Wispelweagen — Maart 2013 - Terwispel

Wispelweagen — Maart 2013 

REDACTIE: 

Voorzitter 

Jelle van der Meulen 

De Streek 33 tel. 466558 

Secretariaat 

Bartsje van der Heide 

Smidte 50 tel. 463196 

Financiën & advertenties 

Johannes Oppersma 

Mounesleat 2 tel. 464669 

Layout 

Wiesje Eppinga 

Mounesleat 23 tel. 466482 

Algemene zaken 

Morris Hofstra 

Kolderveen 3 tel. 851801 

Drukwerk 

Foppe Terpstra tel. 462716 

Jan Idzerda tel. 462203 

Abonnementsgeld € 7.50 

Postabonnement € 26.50 

Bankrekeningnummer: 

32.29.07.527 

Verschijnt 10 x per jaar 

Oplage: 475 

INHOUDSOPGAVE Maart 2013: 

Van de redactietafel - 1 

Burgerlijke stand - 2 

Nijs út it Doarpshûs - 3 

Column Sjamme Bûzeman - 6 

Plaatselijk belang - 7 

Dorpssteunpunt Terwispel - 9 

De Klos - 10 

Van Landloper tot Bierbrouwer - 11 

Fertel my wat - 13 

Ingez.brief,geen camping op kolderveen-14 

Alpe d’Huez—famkes fan de pôle -15 

Bedrijvig Terwispel - 16 

Historische geografie Terwispel - 19 

10 april Snert eten - 23 

Historisch kijkje op Terwispel DVD - 24 

Boer(in) in Beeld - 25 

Nijs fan de Bouput, deel 11 - 26 

Historische Notulen - 28 

Protestantse gem. Tijnje/Terwispel - 29 

Wandelvierdaagse Tijnje - 29 

Pikehokje XL - 30 

Hans Baron - 31 

Tennisclub De Wispel - 36 

LDODK nieuws - 37 

Terwispel in het nieuws - 38 

Ambyld Nijs 

Pikehokje Nijs 

- De redactie is niet aansprakelijk voor fouten (data etc.) in de aangeleverde kopij. 

Kopij voor de volgende Wispelweagen: 

inleveren bij: 

Wiesje Eppinga, Mounesleat 23 

- email naar wispelweagen@hotmail.com 

KOPIJ INLEVEREN KAN 

TOT 14 april 2013 

- Ingezonden stukken worden alleen geplaatst, wanneer naam en adres bekend zijn bij de redactie. 

- Wanneer de redactie het nodig acht, kan zij besluiten een ingezonden stuk niet te plaatsen. 

- Indien kopij niet tijdig ingeleverd wordt, kan de redactie genoodzaakt zijn voor de betreffende maand niet tot plaatsen over te gaan. 

- De redactie behoudt zich het recht voor ingeleverde kopij aan te passen ten behoeve van de opmaak van de krant. 

- Voor kopij met een winstoogmerk heeft de redactie het recht een financiële bijdrage te vragen. 

- De Wispelweagen wordt 1 maand na verschijnen geplaatst op www.terwispel.net, excl. Ambyld- en Pikehokje nijs.

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -Wispelweagen maart 2013 - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 

VAN DE REDACTIETAFEL 

Volgens het KNMI is de lente op 20 maart begonnen. Maar daar bedoelen ze dan de 

Canarische Weilanden mee want hier is het winter en niet zo’n beetje ook. We 

hebben de kerstballen maar weer van zolder gehaald met deze gevoelstemperatuur 

van min 15. Door het Kwalitatief Uitermate Teleurstellend weer zijn de activiteiten 

van onze sport- en speeltuinvereniging, NL Doet helaas al twee keer uitgesteld. Het 

zal er toch wel een keer van komen. Dat geldt ook voor onze nieuwe klok bij de brug. 

Hij is er al maar hangt nog niet. 

Dan is het goed te horen dat de Terwispeler famkes fan ‘e Pole ons wat kunnen 

opwarmen. Deze 12 chickkies uit ons dorp hebben een kalender gemaakt waarvan de 

opbrengst naar Alpe d’Huzes gaat. Een voorproefje was al te zien in Hea van Omrop 

Fryslân en dat smaakt naar meer. Overigens dacht ik dat echte calender girls zich 

bloot gaven maar dat schijnt er toch niet (geheel ?) van te komen. Maar het are you 

decent, -zoals de Engelsen zeggen- is ook wel zo netjes. Op 19 april vindt de 

presentatie van de kalender plaats met een Famkesveiling . 

Andere helden maar dan van de andere soort, zijn de Jonkjes van onze bierclub de 

Trochsetters. Wat een kanjers om ’s-middags op lokatie een stuk of wat bieren naar 

binnen te keilen (officieel te degusteren). En je daarna weer door de dames - 

enigszins in de olie - te laten afvoeren naar de thuisbasis en het ’s-avonds in de 

grande finale nog eens groots af te sluiten. Leest het mooie verslag hierover. Op 29 

maart kunnen de heren weer een topprestatie leveren door het Paasbier. Maar één 

soort biertje denk ik maar daar redt men zich vast mee. As de boer gjin oalje hat, 

dan pisset er yn ‘e lampe. 

Sietze Jan Koopmans van de Lindelaar is de fotoboer van de maand. Niet alleen vee 

maar ook zorg, boerengolf en horeca. In bedrijvig Terwispel van de hand van Peter 

van der Steege komt Ina Verloop, ademhalingstrainer en -coach aan bod. Gewoon 

door ademen dacht ik altijd maar dat schijnt niet voor eenieder te zijn weggelegd. 

Genoeg te lezen in deze editie. Let op de agenda en acties van het Doarpshus. En 

historische aandacht genoeg met onder andere een zeer lezenswaardig stuk over 

molens rond Terwispel van Hans de Vries uit Snits. Onze dank daarvoor. 

Tenslotte nog onze hartelijke dank voor Floyd en Layla van Steen die in het kader 

van hun maatschappelijke stage meegeholpen hebben aan het digitaliseren van ons 

archief. We zijn echter nog niet klaar. Dus bij deze een oproep aan twee verse – 

maatschappelijke stage- scholieren om het karwei af te maken. Graag reacties op 

wispelweagen@hotmail.com 

Prettige paasdagen, hopelijk met de eieren op temperatuur en de paashaas in korte 

broek. 

Red. 

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -1- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -


Maart 2013 

Geboren 

12 maart: Finn zoon van Piet Minkes en Renske Jansma Mounesleat 15 

Overleden 

25 februari: Jelle Adema 70 jaar weduwnaar van Dirkje Wagenaar en 

partner van Ela Koprowicz te Lubsko, (Polen) oud Terwispeler. 

8 maart : Halbe van der Veen 80 jaar gehuwd met Renske de Jong te Ureterp, 

oud Terwispeler 

Nieuwe bewoners 

Martijn van der Veldt en Ilse Oosterom en zoon Freek uit Drachten, 

naar Alde Hiemen 2 

Erwin Lijzinga uit Terwispel en Yvonne Punter uit Oldeboorn naar Smidte 4 

De opbrengst van de reuma collecte bedraagt dit jaar € 456,85. 

Alle collectanten en natuurlijk de gevers worden bedankt. 

Anja Minkes 

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -2- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -


NIJS UT US DOARPSHÛS 

Fleskebier 

It sil foar de measten fan jimme gjin nijs wêze dat nei 1 maaie de omset einliks te leech 

is om troch de wike tape bier te ferkeapjen. Der giet in protte bier ferlern. Dêrom hat it 

bestjoer besletten fan 1 maaie ôf oant de simmerfakânsje ta troch de wike bier yn 

fleskes te ferkeapjen. Op snein by fuotbalwedstriden wurdt der wol tape. 

Tariven sealhier 2013 

Wat kostet it om romte yn it doarpshûs te hieren? Dy fraach wurdt wolris steld. Ek 

heart men wolris dat it hieren fan sealromte djoer is. De hiertariven, dy’t it doarpshûs 

hantearret binne: 

Sealromte hier foar hier foar 

oanslettenden net oanslettenden 

Grutte seal per deidiel (jûn of middei) 76,88 96,09 

Grutte seal per oere 23,07 28,83 

Middenseal per deidiel (jûn of middei) 38,44 48,05 

Toanielseal per deidiel (jûn of middei) 19,26 24,08 

VIP-room per deidiel (jûn of middei) 13,20 16,50 

Ut it boppesteande blykt dat oanslettenden aardich minder hier betelje. Oanslettenden 

betelje jierliks fansels wol kontribúsje. De kontribúsje oer 2013 bedraagt € 15,98. 

Foar de folsleinens: Foar brûkers, dy’t in protte sealromte hiere, sa as de 

sportferieningen, wurde oanpaste tariven hantearre. 

Aktiviteiten yn en rûnom it doarpshûs 

Woansdei 27 maart jûns gearkomste Klub fan 100 fuotbalfer Wispolia 

Tongersdei 28 maart jûns follybalwedstriid TVC 

Freed 29 maart jûns priuwerij peaskebieren 

Tiisdei 2 april jûns ledegearkomste Pleatslik Belang 

Tongersdei 4 april jûns follybalwedstriid TVC 

Tongersdei 4 april jûns seizoenôfsluten Skutters 

Woansdei 10 april neimiddeis iten foar 60+-ers en allinne geanden 

Woansdei 10 april jûns presintaasje DVD Terwispel 

(Kees Bethlehem en Wim Buding) 

Sneon 13 april jûns útfiering gymnastykferiening UDA 

Tiisdei 16 april jûns gearkomste oanslettenden Stichting Us Doarpshûs 

Tongersdei 18 april jûns follybalwedstriid TVC 

Freed 19 april jûns presintaasje kalender Famkes fan ‘e Pôle 

Sneon 20 april jûns Teake van der Meer, Griet Wiersma en 

Minze Dijkstra 

Snein 21 april middeis fuotbalwedstriid Wispolia – Langsweagen 

Woansdei 24 april jûns oerlis doarpsstipepunt mei kontaktpersoanen 

- It - bestjoer 

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -3- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -


Oan de bestjoeren fan de oansletten ferienigingen 

Terwispel, 

It bestjoer fan Us Doarpshûs noeget jimme út foar de gearkomste fan de 

oanslettenden op: 

tiisdei 16 april 2013 jûns om 20.00 oere yn ús Doarpshûs 

Wurklist: 

1. Iepenjen 

2. Meidielings en ynkommen stikken 

3. Oantekens fan de gearkomste fan 17 april 2012 

4. Jierferslach 2012 

5. Finansjeel ferslach 2012 en begrutting 2013 

6. Bestjoersferkiezing 

Ofgeand binne Oene Bosma en Oeds de Vos. Beide binne wer beskikber. 

7. Ferbouwen en útwreidzjen 

8. Omfreegjen 

9. Sluten 

Dyjingen, dy’t net in oansletten ferieniging fertsjintwurdigje, binne ek fan herte 

wolkom. 

De fergaderstikken kinne jo opfreegje troch in 

berjochtsje te stjoeren nei sietze.vd.heide@ziggo.nl. 

It bestjoer 

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -4- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -


Theatergezelschap: 

Teake van der Meer , 

Minze Dijksma en Griet Wiersma 

Brengen hun nieuwe show “ Moat it no sa” 

Op zaterdag 20 april 2013 in “Us Doarpshûs” te Terwispel 

Onder de naam “Moat it no sa” staan de rasartiesten Teake van der Meer, 

Minze Dijksma en Griet Wiersma garant voor kolderieke sketches, hilarische 

goocheltrucs en gezellige zang en muziek. Teake v/d Meer vermaakt het publiek 

met zijn conferences en prachtige typetjes. Hij wordt regelmatig ondersteund 

door Griet Wiersma, die als actrice een hilarische bijdrage levert. Het geheel 

wordt door Minze Dijksma omlijst met gortdroge humor, magie en mysterie. Minze 

is ook de aangever bij de hilarische sketches in “Moat it no sa”. 

