SBM maart 2013 - Besturenraad

BM
Magazine van de Besturenraad voor
schoolleiders, bestuurders en toezichthouders
bestuur
directeur
leraar
nr. 5, maart 2013
Win-winsituatie in het
techniekonderwijs
“Een cadeautje? Dit is goed
werkgeverschap”
Nieuwe wegen zoeken
Band tussen school en
bibliotheek steeds inniger
In debat over excellente
scholen
Scholen ontzorgd met Slim
Onderhoud
Schaal -
vergroting:
zo gek
nog niet

nr.5, maart 2013
Magazine van de Besturenraad voor
schoolleiders, bestuurders en toezichthouders
Colofon
Besturenraad |
De Besturenraad, centrum voor christelijk
onderwijs, verenigt christelijke onderwijsinstellingen
en geeft samen met hen stem aan
het christelijk onderwijs in onze samenleving.
Bij de Besturenraad zijn 540 besturen aangesloten,
met meer dan 2.200 scholen en bijna
800.000 leerlingen, deelnemers en studenten
in alle onderwijssectoren.
Redactie | Guido de Bruin (hoofdredacteur)
Corine de Reus (eind- en beeldredacteur/
productiebegeleiding)
Redactieadres | Houttuinlaan 5b,
Postbus 381, 3440 AJ Woerden
cdereus@besturenraad.nl
Vormgeving | Ontwerpwerk, Den Haag
Foto omslag | Thinkstock
Druk | Drukkerij Ten Brink, Meppel
Abonnementen | (excl. 6% btw)
SBM/Thema voor leden gratis
SBM voor niet-leden € 37,00
SBM met Thema voor niet-leden € 51,00
Zonder schriftelijke opzegging voor
1 december van het lopende jaar worden
abonnementen automatisch verlengd voor het
daaropvolgende kalenderjaar. Voor informatie
en losse nummers: 0348 74 44 44.
Copyright | Voor overname van artikelen of
gedeelten daarvan graag voorafgaand contact
met de redactie.
Disclaimer | Aan de informatie in dit magazine
kunnen geen rechten worden ontleend.
De redactie is niet verantwoordelijk voor de
inhoud van de advertenties.
ISSN: 1570-2332
Agenda
Datum Activiteit Doelgroep Plaats Contactpersoon
20-3-2012 Netwerk kleine schoolbesturen
Drenthe / Overijssel
PO Hollandscheveld
19.30 – 22.00 uur
21-3-2013 Paascongres VO Amersfoort
9.15 – 16.00 uur
26-3-2013 Hoe kiezen ouders uw school? PO Drachten
13.00 – 16.00 uur
28-3-2013 Commissie Maatschappelijke Agenda PO/VO
MBO/HO
Woerden
14.00 – 16.00 uur
9-4-2013 P&O netwerk VO VO Amersfoort
13.30 – 16.00 uur
10-4-2013 P&O netwerk PO PO Utrecht
13.30 – 16.00 uur
24-4-2013 Identiteitsconferentie Hoop voor-bij
de onderwijsmarkt
19-6-2013 Algemene ledenvergadering PO/VO
MBO/HO
Meer informatie over de bijeenkomsten kunt u krijgen via onze ledenservice.
Identiteitsconferentie 2013:
Hoop voor-bij de onderwijsmarkt
24 april 2013 | 12.30-19.30 uur | Hogeschool
Thomas More in Mechelen (België)
Extra: Programma over sacrale ruimten
25 april 2013 | 9.30 – 12.00 uur | Kapel van de
Ontluiking in Groot-Bijgaarden
Info
Uitgever
Besturenraad
Postbus 381, 3440 AJ Woerden
Bezoekadres
Houttuinlaan 5b, 3447 GM Woerden
T 0348 74 44 44
F 0348 74 44 99
E info@besturenraad.nl
Bestellingen
T 0348 74 44 44
F 0348 41 14 56
E bestellingen@besturenraad.nl
Mutaties namen/adressen/
abonnementen
T 0348 74 44 76
E tschilperoort@besturenraad.nl
Ledenservice
T 0348 74 44 00
E info@besturenraad.nl
Besturenraad Academie
T 0348 74 44 47
E academie@besturenraad.nl
Besturenraad Advocaten &
Juristen
T 0348 74 44 48
E aenj@besturenraad.nl
Juridische helpdesk
E helpdesk@besturenraad.nl
T 0348 74 44 60
ma-vr: 9.00-15.00 uur
MBO-HO Mechelen (België)
12.30 – 19.30 uur
Kontakt der
Kontinenten
Amersfoort
Wob van Beek
Taco Visser
Eva van Helden
Wout Neutel
Lineke Bos
Lineke Bos
Guido de Bruin
Wouter van den Berg
Centraal staat de vraag wat het betekent om als
christelijke/katholieke instelling voor HO of MBO in de
huidige tijd van economisering en controledwang een
perspectief van hoop aan te reiken aan studenten,
docenten, personeel, samenleving...
Hoofdsprekers zijn de wiskundige prof.dr. Harm Bart
(Erasmus Universiteit Rotterdam), publicist op levensbeschouwelijk
terrein en oud-toezichthouder CVO
Rotterdam e.o., en de pedagoog Hans van Crombrugge
(Hogeschool-Universiteit Brussel)
We organiseren deze conferentie met het Vlaams Verbond
van Katholieke Hogescholen. Kijk voor meer informatie en
aanmelden op www.besturenraad.nl/id2013.
SBM digitaal
De artikelen van SBM kunt u als pdf-
bestand downloaden van onze site.
Maakt u gebruik van onze teksten, wilt
u daarbij dan de bron vermelden?
Digitale Nieuwsbrief
U kunt zich via onze site opgeven voor
de wekelijkse gratis digitale nieuwsbrief
met het laatste nieuws uit het
onderwijsveld en uit onze organisatie.
Producten en diensten
Op www.besturenraad.nl treft u steeds
de meest actuele nieuwsberichten en
informatie over onze vereniging,
onze diensten, producten, leergangen
en cursussen. Ook vindt u hier een
overzicht van onze medewerkers.

06
08
6
Win-winsituatie in het techniekonderwijs
8
Fusie bracht basisscholen steviger basis
Schaalvergroting
11
“Een cadeautje? Dit is goed werkgeverschap”
Vitaliteit docenten
14
Nieuwe wegen zoeken
Practoraat in christelijk mbo
12
18
Band tussen school en bibliotheek steeds inniger
20
Het hele maaiveld omhoog
In debat over excellente scholen
24
Dagboek van Dick den Bakker
30
Scholen ontzorgd met Slim Onderhoud
18
Rubrieken | 02 Agenda | 04 Uitgelicht | 05 Column voorzitter
05 Nieuws | 12 Typisch christelijk | 16 Mijn verhaal | 27 Juridische kwestie
28 Nieuws Besturenraad | 29 Leerling aan het woord
20
29

Uitgelicht
Verdraaide scholen
Wat was ook al weer de bedoeling? Met deze vraag biedt de auteur van Verdraaide
organisaties een eenvoudige besturingsfilosofie aan. Een filosofie die bestuurders van
christelijke scholen vertrouwd in de oren moet klinken, maar Wouter Hart zegt het
net even anders.
Hart stelt simpelweg dat organisaties primair en continu vanuit het hart van hun
identiteit moeten werken: hun missie. Zijn boek gaat daarmee over identiteitsmanagement
oftewel identiteitsmarketing. Verfrissend voordeel van zijn boek is dat
hij het complexe woord identiteit daarvoor niet nodig heeft. Het boek gaat over
identiteit zonder het I-woord te gebruiken.
Harts besturingsfilosofie zit overigens al in de ondertitel van het boek: Terug naar de
bedoeling. Was het niet de Reformatie die de Rooms-katholieke Kerk van de zestiende
eeuw op een zelfde manier probeerde terug te brengen naar haar ware identiteit?
Paarse krokodil
Hart signaleert echter dat organisaties zich te weinig door de vraag naar de bedoeling
laten leiden. Ergens moet er dan iets niet kloppen. Dit gevoel is het sterkst als hij
professionals beslissingen ziet nemen op basis van wat hij in navolging van Jürgen
Habermas de systeemwereld noemt, ondanks dat die beslissingen soms lijnrecht
tegen de bedoeling ingaan waarvoor dat systeem bedoeld was: dienstbaar zijn aan
de leefwereld van de mens – ook een term van Habermas.
Het meest pregnante voorbeeld hiervan is de reclame met de paarse krokodil. Een
moeder komt bij de zwembadbalie om een vergeten opblaaskrokodil op te vragen en
krijgt een formulier. Verbaasd wijst zij achter de badmeester en zegt: “Maar hij staat
daar.” Hij: “Ja, hij staat daar.” En zo kan de politie bonnen schrijven voor het bonnenquotum
(systeemwereld) in plaats van reële overtredingen (leefwereld) en kan een
schaatsscheidsrechter Davis in een rit tegen Kuipers tot winnaar uitroepen, omdat
het tijdwaarnemingssysteem dat aangaf (systeemwereld) en niet omdat Kuipers’
eerste schaats voor iedereen zichtbaar als eerste over de streep ging (leefwereld).
Balanceren
Uitgelicht
Wat was ook al weer de bedoeling? Harts centrale stelling is dat mensen en organisaties
de balans moeten terugvinden tussen de eisen van de systeemwereld en die van
de leefwereld. Dat doe je door eerst en telkens de vraag naar de bedoeling te stellen.
Draai organisaties om!
Overtuigend schetst Hart hoe de bedoeling in het organisatiehart ligt: ankerpunt,
vertrekpunt, wenkend perspectief, referentiepunt en magneet. Vervolgens moet de
leefwereld van professionals én ‘klanten’ waarvoor de organisatie bedoeld is (in school:
medewerkers en leerlingen) als referentiepunt dienen, omdat die wereld de bedoeling
dichter nadert dan de systeemwereld. Die laatste hoort dienstbaar te zijn aan de
leefwereld en niet andersom: dat de leefwereld geregeerd wordt door de systeemwereld.
Met zijn reflexieve aanpak brengt Hart ten slotte ook meer balans in de
management literatuur. Verwacht van hem geen overdaad aan modellen en planmatige
adviezen. Dat zou tegen zijn centrale stelling ingaan. Hart brengt de lezer met heldere
voorbeelden en gedachten steeds terug naar de kernvraag van organisaties: wat was
ook al weer de bedoeling? (Taco Visser)
Wouter Hart, Verdraaide scholen. Terug naar de bedoeling. Deventer: Kluwer, 2012.
4
Column Wim Kuiper Voorzitter Besturenraad
Zwaar werk
Bij de bezuinigingen is het onderwijs tot nu toe enigszins
ontzien, maar scholen merken daar niet zoveel van. De
optelsom van stille bezuinigingen en teruglopende leerlingaantallen
veroorzaakt op veel plekken steeds meer hoofdbrekens.
Ontslagen zijn en worden geëffectueerd of hangen
in de lucht.
Ook bij de Besturenraad hebben we van een groot aantal
collega's afscheid genomen. Elke werkgever zal beamen dat
dit tot het moeilijkste behoort wat hij of zij te doen heeft.
Je hebt met elkaar een band opgebouwd. Zeker in kleinere
organisaties weet je veel van de individuele, persoonlijke
omstandigheden. Juist in deze tijd besef je hoe moeilijk het
gaat worden voor betrokkenen om een nieuwe werkkring te
vinden. De emoties kunnen flink oplopen, zowel bij degenen
die het persoonlijk betreft als in de organisatie en bij de
besprekingen met de medezeggenschapsorganen.
Dit alles kan behoorlijk aan de leidinggevende knagen. Bij
leidinggeven hoort ook het nemen van verantwoordelijkheid
voor dit soort moeilijke besluiten. In hoeverre maakt het op
zo'n moment verschil dat je een christelijke organisatie bent
en dat je als leider vanuit die inspiratie wilt werken?
Het komt voor dat een organisatie, ingegeven door de christelijke
identiteit, meer mensen in dienst houdt dan gezond is
voor de bedrijfsvoering. Dat lijkt me, hoe begrijpelijk ook, toch
uiteindelijk niet de bedoeling. Ook, of misschien wel juíst,
christelijke organisaties moeten gericht zijn op verantwoord
financieel beleid en beheer en daarmee op duurzaam voortbestaan.
Goed rentmeesterschap is een christelijke waarde.
Maar bij ontslagrondes komt het zeker ook aan op zorgvuldigheid,
eerlijke en invoelende communicatie en intercollegiale
compassie. De pijn van ontslag wordt daardoor niet minder,
maar de manier waarop het gaat maakt toch wel enig verschil.
Deze pijnlijke ervaringen kunnen zowel voor het individu dat
het betreft als voor de organisatie uiteindelijk ook positieve
effecten hebben. Al kost het vaak de nodige tijd voordat dit kan
worden onderkend. Ik wens iedereen die hier de komende tijd
mee te maken heeft, de kracht om daar oog voor te houden.
Reageren? Mail Wim Kuiper op wkuiper@besturenraad.nl

Nieuws
Internationale conferentie van bijzonder
onderwijs
Den Haag is van 18 tot 20 april de
stad waar de 25e conferentie van
ECNAIS plaatsvindt, een Europese
organisatie van onafhankelijke,
niet-overheidsscholen. De
Besturenraad is ook aangesloten
bij ECNAIS. Het centrale thema
van de conferentie is de positie
van het bijzonder onderwijs in een
veranderende omgeving: wat zijn
de kansen en de beperkingen.
Een belangrijk kenmerk van onafhankelijke
scholen is hun autonomie.
Ze bieden de mogelijkheid
voor een alternatief in het onderwijsaanbod.
Ze profileren zich met de
nadruk op Bildung en empathie.
Op de conferentie is er bijzondere
aandacht voor het Nederlandse
onderwijssysteem.
Een jaar fusietoets: 27 adviezen positief, 8 negatief
De Adviescommissie fusietoets
onderwijs heeft in de periode van
1 oktober 2011 tot en met 2012
in totaal 35 adviezen uitgebracht
over aanvragen van besturen om te
mogen samengaan. In 27 gevallen
gaf de commissie het groene licht.
Voor acht aanvragen was het oordeel
negatief. Uit een overzicht van
de adviezen blijkt dat fusies in het
primair onderwijs vrijwel altijd door
mochten gaan.
De fusietoets is op 1 oktober 2011
wettelijk van kracht geworden om
een halt toe te roepen aan ongewenste
schaalvergroting. In een evaluatieverslag
over het eerste jaar van
De deelnemers worden onder meer
toegesproken door de minister van
Onderwijs, en er is debat op basis
van lezingen van Maarten Knoester
(Het Rijnlands Lyceum), van
Cosmicus (organisatie voor wereldburgerschap),
en van prof. Geert ten
Dam (voorzitter Onderwijsraad). De
deelnemers brengen ook een bezoek
aan scholen.
Tot de internationale sprekers op de
conferentie behoren Alan Flintham
(onderzoeker naar leiderschap in het
onderwijs, Groot-Brittannië), Geoff
Newcombe (verbonden aan de organisatie
van onafhankelijke scholen in
Australië) en Sylvia Eyzaguirre
(ministerie van Onderwijs in Chili).
Meer informatie is te vinden op
www.ecnais.org.
de fusietoets staat dat die schaal-
vergroting alom zichtbaar is in het
onderwijs. Dat heeft zowel voorals
nadelen merkt de commissie op.
Het aantal jongeren dat onderwijs
geniet nam in twintig jaar toe van
3,2 naar 3,8 miljoen. “Terwijl de
vraag naar onderwijs als geheel
toenam, nam tegelijkertijd het aantal
aanbieders fors af”, aldus de
commissie onder leiding van prof.
Fons van Wieringen. Dat is ook
zichtbaar in het aantal bestuurlijke
eenheden, dat met 31% daalde. Het
aantal scholen in po, vo en speciaal
onderwijs nam af met 27%.
5
Nieuws
Interactieve studiekeuzegame gratis
beschikbaar
De nieuwste versie van Go VMBO!,
de eerste studiekeuzegame voor
basisschoolleerlingen, is ook dit jaar
gratis beschikbaar. De game helpt
leerlingen van groep 8 van het
basisonderwijs een keuze te maken
voor een vervolgopleiding en school.
In 2012 hebben ruim 45.000 leerlingen
aan de game deelgenomen.
De game is bedoeld als aanvulling
op de voorlichting die een leerling
krijgt vanuit de basisschool en het
voortgezet onderwijs.
Optimaliseren
De commissie komt in de evaluatie
tot de slotsom dat de fusietoets in
potentie “een effectief instrument
[is] om legitimatie en keuzevrijheid
in samenhang met schaalvergroting
te behandelen, ongewenste schaalvergroting
te stoppen en toe te zien
op defusies”.
De adviezen zijn maatwerk, waarbij
per geval wordt gekeken naar de
lokale omstandigheden. Wel is het
nodig om de regeling te optimaliseren.
De commissie veronderstelt
overigens dat er besturen zijn die
sinds de invoering van de wet hebben
afgezien van een voornemen
om te fuseren.
Geactualiseerd
Op basis van gebruikersonderzoek is
de Go VMBO! game zowel technisch
als inhoudelijk geactualiseerd. Zo
kunnen leerlingen, naast de sectoren
zorg & welzijn, groen, economie en
techniek, nu ook kennismaken met
de sector Intersectoraal binnen het
vmbo. Verder is de informatie op
diverse punten vernieuwd en aangepast.
Voor leerkrachten in het
basisonderwijs en hun leerlingen
is een gratis promotiepakket samengesteld.
De studie keuzegame kan
via internet worden gespeeld en is
net als het promotiepakket gratis
beschikbaar via www.govmbo.nl.
Nu is het zo dat de commissie
adviseert en dat de minister beslist.
Die volgt dat advies, zo heeft de
praktijk tot nu toe uitgewezen.
Om echter elke schijn van politieke
subjectiviteit in het proces te vermijden,
pleit de commissie ervoor
om de bevoegdheid van de minister
bij de commissie neer te leggen.
Daarnaast doet de commissie nog
dertien concrete aanbevelingen voor
verbetering van de fusietoets.
Onder meer wordt voorgesteld om
het begrip ‘tijdelijke fusie’ te introduceren
en om de positie van de
medezeggenschap in het fusieproces
te verstevigen.

