Jaarverslag bezoekerscentrum Hageven 2008 1 - Natuurpunt Neerpelt

Jaarverslag bezoekerscentrum Hageven 2008 1

Jaarverslag bezoekerscentrum De Wulp / Hageven
Inhoudstafel
1. Algemeen ............................................................................................................. 3
2. Inleiding ................................................................................................................ 4
3. Onthaal ................................................................................................................. 5
4. Openingstijden ..................................................................................................... 5
5. Vrijwillige gidsenwerking ...................................................................................... 6
6. Overzicht van leeftijden bij reservaties ................................................................. 6
7. Bezoekersaantallen .............................................................................................. 7
8. Ledenwerving ....................................................................................................... 8
9. Cafetaria ............................................................................................................... 8
10. Documentatiecentrum .......................................................................................... 8
11. Alternatief gerechtelijke maatregelen; AGM (door Guy Witters) .......................... 9
12. De Wulp digitaal… ............................................................................................. 10
13. Projecten ............................................................................................................ 10
a. Eetfestijn natuurpunt .................................................................................... 10
b. Compostmeesterwerking (door Frank Van Moll) .......................................... 10
c. De Trage Weg (door Jan Daniëls) ............................................................... 11
d. Restauratie De Drei Bogen (door Jan Daniëls) ............................................ 12
14. Natuur.winkel ..................................................................................................... 14
15. Overzicht van vrijwilligers en jobstudenten die het bezoekerscentrum op vaste
openingsuren open houden. ............................................................................... 15
16. Publieksgerichte activiteiten ............................................................................... 16
17. Jaarplanning 2009 .............................................................................................. 17
Bijlage 1: Gratis wandelfolder ............................................................................... 19
Bijlage 2: Foto‟s informatieruimte .......................................................................... 20
Bijlage 2: Foto‟s informatieruimte .......................................................................... 21
Bijlage 3: Publieksactiviteiten in de lokale media .................................................. 23
Bijlage 4: Verslag van de vrijwillige gidsenwerking. .............................................. 26
Bijlage 5: Overzicht van de reservaties gedurende het jaar 2008. ........................ 27
Bijlage 6: Verdeling per gebied per maand van de werkuren van de AGM ploeg. 34
Bijlage 7: Verslag van een publieksgerichte activiteit. ........................................... 35
Jaarverslag bezoekerscentrum Hageven 2008 2

1. Algemeen
In het bezoekerscentrum zijn 2 verenigingen gehuisvest die nauw met elkaar
samenwerken: Natuurpunt Neerpelt en vzw De Wulp.
• Bestuur Natuurpunt afdeling Neerpelt:
o Voorzitter: Smeets, Albert, Hazenstraat 23, 3910 Neerpelt;
o Ondervoorzitter: Pardon, Willy, Jaak Tassetstraat 28, 3910 Neerpelt;
o Penningmeester: Collaer, Pierre, Haspershovenstraat 8, 3900 Overpelt.
o Geunes Pierre, Holenweg 32, 3910 Neerpelt,
o Daniëls, Jan, Achelsendijk 20, 3910 Neerpelt,
o Looten, Bert, Tikbroeken 6, 3910 Neerpelt,
o Geeraerts, Raoul, Tisselrietweg 14, 3910 Neerpelt,
o Meert, Leo, Tennislaan 8, 3900 Overpelt,
o Beckers, Hugo, De Bemmert 24, 3910 Neerpelt
o Vanlooveren, Louis, Tussenstraat 6, 3910 Neerpelt
o Buckinx, Lou, Molenstraat 98, 3910 Neerpelt
o Renckens, Michel,Haagdoornstraat 57, 3910 Neerpelt
o Vangerven, Paul, Kluitstraat 35, 3910 Neerpelt
o Versmissen, Marcel, Schering, 3930 Hamont-Achel
o Reynders, Ine, Winnerstraat 68, 3941 Eksel
o Jansen, Guido, Koperslagersweg 41, 3920 Lommel
o De Clerck, Marc, Oude Brugstraat 10 bus 1, 3910 Neerpelt
o Witters, Guy, Kraaibosstraat 26, 3900 Overpelt
o Palmans, Ghis, Volmolenstraat 1, 3910 Neerpelt
o Bollen, Gaby, Wijerpad 2 bus 6, 3910 Neerpelt
o Claes, Hans, Damsheide 19, 3910 Neerpelt
o Vaes, Henri, Leopoldlaan 140 , 3900 Overpelt
o Christiaens, Herman, Fierkensheikant 26, 3910 Neerpelt
• Beheersteam Natuurpunt Neerpelt:
o Coördinator: Bollen, Gaby, Wijerpad 2 bus 6, 3910 Neerpelt
o Secretaris: Meert, Leo, Tennislaan 8, 3900 Overpelt
o Penningmeester: Collaer, Pierre, Haspershovenstraat 8, 3900 Overpelt
o Geunes Pierre, Holenweg 32, 3910 Neerpelt
o Daniëls, Jan, Achelsendijk 20, 3910 Neerpelt,
o Buckinx, Lou, Molenstraat 98, 3910 Neerpelt
o Vangerven, Paul, Kluitstraat 35, 3910 Neerpelt
o De Clerck, Marc, Oude Brugstraat 10 bus 1, 3910 Neerpelt
o Palmans, Ghis, Volmolenstraat 1, 3910 Neerpelt
o Pardon, Willy, Jaak Tassetstraat 28, 3910 Neerpelt
o Winters, Luc, Kerkstraat 6, 3900 Overpelt
o Christiaens, Herman, Fierkensheikant 26, 3910 Neerpelt
Jaarverslag bezoekerscentrum Hageven 2008 3

In januari 2008 werd er een exemplaar van de boekhouding en de ledenlijst
van Hageven bezoekerscentrum “De Wulp” op de Griffie van de Rechtbank
van Koophandel te Hasselt afgeleverd.
• De Raad van Bestuur (RvB) heeft op 19 januari 2008 de volgende functies
verdeeld:
o Voorzitter: Pardon, Willy, Jaak Tassetstraat 28, 3910 Neerpelt;
o Ondervoorzitter: Klaassen, Lara, Turmstrasze 6, 4730 Raeren, Nederland;
o Secretaris: Meert, Leo, Tennislaan 8, 3900 Overpelt;
o Penningmeester: Geeraerts, Raoul, Tisselrietweg 14, 3910 Neerpelt.
o Voorzitter van Natuurpunt Afdeling Neerpelt: Smeets, Albert, Hazenstraat 23,
3910 Neerpelt
• Stemgerechtigde leden van “De Wulp”:
o Pardon, Willy, Jaak Tassetstraat 28, 3910 Neerpelt, Belg;
o Gommers, Gerd, Dorpstraat 44, 3910 Neerpelt, Belg;
o Geeraerts, Raoul, Tisselrietweg 14, 3910 Neerpelt, Belg;
o Van Hertem, Johan, Beukenlaan 17, 3930 Hamont-Achel, Belg;
o Geunes Pierre, Holenweg 32, 3910 Neerpelt, Belg;
o Smeets, Albert, Hazenstraat 23, 3910 Neerpelt, ;Belg
o Daniëls, Jan, Achelsendijk 20, 3910 Neerpelt, Belg;
o Meert, Leo, Tennislaan 8, 3900 Overpelt, Belg;
o Collaer, Pierre, Haspershovenstraat 8, 3900 Overpelt, Belg;
o Van Gerven, Paul, Kluitstraat 35, 3910 Neerpelt, Belg;
Erelid: Van Sanden, Paul, Chrysantenpad 3, 3930 Hamont-Achel, Belg.
2. Inleiding
Wij zijn tevreden bij het einde van 2008.
Een ieder heeft zijn steentje bijgedragen om de natuur te promoten of te beschermen.
Het Europese Life project was in volle ontwikkeling, de grote machines en vrachtwagens
zijn weg; de natuur mag zijn gang gaan. De nieuwe vennen en duinen hebben hun eerste
bewoners reeds gezien. Hubert Lehaen kreeg een mooie gedenkplaat bij de
provinciepoelen.
De nieuwe coördinator van het Bezoekerscentrum David Deconinck heeft de eerste zes
maanden al zijn strepen verdiend. Al de omliggende scholen maakten gebruik van ons
educatief aanbod, soms 120 leerlingen per dag en dit kan David prima coördineren en
dirigeren.
Samen met David Verheyen kon hij computer, internet, TV, DVD, de camera‟s in de
nestkasten en de verbinding van microscoop naar het groot scherm realiseren. Het is ons
pronkstuk van de nieuwe tentoonstellingswand.
De cursus natuurgids verliep vlot over 30 zondagvoormiddagen en bracht elf
natuurgidsen bij. We organiseerden zelf een vlindercursus in 3 dagen en cursus
fotografie 2 x 3 dagen. Inverde van ANB organiseerde een volwaardige cursus
natuurbeheerder met 14 deelnemers in 20 lessen.
Een van de drie historische spooroverbruggingen werd grondig gerenoveerd.
Jaarverslag bezoekerscentrum Hageven 2008 4

