Afrikaanderwijk - Feijenoords favorieten

Afrikaanderwijk
3
5
A
route Katendrecht
route Hillesluis
route Afrikaanderwijk
begin- en eindpunt routes
vrijstaand kunstwerk
aan muur bevestigd kunstwerk
(Rijks)monument, gedenkteken of
ander relevant object of locatie
200 meter

Ruim honderd jaar smeltkroes
De Afrikaanderwijk werd in het begin van de 20ste
eeuw gebouwd om onderdak te bieden aan de velen
die naar Rotterdam trokken om werk te zoeken
in de haven. Het stedenbouwkundig plan uit 1903
is van G.J. de Jongh (1845-1917), de directeur van
Gemeentewerken. Sympathie met de strijd van de
Boeren in Zuid-Afrika tegen de Britten (1899-1902)
was aanleiding de nieuwe straten naar personen en
plaatsen uit Zuid-Afrika te noemen. Het Afrikaanderplein
is het centrale plein van de wijk.
Lang werd het plein gedomineerd door voetbalvelden.
De voetbalclub Feyenoord had hier zijn eerste
officiële veld (1909-1917).
Behalve sportterrein was het plein verzamelpunt
voor de buurt. Op mooie zomeravonden werden in
de muziektent drukbezochte concerten gegeven.
Bij havenstakingen verzamelden de bootwerkers
zich voor hun massavergaderingen op het plein. In
november 1944 werden tijdens de razzia de buurtbewoners
op het plein bijeengedreven voor ze op
transport naar Duitsland werden gesteld.
Op 19 februari 1964 verhuisde de markt van de
Maashaven naar het Afrikaanderplein. Op woensdag
en zaterdag is het er een drukte van belang.
In de Afrikaanderwijk vestigden zich veel immigranten.
Daardoor is in de afgelopen decennia de
buurt rondom het Afrikaanderplein sterk veranderd.
Er kwamen meer mensen wonen die hun
roots niet in Nederland hadden, maar in landen ver
weg. Dat had ook gevolgen voor de markt.
De Afrikaanderwijk zal in het tweede decennium
van de 21ste eeuw opnieuw een grote transformatie
ondergaan. Door het multiculturele en kleinschalige
karakter kan de wijk zich onderscheiden van de
nieuwbouwwijken op de Kop van Zuid. De weekmarkt
kan uitgroeien tot een plek met bijzondere
producten waar allerlei nieuwe activiteiten een
kans krijgen.
± 5 km, bijna 1,5 uur wandelen
De tekens 1 , 2 , A en in de tekst verwijzen naar de routekaart
Begin-/eindpunt: Metrostation Rijnhaven
bereikbaar met:
• metro Erasmuslijn, halte Rijnhaven (0 min. lopen)
• bus 77, halte metrostation Rijnhaven (0 min. lopen)
• tramlijn 2, halte metrostation Maashaven (8 min. lopen)
Op het perron in metrostation Rijnhaven voor de richting Rotterdam
Centraal is op 7 mei 1968 een plaquette 1 geplaatst met een gedicht
van de Rotterdamse dichter Jan Prins (pseudoniem van C.L. Schepp,
1876-1948). Prins schreef het oorspronkelijk voor de Maastunnel.
Gebouw de Zuiderster (2010) A van architect Eric Rijper (1963) bevat
opvallende raampartijen.
Bovenop de Hillekopflat van architectenbureau Mecanoo staat in neonletters
het bouwjaar: 1989 2 . Het is een kunstwerk van John Körmeling
(1951), dat werd geplaatst in 1991.
Het voormalige kantoor- en bedrijfspand van Thomsen’s Havenbedrijf op
de hoek Brede Hilledijk/Joubertstraat, een wit gebouw met een hoektorentje,
draagt de bijnaam Het Kasteel B . Het werd gebouwd in 1903 en
ontworpen door de Rotterdamse architect J.P. Stok Wzn. (1862-1942).
Bij de hoek Bloemfonteinstraat/Hillelaan maakte Ad Schouten (1946)
in 1994 in de ornamentlijst 3 de schildering Onomkeerbaar. Hij werd
in de Bloemfonteinstraat geboren en schilderde zichzelf als jongeling.