Win-winsituatie in het techniekonderwijs 6 Tekst Peter Louwerse| Fotografie CSG Reggesteyn
Win-winsituatie
in het techniekonderwijs
Met het Techniekpact wil het ministerie van Sociale
Zaken en Werkgelegenheid de kwaliteit van het
techniekonderwijs verbeteren en meer jongeren
interesseren in de techniek. Een tip voor kwartiermaker
Paul de Krom van dit pact: ga eens een kijkje
nemen in Rijssen en Geesbrug. Daar profiteren scholen
en bedrijven van de onderlinge samenwerking.
“Rijssen”, zegt directeur Henk Kastenberg
van de vestiging Rijssen van CSG Reggesteyn,
“is echt een bouwstad. Elke ochtend rijden
vanaf hier vele busjes met bouwvakkers naar
het westen.” Die busjes zijn afkomstig van
bouwbedrijven met naam en faam die hun
hoofdkantoor in de Overijsselse plaats hebben:
Kondor Wessels, Roosdom Tijhuis, Nijhuis en
Ter Stege. Daarnaast herbergt Rijssen ook veel
kleine bouwbedrijven en ondernemingen in de
staal- en constructiebouw.
De Rijssense vmbo-afdeling van Reggesteyn,
met de afdelingen bouw en metaal, zit dus
op de goede plek, en daar maakt de school
optimaal gebruik van. “Om machines en
gereedschappen zitten wij nooit verlegen”,
zegt Kastenberg. “We hebben goede contacten
met het plaatselijke bedrijfsleven. Een kort
bezoekje is meestal voldoende.”
Ons kent ons
De contacten dateren van lang geleden, toen
het technisch vmbo nog lts heette. De traditionele
Twentse gemoedelijkheid is hetzelfde
gebleven. “Dat gaat hier allemaal in het
dialect, in de sfeer van ‘ons kent ons’”, vertelt
Kastenberg. ‘Er staat niets op papier, en dat
hoeft ook niet.”

Met het vmbo-diploma op zak stromen de leer-
lingen van Reggesteyn vaak door naar beroeps-
opleidingen die de Rijssense bedrijven zelf in het
leven hebben geroepen. Voor de bouw is dat het
Opleidingscentrum Twente (OCT) en voor de
metaal REMO. De sleutel tot het succes? “Zorg
dat je goede contacten hebt met het bedrijfsleven.
Ga niet bedelen, maar betrek de bedrijven bij het
onderwijs.”
Omdat Reggesteyn bij het onderwijsprogramma
volop rekening houdt met de wensen van de
bouw- en metaalsector, profiteren de leerlingen
optimaal. “We stemmen onze programma’s af
op wat de leerlingen kunnen verwachten in het
bedrijfsleven”, zegt Kastenberg. “We kunnen
daardoor altijd voldoende leerlingen plaatsen.
Ze zijn bijna verzekerd van werk.”
De bedrijven hebben van hun kant een constante
stroom van vakkrachten. Hoewel er op dit op
moment door de crisis wat minder bouwvakkers
nodig zijn, gaan Reggesteyn en de bedrijven
gewoon door met de intensieve samenwerking.
“Samen met de gemeente probeert het OCT zoveel
mogelijk leerlingen binnenboord te houden”, licht
Kastenberg toe. Hij voegt daar nog een Twentse
spreuk aan toe: “Ook in moeilijke tijden staan we
elkaar half.” Dat betekent: We steunen elkaar door
dik en dun.
Kunnen andere scholen de methode-Reggesteyn
kopiëren, of slaagt deze aanpak alleen in kleine,
hechte gemeenschappen? “Het werkt alleen als
je de mensen in de bedrijven kent”, meent
Kastenberg. “Als bedrijven anoniem zijn, dan heb
je steeds met nieuwe mensen te maken. Dan kun
je het vergeten.”
Power Up
Techniekonderwijs staat inmiddels hoog op de
politieke agenda. De regeringspartijen VVD en
PvdA hebben in het regeerakkoord afgesproken
dat er in het basisonderwijs meer aandacht voor
wetenschap en techniek moet komen. Kastenberg
is evenwel niet ontevreden over het niveau van de
instromende leerlingen. Dat is mede te danken
aan de regionaal opererende stichting Zwaluwstaart,
die met leskisten basisscholen bezoekt en daarmee
de kennis van zesde,- zevende- en achtstegroepers
opkrikt.
Zelf houdt Reggesteyn kennismakingsbijeenkomsten
voor basisschoolleerlingen. Kinderen die naar het
vmbo gaan, volgen het introductieprogramma
Power Up. Havo- en vwo-leerlingen in spe kunnen
kennismaken met het technasium. “We ontvangen
elk jaar dik driehonderd leerlingen”, vertelt
Kastenberg. “Je brengt ze vroeg in contact met
techniek en je bindt ze aan je school.”
Techniekcoach
Een andere manier om kinderen wegwijs te
maken in de techniek zijn de Techniektorens van
Bouwend Nederland. De Drentse afdeling van de
aannemersorganisatie gaf vorige maand zo’n leermiddel
cadeau aan de protestants-christelijke
basisschool De Wegwijzer in Geesbrug.
“Bouwend Nederland heeft vorig jaar een prijsvraag
uitgeschreven, waarbij in honderd woorden
moest worden uitgelegd waarom techniek zo
belangrijk is in het primair onderwijs”, vertelt
schooldirecteur Carolina Camies.
Techniekcoördinator Miriam Bussemaker pakte de
handschoen op, bedacht de tekst en zette deze op
muziek. De kinderen, voorzien van gereedschap,
zongen het lied. Dat maakte zoveel indruk op de
jury dat De Wegwijzer de Techniektorens won.
Sinds begin februari heeft de school de beschikking
over de kasten met allerlei leskisten, materialen
en lesbeschrijvingen voor tachtig
technieklessen voor de groepen 1 tot en met 8.
De Wegwijzer zal de torens in elk geval inzetten
tijdens de open dag. “We gaan de torens zeker
structureel inpassen in ons onderwijs”, zegt
Camies.
De school in Geesbrug, een dorp niet ver van
Hoogeveen, besteedt veel aandacht aan technisch
onderwijs. De Wegwijzer werkt al jaren samen
met de Techniekcoach. “Vrijwilligers die zelf een
technisch beroep hebben gehad komen op school
les geven”, licht Camies toe. “Ze nemen materialen
mee. De eerste keer vertellen ze alles zelf,
maar de daaropvolgende jaren heeft de leerkracht
een steeds grotere rol. Uiteindelijk doet de leerkracht
het zelf.”
In een visiestuk heeft De Wegwijzer bepaald dat
techniekonderwijs een belangrijke rol speelt binnen
de school. “We willen iedereen in aanraking
brengen met techniek, zodat de kinderen zich op
een breed front kunnen ontwikkelen”, verklaart
Camies. Ze vertelt dat veel van haar leerlingen
kiezen voor een beroep in het bedrijfsleven of de
bouw. Voor de positie op de arbeidsmarkt is het
daarom gunstig dat kinderen technisch geschoold
zijn: “Bouwend Nederland organiseert die prijsvraag
niet voor niets. Het is van belang dat kinderen
blijven kiezen voor technische beroepen.”
Niet afhankelijk
7 Win-winsituatie in het techniekonderwijs
Om sponsoring van scholen in goede banen te
leiden, hebben het onderwijs, de overheid en het
bedrijfsleven in 2009 het convenant ‘Scholen voor
primair en voortgezet onderwijs en sponsoring’
afgesloten. Daarin is onder meer bepaald dat
sponsoring de objectiviteit en onafhankelijkheid
van scholen niet mag bedreigen, dat de school
niet in gevaar mag komen door het wegvallen van
de sponsor en dat sponsoring verenigbaar is met
de doelen van de school. Het convenant heeft
geen rol gespeeld bij het beleid van Reggesteyn.
“Bij ons is geen sprake van sponsoring”, meent
Henk Kastenberg. “De bedrijven betalen er niet
voor. En we zijn ook niet afhankelijk van bedrijven.
We hebben onze eigen budgetten. Maar het
is gewoon makkelijk dat we kunnen profiteren als
bedrijven iets kunnen missen.”
Ook Carolina Camies ziet geen problemen met
sponsoring. “We hebben de techniektorens
gewonnen met een prijsvraag”, stelt ze. “Dus is
hier wel sprake is van sponsoring? Zo ja, dan lijkt
dit mij verenigbaar met de doelstellingen van de
school. Die torens zijn speciaal gemaakt voor het
basisonderwijs.”
Henk Kastenberg
Techniekpact
Met het Techniekpact wil het kabinet het
techniekonderwijs verbeteren en meer
jongeren interesseren voor de techniek.
Te weinig jongeren kiezen voor een
technische opleiding. Tegelijk gaat de
komende jaren een groot aantal technici
met pensioen. Hierdoor ontstaat tot
2016 een tekort van 170.000 technici.
Samen met sociale partners en het
onderwijs wil het kabinet deze schaarste
aan technisch personeel aanpakken.
Oud-staatssecretaris Paul de Krom krijgt
hierin een voortrekkersrol.

Schaalvergroting
Fusie bracht basisscholen steviger basis 8 Tekst Marijke Nijboer
Fusie bracht
basisscholen
steviger basis
Na jarenlang te zijn gestimuleerd door het ministerie
van OCW, staat schaalvergroting in het
onderwijs al weer enige jaren in een kwade reuk.
In een korte serie vertellen directeuren in de
diverse onderwijssectoren hoe schaalvergroting
voor hen heeft uitgepakt. In dit nummer drie
basisschooldirecteuren aan het woord.
In de jaren tachtig kwam er verzet tegen de werkwijze van het
ministerie van Onderwijs, dat tot in detail greep hield op het
onderwijs. Dit leidde er uiteindelijk toe dat scholen meer autonomie
kregen en achteraf op de resultaten werden afgerekend.
Dat vroeg wel om meer professionaliteit bij de schoolbesturen.
Mede daarom moedigde het ministerie vanaf midden jaren
tachtig besturen aan om te gaan samenwerken of fuseren.
Het primair onderwijs gaf zo tussen 1992 en 2005 gehoor
aan die oproep.
Onzeker
Sinds 2004 verenigt CSG De Waard in Oud-Beijerland het
christelijk basisonderwijs in de Hoeksche Waard. Het belangrijkste
argument voor de fusie was dat zelfstandigheid financieel
te risicovol werd. Ruud Vogel was voor de fusie directeur van
De Regenboog, een school met 115 leerlingen in Heinenoord.
Zijn bestuur bestond uit vrijwilligers die zich onzeker voelden
onder het systeem van grotere bewegingsvrijheid en controle
achteraf.
“Zij waren bang dat ze misschien nog wel eens een claim aan
hun broek zouden krijgen omdat ze niet zouden hebben voldaan
aan bepaalde regels. Ze leunden zwaar op mijn deskundigheid
als directeur. Maar ook ik voelde me wel eens onzeker, vooral
wanneer het ging om de financiën.”
Hij kon destijds zelf als jonge directeur wel wat extra steun
gebruiken. “Mijn voorganger was vrij autoritair, en ik wilde het
anders doen. Terugkijkend vind ik dat ik te zeer een dienende
rol had. Ik heb me daaruit moeten terugvechten. Dat is uiteindelijk
gelukt, maar aan mijn bestuur had ik daarbij weinig
steun.”
Sinds de fusie is De Regenboog gegroeid naar 144 leerlingen
en is Vogel ook directeur van De Vliet in Klaaswaal. Hij heeft
niet langer het gevoel dat hij er alleen voorstaat. Tijdens zijn
func tioneringsgesprekken met collegevoorzitter Bert Tuk krijgt
hij goede feedback. “Bert spreekt achttien directeuren en heeft
dus volop vergelijkingsmateriaal. Dat leidt tot prima adviezen.”
Binnen de stichting zijn voor complexe thema’s zoals functiedifferentiatie
en passend onderwijs werkgroepen opgericht,
waarin hij met collega’s beleid uitwerkt. “Alles wordt afgevinkt,
en ons bestuur duikt in de wetgeving. Zo komen we straks niet
voor heel grote verrassingen te staan.”
Overdag vergaderen
Bij schaalvergroting wordt al gauw gedacht aan extra
managementlagen en stroperige processen, maar die komen in
het primair onderwijs nauwelijks voor. Vogel: “Wij vergaderen
overdag, en niet vaker dan vroeger. Destijds had ik juist heel
veel avondvergaderingen. Als directeur moest ik overal bij zijn:
de or, mr en bestuursvergaderingen. Er waren ook regelmatig
werkzaterdagen. Dan kwam het bestuur klussen en werd ik
ook verwacht.” Vogel woonde in de hoofdwoning schuin
tegenover de school. “Als er ’s nachts alarm was, mocht ík
gaan kijken. Dan nam ik voor de veiligheid m’n hond maar
mee. Nu zijn al onze scholen gelukkig aangesloten bij een
alarm centrale.”
Volgens Vogel heeft de fusie juist geleid tot minder bureaucratie.
“In de oude situatie kreeg het bestuur van De Regenboog de

