Beter Bouwen

Kunst en vakmanschap
Energie label
De bouw is een innovatieve sector, wie het te-
gendeel beweert dient zijn huiswerk te maken.
In constructie, technologie, leef, woon en werk-
comfort behoort de bouw tot de innovatieve
voorhoede.
Ook in energie besparende maatregelen loopt de bouw voorop, niet alleen in
statische maar ook meer en meer in actieve systemen. En het voorland is een
ontwikkeling, waarbij gebouw of woning energie leverancier i.p.v. gebruiker
wordt.
Een bedrijfstak waar het écht gebeurt.
Het energie label heeft binnen de bouw een grote kans van slagen. Waar-
om? Omdat de bouw als geen ander weet dat het energie label geen doel op
zich is. Maar een middel om nog slimmer met constructies, technologie en com-
fort om te gaan en daar voor allerlei producten en diensten te ontwikkelen.
Het energie label is een omzet bevorderende sleutel.
Maar zoals bij veel zaken kent de medaille twee zijden en is er verschil tus-
sen gelijk hebben en gelijk krijgen. De markt en het energie label biedt veel
kansen maar slaagt de bouw erin die echt te benutten? De andere kant van de
medaille is dat samenwerken, verder kijken dan de eigen neus van het project
lang is, te lang in de kinderschoenen staat. Daar kan de bedrijfstak nog veel
van anderen leren. Zolang het binnen het eigen vakgebied blijft lukt het nog
wel maar o jee als er echt met andere disciplines moet worden samengewerkt
dan lijkt het wel een Babylonische spraakverwarring.
Dus bouwers, benut kansen door verder te kijken dan de
eigen project neus lang is.
Hubert Sistermans
Hubert Sistermans vervulde diverse directiefuncties binnen de professionele
bouwmaterialenhandel en in de DHZ branche. Nu houdt hij zich als zelf-
standig ondernemer bezig met prestatieverbetering en formule ontwikkeling
in de bouw.
Colofon: Beter Bouwen is een uitgave van Opstalan,
afdeling Marketing. Beter Bouwen wordt samengesteld in
samenwerking met Referro, Oisterwijk. Aan de inhoud van
deze uitgave kunnen geen rechten worden ontleend.
maart 2008
Dak en Techniek
Windbelasting op hellende daken
Inmiddels is de eerste voorjaarsstorm weer over ons land getrokken, waarbij de nodige schade is aangericht. Windbelas-
ting speelt een voorname rol in de regelgeving van het Bouwbesluit, echter op dit gebied zal de wind binnenkort uit een
andere hoek gaan waaien.
De praktijk leert dat de huidige regelgeving, betreffende wind-
belasting, nog steeds veel onduidelijkheden bij diverse partijen
veroorzaakt. Met name de te hanteren belastingen in het gebied
waar men bouwt, is een klassieke strijd tussen constructeur en
regelgever. Maar ook de plaats en het type bevestiger en de te
onderscheiden dakzones zijn onderwerp van discussie. Dit is op
dit moment allemaal opgenomen in de NEN normen 6702 en
6707. Deze normen zijn vertaald in de NPR 6708 (bevestiging van
dakbedekkingen) welke vorig jaar is aangepast. Het op de juiste
wijze volgen van deze Nederlandse praktijkrichtlijn levert een re-
sultaat op dat voldoet aan de norm, dus aan het Bouwbesluit.
Bebouwd of onbebouwd
Als we alleen kijken naar wat de meeste onduidelijkheid geeft is dat
wel het bebouwde en onbebouwde gebied. In de norm is opgenomen
dat het bepalen van een bebouwd of onbebouwd gebied een bereke-
ningsmethode is en niet een indicatie van open of ruw terrein. In NEN
6702 is aangegeven dat moet worden uitgegaan van onbebouwd ge-
bied tenzij is aangetoond dat het gebouw valt in de categorie bebouwd
gebied. Deze berekening is opgenomen in de bijlage B van de NPR 6708.
