Toegankelijkheid - Scheldeland
Toegankelijkheid - Scheldeland
Toegankelijkheid - Scheldeland
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
<strong>Toegankelijkheid</strong> van toeristische accommodaties en<br />
recreatieve projecten<br />
Studiedag Toerisme<br />
<strong>Scheldeland</strong><br />
ato vzw adviesbureau toegankelijke omgeving Driegaaienstraat 160, 9100 Sint-Niklaas<br />
Tel. 03/780.35.38 info @ato-vzw.be www.ato-vzw.be
ATO vzw<br />
Technisch adviesbureau toegankelijke omgeving<br />
voor de<br />
Provincie Oost-Vlaanderen<br />
ATO is erkend als adviesbureau door:<br />
• Gelijke Kansen Vlaanderen<br />
•Toerisme Vlaanderen<br />
•Provincie Oost-Vlaanderen
Technisch adviesbureau’s voor de<br />
Provincie West-Vlaanderen<br />
Provincie Antwerpen<br />
Provincie Limbrug en Vlaams Brabant<br />
Kennis- en ondersteuningscentrum
ATO richt zich tot:<br />
• Projectontwikkelaars<br />
• Architecten en ontwerpers<br />
• Studiebureaus en stedenbouwkundige adviseurs<br />
• Particulieren<br />
• Gemeentelijke en provinciale diensten<br />
• Bedrijven en instellingen<br />
• Sociale huisvestingsmaatschappijen<br />
Wat kunnen we voor u doen?<br />
• Informatie geven rond toegankelijkheid<br />
• Advies & begeleiding bij het toegankelijk maken van de omgeving<br />
• Publieke gebouwen en openbare ruimten<br />
• Toeristische accommodaties<br />
• <strong>Toegankelijkheid</strong>sdoorlichting<br />
• Vorming – workshops - trainingen
Definitie « integrale toegankelijkheid »<br />
• Kwaliteitsnorm<br />
• Iedereen, onafhankelijk, gelijkwaardig<br />
• ook de zwakste gebruiker<br />
• inclusieve benadering<br />
• reeds vanaf de voorontwerpfase<br />
• integraal concept<br />
• geen exclusieve voorzieningen
Definitie « integrale toegankelijkheid »<br />
3B’s<br />
• Bereikbaarheid<br />
• Betreedbaarheid<br />
• Bruikbaarheid (inclusief begrijpbaarheid)
2 soorten toegankelijkheid<br />
1. Fysieke, technische<br />
2. Sociale, mentale, psychische<br />
• Een goed onthaal<br />
• Welkom zijn
Historiek toegankelijkheid<br />
1. Ontwerpen voor de gemiddelde mens<br />
2. Design for special needs<br />
3. Universal design (= design for all)
Universal design : 7 basisprincipes<br />
Principe 1: Bruikbaar voor iedereen.
Universal design : 7 basisprincipes<br />
Principe 2: Flexibiliteit in het gebruik.
Universal design : 7 basisprincipes<br />
Principe 3: Eenvoudig en intuitief gebruik.
Universal design : 7 basisprincipes<br />
Principe 4: Verstaanbare informatie.
Universal design : 7 basisprincipes<br />
Principe 5: Marge voor vergissingen.
Universal design : 7 basisprincipes<br />
Principe 6: Beperkte inspanning.
Universal design : 7 basisprincipes<br />
Principe 7: Geschikte afmetingen en gebruiksruimten.
Universal design<br />
« zich aanpassen » wordt « aan zich aanpassen »<br />
« integratie » wordt « inclusie »
Welke beperkingen kunnen<br />
mensen hebben?<br />
Wat zijn de voornaamste<br />
struikelblokken?<br />
Wat zijn hiervan de<br />
consequenties op het gebied<br />
van toegankelijkheid?
Welke doelgroep ervaart moeilijkheden?<br />
1. Mensen met een motorische handicap (tijdelijke of permanent,…)<br />
2. Blinde en slechtziende personen<br />
3. Dove en slechthorende personen<br />
4. Ouderen<br />
5. Maar ook … mensen met een mentale of psychische handicap
Mensen met een motorische handicap of beperking<br />
(rolstoelgebruikers, slecht te been, tijdelijk geblesseerden, mensen met<br />
kinderwagens,…)<br />
Wat is voor hen een reden om een gebouw niet te bezoeken?<br />
• Ontbreken van een lift<br />
• Drempels of trappen<br />
• Weinig plaats<br />
Wat wordt door hen ervaren als storend?<br />
• Zaken die buiten handbereik liggen<br />
• Losliggende deurmatten<br />
• Geen automatische deuren
Rolstoelgebruikers:<br />
• hebben een lagere kijkhoogte<br />
• hebben veel manoeuvreerruimte nodig<br />
• hebben een lagere reikhoogte en -wijdte<br />
Personen met een beperkte loopfunctie<br />
• steunen op krukken , wandelstok of rollator
Personen met een kleine gestalte:<br />
• hebben een lagere kijk- en reikhoogte<br />
Personen met evenwichtsmoeilijkheden<br />
• hebben nood aan leuningen om zich vast te houden<br />
Personen met een beperkte armfunctie<br />
• voor hen is de vormgeving van leuningen en deurkrukken uitermate belangrijk
Ouderen<br />
Wat is voor hen een reden om een gebouw niet te bezoeken?<br />
• Het personeel is niet behulpzaam<br />
• Luide muziek<br />
• Bereikbaarheid met het openbaar vervoer<br />
Wat wordt door hen ervaren als storend?<br />
• Ontbreken van trapleuningen<br />
• Info in een te klein lettertype<br />
• Weinig visuele informatie
Blinde en slechtziende personen<br />
Wat is voor hen een reden om een gebouw niet te<br />
bezoeken?<br />
• Het personeel is niet behulpzaam<br />
• Bereikbaarheid met het openbaar vervoer<br />
• Ontbreken van trapleuningen<br />
Wat wordt door hen ervaren als storend?<br />
• Weinig plaats tussen de rekken<br />
• Drempels en trappen<br />
• Losliggende deurmatten<br />
• De informatie in een te klein lettertype<br />
• Onoverzichtelijke inrichting
De techniek van het stoklopen<br />
Detecteren van obstakels<br />
Door met de stok over de breedte van het lichaam (+/- 60 cm) te zwaaien ontdekt<br />
men tijdig hindernissen zoals vuilnisemmers, bomen, of paaltjes.<br />
Zich oriënteren<br />
Vaste obstakels kunnen helpen om zich te oriënteren. Zo geven muren de juiste<br />
richting en kan men bv. lantaarnpalen tellen om zijn bestemming te vinden.<br />
Zich informeren<br />
De klank van het tikken geeft ook informatie over materialen (hout, metaal,<br />
beton,…) en vertelt zo iets meer over de omgeving.
