San Fu Maltha (52) is de machtigste én de meest omstreden ...

16
‘Degeneratie
filmproducentendiein
kastelenkonlevenmethet
makenvanNederlandse
filmsbestaatnietmeer,
hoor’
ben hij en ik een regeling getroen, er is een bedrag verrekend met
zijngage.’
Lijkenjulliekaraktersopelkaar?‘Ikbenminderwantrouwig.Na
Zwartboek had ik een poos geen zin meer om met Verhoeven te werken.Lichamelijkhadikhetnietaangekundomnogeenkeerzodiep
tegaan.Hijeistállesvanje.’
Met zachte stem: ‘Kort voor mijn vader stierf, is hij hier geweest. Ik
lietdithuisbouwen,hetwasnogeenbouwput.Wijhaddenhetvroegerlangetijdnietbreed.Mijnvaderwashuisschilderenhadtweebanen
om een rijtjeshuis te kunnen betalen. Tot zijn pensionering
werktehijzesdagenperweek,nietlangdaarnaoverleedhij.Mijnouders
waren toen al gescheiden. Ik weet nog hoe hij hier zat te rillen
van de kou, maar wel met een grote glimlach. ‘Dat ik nog mag meemakendateenzoonvanmijzókanwonen’,zeihij.’
EensnelleblikopdeBentley:‘Alsmensenoverdieautobeginnen,zeg
ik:‘Ziejederimpelsopmijnvoorhoofd?Diehorenbijdeprijsvande
autoenhethuis.’AlshetmetZwartboekfoutwasgelopen,zouikalles
zijnkwijtgeraaktwatikhebopgebouwd.Derisico’sdieikalsproducentmoestnemenwarengigantisch.Ikhebeenhogeprijsvooraldie
druk moeten betalen. Ik kreeg een infectie aan beide ogen, waarschijnlijkomdatdeweerstandinmijnlichaamwasverdwenen.Ikhebinmiddelsvieroperatiesgehad,destressheeftmelichamelijkaangevreten.Vóórdezefilmwerdikbeterensterkervanstress.Ikfietsregelmatig
metvrienden.Zodra we tegen eenhelling opmoeten,ga ik
hardertrappen.MaarZwartboekbarsttealvanafhetbeginuitz’nvoegen.Ikhebdemensinalzijngulzigheidvoorbijzientrekken.’
Een groep freelance crewleden vroeg je faillissement aan.
‘Schandalig.Ikhebiedereenbetaald,alleennietallesmeteen.95procent
van hun tegoed hadden ze al binnen. Die mensen hadden eens
moetenwetenhoehetisalsjezoonvanschoolkomtenvraagt:‘Papa,
ishetwaardatwefaillietzijn?’’
BijdepremièrevanZwartboekklonkboe-geroeptoenuwnaam
inbeeldkwam.‘Inéénkleinerezaal,waarikzelfnietbijwas.Zewillenallemaalnogvoormewerken,ookdemensendiemeuitfloten.Ik
weet niet precies wie het zijn, maar als ik erachter kom, huur ik ze
nooitmeerin.’
Producent Matthijs van Heijningen zegt: ‘Ondanks het succes
heefthijdefilmwereldmethetgedoerondZwartboekineenverkeerddaglichtgesteld.Weergingiedereendenkendatfilmproducentenniettevertrouwenzijn.’‘Producentenvanzijngeneratie
praten nooit met respect over collega’s. Daarmee hebben zij meer
kwaadgedaandanwieook.Ikhoopdatmijnfilmheeftbewezendat
deNederlandsefilmindustrieweldegelijkA-filmskanmaken.’
Dan: ‘Ik heb Zwartboek sindsdien nooit meer terug gezien. Geen behoefte
aan. De première, de Gouden Kalveren, Venetië: het is in een
waasaanmevoorbijgegaan.Misschienkanikhetpasgaanwaarderen
alsiknooitmeereenvervelendeopmerkingkrijg.Numaakthetnog
teveelbijmelos.’
Ikstopopmijn50stemetwerken,heeftugeregeldgezegd.‘Om-
datiknietdewegvanmijnvaderwilgaan,ja.Hijstopte
opzijn63ste,hadteveelgevraagdvanzijnlichaam.Ik
benbijna53,dusikhebnogtienjaaromhetanderste
doen.Vooralsnogisereenkinkindekabelgekomen.’
