EMDR

Recommendations

Info

Tijdens de daarop volgende weken merkte zij dat de symptomen niet minder werden: zij werd uit de slaap gehouden door heftige nachtmerries en was overdag hyperalert, alsof zij ieder moment weer overvallen zou worden. Irene had last van ernstige PTSS-klachten en intense gevoelens van schuld over haar inadequate handelen. Twee maanden na de tweede overval meldde zij zich aan voor behandeling. Na drie zittingen EMDR en een follow-up (totaal 4 uur) kon de therapie met succes worden afgesloten en was er geen sprake meer van PTSS symptomen. Procedure en effecten Een opvallend verschil met andere behandelmethoden, zoals de gedragstherapeutische procedure ‘imaginaire exposure’, is dat bij EMDR na het activeren van de traumatische herinnering een, zoals hierboven genoemd, afleidende stimulus wordt geïntroduceerd. Oorspronkelijk werden visuele stimuli gebruikt, vandaar de verwijzing naar eye movements in de naam van de behandelmethode. Nog altijd is in veel gevallen de hand van de therapeut de afleidende stimulus, maar in toenemende mate wordt gebruik gemaakt van audioafleiding in de vorm van korte tonen die om en om (alternerend links-rechts) via een koptelefoon worden aangeboden. In grote lijnen gaat de behandeling alsvolgt. De therapeut zal vragen aan de gebeurtenis te denken inclusief de bijbehorende beelden, gedachten en gevoelens; dit gebeurt om meer informatie over de traumatische beleving te verzamelen. Daarna wordt het verwerkingsproces opgestart door de gebeurtenis opnieuw voor de geest te halen, nu in combinatie met de afleidende stimulus. Wanneer van oogbewegingen gebruik wordt gemaakt, dan zal de therapeut de cliënt verzoeken de aandacht op zijn hand te richten. Vervolgens zal hij zijn hand op ongeveer dertig centimeter afstand voor het gezicht van de cliënt heen en weer bewegen, waarbij deze alleen met de ogen de hand volgt. De series handbewegingen of tonen (ook ‘sets’ genoemd) duren ongeveer vijfenveertig seconden. Na elke set wordt er even rust genomen. De therapeut zal de cliënt dan vragen wat er in gedachten naar boven komt. De EMDR-procedure brengt doorgaans een stroom van gedachten, beelden, gevoelens en lichamelijke sensaties op gang. De cliënt wordt na elke set oogbewegingen gevraagd zich te concentreren op de opvallendste verandering in zijn/haar beleving, waarna een nieuwe set volgt. De sets oogbewegingen zullen er doorgaans binnen enkele uren toe leiden dat aversieve beelden en negatieve emoties zoals angst en boosheid minder sterk gevoeld worden en disfunctionele cognities (bijvoorbeeld ‘Ik ben machteloos’) als minder passend worden ervaren. In veel gevallen veranderen ook de herinneringsbeelden zelf, deze worden bijvoorbeeld waziger of kleiner. Het kan ook zijn dat minder onprettige aspecten van dezelfde situatie naar voren komen. Een andere mogelijkheid is dat er spontaan nieuwe gedachten of inzichten ontstaan die een andere, minder bedreigende, betekenis aan de gebeurtenis geven. Kortom, het resultaat is dat het in herinnering oproepen van de gebeurtenis de cliënt minder ‘raakt’; er lijkt meer afstand te zijn gekomen tot de ervaring, waardoor de schokkende ervaring een plek in de levensgeschiedenis van de persoon kan kriigen. Shapiro verwoordt het als volgt: ‘The client learns what is necessary and useful from the disturbing past experience, and the event is restored into memory in an adaptive, healthy nondistressing form’ (Shapiro, 2001). Werkzaamheid Inmiddels zijn er twintig gerandomiseerde effectstudies (RCT’s) verricht naar de werkzaamheid van EMDR. Uit de resultaten blijkt dat cliënten goed op EMDR reageren. In zeven studies werd EMDR vergeleken met een andere eerstekeusbehandeling voor PTSS: cognitieve gedragstherapie. Daarbij ging het meestal om imaginaire exposure, ‘prolonged exposure’ genoemd, soms gecombineerd met exposure ‘in vivo’. In het algemeen zijn de resultaten van EMDR vergelijkbaar met die van een exposure-procedure. Het voordeel van EMDR is dat cliënten relatief kortdurend met hun akelige herinneringen worden geconfronteerd en er geen huiswerkopdrachten hoeven te worden uitgevoerd. Dit beeld wordt ondersteund door de