De geleidehond<br />
De blinde bepaalt waar de wandeling heen gaat, de hond is een hulpmiddel en is<br />
er om hindernissen aan te geven, zoals stoepranden, overhangende takken en<br />
geparkeerde auto’s.<br />
Wat kan een blindengeleidehond?<br />
• leert dat hij 2m hoog en 1m breed is<br />
• een deur of trap zoeken<br />
• zijstraten en stoepranden aangeven<br />
• obstakels ontwijken<br />
Gewoonlijk gaat de hond af op de commando’s van de blinde persoon. In straten<br />
zonder stoepranden wijst de hond niet zonder meer de weg.
Mensen met een auditieve beperking<br />
Doven: zijn doofgeboren en communiceren met<br />
gebarentaal, hebben het dikwijls moeilijk met<br />
geschreven taal.<br />
doven: zijn later doof geworden en kunnen meestal<br />
liplezen en kunnen communiceren met geschreven taal.<br />
Wat is voor hen een reden om een gebouw niet te<br />
bezoeken?<br />
• Het personeel is niet behulpzaam<br />
• Personeel kent geen Vlaamse gebarentaal<br />
• Geen display aan de kassa<br />
Wat wordt door hen ervaren als storend?<br />
• Personeel kent geen Vlaamse gebarentaal<br />
• Geen display aan de kassa<br />
• Weinig visuele informatie
<strong>Toegankelijkheid</strong> voor personen met een auditieve beperking.<br />
• Geef zoveel mogelijk informatie weer op een visuele manier bijv. pictogrammen,<br />
bewegwijzering, prijslijsten,enz.<br />
• Ruimtes overladen met posters zijn voor hen zeer stresserend omdat dit teveel afleidt. Ze<br />
« luisteren » met hun ogen. Een drukke ruimte geeft hen het gevoel van wat horenden<br />
hebben bij geroezemoes.<br />
• Achtergrondgeluid werkt erg storend bij slechthorende mensen omdat dit interferreert met<br />
de communicatie die men tracht te voeren. Hoorapparaten geven niet veel resultaat<br />
wanneer er teveel achtergrondgeluid is.
<strong>Toegankelijkheid</strong> voor personen met een auditieve handicap.<br />
•Doofgeboren mensen hebben gebarentaal als moedertaal. Nederlands hebben ze als<br />
tweede taal geleerd. Voor hen is het zeer moeilijk om een gesproken taal te leren, het is<br />
voor hen een zware opdracht om moeilijke teksten te lezen. Bij informatie, teksten, moet de<br />
nadruk op korte, begrijpbare zinnen zonder moeilijke woorden liggen. Een mooie<br />
vormgeving met foto’s is zeker aan te raden.<br />
•Zorg dat de diensten ook altijd bereikbaar zijn via fax en e-mail.
Personen met een verstandelijke handicap<br />
• Mensen met een verstandelijke handicap bekijk je beter<br />
vanuit hun mogelijkheden dan vanuit hun beperkingen.<br />
• Benader hen niet vanuit een groep of algemeen<br />
groepsbeeld maar vanuit hun individuele en sterk<br />
verschillende mogelijkheden en verwachtingen.<br />
• Beluister ze als mondige mensen, die iets te zeggen<br />
hebben en gehoord willen worden.