In de praktijk betekent het vaak dat voor bebouwd gebied geko-
zen wordt omdat dan minder bevestigers nodig zijn en er kosten
bespaard kunnen worden, echter ik ken ook de keerzijde van deze
kostenbesparing. Een bekende aannemer heeft hiervoor een hoge
prijs betaald na een stormschade toen tijdens een dakinspectie werd
vastgesteld dat de verankering van de dakpannen niet voldeed
aan het bouwbesluit. Hij bouwde midden in een nieuwbouwwijk,
er stonden toch allemaal woning rondom dus is het toch bebouwd,
dacht men. Echter de praktijk wees anders uit en hij kon niet laten
zien dat volgens berekening was bepaald dat het ook daadwerkelijk
een bebouwd gebied was. Gevolg; van de ca. €90.000,- schade werd
door de verzekering €16.000,- vergoed, de rest was voor rekening
opdrachtgever. Het is dus zaak dat de constructeur middels bereke-
Opstalan bv
Beneluxstraat 1
Postbus 3
NL-5060 AA Oisterwijk
Telefoon:
+31 (0)13 523 13 13
Telefax:
+31 (0)13 528 39 39
Internet:
www.opstalan.nl
E-mail:
info@opstalan.nl
ning de opdrachtgever bijstaat en niet vanuit indicatietabellen zelf
iets bepaald, dit kan grote gevolgen hebben als er schade optreedt.
Om het binnenkort nog wat ingewikkelder te maken worden de
huidige NEN-normen vervangen door de zogenaamde Eurocodes.
De NEN 6702 bijvoorbeeld wordt vervangen door de NEN-EN
1991-1-4, de NEN 6707 en NPR6708 zijn al hierop aangepast. Ook
hier zullen we een Europese wetgeving krijgen waarbij we wel op
nationaal niveau bepaalde zaken in bijlages zelf mogen regelen.
De Eurocodes vormen een samenhangend pakket dat in totaal 58
normdelen bevat. Een bijzondere omstandigheid is dat de Euro-
codes ruimte bieden om bepaalde factoren en coëfficiënten die
het veiligheidsniveau regelen per land in te vullen in een nationale
bijlage. Een onderdeel is uiteraard de regelgeving voor bebouwd
en onbebouwd gebied, waarbij de verwachting is dat het aantal
gebieden nog verder zal worden uitgebreid. Maar ook het bepalen
van de dakzones verandert sterk, naast het verdwijnen de rand-
zones worden er nieuwe zones met variabele breedte geintrodu-
ceerd. Dit zal de zaak in eerste instantie niet eenvoudiger maken.
Eurocodes
Eurocodes moeten technische barrières wegnemen tussen de Europe-
se lidstaten. Hierbij wordt uniform aangegeven wat de constructieve
eigenschappen zijn van de bouwproducten met CE-markering. Ook
moeten Eurocodes voortaan worden aangegeven in Europese aanbe-
stedingen als basis voor constructieve berekeningen van grote werken.
De invoering van deze Eurocodes is uiterlijk 31 maart 2010. Dit lijkt
ver weg maar mijn advies is dat de Nederlandse bouwers en civiel-
technici op korte termijn de weg weten te vinden in deze nieuwe
regelgeving, 31 maart 2010 is dichterbij dan u
denkt! Als u hier meer informatie over wilt lezen
dan kan dat via de website www.eurocodes.nl
Beter Bouwen
relatiebulletin voor aannemers
“De snelheid is voor
een groot deel te danken aan
de speciale Sandwich PIR SK
Sporenkap elementen.”
Win een
iPod!
Kijk binnenin voor meer informatie
Perfect teamwork op het dak >> Project in detail: Schoenmakershoek
in Etten-Leur >> Column: Energie label >> Floriande: wonen in een
natuurlijke omgeving >> Kort nieuws

Beter Bouwen INTERACTIE
Uw vraag of idee wordt beloond!
Opstalan ontplooit diverse initiatieven om de interactie en samenwerking met de voorschrijvers,
handelaren en verwerkers in de bouwkolom te verbeteren. Een recent voorbeeld hiervan is het
lidmaatschap van de stichting Dakmeester en deelname aan het netwerk Conceptueel Bouwen
(zie verderop in deze nieuwsbrief).
Omdat we uw inbreng voor deze nieuwsbrief erg belangrijk vinden, willen we u de gelegenheid
geven interessante onderwerpen betreffende het bouwdeel dak aan te dragen. Heeft u een
dringende vraag of wilt u gewoon wat meer informatie over bepaalde aspecten betreffende hellende
daken, laat het ons weten via;
info@opstalan.nl
of stuur een brief naar;
Opstalan BV
Beter Bouwen
Postbus 3
5060 AA Oisterwijk
Ook suggesties voor onderwerpen zijn van harte welkom
Hebt u niet direct een vraag maar een belangrijk onderwerp
omtrent het hellende dak dat u graag wilt aankaarten laat
dat dan ook weten via beterbouwen@opstalan.nl.
