Interview met Nico Vandamme, Strategisch ... - Arbeid & Milieu

In het competentiecentrum duurzaam bouwen worden verschillende opleidingen
gegeven, zoals het plaatsen van zonnepanelen.
DOSSIER GROENE
WERKPLAATSEN
interview
NICO
VAN DAMME
Groene competenties voor
een groene economie?
VDAB werkt eraan!
Een groenere economie betekent groenere jobs.
Bepaalde jobs krijgen daarom een andere invulling,
sommige jobs verdwijnen en er komen nieuwe jobs
bij… . Betekent dat ook dat we andere dingen moeten
kennen en kunnen? Jazeker. De Vlaamse Dienst voor
Arbeidsbemiddeling en Beroepsopleiding (VDAB) werkt
daarom aan de competenties van de toekomst.
AM: Wat is je functie binnen de VDAB
en wat houdt die precies in?
Nico Van Damme: Mijn functie binnen
strategisch accountmanager groene economie VDAB
VDAB is strategisch accountmanager
voor de groene economie. Mijn grootste
uitdaging is de veranderende arbeidsmarkt
as gevolg van de doelstellingen van
Europa 2020 1 te implementeren in
alle dienstverleningen van VDAB. In
mensentaal komt het erop neer om de
arbeidsbemiddeling, loopbaanbegeleiding
en beroepsopleiding te vergroenen. Dit
doen we in nauwe samenwerking met
sectoren, werkgeversfederaties, onderwijs en
bedrijven.
AM: Waarom en hoe is VDAB
begonnen om speciek rond groene
competenties te werken?
Nico: Vooreerst is er de link tussen milieu,

welzijn en veiligheid & gezondheid. De
VDAB vervult sinds 2006 op het vlak van
het welzijnsbeleid en het milieubeleid een
voortrekkers- en een voorbeeldrol.
In het energiebeleid (Energie 2009-2014)
van de Vlaamse regering zijn richtbakens
aangegeven voor de beleidsvelden werk,
opleiding en onderwijs. Het Vlaams
Parlement heeft de VDAB gevraagd ook
een voortrekkersrol op te nemen op het vlak
van de ontwikkeling van opleidingen voor
‘groene’ jobs en jobs voor beroepen van de
toekomst.
Binnen het Werkgelegenheids- en
Investeringsplan (WIP) van de Vlaamse
Regering had de VDAB de opdracht
om opleidingen te organiseren rond
“groene jobs” of jobs voor “beroepen van
de toekomst”. Enkele voorbeelden van
dergelijke opleidingen zijn: het plaatsen van
zonnepanelen en zonneboilers, isoleren van
ruwbouw en daken, houtskeletbouw,...
Maar groene vaardigheden zijn ook steeds
meer een onderdeel van de bestaande
opleidingen zoals bijvoorbeeld metselaar,
bekister, automechanicien en professionele
schoonmaak. Concreet betekent dit dat
bij de opleidingen aandacht gaat naar de
combinatie van de verschillende disciplines
met milieu, veiligheid en duurzaamheid.
AM: Wat zijn Groene Jobs voor VDAB?
Nico: Het begrip ‘groene banen’ zorgt vaak
voor begripsverwarring. Vandaag bestaat er
geen eensgezindheid over de afbakening
van ‘groene tewerkstelling’. Er is eerder een
spectrum van denities, gaande van de meest
enge tot de meest ruime betekenis.
In een strikte benadering wordt een baan als
groen beschouwd wanneer de hoofdactiviteit
rechtstreeks verband houdt met het milieu,
de zogenaamde eco-industrieën. We denken
daarbij aan ecotoerisme, biologische land- en
en hybride auto’s, duurzaam bouwen
en ontwerpen, recyclage van afval- en
grondstoffen, zuivering van afvalwater, enz…
Een strikte benadering heeft als voordeel
dat ze toelaat om de sectoren in de eco‐
industrie duidelijk af te bakenen. Het
nadeel is echter dat ze geen totaalbeeld
verschaft van alle werkgelegenheidskansen.
In een ruimere opvatting worden banen
ook als groen beschouwd als ze bijdragen
“Er is nood aan een beter opgeleide beroepsbevolking,
die in staat is zich snel aan te passen aan technologische
ontwikkelingen en nieuwe vormen van werkorganisatie.”
tot het beperken van de ecologische
voetafdruk van een sector, ook al hebben de
activiteiten geen milieudoel op zichzelf.
Elk bedrijf dat ernstige inspanningen
doet om zijn activiteiten op een duurzame
manier uit te oefenen, kan hier als
voorbeeld dienen.
Een ruimere omschrijving maakt het
moeilijker om te zeggen welke banen groen
zijn en welke niet, maar stelt ons beter in
staat om een inschatting te maken van het
groeipotentieel van de economie en de
werkgelegenheid als gevolg van de overgang
naar een milieuvriendelijke economie.
Vlaanderen, en dus ook de VDAB
gebruiken de ruimere omschrijving van
Ook in de bestaande opleidingen, zoals metselaar, bekister of houtskeletbouw is er aandacht voor vergroening.
groene banen omdat dit beter aansluit bij
het arbeidsmarktbeleid.
AM: Er worden uiteenlopende zaken
verteld over de uitdaging om deze
groene vaardigheden, of competenties,
in kaart te brengen en tot op de
werkvloer te krijgen. Sommigen
spreken van een nooit geziene
uitdaging, waar anderen zeggen dat
zo’n groene competenties in wezen
niet bestaan en gewoon een lichte
wijziging inhouden voor bestaande
proelen. Waarom vindt de VDAB
het nodig om speciek in te zetten op
groene vaardigheden?
Nico: Samen met de verduurzaming van
onze economie stijgt ook de vraag naar
technische arbeidsproelen. Er is nood
aan een beter opgeleide beroepsbevolking,
die in staat is zich snel aan te passen
aan technologische ontwikkelingen en
nieuwe vormen van werkorganisatie. Het
toevoegen van duurzame accenten in
het opleidingsaanbod is een belangrijke
hefboom voor het versterken van de
vaardigheden van werknemers met het
oog op het invullen van de banen van de
toekomst.
In de eerste plaats doen er zich
veranderingen voor in producten en
processen als gevolg van de eco‐innovatie.
Aan de andere kant spelen ook de