Het jaar eindigde met een blijde verrassing van NV Umicore, zij schonk ons drie stevige
rustbanken. Deze zullen in 2009 een plaats krijgen bij de wandelroute.
De eindevaluatie van onze werking in 2008 is positief. Toch mogen we niet op onze
lauweren gaan rusten.
Er is een duidelijke verbetering van de natuurkwaliteit merkbaar in de reservaten. Spijtig
genoeg is dat niet het geval in de wijde omgeving rondom. Het gentiaanblauwtje lijkt
gered, maar de kleine vos is verdwenen! Alle soorten, kenmerkend voor het kleinschalig
boerenlandschap zijn momenteel bedreigd.
Waar zijn ze, de nachtegalen, de leeuweriken, de zwaluwen, de "gewone" vlinders?
Ook de wulp, onze mascotte toch, gaat nog barre tijden tegemoet, als de mensen, wij
dus, hem niet wat meer ruimte gunnen.
De voorzitters van Natuurpunt Neerpelt, Albert Smeets en van vzw De Wulp Willy
Pardon, wensen U het allerbeste toe voor 2009 en veel natuurgenot.
3. Onthaal
Het bezoekerscentrum ligt op wandelafstand van het erkend reservaat Hageven.
Vanuit het bezoekerscentrum zijn er vijf bewegwijzerde wandelpaden vrij
toegankelijk. De individuele wandelaar kan te allen tijde een gratis wandelfolder
verkrijgen (bijlage 1).
De informatieruimte is uitgerust met een vaste tentoonstelling en een
computer met internet gekoppeld aan zowel televisie als beamer, dvd,
flexcam, … Tevens bevindt zich hier ook een kinderhoek.
Vaste tentoonstelling omtrent het gebied met 2 interactieve schermen waarop
informatie omtrent het gebied en de biotopen, de vondsten en een tijdslijn kan
opgevraagd worden. Eveneens bevat de tentoonstelling afbeeldingen en
informatie betreffende de diersoorten, geschiedenis, habitats, …
Bijlage 2 bevat foto‟s van de informatieruimte.
4. Openingstijden
Het bezoekerscentrum was 157 dagdelen van 4u geopend, waarvan 103 in het
weekend. Tijdens de openingsuren was er een aangestelde van de vereniging
aanwezig om het publiek informatie te verstrekken.
Vaste openingstijden
Woe 13-17u, za en zon 14-18u, uitgez. Paaszondag
Buiten de uren open voor groepen op aanvraag.
Jaarverslag bezoekerscentrum Hageven 2008 5

5. Vrijwillige gidsenwerking
Het bezoekerscentrum heeft een actieve vrijwillige gidsenwerking.
Hieronder een lijst van de gidsen en het aantal wandelingen.
Gids Aantal wandelingen
Bosmans Rik 13
Janssen Guido 12
Reynders Ine 6
Palmans Ghis 2
Smeets Albert 8
Veraa Louis 4
Vaes Henri 5
Versmissen Marcel 2
Pardon Willy 1
Jannis Gerard 1
Verslag van de vrijwillige gidsenwerking
Bijlage 4: Verslag Cursus Natuurgids 2007-2008 door Willy Cox
vrijwilliger en afgestudeerd natuurgids sinds december 2008.
6. Overzicht van leeftijden bij reservaties
Naast het haast wekelijkse gebruik van De Wulp als vergaderruimte wordt er ook
vaak gereserveerd voor groepen die al dan niet gaan wandelen maar ook door
scholen enerzijds als picknickplaats anderzijds als educatieve ruimte.
De volledige verdeling ziet U op volgende afbeelding.
Tijdens 2009 zal getracht worden het educatieve pakket meer bekendheid te
geven bij de scholen van noord – Limburg om zodoende meer scholen op de
hoogte te stellen van welke mogelijkheden zich hier bevinden.
Bijlage 5 geeft een volledig overzicht van de reservaties gedurende 2008.
Jaarverslag bezoekerscentrum Hageven 2008 6

7. Bezoekersaantallen
Er waren dit jaar ca 7218 individuele bezoekers.
Jaar Aantal bezoekers
2004 10851
2005 9365
2006 9151
2007 11876
2008 7218
Daarnaast betrok het bezoekerscentrum nog heel wat andere mensen:
Deelnemers publieksactiviteiten: 573
Deelnemers aangevraagde wandelingen: 1269
Deelnemers beheersactiviteiten: 27 activiteiten met gemiddeld 5 personen
Deelnemers cursussen in het bezoekerscentrum: 81
Verslag bezoekersaantallen
Het cijfer van dit jaar lijkt aan de lagere kant maar dit heeft te maken met het
telsysteem. Na een handmatige telling is gebleken dat het resultaat van de
automatische teller door 8 gedeeld dient te worden ipv het vroegere door 4
delen. De oude cijfers zijn intussen aangepast. Toch blijkt er een verschil van
enkele duizenden bezoekers t.o.v. vorige jaren. Hierbij moet zeker vermeld
dat gans de zomer de wandelweg rechts van de Dommel overstroomd was!
Jaarverslag bezoekerscentrum Hageven 2008 7

8. Ledenwerving
Dit jaar werden 31 leden geworven in het bezoekerscentrum.
Het totaal aantal leden van de betrokken afdeling bedraagt 285.
Acties ledenwerving en –binding
Ledenwerving is hier zeer moeilijk daar zeker 50% van onze bezoekers de
Nederlandse nationaliteit hebben en reeds lid zijn van Natuurmonumenten.
Een tweede categorie bezoekers zijn de gepensioneerden die ’s woendags en
in de weekenden hun koffie komen nuttigen…
Dit jaar is tijdens de Nacht van de Vleermuis een aparte ledenwerf-stand
gezet en deze heeft 5 nieuwe leden opgebracht op een totaal van 120
bezoekers waarvan zeker 75% reeds lid was.
9. Cafetaria
Deze zal aan efficientie winnen bij het plaatsen van een nieuwe toog…
Voor deze nieuwe toog is reeds een offerte lopende…
10. Documentatiecentrum
Terzelfdertijd als het plaatsen van de nieuwe toog komt er een nieuwe
boekenkast, dewelke deels gesloten, deels open zal zijn…
Het gesloten gedeelte zal wel zichtbaar zijn (glas in deur) waarachter de
waardevolle boeken zullen geplaatst worden. Deze boeken kunnen uitgeleend
worden op aanvraag.
Het open gedeelte zal dienen als opslagplaats voor allerhande tijdschriften die
voor iedere bezoeker gratis ter inzage liggen. Eveneens zal het open gedeelte
dienen voor de planten- en vogelgidsen zodat iedereen zijn „onbekende
waarneming„ kan benoemen.
Jaarverslag bezoekerscentrum Hageven 2008 8

11. Alternatief gerechtelijke maatregelen; AGM
(door Guy Witters)
Voor de tweede maal in ons tienjarig bestaan, hebben we de kaap van 2000
uren kunnen ronden. (Zie bijlage 6 voor een overzicht van de uren per gebied)
We telden maar liefst 730 uren meer dan in 2007! Die prestatie hebben we
vooral te danken aan het tweede kwartaal en in iets mindere mate aan het
derde. Het vierde blonk – traditioneel bijna – weer uit in negatieve zin met veel
afzeggingen en moeilijkheden. Tijdens het vierde kwartaal telden we 413
gepresteerde uren (ter vergelijking : 2 e kwart telde 785 uren). December is na
januari de slechtste maand met slechts 80 uren.
Nog steeds zijn de zaterdagen van doorslaggevend belang voor ons project.
Als we de cijfertjes per week bekijken, zien we dat het zwaartepunt lag in de
weken 15 t/m 19 (iets meer dan 400 uren op 5 weken). In 2007 haalden we in
dezelfde periode slechts 150 uren. Het weekgemiddelde komt dit jaar uit op
40,69 uren. Vorig jaar was dat cijfer 26,77.
Als we de gepresteerde uren van zowel de justitiabelen als de begeleiders
samentellen komen we aan een totaal van om en bij de 5300 werkuren (2007:
4559.5) wat een economische waarde betekent van meer dan 125.000 euro (à
25 euro per uur)! In deze woelige (politieke en economische) tijden is dat toch
wel een cijfer om rekening mee te houden. Met alle respect voor de politieke
leiders en de wetgevende macht, maar hier liggen toch nog enorme
uitbreidingsmogelijkheden, die de maatschappij meer kan opleveren dan het
kost!
De 31 dossiers dit jaar telden gemiddeld 88 uren, wat precies evenveel is als
in 2007. Ook dit jaar telden we weer een aantal mislukkingen (4 op 31 of
13%). In dit cijfer is er natuurlijk geen rekening gehouden met het aantal
moeilijk verlopen dossiers (we telden er uiteindelijk 11 op 27!). Moeilijk dan in
die zin dat er geen vlot verloop was: ziekte of andere oorzaken, waar maar al
te vaak beroep moet worden gedaan op interventie vanuit de Justitiehuizen.
Die toenemende problemen vormen een aanhoudende tendens sinds de
zomer van 2006. Het effect van de “stok achter de deur” (dreiging met
vervangende gevangenisstraf) is duidelijk merkbaar aan het afnemen. Logisch
als je weet dat de justitiabelen elkaar heel vaak kennen en ze onderling
natuurlijk ook wel eens overleggen.
4 op 5 dossiers komen uit het arrondissement Hasselt en dat was ook vorig
jaar zo. De andere cijfertjes blijven eveneens in dezelfde orde van grootte: de
helft van de justitiabelen komt uit Lommel en Neerpelt, het aantal allochtonen
en vrouwen schommelt rond de 10% en de verhouding AWS – BEM 1 is 30
tegen 1 (nog een dossier uit 2007 trouwens).
Met ons 10-jarig jubileum in zicht (15 mei 2009) kunnen we nog even stellen
dat we nu bijna 15000 uren tellen, wat dus gemiddeld net iets te laag uitkomt
voor de opgelegde norm; maar als je bedenkt dat we in de beginjaren niet
boven de 1000 uren kwamen, is er toch al heel wat “achterstand” hersteld.
1 Autonome WerkStraf - Strafbemiddeling
Jaarverslag bezoekerscentrum Hageven 2008 9

