezoekje aan de meterkast
was de hele affaire afgedaan. Wat was hij er trots op toen ik het uiteindelijk
toch nog tot machinist schopte. Ik moet eerlijk bekennen dat het mij zelf
ook iedere dag weer verbaast dat een trein onder mijn commando van zijn
plaats komt. Nog verrassender vind ik het dat er zelfs reizigers bij mij in durven
te stappen. Sterker nog, vaak verdringen ze zich op de vluchtroute achter de
cabine om zo dicht mogelijk bij de machinist voorin te staan.
In Utrecht houden twee afdelingen van de NS zich met dit merkwaardige fenomeen
bezig: de afdeling Marktonderzoek en Advies en de afdeling Bedrijfs-
en Productontwikkeling. Multidisciplinaire en wisselende teams van wetenschappers
en studenten in richtingen als psychologie, geografie, economie en
verkeerskunde onderzoeken waarom mensen de trein nemen, zelfs als ze als
alternatief een auto voor de deur hebben staan. Na gebruik te hebben gemaakt
van de methode van Harvard professor Gerald Zaltman, zijn ze tot een
onthutsende conclusie gekomen. De beslissing om voor de trein te kiezen
heeft niets te maken met punctualiteit, statistieken, analyses of winstcijfers,
maar alles met… verhalen! Reizigers gaan onbewust anders over de NS denken
na het horen van waargebeurde verhalen.
Waargebeurde verhalen, laat ik er daar nou net een heleboel van hebben. En
zit ik even zonder, dan verzin ik ze ter plekke. Ik verwacht nu niet direct dat mij
een topfunctie op de afdeling Bedrijfs- en Productontwikkeling wordt aangeboden.
Ook niet dat er eindelijk eens serieus naar het rijdend personeel wordt
geluisterd. Maar het staat natuurlijk wel heel mooi op mijn visitekaartje:
Geert König; verhalenverteller, filosoof, psycholoog, econoom, geograaf en
verkeerskundige. Kortom: machinist.
Machinistlog.nl • 5 jaar columns 70

Geert König - 5 jaar columns
Machinist van het eerste uur
Radeloos bereid je je voor op wéér een slopende dag.
DAGBLAD DE PERS - JULI 2011
Deze week draai ik een aantal vroege diensten. Afhankelijk van de eerste te
rijden trein, moet ik rond half vijf ‘s morgens opstaan. Geen uitgeslapen tijd als
je bedenkt dat ik een paar dagen geleden nog tot ruim na middernacht aan het
werk was. Mijn biologische klok is inmiddels verhuisd naar de – veel stiptere -
groenbak.
Ik weet dat iedereen het meemaakt. Elke puber kent het hoogtepunt van de
nacht, die ene seconde van opperste geluk waarin de wereld vergaat, enkel
om zich nog veeleisender te manifesteren. Overdag ben je lusteloos, je spieren
gespannen alsof je armen elk moment de benen kunnen nemen. Als je
onder de wol kruipt, voel je hoe het vuur zich vanuit je lendenen een baan
naar je vingers brandt. Maar wat je ook probeert, de verlossing blijft uit. Middernacht
passeert meedogenloos met opengesperde ogen. Radeloos bereid je
je voor op wéér een slopende werkdag.
Er komt een moment waarop je ontwaakt uit deze nachtmerrie, stel je jezelf
gerust. Je bent aanwezig op een duister feest met onbekenden die beweren je
familie te zijn, maar die zichtbaar iets voor je verbergen. Zij die zich voordoen
als vrienden, fluisteren achter je rug een taal die je niet verstaat. In alle hoeken
wachten schaduwen op een teken om hun tanden in je hals te zetten. Je lang
geleden overleden grootmoeder zit verdoofd op een versierde stoel in het
midden van de drijvende zaal. Niet in staat te bewegen, waarschuwen slechts
haar ogen. Je moet weg uit deze hel, maar je bent ingesloten door water.
Dan klinkt er een fanfare. Ik draai mijn hoofd en terwijl ik met samengeknepen
ogen de onscherpe tekens op de wekker probeer te ontcijferen, dartelen jonge
konijnen en hertjes rond mijn bed. Mijn dode oma aait me trots over mijn bol.
Een symfonieorkest van kikkers speelt een euforische overwinningsmelodie.
Champagne druipt van mijn kin, door het geultje over mijn borst, mijn navel in.
Kriebelt opwekkend verder. Nul, nul, negenendertig! Ik kreun en laat alles
gaan. O, hemels genot. Ik mag nog bijna vier uur slapen.
Machinistlog.nl • 5 jaar columns 71

Geert König - 5 jaar columns
Alice in Wonderland
Het trauma van NS en ProRail
ONS KENT ONS - FEBRUARI 2011
Wat mij het meest is bijgebleven van 2010? Achteruit bladerend door mijn geheugen
ga ik van sneeuw in de winter, via blaadjes in de herfst, wateroverlast
in de zomer en een hittegolf in de lente, naar het rondje Nachtnet op 1 januari
2010. Bij aankomst in Utrecht bleek er geen plaats meer te zijn in de herberg.
Ik moest over een middenspoortje het station voorbij rijden om halverwege
Den Haag terug te keren en naar het perron. Onbereikbaar Utrecht, hoe vaak
zouden we dat in 2010 nog meemaken?
Gelukkig deed het de reizigers op dat moment niet zoveel. Die zaten nog vol
goede voornemens. Voornemens die tegen de tijd dat we Rotterdam naderden
al voor een groot deel over de banken of her en der verspreid in de gangpaden
lagen. Het was afgelopen met de feestelijkheden. In Rotterdam eindigde
het rondje Nachtnet voor het Eindhovens personeel dan ook abrupt en heb ik
met twee hoofdconducteurs ruim een uur moeten wachten op een taxi. Ondanks
contracten voelden de chauffeurs meer voor lucratievere ritjes. Herkenbaar?
Maar het meest bizarre van die eerste dienst was een konijntje dat bij nadering
van mijn trein in blinde paniek tussen de rails op en neer sprong voordat ik het
uit zijn lijden verloste. Helaas stond er net op dat moment een klein meisje bij
een overweg te kijken. Ze sloeg haar hand voor haar mond en ik kon de tranen
in haar ogen voelen branden. Eigenlijk had ik er direct melding van moeten
maken. Maar hoe kon ik vermoeden dat dit zou leiden tot het grootste
trauma van NS en ProRail in 2010? Nu weten we beter: met kleine meisjes en
konijnen valt niet te spotten!
Machinistlog.nl • 5 jaar columns 72