“Attitudes op vlak van zuinig energiegebruik, bewust
omgaan met grondstoen en oog voor duurzaamheid
moeten ontwikkeld worden bij alle werknemers en bij
de arbeidsreserve (de toekomstige werknemers) maar
ook bij de werkgevers want ze zijn vereist in vrijwel alle
toekomstige jobs.”
wijzigingen in de regelgeving een grote
rol, bv. de Europese richtlijn rond gebruik
van energie en hernieuwbare bronnen,
regelgeving rond de verlaging van het E‐peil
nieuwbouwwoningen,…
In de sectoren die een sterke inhoudelijke
invloed ondervinden van het klimaatbeleid,
zoals de bouwsector (EPBD‐richtlijn), is
er een nood aan bijscholing van diverse
beroepen: van architecten tot aannemers
en onderaannemers zoals elektriciens,
isoleerders en monteurs van centrale
verwarming. Ook bij de hernieuwbare
energie is er een nijpend tekort aan technici
met specieke kennis, bv. in de windenergie.
De nodige competenties vallen echter niet
noodzakelijk samen met hoge kwalicaties.
De groene economie zal banen creëren
voor laaggeschoolden en hooggeschoolden.
Het aandeel van de laaggeschoolde arbeid
is in sommige sectoren zelfs groter dan
gemiddeld en de competenties zijn ook
vaak ‘generiek’ van inslag. Groene generieke
competenties zoals attitudes op vlak van
zuinig energiegebruik, bewust omgaan met
grondstoffen en oog voor duurzaamheid
moeten ontwikkeld worden bij alle
werknemers en bij de arbeidsreserve (de
toekomstige werknemers) maar ook bij de
werkgevers want ze zijn vereist in vrijwel alle
toekomstige jobs.
Een transitie naar een duurzame economie
heeft veeleer behoefte aan bijsturing en
aanpassing van bestaande vaardigheden
dan wel aan de ontwikkeling van nieuwe
competenties. Voor de VDAB is het
evenwicht tussen de generieke groene
competenties en vergroende, aangepaste
technische competenties belangrijker voor
DOSSIER GROENE
WERKPLAATSEN
dan enkel in te zoomen op gespecialiseerde
groene competenties. Het onderscheid
tussen een groen en een gewoon beroep
is bovendien moeilijk te maken en is niet
altijd zinvol.
AM: De opleidingen voor de sector
Bouw zijn reeds voor een groot deel
voltooid. Het competentiecentrum in
Hamme speelt daar een cruciale rol
in. Wat zijn jullie eerste bevindingen?
Nico: Door de grote en directe impact van
de vergroening op het opleidingsaanbod
voor de bouwsector, heeft de VDAB hieraan
prioritair aandacht gegeven.
In overleg met de bouwsector en de sociale
partners van de bouwsector beslisten we tot
een gezamenlijke aanpak te komen voor de
ontwikkeling van opleidingen die inspelen
op de ‘verduurzaming’ binnen
interview
de bouwsector.
Naast een algemeen plan van aanpak,
opende de VDAB in Hamme zijn
eerste competentiecentrum ‘Duurzaam
Bouwen’ . In samenwerking met andere
opleidingsverstrekkers en industriële
partners ontwikkelt de VDAB er nieuwe
opleidingen. Ze organiseert er bijvoorbeeld
de opleidingen ‘plaatser van zonnepanelen’’,
‘energiesnoeier’ en ‘isoleerder ruwbouw/
dak’. Maar ook in de bestaande
opleidingen, zoals metselaar, bekister en
houtskeletbouwer, besteedt de VDAB
aandacht aan groene vaardigheden.
AM: Hoe worden andere sectoren
buiten de bouwsector worden nog
aangepakt in de toekomst?
Nico: Op iets langere termijn (2011-2014)
werkt de VDAB aan een integrale strategie
(zie kader) rond de verduurzaming van
de competenties van de werknemers en
werkzoekenden. De langetermijnstrategie
richt zich op de uitbouw van de
duurzaamheidstrends binnen alle sectoren.
Interview:
Jorre Van Damme, Coördinator A&M
Thijs Calu, Educatief medewerker A&M
“Een transitie naar een duurzame economie
heeft veeleer behoefte aan bijsturing en aanpassing
van bestaande vaardigheden dan wel aan de
ontwikkeling van nieuwe competenties.”
De
pijlers van de “groene” VDAB strategie:
Het vervullen een voortrekkersrol op het vlak van duurzaamheid
Focus op alle VDAB doelgroepen
Gericht op de knelpuntberoepen
De integratie van duurzame generieke competenties en van sector-
en beroepsspecieke “groene” competenties
Samenwerking met derden in Groene partnerschappen
Zichtbaar maken van ‘groene’ competenties in de vacatures