Samenvatting Financieel Recht 2010-2011 Diether ... - Juniversal

1. Het Bankstatuut
1.1 Statuut en toezicht op kredietinstellingen
1.1.1 Waarom regulering van banken?
De regulering van banken wordt verantwoord door de specificiteit van hun werkzaamheden en hun
plaats in de economie van een land.
Banken oefenen een intermediatiefunctie uit in de economie: zij kanaliseren het aanbod van kapitaal
onder de vorm van spaargelden naar kredietverlening aan ondernemingen , de overheid en
particulieren.
De intermediatiemarge is het verschil tussen de ontvangen rente op kredieten en de uitgekeerde
intresten op de spaargelden.
De werkzaamheid van banken houdt ook een liquiditeitsrisico in: banken transformeren
hoofdzakelijk korte termijn-tegoeden in kredieten op korte, middellange en lange termijn. Dit
verklaart waarom banken bijzonder gevoelig zijn voor het vertrouwen van de spaarders.
Een tweede motief voor specifieke regulering van banken ligt vervat in de bijzondere functie van
banken in de economie: hun transformatie- en intermediatiefunctie maakt dat banken een centrale
plaats nemen in de financiering van de economische activiteiten van ondernemingen en van de
overheid.
1.1.2 Historiek
De wetgeving betreffende het juridisch statuut van en het toezicht op banken vindt zijn oorsprong in
de economische recessie van de jaren ’30 die oversloeg op verschillende banken en een
veralgemeende vertrouwenscrisis dreigde te veroorzaken. Er waren heel wat faillissementen in de
banksector.
In politieke kringen werd de bankcrisis toegeschreven aan het zogeheten gemengde banksysteem:
naast klassieke kredietactiviteiten hadden banken ook in grote mate geïnvesteerd in risicokapitaal
van ondernemingen. Dit creëerde een domino-effect: het faillissement van de ondernemingen bracht
het faillissement van de banken veelal met zich mee, vooral omdat de banken gunstmaatregelen
toekenden aan de bedrijven waarin zij participaties hadden zodat zij hun eigen belang
verwaarloosden.

Door een KB in 1934 werden banken verplicht hun kapitaalparticipaties in niet-financiële
ondernemingen af te stoten. Zo ontstonden enerzijds de zuiver commerciële banken en anderzijds de
holdings. Enkel de holdings mogen participaties in het ondernemingsleven hebben.
Het KB van 1935 werkte een algemeen bankstatuut uit, dat de banken eveneens onder het toezicht
plaatste van de Bankcommissie. (nu: CBFA). Voor banken gaat men specifieke vereisten opstellen
voor de bestuurders. Dit KB gaf ook aanleiding tot de effectenreglementering dat aan
ondernemingen die hun aandelen uitgeven openbaarheid oplegt (prospectus).
De vraag kan echter wel gesteld worden of dit echt wel de oplossing was, andere landen, zoals
Duitsland, die de crisis ook meemaakten hebben deze maatregel namelijk niet doorgevoerd.
Branchevervaging
In de jaren ’60 en ’70 vindt een sterkere functionele toenadering plaats tussen de spaarkassen en de
banken. Spaarkassen begeven zich eveneens op de markt van de commerciële kredietverlening,
terwijl de banken zich sterker beginnen toeleggen op lange termijn kredietverlening. Het probleem
lag hem echter dat beide een ander statuut kenden; de spaarkassen kenden immers een minder
strenge controle door het Centraal Bureau voor de Kleine Spaarder (CBKS).
De Mammoetwet van 1975 verruimt het toegelaten activiteitenveld van de spaarkassen, en plaatst
ze voortaan ook onder het toezicht van de Bankcommissie.
De jaren ’70 en ’80 zien eveneens een sterkere branchevervaging tussen de privé-banken en de
openbare kredietinstellingen (OKI’s). OKI’s zijn opgericht door de Staat met een belangrijke
participatie van de Staat om een bepaald gat in de markt te vullen waar banken en spaarkassen geen
zin in hadden (vb. beheren van geld van gemeenten en hypothecair krediet). Bestuurders van OKI’s
werden echter politiek benoemd en OKI’s stonden niet onder de controle van de Bankcommissie,
maar onder de controle van het Ministerie van Financiën.
Uiteindelijk zal het een en ander leiden tot een volledige fusie van de juridische bestellen in één
enkel stelsel van “kredietinstellingen” in de Wet van 1993.
Desintermediatie
Sinds het begin van de jaren ’80 neemt men een belangrijke trend waar ondernemingen en spaarders
geneigd zijn om meer rechtstreeks naar de kapitaalmarkt te stappen ter voldoening van hun
financieringsbehoeften, eerder dan kredietlijnen aan te houden bij de banken.
Deze evolutie doet het belang van de klassieke intermediatiefunctie van de banken afnemen ten
voordele van andere vormen van dienstverlening, toegespitst op de begeleiding van ondernemingen
op de kapitaalmarkt, die vooral oog hebben voor obligaties en commercial papers.
Spaarders gaan beleggen in aandelen of door een beleggingsfonds, de bank zal hier een adviserende
rol spelen.

Despecialisatie
Er is een evolutie van de bank- en verzekeringsondernemingen die geëvolueerd zijn van op zichzelf
staande, gespecialiseerde banken of verzekeraars, naar geïntegreerde financiële dienstengroepen,
waar binnen dezelfde groep een ruim gamma aan financiële diensten wordt aangeboden.
Vooralsnog dienen de bank- en verzekeringsdiensten vanuit onderscheiden juridische entiteiten
worden aangeboden. Maar hoe lang nog vooraleer deze scheiding wordt opgeheven? Er zijn namelijk
nu al veel gelijkenissen qua reglementering, zoals op het vlak van de organisatie en het bestuur.
Met de toenemende complexiteit van de verrichtingen en structuren worden ook bijkomende
vereisten gesteld aan het toezicht. Deze toegenomen toezichtlasten worden vertaald in een hogere
kostprijs: deze kan gedrukt worden onder meer door meer synergie met andere toezichthouders te
bevorderen, vooral zo de fundamentele doelstellingen van het toezicht overeenstemming vertonen.
In 200-2002 werden de verzekeraars geconfronteerd met aanzienlijke verliezen; het politieke klimaat
was dus gunstig om de hervorming van het verzekeringstoezicht op de agenda te plaatsen.
Verschillende landen in Europa voerden een hervorming het toezicht door beperkt tot een
hervorming van de institutionele omkadering van het toezicht, zonder een wezenlijke ingreep in de
voorschriften van het toezicht.
Vanaf 2004 heet de Bankcommissie de CBFA, na de samenvoeging van de banken met de
verzekeringdiensten. De CBFA oefent een geïntegreerd prudentieel toezicht uit: de CBFA controleert
of de instellingen een voorzichtig beleid voeren.
De wet van 2 juli 2010 heeft het toezicht op de financiële stabiliteit en het systemisch toezicht
(achtergrond van crisissen onderzoeken) verstrekt door een gezamenlijk comité NBB en CBFA te
belasten met het toezicht op de grootste financiële instellingen. De overdracht van het bank- en
verzekeringstoezicht aan de NBB wordt in het vooruitzicht gesteld.
→ Twin peaks.
Internationalisering
Sinds de jaren ’70 opereert de bankwereld eveneens in een toenemende internationale omgeving,
aanvankelijk voornamelijk op het vlak van de grote kredieten aan belangrijke ondernemingen, later
ook op het vlak van dienstverlening rond de kapitaalmarkten.
Op internationaal niveau werd daarom het Baselcomité voor het Banktoezicht opgericht, dat zich
boog over de problemen van toezicht op internationale bankgroepen.
Basel II heeft vooral de evaluatie van de onderscheiden risico’s tot voorwerp.
Basel III voert een verhoging en versterking in van de kapitaalvereisten.
De Baselakkoorden stellen vooral specifieke vereisten m.b.t. het eigen vermogen, volgens Basel II
moet er 8% Eigen Vermogen zijn, waarvan minstens 2% beschermd. Volgens Basel III moet er 7%
beschermd Eigen Vermogen zijn.

Op internationaal vlak wordt de liberalisering van de bancaire dienstverlening geregeld door het
GATS.
Door de uitvaardiging van de Tweede Bankrichtlijn in 1989 (vervangen in 2006) beschikken
kredietinstellingen in de EU thans over een Europees paspoort: kredietinstellingen met vergunning in
een bepaalde lidstaat kunnen hun werkzaamheden uitoefenen in andere lidstaten zonder nieuwe
vergunning te moeten verkrijgen. Het bedrijfseconomische toezicht wordt uitgeoefend door de
overheid in het land van de hoofdvestiging van de kredietinstelling (home country rule).
Naar aanleiding van de omzetting van de Tweede Bankrichtlijn in Belgisch recht, heeft de wetgever
het KB nr.185 herschreven dat resulteerde in de Bankwet van 1993. In 2007 werd deze aangepast
om gevolg te geven aan verschillende Europese richtlijnen, zoals de CRD-Richtlijn, op grond waarvan
Basel II in de Belgische rechtsorde wordt omgezet.
1.1.3 Statuut van en toezicht op kredietinstellingen: de Bankwet
De Bankwet bevat thans het juridisch kader dat de rechten en verplichtingen van kredietinstellingen
en het administratieve toezicht op hun financiële, boekhoudkundige en organisatorische
verplichtingen omvat. Men spreekt terzake van prudentieel toezicht, omdat het de voorzichtige
bedrijfsvoering van kredietinstellingen nastreeft.
Regeling van de markttoegang: vergunningsvereiste
Art.1 Bankwet: Een kredietinstelling is een Belgische of buitenlandse onderneming, waarvan de
werkzaamheid bestaat in het van het publiek in ontvangst nemen van gelddeposito’s of van andere
terugbetaalbare gelden EN het verlenen van kredieten voor eigen rekening.
Ook de uitgifte van betaalinstrumenten in de vorm van elektronisch geld valt onder de definitie van
een kredietinstelling.
Om als kredietinstelling te worden beschouwd, is vereist dat beide werkzaamheden (depositoontvangst
en kredietverlening) cumulatief worden gevoerd.
Art.15-22 Bankwet: Voorwaarden om een vergunning te verkrijgen:
• Rechtsvorm: Handelsvennootschap die geen EBVBA is.
• Aanvangskapitaal.
• Geschiktheid van aandeelhouders (vanaf 5 %): men verwacht engagement, geen louter
“money in the pocket”.
• Geschiktheid van de leidinggevende personen: Tenminste 2 personen (4-ogen principe) die
de nodige professionele betrouwbaarheid en passende ervaring hebben (fit and proper).
• Organisatie: instelling van een auditcomité.
• Hoofdkantoor in België.
• Depositogarantiesysteem

Werkingsvoorwaarden van de kredietinstellingen
1) Eigen vermogen
Art.23, §1 Bankwet: Het eigen vermogen mag nooit dalen beneden het minimumkapitaal van €
6.200.000.
Art.43, §1 Bankwet:De CBFA kan financiële ratio’s opleggen ter waarborg van de solvabiliteit en de
liquiditeit van de kredietinstellingen.
Risk asset ratio: De verhouding van het eigen vermogen tot het gewogen risicovolume moet ten
minste 8/100 bedragen.
→ Opvangen kredietrisico.
2) De Basel II kapitaalregeling
Op grond van Basel II zal de kredietinstelling verplicht zijn een bepaalde hoeveelheid eigen vermogen
moeten aanhouden in verhouding tot het risico van hun activiteit.
Pijler 1: Meting van het risico in enerzijds de vermogensbestanddelen (kredietrisico) en anderzijds de
operaties (operationeel risico).
Het kredietrisico kan geschieden a.d.h.v. 3 methodes:
• Standardised Approach: Forfaitaire berekening van de risico’s uit de onderscheiden
balansposten (veel Eigen Vermogen aanhouden via deze methode). Hier wordt meestal een
beroep gedaan op CRA’s (Credit Range Agencies).
• F-IRB: Gebruik maken van externe parameters.
• A-IRB: Gebruik maken van interne methodes (vereist weinig Eigen Vermogen). Wel controle
door CBFA.
Het operationeel risico wordt hetzij forfaitair bepaald, hetzij op grond van een beoordeling door de
instelling. Operationele risico’s zijn risico’s verbonden aan niet voorzienbare zaken zoals
natuurrampen of het springen van de informatica.
Pijler 2: Inschatten van andere risico’s zoals juridische risico’s en liquiditeitsrisico’s en leidt tot de
beoordeling van het economische kapitaal, zijnde het eigen vermogen vereist om de risico’s van het
bedrijf op te vangen. Het is een evaluatie van de onderneming zelf, zo nodig gecorrigeerd door de
toezichthouder.
Pijler 3: Publiek informeren risicopositie.