Natuurlijk kunt u ook volop genieten van de gezellige muziek van Griet Wiersma. 

Kortom, dit Friese toptrio is een garantie voor een avond topvermaak 

Kaarten á € 15,- zijn te verkrijgen bij “Us Doarpshûs”. 

Reserveren: 

’s avonds na 19.00 uur bij Johannes Veenstra telefoon 0513- 

461636 of via de e-mail sietze.vd.heide@ziggo.nl. 

Moat it no sa..?! 

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -5- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -


Rokjes of Crocs 

Het is begin maart en na een paar lenteachtige dagen 

wordt weer vorst en sneeuw voorspeld. Het komt mij 

de strot uit. Wat ik wil is een blijvende lente, die 

begint in het weekend met een echte rokjesdag. Het 

plotse lentezonnetje van 5 en 6 maart is mooi, maar 

de overgang is te snel en van korte duur, bovendien 

moet je die dagen slijten bij je baas. Nee, ik wil dat 

eerste warme weekend, zittend op het terras achter 

een heerlijke pot bier en genieten van al dat moois dat 

voorbij komt op deze eerste echte rokjesdag. Dat is 

wat ik wil. Als vrijgezel kan ik daar ongestoord naar 

kijken, zonder dat er ook maar iemand naast mij zit 

met een verwoestend afkeurende blik. 

Als de rokjesdag sleur wordt dient de zomer zich aan 

en moeten we helaas weer wennen aan die typisch 

zomerse klederdracht. En daar wil ik het even met u 

over hebben. Over die mannen die op ouderwetse 

bruine leren sandalen (jezusnikes) lopen met witte 

sokken, die bij voorkeur opgetrokken zijn tot aan de 

knie. Daarbij een katoenen korte ruitjesbroek dragen 

die strak opgetrokken is tot in het kruis met één of 

ander goedkoop zweterig nylonbloesje dat ‘netjes’ bij 

de broek is ingestopt. Ja, de baard ontbreekt nog. 

Of 

Over die vrouwen in een witte katoenen 

driekwartsbroek tot net over de knie, met aan de 

onderkant één of ander dom vetertje waarvan de 

functie volstrekt zinloos is. Het wordt nog erger als 

deze vrouwen in die onmogelijke groene of paarse 

crocs lopen. En dan heb ik het nog niet eens over 

vrouwen die een drollenvanger dragen en zich op 

crocs voortbewegen. 

En ja hoor als het ’s avonds iets frisser is zie je pa en 

ma in de uniseks jasjes van Gaastra sail, natuurlijk in 

dezelfde kleur. 

Ga naar het buitenland op vakantie en je ziet ze bij 

bosjes lopen. In 4 van de 5 gevallen zijn het Friezen 

die elkaar dan ook nog toevallig tegenkomen bij de 

ijsboer en als eerste vragen ‘wer weinje jo’ en ‘Och 

heden der wennet myn kollega ek’. 

Dit gaan we dus niet meer doen deze zomer. Het geeft 

toch zo’n Blokker en Wibra-gevoel. 

Geef mij de mannen die een spijkerbroek dragen 

waarvan de knoop en de riem onder de edele delen 

zitten en het kruis tussen de knieën hangt 

Geef mij de vrouwen die een broek of rok dragen met 

de rits aan de achterkant. 

Controleer uw kledingkast! 

Sjamme Bûzeman 

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -6- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 

Column Column -


Plaatselijk Belang 

Bestuur: 

Keimpe Vlietstra – Voorzitter 

Yldau de Boer - Vice –voorzitter 

Ilse Koetsier - Secretaris 

Annegien Smit – Penningmeester 

Brigitte Eekhout - Lid 

André Bolhuis - Lid 

Vacature - Lid 

Contact: 

Ilse Koetsier 

Harnemoune 2 

plaatselijkbelang@terwispel.net 

Lidmaatschap: 

€ 4,50 voor alleenstaanden 

€ 5,50 voor gezinnen 

Website: www.terwispel.net 

Politie/Brandweer: 

Alarm : 112 

Politie (geen spoed) : 0900 – 

8844 

Buurtagent : Henk Liemburg, 

bereikbaar via 0900 – 8844 

Brandweer (geen spoed) : (0513) 

481559 

Gemeente: 

Gemeentehuis, Hoofdstraat 82, 

Beetsterzwaag. Tel. (0512) 

386222 

E-mail : gemeente@opsterland.nl 

Website : www.opsterland.nl 

Openbaar vervoer 

(Buurtbus): 

Arriva, lijn 104, Allardsoog – Luxwoude, 

overstappen mogelijk in 

Gorredijk en Wijnjewoude. 

Richting Gorredijk, Jonkersland, 

Langezwaag en Luxwoude: 

Maandag t/m vrijdag : 8.13 - 

10.13 - 12.13 - 14.13 - 16.13 en 

18.13 uur. Om 20.13 alleen op 

verzoek. 

Zaterdag : 10.13 - 12.13 - 14.13 

- 16.13 en 18.13 uur. Om 20.13 

alleen op verzoek. 

Richting Gorredijk, Lippenhuizen, 

Hemrik, Wijnjewoude, Bakkeveen 

en Allardsoog: 

Maandag t/m zaterdag : 9.00 – 

11.00 – 13.00 – 15.00 – 17.00 

en 19.00 uur. 

PLAATSELIJK BELANG TERWISPEL 

Er zijn al jaren klachten over het te hard rijden op de 

Streek. In eerdere edities van de Wispelweagen is dit 

al ter sprake gebracht. 

Van de gemeente hoeven we op korte termijn niet veel 

te verwachten, zoveel is wel duidelijk. Daarom heeft 

het bestuur gemeend zelf te kijken wat er voor 

mogelijkheden zijn. Tijdens de algemene ledenvergadering 

van Plaatselijk Belang wordt er een 

presentatie gehouden door Veilig Verkeer Nederland. 

De heer Niemeijer uit Drachten zal hier uiteenzetten 

hoe wij als dorpsbewoners zelf kunnen bijdragen aan 

een veiliger verkeersklimaat in ons dorp. Voorafgaand 

aan deze voorlichting zal hij persoonlijk de situatie aan 

de Streek komen bekijken, zodat een inventarisatie 

van de knelpunten besproken kan worden. 

De vergadering is op dinsdag 2 april om 20.00 uur in 

de middenzaal van ús Doarpshûs. 

CONCEPTVERSLAG 

Vergadering : Bestuurlijk overleg tussen Plaatselijk 

Belang Terwispel en college van B&W 

Datum : woensdag 23 januari 2013 

Tijdstip 17.00-18.30 uur 

Voorzitter : Burgemeester Ravestein Notulist : K. van Veen Locatie 

: Ûs Doarpshûs 

Aanwezig : 

Vanuit Plaatselijk Belang: K. Vlietstra, A. Smit, B. Eekhout. 

1. Opening 

Burgemeester Ravestein opent de bijeenkomst. 

2. Kennismaking met nieuwe wethouder 

Wethouder Van Dijk stelt zich kort voor. 

3. Vaststelling agenda 

De agenda kan worden gevolgd. 

4. Conceptverslag 2011 

Het conceptverslag wordt ongewijzigd vastgesteld. 

5. Herinrichting van de Smidte 

Wethouder Van Dijk geeft aan dat vanwege de discussies 

in de Tweede Kamer over de reserves van 

woningcorporaties, de planning over het aandeel van 

Elkien onzeker is. Vanuit PB wordt 

aangedrongen op het voldoende informeren van het 

dorp. Liever vaker een klein bericht dan langere 

tijd niets horen en dan één groter bericht. Wethouder 

Van Dijk geeft aan dit mee te nemen naar het 

overleg met Elkien. 

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -7- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -


6. Renovatie brug 

Wethouder Kooistra geeft aan dat met de uitgevoerde noodreparatie in 

2013 het seizoen moet kunnen worden gedraaid. In het najaar zal de 

reparatie plaatsvinden. Vanuit PB wordt aandacht gevraagd voor tijdelijke 

voorzieningen vooral voor de schoolgaande jeugd. Wethouder Kooistra 

geeft aan dit mee te zullen nemen naar het overleg met Gemeentebedrijf 

zodat het meegenomen kan worden in de 

voorbereidingen voor de renovatie. 

7. Dorpssteunpunt 

Het dorpssteunpunt loopt nog steeds erg goed. In het licht van de decentralisaties 

zal de rol van het steunpunt alleen maar belangrijker worden. De formele 

financiering neemt alleen maar af. Er zal een informele zorgstructuur moeten 

ontstaan waardoor het zelfstandig functioneren van mensen ondersteund blijft 

worden. 

8. Vitaal Opsterland 2 

Voor Terwispel lijkt Vitaal Opsterland slechts zeer beperkt gevolgen te hebben. Er 

zijn geen vragen over dit onderwerp. 

9. Financieel perspectief 

Wethouder Jonkman geeft aan dat de begroting inmiddels is vastgesteld. Het 

perspectief is niet positief maar er wordt getracht een zo goed mogelijke koers te 

varen. Door de voortdurende kortingen vanuit het Rijk worden de maatregelen 

helaas ernstiger. Er wordt gezocht naar mogelijkheden om de gevolgen voor burgers 

zo veel mogelijk te beperken. Toch zal het niet te voorkomen zijn dat op een 

aantal gebieden gevolgen merkbaar worden. 

10. Ontwikkeling gemeente 

• Strategische oriëntatie OWO 

Burgemeester Ravestein licht de groeiende samenwerking binnen OWO toe. De 

samenwerking in de BackOffice zal voor de burgers niet direct merkbaar zijn maar 

vooral in efficiency winst moeten opleveren. De sfeer binnen OWO om samen te 

werken wordt steeds beter, we leren elkaar en elkaars cultuur steeds beter kennen. 

• Sociale zaken 

Na 10 jaar door Smallingerland te zijn uitgevoerd is de uitvoering van Sociale zaken 

voor de bur gers weer in Opsterland teruggekomen. Dit is inmiddels met ingang 

van 1 januari 2013 gerealiseerd. Het is de bedoeling om de integratie van Sociale 

Zaken en de WMO, ook in combinatie met de (vertraagde) decentralisatie van de 

Wet Werken naar Vermogen vorm te geven. 

11. Rondvraag 

• Vanuit PB wordt ingebracht dat vanuit het Gemeentebedrijf er lang gezocht is 

naar oplossingen voor de problemen bij de Âlde Dyk. Op een aantal plaatsen liggen 

grastegels en die lijken (in tegenstelling tot alle andere bedachte oplossingen) een 

stabiele oplossing te zijn. PB vraagt of dit voor de andere probleemplaatsen ook 

een oplossing kan zijn. 

• PB brengt in dat er een rapportage lijkt te zijn waarin alle speeltoestellen worden 

afgekeurd. Deze zou bij het Gemeentebedrijf aanwezig zijn. 

Wethouder Kooistra geeft aan deze beide punten mee te nemen naar het 

Gemeentebedrijf en PB hierover te informeren. 

12. Sluiting 

De burgemeester dankt de leden van PB voor het overleg en sluit de bijeenkomst. 

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -8- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -


De Kanteling - wat is dat? 

Vanuit de overheid worden steeds meer voorzieningen die eerst vanuit de AWBZ 

werden vergoed, overgedragen naar de Wmo. Dat betekent dat de gemeenten hier 

nu over beslissen. Tegelijkertijd is er ook minder geld beschikbaar. 

