Nieuwe wetgeving rond materialen en afvalstoffen - BVDA

16
Zoals u waarschijnlijk reeds vernomen hebt is de vroegere wetgeving rond afval,
bestaande uit het Afvalstoffendecreet en het Vlarea sinds 1 juni 2012 volledig vervan-
gen door het Materialendecreet (B.S. 28/02/2012) en het hierbij horende uitvoerings-
besluit, het Vlarema. (B.S. 23/05/2012).
Deze nieuwe regelgeving is belangrijk voor alle bedrijven die met afval of voormalig
afval geconfronteerd worden.
16
Nieuwe wetgeving rond
materialen en afvalstoffen
BVDA Jaarboek 2012-2013

1. Verplichte bronsortering
Vanaf 1 juli 2013 zijn ook bedrijven verplicht om hun pmd-afval
gescheiden te houden. U moet dus een systeem opzetten op pmdafval
binnen het bedrijf afzonderlijk in te zamelen.
Volgende bedrijfsafvalstoffen moeten gescheiden worden aangeboden
en afzonderlijk worden gehouden bij de ophaling of inzameling:
klein gevaarlijk afval van vergelijkbare bedrijfsmatige oorsprong
• glasafval
• papier- en kartonafval
• gebruikte dierlijke en plantaardige oliën en vetten
• groenafval
• textielafval
• afgedankte elektrische en elektronische apparatuur
• afvalbanden
• puin
• afgewerkte olie
• gevaarlijke afvalstoffen
• asbestcementhoudende afvalstoffen
• afgedankte apparatuur en recipiënten die ozonafbrekende
stoffen of gefluoreerde broeikasgassen bevatten
• landbouwfolies
• afgedankte batterijen en accu’s
• pmd-afval
Bijkomend moeten volgende afvalstoffen gescheiden worden aangeboden
en verder afzonderlijk worden gehouden bij de ophaling
of inzameling, of, indien aantoonbaar niet mogelijk, naderhand uitgesorteerd
worden:
• houtafval
• metaalafval
2. Omzetting bestaande erkenningen en registraties
Vervoerders:
Voor vervoerders die geregistreerd zijn conform het Vlarea, zal
de registratie sinds 1 juni 2012 omgezet zijn in een registratie als
vervoerder van afvalstoffen conform VLAREMA. Deze registratie
blijft geldig voor de termijn waarvoor de vroegere registratie werd
verleend.
Alle registraties worden automatisch opgenomen in het “register
van geregistreerde vervoerders”. Dit register is raadpleegbaar via
de OVAM website. Indien er bij de omzetting fouten zouden geslopen
zijn, kan u dit steeds melden aan OVAM.
Overbrengers:
In het VLAREMA wordt niet meer gesproken over overbrengers,
maar gebruikt men de nieuwe termen: afvalstoffeninzamelaar,
-handelaar en –makelaar (IHM).
• Niet-gevaarlijk afval
Indien u momenteel, conform het Vlarea, erkend bent als overbrenger
van niet gevaarlijke afvalstoffen, dan is deze erkenning sinds
1 juni 2012 automatisch omgezet als een registratie als IHM. Deze
registratie blijft geldig voor dezelfde termijn als de vroegere erkenning.
De registratie wordt automatisch opgenomen in het “register van
geregistreerde inzamelaars, afvalstoffenhandelaars of –makelaars”,
raadpleegbaar via de OVAM website.
• Gevaarlijk afval
Ook voor overbrengers van gevaarlijk afval wordt de erkenning
automatisch omgezet naar een registratie volgens VLAREMA. Ook
deze blijft geldig voor de termijn waarvoor de erkenning werd
verleend. Hierop geldt één uitzondering: indien de termijn van de
erkenning afloopt voor 1 december 2013, wordt deze automatisch
verlengd tot 1 december 2013.
Let wel, indien in de erkenning nog KGA-codes werden opgenomen,
zijn deze omgezet naar de overeenkomstige EURAL-codes.
