Casanova… Fiscalist... of Goethe - Amkreutz & Donners ...

140
Financial & Legal
Living in Style | juli 2010
Casanova…
Fiscalist... of Goethe
Mijn beroep is fiscaal jurist, een beroep dat
geen beschermde beroepstitel kent. Iedereen
mag dus belastingaangiften maken en belastingadviezen
geven. Door de veranderende
maatschappij vonden de beroepsorganisaties
vanaf 1990 een beschermde beroepstitel
echter wel noodzakelijk. Door de vele (inter)
nationale problematieken ontstaat bij de fiscalist
steeds meer behoefte aan autonomie
zonder beschermde beroepstitel. De accountant
moet tegenwoordig kiezen: óf hij maakt
de jaarrekening, óf hij adviseert. Kiest hij ervoor
te adviseren, graaft hij zijn eigen graf.
Ik beschrijf in dit artikel hoe de fiscalist kan
waken dat het met hem niet zover komt.
Wetgevers hebben onvoldoende zitvlees
voor complexe vraagstukken
De verkiezingsuitslag in juni bewijst dat het
Nederlandse politieke landschap nog nooit
zo verdeeld is geweest. Dit vormt de grote uitdaging
voor politici die horen te weten wat
ondernemen echt is én nodig heeft. Ik spreek
me vaak uit over het feit dat het relevant is te
weten dat het voor de Nederlandse en Belgische
wetgevers vaak onmogelijk is om in één
regeerperiode relevante en complexe maatschappelijke
rechtsovertuigingen te vertalen in
wetgeving. De behandeltijd van zo’n wet duurt
doodeenvoudig langer dan één regeerperiode.
Ik wijs bijvoorbeeld op het recente Nederlandse
gedoogbeleid om jeugdigen voor gebruik van
harddrugs harder te straffen door het gedogen
van softdrugs. Na veertig jaar politiek, wetgevend
denken wordt Nederland nu internationaal
vaak hard geconfronteerd met de uitwassen
van dit beleid. Deze wetgevers vertalen Europese-
alsook Amerikaanse eisen als gevolg van
malversaties bij bedrijven als Enron of Parmalat
of door voorvechters als Bin Laden in strenge
regelgeving ter bestrijding of voorkoming van
corruptie en terrorisme. De Europese wetgeving
(EU) en rechtspraak (Internationale Hof van Justitie)
‘overruled’ en slaat hierdoor vaak een andere
richting in dan de nationale wetgevers en
nationale rechtspraak.
De banken- en landencrisis en falende toezichthouders
maken het toekomstige EU-landen niet
makkelijker. Het rechtsgevoel van het individu
is een van de grootste menselijke eigenschappen,
maar is hier inmiddels het slachtoffer. Zei
Casanova niet: “vergif is in handen van een wijs
mens een geneesmiddel, een geneesmiddel is
in handen van een broddelaar vergif.” De wet-
gevers en de rechterlijke macht zijn de geneesheer
en hebben het belang van de menselijke
eigenschap in hun handen.
De fiscalist als onbezoldigd
opsporingsambtenaar
Op 11 juni 2010 bezocht ik in Nederland als lid
de Algemene jaarlijkse Ledenvergadering (7.000
leden) van de Register Belastingadviseurs (RB)
met als dagthema “Fiscalist, een vak met toekomst.”
Er werd uitgelegd dat het Nederlandse
ambtenarenapparaat onmogelijk effectief belastingcontroles
kan uitoefenen bij tweeduizend
zeer grote Ondernemingen, laat staan bij 11.000
middelgrote ondernemingen, om maar niet te
spreken over de 1,3 miljoen MKB-bedrijven. De
Nederlandse wetgever heeft daar inmiddels een
twijfelachtige oplossing voor bedacht, Horizontaal
Toezicht (HT) geheten.
Kort gezegd houdt dit in dat het bedrijfsleven
en de belastingdienst op het fiscale werkterrein
een convenant sluiten waarin partijen afspraken
maken over de speelruimte en wat wel en niet
mag ter vaststelling van de fiscale heffingen.