De Kanteling komt hier uit voort. Het betekent dat mensen niet altijd zondermeer 

recht hebben op Wmo-voorzieningen zoals een vervoersvergoeding, hulp bij het 

huishouden of aanpassingen in de woning. Eerst komt de Wmo-consulent van de 

gemeente een "keukentafelgesprek" houden met de aanvrager. Er wordt dan 

gekeken naar wat iemand zelf kan, wat zijn omgeving kan en of er misschien ook 

mogelijkheden zijn met behulp van een vrijwilliger. Pas als dat niet mogelijk is, kan 

er een Wmo-voorziening worden toegekend. Natuurlijk komt deze werkwijze voort 

uit het feit dat er minder geld beschikbaar is, maar aan de andere kant wordt er nu 

veel beter gekeken naar een oplossing op maat. Dat wil zeggen een oplossing die 

goed past bij de situatie van de aanvrager en die ervan uitgaat dat de aanvrager 

zelf de regie heeft over het eigen leven. Vanwege de Kanteling, maar ook vanwege 

de toename van het aantal zelfstandig wonende ouderen, is het zorgen voor elkaar 

en burenhulp weer belangrijk geworden. 

Het dorpssteunpunt in Terwispel speelt hier een rol in door het inzetten van 

buurtcontactpersonen als hulp van familie, buren of kennissen niet lukt. Ook 

organiseert het dorpssteunpunt activiteiten om contact met elkaar te houden, 

elkaar te informeren en vragen gemakkelijk te kunnen stellen. 

In de Werkgroep zitten zoals de meesten van jullie weten: 

Annegien Smit; Hettie Visser; Roel Veenstra; Wim Buding 

(Artikel Tina Kraai – Timpaan) 

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -9- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -


Hallo Wispelweagen lezers, 

De Klos is naar ons toe gerold door de buren van de Streek. 

Wij zijn Appie en Jannie Zandstra en wonen 7 jaar in Terwispel, aan de Streek 66. 

De meeste mensen kennen ons van de hondjes Musky en Bijke. Musky is een Jack 

Russel en komt uit het dierenasiel en is denken we ongeveeer 9 jaar oud. Bijke is 

een stabij met iets anders in haar bloed en is 5 jaar oud. Musky is altijd erg boos 

op andere honden hoe groter de hond, hoe bozer Musky. Ze is al twee keer gebeten 

door een grote hond dat we ermee nar de dierenarts moesten. Daarom hebben we 

Bijke als pup gehaald, zo kon ze wennen aan andere honden. Het heeft niet 

geholpen, Musky blijft boos, behalve op Bijke. 

Appie is nu 3 jaar in de VUT, en druk met de honden en kippen en van alles en nog 

wat buiten en/of binnen. Ik werk nog 4 dagen in ziekenhuis Nij Smellinghe in 

Drachten, als medewerkster magazijn (2 dagen) en als receptioniste bij de 

hoofdingang (2 dagen). Door mijn opleiding coupeuse ben ik in 1977 begonnen als 

hoofd linnenkamer in Nij Smellinghe (fulltime). Omdat ik toen kostwinnaar was 

moest je hiervoor een formulier aanvragen omdat je vrouw was, anders kreeg je 

minder inkomen. Als ik vrij ben mag ik graag handwerken, zoals breien, borduren 

of naaien, maar ook kaartjes maken vind ik erg leuk. Nu de zomer er weer aankomt 

is zaaien en plan van groente, kruiden en bloemen ook wel een beetje een hobby 

van mij. Het komt misschien ook wel omdat ik opgegroeid ben op een boerderijtje 

in Siegerswoude. We hadden drie koeien en soms twee pinken en/of kalveren. 

Soms hadden we kippen en varkens en natuurlijk hadden we honden, poezen en 

konijnen. We woonden vlakbij de bron van het Oud Diep (Koningsdiep). Mijn ouders 

kregen toen ik een 8-10 jaar was stromend water en elektriciteit. De kachel werd 

op hout gestookt net als tegenwoordig weer. Ook al heb ik een prachtige jeugd 

gehad, denk ik dat mijn ouders het moeilijk hadden om de eindjes aan elkaar te 

knopen. 

Tegenwoordig woont mijn moeder (89 jaar) op de Hoop in Gorredijk, in een 

aanleunwoning bij de Mienthe. Sinds 3 jaar, zorg ik dat de boodschappen worden 

gehaald en de was wordt gedaan en allerlei hand en span diensten. Tegenwoordig 

heet dat mantelzorg, mijn broer en zus wonen verder weg, en als ze mij belt ben ik 

er zo. 

Van oorsprong komen we uit Ureterp en Siegerswoude. In Steenwijk is onze zoon 

John geboren. Hij woont nu in Drachten en werkt bij de uitvaartzorg. Door hem 

hebben we een lieve schoondochter Anneke gekregen die bij Talant in 

Beetsterzwaag werkt, en twee kleindochters Sanne (17 jaar) en Myrthe (14 jaar). 

Dus de oppas dagen zijn allang voorbij. 

Je kan lezen dat ik wat ouder ben. En wil dan ook langs deze weg Iris Koppert 

bedanken voor het geweldige stuk over Terwispel en kijk uit naar het volgende 

stuk. Nu rol ik verder of terug naar onze buren Fam. Bolhuis aan de Visserwei. 

Groetjes, Appie en Jannie 

DE KLOS 

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -10- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -


Van Landloper naar 

Bierbrouwer….. 

Bezoek Brouwerij Maallust 

Economische experimenten die het markt 

mechanisme buitenspel zetten, hebben althans 

tot nu toe, de neiging te mislukken. In Nederland 

hadden we al een ervaring met een economisch 

experiment, namelijk dat van 

Johannes van den Bosch ( 1780-1844 ) De naam 

van deze bevlogen, hyperactieve en altijd 

optimistische telg uit een adellijk geslacht is vooral verbonden met de Maatschappij 

van Weldadigheid die met name in Drenthe actief is geweest. Van den Bosch startte 

zijn gedurfde en spectaculaire experiment in 1818. Hij dacht dat de armoede die in 

het westen van het land dermate was toegenomen , dat in grote steden soms bijna 

de helft van de bevolking financiële steun nodig had, in eén keer radicaal uit te 

roeien, door arme gezinnen naar het noorden van het land te laten komen. Voor 

zijn geestesoog zag hij de goeddeels woeste vlakte tussen Steenwijk en Groningen 

door deze mensen ontgonnen en bewoond worden. Onder de vlag van de 

Maatschappij van Weldadigheid ontstonden er kolonies. Een gezin kreeg een 

woninkje, een stuk grond en wat vee en kon zich zo in leven houden. In elk geval 

was men van de straat. 

Dat moet ook het voltallige bestjoer en zijn advizeur van de bierproefclub De 

Trochsetters hebben gedacht. Na een sabbatical van bijna anderhalf jaar, was daar 

ineens de uitnodiging aan de leden van de bierclub. Hierin werd gerept dat ons 

geduld beloond zou worden en wel op 2 Februari 2013 van het jaar des Heres. 

En zo kon het dan, dat op een gure februari dag een 16 tal Trochsetters, het 

kunnen er ook 17 zijn geweest, middels een viertal auto`s, koers zetten richting 

het oosten van onze provincie. 

Over het uiteindelijke doel van deze dag werd er in de uitnodiging geen uitlating 

gedaan, met andere woorden, dat was nog een verassing. De meesten onder ons 

hebben daar totaal geen problemen mee, en laten zich graag verrassen. Niets mis 

mee. Maar een enkeling heeft er een bloed hekel aan, dit zijn de meer 

gestructureerde onder ons. Op zich ook niets mis mee, maar ze missen wel vaak de 

leuke dingen des levens. 

Om voor ons onduidelijke reden werd er al, ach gossie, gestopt op het parkeer 

terrein van Sauna State in Gorredijk. Hier lagen duidelijk nog sentimenten uit een 

ver Trochsetters verleden. Eén van onze vele degustatie uitstapjes was des tijd 

naar Sauna State. Een onvergetelijk gebeuren, waar velen onder ons,vooral 

wanneer oude herinneringen worden opgehaald, nog rode oortjes van krijgen. 

In de uitnodiging werd er ook nog gerept over het feit dat biercriminelen altijd 

terugkeren op de plaats des delict. 

Maar wat kon er hier een achttal jaren terug toch gebeurd zijn? 

Voyeurisme? Of toch bommetjes in een overvol bubbelbad. 

Gelukkig, nadat een ieder had laten weten niet in het bezit te zijn van de o zo 

verplichte handdoek, kon er opgelucht afscheid genomen worden van dit 

waarschijnlijke sauna gebeuren, waar toch vele mensen zich middels massage, 

stoombaden en zonnebanken laten verwennen en zich in het buitenbad de stress 

van zich af laten weken. 

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -11- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -


Onze reis ging verder, kronkelend over vele binnenwegen, stuiterende verkeer 

remmende dorpels, langs een enkel moordcafé ( De moord op caféhouder Fokko 

Werkman in de Haule is immers nog altijd een open eind en daar zal door het 

passeren van een roedel Trochsetters weinig verandering in komen) om tenslotte na 

de eerste landelijke rotonde(1987) op de kruising Koudenburg de provinciale grens 

te passeren. 

Hierna reden we het Drentse platteland binnen in het niets lijkend op het landschap 

ten tijde van Johannes van den Bosch. En toen we bij het passeren van een stuw in 

het Veenhuizer kanaal waarachtig bockbier zagen stromen i.p.v. het bruine veen 

water, wisten we dat ons eind doel brouwerij Maallust moest zijn. Deze brouwerij 

bevindt zich in het Drentse Veenhuizen. De brouwerij met proeflokaal is gevestigd in 

een oude graanmaalderij, en is in 2011 met behulp van diverse subsidies door een 

25-tal enthousiaste ondernemers gerealiseerd. Bij binnen komst in het proeflokaal, 

gesitueerd tussen de brouwketels van de bekende Duitse brouwbouwer Kasper 

Schulz, werden we verwelkomt door Eelke Ronner, onze gastheer voor deze middag. 

Tijdens de bierproeverij, die bestond uit het proeven van zes verschillende bieren 

met een oplopend alcohol percentage, gaf deze bevlogen horeca ondernemer uitleg 

over het ontstaan van deze brouwerij en kregen we tijdens een rondleiding inzage en 

informatie over het brouwproces . Voor de meesten onder ons was dit reeds 

gesneden koek, want er zijn in het bestaan van onze bierproef club al diverse 

brouwerijen bezocht. 

Toen bleek dat de gehele brouw installatie in roestvrij staal was opgebouwd , sprak 

onze voorzitter van het voltallige bestjoer de memorabele woorden: Roestvrij staal is 

een stug metaal, maakt de ruggen krom en de hoofden kaal ! ! Natuurlijk algehele 

hilariteit. Een toepasselijke uitspraak die gastheer Eelke geheid nog regelmatig zal 

toepassen in zijn toekomstige rondleidingen. 

Overgaand naar het uiteindelijke doel van deze middag, het degusteren van de zes 

bieren van Maallust. Bij een proeverij worden de te proeven bieren meestal 

opgediend in proefglaasjes van 15 cl. Maar hier, met bokalen van 33cl, moest er 

weer ouderwets aan getrokken worden We trapten af met de Kolonist Weizen( 5%) 

Een fris en fruitig tarwebier, licht bitter met een milde hopsmaak. Een witbier wat op 

warme dagen voor de nodige verkoeling kan zorgen. Maar nu mochten de 

handschoenen wel aan zo koud was het bier. Verlangend werd er dan ook 

uitgekeken naar het tweede bier van onze proeverij.. 

Dit bier, Vagebond Vienna eveneens 5%, is een ongefilterd ondergistend 

koperkleurig bier , is moutig en heeft een licht bittere afdronk. Persoonlijk vond ik 

het een laf bier en zo vlak als een “nute”.Slechts na walsen van het glas kwam er 

een leerachtige geur vrij die me aan een versleten pet deed denken. 