In dit gebouw zijn zowel cbs De Regenboog als obs Het Anker gehuisvest.
notulen van alle vergaderingen, en men ging tot in detail
op alles in. Vlak voordat ik naar Heinenoord kwam, was er op
De Regenboog een rel over de keuze van een nieuwe godsdienstmethode.
De leerkrachten en het bestuur waren het daarover
oneens. Het bestuur drukte zijn zin door en schafte een methode
aan waar het team niks mee kon.”
Zijn huidige, professionele bestuur zit op afstand. “Wij werken
met cirkels van betrokkenheid. De kern wordt gevormd door het
kind in de klas. Daar draagt de leerkracht verantwoordelijkheid
voor. De volgende cirkel bestaat uit interne begeleiding en
directie. Iemands invloed reikt nooit verder dan één cirkel.”
Baangarantie
De Stichting PCPO Westland, beheerder van vijftien pc-scholen,
ontstond in hetzelfde jaar en vanuit dezelfde drijfveren als CSG
De Waard in Oud Beijerland. “Er kwam veel op ons af. Om je
zaken voor elkaar te krijgen moest je als klein bestuur wel een
bureau in de arm nemen. Samen die deskundigheid delen is
veel goedkoper”, zegt Edward van Reenen, directeur van sbo
De Boemerang.
Zonder de fusie, zegt hij, hadden de verschillende kleine scholen
nooit al hun personeel in dienst kunnen houden. Zo’n grotere
stichting kan schuiven met mensen. “Bij de fusie boden we een
garantie op werkgelegenheid. En nog steeds garanderen we dat
mensen met een vaste baan in dienst kunnen blijven.” De stichting
stimuleert mobiliteit. “We nodigen mensen uit om ook eens
op een andere school te werken. Neem mijn sbo-school: twaalf
jaar geleden had ik 297 leerlingen. Door passend onderwijs zijn
dat er nu nog 152. Dankzij die mobiliteit kan ik in onze vacatures
mensen aannemen met specifieke deskundigheid die bewust
kiezen voor het sbo.”
Ook hij vindt niet dat de bureaucratie is toegenomen. “Het stafbureau
is nieuw. Daar zit het eenkoppige college van bestuur
met een secretaresse, een onderwijsadviseur, een personeelsfunctionaris
en een parttime financiële kracht. Maar dat is een
heel praktische laag.” Natuurlijk wordt er nog steeds vergaderd.
“Maar de vergaderingen worden steeds inhoudelijker. Er komen
steeds minder futiliteiten aan de orde.” Als fusies stuklopen, is
dat meestal op de financiën, de formatie en/of de identiteit, zegt
Van Reenen. PCPO Westland is in de beginfase bewust om die
klippen heen gevaren. “Wij hebben eerst gekeken naar de grote
lijnen en de punten waarop we elkaar konden vinden. Pas toen
de wens tot samenwerken was gegroeid, zijn we over die lastige
onderwerpen gaan praten.”
Nadelen
9
Welke nadelen kleven er aan schaalvergroting? Vogels team
heeft moeten wennen aan de meer zakelijke sfeer. “Vroeger was
ik de primus inter pares; nu meer een onderwijskundig manager.
Sommige leerkrachten vonden het vroeger gezelliger.”
Verder, zegt hij, zijn de geldstromen niet meer zo inzichtelijk
voor de directeur. “Gelden komen ook niet meer één op één ten
goede van jouw school; ze worden verdeeld binnen de stichting.
De Regenboog groeit en zou eigenlijk recht hebben op extra
geld, maar wij delen dit met scholen met een tekort. Ik kan
ermee leven; uiteindelijk dient onze stichting het christelijk
onderwijs in de hele Hoeksche Waard.”
Zijn oude bestuur en trouwens ook de christelijke gemeenschap
in Heinenoord hadden méér moeite met dit aspect.
“De Regenboog was een rijke school met een eigen woning.
Het sentiment tijdens de fusie was: wij hebben alle dubbeltjes
opzij gelegd en nu komt alles op één hoop. Het beeld was dat
al dat geld nu in het bestuurskantoor in Oud-Beijerland werd
gestoken. Dat klopte niet helemaal, maar zo beleefden mensen
het. Gelukkig kon ik hen vertellen dat maar 3,5% van ons
budget naar het management gaat.”
In de gemeenschap werd bovendien gevreesd dat het christelijke
karakter van de school zou verwateren, zeker toen de
Regenboog onder één dak ging met de openbare basisschool.
Vogel: “Mensen zeiden: haal die C maar van de gevel. Maar ik
denk dat wij nu, samen, méér dan vroeger inhoudelijk bezig zijn
met onze identiteit.”

Fusie bracht basisscholen steviger basis
Links: Brede School Overdinkel Rechts: sbo De Boemerang
Eén directeur voor onderwijs en opvang
In het oosten van Nederland zijn het de onderwijsinhoudelijke
voordelen die twee scholen van één stichting tot nauwe samenwerking
brengen. Josine van Ulden is directeur van de Brede
School Overdinkel. Deze school (70 leerlingen) wordt ‘organisatorisch
samengevoegd’ met de Meester Snelschool (100 leerlingen),
die in Losser staat, vier kilometer verderop. Nadat de
Losserse directeur in 2014 met pensioen is gegaan, zal Van
Ulden directeur worden van beide scholen. De scholen blijven
zelfstandig, maar krijgen een efficiëntere organisatie en aansturing.
Beide locaties hebben kinderopvang. Deze valt net als de twee
scholen onder het schoolbestuur VCO Oost-Nederland, én onder
de directie van Van Ulden. De kinderopvang en de peuterspeelzaal
op beide locaties werken al innig samen en gebruiken
dezelfde methodes. En beide scholen hebben dezelfde ib’er.
Van Ulden: “Dat werkt geweldig. Daarbij helpt het enorm dat
beide scholen onder dezelfde gemeente en hetzelfde samenwerkingsverband
vallen.”
Zij hoopt dat de meerwaarde van deze samenwerking ook zal
optreden in de andere afdelingen van de scholen. “We zien bij
de VVE hoe collega’s elkaar kunnen versterken, ook inhoudelijk.
De peutergroepen hebben hbo-leidsters, die een inspiratiebron
zijn voor de mbo-leidsters op beide locaties. De leidsters van
onze groepen 1 en 2 op beide locaties staan alleen voor de
groepen. Ook zij kunnen elkaar gaan versterken.” En natuurlijk
ziet de directeur ook praktische voordelen. “Straks bereiden we
één Sinterklaasviering voor, met één inkoop van spullen, die op
twee locaties wordt gevierd.”
Ze voorziet dat het delen van de directeur wel tot een praktisch
probleem zal leiden. Straks is er op beide scholen niet meer
altijd een ‘aanspreekpunt’ aanwezig. “Ouders hebben bij het
halen en brengen vaak de behoefte om iets te melden, en er
kunnen ook nieuwe ouders langskomen die graag een rondleiding
willen. Leerkrachten zijn meestal druk bezig met het onderwijsproces.
Dat willen we zo min mogelijk verstoren.”
Van Ulden ziet een mogelijke oplossing in het wegvallen van het
tweede directiesalaris. “Van dat geld kunnen ondersteunende
10
mensen extra uren krijgen. Ik denk aan de ib’er en de ict’er. Het
aanspreekpunt hoeft wat mij betreft niet per se de directeur te
zijn. De ondersteunende mensen zouden ook als aanspreekpunt
kunnen dienen.”
De directeur wil beide scholen langzaamaan laten toegroeien
naar dezelfde werkwijze. “De Brede School Overdinkel is
bijvoorbeeld toe aan een nieuwe methode voor wereldoriëntatie.
De Meester Snelschool heeft voor dat vak een heel goede
methode, waar het team al heel vaardig mee is geworden.
Daar gaan wij waarschijnlijk bij aansluiten. Dat zullen we op
meer punten gaan doen, maar heel geleidelijk.”
Wennen
De geïnterviewden prijzen ook andere voordelen van
schaal vergroting. Van Reenen: “Ik merk dat we meer geld
binnen krijgen. Er wordt bijvoorbeeld beter ingestoken op
subsidie mogelijkheden. Daar hadden wij vroeger noch de
tijd noch het inzicht voor.”
Vogel noemt het prijsvoordeel en gemak van gezamenlijke
inkoop. “We hebben één schoonmaakbedrijf, één netwerk voor
systeembeheer, en de service van kopieerapparaten is centraal
geregeld.” Dat geldt ook voor de professionalisering. “In onze
kwaliteitskringen wordt deskundigheid uitgewisseld. Daarvoor
kan je bijvoorbeeld alle mensen van één bouw bij elkaar halen.
We hebben ook samen deskundigheid ingekocht over hoogbegaafdheid.”
Klinkt dit allemaal niet al te positief? Van Reenen: “Vijf jaar
geleden zou ik een ander verhaal hebben gehouden. Ik heb echt
wel eens gemopperd op die fusie. Ik had er in het begin heel
veel werk aan en er kwamen veel vragen van collega’s op me
af.” Hij heeft zelf ook erg moeten wennen aan zijn andere werkomstandigheden.
“Ik zit al heel lang in het onderwijs en ben al
dertig jaar directeur. Dan duurt het even voordat je omschakelt.”
Maar inmiddels voelt het grotere verband waarbinnen hij werkt
vertrouwd. En dat hij niet langer alle formatieberekeningen
hoeft te maken en alle begrotingen hoeft op te zetten, is alleen
maar prettig. “Maar het belangrijkste is: ik heb nu het gevoel
dat we echt samen verantwoordelijk zijn.”

Ontspannen met yoga, leefstijl coaching of een
workshop mindfulness. De docenten van het
Ds. Pierson college in Den Bosch mogen uit een
aanbod van 24 ‘arrangementen’ hun eigen top 3
kiezen. Bedoeld om de vitaliteit te vergroten en
zo de werkdruk beter aan te kunnen.
De jongste resultaten van het Psychosociaal
Arbeidsbelastingsonderzoek (PSA) op het Pierson
gaven een mooi resultaat. Zo mooi dat de directie
er van de uitvoerende arbodienst complimenten
voor kreeg. “Er is bij ons op school een hoge mate
van tevredenheid, men voelt zich betrokken bij
school, en er is ruimte voor ontwikkeling”, vertelt
Alma van Bommel, rector van de scholengemeenschap
voor vmbo-t, havo en vwo.
Uit hetzelfde onderzoek kwam echter ook naar
voren dat er verbetering mogelijk is als het gaat
om de balans tussen werk en privé, de werkdruk
en gezonde leefgewoontes. Het gaat hier om de
driehoek persoon, werk en persoonlijke omstandigheden.
Op dat vlak voer je zelf de regie”, geeft
Van Bommel aan.
Mooie diversiteit
“Een cadeautje? Dit is goed werkgeverschap”
Vitaliteit docenten
“Een cadeautje?
Dit is goed
werkgeverschap”
In overleg met arbodienst Human Capital Care
en een aantal aanbieders is uitgebreid bekeken
wat de school haar docenten op dit gebied kan
bieden. Het resultaat is het programma 'Kleurrijk
in balans' waarbij de docenten individueel of per
sectie of team uit 24 arrangementen mogen kiezen.
Een mooie diversiteit, noemt Van Bommel het
aanbod, dat varieert van dieetbegeleiding of effectief
communiceren tot loopbaanreflectie en een
sportclinic hardlopen. “Bedoeld om handvatten te
vinden waardoor je met meer energie op een
goede manier invulling kan blijven geven aan je
werk. Voor de een is dat je hoofd leegmaken met
golfen, een ander haalt energie uit een workshop
timemanagement of uit coaching”, schetst zij.
“Het mag voelen als een cadeautje, ik vind het
een vorm van goed werkgeverschap.” Wie alleen
al het maken van een keuze lastig vindt, kan eerst
langs bij een vitaliteitscoach. “En heb je een
individuele wens, dan kan dat ook.”
Van de 170 docenten op de scholengemeenschap
hebben zich inmiddels bijna 120 zich ingeschreven
voor een workshop of cursus die net is begonnen
of op punt van beginnen staat. En de rest?
“Deelname is niet verplicht, al mag een leidinggevende
wel vragen waarom iemand niet meedoet.”
Investeren
11 Tekst Joke Waltmans| Fotografie Ds. Piersoncollege
De exacte kosten voor het keuzeprogramma houdt
Van Bommel voor zich, maar verantwoorden kan
Kleine groepjes docenten en overig personeel aan het werk
tijdens een studiedag in februari jl.
ze het zeker, vindt zij. “Je kunt je afvragen of dit
kan in een tijd van bezuinigingen. Dit is investeren
in de toekomst. Hoe blijven je mensen vitaal in
een tijd dat er steeds meer van hen wordt
gevraagd? Je hoeft niet eerst ziek te zijn voordat je
beter kan worden. Dat geldt ook voor de professionele
vaardigheden waar aanvullend op onze
Pierson Academy aandacht voor is.”
Voor zover bekend is het Pierson uniek met deze
aanpak. Van Bommel weet dan ook niet wat ze
ervan kan verwachten. Wel weet ze dat de aanpak
met interesse wordt gevolgd door de andere scholen
in het ORION-verband waarvan het Pierson deel
uitmaakt. Aardige bijkomstigheid is bovendien dat
er aanbiedingen binnenkomen voor interessante
activiteiten en cursussen. “Zo krijg ik een mooie
databank met mogelijkheden.”
En waar heeft Van Bommel zelf voor gekozen?
Glimlachend: “Wij gaan met onze driehoofdige
directie een coachingstraject volgen. De centrale
vraag daarbij is: 'Hoe houd je voldoende aandacht
voor langetermijnzaken terwijl je in beslag wordt
genomen door de dagelijkse gang van zaken'.”

Typisch
christelijk
Naar aanleiding van het onderzoek Typen van protestants-christelijk basisonderwijs in
een seculiere tijd, portretteren we in deze rubriek scholen van de drie typen christelijke
scholen die de onderzoekers onderscheiden.
Cbs De Jacobsvlinder
Op pantoffels
door de school
De Prins Bernhardschool wordt gesloopt. Een gele
machine hakt agressief in op de muren van het
gebouw uit de jaren zestig. Flarden beton hangen
losjes aan plafonds. Waar de sloopmachine haar
werk nog niet heeft gedaan, zijn de ramen
onbeschadigd. Ze zijn beschilderd met kleurige
vlinders. Nog even en ook die zijn verleden tijd.
Iets verderop, schuin aan de overkant van de
straat, staat de nieuwe school. Op het dak van
het gebouw – rode baksteen, veel glas – staat een
kunstwerk van vlinders, wiegend in de wind. Met
de overgang naar het nieuwe gebouw is ook de
oude naam verdwenen. De Prins der Nederlanden
heeft plaats gemaakt voor De Jacobsvlinder.
Grote aantrekkingskracht
Op pantoffels door de school
Directeur Willy van Riet-Roel, sinds 1986
verbonden aan de school en vanaf 2001 directeur,
spreekt van een ‘toplocatie’. De school ligt op de
12 Tekst Bert van der Kruk |Fotografie Ossip van Duivenbode e.a.
Willy van Riet-Roel
De Prins Bernhardschool ging, De Jacobsvlinder kwam. De oude dorpsschool in
Zoetermeer onderging onlangs een totale metamorfose. De protestants-
christelijke identiteit bleef. “Je wilt iets betekenen voor kinderen en ouders.”
grens van het oude dorp en de eerste uitbreidingswijk
Palenstein. Aan de ene kant is de oude kerk
van Zoetermeer zichtbaar, aan de andere zijde
staan de flats die sinds de jaren zestig het dorp in
de vaart der volkeren moesten opstoten.
Een aantal flats staat inmiddels op de nominatie
voor sloop. Ze worden grotendeels bewoond door
mensen met een allochtone achtergrond. Hun
kinderen zitten op De Jacobsvlinder – ze vormen
er 90% van de schoolbevolking – of gaan naar
de katholieke of openbare basisschool een paar
straten verderop.
Die twee andere scholen verhuisden drie jaar
geleden al naar een nieuw onderkomen,
De Jacobsvlinder pas in januari 2013. Het wachten
op de nieuwbouw betekende stilstand in de groei,
zegt Van Riet. Inmiddels trekt de groei aan, al kan
die ook weer in gevaar komen als er straks flats
gesloopt worden.
De kunstenaar en directeur bij het net geplaatste kunstwerk op het dak van de nieuwe school.
Type 1:
traditiescholen
Scholen van type 1 willen
leerlingen in aanraking brengen
met het evangelie van
Jezus Christus. Er is veel
aandacht voor godsdienstige
vorming. Op deze scholen
zitten ook onkerkelijke leerlingen,
maar de leraren zijn
overwegend protestants.
De schoolleider is meestal
actief betrokken bij een
kerkelijke gemeenschap.
Type 2:
diversiteits scholen
Scholen van type 2 willen
leerlingen voorbereiden op
de multiculturele samenleving.
Belangrijk is dan ook
de overdracht van vaardigheden
die ze daarvoor nodig
hebben. Levensbeschouwelijke
diversiteit is voor deze
scholen een positief gegeven.
Leerlingen maken kennis
met het christelijk geloof,
omdat belangrijke waarden
in onze samen leving daaruit
voortkomen.
Er is ruimte voor de ontmoeting
met de diverse
levensbeschou wingen op
basis van gelijkwaardigheid.
De levens beschouwelijke
achtergrond van zowel leerlingen
als leraren is divers.
Type 3:
zingevings-
of vormings gerichte
scholen
Scholen van type 3 vinden
de vorming van leerlingen
op alle gebieden belangrijk.
De persoonlijke ontplooiing
van het individuele kind
staat centraal, ook bij levens -
beschouwelijke vorming.
Zingeving op basis van
christelijke waarden staat
daarin voorop. Op deze
scholen zitten christelijke
kinderen, maar ook andersgelovige
en onkerkelijke
kinderen. Veel leraren hebben
een christelijke achtergrond,
maar ook leraren
met een andere levensbeschouwelijke
achtergrond
kunnen er werken.