Pictogrammen<br />
• Zorg dat er voldoende pictogrammen aanwezig zijn.<br />
• Zorg dat ze groot genoeg zijn.<br />
• Zorg ervoor dat ze duidelijk zichtbaar zijn.<br />
Signalisatie<br />
• Zorg voor een beknopte, duidelijke en overzichtelijke informatie en bewegwijzering<br />
• Zorg dat de signalistatie logisch is (gelijkvloers onderaan, verdiepingen erboven,…).<br />
Goed Fout
Algemeen<br />
Zorg voor een ordelijke en overzichtelijke inrichting van het gebouw<br />
Obstakelvrije ruimte<br />
• Geen hindernissen in de looproute<br />
(plantenbakken, blusapparaten, asbakken,…)<br />
• vermijd scherpe hoeken<br />
Verlichting<br />
• Voldoende sterk<br />
• egaal, niet verblindend, geen tegenlicht<br />
• geen valse schaduwen<br />
• geen lichtreflecties
Algemeen<br />
Kleurcontrasten<br />
• Kleurcontrasten (vooral licht-donker)<br />
• voorzie glazen deuren van een felgekleurde strip<br />
Braille- en andere aanduidingen<br />
• Breng brailleaanduidingen aan op een goed<br />
vindbare plaats<br />
• bordjes met gewone letters en tekening worden<br />
ten behoeve van slechtzienden op ooghoogte<br />
aangebracht
Keten van toegankelijkheid<br />
• Wil een gebouw in zijn belangrijkste functies toegankelijk en bruikbaar voor iedereen<br />
zijn dan dient in eerste instantie de keten van toegankelijkheid in orde te zijn.<br />
• het volledige traject van openbare weg tot aan de locatie met de hoofdfunctie van het<br />
gebouw d.w.z.:<br />
• parkeergelegenheid<br />
• toegangspad<br />
• inkompartij<br />
• inkomhall<br />
• route en eventueel de nodige verticale circulatie naar het lokaal<br />
• het lokaal<br />
• het sanitair<br />
• de route naar het sanitair<br />
• in tweede instantie moeten ook de nooduitgangen en de route ernaartoe toegankelijk<br />
zijn, wie binnen geraakt moet ook in geval van nood buiten geraken
Algemene normen<br />
Algemene normen<br />
(voor elke ruimte van toepassing)<br />
- in elke ruimte een vrije en vlakke draairuimte (Ø 1m50)<br />
- Vrije doorgangshoogte min. 2,30 m<br />
- Looprichting aanduiden met een gids- of geleidelijnen
Ingang en buitendeuren<br />
• zorg voor een duidelijke bewegwijzering<br />
• vermeldt aan de ingang de openingstijden en contactgegevens (fax en e-mail)<br />
• indien er een parlofoon is, voorzie tekstuele ondersteuning of videofonie<br />
• automatische deuren genieten de voorkeur<br />
• vermijd tournique- of carrouseldeuren<br />
• vrije doorgangsbreedte deuropening: min. 90 cm, ook tussen beveiligingsrekken<br />
• breng op glazen deuren contrastmarkeringen aan<br />
• deur en/of deurkader in contrasterende kleur t.o.v. de wand<br />
• drempels tot max. 2 cm
Normen toegangen en deuren<br />
Toegangen en deuropeningen<br />
Inkomdeuren, binnendeuren, poortjes, hekjes, …<br />
- Draaikruisdeur:<br />
-> alternatieve toegang of mechanisme dat<br />
gebruik door personen met een beperking<br />
garandeert<br />
- Geen niveauverschillen toegelaten<br />
- Max. 2cm niveauverschil bij overgang<br />
binnen/buiten<br />
- Vrije doorgangsbreedte:<br />
ruwbouw min. 1,05 m<br />
na afwerking min. 0,90 m<br />
- Vrije doorgangshoogte:<br />
na afwerking min. 2,10 m
Normen toegangen en deuropeningen<br />
Planvoorbeeld (Min. maten na afwerking)<br />
Waar vrije doorgangsbreedtes meten?<br />
Gemeten vanaf openstaand deurblad (90°) tot aan<br />
deurkader<br />
Voorbeeld referenties:<br />
Standaard deurblad 93cm → 87 à 88cm → Niet ok!<br />
Standaard deurblad 98cm → 92 à 93cm → Ok!<br />
Enkele deurvleugel<br />
Dubbele deurvleugel<br />
Schuifdeur
Normen toegangen en deuropeningen<br />
Planvoorbeeld (Min. maten na afwerking)<br />
Inkomdeuren, binnendeuren, poortjes, hekjes, …<br />
- Vrije draairuimte voor en na de deur<br />
- Zijdelingse opstelruimte voor manueel te<br />
bedienen deuren
Normen toegangen en deuropeningen<br />
Planvoorbeeld (Min. maten na afwerking)<br />
Synthese: manueel bedienbare deur,<br />
aansluitend op langse of kopse looproute
Helling<br />
• Hoogteverschillen groter dan 2 cm worden overbrugd met een helling<br />
• Hoogteverschillen groter dan 20 cm worden door zowel een helling als een trap overbrugd<br />
• Langshelling:<br />
Niv. van 1 tot 10 cm : helling max. 10%<br />
Niv. van 10 tot 25 cm: helling max. 8.3%<br />
Niv. van 25 tot 50 cm: helling max. 6.25%<br />
Niv. van meer dan 50 cm: helling max. 5%
• De dwarshelling van het loop- of rolvlak mag niet meer dan 2% bedragen<br />
• De vrije doorgangsbreedte van het hellend vlak is min. 120 cm<br />
• Boven en onderaan de helling is een vlakke opstelruimte van min. 150 x 150 cm<br />
• Per 50 cm hoogteverschil of na een lengte van 10 m wordt een vlak bordes ingebouwd van min. 150<br />
cm diep<br />
• Bij een niveauverschil van meer dan 10 cm wordt een afrijdbeveiliging voorzien van 5 cm hoog<br />
• Bij een niveauverschil van meer dan 25 cm worden aan beide zijden leuningen voorzien
Tips toegangen en deuropeningen<br />
Toegangen<br />
Obstakelvrije route in buiten- en binnenomgeving.<br />
Voorzie een duidelijke<br />
signalisatie van de<br />
verschillende ruimten<br />
Contrasten zijn<br />
belangrijk vooral<br />
voor personen met<br />
een visuele<br />
beperking.<br />
Voorzie op een deur<br />
in glas een<br />
contrastmarkering<br />
op 3 hoogten<br />
Zorg voor een<br />
vlakke, slipvrije<br />
ondergrond, vermijd<br />
vast tapijt of matten<br />
© Enter vzw<br />
Meubilair bevindt zich buiten de<br />
looproute. Voorzie zitruimte voor<br />
personen in een rolstoel, met een<br />
kinderwagen, met een<br />
assistentiehond,…<br />
Voorzie bij een<br />
tourniquet/draaihekje<br />
een alternatieve<br />
toegang of een<br />
mechanisme dat<br />
gebruik door<br />
personen met een<br />
beperking garandeert<br />
overgang binnen/buiten:<br />
niveauverschillen tot<br />
maximaal 2 cm toegelaten<br />
(hellend en afgeschuind)<br />
zodat rolstoelgebruikers of<br />
personen met kinderwagens<br />
of winkelkarretjes er<br />
makkelijk over kunnen rijden.