Gauw over naar ons derde proefbier, ditmaal de Blonde van de 25 zware jongens, 

zoals de ondernemers van deze brouwerij zich graag laten noemen. Dit Blonde bier 

( 6,5% ) is van hoge gisting, hoppig, bitterzoet en rijk aan smaak en precies hoe een 

Blonde moet smaken, niets mis mee. Met het verhogen van de percentages verhoogt 

uiteraard ook de stemming en die zat er goed in vooral toen de Bock ten tonele 

verscheen. Ditmaal niet Minke, maar Veldwachter Bockbier naar oud recept. Het is 

een krachtig, lichtzoetig en vol moutig bier (6,7%). 

Het herfst bockbier seizoen ligt al weer enige tijd achter ons, de lente Bocken dienen 

zich al weer aan, maar deze mocht er zijn. Onze smaak papillen werden dan ook op 

een vorstelijke manier gestreeld. Ondertussen kwamen de worst plankjes voor bij, 

voor de inwendige mens, en konden we ons na deze hartige hap opmaken voor een 

sprong in het alcohol percentage klassement. 

Bij het vijfde degustatie bier, volgens de brouwerij de lekkerste Tripel van het 

Noorden, ging het alcohol percentage naar 9%. Niet voor niets werd deze klassieker 

met recht een Zware Jongen Tripel genoemd. 

Het is een ongefilterd en ongepasteuriseerd bier, zacht maar zeer verraderlijk. 

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -12- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -


Toen was het tijd om Eelke de ruimte te geven en ons te trakteren op een 

overheerlijke kaasfondue. 

Vol overgave werden de stukjes stokbrood,schijfjes wortel, champignons, radijs, ja 

zelfs kleine tros tomaatjes in de hete kaasfondue gedipt. Ditmaal geen snippers 

paardenvlees, maar oer Hollandse groenten. 

Wist niet dat het kon, maar met een dergelijke fondue ben je weer grensverleggend 

bezig. Overheerlijk Eelke ! 

Ondertussen was de tweede colonne , stillekens, binnengekomen, de chauffeuses 

Bartje, Hetty, Silvia, Mirjam en chauffeur Bertus. Ja het logistieke was prima 

georganiseerd door onze advizeur. 

Terwijl zij genoten van hun glaasje fris gingen wij over tot het slot stuk van deze 

bierproef middag. 

Dit zesde en laatste bier was toch voor de meesten een ware topper. Het winterbier 

1818, verwijzend naar het experiment dat door Johannes van den Bosch in 1818 

werd gestart.( Het jaar van oprichting van de Maatschappij van Weldadigheid ) 

Deze Quadrupel met body, moutig, en intens gehopt en tonen heeft van peer en 

zwarte bessen is met zijn 10% met recht een zware klepper. 

Dit bier werd in 2012 voor de tweede editie gebrouwen in een oplage van 1818 stuks 

en verpakt in een speciale geschenken kist, en volgens Eelke loopt het storm met de 

verkoop van dit speciale bier en is daardoor echt een soort van collectoritem 

geworden. 

En,ach, aan alle leuke dingen komt er steevast een eind, en dat was hier al niet 

anders. En nadat Eelke onze dank in ontvangst had genomen voor deze perfect 

georganiseerde degustatie middag, spoeden wij ons huiswaarts. Het zal zondermeer 

gelegen hebben aan de deskundige stuurman kunst van Silvia, want op de terugweg 

was er van gekronkel en oneffenheden in de weg, geen sprake meer. Het was alsof 

we over de weg zweefden. 

Bij terug komst in Terwispel wachtte ons deel twee van dit Trochsetters gebeuren. 

Maar wellicht later hierover meer details. 

Fertel my wat 

Harmen Bosma 

zes dorpsgenoten | smeuïge verhalen | bijzondere locaties 

* zaterdag 1 juni 

* 13.30 – 17.00 uur 

* een kuier van 8 kilometer 

|Lees meer in de Wispelweagen van volgende maand| 

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -13- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -


Ingezonden brief : 

Geen camping op Kolderveen 

Nu de nieuwbouw op het Kolderveen niet doorgaat heeft de gemeente het plan 

opgevat de bestemming van het bouwplan Kolderveen te wijzigen in kleinschalige 

recreatie. Daarbij wordt gedacht aan een minicamping met jachthaven met 

kleinschalige activiteiten zoals kano en visbootverhuur, midgetgolf, horeca etc. Het 

plan is nog niet in de raad ter stemming gebracht maar op ambtelijk niveau bestaan 

er gedetailleerd uitgewerkte plannen. Voor de voormalige zuivelfabriek van Klein 

Groningen bij Wijnjewoude bestaan soortgelijke plannen. 

Ten behoeve van de heropening van het Polderhoofdkanaal dient de gemeente aan te 

tonen dat dit een forse economische stimulans oplevert. Voor het recreatieplan 

Terwispel wordt gedacht aan uitbreiding met 8 arbeidsplaatsen (campingbeheerder, 

havenmeester, schoonmakers, meer uren voor de brugwachter etc.). 

Als inwoner van Terwispel ben ik faliekant tegen dit onzalige plan. Alleen maar 

bedoeld om het miljoenenverslindende polderhoofdpijnkanaal er door te drukken. Dit 

is te gek voor woorden. 

Maandag a.s. zullen een aantal ambtenaren van de projectgroep Polderhoofdkanaal 

samen met iemand van het Ministerie van Economische zaken poolshoogte nemen 

en zullen vanaf 16.00 uur in Cafe Spaltenbrêge kort gelegenheid geven voor het 

beantwoording van vragen. 

Laat de gemeente de grond gebruiken waar het voor is bedoeld. We moeten 

woningen bouwen, met name goedkope woningen voor starters. Dat houdt ons dorp 

leefbaar doordat jongeren dan niet hoeven te vertrekken uit het dorp. En goed voor 

de aannemerij die het in deze tijd al zo moeilijk heeft. Laat de gemeente de 

miljoenen van het PHK gebruiken om de grond voor een schappelijke prijs aan te 

bieden. Neem daar het verlies maar op want anders gebeurt er nooit wat. 

Maar nee, men heeft een verhaal opgetuigd om ons te doen geloven dat het 

Polderhoofdkanaal zoveel geld oplevert. In het plan gaat men uit van 25 

campingplaatsen en 10 camperplaatsen en daarnaast een jachthaven met 20 

plaatsen en met terras aan het water. 

Dit met vuilwaterinzamelpunt, walstroom, watertappunt. De stroom moet worden 

geleverd door 100(!) zonnepanelen te plaatsen op met de zon mee te draaien 

pontons. Dit laatste is kennelijk nodig om ESF-subsidie te krijgen. Wat moeten we 

met die zonnepanelen die alleen in maar brand kunnen vliegen. Er is € 500.000 

beschikbaar is voor de financiering van de zogenoemde onrendabele top (te betalen 

uit de gelden van het Polderhoofdkanaal en de Nuon-gelden van de provincie. 

Welke ondernemer stapt hierin; hieraan is toch geen stuiver te verdienen. 

Het moet niet gekker worden. Stoppen dus met die onzin. Plaatselijk belang: houdt 

dit tegen! Gemeente, ga woningen bouwen! 

Een verontruste inwoner van Terwispel 

(naam en adres bij redactie bekend) 

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -14- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -


- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -15- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -


Bedrijvig Terwispel 

Ina Verloop, 

ademhalingstrainer en –coach 

“Wie zijn ademhaling beheerst, geniet van het 

leven”. 

“Heel veel mensen ademen verkeerd, zonder dat ze dat weten”, zegt Ina Verloop - 

Buisman. Daardoor kunnen gezondheidsklachten ontstaan. Ina is zelfstandig 

ondernemer. In haar huis bij de brug in Terwispel heeft zij een praktijk. Zij is al 20 

jaar ademhalingscoach en heeft veel mensen een betere ademhalingstechniek 

geleerd. Deze mensen hadden klachten als gevolg van een zogenaamde 

disfunctionele ademhaling. 

Waarom is Ina ademhalingstherapeut geworden? 

Omdat ze bij zichzelf ervaren heeft hoe belangrijk beheersing van je ademhaling is. 

Toen ze op jonge leeftijd bij het trainen van honden (een andere passie van Ina) 

geblesseerd raakte kon ze haar werk in de bejaardenverzorging niet meer doen. Ze 

ging zich omscholen, maar bleef last houden van spanningen, stress en 

hyperventilatie. Met medicijnen werd de 

hyperventilatie onderdrukt, maar de 

problemen bleven. Toen zag ze eens in 

“De 5 uur show” de Stichting Angst-, 

Fobie- en Hyperventilatiehulp (AFHH). Ze 

nam contact op en kwam er achter dat de 

hyperventilatie verdween door een betere 

ademhalingstechniek aan te leren. Daarin 

zag Ina haar toekomst en ze werd tot 

therapeut opgeleid. Ze begon haar 

praktijk in Lippenhuizen en verhuisde later 

met Anton naar Terwispel. 

Hoe moet je ademhalen en wat gebeurt er bij verkeerd ademhalen? 

Een normale gezonde ademhaling is een rustige ademhaling, via het lage deel van je 

lijf, met een rustpauze na het uitademen. 

Vele oorzaken kunnen er voor zorgen dat de rustige ademhaling overgaat in een 

oppervlakkige en snelle ademhaling, vaak samen met een hogere hartslag en 

verhoogde bloeddruk. Bijvoorbeeld het burn-out gevoel, stress, paniekaanvallen, 

angsten/fobieën. Als de situatie aanhoudt houdt je lichaam de ontregelde ademhaling 

vast waarvan chronische hyperventilatie het gevolg kan zijn. 

Eenvoudig gezegd is hyperventilatie een situatie waarbij het lichaam ook in 

rusttoestand de ademhaling door laat gaan zoals bij inspanning. Daardoor wordt het 

zuurstofgehalte in het bloed te hoog en het koolzuurgehalte te laag, waardoor 

lichamelijke klachten kunnen ontstaan. De deskundigen hanteren een lijst met 50 

meest voorkomende klachten. Als je meer dan 8 van die klachten hebt is het aan te 

raden contact op te nemen met bijvoorbeeld de Stichting AFHH of een 

ademhalingscoach. Een greep uit de mogelijke klachten: duizeligheid, 

hartkloppingen, het gevoel te gaan flauwvallen, pijn in de borst/de schouders, 

misselijkheid, vaak boeren, tintelingen of doof gevoel, dubbel zien, slaapstoornissen. 

Let wel, dit artikel is niet door een deskundige geschreven, dus neem bij twijfel 

contact op met uw huisarts of met een coach. 

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -16- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -


Waar komen de cliënten vandaan? 

Ina is een vestiging van ReventaCare, een instelling die met meer erkende 

zelfstandige therapeuten werkt. ReventaCare is er voor zieke medewerkers van 

scholen en bedrijven die al een lang traject van zoeken naar de oorzaak van 

lichamelijke en psychische klachten achter de rug hebben, maar die uiteindelijk de 

oplossing vinden in een betere ademhaling. Die mensen zijn vaak al bij de longarts, 

KNO-arts of neuroloog geweest of bijvoorbeeld bij de duizeligheidspoli. Als er niets 

uit die onderzoeken komt blijkt aan het eind uit een hyperventilatietest vaak dat daar 

het probleem zit. De oplossing kan een ademhalingstraining zijn, dus worden die 

mensen naar coaches van ReventaCare doorverwezen. 

Particulieren komen meestal via de Stichting Angst-, Fobie- en Hyperventilatiehulp 

(AFHH) bij Ina terecht. 

Een gedeelte van de kosten van deze alternatieve geneeswijze kan door 

zorgverzekeraars vergoed worden omdat de methode erkend is. 

Hoe pak je een training aan? 