12. De Wulp digitaal…
Dankzij onze webmaster David Verheyen wordt onze website wekelijks up-todate
gehouden. De contactformulieren en waarnemingen worden
tegenwoordig moderner in- en aangevuld.
Heden wordt er gekeken naar een nieuw ontwerp om alle geïnteresseerden
sneller en efficienter van informatie te voorzien door een nieuwere en „lichtere‟
versie van de digitale nieuwsbrief zodat elke lezer snel aan de nodige
informatie geraakt!
Tijdens het jaar 2008 heeft onze website 7419 bezoekers mogen ontvangen.
13. Projecten
a. Eetfestijn natuurpunt
“Lekker eten is goed voor de natuur” onder dit motto organiseren we
jaarlijks het eetfestijn om de financiële middelen binnen een aantal
afdelingen te verruimen. Ook dit jaar was het een samenwerking van
Natuurpunt Neerpelt, Bocholt, Hamont-Achel en JNM Teutenland. Dit
jaar werden er 452 kaarten verkocht en ook nu werd er 10%
geschonken aan een kikkerproject namelijk “Amphibian Ark”, deze zorgt
voor de opvang van gevangen amfibien in gecontroleerde
omstandigheden zodat zij de buitenwereld niet kunnen besmetten of
besmet worden.
b. Compostmeesterwerking (door Frank Van Moll)
Compostmeesters:
Carina Thijs
Henri Vanchaze
Henk Lemaire
Ghis Palmans
Carlo Holsteens
Patrick Simons
Wim Winkelmolen
Johan Cardinaels
Frank Van Moll
Activiteiten:
Elke derde zondag van de maand bemannen zij de demoplaats bij de
Wulp om uitleg te geven over composteren en het verwerken van
snoeihout in vlechtwanden of snipperwanden. Er is ook een educatief
luik mbt het bodemleven en er komen ook scholen op bezoek die dan
uitleg krijgen van de compostmeesters.
Wij adviseren ook aan scholen hoe ze hun tuinafval best verwerken en
helpen (logistiek) bij het aanleggen van een afvalarme tuin zoals de tuin
bij Sint Maria.
Eigenlijk kan iedereen die zijn tuin afvalarm wil inrichten beroep doen
op advies van een compostmeester.
De compostmeesters staan ook 2 keer per jaar op de dag van de
landbouw en soms ook op ander evenementen (steeds op verzoek van
de organisatie).
Jaarverslag bezoekerscentrum Hageven 2008 10

Sinds 2 jaar organiseren wij in het kader van “Juni compostmaand” ook
een compostfietsroute die de deelnemers langs AMBER-tuinen en
andere milieuvriendelijke sites leidt. Vorige edities hadden we beide
ongeveer 350 deelnemers.
De compostmeesters vergaderen 1 keer per maand.
Onze werkingsmiddelen komen van het gemeentebestuur en via het
preventiefonds van afvalintercommunale Limburg.net.
c. De Trage Weg (door Jan Daniëls)
In 2008 stond de werkgroep op „waakvlam‟.
Tijdens een overleg met de burgemeester begin februari 2008 werd
aangedrongen op een kordate houding in het conflict met een
aanpalende Nederlander over het openstellen van de trage weg langs
de schans Broeseinderdijk.
Deze Nederlander had zich namelijk „manu militari‟ verzet tegen
gemeentearbeiders die de weg wilden fatsoeneren. Ondanks
tussenkomst van de politie kon het geplande werk niet worden
uitgevoerd. De weg is daardoor momenteel nauwelijks toegankelijk.
(Enkele weken geleden heeft de burgemeester beloofd dan toch
drastisch op te treden.)
Begin Juli werd door een aanpalende eigenaar het Gubelspad (weg
109) op het Herent afgesloten. Langs deze trage weg werd 2 jaar
geleden nog feestelijk een naambordje geplaatst.
De afsluiter was niet voor rede vatbaar en ook het gemeentebestuur
trad ondanks een aangetekende zending en enkele mails niet op.
Uiteindelijk hebben enkele wandelaars de draad doorgeknipt en zo de
vrije doorgang terug verzekerd.
(Ook hier beloofde de burgemeester dat hij bij herhaling streng zou optreden.
Dat zal nodig zijn want eind januari heeft de afsluiter opnieuw een draad
gezet).
Ook weg 111 op het Herent werd door een landbouwer met prikkeldraad
afgesloten. Ook hier heeft een wandelaar het recht in eigen hand genomen
en de draad doorgeknipt.
De Trage Weg hield half december 2008 een evaluatievergadering die
resulteerde in een overleg met de burgemeester op 15 jan.2009.
Jaarverslag bezoekerscentrum Hageven 2008 11

d. Restauratie De Drei Bogen (door Jan Daniëls)
De werken begonnen in oktober 2007 en eindigden eind september
2008.
Uitgevoerde werken:
o Verwijderen van 18 eiken die boven en langs de boog stonden.
De leeftijd van deze bomen varieerde tussen 25 en 75 jaar en
bedreigden de stabiliteit van het metselwerk. Op 3 plaatsen
hadden de wortels zich tussen de bakstenen van de steunberen
gewrongen.
Een kraan heeft nadien alle stronken uit de grond getrokken.
Aantal dagen: 3,5.
o Reinigen metselwerk(200 m2)
Dit gebeurde met de hogedrukreiniger, nadat alle hinderlijke „kleine‟
begroeiing(braamstruiken, klimop enz) met de hand was
verwijderd.
Aantal dagen: 2.
o Metsen rollaag op de beide zijmuurtjes boven op de boog.
Op de 2 zijmuurtjes metsten we in het totaal 780 stenen. Op de
uiteinden van de muurtjes plaatsten we een arduinen hoekplaat om
afbrokkeling van de rollagen te vermijden.
De binnenkant van de muurtjes werd volledig gecementeerd (10
m2)
Aantal dagen: 3
o Herstellen van de aansluiting van de steunberen met de eigenlijke
boog.
Door de werking van de boomwortels en verwering van de
bakstenen was de bovenkant van de steunberen losgekomen van
de boog.
Na het verwijderen van het organisch materiaal in deze 10 cm
brede gleuven en het uitkloppen van de boomwortels hebben we
de gleuven opgevuld met krimpvrije mortel.
Aantal dagen: 2
Jaarverslag bezoekerscentrum Hageven 2008 12

o Herstel van het zichtbare metselwerk van de boog en de
steunberen.
We hebben 400 rotte of kapotte stenen (soms gedeeltelijk)
uitgekapt en vervangen door steenstrips van 3 cm breed. Deze
steenstrips zaagden we uit recuperatiebakstenen van de firma
Kwanten. Deze stenen hadden het formaat en ongeveer hetzelfde
uitzicht als de oorspronkelijke stenen.
Om dit breekwerk binnen de perken te houden zijn we geleidelijk
op een andere methode overgestapt.
De losse stukken van de stenen hebben we verder weggekapt en
de resterende steen gerestaureerd met gekleurde goed klevende
mortel. Het resultaat van deze methode is zo geslaagd dat enkel
een geïnformeerde kijker deze mortelstenen kan onderscheiden
van de echte. Ongeveer 500 stenen werden zo hersteld.
1 hoek van een steunbeer moest volledig opnieuw gemetst worden.
Hij was bij de aanleg van het fietspad erg beschadigd.
Het nieuwe metselwerk is daarna opgevoegd in ongeveer dezelfde
kleur als het oorspronkelijke voegwerk.
Aantal dagen: 35
o Verwijderen graffiti binnenkant boog.
Hiervoor contacteerden we een professionele „zandstraler‟. We
waren gelukkig met het resultaat.
De graffiti werd volledig verwijderd zonder dat de bakstenen
werden „gebruuskeerd‟.
o Waterdicht maken bovenkant boog. (waar vroeger de treinsporen
lagen)
Dit was een belangrijk en noodzakelijk werk. Na elke regenbui
sijpelde het regenwater door het metselwerk naar de binnenkant
van de boog. Hier liep het water dan op een 3-tal plaatsen langs
de bakstenen naar onder.
Eerst haalden we de zandlaag boven op de boog weg, en
reinigden we de onderliggende bakstenen vloer met de
hogedrukreiniger.
De firma Schildermans legde een chape van 10 cm op de 75m2
grote vloer.
Op deze chape legden we een „warme‟ asfaltbedekking die ook
tegen de zijmuurtjes werd omhoog gewerkt.
Om te vermijden dat het aflopende regenwater aan de zijkanten in
het metselwerk zou dringen hebben we aan beide kanten van de
aflopende boogvloer een drainage aangelegd. Al het regenwater
dat op de boog valt en wegvloeit (een groot deel blijft natuurlijk in
de dikke zandlaag erop gevangen) komt in 4 opvangputten terecht
die ruim een meter van de boog liggen.
Jaarverslag bezoekerscentrum Hageven 2008 13

Met de kraan werd een laag grond van bijna een halve meter dik
op de boog gelegd.
Deze laag minimaliseert de werking van zon en regen op de
asfaltbedekking en biedt een bescherming tegen vandalen.
Als afsluiter zaaiden we de bermen voor de stabilisatie in met gras
en hebben we de bovenkant met prikkeldraad afgemaakt om motos
te weren.
Aantal dagen: 5
o Aanbrengen graffitilaag:
Aantal dagen: 1
o Vastzetten en behandelen van zitbank met tuinolie:
Aantal dagen: 1
o Opruimen en fatsoeneren van de omgeving.
Aantal dagen: 1
Het totaal aantal werkdagen bedroeg 55,5.
Het aantal mandagen liep op tot 180.
De restauratie kostte 8500 €. Dit bedrag werd bijna volledig gedragen
door de Gemeente en het RLLK.
14. Natuur.winkel
We verkopen veel vogelkasten gemaakt door een vrijwilliger… deze worden
ook allemaal gebrandmerkt met het logo van Natuurpunt. Verder stellen wij
bezoekers een catalogus van de Natuurpuntwinkel te Mechelen ter
beschikking.
Jaarverslag bezoekerscentrum Hageven 2008 14