3) Participaties in andere ondernemingen
1935: Principieel verbod voor banken om deelnemingen aan te houden in het kapitaal van andere
ondernemingen.
1980: Toenemende concurrentiedruk verhoogt de druk tot grotere diversificatie van
bankwerkzaamheden, onder meer op het vlak van het verwerven van en voor eigen rekening
handelen in aandelen en andere effecten.
1993: Aandelenbezit door kredietinstellingen beperkt toegelaten.
Art.32 Bankwet:
• Aandelenbezit onbeperkt in de tijd en omvang:
o Deelnemingen in financiële instellingen en gepersonifieerde departementen of
diensten (zoals dochtervennootschappen.
o Bezit van aandelen binnen de handelsportefeuille, verworven met de bedoeling ze de
koop aan te bieden (effecten in trading book).
• Onbeperkt in omvang, beperkt in de tijd:
o Aandelen in één of meer verenigingen in deelneming, opgericht in het kader van een
vaste overname bij een openbare uitgifte zijn beperkt tot 1 jaar (kapitaalverhoging).
o Aandelen ter indekking van dubieuze vorderingen zijn beperkt tot 2 jaar.
• Beperking in functie van eigen vermogen.
o Per post: maximum 15% van het Eigen Vermogen.
o Globaal: Maximum 45% van het Eigen Vermogen.
4) Toezicht op bankfusies
1935: Invoeren van een toezicht om een sterke, oligopolistische concentratie in de financiële sector
tegen te gaan en zo een effectieve mededinging in de sector te handhaven.
Art.30 Bankwet: De CBFA voert een voorafgaand prudentieel toezicht uit op elke fusie tussen
kredietinstellingen of tussen een kredietinstelling en een andere financiële instelling.
Het mededingingstoezicht wordt uitgeoefend door de Raad voor de Mededinging. Vroeger lag het
toezicht helemaal bij de CBFA.

Organisatie van de onderneming van de kredietinstelling
Het vroegere stelsel van onverenigbaarheden werd omgevormd tot een toelatingsregime: effectieve
bestuurders mogen geen effectieve mandaten in andere vennootschappen opnemen, andere dan
kredietinstellingen of eigen patrimoniumvennootschappen. Niet effectieve bestuurders mogen geen
mandaten opnemen in dochtervennootschappen van de kredietinstelling.
Art.28 Bankwet: Kredieten aan bestuurders verlenen mag indien dit tegen de marktvoorwaarden
gebeurt.
De noodzaak om de beoordelingsvrijheid van het management te waarborgen tegenover externe
belangen, heeft de wetgever aangezet een dualistische bestuursstructuur in te voeren (raad van
bestuur + directiecomité).
De autonomie van de bankfunctie
Het gevaar bestond dat de kredietverlening zou geschieden in functie van het belang van bepaalde
groepen en niet in het belang van de bank.
De autonomie van de bankfunctie houdt in dat de bankactiviteit in het algemeen belang, zoveel
mogelijk op autonome wijze en los van externe belangen, moet worden gevoerd.
Bankautonomie in de wet:
• Participatieverbod (dat ondertussen al versoepeld is).
• Onverenigbaarheden voor bestuurders.
De drie generaties Bankprotocollen heeft de bankautonomie beter willen regelen:
• Splitsing van het bestuur (dualistische structuur), waarbij de raad van bestuur belast is met
de vaststelling van het algemeen beleid en de handelingen die het vennootschapsrecht haar
opdraagt
• Beperking van de rol van de aandeelhouders.
Internal governance
→ Omzendbrief van de CBFA met 10 hoofdpunten die door de kredietinstellingen moeten nageleefd
worden.
Er geldt een comply and explain techniek: De kredietinstelling past de regels toe of legt uit waarom
ze de desbetreffende regel niet toepast.
Gelet op de uiteenlopende omvang van krediet- en beleggingsinstellingen wordt gewerkt met een
proportionaliteitsbeginsel op grond waarvan de toepassingen rekening kunnen houden met de
omvang van de onderneming.

Organisatie van het toezicht
1) Administratief toezicht door de CBFA
Het beslissingsorgaan van de CBFA is het Directiecomité dat ook bestaat uit een paar leden van de
NBB.
Op de algemene werking van het Directiecomité wordt toezicht uitgeoefend door een Raad van
Toezicht.
De Raad van Toezicht oordeelt over beleidslijnen, de jaarrekening, het budget en het jaarverslag; zij
neemt geen kennis van individuele dossiers. Ze brengt jaarlijks verslag uit over haar werkzaamheden.
De instelling heeft budgettaire autonomie (geen controle van het Rekenhof).
Het toezicht is van algemene aard: de CBFA houdt toezicht op de algemene financiële toestand van
de kredietinstelling, haar solvabiliteit en de door haar genomen risico’s, etc.
Art.49 Bankwet: Het prudentiële toezicht heeft niet enkel betrekking op de situatie van de
individuele kredietinstelling, maar wordt tevens op geconsolideerde basis uitgeoefend: de
organisatie en de financiële toestand van de kredietinstelling en verbonden ondernemingen en
dochtervennootschappen worden als een geheel in aanschouw genomen.
De CBFA neemt geen kennis van individuele bankverrichtingen.
De CBFA is echter geen fiscale overheid: zij is niet belast met de opsporing van fiscale fraude. De
CBFA laat haar in principe niet in met de fiscale verplichtingen van het cliënteel van
kredietinstellingen.
Op dit principe bestaat echter één belangrijke uitzondering: de CBFA is gehouden om gebruik te
maken van haar interventiebevoegdheden onder de Bankwet indien zij kennis krijgt van een
bijzonder mechanisme ingesteld door een kredietinstelling, dat tot doel of tot gevolg heeft dat
belasting door derden wordt ontdoken, ook a l houdt zulk bijzonder mechanisme geen
medeplichtigheid in van de kredietinstelling met deze ontduiking.
Wanneer het bijzonder mechanisme tevens de medeplichtigheid inhoudt van de kredietinstelling aan
de belastingontduiking door de klant, moet de CBFA hiervan aangifte doen bij het gerecht.
Art.44 Bankwet: Teneinde het toezicht mogelijk te maken, weegt op de kredietinstelling een ruime
informatieplicht.
De CBFA beschikt voor de uitoefening van het toezicht over een aantal inspecteurs en erkende
commissarissen.

2) Toezicht door de erkende commissarissen
Art.50 Bankwet: De CBFA doet een beroep op erkende commissarissen die hun taak uitoefenen
onder eigen en uitsluitende verantwoordelijkheid.
3) Interventiemaatregelen van de CBFA
Art.57 Bankwet: Indien de CBFA in het kader van het eigen toezicht of van het revisorale toezicht
bepaalde onregelmatigheden ontdekt, maant zij de kredietinstelling aan om binnen een bepaalde
termijn de nodige maatregelen te nemen om hieraan een einde te stellen. Indien daaraan geen
gevolg wordt gegeven beschikt de CBFA over een reeks dwingende interventiemaatregelen:
• Aanstellingen van een speciaal commissaris.
• Volledige of gedeeltelijke schorsing van bepaalde activiteiten.
• Vervanging van bestuurders of aanstelling van voorlopige bewindvoerders.
• Intrekking van de vergunning.
Art.57bis Bankwet: Crisismaatregel.
Recente ontwikkelingen
De financiële crisis van 2007-2009 heeft het landschap grondig gewijzigd. De grote bankengroepen
zijn in moeilijkheden geraakt enerzijds door een liquiditeitscrisis, die heeft geleid tot het opdrogen
van de interbankenmarkt. Deze was op haar beurt toe te schrijven aan een vertrouwenscrisis die
grotendeels het gevolg was van het feit dat de banken massaal hadden geïnvesteerd in
schuldeffecten, en die gesteund waren op hypotheekleningen op de Amerikaanse markt. Nu deze
leningen massaal in wanbetaling waren geraakt, heeft dit aanleiding gegeven tot grote moeilijkheden
bij verschillende Europese bankgroepen.
De staat is moeten tussenkomen om de wanbetaling van deze banken te voorkomen. I.t.t. Europa
heeft de VS de banken laten failliet gaan.
Het bank-verzekeringsmodel werd verlaten: mede op aandringen van de Europese
mededingingsautoriteit zijn de groepen veelal verplicht geworden hun verzekeringsactiviteit af te
stoten. De mededingingsautoriteiten deden zeer moeilijk over de verleende staatssteun
(concurrentievervalsing), dus stelde zij bepaalde garanties.
Het geïntegreerde banktoezicht heeft ook aan belangstelling ingeboet. Het prudentieel toezicht werd
overgedragen naar de centrale banken (België: NBB).
De voormalige CBFA zal blijven bestaan, maar met een opdracht beperkt tot de effectenverrichtigen,
het toezicht op de instellingen voor collectieve beleggingen en de markten. Een nieuwe opdracht van
consumentenbescherming inzake financiële diensten zal worden toegevoegd.

1.1.4 Depositobescherming
Algemeen
→ Bij faillissement van een bank kan de spaarder een deel van zijn geld recupereren.
Spil van het beschermingsstelsel is een Protocol, dat de modaliteiten van tussenkomst van de
beschermingsregeling, de financiering en het beheer van het stelsel regelt. Het Protocol wordt
ondertekend tussen enerzijds de deelnemende financiële instellen, en anderzijds het organisme
belast met het beheer van het beschermingstelsel: FIF (Beschermingsfonds voor deposito’s en
financiële instrumenten).
De bescherming mag echter niet te groot zijn, anders kan dit leiden tot misbruik van het stelsel:
zowel spaarders als kredietinstellingen kunnen geneigd zijn grotere en onverantwoorde risico’s te
nemen met het oog op grotere winsten, in de wetenschap dat bij mislukking de kost van de
insolventie op de gemeenschap wordt verhaald (moral hazard).
De beschermingsregeling kent twee vormen van interventie:
• Preventief: De beslissing tot preventief optreden is discretionair.
• Na insolventie: Dwingende tegemoetkoming; de spaarders beschikken over een subjectief
recht op vergoeding.
Het subjectief recht vloeit echter uit een reglement dat niet is gepubliceerd in het BS, men kan dus
een vraag stellen i.v.m. de juridische waarde ervan.
Modaliteiten van de tegemoetkoming na deficiëntie
1) Gevallen waarin de tegemoetkoming plaatsvindt
De deficiëntie van een kredietinstelling of beleggingsonderneming blijkt uit:
• Rechterlijke procedure.
• Beslissing CBFA.
2) Door de regeling gedekte tegoeden
De door de regeling gedekte tegoeden:
• Bescherming van deposito’s en gelijkgestelde vorderingen.
• Bescherming van financiële instrumenten.
• Tak 21 verzekeringen (niet verplicht).