De mensen die doorverwezen worden of die denken baat te hebben bij een training 

nemen zelf contact op. Ina maakt een afspraak voor een intakegesprek. Dat is een 

uitgebreid kennismakingsgesprek want het is belangrijk dat er een vertrouwensband 

is tussen cliënt en coach. De voorgeschiedenis en klachten worden besproken. 

Daaruit kan Ina concluderen of ademhalingstherapie mogelijk een oplossing is. Ook 

heeft Ina onlangs speciale meetapparatuur aangeschaft (zij is de enige in Friesland 

met deze meetcomputer) waarmee de hartslag, ademhaling (frequentie en 

amplitude), hartcoherentie etc geregistreerd worden. De grafieken en afgelezen 

waarden bevestigen de conclusies uit wat de cliënt vertelt. Indien uit het 

intakegesprek blijkt dat een ademhalingstraining inderdaad noodzakelijk is, worden 

vervolgafspraken en bijbehorende kosten vastgelegd. Indien gewenst kan het eerste 

trainingsuur direct beginnen. Simpel gezegd leert de cliënt zich de ademhaling via de 

buik en flank aan. Oefeningen moeten liggend, zittend, staand. 

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -17- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -


Thuis moet hij/zij 2x per dag steeds half uur serieus oefenen. Volgens de DANA methode, 

een praktische en doelgerichte aanpak. Het zal blijken dat het lichaam bij de 

juiste ademhaling meer rust krijgt, dat voelt lekkerder dan boven (“via de borst”) 

ademhalen. Als je je bewust bent van hoe je ademt kun je corrigeren. Op den duur 

wordt dit een automatisme. Na ongeveer 8 trainingssessies (en goed thuis oefenen) 

zijn cliënten weer in staat aan het werk te gaan. 

Heb je het druk, tegenwoordig? 

Ina heeft altijd wel cliënten, via doorverwijzing en mensen vertellen door aan anderen. 

De praktijk is voor Ina een part time bezigheid, maar er zijn tijden dat ze tientallen 

cliënten tegelijkertijd in behandeling heeft. 

Een nieuwe richting is hulp geven aan mensen met COPD, voor wie een juiste ademhaling 

verlichting kan geven. Ook voor sportprestaties is deskundige training in een 

juiste ademhaling cruciaal, daar zijn mogelijkheden tot samenwerking. 

Op korte termijn verwacht Ina het al drukker te krijgen; ze weet, dat “als de blaadjes 

aan de bomen komen”, er meer mensen zijn met klachten. De theorie is dat in het 

voorjaar het bloed iets dunner wordt, waardoor sneller hyperventilatie kan ontstaan, 

de voorjaarsmoeheid. 

Van moeheid heeft Ina zelf geen last, ze kijkt er naar uit mensen te helpen en te 

coachen. En ze wil wat tijd vrij houden voor de fotografie, een hobby die ze (vaak 

met een mede-hobbyiste) zeer actief beoefent. Zie elders in dit blad. 

Ga voor meer informatie naar de volgende websites. Daar vindt u de gegevens van 

Ina en collega-coaches. 

www.afhh.nl 

www.reventacare.nl 

Peter van der Steege 

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -18- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -


Historische geografie van Terwispel 

De lage landen van Terwispel 

De vervening in de tweede helft van de 19 e eeuw 

Sinds 2010 studeer ik Sociale Geografie aan de Universiteit Utrecht en in het begin 

van dit studiejaar heb ik een artikel geschreven over de historische geografie van 

Terwispel. Aangezien het geografische oogpunt van ‘wat is waar en waarom is het 

daar?’ vaak ontbreekt in de beschrijving van plaatsen, wil ik mijn kennis over 

Terwispel graag met u delen. Ik hoop dat u na het lezen van dit eerste deel 

nieuwsgierig bent geworden naar het tweede deel volgende maand, waarin te lezen 

is hoe de geschiedenis van Terwispel en omstreken concreet is terug te zien in het 

landschap. – Iris Koppert 

Op het vroegere grondgebied van Terwispel (Terwispel, Tijnje en Uilesprong) heeft 

zich in de tweede helft van de 19 e eeuw grootschalige commerciële vervening 

plaatsgevonden. Dit bracht veel rijkdom voor veenbazen, maar daarnaast ontstond 

ook een zorgelijke situatie voor veenarbeiders en werd het landschap omgevormd 

tot een grote waterpoel. Vanuit historisch-geografisch perspectief heb ik gekeken 

naar de landschappelijke impacts die de vervening tot stand heeft gebracht. Deze 

landschappelijke impacts zijn te verdelen in vier categorieën: het ontstaan van 

nieuwe structuren in het waternetwerk; omvorming van het landschap van lage 

weilanden naar grote waterpoelen; verdere maaivelddaling als indirect gevolg van 

de vervening; en het ontstaan van nieuwe buurtschappen, met als belangrijkste 

nieuwe buurtschap de Luxter Tinie (Tijnje). 

Pas met enige kennis van de historie, is het verveningsverleden af te lezen uit het 

landschap. Deze historische kennis is in het eerste deel uitvoerig aan bod gekomen. 

Nog even een korte samenvatting. Het veengebied rond Terwispel werd 

overwegend agrarisch gebruikt. De uitgestrekte hooilanden van Terwispel stonden 

bekend als hooischuur van Opsterland. Omstreeks 1500 begonnen plaatselijke 

boeren om kleine delen van hun land af te graven voor turf. Turf was de 

voornaamste brandstof in Nederland er de vraag naar turf nam sinds de 16 e eeuw 

een vlucht door de snelle bevolkingsgroei en de groei van steden. Vanaf 1700 

ontstond de grootschalige vervening door veenbazen, waarbij eerst het 

gemakkelijker te vervenen hoogveen werd afgegraven. Pas toen bijna als het 

hoogveen in hoge geleden gebieden was afgegraven, ging met over tot 

laagveenontginningen. Een gevolg hiervan is de oprichting van de Grote Veenpolder 

in 1868 in het gebied rond het huidige Tijnje. Hier werd op grote schaal turf 

gebaggerd en ontstonden grote wateroppervlakten. Na verloop van tijd trok men 

steeds verder op in de richting van het huidige Terwispel. Het verveningsgebied 

trok uit de wijde omstreken arbeiders aan. Dit leidde tot een sterke groei van het 

inwonersaantal, waardoor Terwispel kon uitgroeien tot het grootste dorp van 

Opsterland. De hooilanden van Terwispel veranderden echter steeds meer in een 

landschap van grote waterpoelen. Tot overmaat van ramp ontstond in 1892 een 

watersnoodramp, waardoor grote delen van het gebied geheel onder water kwamen 

te staan. Grote stakingen ontstonden: niet alleen door de barre omstandigheden op 

het natte land, maar ook vanwege de achtergestelde en benadeelde situatie van de 

veenarbeider: de veenarbeiders waren niet anders gewend dan te leven volgens 

hun huidige omstandigheden, maar de politicus Ferdinand Domela Nieuwenhuis 

wees hen op hun achtergestelde situatie. Vanaf 1900 liep de vervening snel terug, 

doordat de productie van steenkool steeds beter op gang kwam. kwam. Turf kon 

niet langer concurreren met steenkool en vele arbeiders verlieten Terwispel. 

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -19- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -


De kaart van 1881 van Kuyper is gelegd over de kaart met de actuele situatie van 

Terwispel en omstreken (zie vorige pagina). Op deze kaart wordt aangegeven waar 

de foto’s zijn genomen die als voorbeeld dienen voor de nog zichtbare sporen van 

het verveningsverleden. 

Om aan te tonen welke sporen van het verveningsverleden nog zijn terug te vinden 

in het landschap van Terwispel, is de zelfde indeling aangehouden die ook gebruikt 

is bij de beschrijving van landschappelijke impact van de vervening in het verleden. 

Deze indeling betreft de volgende vier categorieën: waterlopen, landverlies, maaivelddaling 

en het ontstaan van buurtschappen. 

Een van de eerste landschappelijke aspecten die in de omgeving van Terwispel nog 

doet denken aan de tijd van de vervening, is de Turfroute. Wat oorspronkelijk de 

Nieuwe Vaart van de Uilesprong tot aan Gorredijk betrof, is nu uitgebreid tot een 

toeristische vaarroute van veertig kilometer door Zuidoost Friesland. De stichting 

‘De Nije Kompanjons’ probeert sinds 1974 het verveningsverleden in het licht te 

stellen. Andere waterlopen die dienst deden aan de vervening zijn echter gedempt. 

De Wijde Wispel is gedempt in 1956/57 en ook het Tynjerak en het Skitersrak uit 

een eerdere periode zijn toen gedempt. Hieronder zijn twee foto’s te zien van de 

Nieuwe Vaart zoals de situatie nu is. 

De Spaltenbrêge en de Nieuwe Vaart in Terwispel in 2012 

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -20- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -


Trekgaten en Zetwallen ten noordwesten van Tijnje 

De waterhuishoudingstructuur 

uit de tijd van de vervening 

heeft nog meer sporen 

achtergelaten. 

In het landschap zijn enkele 

petgaten te vinden die nog niet 

zijn drooggemalen. Deze 

gebieden die nu worden 

beschouwd als natuurgebied 

tonen een beeld van het 

landverlies zoals dat in grote 

delen van Terwispel het geval 

was. In enkele gevallen is het 

ensemble van trekgaten en 

zetwallen nog goed te zien, 

zoals ten noordwesten van 

Tijnje, zoals hiernaast te zien 

is. Hier is een goed beeld te vormen van hoe bijna het gehele landschap er uit moet 

hebben gezien aan het einde van de 19e eeuw. 

Actuele hoogtekaart van Terwispel en omstreken in 2012 Drassig land ten noordwesten van 

Tijnje in 2012 

Kruispunt Rolbrêgedyk met de Breewei in Tijnje in 2012 

Ten slotte is het ontstaan van Tijnje als 

direct gevolg van de vervening nog altijd 

in het landschap te ontdekken. Waar zij 

begon als een buurtschap op het 

kruispunt van de Riperwei en de 

Rolbrêgedyk is het nu een zelfstandig 

dorp. Door drooglegging van oude 

veenkanalen en wijken is Tijnje echter 

haar karakter als veendorp verloren. 

Vandaag de dag is Tijnje uitgegroeid tot 

een dorp met een school, een kleine 

dorpswinkel, een bank en een 

klokkenstoel. Andere buurtschappen zijn 

nog indirect terug te vinden. Zo is vertelt 

de huidige naam van het vroegere oostelijke gedeelte van de Oude Dijk (Alde Dyk) 

dat zich daar de Kolderveen heeft bevonden. Van de Venebuurt is echter weinig 

herkenbaars terug te vinden. 

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -21- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -


Conclusie 

Nu men weet van de historie, rijdt men niet langer argeloos door het landschap. 

Een aantal landschappelijke aspecten in ons gebied ten zuiden van het riviertje het 

Oud- of Koningsdiep ademen nog altijd het verveningsverleden uit. Nu we de vaart 

zien en de lage weilanden met vele sloten en een aantal oude dijken denken we 

aan het verhaal van de grootschalige commerciële vervening in de tweede helft van 

de 19 e eeuw. Nu men weet in hoeverre de vervening impact heeft gehad op het 

landschap van Terwispel en wat daar tot op heden nog van terug te zien is, wordt 

het verhaal zichtbaar en tastbaar. 

In het eerste deel van vorige maand was te lezen wat zich in Terwispel en 

omstreken heeft afgespeeld en welke impact dit heeft gehad op het landschap. 

Hieruit bleek dat de vervening heeft geleid tot vier categorieën van 

landschappelijke impact: het ontstaan van nieuwe structuren in het waternetwerk, 

zoals de aanleg van de Nieuwe Vaart en de drooglegging van de Wijde Wispel; 

omvorming van het landschap van lage weilanden naar grote waterpoelen; verdere 

maaivelddaling als indirect gevolg van de vervening; en het ontstaan van nieuwe 

buurtschappen, zoals Luxter Tinie (Tijnje), Venebuurt en de Kolderveen. 

