Leerlingenbundel - Atheneum Wispelberg

Naam:
Klas: 1
Schooljaar: 2012-2013
Mijn klastitularis:__________________________________
Mijn begeleider:___________________________________
Mijn kamernummer:_______________________________
1

Inhoudstafel
1. Op weg! De busrit ...................................................................... 5
a) De busreis ............................................................................ 5
b) Vul volledig in: ...................................................................... 7
2. Durbuy ..................................................................................... 8
3. In het bos! ................................................................................ 9
a. Oriëntatie en situering. ........................................................... 9
1. Oriënteren = een richting bepalen. ........................................ 9
1.1. Natuurlijke oriëntatiemiddelen .......................................... 10
1.2. Een kaart oriënteren. ...................................................... 12
2. Debiet. ............................................................................ 12
3. Meanders ......................................................................... 14
4. Biologieles ............................................................................... 15
5. Survival! ................................................................................. 16
6. Bouillon, here we come! ............................................................ 17
7. Allemaal beestjes! .................................................................... 25
8. Van dieren naar de landbouw ..................................................... 25
1. De landbouw, seizoen per seizoen, de landbouwmachines
doorheen de tijd. ........................................................................ 25
2. Het leven en ontspanning zoals het er vroeger aan toeging ....... 27
3. De beroepen ....................................................................... 27
9. Roofvogeldemonstratie ............................................................. 27
2

Dag iedereen!
We vertrekken vandaag naar Bohan, voor een goed gevulde, leuke week!
Wat gaan we allemaal uitspoken? Wel, dat vind je terug in het schemaatje
dat de leerkracht zal uitdelen. In deze bundel vind je alvast één en ander
over de geplande activiteiten.
Op de volgende bladzijde tref je een lijst aan met alles wat je niet mag
vergeten!
We zullen verblijven in Bohan, een dorpje aan de Semois, waar men
oorspronkelijk tabak teelde.
We verblijven in de J-Club. Als je op de site van J-Club Knapzak een kijkje
gaat nemen, zal je onder andere de volgende informatie terug vinden.
Neem deze maar eens rustig door.
Het gebouw: kindvriendelijk, nieuw, 32 kamers (van 1 tot 6 personen)
met badkamer (toilet, douche, lavabo), grote eetruimte, 1 klaslokaal, 1
vergaderzaal, tv-ruimte, groot verwarmde veranda, (…) privé-domein
Service: bedlinnen inbegrepen, dagelijks poetsdienst, vriendelijke en
behulpzame bediening, bij aankomst ontvangt u alle nodige informatie
Restaurant: ruime eetzaal, vers bereide maaltijden, buffetvorm,
picknick mogelijk, hygiënisch (HACCP-certificaat)
Klaar voor de reis? Daar gaan we!
Veel plezier!
De begeleiders
3

Een lunchpakket
Lijst met benodigdheden
In de bus, een rugzakje met:
Je portemonnee met daarin
Sis-kaart en een paar kleefbriefjes van de mutualiteit
Medicatie die die dag moet genomen worden (overdag)
Zakgeld voor een drankje de eerste dag en om vrij te
shoppen op het einde van de reis
Werkboekje
(Bal)pen/potlood/gom
Aangepaste kledij om ook ’s avonds mee te kunnen wandelen (het
wordt dan snel frisser). Zorg er ook voor dat je kledij
regenbestendig is.
Voor het verblijf
Voldoende reservekledij, tijdens de wandelingen blijft kledij zelden
netjes. Dit betekent reservebroek (lange broek+korte broek),
reservetrui, voldoende T-shirts (er wordt gesport!)
Stevige stapschoenen
Rubberen laarzen! Let op, er wordt soms in het water gewaad,
stapschoenen zijn niet voldoende waterbestendig.
Voldoende ondergoed voor 4 dagen
Voldoende kousen! Voorzie meer dan één paar per dag!
Pyjama/slaapkleed
Pantoffels
Toiletzak met: tandpasta, tandenborstel, shampoo, zeep, kam,
medicatie
Handdoeken + washandjes
Voor de uitstappen
Je werkboekje en balpen moet je steeds meenemen
Voor de wandeling heb je een handdoek nodig!
Verder voor de wandeling: krantenpapier voor de bladverzameling,
touwtje van 1 meter en materiaal om het debiet te meten (lat van
minimum 20 cm., 4 plastieken zakjes, een kurk), lijmstift, schaar,
kleurpotloden.
! Op vrijwillige basis: spelletjes, zaklamp, een boek, enz… MAAR
waardevolle spullen zoals GSM, discman, I-pod, mp-3speler en
dergelijke, neem je mee op eigen verantwoordelijkheid.
4
Gepakt?
Avondactiviteiten: gezelschapsspelen, knutselen, film, sport en spel
(buiten), quiz, nachtspel, fuif voorafgegaan door show van de leerlingen
(waar op vrije momenten aan wordt gewerkt)