Geert König - 5 jaar columns
De Dienstindeler
Professioneel gegoochel met cijfers
ONS KENT ONS - MAART 2011
Toen ik het personeelsverblijf binnen liep, zat er een groepje roostermakers
luidruchtig te discussiëren over een aantal nachtdiensten. Er waren er zeventien
te verdelen over drie roosters, maar omdat niet alle roosters evenveel weken
telden en er bovendien rekening gehouden moest worden met oudere
werknemers, hadden ze de meest onmogelijke verdeelsleutel bedacht. Rooster
A moest de helft van de nachtdiensten krijgen, rooster B een derde deel en
rooster C een negende. Hogere wiskunde als je het mij vraagt, zeker met zeventien
te verdelen diensten.
Een dienstindeler die
het een geruzie een tijdje
had aangehoord, ging
bij de roosteraars aan
tafel zitten.
‘Utrecht wil graag
een nachtdienst kwijt,’
zei hij. ‘Als wij die er
nou eens bijnemen,
hebben we er achttien.
Dat maakt het verdelen
een stuk gemakkelijker.
Rooster A krijgt de helft,
dat is negen. Rooster B
een derde deel, dat is
zes. En rooster C ten
slotte, die krijgt twee
nachtdiensten. Negen plus zes plus twee is samen zeventien. Dan mag
Utrecht die ene overgebleven dienst mooi zelf houden. Probleem opgelost, lijkt
me zo.’
Zonder een woord te zeggen stond hij op en liep terug naar zijn eigen ruimte.
Het bleef nog lang stil in het verblijf. De meeste aanwezigen probeerden de
truc van de dienstindeler op hun vingers na te rekenen, maar kregen er toch
niet echt vat op. Als we nu deze dienstindeler eens loslaten op de statistieken
over punctualiteit, Informatie Bij Ongeregeldheden en Trefkans HoofdConducteur,
dan moet dit voor de NS toch een fantastisch jaar worden?
Machinistlog.nl • 5 jaar columns 73

Geert König - 5 jaar columns
Fantastic Voyage
Kippenvel, was dat niet genoeg?
ONS KENT ONS - JULI 2011
Enkele jaren geleden, kibbelde een ouder echtpaar over de rijrichting van mijn
trein. Uiteindelijk verhuisde de vrouw naar de plek die haar man aanwees,
maar o wee als ze nu achteruit zou rijden. Het bracht mij terug naar mijn eigen
grootouders. Die waren het ook nooit met elkaar eens. Als de vrouw in de trein
op mijn oma zou lijken, kon haar man maar beter gelijk hebben!
Een nieuwsgierige lezer vroeg me onlangs hoe het met de man afgelopen
was. Die vraag verbaasde me. Het echtpaar was de aanleiding, maar het verhaal
ging over mijn eigen ervaring. Ik had een tijdreis gemaakt, een moment in
het verleden mogen kijken. Kippenvel, was dat niet genoeg?
Voor veel mensen niet. De Eindhovense
clown Arno Huibers
speelde vorig seizoen Icar Vliegt,
gebaseerd op de mythe rond Icarus,
die met zijn vleugels van was
te dicht bij de zon komt en in zee
stort. Huibers laat zijn held echter
niet sterven maar verdwijnen.
Kinderen in de zaal mogen zelf
bedenken wat er met Icar gebeurd
is.
Toen ik de clown vertelde dat ik
het een prachtig einde vond, reageerde hij verbaasd. De meeste volwassenen
verweten hem namelijk dat het verkeerd was om mythe en moraal te scheiden.
Van fantasie leerden hun kinderen niets.
Een treurig standpunt. Een treinreis wordt toch ook saai als je de wielen niet
hoort zingen en klaprozen niet applaudisseren? Toen ik in Rotterdam via een
donkere tunnel uit een wormgat ontsnapte, lieten twee fantasieloze agenten
me blazen.
Gelukkig staat de zomer weer voor de deur. Reizigers zonder bestemming, die
vóór Best al zweven, neem ik mee de tunnel in. Of ze er ooit uitkomen, laat ik
over aan hun eigen fantasie…
Machinistlog.nl • 5 jaar columns 74

Geert König - 5 jaar columns
De sleutel tot succes
De lange versie, die ik niet eerder durfde te vertellen
ONS KENT ONS - NOVEMBER 2011
De SLT, Sprinter Light Train, ik begin er langzaam aan te wennen. Na tientallen
software-aanpassingen doet de trein heel redelijk wat de machinist wil en
luistert dit type Sprinter een stuk minder naar de tegenstrijdige bevelen van
zijn vele ruziënde computersystemen. Toch word ik nog altijd een tikkeltje zenuwachtig
bij het horen van de naam SLT. Regel één: geduld, regel twee:
geduld, herhaal ik dan een paar keer in mezelf. Met dit mantra probeer ik mezelf
te kalmeren. Meestal komt het goed.
Maandag 19 september reed ik de intercity van Eindhoven naar Utrecht, toen
in de buurt van Houten bijsturing belde. De bijstuurder hield een hartverscheurend
betoog over het aantal zieke conducteurs op zijn standplaats en smeekte
bijna of ik na aankomst in Utrecht de SLT naar Breda wilde sleutelen. Er zat
een aspirant-machinist op die trein die hij liever niet helemaal alleen op pad
stuurde. Met een brok in mijn keel stemde ik toe.
Wat had ik nou weer gedaan? Die bijstuurder had natuurlijk al diverse machinisten
gebeld voordat hij bij mij uit kwam. Ik was de enige die me door zijn
verhaal liet inpakken. Te meegaand, te weinig assertief. Ik verbeet mezelf, het
kwaad was al geschied. Ik liet het komende ritje aan mijn geestesoog voorbij
trekken. Moest ik op één van de stations met iets bijzonders rekening houden
of was het overal zo snel mogelijk wegwezen? Stonden er ergens sleutelkastjes,
was overal een vertreksein aanwezig? Peinzend parkeerde ik de intercity
langs perron van Utrecht Lunetten en ontgrendelde de deuren. Gelukkig had ik
een hele joviale hoofdconducteur bij me, die daar geen punt van maakte. Veel
verwarring kon er ook niet ontstaan; er stond geen mens op de trein te wachten.
Aangekomen in Utrecht, liep ik direct naar spoor 19, waar de SLT en zijn machinist
al ongeduldig stonden te trappelen. De machinist was niet ingelicht
over een sleutelaar en maakte zich al bezorgd over het ontbreken van een hc.
Hij was opgelucht dat ik er was. Ik kroop in de achteroplopende cabine en
keek even naar de stuurtafel. Geen enkele mogelijkheid om van hieruit de
deuren te sluiten. Ik moest de trein in.
Ik nam een diepe hap lucht en raapte mijn moed bij elkaar. Daarna slingerde ik
de cabinedeur met een ferme zwaai de eersteklas in. Met volle kracht tegen
de knie van een nogal forse man die aan het gangpad direct achter de deur
was gaan zitten. Ik verontschuldigde me, maar de man vertrok geen spier en
bleef even nors kijken. Zo’n blik van: dat lees je straks wel in mijn rapport.
Ik had echter geen tijd me druk te maken om mystery guests of andere controleurs
en liep door. De eerste klas was nog te doen, maar de schrik sloeg mij
Machinistlog.nl • 5 jaar columns 75

