Hypothecair Planner (LHP) - Lindenhaeghe

OPLEIDING
Hypothecair Planner (LHP)

LEERGANG
HYPOTHECAIRE PLANNING
- 1 -
RECHT
© IFK, september 2011
Niets uit deze publicatie mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van
druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze dan ook zonder voorafgaande schriftelijke
toestemming van het IFK.

Lindenhaeghe, september 2011 i Inhoudsopgave
a9064-007
INHOUDSOPGAVE
INLEIDING 1
1 VERMOGENSRECHT 3
1.1 Inleiding 3
1.2 Goederen 6
1.3 Absolute rechten en relatieve rechten 7
2 GOEDERENRECHT 13
2.1 Inleiding pand en hypotheek 13
2.1.1 Kenmerken van pand en hypotheek 13
2.2 Recht van hypotheek 15
2.2.1 Algemeen 15
2.2.2 Bevoegdheden van de hypotheekhouder 19
2.2.3 Verhaal door de hypotheekhouder 19
2.2.4 Aanvullende zekerheidsstellingen bij hypotheek 19
2.3 Pandrecht 20
2.4 Persoonlijke zekerheidsrechten 22
2.5 Vruchtgebruik 25
2.5.1 Inleiding 25
2.6 Gedeeld eigendom 25
2.6.1 Het recht van erfpacht 26
2.6.2 Het recht van erfdienstbaarheid 26
2.6.3 Het recht van opstal 27
2.6.4 Appartementsrechten 27
2.6.5 Coöperaties 28
2.6.6 Cascohuur 29
2.6.7 Verkoop economisch eigendom 29
2.7 Lease 29
3 ONRECHTMATIGE DAAD 31
3.1 Inleiding 31
3.2 Onrechtmatige daad 31
3.2.1 Het eerste onrechtmatige-daadsvereiste: onrechtmatigheid 31
3.2.2 Het tweede onrechtmatige-daadsvereiste: toerekening aan de dader 31
3.2.3 Het derde onrechtmatige-daadsvereiste: schade 32
3.2.4 Het vierde onrechtmatige-daadsvereiste: causaal verband 32
3.2.5 Het vijfde onrechtmatige-daadsvereiste: relativiteit 33
3.2.6 Vorderingen op grond van een onrechtmatige daad 33
3.2.7 Kwalitatieve aansprakelijkheid 34
4 KOOP EN VERKOOP ONROERENDE ZAKEN 35
4.1 Inleiding 35
4.2 De makelaar 35
4.3 Onderzoek makelaar 36

Lindenhaeghe, september 2011 ii Inhoudsopgave
a9064-007
4.4 De koopovereenkomst 39
4.4.1 Inleiding 39
4.4.2 Juridische bepalingen 39
4.4.3 De inhoud van de koopovereenkomst 42
4.4.4 De gegevens van de koper en de verkoper 42
4.4.5 De gegevens van de onroerende zaak 43
4.4.6 Garanties in de koopovereenkomst 44
4.4.7 Ontbindende voorwaarden 45
4.4.8 Overige aspecten 46
4.5 De notaris 47
4.5.1 De transportakte 48
4.6 Taxatierapport 49
4.6.1 Waarden taxatierapport 50
5 PERSONEN- EN FAMILIERECHT 53
5.1 Inleiding 53
5.2 Ongehuwd samenwonen 53
5.3 Huwelijk 55
5.4 Geregistreerd partnerschap 57
5.5 Huwelijksvermogensrecht 59
5.5.1 Inleiding 59
5.5.2 Gemeenschap van goederen 59
5.5.3 Huwelijkse voorwaarden 62
6 ERFRECHT 67
6.1 Inleiding 67
6.2 Wettelijk erfrecht 67
6.3 Groepen erfgenamen 71
6.4 Het testament 77
6.4.1 Testamentvormen 78
6.4.2 Testamentaire clausules 79
7 DE ONDERNEMER EN ZIJN ONDERNEMING 83
7.1 Inleiding 83
7.2 De eenmanszaak 83
7.2.1 Aansprakelijkheid/huwelijk 83
7.3 De vennootschap onder firma 84
7.4 De maatschap 85
7.5 De commanditaire vennootschap 86
7.6 Nieuw personenvennootschapsrecht 86
7.7 Besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid 87
7.7.1 Inleiding 87
7.7.2 Rechtskarakter 87
7.7.3 Oprichting 87
7.7.4 Aansprakelijkheid 87
7.7.5 Wetsvoorstel vereenvoudiging en flexibilisering BV-recht 89
7.8 Naamloze vennootschap 89