Het is dus sterk aan te raden om op de OVAM website de details
van de registratie na te gaan, deze zijn terug te vinden in het
“register van geregistreerde inzamelaars, afvalstoffenhandelaars
of –makelaars”.
Vervoerders en overbrengers die erkend waren volgens het Vlarea
wordt aangeraden om in de nieuwe registers hun registratie na te
kijken. Eventuele onjuistheden bij de omzetting kunnen steeds aan
OVAM gemeld worden.
Voor alle registraties geldt dat verlengingen vanaf 1 juni 2012 gelden
voor een periode van 10 jaar.
3. Rol inzamelaar, handelaars en makelaars
Zoals hierboven reeds vermeld wordt de benaming ‘overbrenger’
vervangen door de begrippen: afvalstoffeninzamelaar, -handelaar
en –makelaar (IHM).
Deze krijgen ook een belangrijkere rol toegedeeld, zo moeten zij
verplicht informatie verstrekken aan de afvalstoffenproducenten
(hun klanten): o.a. informatie die betrekking heeft op de gescheiden
inzameling.
Nieuw is ook dat vanaf 1 juli 2013 de IHM een contract moeten
BVDA Jaarboek 2012-2013 17
17

18
afsluiten met de bedrijven waar ze “gemengd bedrijfsafval” inzamelen.
Dit contract moet volledig losstaan van het handelscontract en
dient volgende informatie te bevatten:
• Vermelding van de afvalstromen die het bedrijf produceert
• Vermelding van de inzamelwijze van de verschillende fracties
(alle fracties moeten vermeld worden in het contract, ook
deze die niet door de IHM waarmee het contract wordt
afgesloten, opgehaald worden)
Modelcontracten zullen ter beschikking gesteld worden op de
OVAM website.
Nieuw is ook dat IHM die gevaarlijk afval inzamelen in de toekomst
zullen moeten beschikken over een kwaliteitsborgingssysteem. Dit
systeem moet tegen 1 juni 2013 opgesteld en in werking getreden
zijn. Ten laatste op 1 juni 2015 zal een keuring van het kwaliteitsborgingsysteem
door een onafhankelijke keuringsinstelling uitgevoerd
moeten worden, de keuring gebeurt daarna om de 4 jaar.
De lijst van keuringsinstellingen is ten laatste vanaf 1 januari 2013
beschikbaar op de OVAM-website.
Wat houdt een kwaliteitsborgingssysteem in?
Het kwaliteitsborgingssysteem is gebaseerd op het principe van
risicoanalyse, integraal ketenbeheer, traceerbaarheid en zelfcontrole.
Het kwaliteitsborgingssysteem bevat minstens de volgende
onderdelen (zoals in het Vlarema vermeld):
• een werkmethode die aangeeft op welke wijze getoetst
wordt of de geaccepteerde afvalstoffen stroken met de eigen
registratie als afvalstoffenhandelaar of –makelaar
• richtlijnen die aangeven hoe de aard, samenstelling en verpakking
van de geaccepteerde afvalstoffen worden beoordeeld
en bijgestuurd indien nodig
• een werkmethode die aangeeft op welke wijze verzekerd
wordt dat de afvalstoffenproducenten de nodige inlichtingen
krijgen over de afvalstoffen die zij verplicht gescheiden moeten
aanbieden
• een werkmethode die weergeeft hoe een geschikte vervoerder
gecontacteerd wordt naargelang de aard van de afvalstoffen
en de wijze van aanbieding van de afvalstoffen
• een werkmethode die aangeeft op welke wijze de traceerbaarheid
van de afvalstoffen van bij de afvalstoffenproducent
over het vervoer tot bij de vergunde verwerker wordt
verzekerd, met daarin onder meer richtlijnen voor het invullen
van een identificatieformulier, richtlijnen voor de verspreiding
van het identificatieformulier, een beschrijving van de manier
waarop de administratieve medewerkers worden opgeleid en
waarop ingeschakelde vervoerders worden geïnstrueerd om
de formulieren correct in te vullen
18
• een werkmethode die aangeeft op welke manier het afvalstoffenregister
wordt bijgehouden, welke data dat register bevat
en waar dat register ter inzage ligt
• een werkmethode die aangeeft op welke wijze wordt nagegaan
dat de gekozen bestemmeling vergund of erkend is voor
de aanvaarding van de aangeboden afvalstoffen
• een werkmethode die wettelijke bepalingen over de bestemmingsmogelijkheden
en de verwerkingshiërarchie van de
afvalstoffen omzet in richtlijnen voor de verantwoordelijke
werknemers
• voor elk onderdeel van het kwaliteitsborgingssysteem een
oplijsting van de verantwoordelijken.