Deposito’s zijn alle tegoeden die blijken uit een creditsaldo op een rekening tussen de
kredietinstelling en de klant, opvraagbaar op zicht, op termijn of mits opzegging. Het saldo van een
voorafbetaalde elektronische betaalkaart, uitgegeven door een kredietinstelling, wordt met een
deposito gelijkgesteld.
Gelijkgestelde vorderingen: kasbons, obligaties en andere bancaire schuldvorderingsbewijzen
uitgegeven door een kredietinstelling.
Enkel de tegoeden uitgedrukt in euro of in één van de valuta van de EU-lidstaten (met inbegrip van
Noorse en Ijslandse kroon) komen in aanmerking voor tegemoetkoming.
Toonderstukken zijn alleen gedekt indien ze aan de financiële instelling in open bewaargeving zijn
gegeven.
Financiële instrumenten: Aandelen, obligaties, schuldbewijzen uitgegeven door een andere
kredietinstelling, indien zij door de kredietinstelling voor rekening van de klant worden bijgehouden.
Wanneer deze financiële instrumenten voldoende geïndividualiseerd zijn, beschikt de klant in
principe over een zakelijk revindicatierecht tegenover de deficiënte kredietinstelling of
beleggingsonderneming.
Zijn deze instrumenten niet meer in het bezit van de financiële instellingen, of bij ontstentenis van
individualisering, zal de klant slechts over een persoonlijk vervangend vorderingsrecht beschikken
ten belope van de waarde van de bedoelde instrumenten.
De beschermingsregeling voor financiële instrumenten dekt eveneens de aan een kredietinstelling of
beursvennootschap toevertrouwde gelden bestemd voor de aanschaf van financiële instrumenten,
dan wel gelden voorkomend uit de verkoop van zulke financiële instrumenten. Hier geldt geen limiet
t.a.v. de valuta.
Belegginsondernemingen met vergunning als vermogensbeheerder mogen in principe geen gelden of
waarden ontvangen van hun klanten. Wanneer de vermogensbeheerder dit verbod heeft miskend,
en de beleggers te goeder trouw waren, zullen zij aanspraak kunnen maken op tegemoetkoming.
3) Begunstigden van de tegemoetkoming en uitsluitingen
Sociale dimensie van de beschermingsregeling: de regeling beoogt voornamelijk de bescherming van
de kleine spaarder of belegger. Daarom wordt de tegemoetkoming ontzegd aan:
• Grote ondernemingen.
• Overheidsinstellingen.
Personen die worden geacht de risico’s zelf te kunnen inschatten worden ook van het
toepassingsgebied uitgesloten.
Om moral hazard tegen te gaan zijn personen die bij de werking van de deficiënte kredietinstellingen
waren betrokken ook uitgesloten.

4) Omvang van de tegemoetkoming
Depositobescherming: € 100.000 per deponent (niet per rekening).
Financiële instrumenten: € 20.000.
De cliënten beschikken over een subjectief recht tegen het FIF voor de uitbetaling van hun
tegemoetkoming.
Het officieel reglement is gepubliceerd in het BS, maar de later mededeling niet!
5) Voorwaarden en gevolgen van betaling door het FIF
Betaling door het FIF heeft, op grond van de wet de subrogatie in de rechten van de cliënt tegenover
de kredietinstelling of beleggingsonderneming tot gevolg.
6) Financiering van de beschermingsregeling
De financiering wordt gesplitst over 2 fondsen:
• Bestaand Beschermingfonds: Tot € 50.000.
• Bijzonder Beschermingsfonds: Volgende schijf van € 50.000 en levensverzekeringen.
Grensoverschrijdende aspecten van de beschermingsregeling
Kredietinstellingen of beleggingsondernemingen met vergunning in een andere lidstaat, die in België
werkzaam zijn via een bijkantoor of onder het stelsel van vrije dienstverlening, moeten niet bij de
Belgische beschermingsregeling aansluiten, maar kunnen volstaan met deze in het herkomstland.

2.1 Inleiding
2. Bankrekeningen
Zodra een bank en haar cliënt overeenkomen dat hun wederzijdse verrichtingen zullen worden
uitgevoerd door een inschrijving op rekening, ontstaat tussen hen een overeenkomst van
bankrekening. Dit laat toe op ieder tijdstip de credit- of debetpositie van de partijen te kennen.
Dergelijke overeenkomsten worden intuitu personae gesloten, zodat de bank in principe niet
verplicht is een overeenkomst van bankrekening met elke aanvrager te sluiten, of het zij dan met een
handelaar, omdat deze wettelijk ertoe gehouden is een bankrekening te hebben.
Basisbankdiensten: voor personen waarvoor banken niet snel geneigd zijn een rekening te openen
(steuntrekkenden, asielzoekers, etc.).
Elke echtegenoot mag zonder instemming van de andere echtgenoot een rekening openen of een
brandkast huren. De bank moet de andere echtgenoot hiervan wel in kennis stellen.
Doorgaans wordt de overeenkomst van bankrekening beheerst door een bankreglement. De
clausules worden eenzijdig opgesteld door de kredietinstelling (verschil met Nederland en Duitsland
die één bankreglement hebben voor alle banken).
Algemeen wordt aangenomen dat de algemene handelsvoorwaarden de klant verbinden mits hij ze
uitdrukkelijk of impliciet heeft aanvaard.
Wanneer de cliënt handelaar is, wordt aangenomen dat hij zonder meer door het reglement
gebonden is.
Voor de niet-handelaar moet de bank desgevallend bewijzen dat de cliënt kennis heeft gekregen van
het reglement.
Wat de eventuele onrechtmatige bedingen betreft moet gekeken worden naar de WMPC.
Een bankgeheim bestaat niet. Wel kan de bank contractueel aansprakelijk gesteld worden tegenover
de cliënt wanneer zij aan een derde inlichtingen meedeelt over de verrichtingen van de cliënt of over
inlichtingen die door de cliënt werden toevertrouwd (discretieplicht).
De fiscus kan niet zomaar gegevens van een bankrekening opvragen, hij kan dit enkel indien er
ernstige vermoedens zijn.
De risicofactor verbonden aan gelden gedeponeerd op een zichtrekening speelt slechts een zeer
beperkte rol:
• Strikte controle door CBFA.
• Depositogarantiestelsel.

2.2 Depositorekening
Algemeen
Bij een depositorekening wordt het bedrag van iedere vordering of schuld geboekt in de vorm van
posten.
Een depositorekening is geen bewaargeving, vermits de bank gebruik mag maken van de op de
rekening geboekte fondsen.
De depositorekening is evenmin een verbruikslening, een bank doet namelijk meer dan het geld
teruggeven (mogelijkheid geld af te halen, overschrijvingen doen, etc.).
De recente rechtsleer legt evenwel de nadruk op het sui generis karakter van de overeenkomst.
Cassatie 16 september 1993: Het compensatieverbod in geval van bewaargeving is niet van
toepassing op de zichtovereenkomst bij een bank. Het HvB Brussel had namelijk die overeenkomst
gekwalificeerd als een contract van bewaargeving. Belang: bij bewaargeving mag men de exceptie
van schuldvergelijk niet opwerpen, dit is net wat de bank deed.
Een aantal kredietinstellingen hadden een paar jaar geleden gedeeltelijk afstand gedaan van hun
contractuele vrijheid om al dan niet juridische betrekkingen met een persoon aan te knopen door de
ondertekening van het charter inzake een basisbankdienst.
→ Onsuccesvol vermits heel wat banken dit niet hadden ondertekend.
Daarom: Wet 24 maart 2003 tot instelling van een basisbankdienst: Elke consument kan een
zichtrekening openen (zonder dat daar een krediet aan gekoppeld is) en gebruik maken van
bankdiensten (overschrijvingen, stortingen, uittreksels,…). De prijs van deze bankdienst mag niet
meer bedragen dan € 13,60 (geïndexeerd).
De boeking in rekening geeft aanleiding tot het toepassen van een rente in overeenstemming met de
overeenkomst gesloten tussen de bank en de cliënt.
De rente gaat in op de zogenaamde valutadatum. Tot de Wet van 10 juli 1997 brachten de stortingen
interesten op vanaf de bankwerkdag die volgde op de dag van de storting, en hielden geldafhalingen
op rente te leveren één bankwerkdag voor deze afhaling (D+1/D-1 systeem).
→ Individueel klein verschil, maar globaal veel winst voor bank zelf.
In Duitsland werd dit strijdig bevonden met de goede trouw.
In Frankrijk werd dergelijke valutaclausule nietig verklaard wegens gebrek aan oorzaak.
Wet 10 juli 1997:
• Definitie van valutadatum en boekingsdatum.
• Overschrijving binnen eenzelfde kredietinstelling: geen valutadatum.
• Overschrijving tussen twee verschillende kredietinstellingen: maximum één bankwerkdag.

Bij iedere periodieke afsluiting van de rekening wordt de rente gekapitaliseerd (geen verbod op
anatocisme). Inzake bankverrichtingen wordt deze gewoonte contra legem aangenomen.
De bankrekening wordt definitief afgesloten bij de dood, onbekwaamheid, faillissement of verzoek
tot gerechtelijke reorganisatie van één der partijen.
→ Intuitu personae karakter.
Een definitieve afsluiting is er ook na het verstrijken van een desgevallend bedongen termijn of na
opzegging.
Een zichtrekening kan kosteloos opgezegd worden.
Wijziging van bank mag maximum 8 werkdagen duren.
Soorten depositorekeningen
Meervoudige rekeningen op naam van één persoon: Eenzelfde persoon opent meerdere
rekeningen. Elke dergelijke rekening heeft in principe een zelfstandig juridisch bestaan.
→ Banken reageren vaak met een clausule van “Eenheid van rekening”: Bank heeft het recht al die
rekeningen als een geheel te zien, waarbij krediet- en debetsaldi elkaar compenseren.
Uitzonderingen op de clausule (derdenrekeningen):
• Notarissen.
• Advocaten.
• Vastgoedmakelaars.
De rente op derdenrekeningen van advocaten gaat naar de OVB.
Meervoudige rekeningen geopend op naam van verschillende personen: Toestemming van allen
vereist om wijzigingen aan de rekening aan te brengen.
Gezamenlijke rekening (compte joint): Op naam van 2 of meer rekeninghouders die elk hoofdelijke
aansprakelijkheid dragen t.o.v. de bank.

2.3 Rekening-courant
De rekening-courant is een overeenkomst waarbij twee of meer personen overeenkomen dat de
wederzijdse schulden en schuldvorderingen, die uit hun verrichtingen ontstaan, in een rekening
zullen worden geboekt, teneinde daarvan een massa samen te stellen en de vereffening ervan op te
schorten tot de afsluiting van de rekening. De globale compensatie die bij de afsluiting plaatsvindt,
zal een saldo doen ontstaan ten gunste van één der partijen.
De rekening-courant is niet wettelijk geregeld, nochtans bestaat ze al sinds de Middeleeuwen in
Italië.
Schuldvorderingen die in een rekening-courant worden opgenomen, noemt men remises. De twee
partijen die in het raam van de rekening-courant optreden noemt men de correspondenten.
Enerzijds is er de remittent, die als leverancier van de prestatie en als schuldeiser het bedrag van zijn
schuldvordering op zijn credit boekt, en anderzijds de ontvanger, die als begunstigde van de
prestatie schuldenaar wordt en aldus hetzelfde bedrag op zijn debet boekt.
Elk der correspondenten moet schuldeiser en schuldenaar worden tijdens de werking van de
overeenkomst, zodat de schulden en schuldvorderingen vervlecht worden.
Volgens heel wat auteurs bezit de rekening-courant een novatoir karakter. Evenwel moet men
eerder spreken van een quasi-novatie. Immers, de in rekening gebrachte schulden en
schuldvorderingen worden niet vervangen door nieuwe schulden en schuldvorderingen, maar enkel
door credit- en debetposten.
De regel van algemene bestemming houdt in dat alle schuldvorderingen ontstaan uit de wederzijdse
verrichtingen der partijen in de rekening worden geboekt. Dit geldt echter enkel voor de
handelsverrichtingen.
De ondeelbaarheid van de rekening-courant heeft tot gevolg dat zolang zij loopt de correspondenten
noch elkaars schuldeiser, noch elkaars schuldenaar zijn. Dit heeft belangrijke gevolgen:
• Regels inzake toerekening van betaling niet van toepassing aangezien de remises geen
betaling van een schuld zijn.
• De partij in creditpositie mag geen betaling eisen van de andere partij.
• Voor de afsluiting mag geen partij tegen de andere een pauliaanse vordering indienen op
grond van haar creditpositie.
Uitzonderingen op de ondeelbaarheid:
• Derdenbeslag
• Balans van de vennootschap
• Faillissement