15. Overzicht van vrijwilligers en jobstudenten die het
bezoekerscentrum op vaste openingsuren open
houden.
Albert Smeets
Bert Looten
Celine Vinken
Daniëls Wout
David Verheyen
Eline Schildermans
Emmy Daniëls
Frans Kums
Gaby Bollen
Gerard Alders
Ghis Palmans
Hans Claes
Henri Cox
Herman Chistiaens
Ine Reynders
Irène Boonen
Jan Daniëls
Karolien Kums
Lotte Van Samang
Louis & Greta Van Looveren
Marcella Walraff
Michel Renckens
Mirne Lemmens
Nathan Dewit
Paul Vangerven
Paula Verhees
Peter Pardon
Philippe cox
Pierre Collaer
Raf Rommers
Rob Dalemans
Roger & Lief Dalemans
Sara Alders
Silke Ronse
Sven Dalemans
Tim Van Samang
Willy Cox
Willy Pardon
Jaarverslag bezoekerscentrum Hageven 2008 15

16. Publieksgerichte activiteiten
Het bezoekerscentrum organiseerde 15 publieksgerichte activiteiten:
Maand Activiteit deelnemers
januari Bezoek Life-project 60
Diavoorstelling “De Havik en Algemene vergadering 26
februari Uilenwandeling 30
maart Wulpenwandeling 27
april Klimaatwandeling 30
mei Wandeling Pastoorsven en Sloot Groeneweg 14
juni Wandeling Drie Bogen en Paddendael 24
juli Herdenkingswandeling 31
Bloemen- en Insectenwandeling 30
augustus Buur-Natuur 47
Nacht van de Vleermuis 120
september Heidewandeling 30
oktober Trekvogelwandeling 9
november Paddenstoelenwandeling 29
december Winterwandeling 30
De publiekgerichte activiteiten werden bekend gemaakt in het bezoekerscentrum
en in de lokale media (bijlage 3: krantenartikels).
Verslag van de publieksgerichte activiteiten
Bijlage 7: Verslag Heidewandeling door Willy Cox,
vrijwilliger en afgestudeerd natuurgids sinds december 2008.
Naast deze vaste activiteitenkalender werden nog 37 geleide wandelingen
aangevraagd.
Jaarverslag bezoekerscentrum Hageven 2008 16

17. Jaarplanning 2009
a. Onthaal
Acties voor een beter onthaal, bv. vernieuwing balie, tentoonstelling,
gezinsrugzakjes, folders…
Bij de vernieuwing van de toog hoort ook een vernieuwing van de balie waarin
ruimte voor folders e.d. zal voorzien worden.
b. Openingstijden
Geplande aanpassingen in de openingstijden?
Tijdens de paasvakantie zal er bij wijze van proef, iedere namiddag de
cafetaria geopend zijn. Levert dit duidelijk meer bezoekers op dan wordt er
verder gekeken hoe de openingsuren in de toekomst uitgebreid kunnen.
c. Vrijwillige gidsenwerking
Geplande acties voor rekruteren van nieuwe vrijwilligers,
vormingsinitiatieven…
Tijdens een infoavond voor en door de kerkuilenwerkgroep wordt er getracht
nieuwe vrijwilligers te vinden.
Dit trachten we ook d.m.v. de algemene vergadering waarop het grote publiek
wordt uitgenodigd en de regelmatige deelnemers van de wandelingen.
Voor alle 3 de aangekondigde cursussen is de afspraak gemaakt dat deze
gratis zijn voor leden van Natuurpunt… Alle natuurgidsen die dit jaar hun
diploma behaald hebben krijgen voor deze cursussen een extra uitnodiging
om hen aan te sporen deze ‘gratis’ cursussen te volgen.
In augustus zijn de gidsen begonnen met een 14daagse samenkomst van de
‘Slobkousjes’ (Plantenwerkgroep). Tijdens de koudere hersftmaanden zijn zij
enthousiast overgeschakeld naar paddestoelen en daarna naar mossen.
Jaarverslag bezoekerscentrum Hageven 2008 17

d. Geplande publieksgerichte activiteiten
Maand Activiteit
januari Diavoorstelling “Kerkuil”
februari Algemene vergadering
Wandeling met aandacht voor de „nacht‟geluiden
maart Vogelwandeling
april Lentewandeling
mei Vogel‟zang‟wandeling
juni Wandeling Drie Bogen en Paddendael
juli Bloemen- en insectenwandeling
Herdenkingswandeling
augustus Inventarisatie Gentiaanblauwtje
Nacht van de vleermuis
september Heidewandeling
oktober Week van het bos
Trekvogelwandeling
november Paddenstoelenwandeling
december Winterwandeling
e. Bezoekersaantallen
Geplande acties voor het aantrekken van meer bezoekers
In samenwerking met compostmeester van Gemeente Neerpelt wordt
er vanaf april tot en met november elke derde zondag een Demo
thuiscomposteren gehouden van 14u tot 16u. Dit lokte vorige edities
ook een 20-tal bezoekers per sessie.
Dag van de Heide (september 2010):
op deze dag zouden we de heide als oud-gebied-van-inkomsten willen
voorstellen… dit gaat gepaard met een enorme publiciteit en planning.
…
Jaarverslag bezoekerscentrum Hageven 2008 18

Bijlage 1: Gratis wandelfolder
Jaarverslag bezoekerscentrum Hageven 2008 19

Jaarverslag bezoekerscentrum Hageven 2008 20

Bijlage 2: Foto’s informatieruimte
Nieuwe vaste tentoonstellingswand (Life Project)
Het kinderhoekje
Jaarverslag bezoekerscentrum Hageven 2008 21

Projecties via beamer; tv-scherm en groot scherm
Jaarverslag bezoekerscentrum Hageven 2008 22

Bijlage 3: Publieksactiviteiten in de lokale media
Jaarverslag bezoekerscentrum Hageven 2008 23

Jaarverslag bezoekerscentrum Hageven 2008 24

Jaarverslag bezoekerscentrum Hageven 2008 25

Bijlage 4: Verslag van de vrijwillige gidsenwerking.
Cursus natuurgids 2007 – 2008
Ik denk wel dat ik voor alle natuurgidsen spreek als ik stel dat de cursus natuurgids een hele
belevenis was.
We begonnen er welgemoed aan met 24 mensen en in de loop van de cursus vielen er wel
enkele af. Maar het merendeel hield vol en uiteindelijk verkregen veertien mensen hun
diploma. Maar het was niet gemakkelijk
Er werd dan ook over van alles en nog wat les gegeven: ecologie, landschappen lezen,
paddenstoelen, het wisselen der seizoenen, vissen, geologie, … gewoon te veel om op te
noemen en met een snelheid en een hoeveelheid die je moet meegemaakt hebben om het te
geloven. Bij al die verschillende cursussen kwam dan ook nog de praktijk, de excursies
kijken. Er waren een aantal jonge mensen bij die het studeren nog in hun botten hadden
zitten maar voor de ouderen, zoals ik, was het moeilijker om te onthouden. Hoe dikwijls ik
een nevelzwam had gezien voor ik hem echt kende, is gewoon niet te tellen. Uiteraard
hadden we ook lessen methodiek. Bedoeling was dat we leerden hoe we een wandeling
moesten voorbereiden en hoe we moesten gidsen. Want uiteindelijk draaide het daar
allemaal om: gidsen. Eerst en vooral een eindwerk maken van een gekozen natuurgebied en
daar dan ook effectief een wandeling gidsen waarop we beoordeeld werden door een
bekwaam natuurgids. En dan uiteindelijk op 06 december 2008: de diplomauitreiking in het
kasteel in Bokrijk met een receptie en een etentje. Ook degenen die gewoon de cursus
gevolgd hadden voor de kennis, doch geen examen wilden afleggen of een eindwerk maken
waren uitgenodigd en ook aanwezig in Bokrijk hetgeen de sfeer alleen maar bevorderde.
Ondertussen zijn we dus “volwaardige” natuurgidsen, klaar om nog heel veel bij te leren,
omdat we nu pas beseffen hoeveel we niet kennen.
Ik heb altijd bewondering gehad voor de mensen die zoveel van de natuur kennen, die zich
hebben uitgesloofd om ons te begeleiden tijdens onze opleiding, die er altijd waren voor ons,
elke zondag voormiddag een heel jaar lang en de verschillende mentors die elke cursist
afzonderlijk hebben begeleid. We hoefden maar te bellen en ze waren er voor ons. Om ons
te leren welk soort paddenstoel het was, welke mos, welk insect enz. En dan de
verschillende lesgevers, allemaal vrijwilligers die voor een fles wijn zondag voormiddag les
kwamen geven, gewoon in hun vrije tijd. En die hun uiterste best deden om ons de theorie
en de praktijk bij te brengen: petje af voor al deze mensen.
Namens al de cursisten wil ik deze mensen hartelijk bedanken voor hun inzet en ik denk dat
iedereen het er mee eens is dat deze inzet een klein beetje kan vergoed worden door zelf te
gidsen in bijvoorbeeld het Hageven, door mee te helpen met beheerswerken, door als
vrijwilliger te werken in de Wulp, enz….. Als zij zoveel vrije tijd in ons, cursisten kunnen
steken, moeten wij wel een gedeelte van onze vrije tijd in het natuurwerk steken.
Aan al deze mensen: bedankt en voor de cursisten alle lof voor hun volhouden voor een
cursus die niet gemakkelijk was.
Neerpelt, 08 januari 2009
Willy Cox
Natuurgids.
Jaarverslag bezoekerscentrum Hageven 2008 26