Het zal vooral noodzakelijk zijn dit kwaliteitsborgingssysteem niet
te complex te maken. U zal als IHM van gevaarlijk afval reeds volgens
een bepaalde werkwijze werken, die bestaat uit een aantal
vaststaande procedures en/of interne (bedrijfs)regels. Deze vaste
werkwijze zal echter niet altijd in een systeem uitgeschreven zijn.
Bij het opstellen van het kwaliteitsborgingssysteem wordt dan
ook best vertrokken van de bestaande procedures, regels en
werkwijze. Er kan eerst uitgeschreven worden op welke wijze nu
gewerkt wordt, waarna de bestaande werkwijze kan vergeleken
worden met de wettelijk vereiste punten. Voor vele bedrijven zal
de bestaande werkwijze dan ook de basis van of eventueel zelfs het
volledige kwaliteitsborgingssysteem vormen.
Worden een aantal van de hierboven genoemde punten niet gecoverd
door de bestaande werkwijze, dan moeten deze meegenomen
worden bij het opstellen van het kwaliteitsborgingssysteem.
Bestaande managementsystemen zoals bv. ISO 9001 of ISO 14001
kunnen enkel voldoen indien de hierboven vermelde punten, mbt
het vervoer van gevaarlijke afvalstoffen, in de bestaande procedures
voldoende zijn vastgelegd.
3. Afgiftebewijs en identificatieformulier
Iedere afgifte van bedrijfsafvalstoffen aan een vergunde verwerker
of een geregistreerde inzamelaar, afvalstoffenhandelaar of
-makelaar gebeurt tegen de ontvangst van een afgiftebewijs (cf.
het vroegere ontvangstbewijs). Hiermee kunnen producenten van
bedrijfsafvalstoffen bewijzen dat zij hun afvalstoffen hebben afgeven
aan personen die daarvoor de nodige kwalificaties hebben. Dit
gebeurt via een afgiftebewijs.
Afgiftebewijzen moeten minstens 5 jaar worden bijgehouden.
De afgifte bewijzen moeten minsten volgende gegevens bevatten:
• de datum van de afgifte
• de naam en woonplaats van de producent of de inrichting
waarvan de afvalstoffen in ontvangst worden genomen
BVDA Jaarboek 2012-2013

• de naam en woonplaats van de natuurlijke persoon of rechtspersoon
aan wie de afvalstoffen worden afgegeven
• de aard, herkomst, samenstelling en hoeveelheid van de afgegeven
afvalstoffen
Een kopie van het identificatieformulier (dat steeds aanwezig moet
zijn bij het vervoer van afvalstoffen) kan dienen als afgiftebewijs. Dit
formulier bevat steeds volgende gegevens:
• uniek volgnummer
• datum van vervoer
• naam en adres van de afvalstoffenproducent en het adres van
verzending van de afvalstoffen
• naam, adres en registratienummer van de inzamelaar, afvalstoffenhandelaar
of -makelaar, indien van toepassing
• naam, adres en registratienummer van de vervoerders
• naam, adres en ondernemingsnummer van de verwerker, met
vermelding van de aard van de verwerking (R- of D-code) en
de gebruikte techniek van de verwerking
• omschrijving, hoeveelheid in ton, chemische samenstelling* en
de EURAL-codes van de afvalstoffen
• fysische eigenschappen van de afvalstoffen
• type en aantal verpakkingen*
• speciale instructies voor het transport, indien van toepassing*
* enkel bij gevaarlijke afvalstoffen
4. Einde afvalfase (‘End of Waste’)
In de nieuwe regelgeving beschouwt men afval als onderdeel van
een kringloop, dit wil zeggen dat afval opnieuw een grondstof kan
worden (de vroegere secundaire grondstoffen).