Zwartboek?‘Voordienhadikmekunnenveroorloven
omhetrustigeraantedoen.Mijnhuidigefinanciëlesituatieisanders.Hetkapitaaldatikhadvergaardisin
diefilmgestoken.4miljoeneuro,eigengeld.Daarvan
heb ik2miljoen nog nietterugverdiend.Het geldwat
wel terugkwam, zit in het bedrijf en in nieuwe films.
Zwartboek heeft me aan de rand van de afgrond gebracht.
Nog steeds word ik soms gevraagd of er geen
winstenteverdelenzijn.Hoekomenzeerbij!’
Schamper gelach. ‘Het is helaas nog steeds zo dat bepaaldemensendenkendatproducentenzakkenvullers
zijn.Nou,degeneratiedieinkastelenkonlevenmethet
makenvanNederlandsefilmsbestaatnietmeer,hoor.’
Uwoontzelfookriant.‘Dithebiklatenbouwentoen
iknogdistributeurwas.HebjehetkasteelvanMatthijs
vanHeijningenooitgezien?Datiswelwatanders,hè.
RobHouwerbezitdehalveVanEeghenstraatlangshet
Vondelpark.Maarja,toentertijdhoefdenzebijsucces
vaneenfilmnietsterugtebetalen.Dehuidigegeneratie
woontnietzo.Reinoutheeftzijngeldooknietverdiend
metfilmproductie.’
Binnenkortbegintutochweereenambitieusproject:
De Stille Kracht verfilmen, mét Paul Verhoeven.‘Ikkrabbellichamelijkwatop.Enikweetnuhoe
ikmetPaulwilsamenwerken.TijdensZwartboeklagde
machtbijhem.Hetwaszíjnscript,hijkwamnaarmíj
toe.Datmoetnugelijkwaardiger.Bovendienmoetalles
financieeleerst300 procentkloppen.Einddezemaand
hebben we onze eerste bespreking. Ik weet zeker dat
Paulereengeweldigefilmvanzalmaken.’
Zietuerniettegenop?‘Somskrijgikeenmailtjevan
hemendenk:oja,ditkeniknog.Danteliktottien–of
ietsverder.’
Bent u eerzuchtig? ‘Ja.Al hoef ik geen BN’er te zijn.
Danhadikwelvooreencarrièrealsacteurofregisseur
gekozen. Elke maand bij DeWereldDraaitDoorzitten,
isnietwatikzoek.OfhetisnogeenrestjeIndischebescheidenheid
in mij. Mijn eerzucht wordt gedreven
doordevraagofmijnaanwezigheidzinheeftgehad.Ik
hoopdaterovertwintigjaarnogsteedsovermijnfilms
wordt gesproken. Vooral niet opvallen, op je beurt
wachten,zowordenIndo’sopgevoed.Daarbenikuitgebroken.Ikhebaltijdinmijneigenkrachtgeloofd.Als
jekeurigopjebeurtwacht,komjeerniet.’ <
Hommeltje.Engeltje.Snoes.Lieveling.Ikdenk
datikerwekelijkstenminstenogweléén
zo’nstommekoosnaamuitflap.Terwijlik
hetzelfdemomentaanhetsnoetjevanmevrouwDe
Jongtochookhéélsterkkanaflezendatikzulke
woordenmaarbeternóóitmeerinmijnmondkannemen.Zepasseninderdaadnietmeerindehuidige
samenleving,waarinvrouwenhetsterkegeslacht
vormen,enjeoogsterdusterechteerderwalgingbij
jesnoepiemee,dandathaarharterdooropenspringt.
Jammerwel,mop,maarikbegrijpjeding,enikzaler
voortaanopproberenteletten.Ikbennogvaneen
ietsouderwetseregeneratiedanjij,maarikzwavel
datoverleefdeidioomeropeendagheuswelvoorgoeduit.Wantikerkenhet:detaalderliefdeisaan
LeeTowers zal wel poes door zijn echtgenote worden
genoemd,schat ik.En Ernst Happel was ook een poes
eenrevisietoe,nu‘schatteboutje’,‘lekkertje’en‘everloving-poeske’intussentochwelvanheelweinig
respectenverbalehygiënegetuigen.Enikbesefook
daterdooranderemensendanjijeenheelvrouwvijandigdenkpatroonachterkanwordengezocht.