Naar mate de tijd verstreek, zijn de landschappelijke structuren niet geheel 

weggevaagd. In dit tweede deel kwam aan het licht wat de nog overgebleven en 

zichtbare sporen van ons verveningsverleden. Overgebleven sporen zijn de vaart, 

enkele petgaten en trekgaten met zetwallen in de omgeving van Tijnje, de lage nog 

altijd zakkende bodem van de uitgestrekte weilanden, een enkele straatnaam zoals 

de Kolderveen en tot slot het dorp Tijnje, die als buurtschap ontstond door het 

groeiend aantal inwoners als gevolg van het aantrekken van veenarbeiders uit 

andere gebieden. 

Deze aspecten herinneren ons aan de tijd waarin turf de voornaamste 

brandstof was voor de Nederlandse bevolking, maar ook aan de periode waarin het 

gehele achterland van Terwispel veranderde in een grote waterpoel, met 

erbarmelijke omstandigheden voor de inwoners van de lage landen van Terwispel. 

Iris Koppert 

AHN Viewer (2012), zoekterm: Terwispel. http://ahn.geodan.nl/ahn/viewer3/index.html. Geraadpleegd: 17 oktober 2012. 

Barends, S., H.G. Baas, M.J. de Harde, J. Renes, R. Rutte, T. Stol, J.C. van Triest, R.J. de Vries & F.J. van Woudenberg (red.) (2010). 

Het Nederlandse landschap; een historisch-geografische benadering. Matrijs, Utrecht (10 e , geheel herziene druk). 

Brouwer, M. (1987), Terwispel in woord en beeld. Gorredijk: Grafische bedrijven Bos & Co. B.V. 

D Bern. Schotanus à Sterringa (1718), Uitbeelding der Heerlijkheit Friesland; zoo in ’t algemeen, als in haare xxx bijzondere grietenijen. 

Uitgever François Halma. 

Fries Archiefnet (2012), Opsterland: Geschiedenis. http://www.friesarchiefnet.nl/index.php?view=article&id=88&option=com_content. 

Geraadpleegd: 4 november 2012. 

Gerding, M.A.W. (1970), Proefschrift: Vier eeuwen turfwinning: De verveningen in Groningen, Friesland, Drenthe en Overijssel tussen 1550 en 

1950. Wageningen: Landbouwuniversiteit Wageningen. 

Google Earth (2012), zoekterm: Terwispel, http://www.google.nl/earth/index.html. Geraadpleegd: 4 oktober 2012. 

Google Maps (2012), https://maps.google.nl. Geraadpleegd: 11 november 2012. 

Hisgis (2012), Kadastrale kaart van Friesland in 1832. http://www.hisgis.nl/hisgis/gewesten/fryslan/fryslan. Geraadpleegd: 4 november 2012. 

Huisman, Ernst (1994), De Turfroute: De vader van de turfschuur. Monument van de maand 9 (3), pp. 9-12. 

Karstkarel, Peter (2005), 419 x Friesland: van Slijkenbrug tot Moddergat. Leeuwarden: Friese Pers Boekerij 

Kuyper, J. (2000) Gemeente Atlas van Friesland: de kaarten uit de jaren 1877-1889. Leeuwarden: Hugo Suringar. Heruitgave van P.J. de Rijke 

en J.H.P. van der Vaart. 

Molen, S.J. van der (1977), Opsterlân: Skiednis fan in Wâldgritenij. Leeuwarden: Uitgeverij M.A. van Sijen. 

Noordhoff Atlasproducties (2009), De Bosatlas van Fryslân. Groningen: Noordhoff Atlasproducties. 

Opsterland Digitaal (2012), http://www.friesland-digitaal.eu/Opsterland/Opsterland.html. Geraadpleegd: 18 september 2012. 

Plaatselijk Belang (2012), Geschiedenis van Terwispel. http://terwispel.net/index.php/nl/page/view/5/geschiedenis. Geraadpleegd: 11 november 

2012. 

Provincie Fryslân (2009), Cultuurhistorische Kaart Fryslân http://www.fryslan.nl/chk. Geraadpleegd: 4 november 2012 

Renes, H. (2010). Op zoek naar de geschiedenis van het landschap: handleiding voor onderzoek naar onze historische omgeving. Verloren, 

Hilversum (Op zoek naar ... reeks 6). 

Schroor, Drs. Meindert ( 1993), De wereld van het Friese landschap. Groningen: Wolters-Noordhoff. 

Timmerman, A. & J.S. Hoekstra (1980), De Boorne, van hoogveen naar zee. Noorderlicht 4 (5), pp. 137-147. 

Veenstra, Hemmo (1979), Veen in Noord-Nederland. Noorderlicht 3 (4), pp. 101-110. 

Frieswijk, Johan (2001), Het verhaal van de turfgravers. Leeuwarden: Geschiedenis in Zuidoost Friesland. 

Met dank aan Janco en Janna v/d Werf, Prof. Dr. Hans Renes en de plaatselijke 

bibliotheek van Opsterland. 

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -22- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -


Kom 10 april snert eten!! 

We gaan weer gezellig en lekker eten in Us Doarpshûs voor 60+ -ers en of 

alleengaanden. 

Met het weer weet je het niet in april immers "april doet wat hij wil" zeker is dat het de 

laatste maand is waar de R in zit. Dus winterse kost op het menu op verzoek bereiden 

we deze keer: 

Snert met roggebrood en spek. 

Met een fruit bowl als nagerecht. 

De bijdrage voor deze maaltijd is weer 5 euro exclusief de drankjes. 

Wij hopen jullie weer te ontmoeten op 

10 april in Us Doarpshûs 

Aanvang 17.30 uur en om 19.30 hebben we het goede weer genoten. 

Opgave weer bij Klasien vóór 7 april, telefoon 0513 46 5233 

of per email klaaskesietske@gmail.com 

Dit etentje wordt wederom georganiseerd door de commissie van Us Doarpshûs (Joke 

Bosma, Klasien van der Wijk, Roel Veenstra en de vrijwilligers). 

Contact en gezelligheid staan voorop! 

De commissie 

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -23- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -


Historisch Kijkje op Terwispel nu op DVD 

De oude film uit 1963 (zonder geluid) is nu van videoband op DVD gezet. Maar op de 

DVD zijn ook veel foto’s van Terwispel gezet. 

De film en de foto’s laten zien hoe Terwispel er vroeger uitzag. 

Een mooi bezit om het Terwispel, zoals we dat nu zien, eens te bekijken door de 

ogen van Terwispelers in oude tijden. Een wereld van verschil met toch veel 

herkenningspunten! 

We willen u dit moois graag laten zien: 

10 April 2013 om 19:30 uur in het Dorpshuis 

aansluitend aan de “eetactiviteit” ! 

Presentatie DVD “Historisch Terwispel” 

Film en Foto’s 

De DVD is op deze avond te koop voor €10,=. De opbrengst is voor de 

verbouw van het Dorpshuis. 

De DVD is samengesteld door Kees Bethlehem, Wim Buding en Jan Keidel. 

Kunt u deze avond beslist niet komen en wilt u deze bijzondere dvd toch graag 

hebben dan kunt u deze bestellen door een mail te sturen naar wfbuding@xs4all.nl 

met opgave van het aantal dat u graag wilt hebben. Een briefje door de bus bij 

Wim Buding Spaltenbrêge 15 of een telefoontje 0513466521 kan ook. 

Hallo 

Ik ben Jildou Tolsma en zoek een oppasadres. 

Ik ben bijna 14 jaar en woon op Alde dyk 41. 

Ik zit op de osg in Heereveen havo/vwo 2 e jaar. 

Ik heb nog geen ervaring met oppassen maar het lijkt me leuk. 

Beschikbaarheid : In het weekend, en maandag, woensdag en vrijdag 

avonden ook. 

Heeft u intresse dan ben ik te bereiken op, 

Tel : 571914 

E-mail : harmen.tolsma@hetnet.nl 

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -24- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -


Boer(in) in Beeld 

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -25- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 

Sietze Jan Koopmans van De Lindelaar met Hereford kalfjes.


It giet oan! 

Nijs fan 

de bouput 

deel 11 

Op het moment dat de Wispelweagen bij u in de bus valt, is de firma Jonker al bezig 

met het uitgraven van de bouwput. Ook maakt Jonker op het voorste deel van de 

ijsbaan een opslagplek voor de bouwmaterialen; later wordt dit tijdelijk 

parkeerterrein. Op 2 april begint Bouwbedrijf De Haan met de verbouw. In de vorige 

‘Bouput-afleveringen’ hebben wij al aangegeven dat er voor een fors bedrag aan 

zelfwerkzaamheid zal moeten worden uitgevoerd. Welnu, de mouwen kunnen de 

komende zaterdagen al worden opgestroopt: van zaterdag 23 maart t/m zaterdag 21 

april is er steeds werk voor minimaal 6 personen met een kruiwagen en een schop. 

Er moet onder andere bestrating worden verwijderd en opgeslagen en er moeten 

aansluitingen van en naar bestaande riool- en afwateringsvoorzieningen worden 

gegraven. Vrijwilligers hiervoor kunnen zich ’s ochtends tussen 9.00 en 9.30 melden 

bij Us Doarpshûs. 

Verderop in het verbouwtraject komen nog andere werkzaamheden aan bod, zoals: 

opruimen, sloopklussen, aanbrengen roosters en beglazing, schilderwerk, 

aanbrengen van wand- en vloertegels, bestraten, inrichten van diverse ruimten enz. 

Daarover leest u meer in de volgende afleveringen. 

De bouwactiviteiten zijn zo gepland, dat de gebruikers van Us Doarpshûs daar zo 

weinig mogelijk last van ondervinden. De aangeslotenen zijn daarover op dinsdag 19 

maart geïnformeerd. In week 18 ( eerste week meivakantie) wordt er gewerkt aan 

de berging en de dubbele deur in de gymzaal. In week 26 (laatste week juni) wordt 

een nieuw ventilatiesysteem aangelegd in de kleedruimten onder de huidige kantine 

en in week 29 (tweede week van de zomervakantie) wordt er gewerkt aan de 

brandveiligheid in de middenzaal. In principe moet de firma De Haan in de tweede 

helft van september zijn klus hebben geklaard, daarna zullen er nog vele uren 

vrijwilligerswerk volgen om inrichting een aankleding af te ronden. 

Michiel Brouwer zal als bouwcoördinator de contactpersoon zijn voor architect, 

bouwbedrijf en vrijwilligers (tel: 464510). Janco van der Werf zal hem daarbij als 

technisch adviseur ondersteunen. 

Het budget voor de verbouwing is opgebracht door diverse fondsen en instellingen: 

Gemeente Opsterland, Provincie Fryslân, Elkien, Oranje Fonds, Prins Bernard 

Cultuurfonds, Rabobank, Stichting Zonnige Jeugd, P.W. Janssen’s Friesche Stichting, 

Architectenburo Zijlstra, maar vooral door u: de vrijwilligers die het allemaal 

mogelijke maken . 

Dus: “Net stinne, hinne!” 

Op bijgaande tekening (op volgende pagina) ziet u de plattegrond van Us Doarpshûs, 

zoals dat er na de verbouwing uit gaat zien. 

Tot de volgende Bouputnijs, 

Het bestuur 

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -26- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -


- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -27- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -


Historisch Plaatselijk Belang 

Terwispel Notulen Plaatselijk Belang 

De meest spraakmakende onderwerpen van Plaatselijk Belang Terwispel door de jaren 

Vergadering 24-3-’34 bij J. Heida alhier. Voorzitter W. Wierda. 

De voorzitter opent de vergadering en heet de aanwezigen met een toepasselijk woord 

welkom. 