Geert König - 5 jaar columns
om het hart toen ik de mensenmassa op het balkon zag. Het leek me verstandiger
dit keer de deur naar me toe te trekken in plaats van open te gooien. Dat
ging goed, tot ik een stap naar buiten deed. Ik trapte vol op de tenen van een
man die rechts van mij op een laag bankje zat. Wie plaatst er dan ook één enkel
bankje op een balkon vol staanplaatsen?
Een hoop boze reizigers keken me beschuldigend aan, terwijl ik me een weg
naar de openstaande deuren baande.
Nee mevrouw, deze trein is niet korter dan voorheen. Alleen de normering
zit- en staanplaatsen is anders.
Bedankt voor de informatie, dat staat een stuk comfortabeler.
Weer een tevreden klant. Maar niet aan deze discussie beginnen. Ik keek
even buiten, floot een keer en sloot de deuren. En ik sloot de deuren. En ik
sloot nog een keer de deuren. Ik keek even naar mijn linkerhand en haalde de
sleutel uit het slot van de noodomroep. Met enige haast duwde ik de reizigers
die naar rechts uitgeweken waren terug naar links om aan de andere kant van
de deur opnieuw te sleutelen. Om me heen werd gezucht en gesteund om deze
alles behalve professionaliteit uitstralende conducteur.
Ik ben ook helemaal geen conducteur, mevrouw. Kijk maar naar mijn stropdas.
Mond dicht en doorwerken. Wie weet wie ik met mijn noodoproep allemaal
gemobiliseerd had. Voor je het weet wordt een heel station hermetisch afgezet
en heb je twee helikopters van een antiterreureenheid boven je hoofd hangen
en een roedel herdershonden aan je broekspijpen.
Machinistlog.nl • 5 jaar columns 76

Geert König - 5 jaar columns
De deuren gingen nu gemakkelijk dicht en terwijl de trein zich in beweging
zette, wurmde ik me terug richting mijn cabine. Dit keer stond ik niet op de
voeten van de zittende reiziger, maar brak ik mijn nek over zijn koffer, die half
naast en half voor de deur stond of lag. Rechts van me smiespelde een dame
op leeftijd iets over ‘controleren’ in haar mans oor. De norse man naast de cabinedeur
keek nog een slagje kwader dan voorheen.
Je gaat me toch niet vertellen dat je nu de hele tijd op en neer blijft lopen,
hè kereltje?
Dat is wel de bedoeling meneer, maar het was niet mijn idee.
Veel tijd om bij te komen had ik niet. Voor ik het wist waren we in Utrecht Lunetten.
Via de cabinedeur liep ik buitenom naar de treindeuren. Dat maakte de
eerste stap van het sleutelen iets gemakkelijker. Minder ellebogenwerk om bij
de deuren te komen. Instappen ging ook vrij vlot. De meesten trokken hun
voeten zo ver mogelijk in. Waren die stalen neuzen in mijn NS-schoenen toch
nog ergens goed voor. Ik hoefde slechts twee lichtgewicht meisjes aan de kant
te duwen. Eén van hen verontschuldigde zich ergens voor bij de man met de
koffer. Deze schoof daarop de koffer een stukje verder voor de deur, zodat ik
opnieuw met lomp geweld, nauwelijks in staat rechtop te blijven, de eersteklas
binnenviel. Het oudere echtpaar liet zich, bewust iets te luid, ontvallen dat ik
blijkbaar geen zin had om te controleren. De boze man naast het gangpad
leek zich een beetje breder gemaakt te hebben.
Nee, mevrouw, ik kom niet controleren. Sterker nog, ik kan helemaal niet
controleren. Ik heb geen tang om te knippen en ik kan nog minder een chipkaart
uitlezen. Ziet u deze stropdas? Kijk, geel streepje: machinist. Een conducteur
heeft een rood streepje. Die kan alles, die mag alles en wordt niet voor
niets ‘chef van de trein’ genoemd. Ik mag alleen maar de deur achter me
dichtdoen.
Nee, ook geen geschikte conversatie om in een overvolle trein te voeren.
Hoe zouden hoofdconducteurs dat doen? Die moeten niet alleen de deuren
sluiten, maar ook nog kaartjes controleren en servicerondes lopen. Ik kon niet
eens zonder ongelukken via het gangpad van de eersteklas naar de dichtstbijzijnde
deur op het balkon komen. Een hc moet een hele ronde lopen en de tijd
die hij daarbij noteert wordt regelmatig geklokt. Ik hoop toch dat met ‘rondetijd
hc’ een rondje om de buitenkant van de trein bedoeld wordt. Je kunt toch niet
aan de reizigers vragen of ze even in het bagagerek willen gaan liggen om
plaats te maken voor de conducteur? Of tegen een reiziger die met één hand
in een lus hangt zeggen: mevrouw, wilt u zich een klein stukje optrekken zodat
ik onder u door kan lopen? Gelukkig hoefde ik me er als sleutelaar niet druk
om te maken. Als het om rondetijd ging was ik eventueel bereid in Breda een
wandelingetje om de trein te maken, geen seconde eerder.
Sleutelaar
Wat is een sleutelaar eigenlijk? Het is een conducteur die niet mag controleren,
die niet beëdigd is als Buitengewoon Opsporings Ambtenaar (BOA) en
zelfs geen vertrekbevel mag geven. Je kent vast die jongetjes wel, die met een
rode pet op hun hoofd, spiegelei in de hand en fluitje in de mond, op kleine
Machinistlog.nl • 5 jaar columns 77

Geert König - 5 jaar columns
stations het treinverkeer regelen. Dolenthousiast als het treinpersoneel hen als
collega’s begroet. Voor deze jongens is sleutelen nog een droom, voor een
ervaren machinist, een vakman in de cabine, is het een verlammende nachtmerrie.
Alleen op het perron ontmoeten we elkaar in de schemerzone en zijn
we ogenblik gelijkwaardig. Boys will be boys.
Het klinkt misschien raar, maar een sleutelaar mag ook geen vertrekbevel geven.
Dat mag alleen de chef van de trein, meestal een hoofdconducteur. Als er
geen hc aanwezig is, wordt de machinist zelf chef van de trein en geeft hij
zichzelf dus het vertrekbevel. Dat zorgt voor een eigenaardige conversatie in
de cabine.
Is het tijd meester?
Jazeker, het is vertrektijd, meester.
Zijn de deuren gesloten meester?
Jawel, de groen lamp brandt; de deuren zijn gesloten, meester.
Staat het sein veilig meester?
Nou en of, het sein toont de kleur groen, veiliger kunnen we het niet
krijgen, meester.
Dan hebt u nu toestemming om te vertrekken, meester.
Dan gaan wij nu vertrekken, meester!
Snap je nu waarom machinisten die glazen wand achter de cabine in een SLT
zo graag afgeplakt - en geluiddicht - willen zien?
Gelukkig stapte in Houten ongeveer de helft van de reizigers uit. Slechts een
enkeling stapte in. Het balkon was in ieder geval leeg, op de man met de koffer
na, die ik nog drie of vier keer op zijn tenen trapte voordat ook hij in Zaltbommel
de trein verliet.
De norse man leek tussen
twee stations door
plotseling verdwenen. Of
hij had zijn vermomming
gewisseld en controleerde
nu stiekem verder als
twee nonnetjes. Niets is
heilig voor die mystery
guests.
Machinistlog.nl • 5 jaar columns 78