Handelt de fiscalist strijdig met het convenant,
dan wordt het convenant ontbonden. Het kan
erger, de betreffende fiscalist is voortaan misschien
wel ‘persona non grata.’ En om er daarom
voor te zorgen dat fiscalisten zich hieraan
conformeren bestaat er in Nederland sinds 1
juli 2009 nog een nieuwe wet, de zogeheten “4e
Tranche van de Algemene Wet Bestuursrecht”.
Doen zij dat niet, dan zijn zij in privé mede hoofdelijk
en zelfstandig volledig aansprakelijk op
straffe van een boete (max. 300%). Die 4e Tranche
geldt evenwel ook als er geen convenant
bestaat. Het tuchtrecht biedt hiertoe natuurlijk
onvoldoende soelaas. Het speelveld van, en de
relatie tussen klant/belastingdienst met de fiscalist,
lijkt dus ingrijpend te kunnen veranderen.
Of is die wetgeving er pro forma ter afschrikking
en als vangnet en gaan we daarna weer over tot
de orde van de dag?
Dit laatste beeld past in het streven binnen
Nederland naar het verbreden van de heffings-
grondslag om de staatskas te kunnen blijven
vullen. Dit past ook in de visie om met minder
werkenden de welvarendheid te kunnen blijven
handhaven. Is het tekort aan mankracht geen
belemmering ter controle van de naleving van
de convenanten? Het probleem is in ieder geval,
hoewel ik denk slechts tijdelijk, verplaatst en uit
de aandacht ontsnapt.
De fiscalist is er voor de cliënt
De vraag dringt zich op of er straks fiscalisten
en accountants zijn die mét en die zonder
convenanten kunnen blijven opereren. De indruk
heerst dat dit op termijn tot gedwongen
winkelnering kan leiden, zoals dit in Nederland
door de wetgever al zichtbaar is gemaakt nu de
Registeraccountant volgens de Wet Toezicht Accountants
geen jaarrekeningen meer mag maken
als hij tegelijkertijd ook de adviseur is. Ook
het rechtsgevoel van elk belanghebbend individu
is hier duidelijk weer in het gedrang. Belastingontwijking
of belastingontduiking verschillen
van elkaar evenals de civiele werkelijkheid
kan verschillen van de fiscale werkelijkheid. Zij
bepalen wel mede het speelveld van de fiscalist.
Anderszins kan in de advocatuur de regel gaan
gelden: “Uw cliënt is potentieel uw grootste vijand.”
En hoe gaat de accountant hiermee om?
Die waant zich veilig, maar bevindt zich straks in
het doolhof van zijn convenant.
Het maatschappijbeeld
Spreek ik over maatschappijbeeld, dan spreken
we direct over de rechtsorde. Deze orde wordt
gevormd door de wetgevende, de uitvoerende
en de rechterlijke macht. Opmerkelijke constateringen
doen zich hier voor. De Belgische rechter
verbiedt bijvoorbeeld het gebruik van bij de
bank gestolen informatie over zwartspaarders
door de Belgische overheid. De Nederlandse
hoogste rechter niet. Ik constateerde geen
schok binnen de Nederlandse rechtsorde. Misschien
omdat zwartspaarders de publiciteit mijden
en de anderen er geen belang bij hebben
hierover te spreken. De rechtsorde in Nederland
verschilt dus kennelijk van die in België. De ING
bank ontweek Nederlandse BTW door inkoop
Column

Amkreutz & Donners
Belastingadviseurs
Uw routeplanner in het labyrint van grensoverschrijdende regelgeving
U weet natuurlijk als geen ander welke obstakels u tegenkomt bij het
regelen van uw financiële en fiscale vraagstukken, met name wanneer u rekening dient
te houden met zowel Nederlandse als Belgische regelgeving.
Amkreutz & Donners Belastingadviseurs ruimt deze obstakels
graag voor u uit de weg en wijst u de weg bij grensoverschrijdende
(belasting)vraagstukken.
Wij bieden maatwerkoplossingen, specifiek gericht op
uw financiële of fiscale situatie, zodat uw problemen te lijf worden gegaan
met heldere en duidelijke oplossingen.
Amkreutz & Donners Belastingadviseurs is reeds vele jaren
actief op het gebied van grensoverschrijdende advisering.
Ondernemers, zelfstandige beroepsbeoefenaren en particulieren kunnen
bij ons terecht voor fiscale advisering, estate planning,
bedrijfsopvolging, fusies en overnames en bedrijfsstructurering.