Ondertussen heeft het nieuwe gebouw grote
aantrekkingskracht, merkt de directeur. Trots wijst
ze op de ouderkamer, in de vorm van een cocon,
van buiten zwart, van binnen rood – het lijkt wel
een hippe loungeroom. En op de grote ‘hangende
trap’ in het midden van de hal, die tevens als
tribune dienst kan doen. “Daar past nu nog de
hele school op, 125 kinderen dus. Over een tijdje
hopelijk niet meer.”
De oude school noemt ze een ‘eilandjesgebouw’:
“Je zag elkaar niet, je hoorde elkaar niet, je kon
de school verlaten zonder elkaar te zien.” In het
nieuwe gebouw is dat onmogelijk. Het heeft, in
al z’n strakke frisheid, iets warms en huiselijks.
Dat wordt nog versterkt doordat de kinderen er
op pantoffels lopen. “Dat draagt bij aan de goede
sfeer”, zegt Van Riet. “Je gedraagt je anders
op pantoffels; het geeft rust, het dempt prikkels.
Bovendien zijn veel kinderen het thuis ook
gewend om de schoenen uit te doen.”
Nieuwe naam
“De Jacobsvlinder is een open christelijke school”,
zegt Van Riet. “We hebben leerlingen met een
islamitische en hindoeïstische achtergrond, maar
we vieren hier niet het Suikerfeest of Divali.
Kinderen mogen er uiteraard wel over vertellen, en
bij de dagopeningen hebben we er ook oog voor.
Maar we zijn een christelijke school en dus vieren
we Kerst en Pasen. Dat levert niet vaak problemen
op. Ouders weten het; ze kiezen bewust voor een
christelijke school, omdat ze ervan uitgaan dat die
staat voor normen en waarden.”
In onze westerse cultuur hebben we te veel naar
de culturele en religieuze verschillen gekeken,
vindt de directeur. “Dat heeft tot een hoop oorlogen,
twisten en andere ellende geleid. Het is beter om
te letten op de overeenkomsten. We willen aan
het eind van het leven allemaal graag bij God
komen. Welke weg we daarbij volgen, maakt uiteindelijk
niet zoveel uit. Zo maakt het ook niet
uit hoe we bidden: met de handen gevouwen,
geopend of tegen elkaar gedrukt – gebed gebeurt
van binnen. Ik hoop dat wij hier op school een
steentje kunnen bijdragen aan wederzijds respect
tussen mensen en groepen, al is het maar klein
steentje.”
De nieuwe naam van de school – een idee van
een ouder – is wat dat betreft veelzeggend. Jacob
is een van de aartsvaders voor joden, christenen
en moslims. De verbinding zit dus al in de naam.
De vlinder heet officieel Sint Jacobsvlinder, maar
dat voorvoegsel vond de protestantse school toch
iets te rooms-katholiek.
Gezonde school
13 Op pantoffels door de school
De school heeft veel oog voor de taalontwikkeling
van kinderen. Dat gebeurt al in de vroegste fase,
in samenwerking met de peuterspeelzaal. Veel
kinderen hebben ouders die het Nederlands (nog)
niet goed machtig zijn. Ook de ouders worden er
nauw bij betrokken. Het aardige is dat zij ook zelf
in het schoolgebouw terecht kunnen voor een
taalklas. “Taal, taal en nog eens taal, daar hameren
we op”, zegt Van Riet. Behalve Nederlands krijgt
ook Engels veel aandacht: in elke klas wordt twee
keer in de week alleen maar Engels gesproken,
geschreven, geluisterd en gezongen.
Daarnaast is Van Riet trots op het predicaat
‘gezonde school’. Twee keer per week nemen
kinderen geen koek maar fruit mee naar school,
en één keer per week is het waterdag. Gedurende
een half jaar krijgen de kinderen drie keer per
week gratis fruit uitgereikt. In de teamkamer staan
de gevulde kratten. Aan de wand hangt een foto
waarop de directeur zit tussen minister Edith
Schippers (Volksgezondheid) en Paul Rosenmöller
(voorzitter van de stuurgroep Gezond Gewicht).
“Kinderen moeten goed eten. Maar we worden
geen calorietellertjes, hoor. We laten hun de keus.”
De grote betrokkenheid bij kinderen en hun
ouders hangt volgens de directeur direct samen
met de christelijke identiteit van de school en haar
medewerkers. “Je wilt iets betekenen voor kinderen
en ouders. Dat doe je als leerkracht vanuit je
eigen persoonlijkheid, en die is christelijk gevormd.
Een humanist zal misschien hetzelfde zeggen,
maar toch is de christelijke basishouding heel
anders.”
Meer dan kennis
Op het eerste gezicht lijkt De
Jacobsvlinder, met een grote diversiteit
aan culturele en nationale achtergronden
onder de leerlingen, een school van het
type 2. Respect voor andere culturen en
godsdiensten neemt een belangrijke
plaats in. Maar directeur Willy van Riet
vindt ‘kennismaking met het christelijk
geloof’, zoals verwoord in typering 2,
een te magere omschrijving. “Het gaat
niet alleen maar om kennis, het gaat wel
wat dieper.”
De school bevindt zich ergens tussen
type 2 en 3, al past het aannamebeleid
in beide gevallen niet helemaal.
“Wij selecteren onze leerkrachten nog
wel heel graag op de christelijke identiteit.
Ik vraag altijd of ze met het christelijk
geloof zijn opgegroeid en, mochten ze
daar niet zo veel meer aan doen, of ze
het wel kunnen voorleven. Er werken bij
ons geen islamitische of hindoeïstische
leerkrachten. Dat is niet toevallig, dat is
een bewuste keuze.”

Nieuwe wegen zoeken
Practoraat in christelijk mbo
Nieuwe wegen
zoeken
De honderdvijftig medewerkers van Cibap gingen een paar maanden geleden
voor het eerst sinds lange tijd gezamenlijk aan de slag met de christelijke
identiteit van deze ‘vakschool voor verbeelding’ in Zwolle. Wat inspireert ons,
vroegen zij zich af. En hoe werkt dat door in onze pedagogische relatie met de
studenten? Oftewel: hoe inspireren we onze studenten vanuit onze eigen
inspiratiebronnen?
Het werd een interessante dag, herinnert bestuursvoorzitter Coby Zandbergen
zich. “We hadden voor een redelijk traditionele vorm gekozen, met een paar
inleidingen en groepsgesprekken, je kent het wel. Dat was een bewuste keuze:
we wilden niet al te gek doen, want het onderwerp zelf was al lastig genoeg. Het
was niet de bedoeling om die dag elkaar de maat te nemen, wat in discussies
over de christelijke signatuur al gauw gebeurt. Het moest gaan over de waarde
die we toevoegen aan het onderwijs, zodra we zingeving serieus nemen.”
Iets minder klassiek was de vraag aan het personeel om een voorwerp mee te
nemen dat iets over hun inspiratie duidelijk maakte. Schilderijen, foto’s,
muziekstukken, You Tube filmpjes, er kwam van alles voorbij. Zelf nam
Zandbergen foto’s van urban art uit Berlijn mee, waarop geportretteerde
14 Tekst Bert van der Kruk | Fotografie Jelle Koolstra
Zes christelijke roc’s en vakscholen gaan hun
christelijke identiteit op hedendaagse wijze
ontwikkelen. Zij willen die “herkenbaar
beleefbaar” maken voor studenten en medewerkers.
Het practoraat van de Besturenraad
ondersteunt de mbo-instellingen daarbij.
“Religie is van alle tijden. Ook jongeren van
nu zijn daar gevoelig voor.”
mensen vanaf stoepen en muren voorbijgangers recht aan kijken. Het deed
haar denken aan Petrus’ opmerking in de richting van een verlamde man:
Zie mij aan. “Dat is voor mij wezenlijk in het christelijk onderwijs: contact
maken, een relatie aangaan met de ander.”
Ook dit vonden veel collega’s spannend, zegt Zandbergen. “Je stelt je daarmee
toch kwetsbaar op.” Een beetje onwennig was het ook wel, want zo vaak
zijn vragen over inspiratie en zingeving de laatste jaren nou ook weer niet
gesteld. Lange tijd richtte Cibap, net als de andere christelijke mbo-instellingen
in het land, zich vooral op de onderwijskwaliteit. De christelijke identiteit
was daarbij steeds minder een relevante factor. “De identiteit was versloft.”
Herkenbaar beleefbaar
De zes christelijke roc’s en vakscholen – Cibap, A12, Alfa, Berechja,
Landstede en Menso Alting – willen daar verandering in brengen. Ze willen de
christelijke identiteit van hun mbo-instellingen “meer herkenbaar beleefbaar
maken voor personeel en studenten”. De opleidingen hebben daarvoor diverse
activiteiten in gedachten, variërend van bijeenkomsten zoals in Zwolle tot
Een dubbelportret van Roelof Smidt (rector Ichthus College Kampen, onderdeel van Landstede) met student
Ties Eigenhuis.

nieuwe “belevingsgerichte zingevingsactiviteiten” voor en met studenten.
Voor de laatste categorie verwachten ze veel van de inzet van nieuwe media.
Om het christelijk mbo hierbij te ondersteunen, heeft de Besturenraad het
zogenoemde practoraat in het leven geroepen, een praktisch lectoraat. Het
practoraat richt zich op innovatie en ontwikkeling van identiteit – zoals het
woord al zegt vooral op praktisch niveau. Taco Visser, adviseur Identiteit bij
de Besturenraad, en Jelle Koolstra, creatief directeur van ROCmedia,
bemensen het practoraat.
“Wij willen de christelijke identiteit opnieuw tevoorschijn halen”, zegt Jelle
Koolstra, die zich vooral op nieuwe initiatieven voor en met studenten richt.
“Omdat we geloven dat die identiteit perspectief biedt en een extra dimensie
geeft aan het onderwijs. Ja, ik denk zelfs – om in marketingtermen te spreken
– dat het voor de christelijke mbo-instellingen een unique selling point is.
Maar de identiteit is geërodeerd en ondergesneeuwd.”
Billen bloot
Koolstra was tien jaar leraar in het christelijk voortgezet onderwijs en werkte
vervolgens twintig jaar bij de NCRV. Terug naar vroeger, naar de oude waarden
wil hij absoluut niet. “De traditie nieuw leven inblazen, dat is niet onze manier.
We zullen nieuwe wegen moeten vinden. Daarbij gaan we ervan uit dat religie
van alle tijden is. Ook jongeren van nu zijn daar gevoelig voor, al weten ze dat
zelf misschien niet. We willen daarom hun verhalen naar boven halen.”
Via de sociale media is dat makkelijk te doen. “Daar delen jongeren alles met
elkaar, daar kun je vertellen dat je een broertje hebt gekregen of dat je vader
is overleden. Daar is sprake van community-vorming, ongeveer het hoogst
haalbare in het onderwijs. Maar op wonderlijke wijze maken scholen er nauwelijks
gebruik van. Docenten zijn er angstig voor; jongeren weten immers
veel meer over Twitter en Facebook.”
Jammer, want Facebook is volgens Koolstra “het schoolplein van vandaag”
en Twitter is meer dan de “letterdiarree” waarvoor het vaak wordt aangezien.
“Ik vind dat het christelijk onderwijs de sociale media moet omarmen, omdat
we daardoor beter in contact kunnen komen met elkaar, en met leerlingen.
Vervolgens kunnen we het hebben over leven en dood of over wat de
Veertigdagentijd voor jou betekent. Op Valentijnsdag staat Facebook vol met
liefde… en wat doet het christelijk onderwijs ermee? Helemaal niks. Dat vind
ik zonde.”
15 Nieuwe wegen zoeken
Een dubbelportret van Marijn Visser (leidster kinderopvang Mozaïek (onderdeel Landstede) met Sigrid Huisman,
moeder van Pasquale. Zij maakt voor haar dochter gebruik van de kinderopvang Mozaïek.
Terwijl hij op Cibap samen met studenten een Twitterwall bedacht, waarop
tijdens de kerstviering hun boodschappen waren te lezen, maakt Koolstra op
Landstede video’s met dubbelportretten van docenten en studenten. “Dan laat
ik zo’n clipje aan de docenten zien en zeggen ze: leuk. Vraag ik vervolgens: ga
je het ook delen, zet je het op de website of op de beeldschermen in school?
Dan is de reactie vaak minder positief. Vervolgens gebeurt er niks. Waarom die
angst om met de billen bloot te gaan? Je schaamt je toch niet voor wat je doet
of zegt of denkt? Die verlegenheid zullen we voorbij moeten…”
Zoek de bezieling
Taco Visser, die ook zo’n tien jaar leraar was in het voortgezet onderwijs en
momenteel naast identiteitsadviseur universitair lerarenopleider godsdienst/
levensbeschouwing is, richt zich binnen het practoraat op de organisatie.
Hij gaf samen met Coby Zandbergen en enkele docenten de studiedag op
Cibap vorm. “Ik verken de organisatorische kant. Hoe is het daar gesteld met
de identiteit? Het zoeken naar nieuwe wegen is een langzaam en kwetsbaar
proces. De meeste betrokkenen vinden het lastig, want identiteit is geen
gewoon onderwerp meer.”
Visser wil op termijn ook de processen onderzoeksmatig in kaart brengen die
zich afspelen als een christelijke school besluit haar identiteit te ontwikkelen.
Hij stelt daarbij vier vragen. Hoe rijk is de identiteit verbonden met christelijke
inspiratiebronnen? Is de identiteitsontwikkeling een gelaagd proces dat ook
pedagogische en onderwijskundige dimensies kent? Is identiteit iets van de
hele school of van enkele vrijwilligers? En is de identiteit adequaat: zegt die
iets over hoe de school daadwerkelijk opereert of is er alleen een verhaal op
papier? Ook wil Visser het effect onderzoeken van de studentenactiviteiten die
Jelle Koolstra begeleidt.
Net als Koolstra hoopt Visser dat het practoraat iets weet los te maken in het
christelijk mbo. “Mijn ideaal is dat er beweging komt. Ik zie daarvoor genoeg
kansen. Ik geloof in christelijk onderwijs; wij hebben een mooie pedagogische
en levensbeschouwelijke opdracht. Maar die moeten we wel uitstralen en
hedendaags verwoorden. Dus: zoek met elkaar de bezieling, ga tegen het tij
van economisering in.”