Geert König - 5 jaar columns
Ondergang
De Columnist (3)
Begin 2012 werd de dreiging ronduit ernstig. Omdat de interne communicatie
nauwelijks nog verbeterd kon worden, werden alle communicatieadviseurs
ontslagen of naar een andere functie overgeplaatst. De redactie van de oNS
kwam volledig in handen van het personeel, al bleef de MSO de eindverantwoording
houden, maar dat stelde in de praktijk niet veel voor; er werd immers
praktisch nooit iets geweigerd. Hij vond het zinloos daar op dat moment tegenin
te gaan.
De praktijk bleek echter anders, heel anders dan hij in zijn ergste nachtmerries
kon vermoeden. Tekenend was daarbij dat het motto Openheid en transparantie
van de directievoorzitter, van de ene op de andere dag uit haar blogs
verdween. De nieuwe Railpocket gaf geen spat meer informatie dan de vorige
versie en viel zelfs compleet uit bij grote verstoringen. Hoewel alle verbindingen
mogelijk waren, werd het rijdend personeel, zowel op de trein als op de
standplaats, toegang tot het internet geweigerd. Voor informatie moest je maar
een klant met mobiel internet raadplegen, de omgekeerde wereld. Een enkele
centimeter sneeuw verlamde maar liefst tien dagen het spoor en daarbij werden
treinen die met vertraging reden ook nog eens voor ze de bestemming bereikten
uit de dienst gehaald, zodat ze niet meegerekend hoefden te worden in
de punctualiteitscijfers.
Het gevolg daarvan was dat we de hoogste punctualiteit ooit scoorden. Uiteraard
stonden de kranten er vol van, want niemand hechtte enige waarde aan
die gemanipuleerde cijfers, behalve NS zelf. Van hoog tot laag, inclusief het
personeel op de werkvloer. Er was ondertussen peperdure software ingezet
om iedere kritiek op te sporen. Wie het niet met het officiële imago-offensief
eens was, mocht zich bij de MSO melden om tegenover een comité van drie
personen, waaronder heel dreigend iemand van P&O, om een zeer beledigend,
denigrerend, kleinerend, intimiderend en bedreigend gesprek te ondergaan.
Hij was al vrij snel aan de beurt. In een column (!) had hij namelijk de winterse
dienst perfect laten verlopen. Zodra de stem van Nederland Code Rood uitriep,
wist iedereen op de werkvloer wat hij moest doen. De Proces Leider Perron
(PLP) nam de leiding en met behulp van de informatie die hij van het treinpersoneel
kreeg besloot hij of treinen volgens dienstregeling bleven rijden, dan
wel zouden gaan pendelen. Een positief verhaal met als verborgen kritische
puntjes dat er wel iemand moest zijn die Code Rood uit durfde te roepen en
er vertrouwen moest zijn in het uitvoerend personeel. Uiteraard was het middelmanagement
verbolgen omdat het in zijn visie compleet overgeslagen
werd. De column werd verboden omdat hij niet positief kritisch zou zijn en Code
Rood werd tot gevoelige bedrijfsinformatie uitgeroepen. De MSO nam het
zeer hoog op dat hij die openbaar had gemaakt. Dat die informatie uitgebreid
Machinistlog.nl • 5 jaar columns 79

Geert König - 5 jaar columns
op de eigen NS website staat - waar ook de reisinformatie te vinden is - vond
de MSO niet interessant.
Na dit eerste gesprek overwoog de columnist direct aangifte te doen van intimidatie
en bedreiging. Hij besloot echter om er een nachtje over te slapen.
Zonder gespreksverslag had hij immers nauwelijks bewijs in handen. Bovendien
voelde hij zich strijdbaar. Hij had een iPad bij zich om alle beschuldigingen
te kunnen weerleggen, maar vanwege de dreigende toon van drie managers
die elkaar steeds woord na woord letterlijk herhaalden, had hij besloten
die in zijn tas te laten. Een goede beslissing.
Geheel tegen verwachting werden in het gespreksverslag alle tegenstrijdigheden
van het management vermeld. De verantwoordelijkheid voor het afkeuren
van de column verschoof van de hoofdredactrice naar de (a)MSO, die ook nog
eens kon eisen dat een column herschreven, dan wel aangepast zou worden,
iets waar geen enkele zichzelf respecterende schrijver akkoord mee zou gaan.
Om de boel echter niet te laten escaleren bood hij in een lange email aan de
zaak te laten rusten en op de oude voet verder te gaan. Niet één van de vier
geadresseerden reageerde op deze mail. Dat wil zeggen, de volgende dag
stond de (a)MSO weer met een uitnodiging voor een gesprek aan de deur.
Had hij even de dienstindeling geraadpleegd, dan had hij geweten dat de columnist
een paar dagen naar Amsterdam was gegaan en onbereikbaar was
voor werk-gerelateerde gesprekken.
In een tweede gesprek, waarin hij voortdurend vragen stelde die niet beantwoord
werden, werd van hem geëist dat hij zijn websites – waar ongeveer
3.000 uur werk in zat – offline zou halen. Voor de columnist, en als ze ook
maar iets van zijn werk gelezen hadden zouden ze dat geweten hebben, geen
optie. Toen niet, nu niet en nooit niet. Hij heeft lang moeten zeuren om van dit
gesprek een verslag te krijgen. Blijkbaar had er niemand aantekeningen gemaakt,
want in dit verslag werden dingen als feiten aangenomen die in de
werkelijke wereld niet eens mogelijk zijn. Voor de columnist natuurlijk extra
welkom als belastend materiaal, mocht het beloofd ontslag nog eens ter sprake
komen.
*_*_*
Ondertussen blijf ik gewoon doorschrijven, al heb ik niet de illusie dat er ooit
nog een column van mijn hand geplaatst zal worden. Wel door de redactie,
maar niet door de anonieme censuur – woorden van Kees van Kooten na een
boekverbranding door de NS-top – die weer een nieuwe vorm van pesten of
treiteren heeft uitgedacht.
Het nieuwste beleid heet: Doodzwijgen. Niets van wat de columnist doet mag
ooit nog bij NS gepubliceerd worden. Zelf heb ik daar vrede mee. Wat hier niet
mag, kan elders wel.
Wordt hoe dan ook vervolgd...
Machinistlog.nl • 5 jaar columns 80