In de volgende uitgaven van Beter Bouwen zal, op deze plek, dan telkens 1 onderwerp of vraag nader
worden belicht. Degene die het onderwerp (als eerste) heeft aangedragen wordt daarbij verblijdt
met een heuse i-Pod.
Stichting Samenwerkingsverband
Praktijkopleidingen Bouwnijverheid
Opstalan heeft de afgelopen maanden een aantal bedrijfsrondleidingen gegeven aan cursisten van
S.S.P.B. (Stichting Samenwerkingsverband Praktijkopleidingen Bouwnijverheid) regio Breda. De door
Opstalan ontvangen cursisten namen deel aan het vakstappenplan fase 3 dakwerk. Daarnaast heeft
Opstalan dakelementen beschikbaar gesteld aan de stichting zodat men ook in de praktijk met onze
elementen aan de slag kon.
Geef uw input en
maak kans op een
nieuwe iPod!
S.S.P.B. is een samenwerkingsverband
dat zich richt op de praktijkscholing
van voornamelijk jonge bouwvakkers.
De jongeren, in leeftijd variërend van
16 t/m 25 jaar, worden opgeleid tot
timmerman, metselaar, tegelzetter of
betontimmerman.
Tevens verzorgt S.S.P.B. talloze bij- en
nascholingscursussen voor mensen die
reeds in de bouw werkzaam zijn. In
veel gevallen gebeurt dit samen met
partners die eveneens op dit gebied
actief zijn, zoals o.a. Bouwcirkel,
Fundeon, Radius College en Arbouw.
In ons element
Perfect teamwork op het dak
Technisch valt het allemaal wel mee. “Die speciale sporenkap-elementen van Opstalan werken heel snel en
gemakkelijk,” licht Bart Hock toe. “Het spannende zit hem hier veel meer in de logistiek. Qua planning luis-
tert het ontzettend nauw. Dat betekent dat alle partijen vlekkeloos moeten samenwerken.”
Grootschalige renovatie
Bart Hock is uitvoerder bij Dakdekkers- en Tim-
merbedrijf Sommers uit Groesbeek. Hij heeft
momenteel de leiding over een enorme klus,
die tot eind volgend jaar doorloopt: complete
dakrenovatie van zo’n 250 woningen in en om
de Bloemhof in Nunspeet. Opdrachtgever is wo-
ningbouwvereniging Omnia Wonen uit Harder-
wijk, die de dertig jaar oude huurwoningen een
grondige opknapbeurt laat ondergaan. Nieuwe
kozijnen met dubbel glas, gevelherstel, al het
schilderwerk … en een volledig nieuw dak.
Sporenkap en dakbeschot
Het is beslist geen standaard klus, vertelt Bart
Hock. “De daken hebben een beschot van as-
bestcement platen. Bovendien hebben alle wo-
ningen een kap met een onderconstructie van
sporen. Dat betekent dat je de dakplaten niet
verticaal, maar horizontaal moet aanbrengen.”
Superstrakke weekplanning
Zoals gezegd, de uitdaging zit hem bij dit pro-
ject in de strakke planning. De bewoners blij-
Aansluiting Sandwich SK elementen
ven gedurende de werkzaamheden gewoon in hun huis wonen.
Dat betekent dat het dak binnen één dag gedicht moet zijn. Bart:
“De cyclus begint op maandag, voor ons de meest kritieke dag. In
de ochtend gaan we aan de slag met een blok van vier woningen.
Eerst halen wij de betonpannen eraf, vervolgens verwijderen de jon-
gens van Van Dijk Asbestverwijdering de asbestcement platen. Alles
wordt goed schoongemaakt en als de boel is vrijgegeven, gaan wij
het dak op. Meestal met zijn vijven. Aan het einde van de dag zijn de
sandwichpanelen van Opstalan aangebracht en is het dak dicht. Ver-
volgens schroeven we er nieuwe tengels op, spijkeren we er nieuwe
panlatten op, leggen we de pannen, vervangen we de goten en alle
afvoeren, zorgen we voor nieuwe gootbekleding, betimmeren we
de overstekken opnieuw … En op vrijdag is het al-
lemaal klaar.”
