Overspanningsbeveiliging in een brandmeldinstallatie - Conduct

Overspanningsbeveiliging in een brandmeldinstallatie
Een brandmeldinstallatie heeft tot doel een brand in een vroeg stadium te ontdekken en te
lokaliseren. Hierdoor kan een brand snel worden bestreden en kunnen maatregelen worden
getroffen om personen en omgeving veilig te stellen.
Om een gebouw in het geval van brand op een veilige manier te kunnen verlaten is het
essentieel dat ontsnaproutes rookvrij zijn. De noodzakelijke rookdetectie voorkomt schade
aan luchtwegen en desoriëntatie bij vluchten.
Rookdetectiesystemen zijn uitgerust met handmatige en automatische detectoren om de
vrijgekomen rook te lokaliseren en rookafvoersystemen aan te sturen.
Naast de rookafvoer functie bieden deze mechanisch of pneumatisch aangestuurde
systemen tevens ventilatiefunctie. Voor deze functie worden switch systemen gekoppeld die
juist deze toepassingen aansturen. Dit gebeurt door aansturing van schakelcomponenten die
zijn voorzien bij deze ventilatiesystemen. Vanuit veiligheidsaspect is het verplicht om ook
deze systemen in het geval van spanninguitval door toepassing van noodstroomapparatuur
in bedrijf te houden.
Bron: Siemens Building technologies
Volgens brancheorganisatie UNETO-VNI wordt het steeds belangrijker om in het kader van
veiligheid en maatschappelijk ondernemen installaties veiliger te maken. Zo pleiten zij
gezamenlijk met NEDEK (brancheorganisatie van Nederlandse kabelfabrikanten) voor meer
brandveiligheid van risicovolle bouwwerken en specifiek van elektrotechnische installaties en
kabels. Hun gezamenlijk standpunt is vastgelegd in de “Position Paper Brandveilige
Bekabeling”.
Uiteraard is de brandvertragende functie op kabels en kabeldraagsystemen niet voldoende
om een veilige situatie te realiseren.
Pagina 1 van 6

Ook worden normen verder aangescherpt op het gebied van brandveiligheid van gebouwen:
vanuit de EN 2535 wordt verplicht om kritische systeemonderdelen te voorzien van
“afdoende overspanningsbeveiliging”.
Uiteraard biedt de nieuwe bliksemnorm NEN-EN-IEC62305 alle informatie en is interne
bliksembeveiliging als apart deel (NEN-EN-IEC62305-4) opgenomen. Zodra een
bliksemafleiderinstallatie wordt ontworpen op basis van deze bliksemnorm NEN-EN-
IEC62305 dient een risicoanalyse gemaakt te worden. Binnen deze analyse worden alle
mogelijke bekabelingen en daar waar noodzakelijk beveiligingsmaatregelen benoemd.
Nu dat volgens deze risico analyse conform NEN-EN-IEC62305 overspanningsbeveiliging
geen vrijblijvende keuze is, oriënteren fabrikanten zich steeds meer op toepassing van
bliksem- en overspanningsbeveiliging ten behoeve van beveiligingsinstallaties.
Onderstaand bieden we 2 situatievoorbeelden: gebouw met én zonder bliksemafleiderinstallatie.
Gebouw voorzien van uitwendige bliksemafleiderinstallatie
Uitwendige bliksemafleiderinstallaties dienen sinds 1 februari 2009 te worden ontworpen op
basis van de NEN-EN-IEC62305. Deze norm omschrijft naast gebouwbescherming ook de
bescherming van elektrotechnische (en vooral) beveiligingsinstallaties.
Dit resulteert direct in de toepassing van bliksemstroom- en overspanningafleiders in de
laagspanning verdelers en signaalleidingen vanaf gebouwgrens (LPZ0) (fig 1) tot en met
apparatuurbeveiliging (LPZ3) (fig 1).
Fig 1 EMC georiënteerd bliksembeveiliging concept
Pagina 2 van 6

Overeenkomstig de NEN-EN-IEC62305 worden lichtkoepels en rookdetectiesystemen
beveiligd door plaatsing van bliksemopvang elektrodes. Bij plaatsing van de elektrodes direct
naast de koepels wordt een (bliksem) veilige zone (LPZ0B) gecreëerd zodat de koepels niet
direct getroffen meer kunnen worden door bliksem.
Bij een eventuele inslag in de opvangelektrodes ontstaat wel een sterk magnetisch veld met
als gevolg geïnduceerde spanningen. Deze inducties dienen vereffend te worden op basis
van overspanningafleiders (Fig.2)
Door plaatsing van dergelijke elektrodes worden bliksem(deel)stromen via de elektrodes, via
afgaande geleiders naar aarde vereffend. De vereiste potentiaal vereffening met de PE
installatie wordt op HAR niveau gemaakt waar een Klasse I bliksemstroomafleider wordt
voorzien ter vereffening met de fasen.
Vanwege het feit dat bliksem(deel)stromen (10/350 µs) via de gehele aardinginstallatie lopen
dient men ook de signaalleidingen, zo dicht mogelijk aan de apparatuur/ signaalgeverzijde, te
voorzien van daarvoor geschikte overspanningafleiders.
Fig2: gebouw voorzien van bliksembeveiliging. Lichtkoepel in de veilige zone LPZ0B naast een bliksem
opvangelektrode.
Pagina 3 van 6

