Pieterskerk Leiden

6 vriendenbericht > Onooglijk of bekoorlijk?
Onooglijk of bekoorlijk?
De huizen rondom de Pieterskerk
‘Pieterskerk mag verkopen’ zo kopte het Leidsch
Dagblad onlangs. Deze verkoop betreft de huisjes
om de kerk heen. De Stichting Pieterskerk kan de inkomsten
goed gebruiken. Geld was overigens ruim
450 jaar geleden ook de belangrijkste aanleiding
voor de bouw van de huisjes. Wie liet ze optrekken,
wie woonde er en wat zijn de logevallen van deze
voor de Pieterskerk zo kenmerkende huisjes?
Tot ‘proffijt’ en ‘beeter aaensien’
Na de Reformatie kwamen de drie Leidse hoofdkerken
(Pieterskerk, Hooglandse Kerk en Vrouwekerk)
eind 16de eeuw in handen van het stadsbestuur. Zij
stelde kerkmeesters aan die verantwoordelijk waren
voor het beheer en onderhoud van de gebouwen.
De nodige inkomsten verkregen de kerkmeesters
uit de exploitatie van onroerende goederen, de
verhuur en verkoop van graven en bepaalde belastinginkomsten.
De kerkmeesters gingen, steeds
met de nodige goedkeuring van het stadsbestuur,
investeren in de bouw van huisjes om de kerken
heen. Geen slecht beleid gezien de enorme bevolkingsgroei
die Leiden in de 17de eeuw doormaakte
en de daarmee gepaard gaande woningnood.
Er speelde nog iets anders. De ruimtes tussen de
steunberen van de kerk waren een ideale, illegale
vuilstortplaats. Met de kerkhuisjes verdwenen deze
onwelriekende nissen. Of het probleem hiermee
helemaal werd opgelost is de vraag. Ook na de
bouw van de huisjes hadden de kerkmeesters
Anna, een ‘vullenswijff’ in dienst ‘voort reynigen
om de kercken’. De huizenrij diende ook als geluidsisolatie.
Herhaaldelijk werden de kerkdiensten
immers verstoord door baldadige jongeren die op
de kerkhoven rondhingen.
Van knoopmaker tot schoolmeester
De kerkhuizen rond de Pieterskerk waren niet bedoeld
als proveniershuisjes (bewoners betalen
eenmalig bedrag in ruil voor levenslange inwoning),
Links: H.P. Schouten, Pieterskerkhof met het
Tuchthuis en de huizen aan de westzijde van de
Pieterskerk, tweede helft 18de eeuw (RAL)