Bijlage 5: Overzicht van de reservaties gedurende het jaar 2008.
Datum Aard act Uur Uur
Organisatie Leeftijd Onderwerp
4/01/2008 Gebruik De Wulp
begin einde
12:30 17:00 JNM Jeugd Nieuwjaarsactiviteit JNM
7/01/2008 Gebruik De Wulp 20:00 23:00 Natuurpunt Neerpelt Volwassenen Afdelingsvergadering
10/01/2008 Wandeling 14:00 16:30 Onderwijs LO Wandeling gemeentelijke basisschool Mol Rauw
11/01/2008 Gebruik De Wulp 8:00 14:00 Natuurmonumenten Volwassenen Werkoverleg
13/01/2008 Gebruik De Wulp 9:00 12:15 Natuurpunt Neerpelt Volwassenen Cusus Natuurgids
13/01/2008 Gebruik De Wulp 12:30 17:00 Andere Volwassenen Familie Willems
16/01/2008 Gebruik De Wulp en Wandeling 13:30 16:00 Andere Volwassenen Gepensioneerden Phillips
17/01/2008 Gebruik De Wulp 13:30 16:00 Andere Volwassenen Overleg participerende partijen
18/01/2008 Gebruik De Wulp 8:00 12:00 Andere Volwassenen Interview artikel LIFE Project
18/01/2008 Gebruik De Wulp 20:00 23:00 Natuurpunt Neerpelt Volwassenen ringvergadering
20/01/2008 Gebruik De Wulp 9:00 12:15 Natuurpunt Neerpelt Volwassenen Cursus natuurgids
20/01/2008 Wandeling 9:00 12:00 Natuurpunt Neerpelt Volwassenen Wandeling Life Project
24/01/2008 Gebruik De Wulp 9:00 11:00 Gemeente Neerpelt Volwassenen Compostmeesters
25/01/2008 Gebruik De Wulp 19:30 0:00 Natuurpunt Neerpelt Volwassenen &
Kinderen
Algemene vergadering en diavoorstelling Havik
27/01/2008 Gebruik De Wulp 9:00 12:15 Natuurpunt Neerpelt Volwassenen Cursus Natuurgids
27/01/2008 Wandeling 13:30 16:00 Andere Volwassenen Wandeling KVLV
7/02/2008 Gebruik De Wulp 16:00 18:00 Natuurpunt Neerpelt Volwassenen beheersteam
10/02/2008 Gebruik De Wulp 9:00 12:15 Natuurpunt Neerpelt Volwassenen Cursus natuurgids
11/02/2008 Gebruik De Wulp 13:30 15:30 Natuurpunt Neerpelt Volwassenen Overleg tentoonstelling LIFE
12/02/2008 Gebruik De Wulp en Wandeling 13:30 17:00 Natuurpunt Neerpelt Volwassenen Klimaatswandeling + bespreking
12/02/2008 Gebruik De Wulp 19:30 22:30 Natuurpunt Neerpelt Volwassenen Opleiding Natuurbeheerder
14/02/2008 Gebruik De Wulp 14:00 15:30 Natuurpunt & Natuurmonumenten Volwassenen Redactievergadering Wulpenvlucht
17/02/2008 Gebruik De Wulp 9:00 12:15 Natuurpunt Neerpelt Volwassenen Cursus Natuurgids
19/02/2008 Gebruik De Wulp 19:30 22:30 Natuurpunt Neerpelt Volwassenen Cursus natuurbeheerder
20/02/2008 Gebruik De Wulp 10:00 11:30 Natuurpunt & Natuurmonumenten Volwassenen Overleg Tentoonstelling
Jaarverslag bezoekerscentrum Hageven 2008 27

21/02/2008 Gebruik De Wulp 9:00 11:00 Gemeente Neerpelt Volwassenen Compostmeesters
21/02/2008 Gebruik De Wulp 13:30 16:30 Natuurpunt & Natuurmonumenten Volwassenen Overleg Life Project
22/02/2008 Gebruik De Wulp en Wandeling 13:30 15:15 Educatie LO Educatief natuurbeheer
24/02/2008 Gebruik De Wulp 9:00 12:15 Natuurpunt Neerpelt Volwassenen Cursus Natuurgids
26/02/2008 Gebruik De Wulp 14:00 17:00 Natuurpunt & Natuurmonumenten Volwassenen Overleg wandelpaden Life
26/02/2008 Gebruik De Wulp 8:30 12:00 Natuurmonumenten Volwassenen Werkoverleg NM
26/02/2008 Gebruik De Wulp 19:30 22:30 Natuurpunt Neerpelt Volwassenen Cursus natuurbeheerder
27/02/2008 Gebruik De Wulp en Wandeling 9:00 11:30 Onderwijs Volwassenen Leerkrachtenkorps BS De Regenboog
27/02/2008 Gebruik De Wulp 13:30 16:00 Natuurpunt & Natuurmonumenten Volwassenen Overleg tentoonstelling LIFE
28/02/2008 Gebruik De Wulp 14:00 17:00 Andere Volwassenen Halte voor wandeling
29/02/2008 Gebruik De Wulp en Wandeling 9:10 11:45 Educatie LO Educatief Natuurbeheer
2/03/2008 Gebruik De Wulp 9:00 12:15 Natuurpunt Neerpelt Volwassenen Cursus Natuurgids
3/03/2008 Gebruik De Wulp 20:00 23:00 Natuurpunt Neerpelt Volwassenen Afdelingsvergadering
4/03/2008 Gebruik De Wulp 14:00 16:00 Gemeente Neerpelt Volwassenen Overleg parking De Wulp
4/03/2008 Gebruik De Wulp 19:30 22:30 Natuurpunt Neerpelt Volwassenen Cursus natuurbeheerder
7/03/2008 Gebruik De Wulp 8:00 10:00 Natuurmonumenten Volwassenen Werkoverleg NM
8/03/2008 Gebruik De Wulp 19:30 22:30 Natuurpunt Neerpelt Volwassenen Infoavond weekendje weerribben
9/03/2008 Gebruik De Wulp 9:00 12:15 Natuurpunt Neerpelt Volwassenen Cursus Natuurpunt
10/03/2008 Gebruik De Wulp en Wandeling 9:15 11:15 Onderwijs LO Activiteiten voor BS De Horizon
11/03/2008 Gebruik De Wulp 13:30 16:00 AGM Volwassenen Kwartaaloverleg
11/03/2008 Gebruik De Wulp 19:30 22:30 Natuurpunt Neerpelt Volwassenen Cursus Natuurbeheerder
13/03/2008 Wandeling 9:00 11:30 Educatie LO Educatief Natuurbeheer
13/03/2008 Gebruik De Wulp 9:00 12:15 Natuurpunt Neerpelt Volwassenen Cursus Natuurgids
13/03/2008 Gebruik De Wulp 13:30 16:00 Natuurpunt & Natuurmonumenten Volwassenen Overleg tentoonstelling LIFE
14/03/2008 Wandeling 9:00 12:30 Onderwijs Volwassenen Hogeschoolstudenten in kader van LIFE Project rondleiden
15/03/2008 Gebruik De Wulp 7:00 13:30 Natuurhulpcentrum Opglabeek Volwassenen Plantenverkoop
16/03/2008 Gebruik De Wulp 9:00 12:15 Natuurpunt Neerpelt Volwassenen Cursus Natuurgids
18/03/2008 Gebruik De Wulp 19:30 22:30 Natuurpunt Neerpelt Volwassenen Cursus Natuurbeheerder
19/03/2008 Gebruik De Wulp 9:00 10:30 Andere Volwassenen Overleg met waterschap
20/03/2008 Gebruik De Wulp 9:00 11:00 Gemeente Neerpelt Volwassenen Compostmeerster
Jaarverslag bezoekerscentrum Hageven 2008 28