Gebouw zonder uitwendige bliksemafleiderinstallatie
Doordat er geen elektrische geleidende delen op het dak en aan de buiten zijde van het
pand zijn gesitueerd wordt er geen potentiaal vereffening met de PE installatie voorzien.
Vanwege het ontbreken van deze LPZ0 LPZ1 koppeling is de kans op bliksem(deel)stromen
op de PE installatie vrijwel uitgesloten. Er zal in deze situatie geen Klasse I
bliksemstroomafleider worden geplaatst in de hoofdverdeler. Binnen deze specifieke
toepassing zal wel een klasse II afleider toegepast worden ter vereffening van
overspanningen die via de voedingskabel binnenkomen.
Voor wat betreft signaalleidingen zoals intercom, telefonie, camera of melderlus etc. dient
overspanningsbeveiliging ook op basis van het EMC georiënteerd bliksembeveiliging-
concept bepaald te worden. Dit betekent dat bij de verschillende fabrikanten goed gekeken
dient te worden naar de locatie vóórdat een afleider gekozen wordt.
Fig3: gebouw zonder bliksembeveiliging. Lichtkoepel in de onveilige zone LPZ0a (zonder bliksemopvangelektrode).
DEHN+SÖHNE biedt vanuit de Yellow ILine serie overspanningsbeveiliging ten behoeve van
signaalleidingen voor toepassing vanaf LPZ0 LPZ2. Dit biedt met name voor de
installateur het comfort dat hij niet hoeft te inventariseren in welke zone het installatiedeel
zich bevindt, de afleider voldoet wat zone indeling betreft altijd.
De eindgebruiker is zeker dat de juiste afleiders zijn geplaatst.
Pagina 4 van 6

Melderlussen en besturing zoals RS 232 en 485 worden beveiligd door toepassing van
afleiders uit de BLITZDUCTOR ® serie. Telefoniesignalen zoals a/b lijnen. ISDN en xDSL
worden beveiligd door DEHNrapid ®.
Onderstaand treft u een overzicht van de verschillende mogelijkheden zoals DEHN biedt.
Beveiliging van 230 AC/ DC en 24DC
De DEHNrail M wordt toegepast in elektrische installaties voor de beveiliging tegen inducties
ten gevolge van schakelhandelingen en atmosferische onladingen. Uitgevoerd met
varistoren en gasontladingsbuis.
Product Artikel
DEHNrail M 2P 255 FM : 953205
DEHNrail M 2P 30 FM : 953206
Beveiliging van melderlussen en besturing zoals RS 232 en 485
Onderstaand genoemd systeem is op basis van de
BLITZDUCTOR ® serie.
De BLITZDUCTOR ® is uitgevoerd met LifeCheck.
LifeCheck ® is een test en monitoringsfunctie bedoeld voor de
Blitzductor XT serie. Op basis van RFID technologie wordt de
in de overspanningsbeveiliging geplaatste chip uitgelezen en
beoordeeld door Lifecheck. Deze chip bewaakt voortdurend de
toestand van de afleider, die d.m.v. de contactloze RFIDtechniek
seconden-snel kan worden afgelezen.
LifeCheck ® is het meest kosten efficiënte testsysteem wat op
dit moment beschikbaar is.
Product toepassing Artikel
BXT BAS universeel basisdeel : 920300
BXT ML4 HF 5 RS 485/ Profibus DP : 920370
BXT ML2 BE S 12 RS 232 : 920222
BXT ML2 BD 180 PSTN : 920247
Pagina 5 van 6

Monitoring van BLITZDUCTOR ® serie
Product toepassing Artikel
DRC MCM XT monitoring op basis van potentiaalvrij contact : 910685
Beveiliging van data en ISDN
Product toepassing Artikel
DPA M CLE RJ45B 48 DATA/ ISDN CAT6 class E : 929121
Beveiliging van telefonie
Product toepassing Artikel
DRL 10 B 180 FSD LSA + basisdeel : 907401
EF 10 DRL Aardingsraam : 907498
DRL PD 180 Insteekdeel analoge telefonie a/b : 907430
DRL HDS 24 Insteekdeel digitale telefonie ISDN S0 : 907470
Zie voor specificaties www.dehn.nl en download de productsheets en installatie instructies.
Stockholm 31
2993 LM Barendrecht
(t) 0180-531120
(f) 0180-531121
Pagina 6 van 6