Bij afsluiting van de rekening is er een globale schuldvergelijking van de rekeningposten, en ontstaat
een schuldvordering in hoofde van één der partijen. Het saldo is definitief wanneer het uitdrukkelijk
of stilzwijgend door de partijen is goedgekeurd.
De aldus ontstane schuldvordering werpt rente af ingevolge het gebruik; de rentevoet is degene die
toepasbaar was op de remises. Anatocisme is hier niet van toepassing.
Probleem bij faillissement: Zekerheden die gevestigd zijn tijdens de verdachte periode voor vroeger
aangegane schulden zijn de massa niet tegenwerpelijk. Bij een rekening-courant kan het voorkomen
dat een bedrijf en een bank een kredietsrelatie hebben en dat het bedrijf meer krediet wil; de bank
wil hiervoor zekerheid voor het eindsaldo van de rekening-courant. Is dit zekerheid voor een vroeger
aangegane schuld?
→ HvC: In deze situatie moet bij het faillissement gekeken worden of de ondeelbaarheid behouden
moet blijven, en desgevallend afstand nemen van de regel van de ondeelbaarheid. Men neemt aan
dat de remises die geboekt zijn na de vestiging van de zekerheid terugbetalingen zijn wanneer zij
uitgaan van de toekomstig gefailleerde, terwijl zij als nieuwe voorschotten worden beschouwd
wanneer zij uitgaan van de andere correspondent. Op deze remises is het gemeen recht toepasbaar
inzake de toerekening der betalingen. De terugbetalingen gedaan sedert het vestigen van de
zekerheid moeten toegerekend worden op de oudste, zelfs niet eisbare schulden (het voorlopig saldo
dat bestaat op het tijdstip van de vestiging van de zekerheid). Indien deze terugbetalingen volstaan
om geheel het voorlopig saldo te kwijten, dan zal de zekerheid het eindsaldo van het geheel
waarborgen. In het tegenovergestelde geval zal de zekerheid niet aan de massa tegenwerpelijk zijn.
2.4 Consumentenbescherming en prijsaanduiding
van homogene financiële diensten
2.4.1 Juridisch kader
De juridische grondslag voor de prijsaanduiding is neergelegd in de WMPC. Volgens artikel 9 kan de
Koning bijzondere regels vastleggen i.v.m. de prijsaanduiding.
Teneinde tegemoet te komen aan een aantal technische moeilijkheden welke de financiële sector
ondervond bij de prijsaanduiding van door haar verstrekte diensten werd het KB van 23 maart 1995
betreffende de prijsaanduiding van homogene financiële diensten uitgevaardigd.

2.4.2 Het KB van 23 maart 1995
Toepassingsgebied
Het KB is van toepassing op alle homogene financiële diensten. Voor een definitie hiervan moet
teruggekoppeld worden naar de WMPC.
De wijze van prijsaanduiding houdt rekening met de lokalisatie van de dienstverlening. Deze diensten
worden in de eerste plaats te koop aangeboden in de onderneming van de verkoper en daarmee
gelijkgestelde plaatsen (salons, beurzen en tentoonstellingen).
Bovendien wordt het toepassingsgebied uitgebreid in die zin dat ook beoogd worden de
aanbiedingen van financiële diensten ten huize of op de arbeidsplaats van de consument.
Rekening houdend met de moderne communicatietechnieken wordt afzonderlijk aandacht besteed
aan de tekoopaanbieding buiten de gelijktijdige fysieke aanwezigheid van de verkoper en de
consument.
Indien de homogene diensten worden aangeboden buiten de gelijktijdige fysieke aanwezigheid van
de verkoper wordt een drievoudig onderscheid gemaakt:
• De bedoelde prestaties zijn het voorwerp van een nieuwe overeenkomst.
• Een prestatie is ter uitvoering van een bestaande overeenkomst.
• Prestatie heeft de beschikbaarheid van informatie tot voorwerp.
Voorlichting van de consument tijdens de looptijd van het contract
Art.7, §1 KB 23 maart 1995: Indien de financiële instelling voornemens is een tariefwijziging door te
voeren inzake één van de informatie-elementen van de diensten, dient hij dit voorafgaandelijk mee
te delen aan de consument die deze diensten heeft gekocht, onder vermelding van de datum waarop
het nieuwe tarief van toepassing wordt.
Art.7, §2 KB 23 maart 1995: Het tarief van de diensten moet minstens eenmaal per jaar uiterlijk op
het einde van de maand januari aan de consument die deze diensten heeft aangekocht, worden
medegedeeld, onder vermelding van de datum waarop het desbetreffende tarief van toepassing
werd.
Indien de consument binnen de 6 maanden geen kennis heeft genomen van deze vermelding, dan zal
de bank deze schriftelijk ter kennis brengen (van belang bij slapende rekeningen).
Art.10, §1 KB 23 maart 1995: Eenmaal per jaar dient de financiële instelling aan de consument
schriftelijk, desgevallend door toedoen van een rekeninguittreksel, een bewijsstuk af te leveren
waarop de diensten worden aangeduid die door de consument werden aangekocht, zonder dat
hiervoor aan de consument bijkomende kosten worden aangerekend.

2.5 Gastcollege
SEPA Credit transfer = Europese overschrijving.
→ Binnen EU, identificatie via UBAN en BIC.
Vanaf 2011 zijn alle klassieke overschrijvingen SEPA-overschrijvingen.
Doorlopende opdracht: Het periodiek laten overschrijven van een vast bedrag (vb. huur).
Domiciliëring: Periodieke betaling van bedragen die kunnen verschillen (vb. gsm-factuur). De
begunstigde krijgt een mandaat om bedragen bij de financiële instelling te innen (het is de
begunstigde die de transactie initieert).
Debetkaart: Bancontact Maestro Kaat; werkt met een geheime code (niet altijd zo bij een credit
card). Vanaf 17 januari is deze niet meer bruikbaar buiten Europas wegens een verschil in
identificatie.
Skimming: Kopiëren van bankkaartgegevens.
→ Banken aansprakelijk hiervoor.
Kredietkaart: Wordt gebruikt om geld af te halen en (online) te betalen. De identificatie gebeurt door
een handtekening of door een geheime code.
Paypal: Laat toe om gelden te transporteren naar een bankrekening via een e-mailadres (geen
overschrijvingskosten!).
Betalen via GSM: Betalen via de telecomoperatoren (vb. pingping: bedragen transfereren via GSMnummer).
Ook nieuw is de contactloze betaling.
In principe kan een schuldeiser eisen dat er cash wordt betaald, uitzonderingen:
• Handelaars kunnen tussen elkaar bevrijdend giraal betalen vanaf € 250.
• Witwaswetgeving verplicht soms dat men giraal betaald:
o Onroerende goederen boven € 15.000.
o Betalingen aan handelaars boven € 15.000.
De aanwezigheid van een bancontactlogo impliceert de aanvaarding van girale betaling. Dit is ook het
geval wanneer een factuur een rekeningnummer bevat, tenzij anders vermeld.
Het HvC heeft besloten dat de betaling geschiedt op het tijdstip van de creditering.
De creditering moet in beginsel gebeuren op de werkdag na het tijdstip van ontvangst van de geldige
betalingsopdracht. Modaliteiten:
• Bedrag is irrelevant.
• Enkel valuta van de EER.
• Er zijn bepaalde uitsluitingen.
Bij grensoverschrijdende opdracht kunnen de banken de termijn verlengen naar 3 werkdagen. Maar
vanaf 2012 zal dit niet meer mogelijk zijn.

De bank van de opdrachtgever is aansprakelijk indien het misloopt vóór de creditering, daarna is het
de bank van de begunstigde die aansprakelijk is.
Systeemstoringen zijn niet noodzakelijk overmachtsituaties.
De bank is niet aansprakelijk indien er een incorrecte unieke identificatie is.
Indien een ongerechtigd persoon het betalingsysteem gebruikt en de bank wordt hiervan in kennis
gesteld (vb. Card Stop), dan is de bank aansprakelijk. Vóór de kennisgeving is de betaler
aansprakelijk, deze aansprakelijk is echter beperkt tot € 150, tenzij er grove nalatigheid is. De
bewijslast van de grove nalatigheid ligt bij de bank (geen vermoeden).
3. Kredietverrichtingen
3.1 De overeenkomst van kredietopening
De overeenkomst van kredietopening is de overeenkomst waarbij een persoon (crediteur of
kredietverlener) zich ertoe verbindt tijdelijk aan een andere persoon (debiteur of kredietnemer) tot
een bepaald bedrag hetzij fondsen hetzij haar kredietwaardigheid ter beschikking stelt. De
kredietnemer verbindt zich ertoe een commissie te betalen alsmede, wanneer het krediet in geld
realiseerbaar is, de ontvangen voorschotten terug te betalen, vermeerderd met een rente.
De overeenkomst van kredietopening is niet wettelijk geregeld (beheerst door partijwil).
Dit is geen lening, een lening is een zuiver zakelijke overeenkomst die geen rekening houdt met
wanneer je het geld nodig hebt. De lening is een eenmalige verrichting.
De kredietopening wordt intuitu personae overeengekomen:
• Niet vatbaar voor overdracht.
• Niet vatbaar voor derdenbeslag.
• De feiten en omstandigheden die een merkbare wijziging aanbrengen in de toestand van een
partij maken een einde aan de overeenkomst.
De partijen mogen evenwel verzaken aan de intuitu personae aard van de overeenkomst.
De bank is ertoe verbonden fondsen of haar kredietwaardigheid ter beschikking te stellen, dat op
verzoek van de kredietnemer en voor zover is voldaan aan de overige contractuele voorwaarden (vb.
vestiging van een zekerheid).
Het krediet wordt beperkt tot een maximumbedrag (plafond). Dit maximum wordt contractueel
vastgelegd.

Volgens de rechtspraak heeft de kredietnemer geen recht op overschrijdingen, ook al laat de bank dit
toe en dit zelfs op lange termijn en voor grote bedragen. Dit wordt beschouwd als een gedoogbeleid
van de bank.
Wanneer een bank kredieten heeft toegestaan, kan dit door de curator worden beschouwd als een
fout tegenover derden door een schijn van solvabiliteit te creëren. Banken zijn al verschillende keren
aansprakelijk gesteld op grond van art.1382 (extra-contractueel) wegens verstrekking van kredieten.
Het is echter enkel de curator die deze vordering kan instellen.
De kredietnemer moet de overeengekomen rente en commissie betalen; en bij beëindiging van de
overeenkomst de voorschotten terugbetalen.
De commissie is een vergoeding omwille van het feit dat de bank het geld ter beschikking stelt.
Zo de rente contractueel niet is vastgesteld, moet de rente worden toegepast die gebruikelijk is voor
verrichtingen van dezelfde aard (→ Euribor: Europa, Libor: Londen,…).
Aan de kredietovereenkomst komt een einde door:
• Redenen die verband houden met de intuitu personae aard.
• De overeenkomst of het toepasbaar bankreglement geven een lijst van feiten op, waardoor
aan de bank de bevoegdheid wordt verleend aan het krediet een einde te maken.
• Bij overeenkomst van onbepaalde duur kan opgezegd worden (goede trouw!).
Arrest HvB Brussel 12 februari 1992:
• Leer van de schijnsolvabiliteit: Banken kunnen aansprakelijk zijn tegenover derden wanneer
zij kredieten onvoorzichtig verlenen.
• Overschrijding van plafond is geen recht voor de kredietnemer.
• Bank kan gelijkgesteld worden met een feitelijk zaakvoerder van de kredietnemer indien zij
zich gaat bemoeien met het beleid.
3.1.1 Kredietopening door terbeschikkingstelling van fondsen
Kaskrediet
De kredietopening wordt door een kaskrediet verwezenlijkt wanneer de kredietnemer de
onvoorwaardelijke bevoegdheid bezit om, tot beloop van het vastgestelde plafond, geldvoorschotten
te bekomen.
Meestal wordt het kaskrediet in rekening-courant ten uitvoer gebracht.
Het kaskrediet is bedoeld om tijdelijke kasmoeilijkheden op te vangen en zeker niet om zaken te
financieren die slechts op lange termijn kunnen betaald worden.
De bank oefent geen controle uit over wat de kredietnemer doet met het geld.