In het Vlarema worden hiervoor een aantal criteria vastgelegd:
• Europese End of Waste criteria: voor ijzer-, staal– en aluminiumschroot
zijn op Europees niveau een aantal criteria
vastgelegd waaraan de afvalstof moet voldoen om terug als
grondstof te kunnen worden beschouwd. Een registratie bij
OVAM moet gebeuren voor men de grondstof op de markt
brengt.
• Vlaamse End of Waste criteria: voor de vroegere secundaire
grondstoffen en een aantal nieuwe stoffen zijn in Vlaamse
criteria vastgelegd. Een grondstofverklaring moet bij OVAM
worden aangevraagd (cf. gebruikscertificaat van vroeger).
Bestaande gebruikerscertificaten worden gelijkgesteld met
een grondstofverklaring.
Voor materialen die in aanmerking komen als grondstof, waarvoor
geen criteria zijn vastgelegd, vraagt men ook best een grondstofverklaring
aan bij OVAM
Nieuw in deze wetgeving is het begrip bijproduct. Een bijproduct
is een stof of voorwerp dat aan volgende voorwaarden voldoet:
• Verder gebruik is zeker
• Geschikt voor rechtstreeks gebruik, zonder speciale behandeling
• Geproduceerd als integraal onderdeel van een productieproces
• Verder gebruik is rechtmatig, m.a.w. voldoet aan alle voorschriften
en normen en geen nadelige effecten op milieu en
gezondheid
Opgelet: bedrijven die bijproducten uit hun processen of grondstoffen
met een grondstofverklaring op de markt brengen, moeten
ervoor zorgen dat deze voldoen aan alle toepasselijke regelgeving
(REACH, andere productwetgeving, -normering, …)
5. Materialenregisters / afvalstoffenregisters
Er bestaan verschillende soorten afvalstoffenregisters:
• Register bij te houden door de afvalstoffenproducent van
bedrijfsafvalstoffen = register van de geproduceerde bedrijfsafvalstoffen.
Dit bestaat in principe uit een verzameling
van identificatieformulieren die gebruikt worden, aangevuld
met de gegevens over de afvalbewegingen waarvoor geen
identificatieformulier vereist is. Dit register kan op papier of in
digitale versie worden bijgehouden.
• Register bij te houden door de IHM van de afvalstoffen die
ingezameld of verhandeld zijn of waarin zij gemakeld hebben.
Dit register wordt elke werkdag aangevuld, en gedurende
5 jaar bijgehouden. Om de gegevensoverdracht naar de
bevoegde controlediensten te vergemakkelijken, is een digitale
versie verplicht.
• Register van verwerkte afvalstoffen, bijgehouden door de
verwerker. Dit register wordt elke werkdag aangevuld, en gedurende
5 jaar bijgehouden. Om de gegevensoverdracht naar
de bevoegde controlediensten te vergemakkelijken, is ook hier
een digitale versie verplicht.
Grondstofproducenten (dus ook producenten van bijproducten en
materialen met een grondstofverklaring) houden een register bij
dat ondermeer volgende informatie bevat:
• In- en uitgaande stromen
• Herkomst en bestemming
Tekst : Emilie Pape, ABO nv
BVDA Jaarboek 2012-2013 19
19