Heldere, duidelijke en efficiënte dienstverlening
is waar wij voor staan.
Amkreutz & Donners
Belastingadviseurs
U vindt ons aan de Akerstraat 90 in Heerlen (NL).
Telefoonnummer: +31 (0)45-405 8 405, e-mail: info@adadvies.nl, of kijk voor
meer informatie op onze website www.adadvies.nl
van software via Zwitserland. Slechts twee po-
litieke reacties volgden met ethische verwijten.
De bekendmaking dat de Nederlandse Prinses
Christina vermogen in een trust op Guernsey beheert,
levert nauwelijks reacties op en is volgens
de media - behalve volgens twee politieke bonzen
- niet uitzonderlijk of illegaal. In beide landen
lijkt het beeld te ontstaan dat belastingontwijking
(legaal) niet langer verschilt van belastingontduiking
(illegaal). Zo verwordt fiscale ethiek
steeds vaker het vakjargon van de fiscalist.
Wat vindt de fiscalist zelf
Bij de behandeling van het dagthema “Fiscalist,
een vak met toekomst” op 11 juni van het
RB werd van de zijde van de beroepsorganisatie
gesteld dat de marktontwikkelingen laten zien
dat de fiscalist niet generalist maar nog veel
meer specialist zal moeten zijn. De fiscalisten,
ruim 800 in de zaal, konden via een elektronisch
handapparaat stemmen of zij het eens waren
met de stellingen van de befaamde sprekers
Professor Dr. L.G.M. Stevens en Professor Mr.
G.J.M.E. de Bont.
Namens het Ministerie sprak M.H. Brunia RA.
Voorafgaand aan de behandeling van de getoonde
stellingen van elke spreker werden de
stemmen elektronisch geteld. Na afloop van de
spreekbeurt werden de stemmen opnieuw geteld.
Op deze wijze werd het stemgedrag meetbaar
vóór en ná behandeling van de stelling.
Hilarisch was het resultaat dat de spreker van
het ministerie, in strijd met zijn bedoeling, de
fiscalisten achteraf nog meer had overtuigd van
het feit dat de fiscalisten zichzelf niet wensen te
beschouwen als partner van de overheid.
Het stemresultaat toonde aan dat de professoren
dit beeld van de fiscalisten alleen nog maar
versterkten. De fiscalist wenst geen beroeps-
Casanova…
Fiscalist... of Goethe
bescherming. Hij wil autonoom blijven. Universiteiten
zijn net als bedrijven. Internationaal is
de Nederlandse fiscale Masteropleiding steeds
minder interessant en dus minder kostendekkend.
De fiscale opleidingen werden al minder
bezocht door een historisch gebrek aan belangstelling
onder de studenten. Twee universiteiten
sloten al de deuren van hun fiscale faculteit. De
wetgever kan en zal dit niet veranderen omdat
zij niet gebaat is met fiscalisten die alleen maar
belastingbesparingen na lijken te streven. De
tendens dat beroepsorganisaties deze opleidingen
steeds meer gaan overnemen is nu al zichtbaar.
Wellicht komt dit de autonomie ten goede
en de wetgever ook. Want het is belangrijk dat
Nederland internationaal op de kaart blijft staan
als land met het grootste fiscale verdragennetwerk
ter wereld.
Conclusie
De roep om rechtse regeringen wordt in beide
landen alsmaar luider. De interne rechtsorde
wordt steeds meer geweld aangedaan. Burgerlijke
ongehoorzaamheid vindt hier zijn voedingsbodem.
De belastingmoraal is hier niet mee gediend.
Verhoging van de pensioengerechtigde
leeftijd wordt uitonderhandeld als een verworvenheid.
De fiscalist ziet zich nu al steeds meer
geconfronteerd met de risico’s door de toename
van fiscaal ethische vraagstukken. Ik denk
dat de wetgever, net als bij het gedoogbeleid,
op termijn haar fout zal inzien dat naleving van
regelgeving door zelfsturing ernstige beperkingen
kent. De fiscalist doet er daarom goed aan
Goethe’s uitspraak tot lijfspreuk te nemen: “Hoe
meer men weet, hoe meer men twijfelt.”
Mr. Erik Donners
Amkreuz & Donners Belastingadviseurs
www.adadvies.nl
Column