De basisvergoeding voor een kaskrediet is een debetrente die schommelt met de debetrentevoeten
van de NBB. Dit basistarief wordt verhoogd met een commerciële marge die gebaseerd is op de
kredietwaardigheid van de ontlener.
Daarnaast wordt er ook een provisie aangerekend op het totale bedrag van de kredietlijn, ongeacht
of men er gebruikt van heeft gemaakt of niet.
Het kaskrediet is vrij duur, maar de kost wordt sterk beperkt indien er voldoende beweging is op de
rekening.
De kasfaciliteit is een systeem waarbij men niet permanent geld nodig zal hebben, maar enkel op
een bepaalde periode van de maand (vb. betalen van lonen).
Het seizoenskrediet verleent een krediet aan sectoren die in bepaalde periodes van het jaar meer
geld nodig hebben (vb. speelgoedwinkel in nobember/december).
Straight loans: Kredieten voor een bepaald bedrag, op vaste termijn die niet verlengbaar zijn. De
debetrente is op de vervaldag van het krediet betaalbaar en wordt vastgesteld in functie van de
rente op de interbankenmarkt. Het gaat om grote sommen, maar het is goedkoper dan het
kaskrediet.
Discontokrediet
De wisselbrief is een handelsrechtelijk geschrift dat een uitstel van betaling inhoudt. De wisselbrief
wordt ondertekend door de verkoper (trekker) en de koper (betrokkene), waarbij de trekker belooft
dat de betrokkene de som zal betalen op de vervaldag aan de houder (nemer) van de wisselbrief.
In de Middeleeuwen gold de wisselbrief als een betaalmiddel, vandaag de dag is het een
kredietmiddel: een wisselbrief kan voor de vervaldag aan de bank overgedragen worden.
De trekker staat in voor de betaling; indien de houder geen betaling verkrijgt dan zal hij het recht
hebben de trekker aan te spreken en hem te laten betalen.
De circulatie van wisselbrieven gebeurd door een endossement.
Door acceptatie (loutere handtekening volstaat) wordt de betrokkene de hoofdschuldenaar.
Een aval stelt zich op de wisselbrief borg voor de betrokkene, er komt dus een bijkomende
schuldenaar. De borgstelling kan gebeuren op de wisselbrief zelf of op een afzonderlijk document.
De betrokkene kan geen excepties tegenwerpen tegen de nemer (vb. gebrek in het gekochte goed).
Men moet de betaling aanbieden op de vervaldag. Indien er geen betaling is dan moet men binnen 2
dagen protest opmaken op een authentiek document bij de gerechtsdeurwaarder. Dit protest dient
om regres uit te oefenen: de laatste houder kan terugkeren naar elkeen die voor hem op de
wisselbrief ondertekend heeft, om zo desnoods tot bij de trekker te komen.

Het disconto is een overeenkomst waarbij de houder van een handelseffect (meestal een wisselbrief)
de eigendom ervan overdraagt aan een bank, die zich ertoe verbindt hem het bedrag van het effect
voor te schieten, na aftrekking van een tot de vervaldag van het effect berekende rente.
Het cedentendiscontokrediet is een overeenkomst tussen een bank en de trekker. De bank zal de
wisselbrieven voor de vervaldag accepteren en een bepaald bedrag (niet het volledige bedrag)
onmiddellijk storten. Op de vervaldag zal de bank de betaling vragen aan de betrokkene, indien deze
niet kan betalen dan staat de trekker in voor de betaling.
Het leveranciersdicontokrediet is een overeenkomst tussen een bank en de betrokkene (vb.
grootwarenhuis) waarbij alle trekkers (vb. leveranciers) van de betrokkene voor de vervaldag bij die
bank het volledige bedrag zullen kunnen halen. Indien de betrokkene niet betaalt en de trekker kan
bewijzen dat op het ogenblik dat de bank de wisselbrief disconteerde had moeten weten of wist dat
de betrokkene niet kon betalen volgt een dubbele procedure waarbij zowel trekker als bank
aansprakelijk zijn.
Investeringskrediet
Het investeringskrediet is bestemd voor de financiering van welbepaalde roerende en onroerende
investeringen van de kredietnemer in overeenstemming met de overeenkomst van kredietopening.
De duur van het investeringskrediet bedraagt in de praktijk 3 tot 12 jaar.
De door de bank gedane voorschotten mogen slechts worden aangewend voor de overeengekomen
investeringen (stroef karakter).
De opnemingen door de kredietnemer worden onderworpen aan de voorlegging van de facturen
betreffende de aankopen en de uitgevoerde werken.
De rentevoet kan om de 5 jaar gewijzigd worden.
Het roll-over krediet wordt toegestaan voor een duur van 5-8 jaar en wordt opgenomen door middel
van opeenvolgende kortlopende voorschotten. Voor elke opneming wordt de rentevoet opnieuw
vastgesteld krachtens een overeengekomen berekening.
Factoring
Factoring is de overeenkomst waarbij een handelaar zich ertoe verbindt aan een factor
(gespecialiseerde vennootschap) kortlopende schuldvorderingen op zijn debiteuren over te dragen,
en waarbij de factor zich ertoe verbindt aan de handelaar het geheel of een deel te betalen van de
facturen waarvan hij de overdracht heeft aanvaard.
Meestal zal de factor betalen in plaats van de klanten met een disconto, de klanten zullen dan
betalen aan de factor.
De factor draagt het insolvabiliteitsrisico van de cliënten.

De factor ontvangt een commissie, deze omvat zijn winst en dekt het risico van niet-betaling der
facturen.
In de praktijk biedt de factor meestal nog andere diensten aan.
Leasing
Financiële leasing: Overeenkomst waarbij een gespecialiseerde financieringsonderneming (lessor)
bedrijfsmaterieel aankoopt, dat aangepast is aan de noden en wensen van de toekomstige gebruiker
ervan, waarna dit materieel aan de gebruiker (lessee) tegen betaling ter beschikking wordt gesteld,
met verlening van een optie tot aankoop bij het einde van de overeenkomsten.
De waardebepaling gebeurt op het tijdstip van de sluiting van het contract, niet op het tijdstip van de
aankoop.
Kenmerken financiële leasing:
• Bedrijfsmaterieel → beroepsdoeleinden.
• Lessor heeft het materieel effectief aangekocht om te verhuren aan de lessee.
• Huurtijd moet overeenstemmen met de vermoedelijke duur van het bedrijfsgebruik van het
materieel.
• Huurprijs moet worden vastgesteld zodat de waarde wordt afgeschreven over de huurtijd.
• Aankoopoptie.
Onroerende leasing: Overeenkomst waarbij de lessor zich ertoe verbindt een onroerend goed aan te
kopen of te laten bouwen, met het oog op de verhuring ervan aan de lessee die het zal gebruiken in
zijn beroepsactiviteit. De koopoptie is hier moeilijker te bedingen en zal bijgevolg andere
modaliteiten hebben (geen afschrijvingen zoals bij roerende goederen).
Sale-lease-back: Overeenkomst waarbij een handelaar roerende of onroerende bedrijfsuitrusting
verkoopt aan een gespecialiseerde financieringsonderneming, die dit materieel weer verhuurt aan de
verkoper.
Operationele leasing: Huurovereenkomst van bedrijfsmaterieel waarbij het huurcontract ook
voorziet in het onderhoud e.d..

3.1.2 Kredietopeningen door terbeschikkingstelling van de
kredietwaardigheid van de bank
Documentair krediet of onherroepelijk krediet
→ Milderen onzekerheid bij een koopovereenkomst.
Het documentair krediet omvat (minstens) drie rechtsverhoudingen:
• In de basisovereenkomst belooft de importeur (koper) aan de exporteur dat hij een
documentair krediet zal bezorgen voor de aangekochte goederen worden verzonden.
• De koper sluit een overeenkomst met zijn bank, waarbij deze zich ertoe verbindt een
documentair krediet te openen ten gunste van de verkoper, mits voorlegging van de
documenten zoals opgegeven.
• De emitterende bank verbindt zich jegens de verkoper volgens de instructies van de
opdrachtgever. De voorwaarden van deze verbintenis worden vastgesteld in een letter of
credit. De bank is dan onherroepbaar verbonden jegens de verkoper.
Het documentair krediet is vergelijkbaar met de borgtocht: het waarborgt eveneens de betaling van
een schuldvordering, en verschaft aan de schuldeiser een tweede debiteur. Het documentair krediet
heeft echter een ruimere draagwijdte: ze beschermt de schuldeiser ook tegen de kwade trouw van
de koper.
De verbintenis van de emitterende bank ontstaat uit een eenzijdige wilsuiting.
T.o.v. de begunstigde exporteur is de bank gehouden door een abstracte verbintenis (los van de
basisovereenkomst). Er kunnen dus geen excepties uit de basisovereenkomst worden opgeworpen.
De verbintenis van de bank moet uitgedrukt worden in een geschrift.
De overeenkomst tussen de bank en de opdrachtgever lijkt op lastgeving, maar de bank is ook
persoonlijk verbonden.
Wanneer de bank de begunstigde heeft betaald, dan moet de opdrachtgever hem de bepaalde som
terugbetalen.
De begunstigde wordt betaald indien de documenten voorgelegd kunnen worden.
Indien de opdrachtgever niet betaalt dan kan de bank:
• Weigeren de documenten af te geven.
• In pand geven van de koopwaar die bij de begunstigde is gekocht.
• Weigeren de kredietbrief te verzenden.

Verplichtingen van de bank:
• Termijn vastleggen voor het voorleggen van de documenten.
• Nazicht van de documenten: Het toezicht is zuiver formeel en er wordt vooral aandacht
besteed of de documenten binnen de termijn zijn aangeboden, en of de documenten on
their face in overeenstemming zijn met wat vermeld werd in de kredietbrief.
In de praktijk wordt meestal ook een adviserende bank bij de verrichting betrokken.
De adviserende bank gaat de authenticiteit van de kredietbrief na.
In talrijke gevallen wordt de adviserende bank er eveneens mee belast de documenten in ontvangst
te nemen en de begunstigde te betalen, waarbij de adviserende bank dan als lasthebber optreedt.
Een confirmerende bank is persoonlijk tot betaling verbonden jegens de begunstigde. De
begunstigde beschikt aldus over een dubbel documentair krediet; dat van de emitterende bank en
dat van de confirmerende bank.
Zowel de adviserende als de confirmerende bank zijn lasthebbers van de exporteur.
Een privécodificatie ingericht door de Internationale Kamer van Koophandel codificeert het
documentair krediet.
De URU zijn gelijk te stellen met een codificatie van conventionele gebruiken.
Luidens de URU-regeling moet bij elk krediet duidelijk gepreciseerd worden of het herroepbaar dan
wel onherroepbaar is.
Men kan weigeren te betalen wanneer:
• De termijn overschreden is.
• De documenten niet in orde zijn.
• Exceptie van fraude: bank heeft grote zekerheid dat er fraude is.
Zolang de termijn niet verlopen is kan men de documenten in orde proberen te krijgen.
Het documentair krediet kan eenmaal worden overgedragen, mits toestemming van de bank.
Autonome bankgaranties
Bankgaranties komen veelvuldig voor in de internationale handel. Exporteurs die een
betalingskrediet hebben verstrekt aan de importeur, zijn gerustgesteld wanneer zij in het bezit zijn
van een garantieverbintenis van een solvabele bank.
Door het verstrekken van een garantie verbindt een bank zich tegenover een schuldeiser
(begunstigde) er in wezen toe dat zij zal instaan voor de nakoming van de verbintenissen van de
schuldenaar (cliënt).
De autonome bankgarantie is een autonome overeenkomst t.o.v. de basisovereenkomst.