1. OP WEG! DE BUSRIT
Hoewel we gevoerd worden door een uitstekende buschauffeur, zullen we
samen met hem de weg volgen. Vul de volgende vragen tijdens de busrit
reeds in!
a) DE BUSREIS
Waar vertrekken we? (stad en plaats)
.............................................................................................
..............................................................................................
………………………………………………………………
Waarom spreken we hier van ............................... – links ?
.............................................................................................
In welke provincie bevinden we ons ? ...........................................................................
Noem de hoofdplaats van deze provincie ? ..................................................
In welk soort landschap bevinden we ons ? ....................................................................
.......................................... maar tevens in een ................................................................
..........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
We rijden via de R 40 = .................................................................................................
naar de autoweg. Welke autoweg nemen we ? ............................
Voor wat staat de E ? ...................................................................................................
Som 3 grote Belgische steden op die op deze weg liggen ? .........................................
.......................................................................................................................................
Bekijk het landschap. Kan je ver zien ? .......................... Hoe noemen we dergelijk
landschap ? ..........................................................................
Net voorbij Aalst rijden we een andere provincie binnen. Welke ? ..............................
5

............................................................... met als hoofdplaats .........................................
Welke taal spreekt men hier ? ......................................................................
Is het hier heuvelachtig ? ................................... Dit noemen we de
LEEMPLATEAUS. Het is tevens de vruchtbaarste streek van België. Men kweekt er
rijke gewassen. Som 2 rijke gewassen op ? ..................................................................
.......................................................................................................................................
Voorbij Brussel rijden we nog eventjes in de Vlaamse rand, maar plotseling zien we
de taal veranderen. Hier spreekt men .................................. In welke provincie zijn
we ? ............................................................................... met als hoofdplaats ................
Op welke autoweg rijden we nu ? ............................................................
Som 3 steden op die op deze weg liggen ? ....................................................................
.......................................................................................................................................
Opnieuw rijden we een andere provincie binnen. Welke ?...........................................
met als hoofdplaats ?.......................................
Over welke belangrijke stroom rijden we ? ........................... (Meuse in het Frans)
We rijden verder tot Durbuy.
Durbuy wordt wel eens het kleinste stadje van België genoemd.
We verlaten de autoweg en rijden verder op een N-weg.
Wat wil die N zeggen ? .............................................................................................
Eindelijk aangekomen in Bohan. In elke provincie zijn we nu ? ..................................
6

) VUL VOLLEDIG IN:
PROVINCIE HOOFDPLAATS
I = ……………………………………… + ……………………………………...
II = ………………………………………+ ………………………………………
III = …………………………………….. + ……………………………………...
IV = ……………………………………. + ………………………………….....
V = ……………………………………..+ ………………………………….......
VI = ……………………………………+ ……………………………………..
VII = ………………………………….. + ……………………………………..
VIII = ………………………………… + ……………………………………..
IX = …………………………………… + …………………………………
X = ……………………………………..+ ……………………………………
7

2. DURBUY
De eerste plaats waar we standhouden is Durbuy. Hier zullen jullie een
hapje eten. Na de lunch, sporten we erop los! Jullie zullen hier aan drie
activiteiten deelnemen:
Een mousqueton
• Eerst gaan we de hoogte in met een
touwenparcours. De begeleider zal jullie goed uitleggen
wat je moet doen. We trekken een harnas aan! Let
erop dat je “mousqueton” steeds aan een touw
vastgehaakt is alvorens van plaats te veranderen.
• Vervolgens duiken we diep in de grotten voor een speleologisch
avontuur… We overwinnen in een natuurlijke minerale atmosfeer
verschillende valstrikken en hindernissen terwijl we de galerijen en
smalle doorgangen van de Grot James doorkruisen. Sport en plezier
verzekerd, zonder de flinke dosis informatie over de wereld van de
grotten en afgronden te vergeten!
• Tenslotte komen we bij de Romeinse mijn. In dit kruipparcours vol
met vallen, hindernissen en sensaties in de kelders van een oude
chalet. Het parcours is in twee delen verdeeld: één voor de
ontwikkeling van de zintuigen en een andere voor de challenge. Niet
voor claustrofobische mensen!
Elke groep begint met hun begeleider(s) bij een verschillende activiteit.
Na een half uurtje schuif je door naar de volgende.
8