Infobalie<br />
• op een logische plaats ten opzichte van de inkomdeur, personeel heeft zicht op de<br />
inkomdeur<br />
• zitgelegenheid in de nabijheid van de balie, zithoogte 45 à 50 cm<br />
• een vrije opstelruimte voor rolstoelen naast de zitjes<br />
• balie heeft twee verschillende hoogtes, 110 en 80 cm hoog en heeft een<br />
onderrijdbaar gedeelte<br />
• vrije hoogte onder het onderrijdbaar gedeelte: 70 cm<br />
• vrije onderrijdbare diepte min. 60 cm<br />
• vrije onderrijdbare breedte min. 90 cm
Besluit van de Vlaamse regering tot vaststelling van een gewestelijke stedenbouwkundige<br />
verordening betreffende toegankelijkheid<br />
Bepalingen met betrekking tot vaste inrichtingselementen<br />
Bij een vast inrichtingselement met het oog op onthaal van het publiek, een vrije vlakke<br />
draairuimte voor en achter het element met een min. diameter van 150 cm.<br />
Aan het element moet een verlaagd gedeelte aangebracht worden. Hoogte bovenzijde verlaagd<br />
gedeelte max. 80 cm, vrije hoogte onder min. 70 cm, min. 90 cm vrije breedte en min. 60 cm diep.
Folders en informatie en signalisatie<br />
Plaatsing<br />
• Informatieborden op een logische locatie buiten de circulatiestroom<br />
• Plaatsingshoogte bij grote leesafstand 2.20m<br />
• Plaatsingshoogte bij kleine leesafstand tussen 1.40 en 1.60m<br />
• Voor grote informatieborden op kleine leesafstand: middelpunt op ca. 1.25m, geplaatst onder<br />
een hoek van 10°<br />
• De borden mogen max. 10 cm uit de muur uitsteken om te vermijden dat ze een obstakel<br />
vormen
Folders en informatie en signalisatie<br />
Visuele informatie: letters en cijfers<br />
• Gebruik hoofd- en kleine letters, stokken en staarten<br />
• Gebruik schreefloze letters: schreefloos / schreefletter<br />
• hoogte van de letters min. 1/100 van de leesafstand, bij belangrijke informatie hoogte letters 1/25<br />
van de leesafstand<br />
• op beeldschermen mogen letters niet kleiner dan 3 mm zijn<br />
• bij bewegwijzering letter min. 50 mm
Folders en informatie en signalisatie<br />
Visuele informatie: contrasten en kleurgebruik<br />
• Het contrast (verschil in helderheid) heeft een grotere invloed op de leesbaarheid dan de verlichting<br />
• Gebruik contrasterende kleuren, geen reflecterende of felle kleuren en beperk de hoeveelheden van<br />
verschillende kleuren<br />
• Vermijd de combinatie rood/groen, zuiver wit/ zwart (kan een verblindende werking hebben<br />
afhankelijk van de lichtinval)<br />
• Vermijd transparante, oneffen achtergronden<br />
• Bepaalde kleuren hebben een psychologische betekenis, gebruik dan ook associaties die bij de<br />
kleuren passen: rood/gevaar, groen/veiligheid, blauw/hygiëne,…
Folders en informatie en signalisatie<br />
Pictogrammen / logo’s / tekens / symbolen<br />
• Gebruik gestandaardiseerde tekens<br />
• Maak ter ondersteuning gebruik van pictogrammen<br />
• Gebruik internationaal goedgekeurde pictogrammen
Folders en informatie en signalisatie<br />
Hinderlijke schitteringen, verblinding en reflecties<br />
• Kies bij informatie achter glas de locatie zorgvuldig uit, zodat er geen rechtstreeks licht op het glas<br />
valt. Houdt de afstand tussen de informatie en het glas zo klein mogelijk.<br />
• Gebruik matte materialen voor bord en opschrift, dit om hinderlijke schitteringen te vermijden
Folders en informatie en signalisatie<br />
Tactiele informatie:<br />
• voorzie aangepaste informatie voor blinden en slechtzienden<br />
• Voor een aantal blinden is braille een oplossing, anderen geven de voorkeur aan verheven<br />
letters/cijfers/symbolen enz.<br />
• de tactiele borden op een hoogte gelegen tussen 1.40 en 1.70m<br />
• de tekening of tekst dient opliggend op de achtergrond te zijn aangebracht en niet in de achtergrond te zijn<br />
gegraveerd<br />
• de grootte van de letters tussen 15 en 60 mm<br />
• het meest geschikte lettertype voor tactiele informatieborden is « Helvetica Bold »
Folders en informatie en signalisatie<br />
Auditieve informatie:<br />
• bepaalde ononderbroken geluiden kunnen een positieve bijdrage leveren aan de oriëntatie van blinden<br />
• het gebruik van verschillende materialen kan een akoestische herkenbaarheid geven<br />
• akoestische informatie dient van heldere kwaliteit te zijn en bestand tegen omgevingslawaai<br />
• hou rekening met echo, nagalm,…
Folders en informatie en signalisatie<br />
Leesbaarheid:<br />
• zorg voor uniformiteit in de informatievoorziening: zelfde lettertype, stijl van pictogrammen, type en systeem<br />
van de informatieborden<br />
• de combinatie van visuele, tactiel en auditieve informatie verdient de voorkeur, op een logische plaats<br />
aangebracht, duidelijk waarneembaar, leesbaar en begrijpbaar voor iedereen<br />
• eenvoud in informatie:<br />
• op het infobord alleen de belangrijkste informatie<br />
• eenvoudige en directe taal<br />
• gebruik maximaal twee verschillende lettertypes<br />
Opstelruimte:<br />
• makkelijk bereikbaar maar buiten de directe circulatiestroom geplaatst<br />
• een vlakke opstelruimte met diameter van min. 150 cm voor de informatie
Gangen en binnendeuren<br />
• vrije doorgangsbreedte van gangen en sassen: min. 150 cm<br />
• bij intensief gebruik min. vrije doorgangsbreedte min. 180 cm<br />
• vrije doorgangshoogte min. 230 cm<br />
• voor binnendeuren gelden dezelfde normen als voor buitendeuren,<br />
behalve dat de kracht nodig om de deur te openen hier<br />
max. 3 kg mag bedragen.