Speciale sandwichelementen
voor sporenkap
Dat er zo snel kan worden gewerkt, is voor een
groot deel te danken aan de speciale sporenkap-pa-
nelen van Opstalan: SW SK P33 (Rc-waarde 3.0). Het
is een nieuw type sandwichelement, voor horizon-
tale toepassing. Vanwege die horizontale positie is
het element voorzien van een slimme aansluitcon-
structie met sponning en overlappende bovenplaat,
waardoor vocht en eventuele stuifsneeuw onder de
pannen probleemloos via het dakbeschot kan wor-
den afgevoerd. Bart: “Normaalgesproken moet je
horizontale naden afdichten met PUR of met folie,
maar nu zijn we meteen klaar. Dat scheelt een hele-
boel tijd.” Opstalan levert de platen exact op maat
aan. De mannen van Sommers hoeven alleen nog
maar de sparing voor de schoorsteen aan te bren-
gen en later – als de kap gedicht is – een dakraam
te plaatsen.
Twaalfduizend vierkante meter…
250 Woningen, dat is zo’n 12.000 m 2 dak. Veel ruimte is er niet in
zo’n bestaande woonwijk. Én de deadline is heilig. “Als we vrijdags
met de vier woningen klaar zijn, moeten de bewoners hun auto
weer voor de deur kunnen zetten,” besluit Hock. “Opstalan levert
elke maandag om 9.00 uur 36 dakplaten, die ’s avonds weer van de
straat zijn. Het materiaal voor het boeiboord en de overstek krijgen
we netjes gezaagd bij ons in Groesbeek aangeleverd. Dat bren-
gen we op vrijdagmiddag naar de juiste plek, zodat onze jongens
maandagochtend weer alles voorhanden hebben voor het volgende
blok woningen. Het komt dus heel precies. Maar iedereen houdt zich
keurig aan de afspraken en we liggen exact op schema; december
2008 zit de hele klus erop.”
Cachering Sandwich PIR Aniane
De cachering van de Sandwich elementen van Opstalan
heeft een facelift ondergaan. In week 47 van vorig jaar
zijn de eerste elementen met de vernieuwde bedrukking
van de machine gerold.
Naast het welbekende PIR Aniane logo op de rode
achtergrond zijn referentielijnen en -punten, in de
vorm van het logo van Opstalan, toegevoegd. Deze
lijnen en punten vereenvoudigen het op maat zagen
en het bevestigen van de elementen op de bouwplaats.
De lijnen in de breedterichting van het element hebben
een onderlinge afstand van 60 mm en de referentiepun-
ten op deze lijnen hebben een h.o.h.-maat van 120 mm.
Lidmaatschap Stichting Dakmeester
De stichting Dakmeester biedt dakdekkers een platform waar zij hun krachten bundelen met
producenten van dakmaterialen en –systemen. Aangesloten dakdekkers dragen het predicaat
Dakmeester en werken volgens de voorschriften die de stichting stelt op onder meer het gebied
van milieu en prestatie-eisen.
Opstalan is na Monier en Velux de derde producent die zich aansluit bij de stichting. Tussen Dak-
meesters en producenten vindt een continue uitwisseling van kennis en expertise plaats waardoor
de kwaliteit van het eindproduct, het hellende dak, zal stijgen. Deze wisselwerking is de kracht
van de stichting Dakmeester.
Voor meer informatie zie; www.dakmeester.nl.
Netwerk Conceptueel Bouwen
Bij traditioneel bouwen brengt een opdrachtgever een aantal partijen bij elkaar om een unieke
oplossing te realiseren. Deze manier van bouwen brengt door de toenemende complexiteit in de
bouw meer en meer problemen met zich mee. Het aantal partijen in het bouwproces is enorm
toegenomen. Het aantal keuzemogelijkheden is verveelvoudigd. Het lukt niet langer om ieders
expertise zodanig in te brengen dat een optimale oplossing ontstaat. Het gevolg: een minder effi-
ciënt proces, faalkosten en een oplossing die niet volledig voldoet. Er is al meermalen geprobeerd
om dit probleem aan te pakken. Maar altijd binnen de bestaande kaders. Omdat de wijze waarop
de bouw is georganiseerd in essentie minder goed werkt, leidt dat hooguit tot kleine verbeterin-
gen. Kortom: het is tijd om op een fundamenteel andere manier naar de bouw te kijken. Zo is het
netwerk Conceptueel Bouwen ontstaan.