Op Pretorialaan 16b C staat het geboortehuis van de schrijver Cor Vaandrager
(1935-1992). Zijn ouders woonden hier niet, maar zijn moeder
besloot bij haar zus Nel Nootenboom thuis, zij woonde op de eerste
verdieping, te bevallen. Daarna keerde zij terug naar Charlois.
Het beeld Dijkwerkers 4 van Ek van Zanten (1933) aan de Maashaven
werd op 11 december 1970 onthuld. In 1968 heette het beeld nog Balspelende
figuren. Van Zanten verving de bal door een basaltblok.
Boven de raam- en deurpartijen van het café op de hoek Maashaven/Paul
Krugerstraat bevinden zich gevelstenen D met beelden uit de haven.
Op Pretorialaan 141 is in een voormalig pompstation van de riolering
het Kunst- en cultuurcentrum ’t Gemaal op Zuid E gevestigd.
De zuidelijke wand van het Afrikaanderplein wordt gedomineerd door
de voormalige Van Oldenbarnevelt HBS F , een Rijksmonument van de
stadsarchitecten A. van der Steur (1893-1953) en W.G. Witteveen (1891-
1979). De school opende in 1926 zijn deuren en speelde een belangrijke
rol in de emancipatie van de arbeidersbevolking van Rotterdam-Zuid. In
de aula van de school is sinds 1996 de Turkse Kocatepe moskee gevestigd.
Verspreid in het plaveisel van het Afrikaanderplein liggen 352 stoeptegels
die Vera Harmsen (1958) met scholieren uit de wijk beschilderde.
Het stenen beeld van een nijlpaard 5 op het Afrikaanderplein is in 1970
gemaakt door de Rotterdamse beeldhouwer Robbert-Jan Donker (1943).
Hoog in de gevel van het hoekpand Paul Krugerstraat/Bloemfonteinstraat
bevinden zich vijf bustes G van voormannen van de Zuid-Afrikaanse
Boerenrepublieken, met de leuze Honor cui honor: ere wie ere toekomt.
Zij speelden een rol tijdens de Boerenoorlogen tegen de Britten.
Langs de dakrand van het zwembad aan de Paul Krugerstraat bevinden
zich figuren 6 van de kunstenaar Anna Ramsair (1956), op het trottoir
staat een betonnen pijl 7 van haar collega Marianne Groen (1941).
Het hoekpand Paul Krugerstraat/Hilledijk H is het voormalige hoofdkantoor
van het Nederlands Talen Instituut, waarmee Bram van Leeuwen
(1918-2001), de latere prins van Lignac, zijn fortuin maakte.
Aan de Martinus Steijnstraat, bij de hoek met de Hilledijk, bevindt zich
een ornamentlijst I die inspeelt op de Boerenoorlogen in Zuid-Afrika.
Bovenaan prijkt het portret van generaal Martinus Steijn (1859-1916). De
lijst rust op de nekken van Cecil Rhodes (1853-1902) en Neville Chamberlain
(1869-1940). Rhodes was premier van de Britse Kaapkolonie en
Chamberlain de Britse minister van Koloniën. De tekst onderaan luidt:
Wy Rhodes Chamberlain / dragen nu / de last van Steyn.
Bij Hilledijk 183 en 185 bevinden zich boven de portieken de portretten
van koningin Wilhelmina (1880-1962) en prins Hendrik (1876-1934) J .
Wilhelmina werd in 1898 gekroond, Wilhelmina en Hendrik trouwden
in 1901; de woningen zijn uit 1904.
De Vogelklas Karel Schot op het Afrikaanderplein is gevestigd in de voormalige
botanische tuin van de Van Oldenbarnevelt HBS. Het vogelasiel is
genoemd naar de onderwijzer Karel Schot (1927-1980). Op de buitenmuur
is een schildering 8 aangebracht van de Chileense kunstenaar Jorge
‘Kata’ Núñez (1953), die in 1977 als vluchteling naar Nederland kwam.
De schildering werd op 23 oktober 2003 onthuld.
De grote schildering van loslatend behang op de muur van de voormalige
HBS 9 werd in 1980 onder leiding van docent tekenen Frank van Donk
door zes leerlingen van de school ontworpen en aangebracht.
Ter hoogte van Martinus Steijnstraat 104 bevindt zich de grote wandschildering
Wijk aan het water 10 van Anna Ramsair (1956).