esultaten van een meta-analyse van 59 studies naar de behandeling van PTSS (Van Etten & Taylor, 1998). Volgens een Nederlandse richtlijnencommissie, onder auspiciën van onder andere het Trimbos-instituut, moeten zowel imaginaire exposure als EMDR worden beschouwd als eerste-keus behandeling voor PTSS (Multidisciplinaire richtlijn Angsatstoornissen, 2003). Werkingsmechanisme Volgens Shapiro moet het succes van EMDR worden gezocht in het optreden van een versnelde informatieverwerking. De combinatie van sterk denken aan de traumatische gebeurtenis en aandacht voor een afleidende stimulus zou ertoe leiden dat een bij iedereen aanwezig verwerkingsmechanisme wordt gestimuleerd. Een andere gangbare theorie over de werking van EMDR is het zogenaamde Orienting respons model (MacCulloch & Feldman,1996). Volgens dit model bestaat er een fylogenetisch detecteringsmechanisme dat ervoor zorgt dat de omgeving wordt afgespeurd om vast te stellen of er gevaar dreigt. Deze alertheid op de omgeving moet worden beschouwd als een primair overlevingsmechanisme van onze soort. Als er gevaar wordt waargenomen treedt er een ‘fightflight-response’ op, maar als er geen sprake is van extern gevaar vindt er een natuurlijke ontspanningsreactie (de-arousal) plaats. De afleidende stimuli die in EMDR worden toegepast, zouden fungeren als veiligheidssignaal waardoor er automatisch een de-arousal effect optreedt. Omdat de client tegelijkertijd een akelige herinnering in zijn hoofd heeft, vindt een Pavloviaanse vorm van contraconditionering plaats doordat er een nieuwe en veilige associatie wordt gevormd tussen de oorspronkelijke nare herinnering en de automatisch gegenereerde ontspanningsreactie. Recent onderzoek ondersteunt deze theorie (Barrowcliff, 2003; De Jongh & Arts, 2004). Hoe EMDR precies werkt, dat wil zeggen: welke mentale functies erbij betrokken zijn, blijft evenwel onduidelijk. Voortdurend komen wetenschappers vanuit verschillende oriëntaties met nieuwe theorieën om de effecten van EMDR te helpen verklaren (Stickgold, 2002). Andere toepassingsmogelijkheden Ofschoon PTSS nog steeds als het primaire indicatiegebied voor EMDR wordt beschouwd hebben de ervaringen met de toepassing van deze behandelmethode de afgelopen jaren laten zien dat het mogelijk is een grote verscheidenheid aan psychische aandoeningen en klachten te behandelen, die gepaard gaan met vermijdingsgedrag, somberheid en/of gevoelens van angst, schaamte, verdriet, schuld of boosheid. Uitgangspunt is telkens dat deze klachten zijn ontstaan als gevolg van een of meer beschadigende ervaringen. Daarmee worden gebeurtenissen bedoeld die dusdanige sporen hebben nagelaten in het geheugen van de persoon, dat hij of zij er nu nog steeds last van heeft. Voorbeelden daarvan zijn emotionele verwaarlozing, akelige ervaringen op medisch gebied, werkgerelateerde gebeurtenissen en andere beschamende, pest- of verlieservaringen. De belangrijkste insteek van de EMDR therapeut is de cliënt te helpen de herinneringen aan deze gebeurtenissen te verwerken, met de bedoeling daarmee de klachten te verminderen of te laten verdwijnen. Belangrijk criterium om EMDR binnen een bestaande behandeling te integreren is of de cliënt zowel emotioneel als fysiek in staat is de relatief hoge arousal niveaus aan te kunnen tijdens het therapeutisch proces. Evenals bij andere behandelingsvormen is adequate diagnostiek van groot belang, tevens dienen lichamelijke gezondheid, persoonlijke en emotionele stabiliteit en voldoende sociale steun van de omgeving van de cliënt te worden vastgesteld en dient te worden beoordeeld of traumaverwerking mogelijk is of beter nog kan worden uitgesteld. . Referenties: - Barrowcliff, A.L., Gray, N.S., MacCulloch, S., Freeman, I.C.A., MacCulloch, M.J. Horizontal rhythmical eyemovements consistently diminish the arousal provoked by auditory stimuli. British Journal of Clinical Psychology, 2003; 42: 289-302.
Page 1: EMDR Kort durende behandelmethode v

EMDR

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?