Mijn
verhaal
Mijn verhaal 16 Tekst Jan Haasjes
Jan Haasjes
Directeur CSG Het Streek Ede, locatie Zandlaan (vmbo/praktijkonderwijs)
Ik doe een oproep tot bevlogenheid. Dat heeft te maken met hoe ik tegen onderwijs
aankijk. Onderwijs draait om passie voor je vak, passie voor het onderwijs, passie voor
onze pubers. Jonge mensen leren het meest van de meest bevlogen leraren. En dan gaat
het niet alleen om vakkennis, maar ook om kennis van het volle leven, inclusief de
levensvragen waar jonge mensen mee worstelen. Dat zijn de mensen die je een leven lang
bijblijven.
Ik weet nog goed dat ik helemaal enthousiast werd van mijn aardrijkskundeleraar op de
pedagogische academie. Die man was zo gek als een cent, maar wist altijd te boeien.
Door hem ben ik aardrijkskunde gaan studeren. Passie voor je vak is essentieel. Ik heb
dat altijd gehad, en de mooiste beloning was het moment dat twee oud-leerlingen tegen
me zeiden dat ze aardrijkskunde gingen studeren. Later kwam ik er een tegen in de trein
naar Utrecht. Hij was op weg naar zijn werk: De Werkplaats in Bilthoven. Daar was hij al
enkele jaren aardrijkskundeleraar! Dat zijn dingen die je goed doen.
Datzelfde geldt voor je leerlingen. Als het je lukt om die beschadigde jongen of dat
dwarse meisje toch aan een diploma te helpen, toekomstperspectief mee te geven, dan
geeft dat een goed gevoel. Dan doe je meer dan alleen maar je werk! Dat heeft met
betrokkenheid en passie te maken.
Onze leerlingen hebben daar behoefte aan. Maar dan wel aan bevlogenheid die leidt tot
betrokkenheid en niet tot chaos. Dit geldt natuurlijk ook voor het onderwijsondersteunend
personeel. Hoeveel mensen weten nog uit hun eigen schooltijd hoe de
conciërge heette? Soms is het de enige naam die je nog weet van een school… Omdat
hij altijd klaar stond voor de leerlingen, altijd vriendelijk was, streng doch rechtvaardig.
Bevlogenheid geldt dus voor ons allemaal.
Daarom haal ik de spiegel er weer bij. Kijk er eens in. Ben jij die docent waarvan de
leerlingen later zeggen: die meneer of mevrouw X, daar was het fijn in de les. Die hield
van zijn vak. Ik vond het vak niet leuk, maar zij wist er altijd iets boeiends van te
maken…. Die man had echte aandacht voor ons, was belangstellend, nam de tijd.
Ben jij nog enthousiast voor je vak? Hoe merken leerlingen dat? En hoe merk jij dat
leerlingen daardoor worden geraakt? Kun jij nog enthousiasme opbrengen voor onze
doelgroep: pubers van het vmbo en het praktijkonderwijs! Ben jij nog in staat contact te
leggen met jonge mensen? Breng je het op om goed naar hen te luisteren? Neem je hen
serieus? Snap je hun wereld? Doe je daar moeite voor? Kun je het opbrengen om nieuwe
ontwikkelingen in het onderwijs te volgen en om daar een rol in te spelen? En hoe zit het
met het OOP? Weet jij hoe je overkomt bij leerlingen?
Inspireer een generatie
Passie!

Ik vind het van groot belang dat we een school zijn met passie! En ik heb erover
nagedacht hoe je dat kunt meten… Ik wil de komende periode een begin maken met het
bezoeken van de afdelingen. Dan wil ik ook aanschuiven bij lessen om te ontdekken hoe
die eruit zien. Na verloop van tijd zal ik een dagdeel per week besteden aan die bezoeken.
Wat ik dan onder andere wil voelen, ervaren is… die passie!
Daarvoor is dan nodig een passiemeter… Als je een schaal neemt van 0 tot 10, schat dan
eens in hoe hoog jij zou scoren? Wat zouden de leerlingen invullen? Dat is meteen een
goede kapstok voor gesprekken.
Ik ben er heilig van overtuigd dat juist passie ervoor zorgt dat er goede lessen worden
gegeven. Want dan werk je vanzelf aan de relatie, dan zorg je ervoor dat je leerlingen
motiveert door de toepassing van activerende didactische werkvormen. Dan houd je
zichtbaar rekening met verschillen in de klas, heb je aandacht voor taal en ga je altijd
voor kwaliteit, waarbij de prestatie beslist niet mag ontbreken. En vergeet de humor niet!
Laat 2013 het jaar zijn van de passie! En niet alleen met Pasen!
Pasen
17 Mijn verhaal
Oeroude thema’s rond dood en leven zijn nog steeds volop aanwezig in onze cultuur.
Wat is het mooi om met jonge mensen na te denken en te spreken over de betekenis
van dood en opstanding. Op Goede Vrijdag gedenken we de kruisiging. De dood lijkt
dan aan de winnende hand. Alsof het zaadje dood in de grond ligt.
Maar dan volgt Pasen! Het leven ontkiemt; uitbundig vieren we de opstanding van onze
Heer Jezus Christus. Wat een geweldig feest. Symbolen van vruchtbaarheid en nieuw
leven omringen ons in deze dagen: de eieren, de kuikentjes, het paasbrood in de vorm
van kippen of haantjes of lammetjes. En niet te vergeten: de paashaas – die spreekt mij
natuurlijk aan…
Ik noem het symbolen van hoop. Hoop op een goede toekomst, hoop op een beter
leven voor alle mensen en dieren op deze wereld. Hoop die doet leven. Dat is Pasen ten
voeten uit. Maar dat is nog te gemakkelijk. Het is niet alleen gedenken en vieren, maar
ook een opdracht aan ons allemaal. Jezus heeft ons voorgeleefd hoe het leven bedoeld
is. Dát uitdragen en voorleven, elke dag weer, is een ontzettend moeilijke opdracht in
een gebroken wereld. Gelukkig heeft Hij het voor ons volbracht. En daarmee weten we
ons gedragen naar de eeuwigheid...
Mijn verhaal Op deze pagina’s bieden we ruimte aan het verhaal dat schoolleiders, bestuurders en toezichthouders
vertellen over wat hen drijft en welke betekenis de school heeft voor leerlingen en studenten, leraren,
ouders en andere betrokkenen. Heeft u een verhaal verteld – bijvoorbeeld tijdens een jaaropening of in een
nieuwjaarstoespraak – dat u wilt delen, dan kunt u dat mailen aan Guido de Bruin, gdebruin@besturenraad.nl.

Band tussen school en bibliotheek steeds inniger 18 Tekst Marijke Nijboer | Fotografie Esther Meisel/De Cirkel
Band tussen
school en
bibliotheek
steeds inniger
Op cbs De Cirkel in Den Bosch is de populariteit
van het boeken lezen de laatste twee jaar behoorlijk
omhoog geschoten. Dat heeft veel, zo niet alles, te
maken met de radicaal vernieuwde inhoud van de
boekenkasten op de school. “Vóór die tijd hadden
wij voornamelijk oude boeken in huis”, vertelt
Wilma Dolmans, leescoördinator en leerkracht van
groep 5/6. “We konden ons niet veroorloven om
steeds nieuwe boeken te kopen. Maar nu hebben
we een práchtige collectie.”
Dat is te danken aan het project schoolBIEB.
De Bossche openbare bibliotheek gooide enkele
jaren geleden het roer helemaal om en sloot vier
wijkfilialen. Met het geld dat zo vrijkwam, zijn op
De Cirkel en 49 andere scholen schoolbibliotheken
geopend. Sindsdien worden ook de kinderen bereikt
uit gezinnen die nooit in een bibliotheek komen.
Met minder geld meer kinderen bereiken
De betrokkenen bij schoolBIEB verzekeren dat
deze omslag niet werd ingegeven door gedwongen
Het is een trend aan het worden: een hechte samenwerking
tussen scholen en bibliotheken. Op veel plaatsen
wordt geëxperimenteerd met bibliotheken op basisscholen
en schoolactiviteiten in de bibliotheek. Een
belangrijke impuls hiervoor is de wens van het ministerie
van OCW om het taalniveau van kinderen een extra
impuls te geven. Daarnaast maken de steeds krapper
wordende financiën van scholen en bibliotheken een
samenwerking alleen maar aantrekkelijker.
bezuinigingen. De gemeente deed zelfs een forse
eenmalige investering om de schoolbibliotheken te
kunnen realiseren. Maar het feit dat zo met minder
geld meer kinderen worden bereikt, vormt wel
degelijk een van de charmes van het concept.
De scholen krijgen per leerling acht boeken. De
collectie bestrijkt het hele terrein: prentenboeken
voor de kleintjes, informatieve boeken en leesboeken
voor alle niveaus. Dolmans: “En de bibliotheek
plaatst er standaard nieuwe boeken bij.
Dus onze collectie breidt zich steeds uit.”
Kinderen kunnen onbeperkt boeken bestellen via
de computer. Wekelijks komt het busje van de
bibliotheek langs om bestellingen te brengen.
Op De Cirkel begeleidt een moeder het uitleenen
inneemproces. Per keer mag elke leerling drie
leesboeken meenemen; twee voor thuis en één
voor in de klas. Wekelijks begeleidt een bibliothecaresse
de school een dagdeel bij de inzet van
de boeken voor allerlei onderwijsactiviteiten.
Dolmans: “Zij draagt bijvoorbeeld bij aan de
nationale voorleesdagen en de Kinderboekenweek.
En ze helpt kinderen bij het zoeken van geschikt
informatiemateriaal voor werkstukken. In onze
weekbrief geeft ze regelmatig leestips aan ouders
over actuele onderwerpen zoals carnaval of
dierendag.”
De leescoördinator: “De kinderen zijn absoluut
meer gaan lezen. Veel van onze gezinnen kwamen
nooit in de bibliotheek. Nu halen ouders hun kind
van school en lopen ze samen meteen door naar
de bibliotheek. Wat ook vaak gebeurt: kinderen
zien in de klas dat een ander kind een leuk boek
heeft. Na afloop gaan ze samen naar de bibliotheek
zodat de ander het kan krijgen.”
Het project schoolBIEB verzorgt een cursus tot
leescoördinator. Van elke participerende school
moet tenminste één leerkracht deze volgen.
Wilma Dolmans. “We hebben veel geleerd over
hoe je een kind enthousiast kunt maken voor
lezen en wat je kunt met boeken in de klas.”

'Let's Learn in de Bieb'; leerlingen van groep 7/8 werken in
het digitale klaslokaal van de bibliotheek in Zoetermeer.
Mediawijsheid
Ook scholen voor voortgezet onderwijs en roc’s
werken samen met bibliotheken. Bij het project
Biebsearch ontwikkelen deze drie partijen nieuwe
manieren om leerlingen te ondersteunen bij hun
studie. Een belangrijk speerpunt is mediawijsheid.
Docenten worden getraind met behulp van ‘23
Onderwijsdingen’, een online programma waarin
zij kennismaken met weblogs, online fotobewerking,
wiki’s, Twitter, Hyves en Facebook.
Dit programma besteedt ook aandacht aan
veiligheid en auteursrecht.
Het Ichthus College Kampen doet al vier jaar
mee aan Biebsearch. Rector Germien Kamphorst:
“Onze docenten weten nu hoe ze kunnen zoeken
in Wikiwijs en hoe ze een wiki, een digitale
omgeving, kunnen gebruiken in hun lessen.” Dat
zijn belangrijke vaardigheden op het digitaal goed
uitgeruste Ichthus, waar elke leerling werkt met
een eigen laptop.
Scholen kunnen bij Biebsearch verschillende
abonnementen nemen. Kamphorst: “Wij hebben
toegang tot de krantenbank, literaire banken, een
universiteitsbibliotheek en het Archief voor Beeld
en Geluid. Dat kost een behoorlijk bedrag, maar
vroeger waren we ongeveer datzelfde geld kwijt
aan één mediatheek, waarvan vier vestigingen
gebruik moesten maken. Voor dat geld krijgen we
nu meer terug.”
De rector: “Het is belangrijk dat je kunt bepalen
wat goede informatiebronnen zijn. Google is
bijvoorbeeld een heel arme informatiebron. Met
behulp van Biebsearch leer je om goede zoekvragen
te stellen en goede bronnen te vinden.
Dat is nuttig voor leerlingen én docenten. Ik merk
dat docenten digitale geletterdheid en informatievaardigheid
nog niet echt meekrijgen in hun opleiding.
Ook om die reden heeft Biebsearch voor ons
een duidelijke meerwaarde.”
Samen optrekken
19 Band tussen school en bibliotheek steeds inniger
Op cbs De Cirkel in Den Bosch lenen kinderen
boeken van het project SchoolBIEB
Scholen en bibliotheken werken al lang samen,
maar de manier waarop is sterk veranderd.
Gertruud Kemna, accountmanager bij de bibliotheek
van Zoetermeer: “Tot zo’n tien jaar geleden
werkten bibliotheken aanbodgericht. Nu luisteren
we naar de wensen van scholen en stemmen we
ons aanbod daar op af.”
Kemna: “Op bibliotheken wordt bezuinigd, maar
ook scholen zitten vaak krap. We richten ons op
dezelfde doelgroep, en hebben een aantal
gemeenschappelijke doelen. Dan kun je het beste
samen optrekken. Onze core business is leesbevordering.
Dat delen we met scholen. Zij leren
kinderen lezen, wij bevorderen het leesplezier.
En we vinden elkaar ook in het belang van mediawijsheid.”
Het partnerschap leidde in Zoetermeer tot een
waslijst van gezamenlijke activiteiten. Zo organiseert
de bibliotheek voorafgaand aan de
Kinderboekenweek een inspiratieavond voor leerkrachten,
met workshops en een markt met allerlei
aanbieders die zich richten op het betreffende
thema. De bibliotheek geeft workshops over interactief
voorlezen in de ouderkamers op VVEbasisscholen
en gaat basisscholen helpen om de
zaakvakken te verlevendigen, bijvoorbeeld door
jeugdliteratuur en dramalessen te koppelen aan
de cultuurhistorische canon.
‘Let’s Learn in de Bieb’ is de naam van een digitaal
klaslokaal in de bibliotheek, waar de groepen 7 en
8 en straks ook het vo kennismaken met allerlei
digitale mogelijkheden. Diverse marktpartijen
sponsoren dit project. Via de VoorleesExpress
worden vrijwilligers getraind in interactief voorlezen,
waarna zij twintig weken lang wekelijks een
uur voorlezen in een gezin met een kleuter dat is
voorgedragen door een lokale VVE-instelling.
‘Skoolzone’ biedt kinderen op woensdagmiddag
een plek om te werken aan hun spreekbeurt of
werkstuk, eventueel met ondersteuning. En zo zijn
er nog meer activiteiten. Kemna: “Daar waar het
onderwijs onze deskundigheid kan gebruiken,
geven wij een extra steun in de rug.” Ze vindt
het niet meer dan logisch dat de bibliotheek dit
oppakt: “Informatie en advies geven is onze
hoofdtaak. Als je dit niet doet, word je een uitleenfabriek
zonder toegevoegde waarde.”
Ze verwacht dat de samenwerking met het onderwijs
alleen maar nauwer zal worden. “Dat willen
de politiek, het onderwijs, en wij zelf. Wij zijn blij
om in samenwerking met het onderwijs een bijdrage
te kunnen leveren aan de ontwikkeling van
kinderen. Met dit soort activiteiten kunnen wij het
onderwijs helpen versterken.”
Meer informatie: www.biebsearch.nl;
www.debibliotheekopschool.nl.