25/03/2008 Gebruik De Wulp 15:30 16:30 Onderwijs Volwassenen Afspraken Waterproject Comenius Sint-Hubertus Neerpelt
27/03/2008 Gebruik De Wulp 16:00 18:00 Natuurpunt Neerpelt Volwassenen Beheersteam
4/04/2008 Gebruik De Wulp 8:30 12:00 Natuurmonumenten Volwassenen Werkoverleg
7/04/2008 Gebruik De Wulp 20:00 23:00 Natuurpunt Neerpelt Volwassenen Afdelingsvergadering
8/04/2008 Gebruik De Wulp 19:30 22:30 Natuurpunt Neerpelt Volwassenen Cursus Natuurbeheerder
9/04/2008 Gebruik De Wulp en Wandeling 15:30 17:30 Onderwijs Volwassenen Leerkrachten Middelbaar Maasmechelen
10/04/2008 Gebruik De Wulp 11:30 13:30 Andere Volwassenen Waterschap en Provincie Limburg overleg
13/04/2008 Gebruik De Wulp en Wandeling 10:00 12:00 Natuurpunt Neerpelt Volwassenen Stagewandeling André Vangerven
14/04/2008 Gebruik De Wulp 11:00 13:45 Onderwijs LO BS Hamont komt composteren en lippenbalsem maken
15/04/2008 Gebruik De Wulp 19:30 22:30 Natuurpunt Neerpelt Volwassenen Cursus Natuurbeheerder
17/04/2008 Gebruik De Wulp 9:00 11:00 Gemeente Neerpelt Volwassenen Compostmeesters
19/04/2008 Wandeling 9:00 16:00 Natuurpunt Neerpelt Volwassenen Excursie cursus natuurbeheerder
19/04/2008 Gebruik De Wulp en Wandeling 13:30 17:00 Andere Volwassenen Uitstap met conservators
20/04/2008 Gebruik De Wulp 9:00 12:15 Natuurpunt Neerpelt Volwassenen Cursus Natuurgids
20/04/2008 Gebruik De Wulp en Wandeling 9:00 18:00 Natuurpunt Neerpelt Volwassenen Klimaatswandeling i.s.m. Werkgroep ISIS
20/04/2008 Gebruik De Wulp 16:00 18:00 Andere Volwassenen Koffie na wandeling!
22/04/2008 Gebruik De Wulp 19:30 22:30 Natuurpunt Neerpelt Volwassenen Cursus Natuurbeheerder
23/04/2008 Wandeling 10:00 12:00 Onderwijs Jeugd Richting natuur- en landschapsbeheer
24/04/2008 Gebruik De Wulp 19:00 21:00 Natuurpunt Neerpelt Volwassenen Plantenwerkgroep
27/04/2008 Gebruik De Wulp 9:00 12:15 Natuurpunt Neerpelt Volwassenen Cursus Natuurgids
29/04/2008 Gebruik De Wulp 19:30 22:30 Natuurpunt Neerpelt Volwassenen Cursus natuurbeheerder
3/05/2008 Gebruik De Wulp 9:30 15:00 Natuurpunt Neerpelt Volwassenen Excursie cursus natuurbeheerder
4/05/2008 Gebruik De Wulp 9:00 12:15 Natuurpunt Neerpelt Volwassenen Cursus Natuurgids
5/05/2008 Gebruik De Wulp 20:00 23:00 Natuurpunt Neerpelt Volwassenen Afdelingsvergadering
6/05/2008 Gebruik De Wulp en Wandeling 9:30 11:30 Onderwijs SO Wateronderzoek en geleide wandeling
6/05/2008 Gebruik De Wulp 19:30 22:30 Natuurpunt Neerpelt Volwassenen Cursus natuurbeheerder
8/05/2008 Gebruik De Wulp 19:30 0:00 Natuurpunt Volwassenen Regiovergadering Natuurpunt Beheer Noord-Limburg
9/05/2008 Gebruik De Wulp en Wandeling 13:30 15:30 Educatie LO Educatief Natuurbeheerd
13/05/2008 Gebruik De Wulp 19:30 22:30 Natuurpunt Neerpelt Volwassenen Cursus Natuurbeheerder
14/05/2008 Gebruik De Wulp 19:00 22:00 Andere Volwassenen Bijeenkomst vrijwilligers Vakantiegenoegens en Natuurpunt
Jaarverslag bezoekerscentrum Hageven 2008 29

15/05/2008 Gebruik De Wulp 9:00 11:00 Gemeente Neerpelt Volwassenen Compostmeesters
15/05/2008 Gebruik De Wulp en Wandeling 10:30 17:00 Onderwijs Volwassenen Studenten Ecologie
17/05/2008 Gebruik De Wulp en Wandeling 9:00 13:00 Natuurpunt Neerpelt Volwassenen Klimaatswandeling
17/05/2008 Gebruik De Wulp en Wandeling 13:30 15:30 Andere Volwassenen Vlaamse Diabetes Vereniging
18/05/2008 Gebruik De Wulp 9:00 12:15 Natuurpunt Neerpelt Volwassenen Cursus Natuurgids
18/05/2008 Gebruik De Wulp 11:00 13:00 Natuurpunt Volwassenen Libellenwerkgroep
20/05/2008 Gebruik De Wulp 15:00 16:30 Natuurpunt & Natuurmonumenten Volwassenen Redactievergadering Wulpenvlucht
20/05/2008 Gebruik De Wulp 19:30 22:30 Natuurpunt Neerpelt Volwassenen Cursus Natuurbeheerder
21/05/2008 Gebruik De Wulp 11:00 13:00 Natuurpunt & Natuurmonumenten Volwassenen Evaluatie tentoonstellingsontwerp
21/05/2008 Gebruik De Wulp 19:00 20:00 Natuurpunt Neerpelt Volwassenen Vlindercursus
21/05/2008 Gebruik De Wulp en Wandeling 13:30 17:00 Onderwijs LO De Toverboom Geel
22/05/2008 Gebruik De Wulp 16:00 18:00 Natuurpunt Neerpelt Volwassenen Beheersteam
22/05/2008 Gebruik De Wulp en Wandeling 19:30 23:00 Onderwijs LO Wandeling muizen, vleermuizen en nachtvlinders
25/05/2008 Gebruik De Wulp 9:00 12:15 Natuurpunt Neerpelt Volwassenen Cursus natuurgids
27/05/2008 Gebruik De Wulp en Wandeling 9:30 12:00 Educatie LO Educatief natuurbeheer
27/05/2008 Gebruik De Wulp 19:30 22:30 Natuurpunt Neerpelt Volwassenen Cursus natuurbeheerder
29/05/2008 Gebruik De Wulp 9:00 11:00 Gemeente Neerpelt Volwassenen Compostmeester
30/05/2008 Gebruik De Wulp 14:00 17:00 VZW De Wulp Volwassenen Statutaire vergadering
30/05/2008 Gebruik De Wulp en Wandeling 13:30 15:00 Educatie LO Educatief natuurbeheer
1/06/2008 Gebruik De Wulp 9:00 12:15 Natuurpunt Neerpelt Volwassenen Cursus natuurgids
2/06/2008 Gebruik De Wulp 20:00 23:00 Natuurpunt Neerpelt Volwassenen Afdelingsvergadering
3/06/2008 Gebruik De Wulp 19:30 22:30 Natuurpunt Neerpelt Volwassenen Cursus Natuurbeheerder
4/06/2008 Gebruik De Wulp 10:15 11:15 Andere Volwassenen koffie en vlaai
4/06/2008 Gebruik De Wulp 11:30 12:30 Andere Volwassenen Koffie
5/06/2008 Gebruik De Wulp 14:00 16:00 Gemeente Neerpelt Volwassenen Uitleg plannen
5/06/2008 Gebruik De Wulp 18:00 0:00 Andere Volwassenen Etentje Gerd Gommers
6/06/2008 Gebruik De Wulp 11:00 13:00 Andere Volwassenen koffie
7/06/2008 Gebruik De Wulp 9:00 18:00 Andere Volwassenen Conservatordag
8/06/2008 Gebruik De Wulp 9:00 12:15 Natuurpunt Neerpelt Volwassenen Cursus Natuurgids
10/06/2008 Gebruik De Wulp 19:30 22:30 Natuurpunt Neerpelt Volwassenen Cursus Natuurbeheerder
Jaarverslag bezoekerscentrum Hageven 2008 30

11/06/2008 Gebruik De Wulp 19:00 22:00 Natuurpunt Neerpelt Volwassenen Cursus Natuurfotografie
15/06/2008 Gebruik De Wulp 9:00 12:15 Natuurpunt Neerpelt Volwassenen Cursus Natuurgids
17/06/2008 Gebruik De Wulp 19:30 22:30 Natuurpunt Neerpelt Volwassenen Cursus Natuurbeheerder
19/06/2008 Gebruik De Wulp 14:00 16:00 Natuurpunt Volwassenen Overleg Natuurpunt Mechelen - VZW De Wulp
23/06/2008 Gebruik De Wulp en Wandeling 10:00 13:00 Onderwijs LO Boudewijnschool Lommel
24/06/2008 Gebruik De Wulp 19:30 22:30 Natuurpunt Neerpelt Volwassenen Cursus Natuurbeheerder
26/06/2008 Gebruik De Wulp 9:00 11:00 Gemeente Neerpelt Volwassenen Compostmeesters
27/06/2008 Gebruik De Wulp 20:00 23:00 Natuurpunt Neerpelt Volwassenen Ringwerkgroep
6/07/2008 Gebruik De Wulp en Wandeling 10:00 12:00 Natuurpunt Neerpelt Volwassenen &
Kinderen
Herdenkingswandeling overleden leden!
16/07/2008 Gebruik De Wulp 19:00 22:00 Natuurpunt Neerpelt Volwassenen Cursus Natuurfotografie
20/07/2008 Wandeling 14:00 16:00 Natuurpunt Neerpelt Volwassenen &
Kinderen
Bloemen en insectenwandeling
13/08/2008 Gebruik De Wulp 19:00 22:00 Natuurpunt Neerpelt Volwassenen Cursus Natuurfotografie
16/08/2008 Gebruik De Wulp en Wandeling 9:00 17:00 Natuurpunt Neerpelt Volwassenen &
Kinderen
Buurnatuur
22/08/2008 Gebruik De Wulp 12:00 14:00 Natuurmonumenten Volwassenen Werkoverleg NM
23/08/2008 Wandeling 14:30 16:30 Andere Volwassenen Wandeling met gids
25/08/2008 Gebruik De Wulp en Wandeling 12:30 17:30 Andere Jeugd Rik Libot --> Genk
26/08/2008 Gebruik De Wulp en Wandeling 13:00 17:30 Andere Jeugd Rik Libot --> Genk
27/08/2008 Gebruik De Wulp 8:30 12:00 Natuurmonumenten Volwassenen Werkoverleg NM
28/08/2008 Gebruik De Wulp 19:30 22:00 Natuurpunt Neerpelt Volwassenen Spoedcursus vleermuizen!
1/09/2008 Gebruik De Wulp 19:30 22:00 Natuurpunt Neerpelt Volwassenen Afdelingsvergadering
2/09/2008 Gebruik De Wulp 19:30 22:00 Natuurpunt Neerpelt Volwassenen Beheersteam
3/09/2008 Gebruik De Wulp 14:00 15:00 Andere Volwassenen Koffie & Vlaai
3/09/2008 Gebruik De Wulp 19:00 23:00 Natuurpunt Neerpelt Volwassenen Cursus natuurfotografie editie 2
7/09/2008 Wandeling 14:00 17:00 Natuurpunt Neerpelt Volwassenen heidewandeling
8/09/2008 Gebruik De Wulp 14:30 16:30 Andere Volwassenen drank & wc
9/09/2008 Gebruik De Wulp en Wandeling 9:00 15:00 Onderwijs SO Materdei Overpelt
11/09/2008 Gebruik De Wulp en Wandeling 9:00 15:30 Onderwijs SO Sint Maria Neerpelt
12/09/2008 Gebruik De Wulp en Wandeling 9:00 16:00 Onderwijs SO Sint Hubertus Neerpelt
Jaarverslag bezoekerscentrum Hageven 2008 31