Lindenhaeghe, september 2011 iii Inhoudsopgave
a9064-007
7.9 Overige organisatievormen 89
8 INDEX 91

Lindenhaeghe, september 2011 1 Recht
a9064-007
INLEIDING
Bij hypothecaire planning zijn, naast diverse aspecten vanuit andere vakgebieden,
de juridische aspecten van groot belang. Vaak bekijken adviseurs juridische
aspecten zonder dat zij dat eigenlijk in de gaten hebben. Bij een hypothecaire
financiering is het bijvoorbeeld van belang te weten op wiens naam de woning
staat en of de cliënt wel of niet in gemeenschap van goederen is gehuwd.
In deze syllabus komen verschillende juridische aspecten aan de orde die met
hypothecaire planning te maken kunnen hebben. Zo staan we stil bij het
vermogensrecht in het algemeen, de zekerheidsrechten (zoals pand en hypotheek),
het overeenkomstenrecht en de koop en verkoop van onroerende zaken. Ook de
verschillende huwelijksgoederenregimes komen kort aan de orde. Die zijn immers
erg belangrijk in de advisering en vormen vaak de basis voor verdere financiële
advisering. Ook een overlijden heeft vaak grote gevolgen. Deze syllabus behandelt
in inleidende zin het erfrecht zowel voor het geval er geen testament is opgemaakt
(het erfrecht bij versterf), als voor het geval er wel een testament aanwezig is (het
testamentair erfrecht). In het laatste hoofdstuk wordt kort stilgestaan bij een aantal
ondernemingsvormen.

natuurlijke personen vs
rechtspersonen
Lindenhaeghe, september 2011 3 Recht
a9064-007
1 VERMOGENSRECHT
1.1 INLEIDING
Voor een goed begrip van deze syllabus is een inleidend hoofdstuk met betrekking
tot het (vermogens)recht absoluut noodzakelijk.
Het privaatrecht, ook wel het burgerlijk recht genoemd, regelt de juridische
verhoudingen tussen personen onderling. Personen, ook wel rechtssubjecten
genoemd, zijn dragers van rechten en verplichtingen.
Rechtssubjecten of personen worden in twee groepen verdeeld. De eerste groep is
die van de natuurlijke personen (mensen). Mensen zijn gedurende hun hele leven
drager van rechten en plichten. Rechtssubjectiviteit ontstaat bij de geboorte en
eindigt bij het overlijden van de mens. De tweede groep is die van de
rechtspersonen. Dat zijn bepaalde organisaties die zelfstandig aan het rechtsverkeer
kunnen deelnemen, bijvoorbeeld een BV.
Volgens de wet staat een rechtspersoon vermogensrechtelijk (zie hierna) gelijk aan
een natuurlijk persoon. De wet wijst precies aan welke organisaties rechtspersoon
zijn. Een rechtspersoon is dus ook drager van rechten en plichten.
Rechtssubjecten
Natuurlijke personen
Rechtspersonen
Rechtspersonen worden opgesomd in boek 2 van het Burgerlijk Wetboek. De
belangrijkste rechtspersonen zijn de BV (besloten vennootschap), de NV
(naamloze vennootschap), de vereniging en de stichting. In het geval van een BV
of NV geldt als hoofdregel dat iedere bestuurder zelfstandig bevoegd is tot
vertegenwoordiging. Hier kunnen in de statuten uitzonderingen op of andere
afspraken over gemaakt worden (bijvoorbeeld dat alleen de aandeelhouders of de
raad van commissarissen bevoegd zijn). Voor een vereniging of stichting is de
hoofdregel dat alle bestuurders alleen gezamenlijk bevoegd zijn tot
vertegenwoordiging. Ook hier kan door middel van de statuten van worden
afgeweken.