3. IN HET BOS!
Als iemand boeiend kan vertellen, is het wel
Meneer Goetmaeker! Hij zal jullie de intiemste
kantjes van de vliegenzwammen en andere
paddenstoelen onthullen! We kwamen zelfs al
zwammen tegen die rook spuwden!
a. ORIËNTATIE EN SITUERING.
1. Oriënteren = een richting bepalen.
Oriënteren daarin herken je een Frans woordje: “orient”. Wat wil het zeggen ? .......................
In de vroege middeleeuwen was deze richting belangrijk voor ...........................................
De tocht ging immers naar .................................................en dat is ten .....................................
van Europa.
Als je ergens naartoe wenst te gaan dan moet je eerst bepalen welke richting je uitgaat. In een
stad kan je je richten op straten, gebouwen, pleinen enz ... , maar je zal in ieder geval een
richting bepalen. Dat noemen we oriënteren.
Overal, dus zowel in de stad, in een bos, in een woestijn en zelfs op zee duiden we een
richting aan door middel van windrichtingen.
Vul verder aan:
9

1.1. Natuurlijke oriëntatiemiddelen
-De zon.
Beschrijft iedere dag een boog boven de horizon. Deze boog is een schijnbare beweging van
de zon. in werkelijkheid is het de wereld die om haar eigen as draait in de tegengestelde zin
van de wijzers van een uurwerk (=tegenwijzerzin).
Op 21 maart (begin van de lente) en op 23 september (begin van de herfst) komt de zon op in
het ..............In de winter komt de zon op in het .............. en gaat ze reeds onder in het
...............In de zomer komt de zon op in het ...............en gaat ze maar pas onder in het
..................Wanneer staat de zon in het zuiden ? ...........Met onze echte zonnetijd zou
dat zijn om ..........bij de wintertijd is dat om ...............en bij de zomertijd is dat pas om
...................
- Polshorloge (analoog) en de zon.
10

Richt de kleine wijzer naar de zon. Trek een denkbeeldige lijn tussen de
1 u en de 7u (wintertijd) of tussen de 2u en de 8u (zomertijd). In de zomer lopen wij in België
immers 2 uur voor op onze echte zonnetijd, in de winter lopen we slechts 1 uur voor. De hoek
tussen de kleine wijzer en de denkbeeldige lijn verdelen we in twee gelijke delen ( =
bissectrice). De bissectrice duidt het zuiden aan.
-Met de sterren.
Bij een heldere sterrennacht toont de poolster je de richting van het noorden. Hiervoor zoek je
eerst de Grote Beer (Ursus Mayor) en je verlengt de afstand van de sterren A en B vijfmaal,
daar vind je de Poolster. Deze zit aan het topje van de Kleine Beer (Ursus Minor). De
schijnbare projectie van de Poolster op de horizon duidt het noorden aan.
-Met het kompas.
11

Het kompas bestaat uit een magnetische naald, die rond een as draait. De naald is gekleurd in
blauw en metaalkleur (of in een andere kleur). De blauwe zijde duidt het magnetische
noorden aan. (MN). Het echte (aardrijkskundige) noorden (N) ligt 3° ten oosten van het
magnetische noorden. Een kompas werkt uitstekend als er geen metalen voorwerpen in de
dichte omgeving zijn.
Waarom? ....................................................................................................................
1.2. Een kaart oriënteren.
- Hoe werk je met een kompas ?
Bij een kaart (reliëfkaart, wegenkaart, topografische kaart) wijst de bovenzijde steeds het
noorden aan. (Wij noemen de bovenzijde dan ook het kaartnoorden.) Op een plan (stadsplan,
plattegrond) wordt het noorden steeds aangeduid door middel van een pijl.
Om een kaart te gebruiken op het terrein moet je ze eerst oriënteren.
Hoe doe je dat ?
ofwel: Je bepaalt de richting van het (echte) noorden met een kompas en je richt de
bovenzijde van je kaart er naartoe.
ofwel: Je zoekt een kanaal, weg, kruising, in de werkelijkheid en op de kaart en je draait de
kaart zo, dat beide richtingen parallel lopen.
2. Debiet.
Wat is het ? De hoeveelheid water dat er op een bepaalde plaats gedurende 1 seconde
doorheen een rivier stroomt.
Debiet wordt uitgedrukt in m³/s , immers wij zullen de diepte in m (D), de breedte in m(B)
en de snelheid in m/s (S) vermenigvuldigen met elkaar. Later zullen jullie in de wiskunde
leren dat m x m x m/s = m³/s .
Formule = B x D x S
Hoe(algemene werkwijze) ? Onze meting gebeurde op een riviertje, de Ruisseau de Borzée,
net voor dit uitmondt in de Ourthe.
-Breedte
We meten de breedte ter hoogte van de brug :
D1 +D2 +D3 + D4 + D5 + D6
6
B = ..........................................m
12