De notulen worden gelezen en onveranderd goedgekeurd. 

1. De tarieven van ’t electrisch licht worden drukbesproken. Unaniem is men voor een 

eenheidstarief. ’t Bestuur wordt gemachtigd in dezen zelfstandig op te treden. 

2. De waterleiding. De voorzitter licht dit punt toe. Enkele leden thans bij de water 

leiding aange sloten met toeslag der gemeente tot hoogstens 25 gld. in de aanleg 

kosten. In dit opzicht dus eenig resultaat. 

3. Bestuursverkiezing. De aftredende Hoogeveen, Dijkstra en Vos herkozen en ne 

men de benoeming aan. 

4. Rekening en verantwoording van de penningmeester. De bescheiden worden na 

gezien door de heeren Bijstra en Hemkes en in orde bevonden Saldo ƒ 49,01. 

Vergadering Woensdag 10 October ’34 bij G. Velde 

Eenige discussie ontspon zich over ’t electrisch licht naar aanleiding der nieuwe tarieven. 

Oosterwoud vraagt eenig subsidie voor ’t plantsoen. Vlietstra wijst op verkeerde stand 

der wegwijzer. T. de Bos wordt verzocht zulks te regelen met de wegwerker. 

De contributie blijft vastgesteld op 50 ct. 

Voor de actie inzake tarieven elec. licht wordt 10 gld. uitgetrokken ter bestrijding der 

kosten. 

Omtrent de feestavond wordt besloten bij – de Harten – te informeren. 

Bij de rondvraag spreekt Jonker over ’t plantsoen. Hij wenscht het wat te onderhouden. 

’t Bestuur zal ’t eens nazien. 

Geertsma wil ’t pad wat opgeknapt hebben. Besloten aan ’t gemeentebestuur sintel aan 

te vragen. P.B. zal ze dan halen en ’t eind van de brug tot de draai in orde maken. 

Daarna sluiting. 

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -28- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -


Protestantse Gemeente 

Tijnje/Terwispel 

Rolbrêgedyk 6 8406 AN Tijnje 

Predikant : Ds. Corrie Pronk 

Kerkdiensten 

24 maart 9.30 uur Ds H. Boswijk Palmpasen Sneek Tijnje 

28 maart 19.30 uur Ds C.K.J. Pronk Witte donderdag HA Tijnje Tijnje 

29 maart 19.30 uur Ds C.K.J. Pronk Goede Vrijdag Tijnje Terwispel 

30 maart 21.30 uur Ds C.K.J. Pronk Stille zaterdag Tijnje Tijnje 

31 maart 9.30 uur Ds C.K.J. pronk Pasen m m v Bazuin Tijnje Tijnje 

7 april 9.30 uur Ds. H. Zijlstra /Zangdienst olv Anton van der Meulen Tijnje 

14 april 9.30 uur Ds Pluim Tijnje Terwispel 

21 april 9.30 uur Da CKJ Pronk Tijnje Tijnje 

28 april 11.00 uur Da D J v/d Ley Rottevalle Terwispel 

de Tynje 

Wandelvierdaagse 

SECRETARIAAT: Teade Stienstra 

Hein Voswei 26 

8406 EW Tijnje 

Tel. 0513 571869 

Doarpsrounte de Tynje organiseert van 13 t/m 17 mei de wandelvierdaagse. Er 

worden mooie routes in en om Tijnje gelopen en men kan kiezen uit de afstanden 5 

of 10 kilometer. Inschrijven kan op maandag 13 en dinsdag 14 mei vanaf 18.00 uur 

bij dorpshuis de Trekkerstinte aan de Master Roordawei 3. De inschrijfkosten 

bedragen voor een ieder t/m 12 jaar €2,50 en boven de 12 jaar €3,50. De start is 

ook vanaf het dorpshuis en wel om 18.30 uur. Op vrijdag de 17 e , de slotavond, is 

er een gezellige binnenkomst op het Pipegaelsgeaplein waar een ieder die minimaal 

4 avonden gelopen heeft een medaille ontvangt. 

Kom dus lekker wandelen in Tijnje! 

Het bestuur van Doarpsrounte de Tynje 

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -29- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -


Pikehokje XL boerengolf. 

Zaterdag 16 maart ging pikehokje XL met de kinderen die meededen 

boerengolfen bij de lindelaar. 

hebben eerst even bij de koeien en kalfjes gekeken daarna 

begonnen we met boerengolfen, er waren 10 holen gemaakt 

door het weiland heen. Het was wel fris buiten maar het was 

super leuk. Daarna gingen we weer naar het pikehokje en daar 

kregen we limonade of lekkere chocomel met een broodje knakworst. 

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -30- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 

Groetjes van Baukje en Jildau!


Maart roert zijn staart, 

Dat is een gezegde waar dit jaar, 2013, behoorlijk aan 

voldaan heeft. 

Er kon geschaatst worden in de winter al was het van korte duur. Om veilig te 

schaatsen, tochten maken over de Friese meren was er eigenlijk niet bij. Er waren 

ook deze winter weer van die waaghalzen die hun leven op het spel zetten, 

mensen die een tochtje op de schaats met de dood moesten bekopen. Misschien 

dat ik ook bij die avonturiers hoorde, maar het is me steeds goed afgegaan. Wel 

ben ik menige keren met natte kleren thuis gekomen. 

Het is al jaren geleden, we woonden toen dicht bij de vaart aan de Alde Dyk. Het 

was op een zondagmiddag, het vroor stevig, en het had ook al een poosje 

gevroren. Ik dacht dat het ijs sterk genoeg zou zijn om een tochtje te maken op 

de schaatsen langs het ouddiep. Dicht bij huis kon ik ze aantrekken. Nog niet zo 

ver was er altijd als er ijs lag in de vaart een groot wak, toen ook dus. Daar was 

zonder de schaatsen uit te trekken vlak langs de oever omheen te komen. Onder 

de brug over de Beetstervaart door vertrouwde ik niet, dus even van het ijs af en 

over de Beetstervaart verder, en bij het ouddiep gekomen over dit riviertje richting 

het oosten. Aan beide kanten van het ouddiep waren nog enkele groepjes ganzen 

te zien. Maar aan de kleine groepjes te zien waren de meesten al gevlucht voor de 

winter naar gebieden waar voor hen beter aan voedsel te komen was. Die streken 

liggen meer naar het zuiden, wel in ons land, maar ook in België en Frankrijk. Het 

waren voor het merendeel kolganzen, een soort die in de winter veel als 

wintergasten in ons land komen, maar niet broeden. Deze vogels broeden vooral 

in het noorden van Rusland, Siberië. Een lange reis dus voor die vogels, in de 

herfst naar onze streken, en in het prille voorjaar weer terug naar de toendra’s 

waar ze thuis koren. Ondanks dat ze lange tijd bij ons verblijven worden vogels 

geacht om thuis te horen in de landen waar ze broeden. 

Vogels die bij ons broeden maar naar zuidelijke landen trekken om daar soms 

lange tijd door brengen om de winterse kou te ontwijken wanneer er voor velen 

niet aan voedsel te komen is. Denk maar aan de zwaluwen die soms helemaal 

naar het zuiden van Afrika trekken. Er zijn vogels die bij ons broeden die de 

langste tijd van het jaar in het verre zuiden verblijven, maar ze horen in ons land. 

We hebben helemaal in het uiterste zuiden van Afrika, in de Kaapprovincie 

ooievaars gezien die in Europa, ook in Scandinavië broeden, ook onze ooievaars 

gaan zo ver. Maar nu kijken we er naar uit dat ze weer terug komen en hun 

paalnesten ergens op een erf, op de naald van een dak, op een hoge schuur of 

ander gebouw weer innemen. Soms bouwen ze hun grote takkennesten op 

eenzame plaatsen, buiten de woonsteden van de mensen, maar soms ook wel in 

dorpen en steden. Er zijn plaatsen die er bekend om zijn, vooral als zich er een 

hele kolonie heeft gevestigd. Veel mensen, vogelliefhebbers maken soms een hele 

reis om naar een dergelijk plek te gaan en het drukke komen en gaan, van en 

naar hun nesten te vliegen mee willen maken. 

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -31- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -


Het is echt de moeite waard. Zo zijn er een paar plaatsen in Denemarken, maar 

één van de mooiste plaatsen is wel Ruhstadt wat aan de brede rivier de Elbe ligt in 

Oost Duitsland. Daar herken je ook nog de sfeer zoals dat in het voormalige Oost 

Duitsland was, de huizen, de Trabantjes, de mensen, het heeft een eigen sfeer. 

Dan moet ik er wel bij vertellen of het ook nu nog zo is want als ik mijn 

reisbeschrijvingen lees, ik hou onderweg altijd een dagboek bij van onze reis. Het 

was in het voorjaar in 1994 dat we er voor het laatst waren. Daarvoor waren we er 

heel wat keren, zelfs wel eens een paar keer tweemaal in een jaar. Alle huizen en 

gebouwen waar een ooievaarsnest op zit staat er een mooi informatiebord aan de 

weg. Daar is op aangegeven wanneer de eerste ooievaar in het voorjaar van de 

trek arriveerde, ook wanneer de tweede aankwam, en het verder verloop. Ook van 

vorige jaren staat alles vermeld. Er is een ooievaarshuis, een groot gebouw wat 

helemaal als museum en informatiecentrum ingericht is. Het is een dorp waar je 

mooi kunt wandelen, en rondom is ook veel natuur. De omgeving is rijk aan 

planten, en het is mooi te verblijven bij de Elbe. Echt toeristisch is het er niet. Het 

is ook een mooie omgeving om tochten te maken door de Oost-Duitse dorpen. De 

mensen zijn er aardig en behulpzaam. Voor de ooievaars weer vertrekken naar 

hun winterverblijven is er nog een ooievaarsfeest, het was wel onze bedoeling om 

dat een keer mee te maken, maar ik ben niet zo feestvierderig uitgevallen, juist 

het tegengestelde. Ik vind het zonde voor de tijd. Maar een dergelijk feest is toch 

wat anders, wie weet. 

Maar we hebben hier in de buurt toch ook een ooievaarkolonie. In Beetsterzwaag, 

en langs de weg met hoge bomen, eiken en beuken tot Lippenhuizen broeden ook 

nogal veel ooievaars. Ook daar zijn ze heel goed te volgen in de broedperiode, en 

die tijd breekt weer aan. Zielig vind ik het ooievaarsnest in Gorredijk, dat trekt de 

ooievaars zeker niet aan. Het staat er anders zo mooi om vanaf de weg te 

aanschouwen. Laten we hopen dat de winter nu voorbij is, wie weet komen er dan 

weer ooievaars die woningnood hebben. 

En toch, ondanks dat het de afgelopen tijd vies, en soms erg koud was heb ik er 

van genoten. Ik volg dan de planten en de vogels. Madeliefjes hebben de hele 

winter door bij ons in bloei gestaan. Tijdens strenge vorst lieten de meesten het 

dan afweten, maar die in de luwte en in de zon stonden stelden hun bloempje te 

pronk al waren het er dan niet veel. De eerste sneeuwklokjes stonden op gunstige 

plaatsen ook al vroeg in bloei. Zelfs aardige pollen van de plantjes in het gras 

kwamen in bloei. Maar toen kwam de vorst. Veel plantensoorten kunnen daar niet 

tegen en gaan dood. Maar de 

sneeuwklokjes bogen met de blaadjes 

naar de grond, sommige lagen helemaal 

plat. Ze hadden het vocht uit de blaadjes 

en stengels door huidmondjes laten 

ontsnappen. Toen kwam de sneeuw, je 

zag helemaal geen sneeuwklokjes meer 

in het gras, alles was afgedekt .Toen de 

s n e e u w v e r d w e e n l a g e n d e 

sneeuwklokjes plat tussen het gras. Ze 

hebben weer vocht aangezogen, blaadjes 

en stengels werden weer stevig en het 

zijn nu weer aardige pollen. 