Geert König - 5 jaar columns
Glazen Sneeuw
De oplossing voor winterse problemen
BESTEMD VOOR ONS KENT ONS - VERBODEN LITERATUUR
Noot van de schrijver vooraf: Dit verhaal is volledig verzonnen, elke gelijkenis met de werkelijkheid
berust op puur toeval. Verder is het geenszins de bedoeling van de auteur de in het
verhaal genoemde – fictieve – personen te beledigen, kwetsen of belachelijk te maken. Elke
overeenkomst met bijvoorbeeld de President-directeur van de Nederlandse Spoorwegen of de
directievoorzitter van NS Reizigers, berust dan ook op louter toeval. De Mol, die zich hier wil
verrijken met sms-diensten, is geen ‘familie van…’
Alleen de koffiejuffrouw bestaat echt, maar zij vond het wel een eer om in dit verhaal te figureren,
mits ze onherkenbaar in beeld zou komen. Om die reden heb ik haar zwaar Rotterdamse
accent onvermeld gelaten. De schoonmaker is – zoals gebruikelijk – niets gevraagd.
Donderdagavond, begin februari. De laatste uren van de dag tikken rustig
weg. Ik heb een rangeerdienst en loop over het perron van spoor vijf en zes in
Eindhoven. Als ik in noordoostelijke richting de hemel in kijk, zie ik een vallende
ster. Ik wil altijd van alles en voor iedereen tegelijk, maar nu het erop aankomt
kan ik geen enkele wens bedenken. Ik hef mijn schouders een keer op
als verontschuldiging voor het de gebrekkige communicatie, als de meteoor
plots van richting verandert. Het zal toch geen UFO zijn? Draai dan maar weer
om. Vroeger was ik een echte sciencefiction-fanaat, maar als je tien jaar over
het Nederlandse spoor boemelt heb je alle science wel als fiction voorbij zien
komen. Ik kijk nog eens goed naar het onbekende vliegende object dat steeds
dichterbij komt. Het heeft akelige tentakels die naar alle kanten uitsteken en
waarmee het alles verslindt wat te dicht in de buurt komt. Nee, dit kan toch
niet? Droom ik soms? Ik kijk nog eens goed, ik volg het terwijl het de laatste
meters daalt. Geen vergissing mogelijk, dit is een SNEEUWVLOK!
Geschrokken doe ik een stap van voor naar achter, van links naar rechts – het
lijflied van het CDA (dank aan Fons Jansen) – en bedenk wat ik het beste kan
doen. Kalm blijven, het radicale midden houden, dat lijkt me nu het belangrijkste.
Op het hoofdkantoor zal eerst een vlokkentest moeten uitwijzen of het
werkelijk om in kristalvorm bevroren water draait, zo ja, waar dat water dan
van afkomstig is en wie er voor de schade gaat opdraaien. Het kan nog dagen
duren voordat de uitslag de werkvloer bereikt.
Die avond is het stil in het personeelsverblijf. Iedereen kijkt naar de finale van
De Stem van Nederland. De gedoodverfde winnares laadt zich op voor de
slotnoot. Haar houding is nu extra belangrijk. Deze ene uithaal zal haar wereldfaam
en een extravagant leven gaan bezorgen. Ze opent, sensueel knipogend
in de camera, haar mond. Dan klinkt er een ijzingwekkende schreeuw.
‘Code Róód! Code Róóhóód!’ Met wild ontregeld haar stormt Ingrid Thijssen
van achter de coulissen het podium op. Ze ziet er een tikje ontredderd uit,
maar er brandt een vuur in haar ogen dat boekdelen spreekt:
Machinistlog.nl • 5 jaar columns 81

Geert König - 5 jaar columns
‘Code Rood, en daar gaan jullie helemaal niets van merken.’
Angela Groothuizen stort zich huilend in haar armen.
‘Meid, wat een emotie in die stem, wat een emotie, ik krijg er kippenvel
van.’ Ook De Mol pinkt een traantje weg. Het sms’en had nog moeten beginnen.
Op een geheime locatie komen ondertussen de rayonhoofden bijeen. Zij kennen
de werkvloer. Zij hebben oplossingen. Weg met al die spooktreinen, treinen
die wel rijden maar waarvan niemand de bestemming kent of juist opgeheven
treinen die naar een zijspoor zijn afgerangeerd terwijl ze volgens de
computerschermen vrolijk hun rondje draaien. Het belangrijkste is nu de juiste
informatie in de aanwijzers boven het perron te krijgen. Dat moet allemaal met
de hand ingetypt worden via een gehackt programma, vandaar deze geheimzinnigheid.
Monnikenwerk, maar In tijd van nood, verdient de plp zijn
brood, een tegeltjeswijsheid die al bij oma boven het aanrecht hing. Slechts
één van de procesleiders perron bezwijkt onder de spanning. Hij loopt rondjes
rond de tafel en schreeuwt voortdurend tegen zichzelf:
‘This is not a drill, this is not a drill.’
Zijn traumatische oorlogsverleden is echter bij alle andere plp’s bekend. In militaire
dienst was hij het hulpje van een geestelijk verzorger die hem overal als
Miss Dienaar introduceerde.
Rond de stations loopt alles op rolletjes. Het treinpersoneel staat op scherp.
Code Rood, daar maak je geen grappen over. Een erg punctuele machinist,
die, weer of geen weer, zo energiezuinig mogelijk wil rijden, dreigt zonder conducteur
te vertrekken als deze niet heel snel de aftocht blaast. Een strenge
conductrice toont geen genade:
‘Meneer, zonder stempel is dit kaartje niet geldig. Dat is al jaren zo en vandaag
is geen uitzondering. Wat zegt u? Waar u een stempeltje moet halen?
Wat dacht u van Bartlehiem?’
De Groepsraad volgt alles vanuit de hoogte. Ook zij hebben zicht op een UFO
en ook zij weten niet zo goed wat ze ermee aan moeten. De koffiejuffrouw
fluistert zachtjes tegen zichzelf, zodat iedereen rond de tafel het hoort, dat zij
het ongezond vindt dat mevrouw Thijssen al een uur buiten staat af te koelen.
‘Maar ja, wie luistert er naar de vrouw die enkel de koffie rondbrengt?’
‘Buiten staat af te koelen?’ Bert Meerstadt veert op. ‘Staat ze na al dat
bloed, zweet en tranen buiten af te koelen? Bij een gevoelstemperatuur van
bijna dertig graden onder nul?’ Hij sprint naar de lift. Daar houdt een schoonmaker
hem tegen.
‘Nee, meneer Meerstadt. Code Rood weet u wel? Geen liftgebruik voor u bij
Code Rood! Alleen wij en catering.’
Met flinke vertraging vindt hij Ingrid Thijssen uiteindelijk bij het monument in de
speeltuin. De fiere houding waarin ze is bevroren, laat een daadkrachtige leider
zien.
‘Blijf hier nog maar even staan. Als in de ochtend de zon door je glazen
huid breekt, zal je oogverblindend stralen,’ fluistert Bert tegen de ijssculptuur.
‘Teken van een mooie overwinning op de winter, gefeliciteerd. Dat je geheel op
Machinistlog.nl • 5 jaar columns 82