De begunstigde bezit de discretionaire bevoegdheid om de uitvoering van de garantie af te dwingen
(verschil met documentair krediet waar documenten vereist zijn).
De autonome bankgarantie heeft tot doel de begunstigde te beschermen tegen niet-uitvoering of
foute uitvoering van een overeenkomst op lange duur (verschil met documentair krediet die de
uitvoering van de basisovereenkomst waarborgt).
3.2 Het consumentenkrediet
3.2.1 Inleiding
De Wet op het Consumentenkrediet (WCK) werd uitgevaardigd in uitvoering van een Europese
richtlijn.
Door de WCK werd een meer verfijnde en moderne regeling ingevoerd aangepast aan de
hedendaagse technieken van betaling en kredietverlening.
De WCK werd in 2003 op vrij ingrijpende wijze gewijzigd. De wijziging maakt het preventieve luik uit
van het strijdplan tegen de overmatige schuldenlast van de particulieren.
Een wet in 2005 wijzigde de WCK nog verder m.b.t. de financiële diensten op afstand.
Met een wet in 2010 heeft de wetgever de reglementering inzake consumentenkrediet in
overeenstemming gebracht met een nieuwe Europese richtlijn, het resultaat is echter incoherent en
rommeling.
Omwille van het betuttelend karakter van de wet wordt de WCK wel eens een Keizer Jozef II
wetgeving genoemd.
3.2.2 Definities en toepassingsgebied
Definities – toepassingsgebied ratione materiae en ratione personae
→ Art.1 WCK
De consument is de natuurlijke persoon die een kredietovereenkomst afsluit met een oogmerk dat
geacht kan worden vreemd te zijn aan de uitoefening van zijn handels- of beroepsactiviteiten.
≠ Definitie WMPC.
Het is de bestemming die gegeven wordt aan het goed of aan de dienst die op afbetaling wordt
gekocht, die het mogelijk maakt de hoedanigheid van de kredietnemer te bepalen. →
Bestemmingscriterium.

De kredietgever is wettelijk verplicht om bij de contractsluiting steeds naar de bestemming van het
krediet te vragen.
De kredietgever is elke natuurlijke persoon, rechtspersoon of groep van dergelijke personen, die een
krediet toestaat binnen het kader van zijn handels- of beroepsactiviteiten.
De kredietbemiddelaar is elke natuurlijke persoon of rechtspersoon die niet optreedt als
kredietgever en die in het raam van zijn bedrijfs- of beroepsactiviteiten tegen vergoeding in de vorm
van geld of een ander overeengekomen economisch voordeel:
• Aan de consument kredietovereenkomsten voorstelt of aanbiedt.
• Consumenten bijstaat bij de voorbereiding van het sluiten van kredietovereenkomsten.
• Namens de kredietgever met consumenten kredietovereenkomsten sluit.
De rol van de bemiddelaar is alsmaar groter geworden (nu ook inschatten van solvabiliteit).
Een agent treedt op voor 1 kredietgever, een makelaar treedt op voor meerdere kredietgevers.
De kredietovereenkomst is elke overeenkomst waarbij een kredietgever een krediet verleent of
toezegt aan een consument, in de vorm van uitstel van betaling, van een lening, of van elke andere
gelijkaardige betalingsregeling.
De totale kosten van het krediet zijn alle kosten die verbonden zijn met de kredietovereenkomst, en
die de kredietgever bekend zijn, met uitzondering van de notariskosten.
Toepassingsgebied ratione loci
→ Art.2 WCK
De WCK is van toepassing op de kredietovereenkomsten gesloten met een consument die in België
zijn gewone verblijfplaats heeft.
De bepalingen van de wet zijn van toepassing op Belgische kredietgevers op voorwaarde dat:
• De kredietgever zijn commerciële of beroepsactiviteiten ontplooit in België.
• Dergelijke activiteiten met ongeacht welke middelen richt op België of op verscheidene
landen, met inbegrip van België.
Partijen hebben evenwel de vrijheid het op de kredietovereenkomst toepasselijke recht te kiezen.

Uitsluitingen
Art.3, §1 WCK: Volledige uitsluitingen.
→ Vb.: gas, elektriciteit e.d., kosteloos uitstel van betaling, visa, bergen van barmhartigheid (geld in
ruil voor een pand ; nu nog enkel in Brussel).
Art.3, §2 WCK: Gedeeltelijke uitsluitingen (enkel toepassing van sommige bepalingen).
→ Bedragen van minder dan € 200, bedragen van meer dan €75.000 bij authentieke akte.
Art.3, §3 WCK: Uitsluitingen bij KB.
3.2.3 Kredietpromotie
→ Art.5-9 WCK: Voeren van reclame en het benaderen van de consument met als doel de afsluiting
van een kredietovereenkomst in de hand te werken.
De toepasselijke regels van de WMPC inzake reclame kunnen desgevallend van toepassing zijn, naast
de specifieke vermeldingen van de WCK.
Algemene regel
Art.5, §1 WCK: Alle reclame waarin een rentevoet of cijfers betreffende de kosten van het krediet
moet een aantal gegevens bevatten. De gegevens moeten op een duidelijke, beknopte en opvallende
wijze worden vermeld. In voorkomend geval moeten zij ook op hoorbare wijze worden vermeld.
De standaardinformatie moet gebeuren aan de hand van een representatief voorbeeld.
Art.5, §2 WCK: Elke reclame zonder rentevoet of cijfers betreffende de kosten van het krediet moet
voorafgegaan worden door de boodschap “Let op, geld lenen kost ook geld”, indien er geen
rentevoet of kosten worden vermeld.
Verboden vormen van reclame
Art.6 WCK: Een verbod geldt voor reclame die:
• Verwijst naar een erkenning (ze zijn allemaal erkend!).
• Bepaalde consumenten aanzetten tot een krediet.
• Aanspoort tot hergroepering of centralisatie van kredieten.
• De klemtoon legt op snelheid en gemak.
• Verwijst naar het maximale jaarlijkse kostenpercentage (indruk geven de enige te zijn).
• “gratis krediet” vermeldt.
• Gemengde kredieten: Indien het niet duidelijk is voor welke kredieten de reclame is bedoeld
dan moet men aannemen dat het consumentenkrediet is.

Art.101, §1 WCK: Strafsancties.
Art.109 WCK: Vordering tot staking.
→Art.41 WMPC
Andere promotietechnieken
Art.7 WCK: Het leuren met kredietovereenkomsten aan de woonplaats of verblijfplaats van de
consument is verboden, behalve wanneer de kredietgever of kredietbemiddelaar zich naar de
woonplaats of verblijfplaats van de consument heeft begeven op het uitdrukkelijk en voorafgaand
verzoek van deze laatste.
Art.8 WCK: Volledig verbod voor het leuren met kredietovereenkomsten aan de werkplaats van de
consument evenals het leuren naar aanleiding van georganiseerde verkopen in privé-verband
(woonplaats andere consument).
Art.9 WCK: Het is verboden een aanbod tot het sluiten van een overeenkomst aan te bieden aan een
consument ter gelegenheid van een uitstap georganiseerd door of voor rekening van de verkoper of
een dienstverlener, met als hoofddoel de consument aan te zetten goederen of diensten te
verwerven. Zo ook is het versturen van een kredietmiddel of een aanbod tot het sluiten van een
overeenkomst naar de woonplaats, verblijfplaats of werkplaats van de consument (mailing)
verboden, tenzij hieraan een uitdrukkelijk verzoek uitgaande van de consument voorafging.
Art.85 WCK: Sanctie: nietigheid ofwel vermindering van de verplichtingen van de consument en dit
hoogstens tot de prijs van het goed of de dienst bij contante betaling of tot het ontleende bedrag en
dit met behoud van het voordeel in betaling in termijnen.
3.2.4 De kredietovereenkomst
Totstandkoming van de kredietovereenkomst
1) Verplichting tot informatie en raadgevingsplicht
Op de kredietgever rust een actieve ondervragingsplicht.
Art.10 WCK: De kredietgever en de kredietbemiddelaar moeten aan de consument die om een
kredietovereenkomst verzoekt en, in voorkomend geval, de steller van een persoonlijke zekerheid,
de juiste en volledige informatie vragen die zij noodzakelijk achten om hun financiële toestand en
hun terugbetalingsmogelijkheden te beoordelen, en in ieder geval, hun lopende financiële
verbintenissen.
In geen enkel geval mag de gevraagde informatie echter betrekking hebben op het ras, de etnische
afstamming e.d. Dit verwijst naar het verbieden van de praktijk van de credit scoring, waarbij krediet
werd toegekend naarmate de kredietaanvrager al dan niet aan een hele lijst criteria voldeed.
De consument en de steller van een persoonlijke zekerheid zijn er anderzijds toe gehouden op de
gestelde vragen juist en volledig te antwoorden.

Art.11, §1 WCK: De kredietgever dient de consument ter gelegener tijd voordat deze door een
kredietovereenkomst of een aanbod wordt gebonden op papier of een andere duurzame drager
informatie te verstrekken die hem toelaat verschillende aanbiedingen te vergelijken om zodoende
een geïnformeerd besluit te kunnen nemen over het al dan niet sluiten van de kredietovereenkomst.
= Precontractuele informatie.
→ Europees Standaardinformatieformulier.
Art.11, §4 WCK: De kredietgever is tevens gehouden passende toelichting te verstrekken aan de
consument, en dit om hem toe te laten te oordelen of de kredietovereenkomst aan zijn behoeften en
financiële situatie beantwoordt.
Art.11ter WCK: Vrijstelling infoplicht voor leveranciers van goederen of aanbieders van diensten die
bij wijze van nevenactiviteit als kredietbemiddelaar optreden (niet: grootwarenhuizen die
systematisch kredietproducten promoten).
Art.92 WCK: Sanctie op het niet naleven van de informatieplicht door de kredietgever: rechter kan de
consument ontslaan van het geheel of van een gedeelte van de nalatigheidsintresten en zijn
verplichtingen verminderen tot de prijs bij contante betaling van het goed of de dienst of tot het
ontleende bedrag, onverminderd de andere gemeenrechtelijke sancties.
Art.95 WCK: Wanneer de consument heeft nagelaten de gevraagde inlichtingen te verstrekken of
wanneer hij onjuiste gegevens heeft verstrekt, dan kan de rechter, onverminderd de
gemeenrechtelijke sancties, de ontbinding van de overeenkomst ten laste van de consument
bevelen.
Volgens de parlementaire voorbereiding van de wet is er een samenwerkingsplicht tussen de
kredietgever en de consument.
Art.12 WCK: Indien een krediet wordt geweigerd, deelt de kredietgever aan de consument
onverwijld en kosteloos het resultaat van de raadpleging evenals de identiteit en het adres mee van
de verantwoordelijke voor de verwerking van de bestanden die hij heeft geraadpleegd.
Art.13 WCK: Indien het krediet wordt geweigerd mag geen vergoeding van de consument worden
geëist, met uitzondering van de kosten inzake raadpleging van de Centrale voor Kredieten aan
Particulieren.
2) Kredietovereenkomst
Art.14, §1 WCK: De kredietovereenkomst wordt opgesteld op papier of duurzame drager en komt tot
stand door de ondertekening ervan door de partijen.
Elke vorm van handtekening is geoorloofd, voor zover de consument op het ogenblik van het
overhandigen van de kredietovereenkomst duidelijk de kredietgever kan identificeren die zich
verbonden heeft.
Er gelden een paar verplichte geschreven vermeldingen door de consument, die voor een
kredietopening anders zijn dan voor de overige kredietovereenkomsten.