privaatrecht en
publiekrecht
personen- en
familierecht
Lindenhaeghe, september 2011 4 Recht
a9064-007
Voorbeeld
De heer Bakker is als werknemer op basis van een arbeidsovereenkomst werkzaam bij de naamloze
vennootschap ABAMO NV. De heer Bakker heeft recht op loon van de ABAMO en daartegenover
staat de plicht dat hij arbeid moet verrichten. De ABAMO is een rechtssubject (rechtspersoon). Als
werkgever heeft de NV recht op arbeid van haar werknemers en daartegenover heeft zij de plicht
om loon te betalen.
Voorbeeld
De heer Bakker is eigenaar van een woonhuis in Rotterdam, en de ABAMO NV is eigenaresse van
een groot kantoorpand in Amsterdam. Zowel de heer Bakker als de NV heeft als rechtssubject
rechten en plichten. De heer Bakker als natuurlijk persoon, de ABAMO NV als rechtspersoon.
Recht bestaat uit regels waar onder andere rechtspersonen, overheden en
natuurlijke personen zich aan moeten houden. Waar vinden we in Nederland nu het
recht? De belangrijkste rechtsbron is de wet. Daar waar de wet niet eenduidig kan
worden uitgelegd of daar waar geen regels in de wet zijn vastgelegd, kunnen
rechters uitspraken doen over hoe de wet geïnterpreteerd moet worden of over hoe
in specifieke gevallen gehandeld moet worden. Deze uitspraken worden
jurisprudentie genoemd en gelden ook als rechtsbron. Een derde rechtsbron zijn
(internationale) verdragen. Een verdrag bevat internationaal recht als er
gedragsregels voor de staten zijn opgesteld. Een laatste rechtsbron zijn
(rechts)gewoonten. Een gewoonte is een langdurig gebruik in een zekere kring. In
de handel zijn nog verschillende rechtsgewoonten te vinden. Bij het verrichten van
handelingen dient rekening gehouden te worden met alle vier de rechtsbronnen.
Binnen het recht wordt er onderscheid gemaakt tussen privaatrecht en publiekrecht.
Bij publiekrecht wordt de rechtsverhouding tussen overheidsinstanties onderling en
de overheid en burgers geregeld. In het kader van deze opleiding zal niet nader
ingegaan worden op het publiekrecht. In het privaatrecht gaat het om de juridische
relaties tussen personen (zowel natuurlijke personen als rechtspersonen) onderling.
Hierbij kan gedacht worden aan bijvoorbeeld de koopovereenkomst, de
huurovereenkomst, de arbeidsovereenkomst of het vestigen van een hypotheek op
een woonhuis.
Doordat de juridische relaties die personen onderling aangaan zeer verschillend van
aard kunnen zijn, is het privaatrecht een zeer uitgebreid rechtsgebied. Binnen het
privaatrecht kan men twee hoofdgroepen van relaties onderscheiden:
• familierechtelijke betrekkingen;
• vermogensrechtelijke relaties.
Het personen- en familierecht geeft regels over de rechtspositie van de mens (zoals
het recht op naam, de woonplaats en de rechtsbevoegdheid) en de
rechtsbetrekkingen die kunnen voortvloeien uit het familieverband (zoals huwelijk,
ouderlijk gezag, echtscheiding en voogdij). Dit is opgenomen in boek 1 van het
Burgerlijk Wetboek.