Normen looproute<br />
Looppaden<br />
Obstakelvrije route in buiten- en binnenomgeving.<br />
!Vrije doorgang: ruwbouw min. 1,75 m<br />
na afwerking min. 1,50 m
Lokalen<br />
• vrije doorgang tussen meubilair min. 90 cm<br />
• draaiplaatsen met min. diameter van 150 cm<br />
• contrast tussen wanden en vloer<br />
• tafels en bureaus moeten onderrijdbaar zijn
Normen niveauverschillen<br />
Niveauverschillen<br />
- treden, trappen<br />
- hellingen<br />
- liften<br />
- Buitenomgeving:<br />
• Max. 2cm niveauverschil toegelaten<br />
• Van 2 tot 18cm: minimum als helling voorzien<br />
• Meer dan 18cm: combinatie voorzien<br />
- Binnenomgeving:<br />
• Van 0 tot 18cm: minimum als helling voorzien<br />
• Meer dan 18cm: combinatie voorzien<br />
- Combinatiemogelijkheden zijn:<br />
Trap en helling / trap en lift / helling en lift
Vertikale circulatie<br />
Trap<br />
• De breedte is minstens 1.20 m<br />
• Een rechte steektrap, geen wenteltrap of<br />
verdreven trap<br />
• Gesloten treden<br />
• De trap moet voldoen aan de trapformule:<br />
2 x optrede + aantrede = 57 à 63 cm<br />
• De trap is in slipvrij materiaal<br />
• hoge en lage leuning, goed omgrijpbaar
GOED FOUT
Lift<br />
• bij brand wordt de lift buiten werking gesteld, voorzie dus een<br />
evacuatieniveau voor rolstoelgebruikers<br />
• alternatief: rolstoel transporters of evacuatiestoelen<br />
• min. één lift die alle verdiepingen aandoet is toegankelijk voor personen<br />
met een handicap<br />
• de lift heeft een automatische schuifdeur, blijft min. 15 sec. open,<br />
sluitingstijd max. 0.5m sec<br />
• de lift dient uitgerust te zijn met een visueel en auditief signaal bij het<br />
openen en sluiten van de deuren<br />
• de lift wordt bij voorkeur voorzien van een glazen deur of een raampje<br />
in de deur
Normen Tips niveauverschillen<br />
Niveauverschillen<br />
Treden, trappen, hellingen, liften.<br />
Niveauverschillen<br />
vermijden. Waar ze<br />
niet vermeden<br />
kunnen worden,<br />
moeten ze op een<br />
goede wijze<br />
geïntegreerd en<br />
uitgevoerd worden.<br />
Bedieningsknoppen<br />
op een bereikbare<br />
hoogte<br />
Hellingen zijn slipvrij<br />
© Enter vzw<br />
Zorg dat niveauverschillen op de<br />
(loop)route aangekondigd worden.<br />
Waarschuwen kan op verschillende<br />
manieren: contrasten in<br />
materiaal/kleur of met<br />
accentverlichting.<br />
Contrasten zijn<br />
belangrijk vooral voor<br />
personen met een<br />
visuele beperking<br />
Lift: spiegel tegen<br />
achterwand,<br />
bedieningsknoppen<br />
(visueelt, tactiel,<br />
auditief) , leuning,<br />
zitje<br />
Veiligheid lift:<br />
- Stopnauwkeurigheid<br />
- Deuren openen<br />
automatisch bij obstakels<br />
Voorzie dubbele<br />
leuningen en randen<br />
voor de veiligheid
Plateauliften
Sanitair<br />
Algemeen:<br />
• Toiletten voor niet rolstoelgebruikers min. 90 x 120 cm,<br />
met een naar buiten draaiende deur<br />
• Boven en onderaan de deur een opening van min. 1 cm<br />
• Spiegel: onderrand op max. 90 cm hoogte<br />
• Geen draaikranen, wel sensor of éénhendelkranen<br />
• Belang van kleurcontrast<br />
• Logische opstelling van toestellen
Integraal toegankelijk toilet:<br />
• Spiegel: onderrand op max. 90 cm hoogte<br />
• alarminstallatie: trekkoord of drukknoppen<br />
op 40 cm boven de grond, waarschuwingslicht<br />
en geluidssignaal buiten het lokaal;<br />
het alarmsignaal kan enkel in het<br />
lokaal zelf afgezet worden
Normen aangepast karakter<br />
Minimale ruwbouwmaten voorzien
Tips aangepast karakter<br />
Aangepast karakter:<br />
Aangepaste sanitaire ruimten:toilet, douche of een combinatie.<br />
Bediening van de<br />
kraan niet onder de<br />
straal<br />
Plaats het<br />
douchezitje niet<br />
onder de kraan<br />
Een verhoogd toilet<br />
(zithoogte tussen 46<br />
en 50cm)<br />
vergemakkelijkt het<br />
maken van een<br />
transfer<br />
*Let wel op bij<br />
personen met een<br />
kleiner gestalte<br />
© Enter vzw<br />
De vloer moet<br />
antislip afgewerkt<br />
zijn om vallen te<br />
vermijden<br />
Kies voor een<br />
douchevloer op<br />
afschot (dus zonder<br />
drempels)<br />
Contrasten zijn<br />
belangrijk vooral<br />
voor personen met<br />
een visuele<br />
beperking<br />
Zorg voor een<br />
makkelijk<br />
bedienbare kraan<br />
Vermijd obstakels zoals<br />
wandjes. Indien het niet<br />
anders kan gebruik lichte,<br />
verplaatsbare<br />
binnenwanden. Dit geeft<br />
de nodige flexibiliteit bij<br />
een aanpassing van de<br />
ruimte.