-Diepte :
We meten de diepte op een 6 tal verschillende plaatsen: we maken het gemiddelde.
Let op hier kunnen er kommagetallen gemeten worden, we meten immers in meter.
meting 1 + meting 2 + meting 3 + meting 4 + meting 5 + meting 6
6
D = .............m +...........m +...........m +..........m +...........m +........m
6
= ..........m
6
D = ........................m
- Snelheid :
We laten een kurkje gedurende 10 seconden drijven. We plaatsen een merktekentje waar we
het kurkje laten drijven hebben en we plaatsen een merktekentje waar dit kurkje na 10
seconden aankomt. We delen door 10 om de snelheid per seconde te bekomen.
10 s
Debiet = B x D x S
S = ..................m
S = .....................m/s
=..............m x .................m x ...........m/s = .......................m³/s
13

3. Meanders
Bohan ligt aan de meest kronkelende rivier van ons land.
Elke 'kronkel' noemen we een meander. De rivier vormt meanders, wanneer het water een
ongelijke snelheid vertoont tussen de linker- en de rechteroever.
- Delen: vul in met concave oever, convexe oever, holle oever, bolle oever,
aanslibbingsoever, stootoever.
a. Orden de synoniemen :
Convexe oever =....................................................=.......................................................
Concave oever = .................................................=..........................................................
De ..................oever is steil, want het water beukt er tegen.
Daar is er vooral :...................................................................................
De ..............................oever is vlak(ker), want er wordt materiaal afgezet. Daar is er
vooral : ........................................................
De meander is een voorbeeld van erosie in de breedte = ..............................................
b. Soorten meanders.
De vlakke meander: vloeit in de vlakte, weinig verschil tussen beide oevers.
Vb: ....................................
De insnijdingsmeander: vloeit in een plateau, merkbaar verschil tussen de oevers.
14

Vb..................................
-Evolutie van een meander: Door de werking van uitschuren en afzetten, zal de meander
steeds groter worden en de 2 uiterste stootoevers zullen uiteindelijk doorbreken en zich met
elkaar verbinden. Dit noemen we een meanderdoorbraak.
4. BIOLOGIELES
Mevrouw Van Damme zal jullie begeleiden bij een boeiende biotoopstudie,
een activiteit die leeft! Spinnen zoeken, beestjes bekijken, aan jullie om
te tonen hoe thuis jullie zijn in de natuur! Jullie krijgen hiervoor een
aparte bundel. Hou deze goed bij want je zal hem later nodig hebben
tijdens de lessen biologie.
15

5. SURVIVAL!
Kan je overleven in de wildernis? Eens je dit parcours gevolgd zal hebben
zal je in de sporen kunnen treden van de helden van National Geographic.
Wat gaan we doen?
Activiteit met een Nederlandstalige Wildcraft-gids
Wildcraft betekent “Levenstechnieken in en met de natuur”
Hoe warm blijven, water drinken en eten in de natuur?
Initiatie aan een of meerdere Wildcraft-activiteiten:
- vuur maken, met stenen, met een vuurboog (hout), met een
paddestoel, ...
- shelter bouwen
- drinkbaar water vinden
- voeding uit de natuur: eetbare planten vinden en op een smakelijke
manier koken.
Niet vergeten
Laarzen of, als niet mogelijk, wandelschoenen, wandel- en regenkledij
16

