Bijten - Gastouder

Wat kunnen de oorzaken zijn?
Gastouder
“De kleine kabouter”
Bijten
1. Het bijten kan te maken hebben met de ontwikkelingsfase waarin het kind zich
bevindt. Tussen 1 en 1,5 jaar is het gewoon dat kinderen van alles en nog wat in hun
mond steken en dat zij ook in van alles proberen te bijten.
2. Een onhandige manier van contact zoeken, de aandacht vragen van een ander kind,
kan ook een oorzaak zijn. Sommige kinderen geven anderen in zo’n onhandige poging
een duw of een klap, een ander kind bijt.
3. Bijten ligt dichtbij knuffelen. Bijten uit liefkozing zie je bij mensen en dieren. We
kennen allemaal de uitdrukking: “Ik vind je zo lief dat ik je wel zou willen opeten”.
Voor jonge kinderen kan die grens nog niet helemaal duidelijk zijn. Bovendien is een
kind zich niet bewust van het verschil tussen iets met je mond/tong aanraken en bijten.
Het is ook mogelijk dat het kind in het emotionele gebeuren van knuffelen met een
ander kind ineens wordt overspoeld door emoties en impulsen en daar uitdrukkingen
aan geven door bijten.
4. “van zich afbijten” is een veelzeggende uitdrukking. Een peuter die nog niet de
taalvaardigheid of de sociale vaardigheid heeft om te zorgen dat wat hij heeft, hem niet
wordt afgepakt, heeft weinig andere keus dan grijpen naar effectieve krachten vanuit
zijn lichaam, zoal slaan, duwen, schreeuwen en bijten.
5. Onvermogen. Als een peuter iets wil (hebben) en dat lukt hem niet of hij denkt dat het
hem niet zal lukken ligt het ook voor de hand dat hij, als hij niet voldoenden taal- en
sociale vaardig is, grijpt naar middelen als slaan, duwen en bijten.
6. Jaloezie kan ook een reden zijn om te bijten. Jaloezie op een nieuwe baby broertje of
zusje, jaloezie op een nieuw kindje in de groep, op aandacht of waardering die een
ander kind krijgt, enz.
7. Aandacht. Op bijten reageren ouders en gastouders dikwijls erg emotioneel. Een kind
kan dat als een succes en als een zeer bemoedigende reactie ervaren. Een keer bijten
en…..er begint een heel circus te draaien. Mama/gastouder boos en ontredderd, ander
kind gaat huilen, andere kinderen komen kijken, als bijter moet je komen kijken naar
hoe jouw tanden in een arm van dat andere kindje staan, en dan er een kusje op geven,
er wordt tegen je gepraat en nog een keer en nog een keer. Vooral het emotionele in de
reactie van de omstanders, kan een kind onbewust aanmoedigen tot herhaling.
Gastouder “De Kleine Kabouter” - Watermunt 1 1452 VP Ilpendam - KvK nr 12345678
1

Hoe kun je omgaan met bijt gedrag?
Gastouder
“De kleine kabouter”
1. Realiseer je dat bijten in de peuterfase niets bijzonders is. Het hoort er gewoon bij.
Bijten is, even als slaan, schoppen, duwen, enz. niet te voorkomen in een groep
peuters. Bedenk dat een peuter egocentrisch is en mag zijn. Hij kan zich, zeker voor
het 3 de jaar, niet inleven in de gevoelens van anderen. Daarom hoef je je ook niet
schuldig te voelen als er (in je groep) gebeten wordt. Uiteraard heb je er wel nare/
negatieve gevoelens over.
2. Realiseer je dat jouw emotionele reactie kan werken als een versterker op het gedrag
van de bijter. Probeer zo nuchter mogelijk te blijven en er nuchter mee om te gaan.
3. Geef zo min mogelijk aandacht aan de bijter. Richt je 1 ste aandacht op het ‘slachtoffer’.
Vertel de bijter heel kort dat je bijten niet goed vindt. Negeer de bijter verder op dat
moment zoveel mogelijk. Bedenk dat straf en het uitgebreid ‘goed maken’ in zo’n
situatie ook als versterker kan werken. Ga niet vlak na het moment van bijten de
‘dader’ uitgebreid uitleggen hoe het wel moet. Kies daarvoor een ander moment, zodat
deze uitleg gekoppeld kan worden aan een positieve ervaring aan bijten.
4. Observeer het kind en kijk in welke situatie het kind geneigd is wie te bijten. Probeer
die situatie voor te zijn en het bijt gedrag te voorkomen en om te buigen naar een
positieve ervaring. Dus als je een kind ziet afstappen op een bijt poging, loop mee en
geef leiding en sturing aan de ontmoeting, zodat het een positieve gebeurtenis wordt.
Benoem wat het kind echt wil zoveel mogelijk, met name ook zijn gevoelens.
5. Probeer te achterhalen wat de reden is voor dit kind om te bijten. Bekijk dit als een
signaal van het kind dat aangeeft dat het zich niet prettig voelt en als een vraag om
hulp. Bedenk hoe je het kind daarbij kunt helpen. Dit kan, afhankelijk van de oorzaak
zijn:
• het kind helpen zich op een ander manier te verdedigen
• iets met woorden van een ander (gedaan) te krijgen
• te vragen samen te spelen
• positieve aandacht te krijgen/te knuffelen/jaloezie gevoelens te uiten/etc.
6. Wees altijd eerlijk naar de ouder(s) toe dat het kind gebeten is of bijt. Vraag ouder(s)
om dit ook te vertellen als dit thuis gebeurd, zodat je hier als gastouder rekening mee
kunt houden en samen kunt werken aan het bijt gedrag.
Gastouder “De Kleine Kabouter” - Watermunt 1 1452 VP Ilpendam - KvK nr 12345678
2

Wat kun je beter niet doen?
Gastouder
“De kleine kabouter”
• Terug bijten of het kind zichzelf laten bijten
• Het kind iets anders laten bijten (brood, appel), zolang je niet zeker weet dat het
voor het kind niet eigenlijk om iets naders gaat.
• Straf geven. In bijt situaties kan dat makkelijk zorgen voor een versterking van het
gedrag. Eventueel kun je wel (als dat een gewoonte van je is, ook in andere
situaties waarin kinderen ongewenst gedrag tonen) het kind even uit de situatie
halen door het kort apart te zetten.
• Negeren is meestal het beste middel, in combinatie met positieve aandacht en
handelingsalternatieven bieden in een instantie die het kind eerder tot bijten heeft
verlokt.
Gastouder “De Kleine Kabouter” - Watermunt 1 1452 VP Ilpendam - KvK nr 12345678
3