In debat
Het hele maaiveld omhoog
Tekst Bert van der Kruk | Fotografie Ruben Schipper
In debat over excellente scholen
Het hele maaiveld
omhoog
Sinds begin februari telt Nederland 52 excellente scholen. Negentig
andere scholen die zich hadden aangemeld bij de Jury Excellente Scholen,
ontvingen het begeerde predicaat niet. Is het een goede ontwikkeling dat
zeer goed presterende scholen een pluim krijgen? Of is het allemaal ‘een
beetje hijgerig’? Schoolleiders gaan erover in debat, met elkaar en met
juryvoorzitter Fons van Wieringen. “Je weet net zo goed als ik dat een
schouderklopje meer helpt dan een sneer.”
20

Van boven naar beneden:
Berry Hakkeling
Jeanne de Vaal
Stytia de Leeuw
Robbert Jan de Vries
21 Overleeft Het hele maaiveld de maatschappelijke omhoog
stage?
Drie mensen aan tafel vertegenwoordigen een
excellente school. Ze zijn trots op het predicaat
dat ze kregen toegekend. Vreemd eigenlijk,
dat zo’n categorie nooit bestond, zegt directeur
Berry Hakkeling van christelijke basischool
De Ark in Vlaardingen. “Ik heb eerlijk gezegd nooit
begrepen waarom de waardering van de Inspectie
van het Onderwijs stopt bij ‘voldoende’. Waarom
wel het negatieve en niet het positieve benoemen?”
Hij heeft wel zijn vermoedens: de Nederlandse
mentaliteit. “Je mag best wel ergens goed in zijn,
maar dat mogen we niet horen, behalve dan in
het voetbal. In het onderwijs kun je maar beter
gewoon doen, dan doe je al gek genoeg.
Jammer, want daarmee worden professionals te
kort gedaan die zich op onderwijskundig gebied
onderscheiden, niet zozeer voor zichzelf, maar
voor hun excellente kinderen.”
Ook Jeanne de Vaal prijst zich gelukkig met de
uitverkiezing van haar school, de Juliana
Daltonschool in Bussum. “We hebben er niet hard
voor hoeven werken, want we werken altijd hard.”
Veel te lang heeft volgens haar het accent gelegen
op zwakke scholen. “Laten we dus blij zijn dat
een aantal scholen de nek heeft uitge stoken om
voor dit predicaat te gaan. Daardoor krijgt het
onderwijs in Nederland wat meer aanzien en ontvangen
de collega’s de pluim die ze verdienen.”
Het Marnix Gymnasium in Rotterdam viel eveneens
in de prijzen. Rector Stytia de Leeuw had
vooraf wel een beetje tegen het label ‘excellent’
aangehikt, geeft ze toe. “Dat klinkt als een
onbereikbare top, terwijl er altijd nog dingen te
verbeteren zijn.” Toch meldde De Leeuw haar
school aan. “Ik vind dat scholen teveel naar
binnen gekeerd zijn. Waarom zouden we niet aan
de buitenwacht vertellen dat we goed onderwijs
verzorgen? Aandacht daarvoor is een belangrijk
tegenwicht tegen de vele negatieve berichten over
het onderwijs in de media.”
Beetje hijgerig
Maar is al dat streven naar excellentie, waarop
ook het huidige kabinet van VVD en PvdA sterk de
nadruk legt, wel nodig, vraagt gespreksleider
Robbert Jan de Vries, adviseur belangenbehartiging
bij de Besturenraad. “Is het niet een beetje
hijgerig allemaal?” Arend Smit, rector van het
Corlaer College in Nijkerk, onderstreept het belang
van die vraag. “We moeten oppassen dat we niet
doorslaan.”
Smit: “Zet je docenten op deze manier niet weg?
Als iedereen voortdurend zegt dat de lat te laag
ligt, kun je als docent het idee krijgen dat je het
niet goed genoeg doet. Terwijl er heel veel mensen
met hart en ziel in het onderwijs werkzaam zijn.
We mogen best veel van onze leerkrachten verlangen,
maar we weten ook dat de werkdruk erg
hoog is, net als de stressfactor. Dus laten we wel
een beetje voorzichtig zijn met zo’n predicaat.”
Bovendien ligt in al het streven naar excellentie
een sterke nadruk op cognitieve kennis en prestaties,
vindt Smit. “Dat benauwt me weleens.”
Zeker voor een brede school, die elke categorie
leerlingen goed wil ‘bedienen’, is dat lastig.
Daar staat tegenover, zegt rector Johan Veenstra
van het Comenius College in Hilversum, dat de
aandacht tot nu toe “redelijk eenzijdig” uitging
naar scholen die het niet goed doen, naar de
zwakke tot zeer zwakke scholen. “En je weet net
zo goed als ik dat een schouderklopje meer helpt
dan een sneer. Dat geldt voor je eigen personeel,
het geldt ook voor een school als geheel. Dus:
zoek dat schouderklopje maar. Durf ook je hoofd
boven maaiveld uit te steken. En heb een keer
maling aan al die mensen die van twee dingen
verstand hebben: van voetbal en onderwijs.”
Ook het Comenius College meldde zich aan bij de
jury. De school ontving het predicaat niet, maar
dat had volgens de jury niet veel gescheeld. Een
van de redenen om mee te doen, was Veenstra’s
kritiek op onderzoeken van de Inspectie, Elsevier
en Trouw. “Die zijn allemaal sterk gericht op het
cognitieve en hebben bovendien systematische
gebreken. Ik heb hun blik altijd eenzijdig gevonden:
een school is meer. De jury bood de ruimte
aan scholen om zich veel breder te laten zien.”

Het hele maaiveld omhoog
Van boven naar beneden:
Arend Smit
Johan Veenstra
Fons van Wieringen
Els Rozema
Beperkte lijstjes
22
De jury hanteerde vijf criteria en legde deze uiteen
in veertien indicatoren. Zo keek ze naar de resultaten
op verschillende terreinen, de situatie waarin
de school verkeert en de inrichting van het onderwijsproces.
Ook de mate waarin het onderwijsproces
bijdraagt aan de behaalde resultaten nam
de jury mee in haar beoordeling. Net als, tenslotte,
het excellentiebeleid van de school. “Een excellente
school is niet alleen zeer goed, maar weet ook
zeer goed waarom ze zo goed is”, aldus juryvoorzitter
Fons van Wieringen.
“Hoe cruciaal de lijstjes van de Inspectie, Elsevier
en Trouw ook zijn, het zijn beperkte lijstjes. Wij
zijn op zoek gegaan naar een systematiek waarin
meer zit. We hebben geprobeerd een mix te vinden
van iets kwalitatiefs en iets kwantitatiefs.
Dat laatste element weegt zwaar: je kunt nooit
een excellente school zijn met alleen mooie
verhalen in rapporten en folders of op de website.
Je moet laten zien dat je iets tot stand brengt, met
de leerlingen van jóuw school. Dat betekent dat je
van een school met een grote groep allochtone
leer lingen die thuis nauwelijks Nederlands spreken
iets anders mag verwachten dan van een
school met een heel andere populatie. Maar beide
scholen kunnen excellent zijn.”
Van Wieringen hoopt dat de jury met haar werk-
wijze ‘een spoor’ heeft getrokken waarin op termijn
anderen verder kunnen trekken. De jury blijft nog
twee jaar aan het werk. De verwachting is dat
daarna, vanaf 2015, de Inspectie voor een meer
gedifferentieerd toezicht zal voortborduren op de
opgedane ervaringen.
“Ik vind het indrukwekkend hoe fijnmazig de jury
naar scholen heeft gekeken”, reageert Wim Kuiper,
voorzitter van de Besturenraad. Maar het perspectief
op langere termijn baart hem zorgen. “Dit
initiatief is uitdrukkelijk geplaatst in het kader
van 2015. Dan wil de Inspectie alle achtduizend
scholen in een systeem van vier categorieën
geperst hebben. De zorgvuldigheid die de jury
heeft betracht, zal de Inspectie alleen fysiek al
niet voor elkaar kunnen krijgen. Dat betekent dat
er een beperktere set criteria en indicatoren komt,
met minder diepgang en meer uniformering.
De veelkleurigheid die de jury nog kon honoreren,
zal verloren gaan.”
Zekere weerstand
Laten we dat eerst maar eens afwachten, zegt
Els Rozema, directeur van de Johannes Postschool
in Hazerswoude-Dorp. “Met alle golfbewegingen
in het onderwijs kan het nog alle kanten opgaan.”
Die afwachtende houding, in combinatie met “een
zekere weerstand”, zorgde er ook voor dat ze haar
school niet aanmeldde bij de jury. “Gelukkig
deden ook de twee andere scholen in het dorp dat
niet. Stel je voor dat een van ons het predicaat
had gekregen. Wat zou dat hebben betekend voor
onze samenwerking? Wij zitten in een krimpregio;
we hebben op dit moment met drie scholen 45
leerlingen te verdelen. Gaan we dan de concurrentie
met elkaar aan?”
Dat het gevoelig kan liggen tussen scholen onderling,
merkte ook Jeanne de Vaal. “Weinig scholen
durfden er vooraf voor uit te komen dat ze meededen.
Je loopt als school ook een risico. Stel dat je
niet in de prijzen valt, dan kan je hoofd er toch
weer afgemaaid worden.” De andere kant van de
medaille is dat een school die het predicaat wél
ontvangt, haar expertise met andere scholen kan
delen. “Wij hebben een voorbeeldfunctie. We
hebben inmiddels al vier scholen op bezoek gehad
– hartstikke fijn.”
Voor Marjan Tomassen, directeur van de
Wilhelminaschool in Woerden, is dat geen argument
geweest. “Wij zijn een goede school. Maar
we houden ons niet bezig met de vraag of we een
voorbeeld zijn voor anderen. Wij houden ons bezig
met het welbevinden van onze kinderen, en daar
hebben we de laatste tijd kei- en keihard aan
gewerkt. Als ik kinderen met plezier zie rondlopen,
als we pesten de kop in kunnen drukken, als een
leerling een score heeft gehaald die we voor
onmogelijk hielden, dan ben ik tevreden – dat
drijft me. Ik gun iedereen van harte zijn predicaat,
maar mijn behoefte is het niet geweest om daarvoor
een bordje op de deur te krijgen.”

Albert Albersen, directeur van Groenhorst
Lelystad, sluit zich daarbij aan. Zijn school was
wel genomineerd, op basis van gegevens van de
Inspectie, maar kreeg het predicaat toch niet.
“Ik heb daar vrede mee, want er valt nog veel te
verbeteren in school. Van mijzelf hoefde het niet.
Als wij ons werk goed doen en de leerlingen
proberen te leiden naar een goed resultaat, niet
alleen op cijfermatig maar ook op sociaal-emotioneel
gebied, ben ik al heel tevreden. Met het
predicaat excellent geef je daar een bepaalde
waarde aan, die niet overeenkomt met de manier
waarop de maatschappij een goede school
w aardeert. Ik denk dat mensen opeens heel
anders naar een school gaan kijken: dit is dus
de top. Daar heb ik moeite mee.”
Misschien zit dat vooral ook in het gebruik
van het woord excellent, oppert Wim Kuiper.
“We moeten ons niet blind staren op die term.
Misschien is ‘voorbeeldschool’ een beter alternatief.
Want het klinkt wel erg pretentieus als je zegt dat
je school excellent is. Wat mijzelf betreft treedt er
onderhand ook een zekere vermoeidheid op bij dat
woord. In elk beleidsstuk staat het. Als we straks
een Nationaal Onderwijsakkoord krijgen, kunnen
we gaan turven: daar staat tien, twintig keer het
woord excellent in.”
Geen keurslijf
Hoe nu verder? Aan tafel bestaat grote tevredenheid
over het vrijwillige karakter van het excellentietraject.
Waarom zou dat in een systeem gevat
moeten worden dat vervolgens ‘uitgerold’ wordt
over het hele land? “Dit is een heel goede
manier”, zegt Stytia de Leeuw: “Op basis van
inschrijving laten zien dat je als school excellent
bent. Het is een mooie aanvulling op wat er allemaal
al bestaat aan onderzoeken. Het moet geen
keurslijf worden, want keurslijven hebben wel al
genoeg.”
Ook voor Fons van Wieringen is het nog gissen
hoe de Inspectie hiermee straks verder wil.
“Wij hebben verteld hoe wij het hebben aangepakt.
Daar heeft men beleefd naar geluisterd.
Of de Inspectie de zaak wil standaardiseren of ook
met een jury gaat werken, of er een rol is weggelegd
voor de sector- of besturenorganisaties –
we gaan het afwachten.” De juryvoorzitter hoopt
wel dat er een rol blijft voor referentscholen, die
hun mening over de excellente school geven.
“Ook anderen moeten mij goed vinden, niet alleen
ikzelf.”
23 Het hele maaiveld omhoog
Hij geeft toe dat het tijdens de eerste editie nog
lastig was om dit “goed boven water te krijgen”.
Dat merkte ook Johan Veenstra van het Comenius
College. “De reacties van scholen die ik had
gevraagd om als referent op te treden, waren
nogal gemengd. Schoolleiders die zelf aarzelingen
hebben bij het concept ‘excellent’ vinden het
moeilijk om zelf dat oordeel over een ander uit te
spreken. Als basisscholen of collega’s uit het
voortgezet onderwijs om referenties vragen, kunnen
ook concurrentiemotieven een rol spelen.”
En dan is er nog de fysieke belasting die de
jurering met zich mee bracht. Johan Veenstra:
“Het was fantastisch hoor, dat hele traject, met
een bezoek van de jury en de preparatie daarop.
Maar je moet het ook niet al te vaak hebben.”
Jeanne de Vaal: “Ja, het was druk het afgelopen
jaar: de Inspectie, de Daltonvisitatie, de Marnix
Academie en de jury voor excellente scholen.
Maar als ik zie wat het ons heeft opge leverd,
was het wel een waardevol jaar.”
Dat kan zo zijn, werpt Arend Smit van het Corlaer
College tegen. “Maar de druk vanuit de control
wordt onderhand erg groot. Daar zit wel een limiet
aan. Volgende week krijgen we weer twee dagen
de Inspectie op bezoek – allemaal leuk en aardig,
maar het primaire proces moet ook zijn gang kunnen
gaan.”
Ondertussen prijst ook Smit zich gelukkig met de
onderwijskundige dynamiek die het initiatief heeft
losgemaakt. Juryvoorzitter Van Wieringen hoopt
dat die dynamiek ertoe leidt dat alle scholen in
Nederland mee profiteren van het streven naar
excellentie. “Zodat ze allemaal een beetje opgekrikt
worden.” Waardoor uiteindelijk, in de woorden
van Albert Albersen, “het hele maaiveld omhoog
gaat”.
Van boven naar beneden:
Wim Kuiper
Marjan Tomassen
Albert Albersen
Joyce de Vries