6. BOUILLON, HERE WE COME!
Vandaag gaan we naar Bouillon! Wie heeft al eens van deze stad
gehoord? Het is de stad van Godfried Van Bouillon! Deze stoere leider
trok als één van de eersten naar de eerste Kruistocht. Wij gaan op
ontdekking en keren terug naar die tijd. Een tijd waar mensen elkaar
vrolijk doorspietsten, waar men het niet zo nauw nam met moorden en
mensenrechten. Om ons hierin te verdiepen, bezoeken we het
“Archéoscope”.
We mogen natuurlijk nog niet verklappen wat je zal zien, maar jullie
krijgen per onderdeel een hint of korte beschrijving.
Hint: de tocht begint in de totale duisternis…
Hint: de Kruistochten moet je zelf zien, om ze te begrijpen.
Hint: de Westerlingen wouden de wereld veroveren voor “hun God”
maar hoe dacht de vijand over hen?
Kort: vestigingen door de eeuwen heen…
Hint: wanneer de dieren kunnen spreken….
Hint: de beste manier om je te oriënteren is op de kaart te gaan
staan
Kort: de gang van de nonnen.
17

7. ALLEMAAL BEESTJES!
25
We bezoeken het dierenpark
van Rochehaut! Beelden
zeggen meer dan duizend
woorden. Naast de vos, de
herten en andere nobele
parkbewoners, bewoont ook
een heel grappige groep
zwijnen het park. Ze komen
dan ook nieuwsgierig de
leerlingen opzoeken!
8. VAN DIEREN NAAR DE LANDBOUW
We bezoeken het landbouwmuseum van Rochehaut. Rochehaut komt van
“une roche”, wat ____________ betekent en “haut”, wat ____________
betekent.
Het museum is ingedeeld in drie delen:
De landbouw, seizoen per seizoen, de landbouwmachines doorheen
de tijd.
Het leven en ontspanning zoals het er vroeger aan toeging.
De beroepen
1. DE LANDBOUW, SEIZOEN PER SEIZOEN, DE LANDBOUWMACHINES
DOORHEEN DE TIJD.
Eens de mens sedentair werd (=___________________________) werd
zijn leven bepaald door de seizoenen.

De lente: tijd om te zaaien
Opdracht: Beeld je in dat je boer bent in de tijd dat boeren nog met de
hand zaaiden en met paard en kar werkten. Schrijf een kort
krantenartikeltje over iets grappigs dat je die dag is overkomen.
De zomer + Eind van de zomer: de oogst
Opdracht: Claude Monet behoorde tot een verzameling schilders die men
de “Impressionnistes” noemde. Zij waren kunstenaars die zich afzetten
tegen de toenmalige bazige tendensen. Toen zij schilderden, werden
schilders enkel aanvaard indien ze voldeden aan regels die opgelegd
werden door de “Académie”. Maar een groepje jonge heethoofden besloot
zich niet te laten temmen. Zij werden niet toegelaten in de erkende
tentoonstellingen en financierden zelf hun “underground”-tentoonstelling.
Een heel deftige man sprong curieus eens binnen en vroeg Monet wat hij
eigenlijk geschilderd had. Monet antwoordde “gewoon een indruk” (= une
impression). De volgende dag schreven de kranten beledigend dat die
schilders niets beters konden schilderen dan hun “indrukken”. En zo
kwam de beweging aan zijn naam. De impressionisten wouden de
lichtinval weergeven in een schilderij (niet makkelijk!). Monet schilderde
dan ook heel wat oogsttaferelen. Kijk goed naar het volgende voorbeeld:
26
Zoek nu zelf een schilderij over de
oogst van een andere kunstenaar
en leg uit wat je er toe aantrok!
Vraag: Wat mochten de armen
verzamelen tijdens/na de oogst?
Vraag: Wat betekent “battre les
blés”?______________________
Zoek op de gelijkvloerse
verdieping de “Buffalo” en “la
piétineuse”. Waarvoor dienden
deze voorwerpen?

2. HET LEVEN EN ONTSPANNING ZOALS HET ER VROEGER AAN TOEGING
Geef twee voorbeelden van de manieren waarop boeren zich vroeger
ontspanden:
3. DE BEROEPEN
Geef de vijf stadia van het maken van boter en beschrijf kort, met je
eigen woorden, wat in elk stadium gebeurt.
Som de beroepen op die je tegenkomt (10):
Zet de juiste naam bij de juiste afbeelding:
les lavandières, le vannier, l’apiculteur, le bûcheron, le charbonnier
9. ROOFVOGELDEMONSTRATIE
Om af te sluiten krijgen jullie roofvogels van dichtbij
te zien, een indrukwekkende vertoning!
27