Geert König - 5 jaar columns
eigen houtje, zonder een gedegen vergadering te beleggen, de eerste twaalf
stappen van Code Rood hebt overgeslagen, zullen ze je misschien nog wel
vergeven. Maar de jaloezie omdat je je ook nog Stem van Nederland mag
noemen..?!'
Met een sneltreinvaart bij de telegraaf solliciteren.
taaikossie | 27-02-12 | 08:01 |
Kan Spits deze man niet inhuren als columnist. hij steekt
met kop en schouders boven de huidige columnisten uit en
is nog grappig ook.
Paul Kersey | 27-02-12 | 08:03 |
(Enkele reacties die geplaatst werden op de website van Sp!ts, nadat een journalist
twee zinnen had verdraaid en er een misleidend artikel van had gemaakt.)
Machinistlog.nl • 5 jaar columns 83

Geert König - 5 jaar columns
Circle of life
In 2012 geplaatst, geschreven in januari 2010.
ONS KENT ONS - 2012
- Mama, mama, mag ik al naar beneden?
- Nog even wachten tot je wat groter bent, jongen.
- Waarom, mama?
- Dan gaan we allemaal samen en heb je er veel meer plezier van.
- Duurt het nog lang, mama?
- Niet lang meer, het wordt al kouder.
- Waarom moet het koud zijn, mama?
- Als het koud genoeg is, verander je in een fonkelend ijskristal. En samen met
je broertjes en zusjes, word je dan sneeuw.
- Wat is sneeuw, mama?
- Sneeuw is een prachtige deken die het hele landschap wit kleurt.
- Ik begin het al koud te krijgen, mama.
- Houd de anderen dan maar goed vast. We laten ons vallen.
- We zweven, mama!
- Ja jongen, geniet er maar van.
- Wat zijn die strepen daar beneden, mama?
- Dat is het spoor. Zie je daar die grote, gele slinger? Dat is een trein. Die rijdt
over het spoor.
- Gaan we daar naartoe, mama?
- Ja, maar let op! Zie je die kale plekken? Dat is wisselverwarming. Daar moet
je niet neerkomen, want dan is het feest voorbij. Dan smelt je meteen.
- Waar gaan we dan heen, mama?
- Het mooiste is om precies op de trein te landen. Die neemt je dan mee door
het hele land. En als we genoeg gezien hebben, laten we ons gezamenlijk in
de wissels vallen. Dan kunnen die treinen niet meer rijden.
- Wow, kan ik daar als druppeltje water voor zorgen?
- Zo sterk kun je zijn, jongen.
- Maar hoe weet jij dat allemaal, mama?
- Ik heb het al vaak meegemaakt. Als het warm wordt, smelten we. Dan stromen
we allemaal naar de zee en slapen heel lang. Als de Zonnekoning ons
weer wakker maakt, gaan we naar de hemel. Daar begint alles opnieuw. Reïncarnatie
heet dat.
- Oh, wat mooi, mama. Maar vinden die treinen dat dan niet erg?
- Verschrikkelijk! Maar of ze het ooit van ons zullen winnen…
Machinistlog.nl • 5 jaar columns 84

Geert König - 5 jaar columns
De dood van masjinist
Voorspelling of een verhaal uit een ver verleden?
DE SPOORWERELD VAN MASJINIST - MAART 2012
Tussen Osiris en Isis
De hitte was niet te dragen. Hoewel hij een sterke wind in de rug voelde, had
hij het gevoel dat hij geen stap vooruit kwam.
‘Dat kan natuurlijk ook niet,’ mompelde hij. Verbaasd keek hij naar zijn handen.
Zijn plastic huid had zwart geblakerd en half gesmolten moeten zijn, maar
hij zag echte handen met echt bewegende vingers. Weliswaar flink verbrand,
maar nog steeds beter bruikbaar dan die O-vormige klompen waarmee je niets
kon vastpakken. Of niet loslaten als je iets vast had. Hoe was hij nu van zijn
veilige spoorbaan op zolder, in de woestijn beland? Als masjinist van vlees en
bloed nog wel.
Veel tijd om erover na te denken had hij niet. Terwijl de zon het vuur nog wat
hoger draaide om zijn hersenen te koken, zag de tijdloze reiziger een donkere
zwerm op zich afkomen. Het monster bonkte dreigend als een slijpmachine.
Vlijmscherpe messen van zand blies het over de vlakte. Messen die een
ogenblik later als een boemerang terugkwamen om zich, dwars door zijn huid
snijdend, weer bij het gedrocht te voegen. De zandstorm krijste, vloekte en
jankte, maar raasde onvermoeibaar verder.
Masjinist liep wat hij kon, maar hij wist dat het zinloos was. De piramide in de
verte zou hij nooit op eigen kracht bereiken. De eerste korrels woestijnzand
drongen al in zijn achterhoofd, toen een enorme schaduw hem met zijn klauwen
oppikte en met een ongelooflijke snelheid van de storm wegvoerde. Uitgeput
keek masjinist omhoog. Een valk met een scherpe snavel keek hem
even aan, richtte toen weer zijn blik naar voren en vloog, buiten bereik van de
woest gillende zandzwaarden, naar de piramide.
De vogel wierp zijn geroosterde prooi, door een klein gat halverwege de top,
het magische bouwwerk binnen. De glijbaan waarop masjinist zich nu bevond,
was zo stijl dat er niets anders opzat dan zich zonder veel verzet mee te laten
voeren door een donker gangenstelsel. Na de laatste bocht werd het snel licht
en masjinist maakte een pijnlijke val op de stenen vloer van een donkere ruimte.
Slechts twee of drie kaarsen verlichtten de indrukwekkende gestalte die op
een troon op een soort verhoging aan het eind van de zaal zat. Heel even
meende masjinist naast deze goddelijke figuur een vrouw te ontwaren, maar
dat beeld ging in rook op. Slechts iets kronkeligs op de vloer bleef over. Toen
Machinistlog.nl • 5 jaar columns 85