Culturele centra<br />
Tentoonstellingsruimte<br />
• voldoende circulatieruimte rond de tentoongestelde voorwerpen<br />
• kleine voorwerpen presenteren in een onderrijdbare vitrinekast<br />
• hang tentoongestelde werken niet te hoog<br />
• informatie- of naambordjes op 1.20 à 1.40m hoogte
Ringleiding
Veiligheid<br />
Evacuatie<br />
• Hoe er rekening mee dat liften in geval van brand zelden of niet gebruikt mogen worden<br />
• Voorzie een ruimte waar personen met een beperking veilig kunnen wachten tot ze geëvacueerd<br />
worden, zonder dat ze de vluchtweg van andere mensen blokkeren<br />
• Voorzie een evacuatiestoel op de verdiepingen in de nabijheid van de traphal, of voorzie<br />
evacuatieterrassen
Veiligheid<br />
Branddeur / Nooddeuren<br />
• Voor branddeuren gelden qua afmetingen dezelfde normen als die voor andere deuren<br />
• Alle branddeuren in het gebouw hebben dezelfde kleur. Het deurblad is contrasterend maar niet te<br />
donker zoadat het door slechtzienden niet per abuis voor een opening kan aanzien worden.<br />
• Een manuele deur kan geopend worden met een kracht van max. 3kg voor binnendeuren en 4 kg voor<br />
buitendeuren<br />
• Aangezien brandeuren meestal zwaar te bedienen zijn is het aangewezen ze uit te rusten met een<br />
branddetectiesysteem met magneetcontact. De deur sluit enkel bij brand.
Veiligheid<br />
Brandblusapparaat en alarm<br />
• Plaats brandblusapparaten en haspels in een nis, of laat ze max. 10 cm uitsteken<br />
• Brandblusapparaat en haspel zijn drempelloos te bereiken en worden 50 cm uit de hoek geplaatst op<br />
een hoogte tussen 90 en 120 cm<br />
• Vóór het brandblusapparaat en het alarm is een vrije circulatieruimte van 150x150 cm.<br />
• De brandblusapparaten en haspels moeten contrasteren met de omgeving.<br />
• De signalisatie van brandblusapparaat en alarm gebeurt met universele pictogrammen.<br />
• het brandalarm geeft zowel een hoorbaar als visueel signaal.
Veiligheid<br />
Evacuatieroute<br />
• De evacuatieroute is drempelloos en heeft een min. breedte van 150 cm en vrije hoogte van 210 cm.<br />
• Versmallingen op de evacuatieroute zijn niet toegestaan.<br />
• Kleurcontrast tussen vloer, muren en deuren.<br />
• De vluchtroute wordt gesignaliseerd met universele pictogrammen
Besluit van de Vlaamse regering tot vaststelling van een gewestelijke stedenbouwkundige<br />
verordening betreffende toegankelijkheid<br />
Bij handelingen waarbij brandhaspels, brandblusapparaten of andere uit de wand stekende<br />
constructies geïnstalleerd worden, mogen die constructies het ongestoord gebruik van het looppad<br />
niet in het gedrang brengen. Hiertoe kunnen die apparaten in een nis ingewerkt worden zodat ze<br />
niet buiten het afgewerkte muurvlak steken.
Normen parkeerplaatsen<br />
Parkeren<br />
Aangepaste en voorbehouden parkeerplaatsen.<br />
- Minimale afmetingen:<br />
- dwarsparkeren: min. 3,50 m breed<br />
- langsparkeren: min. 6,00 m lang<br />
- schuinparkeren: min. 3,50 x 6,00 m<br />
- Zo dicht mogelijk bij de toegang<br />
- Max. 2% dwarshelling i.f.v. afwatering<br />
- Voorbehouden plaatsen conform wegcode en het<br />
MB van 11.10.1976 signaleren
Normen parkeerplaatsen<br />
Planvoorbeeld
Openbaar groen<br />
• Betreedbaarheid van groengebieden<br />
• Bruikbaarheid van groengebieden<br />
• Informatievoorziening
Betreedbaarheid van groengebieden<br />
•Toegang
Toegang<br />
Markering ingang<br />
- een duidelijke, goed leesbare bewegwijzering<br />
- de ingang kan herkenbaar gemaakt worden door<br />
- kenmerkende beplanting<br />
- het plaatsen van architectonische elementen<br />
- het plaatsen van een infobord
Toegang<br />
Toegangspoortjes en paaltjes<br />
- een draaihek is niet bruikbaar voor rolstoelgebruikers of bezoekers met kinderwagen<br />
- het toegangspoortje moet gemakkelijk te openen zijn<br />
- de vrije doorgangsbreedte moet min. 0.90m zijn<br />
- bij het draaien maken rolstoelen een draaicirkel met een diam. van 150 cm<br />
- voor slechtzienden is het nuttig om de plaats waar men het toegangspoortje moet<br />
openen, te voorzien van een contrastmarkering<br />
- de afstand tussen de paaltjes moet min. 90 cm bedragen<br />
- paaltjes moeten min. 60 cm hoog zijn (liever 100 cm )<br />
- schilder op de kop van de paaltjes een contrasterende band van 5 cm hoog<br />
- voorzie op de paaltjes een markering op 10 cm boven de grond
Bruikbaarheid van groengebieden<br />
• Paden<br />
• Hellingen en trappen<br />
• Bruggen<br />
• Parkmeubilair<br />
• Speelzone<br />
• Kijkhutten en –wanden<br />
• Visplaatsen
Paden<br />
Ontwerp en aanleg<br />
- materiaalkeuze<br />
- gesloten verhardingen:<br />
- asfalt en beton: + heeft een lage rolweerstand, is vlak en heeft weinig<br />
oneffenheden<br />