Art.14, §2WCK: Verplicht te vermelden gegevens.
Behalve voor de kredietopening moet de kredietovereenkomst eveneens een aflossingstabel
bevatten die voor elke periodieke terugbetaling het bedrag van het afgeloste kapitaal en van de
totale kosten van het krediet vermeldt, alsmede het verschuldigd blijvende saldo na iedere betaling.
Art.86 WCK: Bij een aantal, limitatief opgesomde, gevallen is de sanctie van de nietigheid van de
overeenkomst of de vermindering van de verplichtingen van de consument tot maximaal het
ontleende bedrag automatisch van toepassing. Bij miskenning van de overige verplichtingen kan de
rechter tot een gelijknamige sanctie besluiten.
Art.15 WCK: De kredietgever en de kredietbemiddelaar zijn verplicht het krediet te zoeken dat qua
soort en bedrag het best is aangepast, rekening houdend met de financiële toestand van de
consument op het ogenblik van het sluiten van de kredietovereenkomst en met het doel van het
krediet.
De kredietgever mag slechts een kredietovereenkomst sluiten wanneer hij, gelet op de gegevens
waarover hij beschikte of zou moeten beschikken, onder meer op basis van de raadpleging van de
Centrale voor Kredieten aan Particulieren, en op basis van de informatie bedoeld in art.10 WCK,
redelijkerwijze moet aannemen dat de consument in staat zal zijn de verplichtingen voortvloeiend uit
de overeenkomst, na te komen.
Art.17 WCK: Identiteitscontrole door de kredietgever.
Art.16 WCK: Zolang de kredietovereenkomst niet door alle partijen is ondertekend, mag geen
betaling worden gedaan, noch door de kredietgever aan de consument of voor diens rekening, noch
door de consument aan de kredietgever.
Art.88 WCK: Wanneer toch enige betaling zou gevraagd worden van de consument alvorens de
overeenkomst is ondertekend, dan is de consument gerechtigd de terugbetaling te eisen van het
door hem gestorte bedrag, vermeerderd met de wettelijke intresten.
Art.89 WCK: Indien de kredietgever of de kredietbemiddelaar, alvorens de kredietovereenkomst
werd getekend, aan de consument een bedrag stort of een levering van een goed of dienst verricht,
dan is de consument niet gehouden dat bedrag terug te betalen, de geleverde diens of het geleverde
goed te betalen noch dit laatste terug te zenden.
≈ Afgedwongen aankoop.
3) Mogelijkheid voor de consument om van de overeenkomst af te zien
Art.18, §1 WCK: De consument heeft het recht om van de kredietovereenkomst af te zien binnen een
termijn van 14 kalenderdagen en deze gaat in vanaf de sluiting van de kredietovereenkomst of de
ontvangst van de contractuele voorwaarden mits dit na de sluiting van de kredietovereenkomst
geschiedt.
De consument dient zijn beroep op het herroepingsrecht niet te motiveren.

4) Band tussen de kredietovereenkomst en de overeenkomst waarvoor financiering wordt
gevraagd
→ Sommige kredietovereenkomsten worden aangegaan om een goed of dienst te verwerven. Dit
geeft aanleiding tot een bijzonder bescherming.
Art.19 WCK: Indien een kredietovereenkomst door de consument wordt gesloten met het oog op het
verwerven van een bepaald goed of het verkrijgen van een bepaalde dienst en indien ofwel het
gefinancierde goed of dienst wordt vermeld, ofwel het bedrag van de kredietovereenkomst
rechtstreeks door de kredietgever aan de verkoper of de dienstverlener wordt gestort, dan wordt de
uitvoering van de kredietovereenkomst vastgeknoopt aan de uitvoering van de verkoop- of
dienstverleningsovereenkomst.
→ “Eerst leveren”-regel.
Het bedrag van de kredietovereenkomst wordt pas aan de verkoper of dienstverlener overgemaakt
na kennisgeving door de consument aan de kredietgever van de levering.
Art.93 WCK: Indien toch betalingen gebeuren door de consument vóór de levering van het goed of
de dienstverlening, in strijd met artikel 19, dan wordt de consument ontslagen van de intresten
verschuldigd voor deze betalingen.
Art.20 WCK: Indien de kredietovereenkomst wordt aangewend om de prijs van een goed geheel of
ten dele te belasten, waarbij de verkoper of de dienstverlener als kredietgever of kredietbemiddelaar
optreedt, dan kan de consument geen enkele verbintenis geldig aangaan t.a.v. de verkoper of
dienstverlener, noch kan een betaling gedaan worden van de ene aan de andere, zolang de
consument de kredietovereenkomst niet heeft aangegaan.
→ “Eerst krediet”-regel.
Art.94 WCK: De niet-naleving van artikel 20 WCK, verleent de consument het recht de
nietigverklaring van de koop- of dienstverleningsovereenkomst te vorderen en van de verkoper of
dienstverlener, de terugbetaling te vorderen van de door hem reeds verrichte betalingen.
Nietig is elk beding waarbij de consument zich verbindt, indien het krediet geweigerd wordt, de
overeengekomen prijs contant te betalen.
5) Kredietovereenkomst op afstand
Art.20bis WCK: Indien een kredietovereenkomst op afstand het gefinancierde goed, verkocht op
afstand, vermeldt of wanneer het kredietbedrag of het opgenomen bedrag rechtstreeks door de
kredietgever aan de verkoper op afstand wordt gestort, dan mag de kredietgever of verkoper in dit
geval het goed leveren voor het sluiten van de kredietovereenkomst. De consument dient wel te
gelegener tijd voor de levering, te beschikken over de contractsvoorwaarden en de informatie
bedoeld in de WMPC.
→ Uitzondering op de “Eerst krediet”-regel.

De kredietovereenkomst op afstand betreffende het financieren van een goed is slechts voltrokken
bij het verstrijken van de bedenktermijn van 14 dagen en voor zover de consument zijn recht om af
te zien niet heeft uitgeoefend.
→ Art.47 WMPC
Indien de consument afziet van de aankoop van het goed, is de kredietovereenkomst onbestaande
en moet hij het goed teruggeven.
Indien de consument afziet van de kredietovereenkomst, maar niet van de aankoop, dan zal hij het
goed contant moeten aankopen (kan eventueel door zich te wenden tot een andere kredietgever).
Uitvoering van de kredietovereenkomst
1) Tegenwerpbaarheid van de verweermiddelen
Art.1, 20° WCK: Een gelieerde kredietovereenkomst is de kredietovereenkomst waarbij het krediet
enkel dient ter financiering van de levering van een bepaald goed of dienst en beide overeenkomsten
(kredietovereenkomst en koop- of dienstverleningsovereenkomst) vertonen commerciële eenheid
(vb.: leverancier financiert de kredietovereenkomst of heeft een eigen kredietmakelaar).
Art.24 WCK: Indien de consument het contract van de levering van het goed of de verrichting van de
dienst heeft herroepen, is hij niet meer gehouden aan de daarmee gelieerde kredietovereenkomst.
Indien de goederen of diensten niet aan de voorwaarden van de desbetreffende overeenkomst
voldoen (niet conforme of gedeeltelijke levering), dan kan de consument de verweermiddelen die hij
tegen de leverancier van de goederen kan inroepen, ook tegen de kredietgever inroepen.
De inroeping van de verweermiddelen tegen de kredietgever vereist wel eerst de ingebrekestelling
van de leverancier.
Indien de consument binnen de maand na de ingebrekestelling geen genoegdoening van de
leverancier verkreeg, zal hij vanaf dan de nog verschuldigde termijnbetalingen uitvoeren op een
geblokkeerde rekening. Deblokkering zal er pas zijn na akkoord van de partijen of na een uitspraak
van de rechtbank.
2) Onrechtmatige bedingen
De regeling inzake onrechtmatige bedingen van de WMPC is hier onverminderd van toepassing.
Art.28 WCK: Een beding dat straffen of schadevergoedingen bevat waarover de wet niet spreekt is
verboden en wordt voor niet geschreven gehouden.
Art.29 WCK: Een uitdrukkelijk ontbindend beding of een beding dat voorziet in het verval van de
termijnbepaling is in beginsel verboden en wordt als niet geschreven gehouden. Een dergelijk beding
is echter wel toegelaten in een aantal duidelijk omschreven gevallen.

Art.30 WCK: Een beding dat ertoe strekt de kredietvoorwaarden te wijzigen wordt voor niet
geschreven gehouden, behoudens de uitzonderingen bepaald in de WCK.
Ingeval de kredietvoorwaarden worden gewijzigd is een nieuwe overeenkomst vereist.
Art.31 WCK: Het is de kredietgever en de kredietbemiddelaar verboden om de consument te
verplichten in het raam van het sluiten van een kredietovereenkomst een andere overeenkomst te
ondertekenen bij de kredietgever, de kredietbemiddelaar of een door hen aangewezen derde. Elk
hiermee strijdig beding wordt voor niet geschreven gehouden.
Art.33bis WCK: Indien de consument reeds sommen gelijk aan tenminste 40% heeft betaald van de
prijs bij contante betaling van dit goed, kan dit goed niet zomaar worden teruggenomen De
terugname van het goed is enkel mogelijk o.g.v. een gerechtelijke beslissing of van een schriftelijke
overeenkomst.
3) Toestaan van betalingsfaciliteiten
→ Consument heeft het moeilijk zijn betalingen tijdig te voldoen wegens omstandigheden buiten zijn
wil.
Art.1244 BW: Een schuldenaar kan een schuldeiser niet dwingen gedeeltelijke betaling in ontvangst
te nemen. De rechter kan echter wel bepaalde maatregelen nemen wanneer de schuldenaar
moeilijkheden ondervindt bij het voldoen van zijn verbintenis.
Art.38, §1 WCK: De vrederechter kan betalingsfaciliteiten toestaan aan de consument die er om
verzoekt.
→ Belang van deze bepaling erg verminderd sinds regeling van de collectieve schuldenregeling.
Collectieve schuldenregeling:
• Iedere natuurlijke persoon met woonplaats in België die geen koopman is, kan een verzoek
indienen tot collectieve schuldenregeling.
• Persoon is niet in staat om op duurzame wijze zijn opeisbare of nog te vervallen schulden te
betalen en voor zover hij niet kennelijk zijn onvermogen heeft bewerkstelligd.
• Aanstelling van een schuldbemiddelaar → minnelijke aanzuivering wordt voorgelegd ter
goedkeuring van de schuldeisers.
• Gerechtelijke aanzuiveringsregeling indien geen overeenstemming.

3.2.5 De kredietopening
Art.1, 12° WCK: De kredietopening is elke kredietovereenkomst, ongeacht de benaming of de vorm,
waarbij koopkracht, geld of gelijk welk ander betaalmiddel ter beschikking wordt gesteld van de
consument, die ervan gebruik kan maken door één of meerdere kredietopnemingen te verrichten
onder meer met behulp van een betaal- of legitimatiekaart of op een andere wijze, en die zich ertoe
verbindt terug te betalen volgens de overeengekomen voorwaarden.
Art.1, 12ter° WCK: De geoorloofde debetstand is een uitdrukkelijke kredietopening waarbij een
kredietgever een consument de mogelijkheid biedt bedragen op te nemen die het beschikbare
tegoed op zijn rekening te boven gaan.
Art.1, 12quater° WCK: De overschrijding is een stilzwijgend aanvaarde debetstand waarbij een
kredietgever een consument de mogelijkheid biedt bedragen op te nemen die het beschikbare
tegoed op zijn rekening of de overeengekomen geoorloofde debetstand op een rekening van de
consument te boven gaan (vb. door overschrijvingsopdrachten).
Een opgedrongen debetpositie doet zich voor inzake VISA-kaarten
Art.30, §3 WCK: De kredietgever dient de consument in beginsel in kennis te stellen van de wijziging
van de debetrentevoet vooraleer deze van kracht wordt.
Art.30, §4 WCK: De consument heeft het recht de overeenkomst op te zeggen wanneer de
kredietopening werd aangegaan voor een termijn van meer dan een jaar indien de wijziging van de
debetrentevoet meer dan 25% bedraagt ten opzichte van de aanvankelijk of voorheen
overeengekomen rentevoet.