Geert König - 5 jaar columns
zijn ogen gewend waren aan het duister, zag hij tot zijn verbazing de valk die
hem gered had, op een oude weegschaal zitten.
De zandstorm stopte net zo abrupt als hij begonnen was, waardoor een felle
straal zonlicht masjinist in de schijnwerpers zette. Hij zag nu niets meer en
wilde een stap opzij gaan, terug de schaduw in, maar de farao hield hem tegen
met zijn staf. De farao, misschien zelfs een god, sprak met een donderend
stemgeluid dat echode tegen de marmeren wanden. Masjinist verstond er
geen woord van, dus hij gebaarde dat hij het niet begreep. Dom natuurlijk,
want hij was niet langer van plastic en kon gewoon praten.
‘Hello? I’m sorry, do you speak English?’ Hij schaamde zich. Kon hij eindelijk
praten, kwam er dit soort nonsens uit zijn mond.
Een helper van Osiris, met een vriendelijke ezelskop, opende vlak voor de
ogen van masjinist een papyrusrol. Masjinist voelde de vreemde sensatie van
een veer in zijn vingers. De letters kwamen hem zo bekend voor. Had hij dit
document geschreven. Maar wanneer dan? Hij was toch altijd een stuk speelgoed
geweest? Hij herinnerde zich de winkel nog, waar de vader van Tom
hem kocht. Die heerlijke uren, waarin Tom hem over de rails liet snorren, turend
naar de eeuwige sneeuw op kartonnen bergen. Hij voelde zijn vingers
jeuken. Maar hij had toch nooit vingers gehad? Hoe zou hij dit document dan
ooit geproduceerd kunnen hebben?
Hij werd op zijn rug getikt, maar in het aanzicht van Osiris durfde hij niet achterom
te kijken. Zelfs niet toen een zware massa over zijn rug omhoog kronkelde.
De cobra sliste toen haar tong het oor van masjinist naderde.
‘Je enige redding is de veer opgeven. Hak desnoods je rechterhand af. Dit
is je laatste waarschuwing.’ Met wijd geopende bek, verliet ze via de andere
schouder het lichaam van masjinist, die daardoor een tijdlang van zijn adem
beroofd werd. Hij bleef hijgend staan.
‘Mijn rechterhand afhakken, dat nooit! Ik heb hem nog geen uur en nu zou
ik hem al opofferen? Ik heb jullie niets misdaan. Ik weet niet wat er in dat document
staat, maar als ik het geschreven heb, dan moet het waar zijn. Ik lieg
niet.’
Het hoofd van Osiris boog naar voren. Achter haar man en broeder verscheen
Isis in koninklijke gedaante. De troon waar ze eerder op zat, stond nu op haar
hoofd.
‘Wou jij dan beweren dat wij dit gedaan hebben, dat wij ons tegen ons eigen
dodenrijk gericht hebben?’ De stem van Osiris klonk poeslief. Duidelijk
een stilte voor de storm. Maar masjinist gaf niet toe.
‘Dat weet ik niet, maar ik ben hier nooit eerder geweest. Dat weet ik zeker.’
Isis wenkte hem en bracht hem naar de weegschaal. De valk vloog naar de
schouder van Osiris.
‘We zullen zien, Horus.’ De vogel zette de veren van zijn kop overeind en
bekeek masjinist spottend.
‘Iedereen krijgt hier een eerlijke kans, maar een schrijver die het Jaroeveld
Machinistlog.nl • 5 jaar columns 86

Geert König - 5 jaar columns
betreedt, dat zou een wonder zijn. Schrijvers hebben een veel te groot hart,
altijd zwaarder dan de Veer.’
Het laatste dat masjinist zag, was Osiris die het nog kloppende hart van de
schrijvende treinbestuurder op de weegschaal legde. Aan de andere kant
slechts een ganzenveer als tegenwicht. Misschien ooit gebruikt door grote auteurs
als Mulisch, Reve, Voskuil, Multatuli, Socrates, Kluun (grapje), Sartre,
Enquist, Beckman, Irving en Claus, die door een Anti-Censuur Protest Read-in
op het nippertje uit de gevangenis wist te blijven, maar ondanks die schat aan
Literatuur nooit zwaar genoeg kon zijn om de ziel van masjinist te redden.
Masjinist lag in de zon. De enorme kracht van de stralen had hem bijna direct
blind moeten maken. Maar hij kon ze niet dichtdoen. Ook zijn vingers waren
onbeweeglijk, zijn benen stram, zijn voeten stijf. Hij was weer van plastic. Een
meester zonder ziel in het hart van een brandende woestijn. Af en toe blies
een zuchtje wind, een enkele zandkorrel tegen of op het beschilderde lichaampje.
Soms jeukte het, prikte het in zijn oog. Hij kon er niets aan doen.
De nacht viel en in de donkere woestenij werd het bitter koud. Zonder kloppend
hart, nam masjinist de temperatuur van zijn omgeving aan. Een klomp ijs
betrok de holle ruimte in zijn borst als woning. IJs dat zelfs de volgende dag in
de hitte niet meer ontdooide. Laagje na laagje raakte het speelgoedpoppetje
bedolven onder een laag zand. Onzichtbaar en door iedereen vergeten. Uit het
oog, uit het… Een bitter spreekwoord. Het laatste beeld dat voor zijn ogen
verscheen, was dat van Tom, zijn trouwe stroomleverancier. Zijn vriend. Voor
altijd, wat er ook gebeurt.
Die ene traan die in masjinists oog verscheen, werd zo snel door het zand opgenomen,
dat niemand hem zag. Hoog vanuit de lucht, dwarrelde een veertje
op zijn graf…
Machinistlog.nl • 5 jaar columns 87

Geert König - 5 jaar columns
Columnist:
Een columnist is een persoon die met enige regelmaat een artikel (column) in
een krant of tijdschrift plaatst met als doel een gesprek op gang te brengen of
een persoonlijke visie door te geven binnen het bestek van één krantenkolom.
De benaming columnist komt van column, het Engelse woord voor kolom.
Columns kunnen persoonlijk, politiek of anderszins kritisch zijn. Altijd hebben
ze tot doel de lezer te emotioneren: te laten lachen, tot denken aan te zetten
of boos te maken. Een column sluit vaak aan bij de actualiteit, maar er
zijn ook columnisten die vooral het leven van alledag beschrijven. Literair of
filosofisch getinte columns overleven soms de waan van de dag en krijgen een
algemene geldigheid.
Aan columnisten wordt door de Nederlandse rechter een grote mate van vrijheid
toegekend in hun columns. Deze vrijheid kan zich ook uitstrekken tot teksten
die, als ze buiten een column geschreven zouden zijn, als kwetsend of
beledigend gekenmerkt worden.
Definitie Column:
Een column is een vaste rubriek, een kort stukje proza in een krant, tijdschrift,
een bepaald medium op internet of uitgesproken op televisie en radio waarin
de auteur zijn of haar mening puntig en uitdagend uiteenzet.
Vaak heeft een column een zekere actualiteitswaarde. De auteur, een columnist,
neemt dikwijls het nieuws op de korrel, maar ook zijn of haar persoonlijke
belevenissen kunnen centraal staan waarbij eventueel een link naar de actualiteit
wordt gelegd. Dag- en weekbladen hebben vaak meerdere columnisten in
dienst. De meeste columnisten schrijven daarin regelmatig - dagelijks, wekelijks
of maandelijks - een bijdrage, en het kan ook specifieke (deel)onderwerpen
bevatten: “Zij schrijft een wekelijkse column over de Verenigde Staten.” In
Nederland zijn nauwelijks beperkingen opgelegd aan de inhoud van een column.
De Nederlandse rechter staat beledigingen of kwetsende uitingen die,
als zij niet in een column zouden zijn opgeschreven of uitgesproken strafbaar
zouden zijn, toe.
Machinistlog.nl • 5 jaar columns 88