13/09/2008 Gebruik De Wulp 11:00 12:00 Andere Volwassenen Vlaai en Koffie voor groep wandelaars
14/09/2008 Gebruik De Wulp 10:00 18:00 Andere Volwassenen Benefietactie Toeren voor Tomas
15/09/2008 Gebruik De Wulp en Wandeling 9:00 15:00 Onderwijs SO MaterDei Overpelt
17/09/2008 Gebruik De Wulp 20:00 22:30 Natuurpunt Neerpelt Volwassenen Plantenwerkgroep
18/09/2008 Gebruik De Wulp en Wandeling 9:00 16:00 Onderwijs SO Sint Maria Neerpelt
23/09/2008 Gebruik De Wulp en Wandeling 13:00 16:00 Onderwijs SO Sint Hubertus Neerpelt
24/09/2008 Gebruik De Wulp en Wandeling 9:00 12:00 Onderwijs SO Sint Hubertus Neerpelt
24/09/2008 Gebruik De Wulp 14:00 17:00 Andere Volwassenen Gezondheidswandeling Binnenhof
24/09/2008 Gebruik De Wulp 19:00 22:00 Natuurpunt Neerpelt Volwassenen Cursus Natuurfotografie
25/09/2008 Gebruik De Wulp 8:00 17:00 Natuurmonumenten Volwassenen Werkoverleg
26/09/2008 Gebruik De Wulp en Wandeling 9:00 16:00 Onderwijs SO Sint Hubertus Neerpelt
26/09/2008 Gebruik De Wulp 10:00 12:00 Natuurpunt & Natuurmonumenten Volwassenen Overleg met NM - Theo & Anne
26/09/2008 Gebruik De Wulp 11:30 13:30 Natuurpunt Volwassenen Dienstuitstap Natuurpunt Beheer
29/09/2008 Gebruik De Wulp 19:30 23:00 Natuurpunt Neerpelt Volwassenen Beheersteam
30/09/2008 Gebruik De Wulp en Wandeling 9:00 16:00 Onderwijs SO Sint Hubertus Neerpelt
1/10/2008 Gebruik De Wulp 20:00 22:00 Natuurpunt Neerpelt Volwassenen Plantenwerkgroep
3/10/2008 Gebruik De Wulp 14:00 17:00 VZW De Wulp Volwassenen Algemene Vergadering VZW De Wulp
5/10/2008 Gebruik De Wulp 9:00 12:15 Natuurpunt Neerpelt Volwassenen Evaluaties Cursus Natuurgids
6/10/2008 Gebruik De Wulp en Wandeling 9:30 15:30 Onderwijs LO Lagere Gemengde School Neerpelt
6/10/2008 Gebruik De Wulp 19:30 22:00 Natuurpunt Neerpelt Volwassenen Afdelingsvergadering
8/10/2008 Gebruik De Wulp en Wandeling 9:00 12:00 Onderwijs SO Sint Maria Neerpelt
8/10/2008 Gebruik De Wulp 19:00 22:00 Natuurpunt Neerpelt Volwassenen Cursus Natuurfotografie
9/10/2008 Gebruik De Wulp en Wandeling 9:00 16:00 Onderwijs SO Sint Maria Neerpelt
10/10/2008 Gebruik De Wulp 11:00 14:00 Natuurmonumenten Volwassenen Werkoverleg
13/10/2008 Gebruik De Wulp en Wandeling 9:00 12:00 Onderwijs LO Lommel Kolonie
14/10/2008 Gebruik De Wulp en Wandeling 9:30 11:30 Onderwijs LO BS de Horizon Hamont
15/10/2008 Gebruik De Wulp 20:00 22:00 Natuurpunt Neerpelt Volwassenen Plantenwerkgroep
17/10/2008 Gebruik De Wulp 20:00 22:00 Ringwerkgroep Noord-Limburg Volwassenen Ringvergadering
19/10/2008 Gebruik De Wulp 18:00 20:00 Natuurhulpcentrum Opglabeek Volwassenen &
Kinderen
Jaarverslag bezoekerscentrum Hageven 2008 32
Vrijlating Uilen

20/10/2008 Gebruik De Wulp en Wandeling 9:00 16:00 Onderwijs LO BS De Klimtoren Lommel Barrier
21/10/2008 Gebruik De Wulp 13:00 16:00 Natuurpunt & Natuurmonumenten Volwassenen Vergadering Oplevering Tentoonstelling
23/10/2008 Gebruik De Wulp 9:00 16:00 Andere Volwassenen Opleiding INVERDE
24/10/2008 Gebruik De Wulp en Wandeling 9:00 16:00 Onderwijs SO Provil Lommel
29/10/2008 Gebruik De Wulp 20:00 22:00 Natuurpunt Neerpelt Volwassenen Plantenwerkgroep
30/10/2008 Gebruik De Wulp en Wandeling 13:30 17:00 Andere Volwassenen Drank & Koffie voor hartpatiëntengroep
1/11/2008 Gebruik De Wulp 11:00 15:00 Andere Volwassenen Koffie en Vlaai voor RAVON
10/11/2008 Gebruik De Wulp 20:00 23:00 Natuurpunt Neerpelt Volwassenen Afdelingsvergadering
12/11/2008 Gebruik De Wulp 14:00 16:00 Natuurpunt & Natuurmonumenten Volwassenen Redactievergadering Wulpenvlucht
12/11/2008 Gebruik De Wulp 19:30 23:00 Natuurpunt Neerpelt Volwassenen Beheersteam
13/11/2008 Gebruik De Wulp 20:00 22:00 Natuurpunt Neerpelt Volwassenen Plantenwerkgroep
28/11/2008 Gebruik De Wulp en Wandeling 13:30 16:00 Onderwijs Jeugd PHL --> Galloway's bevraging
8/12/2008 Gebruik De Wulp 19:30 23:00 Natuurpunt Neerpelt Volwassenen Afdelingsvergadering
13/12/2008 Gebruik De Wulp 19:00 0:00 Andere Volwassenen &
Kinderen
Viering 25j Marc in het Hageven
15/12/2008 Gebruik De Wulp 19:30 22:00 Andere Volwassenen Vergadering Trage Weg
18/12/2008 Gebruik De Wulp 8:30 13:00 Natuurmonumenten Volwassenen Werkoverleg
18/12/2008 Gebruik De Wulp 19:30 23:00 Gemeente Neerpelt Volwassenen Compostmeesters
19/12/2008 Gebruik De Wulp 9:00 17:30 Natuurpunt Volwassenen Kerstfeest Ploeg Wim
Jaarverslag bezoekerscentrum Hageven 2008 33

Bijlage 6: Verdeling per gebied per maand van de werkuren van de AGM ploeg.
LOCATIE/MAAND JAN FEB MAA APR MEI JUN JUL AUG SEP OKT NOV DEC TOTALEN
DE WULP 119 154,5 132,5 204 192 179 181 161,5 164,5 164 183 125 1960
HAGEVEN 142 167,5 167,5 118,5 156 130,5 84 146 96,5 95,5 187,5 122 1613,5
BONGERSPOEL 0 30,5 0 0 1 81,5 64,5 0 9 52 0 0 238,5
PADDENDAEL / 3BOGEN 4 2 103,5 90 16,5 24,5 57,5 0 16 28 0 0 342
SLOOT GROENEWEG 29 4 16,5 14,5 9 4 44,5 6 2 0 38,5 9 177
TRAGE WEGEN 0 0 3 138,5 41,5 22,5 29,5 23 13 0 0 16 287
PASTOORSVEN 0 6 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 6
PASTOORSWAL 0 0 0 0 22,5 47,5 0 25 25 0 0 0 120
WATERINGEN 21,5 13,5 0 0 25,5 13,5 0 19 14 82 0 3 192
KOLISBOS 0 7 3 0 0 0 0 0 0 0 0 0 10
TURFVEN 0 0 6 38 3 14 21,5 57,5 12 25,5 28 4,5 210
OPLEIDINGEN 0 0 0 28,5 0 0 0 0 0 0 13,5 0 42
VERGADERING AGM 0 0 0 0 0 11 0 0 0 0 0 0 11
KANAALDIJK 0 0 0 0 0 0 58,5 0 0 0 0 0 58,5
ANDERE 0 0 0 0 0 21,5 29 0 4 14 0 15 83,5
HAYENHOEK 0 4 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 4
TOTAAL UREN/MAAND 315,5 389 432 632 467 549,5 570 438 356 461 450,5 294,5 5355
TOTAAL UREN/JAAR 5355
2008
GEM / MAAND 446
Jaarverslag bezoekerscentrum Hageven 2008 34