vermogensrecht
vermogen
Lindenhaeghe, september 2011 5 Recht
a9064-007
Het vermogensrecht (met name boek 3 BW) is dat deel van het recht dat betrekking
heeft op de rechten en plichten die uit iemands vermogen kunnen voortvloeien.
Iedere persoon heeft een vermogen dat telkens van samenstelling verandert.
Vermogensrecht
In het gewone taalgebruik wordt onder een vermogen verstaan een fortuin van
grotere of kleinere omvang. In het recht verstaan we onder een vermogen alle
bezittingen en schulden die iemand op een bepaald moment heeft. Het vermogen
bestaat dus uit een optelsom van alle rechten (bijvoorbeeld rechten op betalingen of
rechten uit een overeenkomst of een eigendomsrecht) en plichten (bijvoorbeeld
schulden of plichten om te betalen of plichten om te leveren) die iemand op een
bepaald moment heeft en die in geld waardeerbaar zijn. Bezittingen worden ook
wel goederen genoemd. Het vermogen bestaat dus uit goederen en schulden. Een
vermogen kan dus ook negatief zijn; dat is het geval als de schulden de goederen in
waarde overtreffen.
Hieronder is een schema opgenomen met betrekking tot de onderverdeling die
binnen het vermogensrecht gemaakt wordt.
vermogen
goederen
schulden
zaken
(vermogens)rechten
roerend
onroerend
relatief
absoluut
Let op:
Goederen (dus zowel zaken als rechten) zijn ook nog te onderscheiden in
registergoederen en niet-registergoederen. In komende paragrafen zal nader
ingegaan worden op het verschil tussen roerende en onroerende goederen evenals
het verschil tussen absolute en relatieve rechten.
Door allerhande zaken kan de samenstelling van iemands vermogen wijzigen.

Lindenhaeghe, september 2011 6 Recht
a9064-007
Verbintenissenrecht en goederenrecht
Het vermogensrecht wordt ingedeeld in verbintenissenrecht en goederenrecht. Het
goederenrecht geeft de verhouding aan tussen een persoon en een goed en de
veranderingen die hierin kunnen plaatsvinden.
Binnen het recht is onderscheid te maken tussen regelend en dwingend recht. In het
geval van dwingend recht mag niet op een andere manier gehandeld worden dan in
de wet is voorgeschreven. Wanneer van de regels wordt afgeweken ontstaat een
niet rechtsgeldige situatie. In het geval van regelend recht, geeft het recht als het
ware een voorzet hoe zaken op een goede manier geregeld zouden kunnen worden.
Het is echter toegestaan om (met het fiat van alle betrokken partijen) af te wijken
van de wet. Regelend recht wordt ook wel aanvullend recht genoemd.
Het verbintenissenrecht (met name Boek 6 BW) heeft te maken met verbintenissen,
dat wil zeggen met vermogensrechtelijke relaties tussen personen onderling.
In onze samenleving zijn partijen vrij om te bepalen of ze een overeenkomst willen
sluiten en met wie ze een overeenkomst willen sluiten. Dit wordt contractvrijheid
genoemd.
1.2 GOEDEREN
Binnen het recht worden vermogensbestanddelen aangeduid met het begrip
goederen. Volgens de wet is een goed een zaak of een (vermogens)recht.
Goederen
Zaken
(Vermogens)rechten
Zaken zijn stoffelijke objecten die voor de mens van waarde zijn. Bijvoorbeeld
tafels en fietsen.
Roerende en onroerende zaken
Zaken kunnen roerend of onroerend zijn. Onroerende zaken zijn limitatief
opgesomd in de wet. Onroerende zaken zijn:
• grond;
• nog niet gewonnen delfstoffen;
• met de grond verenigde beplantingen;
• gebouwen en werken die duurzaam met de grond zijn verenigd, hetzij
rechtstreeks, hetzij door vereniging met andere gebouwen en werken.
Roerend zijn alle zaken die niet onroerend zijn.