4. Overnamewetgeving
4.1 Totstandkoming van de
overnamereglementering
Als reactie op het turbulente verloop van het overnamebod op de aandelen van de Generale
Maatschappij in België in 1988 en de woelige afwikkeling van de overnamestrijd die in het kader van
dit bod is ontstaan, is de wetgever in 1989 overgegaan tot de uitwerking van een
overnamereglementering.
Voor de inwerkingtreding van deze wet was er geen wetgeving, maar had de Bankcommissie wel een
praktijk uitgewerkt waarbij zij een openbaar overnamebod gelijkgesteld had met een verrichting die
verband hield met een beroep op het spaarwezen. Als gevolg hiervan moest de bieder die een
openbaar bod wenste uit te brengen hiervan eerst de CBFA op de hoogte brengen en een prospectus
indienen.
De wet van 2 maart 1989 regelde enerzijds de openbare overnames, en anderzijds de bekendmaking
van het aandeelhouderschap in beursgenoteerde ondernemingen.
De nieuwe overnamewet van 1 april 2007 beoogt vooral de omzetting van een Europese richtlijn
betreffende het openbaar overnamebod.
De uitwerking volgde door middel van het KB van 27 april 2007.
4.2 Het overnamebod
4.2.1 Definitie
Art.3, 1° Wet Openbare Overnamebiedingen: Een openbaar overnamebod is een aanbod dat
gericht is tot de houders van effecten van de doelvennootschap om alle of een deel van hun effecten
te verwerven, ongeacht of het bod vrijwillig of verplicht is. Het bodkarakter van de verrichting
impliceert dat de bieder een onherroepelijk voorstel tot contracteren bekendmaakt.
→ Enkel beursgenoteerde vennootschappen.

4.2.2 Biedingsvereisten
Art.3 KB Openbare Overnamebiedingen: Het bod moet slaan op alle effecten met stemrecht of die
toegang geven tot stemrecht uitgegeven door de doelvennootschap en die nog niet in het bezit zijn
van de bieder of met de bieder verbonden personen.
→ Gelijkheid aandeelhouders.
In geval van openbaar bod tot aankoop moet de bieder vóór het uitbrengen van het bod over de
nodige fondsen beschikken, hetzij op een rekening bij een kredietinstelling, hetzij in de vorm van een
onherroepelijk en onvoorwaardelijk krediet.
In geval het een openbaar bod tot ruil betreft moet de bieder over de in ruil aan te bieden effecten
beschikken of de bevoegdheid hebben deze uit te geven.
Het bod moet beantwoorden aan de reglementaire vereisten en daarenboven moeten de
voorwaarden van het bod inzonderheid wat de prijs betreft, van die aard zijn dat zij de bieder in staat
stellen om het door hem beoogde resultaat te bereiken.
Art.4 KB Openbare Overnamebiedingen: Wanneer het bod onder het toepassingsgebied van een
mededingingsrechtelijk regime inzake concentratiecontrole valt, de bieder zijn bod op dit punt enkel
kan onderwerpen aan de opschortende voorwaarde van een gunstige beslissing van de Europese
Commissie of van de bevoegde nationale mededingingsautoriteiten.
4.2.3 Procedure
Art.5 KB Openbare Overnamebiedingen: De bieder is er toe gehouden om voorafgaandelijk de CBFA
op de hoogte te stellen van zijn voornemen een openbaar overnamebod uit te brengen.
→ Geen termijn!
Art.6 KB Openbare Overnamebiedingen: Ontwerpprospectus.
Art.7 KB Openbare Overnamebiedingen: Uiterlijk de werkdag na de ontvangst van de kennisgeving
brengt de CBFA de marktexploitant (om misbruik van voorwetenschap te vermijden), de
doelvennootschap en de bieder op de hoogte.
Art.18 Wet Openbare Overnamebiedingen: De CBFA beoordeelt de juistheid en de volledigheid van
de in het ontwerpprospectus opgenomen informatie.
Art.8 KB Openbare Overnamebiedingen: Indien de bieder zijn voornemen om binnen een redelijke
termijn een bod uit te brengen niet binnen de door de CBFA opgelegde termijn bevestigt, mag deze
in principe gedurende 6 maanden geen bod meer uitbrengen.
Art.11 Wet Openbare Overnamebiedingen: Publiek maken van het prospectus.

4.2.4 Memorie van antwoord
Art.22 Wet Openbare Overnamebiedingen: Het bestuursorgaan van de doelvennootschap dient in
het kader van een openbaar overnamebod een memorie van antwoord op te stellen.
Art.24 Wet en Art.28 KB Openbare Overnamebiedingen: De memorie van antwoord bevat minstens:
• Eventuele bemerkingen m.b.t. de prospectus.
• Statutaire clausules die de overdraagbaarheid beperken (voorkoopclausules e.d.).
• Het met redenen omklede standpunt over het bod.
• Gevolgen van het bod ten aanzien van schuldeisers, werknemers,…
• Visie van het bestuursorgaan en aandeelhouders.
Art.27 Wet Openbare Overnamebiedingen: De memorie van antwoord wordt pas gepubliceerd na
goedkeuring door de CBFA. Het kan gepubliceerd worden in de prospectus of als een apart
document.
Art.42 en 44 Wet Openbare Overnamebiedingen: Informatie aan werknemers.
4.2.5 Aanvaardingperiode van het bod en het verstrijken ervan
Art.30 KB Openbare Overnamebiedingen: De aanvaardingperiode van een bod bedraagt niet minder
dan 2 weken en niet meer dan 10 weken.
Art.32 KB Openbare Overnamebiedingen: Binnen de 5 werkdagen na het verstrijken van de
aanvaardingsperiode publiceert de bieder de resultaten van het bod en hoeveel effecten hij bezit na
het bod.
Art.35 KB Openbare Overnamebiedingen: Een bod kan heropend worden indien de bieder en de
met hem verbonden personen, na het verstrijken van de aanvaardingperiode van het bod, 90% of
meer van de effecten met stemrecht van de doelvennootschap bezitten.
Art.37 KB Openbare Overnamebiedingen: Indien een tegenbod of een hoger bod wordt uitgebracht
moet dit minstens 5% hoger zijn dan de prijs van het laatste bod.
4.2.6 Verweermaatregelen
In geval het overnamebod stuit op de afwijzing van het bestuursorgaan van de doelvennootschap
geldt het als een vijandig bod. Teneinde de slaagkansen van dergelijk bod zoveel mogelijk te
minimaliseren, beschikt het bestuursorgaan over een aantal verweermaatregelen:
De meest voor de hand liggende is de verhoging van het kapitaal. Dit drijft de kostprijs op en kan ook
diluerend effect hebben indien de kapitaalverhoging gebeurt met miskenning van het voorkeurrecht
van de bestaande aandeelhouders (verstevigt de machtsbasis).

De AVA kan probleemloos overgaan tot kapitaalverhoging.
De Raad van Bestuur kan ook overgaan tot een kapitaalverhoging d.m.v. toegestaan kapitaal:
• Enkel tegen inbreng in geld.
• Respecteren voorkeurrechten.
Uitzonderingen:
• Raad van Bestuur kan overgaan tot kapitaalverhoging, andere dan tegen inbreng in geld, in
uitvoering van voorheen rechtsgeldige aangegane verbintenissen (vb. warranten).
• Poison pill: Raad van Bestuur kan overgaan tot een kapitaalverhoging, andere dan tegen
inbreng in geld, met miskenning van het voorkeurrecht van de aandeelhouders, wanneer zij
daartoe door de AVA werd gemachtigd. De machtiging moet wel voorafgaandelijk zijn
verleend, met name in de periode die loopt vanaf 3 jaar vóór de mededeling van het bod
door de CBFA tot aan de mededeling. Het aantal in kader van deze kapitaalverhoging
uitgegeven aandelen mag niet meer bedragen dan 10% vóór de kapitaalverhoging
uitgegeven aandelen die het kapitaal vertegenwoordigen. De statuten van de meerderheid
van de vennootschappen voorzien in machtigingen aan de raad van bestuur om een beperkte
kapitaalverhoging door te voeren.
4.2.7 Het verplicht bod
Vroeger: Een verwerving van effecten met stemrecht geeft een aanleiding tot een verplicht bod,
indien de verwerver hierdoor de controle verwerft en een meerprijs betaalt.
→ Alle aandeelhouders de kans geven tegen dezelfde prijs te verkopen.
Nu: Art.50, §1 KB Openbare Overnamebiedingen: Verplicht bod vanaf de verwerving van 30% van
de effecten met stemrecht van de doelvennootschap.
Art.52, §1 KB Openbare Overnamebiedingen: Uitzonderingen:
• Vrijwillig bod.
• Iemand anders heeft meer dan 30%.
• Ondernemingen in moeilijkheden
De regeling gaat in bij de verwerving, niet bij het sluiten van de overeenkomst tussen de
aandeelhouders.
Overgangsregeling: Indien men 30% had voor de inwerkingtreding van de wet geldt het verplicht bod
niet, men moet dit wel bij de CBFA aanmelden.

5. De transparantiewet
5.1 Toepassingsgebied
5.1.1 Vennootschappen
De wet van 7 mei 2007 is van toepassing op emittenten waarvan de stemverlenende effecten
toegelaten zijn op een gereglementeerde markt in een lidstaat van de EER, ook al hebben zij hun
statutaire zetel niet in België.
Art.18 Wet Openbaarmaking: De wet laat toe dat de vennootschappen die krachtens de wet aan de
transparantieregeling onderworpen zijn, de drempels kunnen verlagen en derhalve kunnen bepalen
vanaf wanneer deze regeling van toepassing zal zijn. Het bepalen van deze drempels moet statutair
gebeuren.
Ook niet-beursgenoteerde vennootschappen kunnen de regeling toepassen.
5.1.2 Effecten
Worden als effecten beschouwd:
• Stemrechtverlenende effecten:
o Kapitaalaandelen
o Winstbewijzen
• Art.6, §7 Wet Openbaarmaking: Financiële instrumenten die recht geven om stemrechten
verlenende effecten te verwerven.

5.2 De verplichting tot kennisgeving
5.2.1 Verrichtingen die tot kennisgeving aanleiding geven
Art.6, §1 Wet Openbaarmaking: Elke natuurlijke persoon of rechtspersoon die stemrechtverlenende
effecten verwerft of vervreemdt is verplicht hiervan kennis te geven onder de voorwaarden door de
wet bepaald.
Eenzelfde verplichting weegt op de personen die bij het in werking treden van de wet
stemrechtverlenende effecten in hun bezit hadden. De kennisgeving is ook verplicht m.b.t. effecten
van een vennootschap die voor het eerst tot de beursnotering wordt toegelaten.
Art.6, §3 Wet Openbaarmaking: Ook de drempelover- of onderschrijdingen die voortvloeien uit een
gebeurtenis die de verdeling van de stemrechten heeft gewijzigd, zonder dat er een verwerving of
overdracht heeft plaatsgehad (passieve drempeloverschrijding) valt ook onder het toepassingsgebied
van de verplichting.
Art.6, §4 Wet Openbaarmaking: Ook kennisgevingsplicht bij akkoord van onderling overleg.
5.2.2 Drempels van de kennisgevingsplicht
De kennisgeving is pas nodig van zodra de stemrechten verbonden aan de effecten 5% of meer
bereiken van het stemrechtentotaal op het ogenblik waarop zich de omstandigheden voordoen op
grond waarvan kennisgeving verplicht is.
De kennisgeving is ook verplicht in geval van een bijkomende verwerving van effecten wanneer als
gevolg hiervan het aantal stemrechten 10%, 15%,… van het stemrechtentotaal bereikt.
= Trappensysteem.
De statutaire drempel die beneden of tussen de wettelijke bepaalde drempels zijn gelegen worden in
de wet zelf bepaald.
De kennisgeving geldt zowel voor het bezit, als voor de verwerving of overdracht van effecten.
Uitzonderingen:
• Binnen quotum: tussen 2 drempels kan men vrij handelen.
• Art.10 Wet Openbaarmaking: Verwervingen gevolgd door wederverkoop binnen 3
handelsdagen.

5.2.3 De kennisgeving
Art.12 Wet Openbaarmaking: Termijn voor de kennisgeving.
De kennisgeving moet gelijktijdig worden gericht zowel aan de CBFA als aan de betrokken
vennootschap.
Art.14 Wet Openbaarmaking: Openbaarmaking.
Handhaving van de CBFA:
• Art.23, §5 Wet Openbaarmaking: Dwangsom.
• Art.24 Wet Openbaarmaking: Openbaarmaking van de niet-naleving.
Art.26-28 Wet Openbaarmaking: Strafsancties en administratieve geldboeten.
Sancties uit het vennootschapsrecht:
• Schorsing stemrecht
• Verdaging AVA door RVB
• Opschorting van de AVA of nietigverklaring van haar beslissingen door de voorzitter van de
rechtbank van koophandel.