Bijlage 7: Verslag van een publieksgerichte activiteit.
Excursie met Ghis Palmans: heidewandeling (12 september 2008)
Circa 35 deelnemers
Bewolkt, winderig, regen tijdens excursie.
Ghis en Gabby ontvangen ons bij de stenen brug. Nu is ze van beton doch onder de oorlog
was ze wel degelijk een stenen brug met kinderkopjes. Vroeger lag deze brug op een drukke
verkeersweg tussen het prinsbisdom Luik en het Graafschap Brabant.
De heide is een cultuurlandschap en vroeger werd alles uit de heide gebruikt. Het was een
grote inkomstenbron en vandaag de dag is ze zeer kwetsbaar.
Op het Hageven en de plateau‟s hebben ongeveer 600ha heide… natte en droge heide.
Wat we vandaag gaan doen, is niet gebruikelijk en normaal mag het niet. Maar onder
begeleiding van een gids kan dit zeer uitzonderlijk. We gaan door de heide struinen. De
verstoring mag op dit ogenblik omdat het broedseizoen gedaan is en de planten over hun
hoogtepunt heen zijn. Op bepaalde plekken, bij voorbeeld over landduinen, is het zelfs zeer
goed dat er verstoring is in de heide.
We gaan rechts de heide in, dwars door het landschap, we zien de schapenzuring die de
waardplant is van de kleine vuurvlinder. Er staan zelfs berken in de heide wat niet goed is.
Die horen er niet. Schapen eten berk + gras en tenslotte komt er heide. Ook als er geplagd
wordt komt er als eerste pioniersplanten en daarna de heide te voorschijn. We zien ook het
schapengras (een blauw-groene grassoort).
We komen bij duinen (we hebben ook wandelende duinen) en gaan richting het Kraaieven.
De meeste vennen hebben een naam (horstven (ven, bij een hoger gelegen bosje), wasven
(werden schapen gewassen), rootven (vlas), Hageven (ven met haag) en dus ook het
kraaieven. Hier zullen waarschijnlijk altijd veel kraaien hebben gezeten. Waar we nu staan is
het nieuwe kraaienven. De naam is overgenomen van het oude kraaienven, dat momenteel
volledig droog ligt. Het ven is ontstaan door de wind. De wind waait op richting zuidwest naar
noordoost en vormt een duin. Voor de duin ontstaat een laagte waar dan een ven wordt
gevormd. In alle vennen komen sier- en kiezelwieren, microscopisch kleine organismen. Als
kiezelwieren afsterven, bezinken hun skeletjes op de bodem van de waterpartij, waar ze na
eeuwen een waterdichte laag vormen. Het is zulk een waterdichte laag die uiteindelijk ervoor
zorgt dat een ven hemelwater kan opvangen en vast houden. Als je er evenwel een gat in
maakt, loopt het ven dan ook leeg, precies zoals je de stop uit een badkuip trekt. Het duurt
ongeveer 300 jaar eer een dergelijk ven (met ondoordringbare bodem) gevormd is. Het
turfven is momenteel een ringven dat gevoed wordt met kwelwater doch over 300 jaar is dit
een ven met een ondoordringbare bodem.
We gaan effectief naar het nieuwe kraaieven en Ghis legt uit dat waar we nu bij staan een
eiland gevormd is dat niet op de bodem rust. Het is gevormd door veenmos. Men kan er over
lopen doch als men misstapt, kan men op bepaalde plaatsen tot drie meter doorheen het
veen wegzakken en aangezien we het met veenmos te doen hebben, kan je gemakkelijk
geconserveerd worden (kun je bijvoorbeeld over 3.000 jaar een studieobject worden voor de
dan levende mensen want het veenmos haalt de zuurstof weg zodat er niets kan rotten.
Vroeger vonden de mensen dit uiteraard zeer mysterieus en er werden zelfs mensenoffers
gebracht om het veenmoeras gunstig te stemmen. Mysterieus: denken we maar aan de
Roerdomp met zijn geluid als een misthoorn en het moerasgas.
Veenmos kan tot 40 x zijn eigen volume aan vocht opzuigen. Nog een kenmerk van
veenmos is dat ze de omgeving volledig naar haar hand zet zodat heel haar omgeving goed
is voor het veenmos. Ze maakt ook het water zuurder, gewoonlijk een Ph van 4,6. We zien in
de omgeving (praktisch in het ven) een berk en die staat er al twintig jaar en hij groeit
praktisch niet omwille van de zuurtegraad. Veen groeit 1 mm per jaar. Bovenaan groeit de
plant en onderaan een laag veenmos van circa 7 meter wat hier het geval is.
Jaarverslag bezoekerscentrum Hageven 2008 35

We gaan door richting oud Kraaieven. We komen onderweg verschillende planten tegen
zoals biezen, zegges en klokjesgentiaan. Waar de gagel staat en bij een klokjesgentiaan
wordt er gestopt. Hij legt uit hoe er met de klokjesgentiaan gewerkt wordt (beheerswerken)
en hoe de telling verloopt van de eitjes van de het gentiaanblauwtje. Ook vertelt hij over de
gagel dat vroeger gebruikt werd als mottenkruid, dat geweldig “goed” ruikt zodat het vroeger,
kleingesneden, in de huizen gebruikt werd voor de geur en hoe het nu nog altijd gebruikt
wordt om het biologisch gecertificeerd bier “De gageleer” te brouwen. Met de opbrengst van
deze drank worden door Natuurpunt bijkomende groengebieden aangekocht. Ook vertelt hij
nog dat de heide vroeger gebruikt werd in de potstal, zodat deze daarna, verrijkt door de
mest van de schapen, kon gebruikt worden als mest op de akkers. Hij wijst richting de
boskant en vertelt dat daar vroeger afvoer was van kalkwater wat ook weer goed was voor
de heide. We zien zelfs nog een scheidsgracht die vroeger de grens aangaf tussen Loon en
het graafschap Brabant.
We gaan verder en staan dan op een verlaten burcht, een vossenburcht. Deze burcht is
gemaakt in een duin, opgeworpen door zand en binnen in de duin is het altijd warm.
De heide is een belangrijke producent van honing en Rik Bosmans doet de uitleg over de
heide en de honing. Deze honing is zeer speciaal, zeer straf en donker van kleur. Er wordt
nog weinig heide honing geslingerd. Uiteraard zijn er op de heide niet alleen de honingbijen,
maar er zijn nog zo‟n 360 andere soorten bijen op de heide. Bijvoorbeeld aan de veerooster,
die we in de verte zien, komen de grijze zandbijen in mei met duizenden uit de grond.
De heide is een open structuur en de bedoeling is dat het half heide en half gras is. Maar
door allerlei omstandigheden is er geweldig veel stikstof in de lucht zodat de vergrassing
toeneemt en zodat we daarna verbossing krijgen.
Van waar we staan zien we eveneens de contouren van het oude kraaieven.
Ondertussen begint het te regenen en in de gietende regen komen we aan een
opgestapelde hoop klot (met een klein beetje turf aan de bovenkant). Ghis demonstreert de
verschillende materialen die gebruikt werden voor het klot steken maar ik ben even de
namen kwijt (zal deze achteraf bijvullen) Van links naar rechts: een plagschop, een
klotschop, een bonkijzer of een linie-ijzer, een hazeoor en een steeksschop met versterking
om makkelijk in de grond te geraken. Maar hij haalt verschillende zoden uit de grond. We
zien ook dat deze klot op zand gelijkt doch dat is het helemaal niet. Zand brandt niet en als
deze klot gedroogd is dan brand hij in de open haard. Vroeger werd dit, vooral door de
armere mensen, altijd gebruikt als brandstof. We zien ook, als er klot gestoken is, dat we dan
op het eigenlijke zand zitten. Dus hier is de klotlaag maar circa 10cm dik. De zoden werden
op hoopjes gezet of zelfs in de vorm van een schoorsteen opgebouwd zodat ze konden
drogen. Ik kan u garanderen dat het zeer zwaar werk is. We gaan verder door de heide
richting een grote berg zand.
Jaarverslag bezoekerscentrum Hageven 2008 36

We gaan de berg op van waaruit we een fantastisch uitzicht
hebben. Deze hoop zand zal binnen de veertien dagen volledig
weg zijn richting Eindhoven om als ondergrond te dienen voor
de A2. Deze grond is hier volledig afgegraven zodat er tenslotte
enkel zeer arme grond overblijft zodat er duinen kunnen
gevormd worden en vennen. Het zogenaamd life-project (zie
bijlage). Terug beneden komen we bij een grenssteen met een
grenseik. De grensstenen konden met een beetje werk
verplaatst worden (zaten wel circa 2 meter in de grond) doch er
werd eveneens een eik bij geplant die, als hij eenmaal aan het groeien was, niet kon
verplaatst worden, vandaar de naam grenseik of grensboom. Op vele grenspalen stond ook
de datum van 1843. Blijkbaar duurde het nog 13 jaar voor de grens officieel werd
vastgesteld. (er is toen niet meer gevochten). Zie hiervoor ook de website: grenspalen.nl.
We gaan verder richting de parkeerplaats van de auto‟s maar we maken nog een klein
ommetje voor een demonstratie met het pijpenstrootje. Ghis legt uit dat het pijpenstrootje
vroeger gebruikt werd voor het maken van stenen pijpen of kleipijpen.(klei rond
pijpenstrootje, de oven in en terwijl de klei gebakken werd, verbrande het pijpenstrootje
zodat men een mooie open pijpensteel verkreeg). De meeste mensen weten dit nog wel,
maar wat ze niet weten is dat ook de wortels gebruikt werden voor het maken van
handvegertjes of zelfs borstels.
Ghis laat zien hoe hij de wortels bloot maakt en een hele bos pijpenstrootje uit de grond haalt
en geeft een demonstratie hoe de wortels werden gebruikt. Achteraf maakt hij het gat terug
dicht zodat dit kan gebruikt worden door de zandbijen. Hij wijst ook nog op een langsliggend
landschap en stelt dat de heide zo eigenlijk zou moeten zijn want dat is een echt
heidelandschap.
Tenslotte bedankt hij ons voor de belangstelling en hij krijgt een warm applaus voor zijn
uitleg als gids.
Jaarverslag bezoekerscentrum Hageven 2008 37