Untitled - The Cloud Collective

Essay
DEEL II: Deleuziaanse architectuurtheorie
Architectuur en natuur
die alleen esthetisch van waarde
is, maar als planten ‘in’ de gevel,
bereikbaar voor bewoners en ecologisch
verbonden met de andere begroeiing.
Verder nog het idee om een kas op
te nemen op het dak van het complex
en dit te combineren met kantoren,
winkels, woningen, hotelkamers, een
markthal, een distributiecentrum
en een recyclecentrum waardoor een
economisch, energetisch en educatief
interessant model ontstaat dat ook
nog een ruimtelijk wordt benut door
het architectonische gebaar van de
slingerende verbindende trap.
Ten slotte het idee de stad te
behandelen als schakering van sferen
en uitdrukkingen die te doorlopen zijn
als in een verhaal. Een stad dus waar
het niet langer draait om de objectieve
morfologie of typologie op basis van
klassieke regels en verhoudingen,
maar om de subjectieve stemming of
sfeer.(97) De stemming die er voor
zorgt dat ook het subject een nieuwe
rol krijgt toebedeeld. ‘Het ding hult
zich in een stemming, de maker (of
gebruiker) komt in de stemming waarin
het ding zich hult, het ding hult
zich in de stemming waarin de maker
komt. De stemming omhult object en
subject.’(98) Een stemming of sfeer
is dus iets tussen subject en object
in, ze is niet relationeel maar de
relatie zelf.(99) Het veronderstelt
gebouwen die effecten of affecten
genereren die tot uitdrukking komen
aan het oppervlak. Natuurlijk is
dit idee geïnspireerd op Adolf Loos;
wanden zijn dus slechts dragers
van de bekleding die de effecten
en affecten genereert, maar ik wil
ook terugverwijzen naar Deleuzes
behandeling van de schilderkunst. In
dit idee kan materialiteit namelijk
niet langer los worden gezien van de
reflecties en lichteffecten die erop
inspelen. De architectuur weigert
een definitieve vorm aan te nemen en
materialiseert als het ware het moment
of de gebeurtenis. Zo’n gebeurtenis
draait zoals beschreven niet om
universele essenties, betekenissen
en waarheden die onder de oppervlakte
Naar lessen van het
maniërisme en Deleuze
zou de geschiedenis
kunnen worden gebruikt
als bron voor nieuwe
inventies.
P 34
Het idee bestaat dus
uit een maniëristische
factor [de vrijheid om
te ontsnappen aan de
klassieke antropomorfe
schoonheidsregels] die
wordt gecombineerd met
de barokke herontdekking
van expressieve dynamiek
en sensualiteit die
in de door maniera
gekenmerkte esthetische
code uitgesloten waren.
van het schilderij zitten, maar
werkt juist aan de oppervlakte; de
materie werkt rechtstreeks in op ons
brein en zenuwstelsel en vervormt en
intensifieert ons lichamelijk leven; de
kunst maakt het onzichtbare zichtbaar,
het doet herkenbare zaken, beelden
en clichés bevreemdend verschijnen.
(100) Het idee bestaat dus uit een
maniëristische factor [de vrijheid
om te ontsnappen aan de klassieke
antropomorfe schoonheidsregels] die
wordt gecombineerd met de barokke
herontdekking van expressieve
dynamiek en sensualiteit die in de
door maniera gekenmerkte esthetische
code uitgesloten waren.(101) De
sferen binnen een stad houden echter
ook verband met de wijze waarop
het stedelijk leven zich voltrekt.
De sfeer is naast de effectieve en
affectieve werking van oppervlaktes
ook een kwestie van de activiteiten
en de aanwezigheid van de bewoners.
De sfeer dient te worden geleefd en
moet voortdurend worden geproduceerd
en in stand worden gehouden. Hiermee
kom ik opnieuw terug op de opvatting
dat architectuur zich zou moeten
concentreren op zijn ‘milieux’;
gebouw, plaats, gebruiksfunctie en
gebruiker vormen één verweven sociaalruimtelijk
proces.
97: in Hocke, gustav rené, die welt als labyrinth
maar ook in Bonito Oliva, Achille, L’ideologia del
traditore. ‘Het maniërisme neigt tot het individuele
en subjectieve experiment tegen de objectieve
zekerheid van de renaissance’
98: Wallis de Vries, Gijs, Piranesi en het idee van
de prachtige stad P. 181
99: Böhme, Gernot, aisthetik, vorlesungen uber
aesthetik als allgemeine wahrnehmungslehre. Hier in
Lehtovuori, Panu. OASE 77. P. 67)
100: zie hoofdstuk: ‘schildekunst’
101: Shearman, John, het manierisme. P. 211-213 ‘In de
laatste helft van de zestiende eeuw onstaat een soort
landschappen dat we met enige reden manierstische
kunnen nomen. Dat waren de schilderijen van Paulus
Bril , Coninxloo en de school van Frankenthal: een
geabstraheerd, geïdealiseerd en gereconstrueerd
wereldbeeld waarin de natuurlijk vormen – bomen of
vlakken – bewust gracieuze rondingen krijgen, als
die van een madonna van Parmigianino, en een al
even gekunsteld koloriet. Geen blad beweegt. Aan
het begin van de 17e eeuw ging het om de wind,
lichtval, veranderingen, groei en contrasten in de
natuur, vaak (zoals aanvankelijk bij Rubens) binnen
overgeleverde maniëristische conventies.