- halfgeslotenverhardingen:<br />
- klinkers en betontegels: + het is vlak en heeft weinig oneffenheden, door<br />
de veelheid aan kleuren kunnen er gemakkelijk contrasten en patronen<br />
gelegd worden<br />
- natuurstenen: +/- bolle kasseien en groot formaat keien zijn ongeschikt<br />
voor rolstoelen en kinderwagens, kleine vlakke<br />
natuurstenen zijn beter berijdbaar.<br />
– natuurstenen zijn bij vorst of regenweer vaak glad, tenzij<br />
ze een gebouchardeerd of gefreind oppervlak hebben
Paden<br />
Ontwerp en aanleg<br />
- materiaalkeuze<br />
-open verhardingen:<br />
- riviergrind –: te los van structuur<br />
- steenslag kaliber 5-15mm –: de wielen zakken in de steenslag en de witte<br />
stok blijft er in haperen<br />
- steenslag kaliber 0-5mm +/-: zijn toegankelijk indien ze aangewalst<br />
worden, bij nat weer kunnen de paden modderig en glibberig worden<br />
- gestabiliseerde steenslagpaden +<br />
- dolomiet +: contrasteert goed met de omgeving<br />
- gemalen puin 0-5 mm +<br />
- gemalen bouwpuin -: kan stukjes glas, nagels, hout bevatten<br />
- gemalen baksteenpuin -: is rood en contrasteerd slecht met de groene<br />
omgeving<br />
- gemalen schelpen +/- kan bij nat weer modderig en glibberig worden<br />
- zand -<br />
- hout -<br />
+ contrasteert goed met de omgeving<br />
- gebroken schelpen kunnen scherp zijn
Paden<br />
Ontwerp en aanleg<br />
- breedte<br />
• rolstoelgebruikers en gebruikers van een wandelstok of witte stok<br />
hebben een min. vrije doorgangsbreedte van 90 cm nodig<br />
• rolstoelgebruikers hebben een circulatieruimte van 150 x 150 cm<br />
nodig<br />
• breedte wandelpad afhankelijk van gebruiksintensiteit<br />
• hoofdpaden min. vrije doorgangsbreedte van 1.50m , bij intensief<br />
gebruik 1.80m breed<br />
• secundaire paden hebben een breedte van min. 1.20m<br />
• combinatie fiets-, wandel- en rolstoelpad min. 3.00m breed<br />
• bij doodlopende paden op het einde een keerruimte van 1.50 x 1.50<br />
m<br />
• bij puntversmallingen een min. breedte van 90 cm
Paden<br />
Ontwerp en aanleg<br />
- breedte
Paden<br />
Ontwerp en aanleg<br />
- oriëntatie d.m.v. natuurlijke gidslijnen, een aanéénsluiting van elementen<br />
langs het wandelpad die door voelbare en zichtbare contrasten de<br />
looprichting aangeven.<br />
• een structuurverschil van het materiaal van het pad<br />
• opstaande randen zoals hekwerken en afboordingen<br />
• contrast tussen zacht en hard, gras (zacht) / verharde weg (hard)<br />
• een kleurcontrast tussen het wandelpad en de omgeving<br />
• laat deze natuurlijke gidslijnen niet overwoekeren door planten
Paden<br />
Ontwerp en aanleg<br />
- attentiemarkering: op moelijke kruispunten kan een attentiemarkering<br />
aangewezen zijn bv. in de vorm van een houten paaltje met in reliëf de<br />
situatie van het kruispunt<br />
- route<br />
• niet alle paden moeten noodzakelijk toegankelijk zijn<br />
• duid goed aan welke paden toegankelijk zijn en welke niet<br />
• maak paden lusvormig<br />
• maak wandelingen voor minder mobiele mensen niet te lang en<br />
voorzie voldoende rustpunten<br />
• kanaliseer het fietsersverkeer
Paden<br />
Beheer en onderhoud<br />
- Vegetatie op verhardingen: open verhardingen vereisen veel betreding om ze vrij van<br />
vegetatie te houden, jaarlijks onderhoud is een alternatief<br />
- Overhangend groen: voor slechtzienden en blinden is het belangrijk de looproute vrij<br />
te houden van overhangend groen. Overhangend groen moet gesnoeid worden tot op<br />
een hoogte van min. 2.10m
Paden<br />
Beheer en onderhoud<br />
-Obstakels:om schade aan het wandelpad te vermijden door wortelopstoot is een<br />
goede plantenkeuze van bomen, struiken en heesters langs het pad van groot belang.<br />
- Putten:<br />
• onderhoud van paden met open verhardingen<br />
• verzorg de aansluiting van bruggen en wandelpaden<br />
• vervang bij vlonderpaden tijdig de rottende planken
Bruggen<br />
- Hellingsgraad<br />
• voor ronde bruggen gelden dezelfde normen als voor hellingen<br />
• vlakke bruggen hebben de voorkeur boven ronde bruggen<br />
• indien ronde bruggen niet te vermijden zijn, voorzie een alternatief parcour voor<br />
rolstoelgebruikers en duid deze goed aan
Bruggen<br />
- Afrijdbeveiliging: voorzie aan beide zijden een opstaande rand van 5 cm<br />
- Leuningen: voorzie langs beide zijden leuningen<br />
- Materiaal<br />
• ondergrond: stroef, vlak en slipvrij materiaal<br />
• goede aansluiting tussen brug en wandelpad
Parkmeubilair<br />
Picknicksets<br />
- voorzie de picknicktafel aan het hoofdeinde van een verlengstuk of plaats de poten<br />
naarbinnen zodat ze onderrijdbaar wordt<br />
- picknicktafel bereikbaar via een verhard pad<br />
- voorzie ook onder de tafel verharding<br />