Afijn,rekendevolgendekeergerustopmijwanneer
ikietsneutralers,ofzelfslieverhelemaalniksmoet
verzuchtenbij,zeg,eengeslaagdorgasme(‘Godskolere,kippetjevanme...!’)ofbijwijzevandankbetuiging
naeenheerlijke,doorhaarbereidemaaltijd:‘Goh,
heerlijk,prinsesje,zohebikhetnouliefstelkedag,
snapje?!’
Zijnereventueelnogweleenpaaruitzonderingen
mogelijk?‘Meisje-van-me’vindikpersoonlijk,ook
voorheleouwevandesoort,nogwelonschuldigen
daarmeedemoeitevanhetbewarenwaard.Mijnvaderzeivoortsaltijd‘dikke’tegenmijnmoeder(diedat
allerminstwasenis),enomsentimenteleredenen
houikerdie,alsdoodstukjetaalweliswaar,ook
graagin.Enwatmijbetreftmoetookdeaanduiding
‘poes’,gebruiktdoorhaaibaaierige,exuberantevrouwenalsaanspreekvormvoorhunman,van
zuiveringsactiesblijvengevrijwaard.
Zeldenvalteenkoosnaamechtperfectsamenmeteen
bepaaldtypemens,enditiszo’nuniekgeval.Kerels
die‘poes’wordengenoemd–eencollegavande
Taal der liefde
HaagseVolkskrant-redactieheeft’meenpoosjeterug
noginzijnstandplaatsgehoord–staanophetpunt
uittesterven,maartegelijkertijdziejezetochook
nogzooverstraatlopenmethunsnappywije.Grote,
gebruindemannenineendouble-breasted,blauwcolbertmetverguldeknopen–dekragenvandegele
polooverderevers–enormeloafersaanhunvoeten,
enaaneenriempjedatschoothondjevanháár.Licht
krullendofjuistheelglad,achterdeorengekamd
haarook,meenikteweten,eengoudenhorlogeen
eenschakelarmbandaanhunbehaardepolsen,
endoorgaanseveneensuitgerustmeteengouden
pilotenbril.
Imposantejongens,maartoch:jongens.LeeTowers
zalwelpoesdoorzijnechtgenotewordengenoemd,
schatik.EnErnstHappelwasookeenpoes,netals
TommyCooper,enallichtookTedjevanEs.
Magikalsgewonemanverdernogwattewensen
hebbenmetbetrekkingtoteengerevisioneerde,aan
deeisenvandetijdaangepastetaalderliefde?Dan
wilik,alshetalniettelaatis,erhartstochtelijkvoor
pleitenomdetegenwoordigvooraldoorvrouwengebezigdeenvaakgetwitterdekoosnaam‘lief’(alsin:
‘Mijnliefheeftvoorvanavondeentafeltjevoortwee
geboekt,zinin!’)metonmiddellijkeingangweeruit
hetnationalevocabulaireteschrappen.Zekervariantenwaarbijhetbezittelijkvoornaamwoordwordt
weggelaten,zijnverschrikkelijk.Nooit‘Gajemetme
meenaarbed,lief?’tegeneenventzeggen,wantdie
voeltzichserieusweggezetalseenimpotente
knuelaar.
Endatzaaddodendewoordzekerooknietinhet
openbaaroverjelippenlatenkomen,poepie.Want
kunjejevaneenmannelijkepoesnogvoorstellendat
hijjeeeaaneenklauwrijgt,aandemannelijkheid
enhetlaatstestukjesoevereiniteitvaneenventdieals
‘Lief!’wordtaangeroependoordiensvriendinof
echtgenote,zaldooranderehereninhungezelschap
ernstigwordengetwijfeld.Hetisverschrikkelijk
moeilijkuitteleggenwaaromdatnouzois,moesje,
maargeloofmenoumaar.EnalsjemegewoonWim,
Piet,Jeroen,Matthijs,Floris-Jannoemt,ofhoeikverderookmaarheet,vindikhettochwelalsmuziekin
mijnorenklinken.Jahoor,datisalles,hummeltje.Zie
je,wekomenersamenuiteindelijkweluit.
w.dejong@volkskrant.nl
wim de jong
Volkskrant magazine 25 06 2011
17