28 jan. - 1 feb. 2013
Dagboek van Dick den Bakker
Maandag
Om 9 uur ontvangen we, na een kopje stevige espresso, twee hoogleraren
(Govert Buijs en Jan Hoogland) en Jan van der Stoep (CHE)
die vanuit de Vrije Universiteit een wetenschappelijk onderzoek
voorbereiden en ons als partner hebben gevraagd. We brainstormen
vandaag over de vragen die spelen rond de plaats van religie in de
hedendaagse samenleving en welke ontwikkelingen de
Besturenraad vooral van belang vindt.
Daarna vertrek ik naar Rotterdam voor een gesprek dat voorzitter
Wim Kuiper en ik hebben met Anja van Gorsel en Renata Voss, de
bestuurders van het Albeda College. Natuurlijk komt het gesprek
direct op de innovatieve fusie- en defusieplannen met ROC
Zadkine. We vragen hoe het levensbeschouwelijk karakter van het
Albeda in deze plannen een plek krijgt.
Na dit boeiende gesprek concluderen we dat we als Besturenraad
het Albeda College op dit punt zullen ondersteunen, dat de aandacht
die we in onze belangenbehartiging vragen voor een minder
‘gulzige’ overheid door het bestuur van Albeda wordt gewaardeerd
en dat Albeda zeker lid blijft totdat duidelijk is hoe alles eruit
gaat zien.
Wat niet veel voorkomt, gebeurt vandaag: ik ga na het gesprek
thuis werken. Hoognodig om een aantal mails weg te werken en de
laatste hand aan mijn nieuwe boek te leggen: Tien noties bij
christelijk onderwijs. Het wordt allemaal een uurtje onderbroken
door het nieuws dat koningin Beatrix zal aftreden.
24 Tekst en fotografie Dick den Bakker
Dagboek van
Dick den Bakker
Dinsdag
Zoals elke dinsdagochtend woon ik het overleg van de belangenbehartigers
bij. We bespreken de actuele ontwikkelingen in het
onderwijs en bij onze leden en we nemen de agenda van de Eerste en
Tweede Kamer door. Vandaag is het onderwerp pesten aan de orde,
aangezien de staatssecretaris van Onderwijs tot onze verbazing
meent dat dit vanuit het ministerie aangepakt kan worden.
De ontwikkelingen in de mbo-sector vragen ook aandacht, waarbij
we de input vanuit de leden van de Federatie Christelijk MBO
gebruiken. Aan de hand van deze en andere onderwerpen bepalen
we de inhoud van de wekelijkse digitale nieuwsbrief.
Direct daarna komt prof. James Kennedy van de Universiteit van
Amsterdam op bezoek. Samen met de Leidse jurist Hans-Martien
ten Napel bespreken we ook hun onderzoeksopzet, waarvoor ze de
Besturenraad als partner zien. Nu gaat het over de veranderende
plaats van religie in de samenleving en hoe die zich sinds 1970 heeft
ontwikkeld, onder meer in regelgeving. We ondersteunen dit onderzoek
graag. Net als bij het gisteren besproken onderzoek is het nog
de vraag of de beoordelende instantie, NWO, het onderzoek zal
goedkeuren en financieren.
Daarna – helaas verlaat – door naar Amersfoort. Daar schuif ik
aan bij de commissie Maatschappelijke Agenda, één van onze drie

ledencommissies. Die denkt mee over de thema’s waarop de
Besturenraad zijn belangenbehartiging moet richten. Ook hier is
het onderwerp pesten aan de orde. Laten we niet meegaan in de
politieke hype van dit moment, zo is het duidelijke advies, maar
als scholen onze eigen koers varen vanuit een brede pedagogisch
aanpak.
Vervolgens bespreek ik met de commissieleden hun vraag of we niet
een canon van het christelijk onderwijs willen samenstellen. Zelf
betwijfel ik dat. Ik zoek het liever in het steeds opnieuw doordenken
van de vraag hoe je christelijk onderwijs in deze tijd vormgeeft.
Daarom grijp ik de gelegenheid aan om mijn tien noties voor
christelijk onderwijs aan de orde te stellen. We hebben een mooi
gesprek met gelukkig veel instemming voor mijn noties. Beter dan
een dogmatische en statische canon, zo is de conclusie.
’s Avonds rond ik op verzoek van Wim Kuiper nog een notitie af voor
onze raad van toezicht over een volgende stap in de ontwikkeling
van de Besturenraad Academie.
Woensdag
Vanochtend uit ik mijn verbazing over het standpunt van staatssecretaris
Dekker in een tweet. Doordat de Cito-eindtoets te koop
is aangeboden op Marktplaats, wil hij nu een algehele verplichting
van een eindtoets voor alle basisscholen. Ik pleit daarentegen voor
algehele afschaffing, althans op de manier waarop die nu gebruikt
wordt. Het levert me veel reacties en nieuwe volgers op.
Een gevoelig onderwerp dus.
Daarna vertrek ik naar het Comenius Institut in Münster.
Wim Kuiper, voorzitter van het Internationaal Verband van christelijke
scholen in Europa, en ik bereiden met onze Duitse gesprekspartners
minutieus een Europese conferentie voor die op 21 en 22 november
2013 in Nederland plaatsvindt. Thema: de trends in politiek, wetenschap
en onderwijs wat de plaats van godsdienst in deze seculiere
tijd betreft.
Aan het einde van de middag gaan Wim en ik nog even Münster in.
We vinden bij een kop koffie in Starbucks ook nog tijd voor mijn
planninggesprek voor dit jaar.
25 Dagboek van Dick den Bakker
Don derda g
Dick den Bakker, directeur Onderwijs & Identiteit
bij de Besturenraad, doet verslag van een week vol
actuele thema’s en ontmoetingen met bestuurders,
schoolleiders en wetenschappers. Én een planningsgesprek
bij Starbucks.
In het Koetshuis van Kasteel Slangenburg in Doetinchem verzamelt
zich een groep leidinggevenden uit verschillende onderwijssectoren.
Aanleiding is de conferentie in september 2012 met meester
Kanamori uit Japan en de bijdrage van prof. Wil Derkse, die onze tijd
toen kenschetste met vier h’s: Hype, Hebzucht, Hyperindividualisme
en Haast. Daartegenover plaatst hij vier g’s: Geheugen, Generositeit,
Gemeenschap en Geduld. Vandaag praten we hierover door.
Het wordt een bijzondere dag, waarop mobiele telefoons ongebruikt
blijven en onthaasting het devies is. Alle deelnemers hangen aan
Derkses lippen als hij vertelt over de actualiteit van de benedictijnse
leefregel voor schoolleiders en ons meeneemt in zijn gedachten bij
het lezen van inspirerende teksten. De dag wordt afgesloten met
het bijwonen van de vesper in de Sint Willibrordabdij.

Vrijdag
Dagboek van Dick den Bakker
Al enige tijd denken we bij de Besturenraad aan het organiseren van
een inspirerende conferentie ‘Geloof in Onderwijs’. Vanmorgen
spreek ik daarover verder met Willem-Jelle Berg van CNV-Onderwijs
en Ron Rijnbende van UnieNzv (o.a. Edukans). Op weg naar het
CNV-kantoor in Utrecht haal ik eerst mijn collega Corine de Reus op
en zetten we met elkaar een volgende stap in dit proces, waaraan
tien hogescholen hun medewerking hebben toegezegd.
Terug op kantoor is er van alles te doen – het gevolg van ruim twee
dagen uit huis te zijn geweest. Met collega Cora Tuitel neem ik veel
zaken door die te maken hebben met de Federatie Christelijk MBO.
Voorzitter Jan van Zijl van de MBO Raad wil met de mbo-instellingen
spreken over de pluriformiteit in het bestel. Voor ons een aangelegen
onderwerp.
Mijn secretaresse Anneke Uyterlinde heeft ook nog het een en ander
voor me klaarliggen, en dan staat er al weer een gast voor de deur
die wil nagaan wat er op het gebied van identiteitsondersteuning
plaatsvindt en of hij daar zelf iets in kan betekenen. We lunchen
samen tijdens het gesprek.
Ik heb onvoldoende tijd om alle mails af te handelen. Dan maar
zaterdagochtend. Volgende week dinsdag ben ik docent tijdens de
succesvolle leergang bestuurlijk leidinggeven PO. De deelnemers
hebben boeiende vragen neergelegd over mijn onderwerp: moreel
leiderschap en identiteit. Voor die dag heb ik een aantal materialen
nodig, dus dat moet nu geregeld worden.
Iets te laat kom ik aan bij Driestar educatief in Gouda waar
bestuurder Rens Rottier een vervolggesprek heeft geregeld over een
onderzoek naar religieuze tolerantie waarin Driestar samenwerkt
met North-West University in Zuid-Afrika. Een complex thema dat
we verder verkennen. Het zal een promotieonderzoek opleveren
waarin de Besturenraad zal participeren.
Onderweg naar huis hebben Wim Kuiper en ik nog even telefonisch
contact. Hoewel we deze week toevallig diverse keren samen waren,
is er weer voldoende te bespreken. Ik rijd naar het huis van mijn
dochter, waar ik om half zes mijn oudste kleinzoon kan feliciteren
met zijn negende verjaardag. Een mooie afsluiting van een
afwisselende week.
26
Emoties rond excellentie
Tjonge, wat een emoties rond de uitreiking van de ‘Prix
d’excellence’ aan 52 scholen voor primair en voortgezet
onderwijs in Nederland.
Allereerst de terechte blijdschap en trots bij de scholen
die het predicaat hebben gekregen. Je steekt je nek uit
door je aan te melden en je door een visitatiecommissie
aan alle kanten te laten bekijken. En dan blijkt dat die
hetzelfde vindt als jij: je hebt een uitstekende school.
Een enorme opkikker voor de leerkrachten, blije ouders
en lachende gezichten van de leerlingen. Ik begrijp die
ont lading goed. Het is gewoon buffelen in het onderwijs,
onder grote druk en met veel bureaucratie, maar het
resultaat is er dan naar. Deze scholen feliciteren we dan
ook van harte. Op de scholen die bij de achterban van de
Besturenraad horen, zijn we uiteraard extra trots.
Een tweede emotie was die van boosheid op de kritiek en
scepsis die door sommigen werd geuit. Kritiek van de
Besturenraad, kritiek van hoogleraar Jaap Dronkers, van
enkele schoolleiders en bijvoorbeeld een onderwijswethouder.
Kritiek die het feestje leek te verpesten en een
zure nasmaak achterlaat. 'Laten we toch blij zijn met die
scholen en met het feit dat er nu eens op een positieve
manier over het onderwijs wordt geschreven.’ Ook dat
onderschrijf ik van harte. We zijn het toch ook beu, al die
negatieve berichtgeving over zeer zwakke scholen,
sjoemelende bestuurders en verweesde scholengemeenschappen.
Tot slot waren er lauwe emoties, van scholen die dachten:
ach doe maar, maar wij hebben in dit feestje helemaal
geen zin en weten gewoon zelf dat we goed zijn. Want je
kunt wel een excellente school zijn, maar dat zegt niets
over de andere scholen in je omgeving. Die hebben namelijk
niet meegedaan. Die zouden zelfs kunnen stellen dat
de excellente school in de buurt het predicaat heeft
kunnen behalen doordat zij niet meededen.
Wat bij al die emoties, al dan niet terecht en begrijpelijk,
wat mij betreft blijft staan is grote zorg over de agenda
van de staatssecretaris als het om excellentie gaat. Zijn
doel is een verplichte, jaarlijkse keuring door de inspectie
van alle circa 8.000 scholen voor primair en voortgezet
onderwijs met gestandaardiseerde normen. Dàt moeten
we met elkaar absoluut niet willen.

Juridische
kwestie
Juridische kwestie
Ook werknemers maken in deze tijd veel gebruik van sociale
media als LinkedIn, Hyves, Facebook en Twitter. Zij moeten
echter oppassen met de berichten die zij via sociale media verspreiden.
De rechtbank Arnhem heeft dit al in 2012 bevestigd.
In een procedure die in Arnhem speelde, is de arbeidsovereenkomst
door de kantonrechter ontbonden op grond van dringende
redenen, omdat de werknemer zich via Facebook zeer negatief
over zijn werkgever had uitgelaten.
Na een periode als uitzendkracht te hebben gewerkt, was de
werknemer op 2 januari 2012 in dienst getreden bij de werkgever,
een schoolbestuur. De werknemer verzocht werkgever direct
na indiensttreding om hem een voorschot op het salaris te verstrekken.
De werkgever weigerde dit, waarna de werknemer op
de werkvloer onaangepast gedrag vertoonde. Collega’s hebben
dat als bedreigend ervaren. Daarnaast heeft de werknemer zich
via Facebook negatief over zijn werkgever uitgelaten. De werkgever
liet de werknemer per brief weten zulk gedrag niet te
accepteren en gaf hem een officiële waarschuwing.
Twee weken later plaatste de werknemer echter opnieuw een
negatief bericht over de organisatie en zijn leidinggevende op
Facebook. Een collega die het bericht had gelezen, informeerde
de werkgever daarover. Na daarmee door de werkgever te zijn
geconfronteerd, gaf de werknemer aan dat hij volledig achter
zijn uitlatingen op Facebook stond en dat die onder de vrijheid
van meningsuiting vielen.
Voor de werkgever was echter de maat vol: zij heeft de kantonrechter
verzocht de arbeidsovereenkomst te ontbinden zonder
toekenning van een vergoeding. Primair baseerde de werkgever
het ontbindingsverzoek op dringende redenen en subsidiair op
een wijziging van omstandigheden. De werknemer heeft zich
ook in de procedure beroepen op de vrijheid van meningsuiting.
Daarnaast voerde hij aan dat Facebook tot zijn privédomein
27
Tekst Mr. Marco de Vita
Bericht op Facebook
reden voor ontslag
In deze rubriek komt elke maand een juridische
kwestie uit de onderwijspraktijk aan de orde.
behoort, waarover zijn werkgever niets te zeggen heeft.
Overigens had de werknemer inmiddels wel zijn excuses aangeboden
aan zijn leidinggevende en had hij het bericht verwijderd.
Deze verweren mochten de werknemer echter niet baten. De
kantonrechter heeft de arbeidsovereenkomst op grond van een
dringende reden met onmiddellijke ingang ontbonden. Aan de
vraag of aan de werknemer een ontbindingsvergoeding moet
worden toegekend komt de kantonrechter derhalve niet toe.
Vrijheid van meningsuiting gaat volgens de kantonrechter niet
zo ver dat een werknemer zijn werkgever en leidinggevende op
grove wijze mag beledigen. De werknemer dient zich als “goed
werknemer” te gedragen.
Daarnaast is de kantonrechter van oordeel dat de werknemer
heeft miskend dat zijn berichten op Facebook een publiek
karakter kunnen hebben. Immers, als iemand die tot de ‘vriendenkring’
behoort van degene die het bericht heeft geplaatst,
reageert op het geplaatste bericht, dan kunnen ook anderen dan
‘vrienden’ van werknemer ervan kennisnemen. Tot slot vond de
rechter het van belang dat de werknemer reeds een officiële
waarschuwing had gekregen.
Kortom, ook bij sociale media is er sociale controle, en werknemers
Modelprotocol doen er goed aan zich dat Besturenraad
te realiseren voordat zij iets
plaatsen. Uit deze zaak blijkt niet dat de betreffende school over een protocol
sociale media beschikt. Zo’n protocol is een handig hulpmiddel om
aan te geven waar voor personeel en leerlingen de grenzen liggen bij
uitingen op sociale media. De Besturenraad heeft een modelprotocol
ontwikkeld. Het biedt een onderwijsinstelling passende handvatten
in situaties waarin leerlingen op sites als Hyves, Facebook, Twitter
en Google+ ongevraagd en zonder toestemming namen van andere
leerlingen of medewerkers gebruiken. U vindt het modelprotocol op
www.besturenraad.nl/socialemedia.