Opstalan neemt al ruime tijd deel aan het netwerk. Met de concepten Dak Vlak Methode,
Getoogde elementen en (Pre-fit) IPD platdak-elementen wordt zelfs een belangrijke bijdrage
geleverd aan het conceptuele bouwen.
Op de website www.conceptueelbouwen.nl
vindt u meer informatie over deze nieuwe
manier van bouwen. Ook ziet u welke con-
cepten er op dit moment door partijen in de
bouw, waaronder Opstalan, worden aange-
boden.
Kenmerken Conceptueel Bouwen
Oplossingen zijn conceptueel van
karakter. Binnen grenzen is er ruimte
voor maatwerk per klant
Oplossingen zijn integraal. Bij één
loket worden zaken gedaan met
garantie
Resultaatplicht mogelijk door
duurzame samenwerking in keten
Maatwerk is mogelijk door flexibele
standaardmodules met toevoeging van
enkele unieke elementen
Geïntegreerde oplossingen zijn
mogelijk door standaardisatie proces
binnen keten
Traditioneel Bouwen Conceptueel Bouwen Industrieel Bouwen
Op de website www.conceptueelbouwen.nl vindt u meer informatie over deze nieuwe
manier van bouwen. Ook ziet u welke concepten er op dit moment door partijen in de
bouw, waaronder Opstalan, worden aangeboden.
In detail PROJECT
Van Agtmaal gebruikt enkelschalige DED
elementen in Schoenmakershoek, Etten-Leur
In Etten-Leur-Noord verrijst de grote nieuwe woonwijk Schoenma-
kershoek. In het plan worden in totaal 985 nieuwbouwwoningen
gerealiseerd. De bouw van de eerste woningen in het nieuwbouw-
gebied Schoenmakershoek is gestart per 2005. Het hele gebied
zal gefaseerd worden gebouwd. Aannemersbedrijf Van Agtmaal
realiseert diverse woningen in het plan. Zo worden in cluster 25
van het project 17 woningen gebouwd, bestaande uit 1 vrijstaande
en 16 twee-onder-één-kap woningen. De woningen voldoen uitste-
kend voor mensen die hoge eisen stellen aan het wooncomfort.
Bij de ontwikkeling van de woningen staat de woonkwaliteit dan
ook voorop.
Doorstekende ribben
Een van de redenen om voor het enkelschalig DED element te kiezen is de mo-
gelijkheid om de ribben te laten doorsteken al dan niet verjongd. Naast het
gewenste overstek van het dak is de montage en aftimmering van de goot nu
een fluitje van een cent. Op de foto zijn de doorstekende en verjongde ribben
duidelijk zichtbaar.
Grotere overspanning
De tweede reden om voor het enkelschalig DED element te kiezen is het feit
dat er een grotere overspanning nodig was dan met sandwich elementen mo-
gelijk is. De drie constructieve ribben in het element zorgen voor maximale
overspanningsmogelijkheden.
Constructieve eigenschappen
De DED dakelementen onderscheiden zich dus door de bijzondere constructie-
ve kenmerken. Het realiseren van constructieve sparingen is zeer eenvoudig,
waarbij in veel gevallen zelfs geen extra raveling of onderconstructie nood-
zakelijk is. Indien gewenst zijn de sparingen zelfs vooraf aan te brengen door
Opstalan. De mogelijkheid tot het laten doorsteken (en verjongen) van de
ribben en de beschikbaarheid van een speciaal kopgeveloverstek element,
waarmee een overstek aan de kopgevel tot 450 mm mogelijk is, is zelfs uniek.
Tel daarbij de gunstige overspanningsmogelijkheden en het is duidelijk waar-
om men hier gekozen heeft voor dit Opstalan product.
Wijk van de toekomst
Kiezen voor wonen in Schoenmakershoek is kiezen voor wonen in de wijk van
de toekomst. Met een bodemwarmtewisselaar, laagtemperatuurverwarming
en warmteterugwinning uit douchewater wordt de klimaatbeheersing in deze
woningen getypeerd. De nieuwe wijk wordt van alle gemakken voorzien: een
bredeschool, een activiteitencentrum, veilige speelplekken voor de jeugd en
wonen in een 30 km-zone. Kortom, een woonwijk die alles in zich heeft.
Opstalan maakt enkelschalige DED elementen in diverse Rc-waarden. Als
isolatiemateriaal wordt Polyurethaan (DED PU), minerale wol (DED MW) of
Homatherm houtflex (DED Homatherm) gebruikt.