Geert König - 5 jaar columns
Grondwet Artikel 1
Allen die zich in Nederland bevinden, worden in gelijke gevallen gelijk behandeld.
Discriminatie wegens godsdienst, levensovertuiging, politieke gezindheid,
ras, geslacht of op welke grond dan ook, is niet toegestaan.
Grondwet Artikel 7
1. Niemand heeft voorafgaand verlof nodig om door de drukpers gedachten of
gevoelens te openbaren, behoudens ieders verantwoordelijkheid volgens de
wet.
2. De wet stelt regels omtrent radio en televisie. Er is geen voorafgaand toezicht
op de inhoud van een radio- of televisie-uitzending.
3. Voor het openbaren van gedachten of gevoelens door andere dan in de
voorgaande leden genoemde middelen heeft niemand voorafgaand verlof nodig
wegens de inhoud daarvan, behoudens ieders verantwoordelijkheid volgens
de wet. De wet kan het geven van vertoningen toegankelijk voor personen
jonger dan zestien jaar regelen ter bescherming van de goede zeden.
4. De voorgaande leden zijn niet van toepassing op het maken van handelsreclame.
Europees Verdrag van de Rechten van de Mens
Artikel 10
1. Een ieder heeft recht op vrijheid van meningsuiting. Dit recht omvat de vrijheid
een mening te koesteren en de vrijheid om inlichtingen of denkbeelden te
ontvangen of te verstrekken, zonder inmenging van enig openbaar gezag en
ongeacht grenzen. Dit artikel belet Staten niet radio-omroep-, en bioscoop- of
televisieondernemingen te onderwerpen aan een systeem van vergunningen.
2. Daar de uitoefening van deze vrijheden plichten en verantwoordelijkheden
met zich brengt, kan zij worden onderworpen aan bepaalde formaliteiten,
voorwaarden, beperkingen of sancties, die bij de wet zijn voorzien en die in
een democratische samenleving noodzakelijk zijn in het belang van de nationale
veiligheid, territoriale integriteit of openbare veiligheid, het voorkomen van
wanordelijkheden en strafbare feiten, de bescherming van de gezondheid of
de goede zeden, de bescherming van de goede naam of de rechten van anderen,
om de verspreiding van vertrouwelijke mededelingen te voorkomen of om
het gezag en de onpartijdigheid van de rechterlijke macht te waarborgen.
Machinistlog.nl • 5 jaar columns 89

Geert König - 5 jaar columns
Internationaal Verdrag Inzake Burgerrechten en Politieke Rechten
Artikel 19
1. Een ieder heeft het recht zonder inmenging een mening te koesteren.
2. Een ieder heeft het recht op vrijheid van meningsuiting; dit recht omvat mede
de vrijheid inlichtingen en denkbeelden van welke aard ook te garen, te
ontvangen en door te geven, ongeacht grenzen, hetzij mondeling, hetzij in geschreven
of gedrukte vorm, in de vorm van kunst, of met behulp van andere
media naar zijn keuze.
3. Aan de uitoefening van de in het tweede lid van dit artikel bedoelde rechten
zijn bijzondere plichten en verantwoordelijkheden verbonden. Deze kan derhalve
aan bepaalde beperkingen worden gebonden, doch alleen beperkingen
die bij de wet worden voorzien en nodig zijn:
(a) in het belang van de rechten of de goede naam van anderen.
(b) in het belang van de nationale veiligheid of ter bescherming van de openbare
orde, de volksgezondheid of de goede zeden.
Machinistlog.nl • 5 jaar columns 90

Geert König - 5 jaar columns
Het wordt een casinospel; het kan goed
gaan of het kan fout gaan.
(Pieter van Vollenhoven direct na de ramp op 21 april 2012)
Machinistlog.nl • 5 jaar columns 91

Geert König - 5 jaar columns
The Crow
Een ringtone voor pasen
CRUCIFICTION
5 april 2012, Witte Donderdag, de dag voor Goede Vrijdag. Utrecht Centraal
station, 19:20 uur. Een jonge man, eind twintig, begin dertig, stapt een tweede
klas coupé binnen van de intercity naar Amsterdam. Hij blijft staan aan het begin
van het gangpad. Het rode licht van de lamp ‘WC’ reflecteert in zijn glimmend
zwarte haar. Door een fikse hoeveelheid gel in zijn vrijheid beperkt, valt
het strak achterover. Terwijl de
automatische schuifdeur hem
sissend rugdekking biedt,
klinkt de schreeuw van een
kraai boven de trein. Niet heel
bijzonder. Net zoals op vrijwel
alle stations, leeft rond Utrecht
Centraal een grote kolonie
kraaien en kraaiachtigen. Het
wordt pas vreemd als de kraai
steeds luider begint te krijsen.
Zit de vogel soms in de trein,
opgesloten op het balkon?
De jongeman kijkt om zich
heen. Hij is geheel gekleed in zwart leer. Een paar-dagen-prikkelbaardje geeft
hem een wat mysterieus doch niet onbetrouwbaar gezicht. Vier dagen onder
zijn kin, hooguit twee op zijn wangen. Dat laatste, babyvogelhaartjes, geeft
hem een jonger gezicht dan hij misschien wel wil. Nog luider kraait het vogelgeluid
door de coupé. Is het beest soms zijn metgezel? Nu je het zegt, hij lijkt
wel wat op de verongelukte hoofdrolspeler uit de film. Als de menselijke vogel
zijn armen spreid en over de bagagerekken hangt, lijkt hij zelfs sprekend op
The Crow. Klaar om gekruisigd te worden. Een dag te vroeg, maar er zijn
meer mensen die men graag aan het kruis wil nagelen, dus hij zal nauwelijks
gemist worden. Keuze genoeg. Dan klinkt nog één keer de angstaanjagende
doodschreeuw van De Kraai door de trein.
Een vrouw van middelbare leeftijd, op de bank voor mij, steekt haar hand in
een bordeauxrode leren tas en haalt er een glinsterend mobiel apparaat uit. Ze
klapt haar telefoon open en zegt luid maar vriendelijk: ‘Hé hallo, hoe is het met
jou? Waar ben je nu?’
Zonder iets te zeggen loopt de jongen in het zwart door naar de volgende wagen.
Geen spoor meer van De Kraai.
Machinistlog.nl • 5 jaar columns 92

Geert König - 5 jaar columns
Hoofdletter A
Een pleidooi voor ATB-Vv
TREINBOTSING AMSTERDAM
Verhaal
Van verschrikking
Verwarring verbijstering
Voeden verstomde vertwijfeling
Versneld vertraagde versplintering
Van vallende voorwerpen verwondingen
Vermoeden van veiligheid verdampt
Verdoofden van Virm verlaten
Voertuig voor verklaring
Verbeten vlucht vragen
Voormalig voorzitter
Van Veiligheidsraad
Van Vollenhoven
Verantwoording
Verlossing
Verkeerd
Verlies
Verte
Val
VI
V
Vandaag
Verwachting
Verandert visie
Voorkomen voorop
Veilig vervoeren
Vóór voordelig
Voorzien van
ATB-Vv
Van verschrikking
Machinistlog.nl • 5 jaar columns 93

Geert König - 5 jaar columns
En de columnist?
Die schreef door. En wachtte geduldig op verandering.
De nieuwe werkelijkheid:
Je verleden aanpassen om heden je toekomst te kunnen bepalen.
Machinistlog.nl • 5 jaar columns 94