Nieuws
Besturenraad
Nieuwe medewerker
Onze afdeling Ledenvoordeel is een
nieuwe adviseur rijker, Pascal van Onna.
Hij houdt zich bezig met advisering op
het gebied van inkoop, aanbestedingen,
subsidies en het sluiten van collectieve
mantel overeenkomsten. Pascal van Onna
heeft een achtergrond in de zakelijke
dienstverlening als inkoop- en verkoopadviseur
en deed bij verschillende profit
en non-profit organisaties ervaring op.
Thema maart 2013
Mr. Kees Verhaart schrijft in zowel Thema PO als
Thema VO deze maand over Passend Onderwijs.
U ontvangt Thema bij SBM. U kunt extra
exemplaren ook downloaden van onze site:
www.besturenraad.nl of bestellen via ledenservice@besturenraad.nl
of bellen met
0348 74 44 44.
Informatie voor directie, bestuurders en toezichthouders
in het primair onderwijs | nr. 5, maart 2013
Tekst: mr. Kees Verhaart
Meer informatie
mr. Kees Verhaart
advocaat
T 0348 74 44 48
E kverhaart@besturenraad.nl
Passend
onderwijs
Er is veel geschreven over het passend onderwijs dat op
1 augustus 2014 een vliegende start beleeft. Onder meer over
het oprichten van de samenwerkingsverbanden nieuwe stijl, hun
bestuur, medezeggenschap, bevoegdheden, de inpassing van
het huidige personeel. En last but not least over de rol van de
reguliere scholen die moeten voorzien in de ondersteuningsbehoefte van hun
leerlingen. In dit themanummer belichten we andere aspecten rond passend
onderwijs. We staan stil bij de juridische verhouding tussen de toekomstige
samenwerkingsverbanden en de aangesloten onderwijsinstellingen en bij
de oplossing van onderlinge geschillen. Verder vergelijken we de huidige en
de nieuwe regels rond toelating, schorsing en verwijdering van leerlingen.
Tenslotte zetten we de rechtsmiddelen op een rij die nu en na de invoering
van passend onderwijs specifiek van toepassing zijn.
Informatie voor directie, bestuurders en toezichthouders
in het voortgezet onderwijs | nr. 5, maart 2013
Tekst: mr. Kees Verhaart
Meer informatie
mr. Kees Verhaart
advocaat
T 0348 74 44 48
E kverhaart@besturenraad.nl
Passend
onderwijs
Er is veel geschreven over het passend onderwijs dat op
1 augustus 2014 een vliegende start beleeft. Onder meer over
het oprichten van de samenwerkingsverbanden nieuwe stijl, hun
bestuur, medezeggenschap, bevoegdheden, de inpassing van
het huidige personeel. En last but not least over de rol van de
reguliere scholen die moeten voorzien in de ondersteuningsbehoefte van hun
leerlingen. In dit themanummer belichten we andere aspecten rond passend
onderwijs. We staan stil bij de juridische verhouding tussen de toekomstige
samenwerkingsverbanden en de aangesloten onderwijsinstellingen en bij
de oplossing van onderlinge geschillen. Verder vergelijken we de huidige en
de nieuwe regels rond toelating, schorsing en verwijdering van leerlingen.
Tenslotte zetten we de rechtsmiddelen op een rij die nu en na de invoering
van passend onderwijs specifiek van toepassing zijn.
Nieuws Besturenraad
28
Onderzoek: Positie intern toezicht is een kwestie van maatwerk
Welke positie het intern toezicht inneemt ten
opzichte van de bestuurder hangt af van de organisatie.
Dat komt naar voren in een verkennend
onderzoek dat onderzoeksinstituut IVA op verzoek
van de Besturenraad heeft verricht onder toezichthouders
in het po en vo. Het onderzoek vond
plaats in het kader van het zogenaamde Kortlopend
onderwijsonderzoek. In dit onderzoek staat de
Algemene ledenvergadering 19 juni 2013
Noteert u alvast 19 juni 2013 in uw agenda? Op die dag vindt de Algemene
Ledenvergadering van de Besturenraad plaats. U bent dan welkom in het Kontakt
der Kontinenten in Amersfoort.
Narthex maart: Magisch realisme
Het maartnummer van Narthex heet Magisch realisme en gaat
over magie. We denken dan snel aan spiritisme en paragnosten
als Char en Uri Geller of aan bijgeloof en neopaganisme
(wicca, druïdes). Anderen denken aan een literaire wereld van
(kinder)magie (Harrie Potter) of aan een spelwereld van larps,
fantasy en games. Dat magie als doodgewoon menselijk fenomeen
dicht bij religie ligt, is vaak een eyeopener. Over die
magie gaat dit nummer: de omgang met het leven via alledaagse
symbolische handelingen, religieuze rituelen en onze
speel- en verbeeldingskracht. Het is zoals het magisch realisme
van Karel Willink. Zijn schilderijen zijn niet ‘paranormaal’
magisch, maar ‘verbeelden’ een buitenrationele werkelijkheid.
Meer informatie over Narthex, het godsdienstpedagogisch
tijdschrift voor levensbeschouwing en educatie, kunt u krijgen
bij Irma Verbeek via 0348 74 41 07 of narthex@vkonet.nl.
vraag centraal wat een goede invulling van het
intern toezicht in het po en vo is. Om antwoord te
geven op die vraag gaat het onderzoek in op de
doelen van intern toezicht, rollen en taken van het
intern toezicht, de positionering, de invulling en de
domeinen van het toezicht en de competenties van
toezichthouders.
Toezichthouders in het onderwijs zitten midden in
een leerproces. Belangrijk is rolvastheid, duidelijkheid
over de invulling van het toezicht en betrokkenheid
en professionaliteit van de toezicht houders.
In het verslag van het verkennend onderzoek wordt
verder onder meer gewezen op het belang om het
toezichthouderschap breed op te vatten. Er is een
risico dat het te veel gericht wordt op de finan ciële
aspecten van de onderwijs instelling, omdat daar de
grootste onzekerheid zit en de interne controlefunctie
vaak onvoldoende is ontwikkeld.Het onderzoeksverslag
biedt toezicht houders handvatten om
hun taak zo goed mogelijk te vervullen.
Publicatie verkrijgen
De publicatie is verkrijgbaar bij Robbert Jan
de Vries: rjdevries@besturenraad.nl.
U kunt het rapport ook downloaden van
www.kortlopendonderzoek.nl.

Leerling
aan het
woord
Leerling aan het woord 29 Tekst Guido de Bruin | Fotografie Ruben Schipper
Majo Lansdorf (17 jaar), vso-5,
ZMLK-school De Lelie in Harderwijk
Op deze school vind ik vooral de bijzondere dingen leuk, zoals
feesten en Sinterklaas. Ook de pauzes zijn altijd leuk. Dan ga ik
voetballen of chillen met mijn vrienden.
Houtbewerking, aardrijkskunde en gym vind ik de leukste vakken.
Bij aardrijkskunde ben ik goed in het leren van de hoofdsteden.
Met houtbewerking moesten we een keer een plaatje van internet
op een plank plakken en toen om het plaatje heen spijkers in de
plank slaan. De spijkers hebben we toen met gekleurd draad met
elkaar verbonden. Dat is heel mooi geworden.
Als ik niet op school zit, ga ik graag sporten (voetbal en fitness)
of ben ik achter de computer bezig met Facebook, Hyves of MSN.
Later wil ik graag met machines werken, ik vind het mooi om iets
te maken. Ik loop nu stage in de tuin bij het dagcentrum en doe
de groenopleiding bij MijnSchool (school voor praktijkonderwijs
– red.). Rijden op de trekker met meester Bert, de conciërge,
vind ik het leukst.

Scholen ontzorgd met Slim Onderhoud 30 Tekst Noël Houben | Fotografie Thinkstock
Scholen
ontzorgd
met Slim
Onderhoud
Beheer en onderhoud is niet de core business
van scholen. Tegelijkertijd is de staat van het
school gebouw bepalend voor functioneren,
veiligheid en uitstraling van een school.
Om het onderhoud simpeler en voordeliger
te maken, heeft de Besturenraad een collectieve
inkoopovereenkomst afgesloten met
bouwmanagement- en adviesbureau Versluis.
Op het gebied van onderhoud bestaan er grote verschillen in het
onderwijs. Sommige scholen zitten in gloednieuwe gebouwen
en beschikken over deskundige vastgoedmanagers. Maar er zijn
ook veel scholen die kampen met achterstallig onderhoud.
Gebrek aan financiële middelen is een belangrijke oorzaak.
Bovendien betalen scholen door onvoldoende kennis en ervaring
soms te veel voor onderhoudswerk. Hierover bestaan zorgen bij
leden, zo merkt de Besturenraad.
Daar komt bij dat in navolging van het voortgezet onderwijs ook
het basisonderwijs in de nabije toekomst verantwoordelijk wordt
voor het complete onderhoud van en rond de school (zie kader).
Een flinke taakverzwaring voor de betrokken schoolbesturen.
Reden genoeg voor de Besturenraad om te onderzoeken hoe hij
zijn leden kan ondersteunen op onderhoudsgebied. Het heeft
geleid tot een samenwerkingsverband met Versluis. Dit bouwmanagement-
en adviesbureau timmert de laatste jaren aan de
weg in het onderwijs. Naast het managen van beheer en onderhoud
assisteert Versluis scholen bij nieuwbouw.
Muziek
Het pakket ‘Slim Onderhoud’ zal veel scholen als muziek in
de oren klinken: jaarlijks tot wel 20% minder geld kwijt zijn
aan onderhoud. Met de garantie dat de werkzaamheden uit
het Meerjaren Onderhoudsplan (MOP) van de school worden
uitgevoerd voor een vooraf vastgesteld, gegarandeerd bedrag.
Versluis biedt verder een vaste contactpersoon en kwaliteitsbewaking,
een transparant proces en dito financiële administratie
en een dag en nacht bereikbare servicedesk voor dagelijks
onderhoud, het verhelpen van storingen en reparatieverzoeken.
“De besparingen die Slim Onderhoud mogelijk maakt, zijn goed
nieuws voor scholen die elke euro moeten omdraaien”, stelt
coördinator collectieve inkoop Lex Joosten van de Besturenraad.
“Maar minstens zo belangrijk is dat we scholen met Slim
Onderhoud ontzorgen. Ze weten met het pakket waar ze aan toe
zijn qua financiën en onderhoud. Alle risico’s liggen bij Versluis.
Als het onderhoud van het houtwerk 100.000 euro kost in
plaats van 80.000 euro, blijft de school buiten schot.”
Het klinkt bijna te mooi om waar te zijn. Volgens directeur
Albert Versluis van het gelijknamige Sassenheimse bureau is
Slim Onderhoud opgezet vanuit een bewuste bedrijfsethiek.

Albert Versluis
“We moeten natuurlijk winst maken, anders heeft Versluis geen
bestaansrecht. Maar – en dat zeg ik ook als vader van schoolgaande
kinderen – ik vind het eveneens belangrijk dat geld
dat bestemd is voor leermiddelen, niet wegvloeit naar bouwbedrijven.”
Een bijzondere afspraak in de collectieve inkoopovereenkomst
vloeit voort uit deze houding. Scholen die zich
via de Besturenraad aanmelden voor Slim Onderhoud, komen
vanaf het derde jaar van deelname in aanmerking voor restitutie
van de ‘overwinst’. Ze krijgen, als de balanspositie dit toestaat,
alle winst van Versluis boven de 3% teruggestort. Een accountant
controleert daartoe namens de Besturenraad de projectenadministratie.
Snel opschalen
Heeft een school de intentie om met Versluis in zee te gaan?
Dan voert het bedrijf vrijblijvend een schouw uit. Die brengt de
staat van onderhoud van de locaties van de school in kaart.
Op basis van deze schouw, het MOP en eventuele aanvullende
wensen van het schoolbestuur, stelt Versluis een jaarplan op.
Aan de onderhoudsactiviteiten in dit plan wordt een vast bedrag
verbonden. Dit valt in bijna alle gevallen binnen de grenzen van
het bestaande MOP. Kosten worden alleen in rekening gebracht
als er overeenstemming met de school wordt bereikt over het
jaarplan. Besluit het schoolbestuur dus niet in zee te gaan met
Versluis, dan is bovengenoemde inventarisatie gratis.
Versluis beschikt over een kern van vijftien vaste medewerkers.
Dat is voldoende om de leden van de Besturenraad goed te
bedienen, stelt de directeur. “We voeren de onderhoudswerkzaamheden
niet zelf uit, maar managen ze. We beschikken
bovendien over een flexibele schil van medewerkers. Daardoor
kunnen we snel opschalen.” Bij de uitvoering maakt Versluis
zoveel mogelijk gebruik van regionale en lokale aannemers.
Voor groot onderhoud, zoals het repareren en vervangen van de
dakbedekking, contracteert het bureau landelijke partijen. Door
goede kennis van de markt en schaalvoordelen beperkt Versluis
de kosten. Het onderhoudsproces wordt bovendien ontdaan van
overtollige overleggen, aanbestedingen en controles.
Versluis werkt alleen met onderaannemers die voldoen aan
vooraf afgesproken kwaliteitseisen. Daarnaast zijn zowel de
onderaannemers als Versluis goed verzekerd. Onverhoopte
31 Scholen ontzorgd met Slim Onderhoud
schade tijdens de uitvoering van onderhoudswerkzaamheden
kan daardoor snel worden hersteld. “Het helpt natuurlijk ook
wel als een grote opdrachtgever als Versluis aanklopt bij een
schildersbedrijf als de verf op de kozijnen na een half jaar
alweer afbladdert. Dat zorgt toch voor meer urgentie dan een
telefoontje van een willekeurige basisschool”, aldus Joosten.
Bewuste keuze
Versluis werkt op basis van overeenkomsten voor één jaar.
“Het schoolbestuur kan de samenwerking dus gemakkelijk
beëindigen als het niet tevreden over ons is”, zegt Albert Versluis.
“Dit is een bewuste keuze. We willen ieder jaar opnieuw ons
contract verdienen. Ook dit hoort wat ons betreft bij maatschappelijk
verantwoord ondernemen.”
Het bureau bewijst zijn toegevoegde waarde door actief mee te
denken met scholen. “Voor een basisschool in Oestgeest hebben
we bijvoorbeeld geregeld dat er elke laatste vrijdagmiddag van
de maand een klusjesman langskomt. Die repareert dan kleine
defecten. De klusjesman wordt betaald uit het bestaande onderhoudsbudget.
Het kost de school dus niets extra’s, maar maakt
in de beleving van de mensen een wereld van verschil.”
Meer informatie of aanmelden voor Slim Onderhoud?
Neem contact op met Lex Joosten: T 0348 74 44 35,
ljoosten@besturenraad.nl.
Primair onderwijs zelf
verantwoordelijk voor
buitenonderhoud
Basisscholen worden – waarschijnlijk vanaf 1 januari 2015 –
geheel zelf verantwoordelijk voor buitenonderhoud en aanpassingen
aan het gebouw. Dat staat in een conceptwetsvoorstel van de
minister van OCW. Nu behoren onderhoudswerkzaamheden als
het vervangen van dakbedekking, kozijnen en verwarmingsradiatoren
nog tot het takenpakket van de gemeenten. Het wetsvoorstel
zou aanvankelijk al op 1 januari 2014 in werking treden. Dit is
uitgesteld om scholen en gemeenten meer tijd te geven om zich
voor te bereiden op de nieuwe situatie.
Schoolbesturen zijn straks niet meer afhankelijk van het beschikbare
geld en procedures bij de gemeenten. Bovendien kunnen ze
zelf bepalen wanneer ze waarin willen investeren op onderhoudsgebied.
Daar staat tegenover dat de scholen vanaf 2015 meer
(financieel) risico dragen. Ook moeten ze zorgen dat ze de vereiste
kennis op het gebied van beheer en onderhoud in huis hebben.
Voor leden van de Besturenraad kan de samenwerking met
Versluis wat dit betreft soelaas bieden. De Besturenraad zal de
behandeling van het wetsvoorstel nauwgezet blijven volgen en
leden informeren over wat het voor hen betekent. Voor vragen
kunt u contact opnemen met onze juridisch adviseurs Maarten
Steenbergen, msteenbergen@besturenraad.nl, of Elise Visser-
Buizert, evisser@besturenraad.nl, T 0348 74 44 48.

Collectieve
inkoop
energie
Schrijf u in vóór 15 april op
www.energievoorscholen.nl
Unieke Europese aanbesteding 2015-2020
Besparen op uw energiekosten?
De Besturenraad verzorgt al enkele jaren samen met andere
besturenorganisaties de collectieve inkoop van energie via het
traject Energie voor Scholen. Al ruim 6000 scholen hebben
meegedaan en profiteerden zo van aanzienlijke besparingen,
gunstige voor waarden en volledige ontzorging op het gebied
van energie inkoop en afname.
Unieke Europese aanbesteding
Samen is besloten voor de periode 2015-2020 een uniek
en zo optimaal mogelijk energiecontract af te sluiten.
De voor bereidingen hiervoor zijn in volle gang. Anders dan
de vorige aan bestedingen schrijven wij nu één aanbesteding
uit voor de periode 2015-2020. Wilt u profiteren van dit
voordeel? Schrijf u dan vóór 15 april in op
www.energievoorscholen.nl.
Voordelen van deelname aan dit collectief
• Grote besparingen op energiekosten, stroom & gas.
• Volledige ontzorging op gebied van inkoop en aansluiting
van energie en Europees aanbesteden.
• Het afsluiten van een energiecontract waarbij wij samen
de voorwaarden en afspraken rond tarief, facturatie, groencertificaten
en dienstverlening vooraf hebben vastgesteld.
• Vast en onafhankelijk contactpersoon met lokaal telefoonnummer.
• Online account met daarin al uw aansluitgegevens en
tarieven. Ook is het eenvoudig om aan- en afmeldingen
van locaties hier op te geven.
Meer informatie
www.energievoorscholen.nl
E michgels@hellemansconsultancy.nl
T 030 22 550 10
“Het heeft ons veel werk uit handen genomen en wat nog belangrijker is, het levert een financieel
voordeel op tot wel 25 procent op onze energiekosten”, zegt Frans van Wijk (verantwoordelijk
voor energie bij het Altena College in Sleeuwijk)