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -32- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -


Toen we hier kwamen wonen waren er al sneeuwklokjes op ons erf, maar elk jaar 

komen er meer. De oorzaak. Ik heb de laatste jaren tot laat in het seizoen niet 

gemaaid. Als je vroeg maait, de plek waar de sneeuwklokjes staan ook, gaat er 

veel zaad verloren. Als sneeuwklokjes uitgebloeid zijn worden de stengels slap en 

gaan de bloempjes ombuigen naar en op de grond tussen het gras. De zaadjes 

gaan rijpen, laten los en worden verspreid. Mijn vrouw is het er niet mee eens 

want het gras en andere planten groeien wel door, maar ze vindt de sneeuwklokjes 

nu toch wel mooi. 

Er waren ook andere mensen die er op en aanmerkingen op hadden, maar daar 

stoor ik me niet aan, want er is nog een andere reden Er is een heel mooi 

dagvlindertje wat in ons land erg zeldzaam wordt. Wij hebben er een mooie 

populatie van op ons erf. De eitjes welke het vrouwtje legt doet ze op 

pinksterbloemen. Die hebben wij ook veel op ons erf. De rupsjes eten van de jonge 

zaadjes, dus help ik die vlindertjes ook in hun voortbestaan. Dat vlindertje is het 

oranjetipje. 

Hans Baron 

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -33- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -


- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -34- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -


- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -35- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -


2 e lustrum Tennisclub “de Wispel” 

en start van het seizoen 2013 

Het voorjaar en daarmee de start van het tennisseizoen van 2013 staat weer voor de 

deur. Als bestuur hebben we weer een aantal activiteiten gepland zodat ieder lid dat 

graag wil tennissen regelmatig op de baan kan staan! 

Dit jaar is een jubileumjaar voor de tennisclub, n.l. in 2013 is het 20 jaar geleden 

dat de tennisclub werd opgericht, op 6 mei vond de oprichtingsvergadering plaats en 

in dat zomerseizoen vonden er de eerste activiteiten plaats op het vernieuwde 

sportcomplex “de Pûster” met het nieuwe kunstgrasveld voor de korfbalvereniging 

wat ook de basis van de tennisvereniging werd. In november van dat jaar werd de 

tennisclub officiëel een afdeling van SV Wispolia. Reden genoeg om dit jaar op 

bescheiden wijze aandacht te besteden aan dit jubileum met een toernooi voor de 

senioren en de jeugd. 

Daarnaast weer een aantal reguliere activiteiten en zowel voor de senioren als de 

jeugd is er gelegenheid om tennisles te nemen. 

Nieuwe leden c.q. tennisliefhebbers zijn van harte welkom als lid en kunnen voor 

nadere informatie of om zich aan te melden terecht bij het secretariaat van de 

vereniging: 

Wikje Galema, tel: 0513-850548 of via een mailtje naar tcdewispel@gmail.com 

Meer informatie is binnenkort te vinden op onze website: www.tcdewispel.nl 

Tennislessen 

Ook dit seizoen is er weer gelegenheid om tennislessen te volgen voor zowel de 

jongste jeugd (mini-tennis), oudere jeugd en senioren. De training voor de jongste 

jeugd is op maandagmiddag, voor de oudste jeugd op donderdagmiddag en voor de 

senioren op maandagavond. 

Voor de jeugd zijn er 10 lessen, voor de senioren zijn er 12 lessen, start vanaf 15 

april. Voor senioren die willen starten met tennis willen we proberen een 

startersgroep op te zetten. Nieuwe leden kunnen zich daar alvast voor aanmelden bij 

het secretariaat. 

Voorlopig overzicht van de activiteiten in 2013 

Tennislessen, voor zowel beginners als gevorderen. 

De startdatum is maandag 15 april. 

Insla-toernooi op zaterdagavond 20 april 

Lustrumtoernooi op vrijdagavond 31 mei 

Jeugdtoernooien 

Tossavonden op de eerste donderdag van de maand in mei / juni / juli 

Clubkampioenschappen voor jeugd, senioren enkel, dubbel en / of mix 

Dorpencompetitie 

Snert-toernooi 

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -36- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -


LDODK NIEUWS 

LDODK/AH Gorredijk handhaaft zich in Korfbal League 

Ruim voor het einde van de competitie heeft LDODK/AH Gorredijk zich veilig 

gespeeld in de Wereldtickets Korfbal League. Na twee geweldige thuisoverwinningen 

tegen DeetosSnel (24-22) en Nic. (21-18) heeft de ploeg van Jan Sjoerd Pool een 

stevige 8 e plek op de ranglijst in handen. Met nog twee wedstrijden te gaan is het 

gat met de nummer 7 (Nic.) drie punten. Willen de Groningers LDODK nog inhalen, 

dan moeten ze de beide laatste wedstrijden tegen hooggeplaatste ploegen winnen en 

dat zien ze zelf eigenlijk ook niet meer zitten. 

Met dit resultaat heeft LDODK/AH Gorredijk de korfbalwereld verrast. In bijna alle 

voorspellingen werd LDODK gezien als de zekere degradant. Te weinig ervaring zou 

de doorslag geven, maar dat bleek dus niet het geval. 

Dat het korfbal in Friesland en zeker in Zuidoost Friesland leeft, blijkt ook uit de 

massale publieke belangstelling. Bij de kraker tegen Nic. ging de deur zelfs ruim voor 

de wedstrijd op slot. Er waren toen al 1.400 mensen binnen in sporthal Kortezwaag 

en er stonden ook nog 150 mensen voor de deur. Met dank aan de gemeente 

Opsterland en Sporthal De Wier in Ureterp waren er gelukkig extra tribunes geregeld. 

Vijf kampioenen 

Aan het einde van het zaalseizoen verdienen vijf ploegen van LDODK/AH Gorredijk 

extra aandacht. Zij werden kampioen in hun competitie. Het gaat om LDODK/AH 

Gorredijk F1, E2, B2, A3 en A1. De A1 junioren werden zelfs ongeslagen kampioen 

en promoveren daardoor naar het landelijk hoogste niveau: De Hoofdklasse. Ook 

volgend seizoen staan de junioren weer onder leiding van Marjo de Haan en Nico de 

Nekker. Zij krijgen dan versterking van Peter Lageweg, die vanwege aanhoudende 

blessures zelf niet meer kan korfballen en nu zijn ervaringen over wil brengen op de 

jeugd. Die ervaringen zijn groot, want Peter werd bij DOS’46 meerdere keren 

Nederlands kampioen en was ook jarenlang international. 

Geslaagd eenvakstoernooi 

De jongste korfballers, de Kangoeroes, trainen wekelijks in Gorredijk en doen 

gedurende het zaalseizoen mee aan een aantal evenementen waar allerlei leuke 

spelletjes worden gedaan. Ook zijn er een aantal eenvakstoernooien waarin de jonge 

korfballers in één vak in viertallen tegen elkaar spelen. Op 16 maart organiseerde 

LODK/AH Gorredijk een geslaagd eenvakstoernooi waaraan 17 teams deelnamen. 

Schoolkorfbaltoernooi 

In maart organiseerde LDODK/AH Gorredijk traditioneel een schoolkorfbaltoernooi 

voor de basisscholen uit Gorredijk, Lippenhuizen, Jonkerslân en Terwispel. Verdeeld 

over twee middagen kwamen meer dan 200 korfballers in het veld uit de groepen 3 

t/m 6 van de basisscholen. Ook It Ambyld uit Terwispel was van de partij. 

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -37- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -


TERWISPEL IN HET NIEUWS 

Pur-slachtoffers voelen zich ongehoord 

TERWISPEL – Al sinds de zomer van vorig jaar wonen ze niet meer in hun eigen 

huis. De familie Visser uit Terwispel kreeg gezondheidsklachten na isolatiewerk met 

pur-schuim. Na uitzendingen van Nieuwsuur over dit onderwerp, schakelde de 

familie een specialist in. De boodschap was: meteen het huis uit! 

Van tien gezinnen, waaronder de familie Visser uit Terwispel, is inmiddels bekend dat 

zij hun huis moesten verlaten na de eerste melding bij Nieuwsuur. Om erkenning te 

krijgen voor hun problematiek hebben zij samen het Meldpunt PUR-slachtoffers 

opgericht (www.meldpuntpurslachtoffers.nl). Hoewel producent Isopa in de 

Nieuwsuur-uitzending van 22 februari heeft toegezegd de klachten serieus te nemen 

en strenge Europese richtlijnen te willen, schieten de huidige slachtoffers hier nog 

niets mee op. Zij verwachten nog steeds een schadeloosstelling. 

Bron: www.dewoudklank.nl 

Artikel geplaatst door Renske Woudstra op 28-02-13 12:21. 

Sigaretten weg na snelkraak in tankstation 

TERWISPEL – Zondagnacht tegen twee uur is een snelkraak gepleegd bij 

een benzinestation aan de Koaibosk bij Terwispel. 

De daders hebben met stenen een raam ingegooid en zijn zo naar 

binnen gegaan. Uit de zaak is een nog onbekend aantal pakjes 

sigaretten gestolen. 


Artikel geplaatst door Reinier Zwart op 4-03-13 09:46. 

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -38- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -



Jan Sytze Jonker wint Heerenveense Wintercompetitie 

DE KNIPE – Tijdens de 12 kilometer lange 

Knipeloop is Jan Sytze Jonker uit Terwispel 

zaterdag als tweede gefinisht. Hij lag 16 tellen 

achter Jan Scheenstra uit Zuidveen. De 

wedstrijd betekende de afsluiting van de 

Heerenveense Wintercompetitie. Daar werd 

Jonker eerste. 

Hij haalde 772 punten en dat waren er 24 meer dan 

Henri Veldman uit Bontebok. Bij de vrouwen kwam 

Rona Aal uit Drachten als vierde binnen. Die 

klassering was er voor haar ook in het circuit. 

Op de korte afstand eindigde Elsbeth Rispens uit Gorredijk als vierde. Zij werd wel 

winnaar van het eindklassement. 


Artikel geplaatst door Jan Benus op 4-03-13 11:20. 

Terwispeler Famkes fan de pôle volgende week in Hea 

Hea filmde de Famkes fan de pôle. Foto: Marije Geertsma 

TERWISPEL – De Famkes fan de pôle 

noemen ze zichzelf. Omrop Fryslân 

filmde deze week deze groep bijzondere 

dames voor het programma Hea voor 

uitzending begin volgende week. 

Wat deze dames zo bijzonder maakt? 

Waar zij voor ‘fan de pôle’ komen? Lees 

het allemaal volgende week in de 

Woudklank. 

Bron: www.dewoudklank.nl door: Renske Woudstra 

op 7-3-13 

Dieven aan de haal met mini-shovel in Terwispel 

TERWISPEL – Aan De Streek in Terwispel is in de nacht van donderdag op 

vrijdag een mini-shovel gestolen. 

Het gaat om een gele JCB 403 met een bak en een grijper. 

De politie vermoedt dat bij de diefstal een aanhangwagen 

is gebruikt. 

Bron: www.dewoudklank.nl door Silvan Vijver op 15-3-13 

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -39- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -



Leidingbreuk: waterproblemen Terwispel 

22 maart 2013, 09:48 

TERWISPEL - Een breuk in een waterleiding zorgt 

voor problemen op de Alde Dyk in Terwispel en 

omgeving. 

Bewoners zitten er al sinds drie uur vrijdagochtend 

zonder water of kampen met verminderde 

waterdruk. 

Waterbedrijf Vitens is bezig met 

herstelwerkzaamheden. 

Bron: Leeuwardercourant app 

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -40- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

Wispelweagen — Maart 2013 - Terwispel

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?