- voorzie naast de picknicktafel een stuk verharding om een fiets of kinderwagen te<br />
plaatsen
Parkmeubilair<br />
Banken<br />
- worden uit de wandelroute, dus naast het pad geplaatst zodat ze geen obstakels<br />
vormen<br />
- plaats banken niet in de volle zon maar ook niet in de volledige schaduw<br />
(mosvorming)<br />
- plaats banken niet onder bomen die hars of andere sappen verliezen, of onder<br />
bomen met harde vallende vruchten<br />
- voorzie naast de bank een plaats voor een rolstoel, kinderwagen of fiets
Parkmeubilair<br />
Banken<br />
-zitting recht<br />
- zithoogte 47-50 cm<br />
- zitdiepte 40-45 cm<br />
- rugleuning voorzien met hoogte +/- 80 cm<br />
- liefst armleuningen voorzien met hoogte +/- 70 cm<br />
- oppervlak houdt geen hitte of koude vast<br />
- effen oppervlak<br />
- afgeronde hoeken
Parkmeubilair<br />
Afvalbakken<br />
- contrasterende kleur met de omgeving<br />
- opening of deksel contrasterend met de rest van de bak<br />
- gleuf of bovenrand tussen 0.70 en 1.00 m<br />
- drempelloos bereikbaar<br />
- uit de loopzone
Speelzone<br />
Integrale toegankelijkheid van de speelzone<br />
- integrale toegankelijkheid zowel voor ouders en grootouders met een beperking als<br />
voor kinderen met een beperking<br />
- situeer de speeltoestellen zo dat ouders met een beperking de toestellen zo dicht<br />
mogelijk kunnen naderen<br />
- leg een verhard pad tot bij toegankelijke speeltoestellen<br />
Integrale toegankelijkheid van de speeltoestellen<br />
- niet alle toestellen moeten toegankelijk zijn, het is belangrijk dat kinderen met een<br />
beperking met andere kinderen kunnen samenspelen<br />
- voorzie verschillende soorten toestellen, niet enkel klim- en kloutertoestellen maar<br />
ook ervaringstoestellen, zintuiglijke toestellen zijn ook aantrekkelijk voor kinderen met<br />
een visuele of mentale handicap
Speelzone
Kijkhutten en –wanden<br />
Kijkwand<br />
- de kijkwand is bereikbaar via een pad dat vlak, aaneengesloten en slipvrij is<br />
- voorzie voor de kijkgaten een circulatieruimte van 150 x 150 cm<br />
- de kijkwand heeft kijkgaten op verschillende hoogtes zodat mensen van allerlei<br />
grootten, kinderen en rolstoelgebruikers kunnen genieten van het uitzicht
Kijkhutten en –wanden<br />
Kijkhut<br />
- bereikbaar via een pad dat vlak, aaneengesloten en slipvrij is<br />
- vrije doorgangsbreedte deur min. 0.90m, deur makkelijk te openen en naar buiten<br />
draaiend, drempel max. 2 cm hoog<br />
- binnenruimte obstakelvrij<br />
- voorzie voor de kijkgaten een circulatieruimte van 150 x 150 cm<br />
- de kijkhut heeft kijkgaten op verschillende hoogtes zodat mensen van allerlei<br />
grootten, kinderen en rolstoelgebruikers kunnen genieten van het uitzicht<br />
- voorzie een vrije beenruimte, zodat rolstoelgebruikers dichter bij de wand kunnen<br />
komen. Deze ruimte is min. 70 cm hoog, 60 cm diep en 90 cm breed.
Visplaatsen<br />
- goed bereikbaar via een goed toegankelijk pad<br />
- visplaats voorzien van een opstaande rand van min. 5 cm of een rail op een hoogte<br />
van 45 cm<br />
- de visplaats is min. 2.50 x 2.10m, zodat de rolstoel kan draaien en iemand naast de<br />
rolstoel kan plaatsnemen
Visplaatsen
Informatievoorziening<br />
• Toegankelijke informatie
Toegankelijke informatie<br />
Algemene richtlijnen<br />
- Inhoud<br />
• niet te veel tekst<br />
• eenvoudige taal en geen te moeilijke terminologie<br />
• maak eerder gebruik van tekeningen<br />
• gebruik universele, gestileerde en zeer eenvoudige pictogrammen
Toegankelijke informatie<br />
Algemene richtlijnen<br />
- Contrast<br />
• zorg voor een groot helderheidscontrast tussen tekst en achtergrond<br />
• plaats tekst op een egale achtergrond, geen tekeningen of foto’s als<br />
achtergrond<br />
- Lettertype<br />
• ook het bord moet contrasteren met de omgeving<br />
• schreefloos, met stokken en staarten, niet enkel hoofdletters<br />
• lettergrootte min. 1/100 van de leesafstand<br />
• voldoende interlinie
Toegankelijke informatie<br />
Informatieborden<br />
- de informatie moet op ooghoogte aangebracht worden<br />
- tafelmodelborden moeten onderrijdbaar zijn<br />
- verticale borden worden best gekanteld onder een hoek van 10°
Toegankelijke informatie<br />
Informatieborden<br />
- de informatieborden moeten bereikbaar zijn via een toegankelijk pad<br />
- informatie op het bord<br />
• een overzichtelijk plan van het park waarop de verschillende toegangen tot het<br />
park, de rustpunten, de verschillende wandelparcours met hun lengte en<br />
toegankelijkheid, sanitair, gebouwen,…<br />
• de wijze van bewegwijzering (kleur, symboliek,…)<br />
• de plaats waar u bijkomende informatie kan vinden
Bedankt en tot ziens!<br />
Nog vragen?<br />
info@atovzw.be
Change language