egistergoederen
niet-registergoederen
absolute vs relatieve
rechten
Lindenhaeghe, september 2011 7 Recht
a9064-007
Voorbeeld
Een huis is een gebouw dat duurzaam met de grond is verenigd. Een huis is dus een onroerende
zaak. De bomen en planten in de tuin zijn onroerend, zolang ze in de tuin staan. Wanneer ze uit de
grond worden gehaald, dan zijn ze roerend geworden.
Vermogensrechten
Vermogensrechten zijn rechten die overdraagbaar zijn of de rechthebbende een
voordeel kunnen verschaffen. Vermogensrechten zijn verhandelbaar en
overdraagbaar. Vermogensrechten hebben ook altijd een bepaalde waarde.
Voorbeeld
Evert verkoopt zijn syllabus recht aan Bert voor € 65. Het recht op betaling is een vorderingsrecht
van Evert ten opzichte van Bert; een recht dat tot het vermogen van Evert behoort.
Evert en Bert hebben afgesproken dat Bert pas over een maand hoeft te betalen. Binnen deze maand
heeft Evert echter dringend geld nodig. Evert kan dan zijn vorderingsrecht aan Bas overdragen. Bas
betaalt Evert hiervoor en Bas wordt dan in plaats van Evert schuldeiser van de vordering op Bert.
Ook hier is sprake van een vermogensrecht.
Registergoederen en niet-registergoederen
Goederen kunnen worden onderscheiden in registergoederen en nietregistergoederen.
Registergoederen zijn goederen waarbij voor de overdracht of de vestiging daarvan
inschrijving in de daartoe bestemde openbare registers noodzakelijk is.
Registergoederen zijn:
• onroerende zaken zoals gebouwen en huizen;
• schepen (boven een bepaald tonnage) en vliegtuigen;
• beperkte rechten op een registergoed. Bijvoorbeeld een recht van hypotheek op
een huis of het recht van vruchtgebruik van een vordering.
Bij niet-registergoederen vindt overdracht plaats op een andere manier (niet door
inschrijving). Een boek (niet-registergoed) bijvoorbeeld kan worden overgedragen
door overhandiging aan een andere partij met de bedoeling dat de ander eigenaar
wordt.
1.3 ABSOLUTE RECHTEN EN RELATIEVE RECHTEN
Vermogensrechten kunnen worden onderscheiden in absolute en relatieve
vermogensrechten.
Absolute vermogensrechten maken deel uit van het goederenrecht. Deze rechten
kan men tegenover iedereen handhaven. Relatieve vermogensrechten behoren tot
het verbintenissenrecht. Zij werken relatief, dat wil zeggen slechts ten opzichte van

Lindenhaeghe, september 2011 8 Recht
a9064-007
één of meer bepaalde personen. Relatieve rechten worden ook wel persoonlijke
rechten of vorderingsrechten genoemd.
Voorbeeld
Het eigendomsrecht is een voorbeeld van een absoluut recht. Als eigenaar van bijvoorbeeld een
doos bonbons heeft men het recht ze allemaal ineens op te eten of ze weg te geven aan een vriendin
of om ze te bewaren. Als een ander ze zonder toestemming opeet, dan kan de eigenaar van de
bonbons ze terugvorderen. (Omdat dit in dit geval problematisch is geworden, zal de waarde van de
opgegeten bonbons moeten worden vergoed.)
Voorbeeld
Frits koopt een computer voor € 4.500 bij Collect. Er ontstaan nu twee relatieve rechten, namelijk:
Frits heeft recht op levering van de computer door Collect en Collect heeft recht op betaling van
€ 4.500 door Frits. Dit recht op betaling kan Collect alleen van Frits vorderen en niet van iemand
anders. Omgekeerd geldt ook dat Frits de levering van de computer alleen van Collect kan vorderen
en niet van een andere winkel. Hier is dus sprake van een relatief recht.
Absolute rechten zijn limitatief in de wet opgesomd. Verder is op absolute rechten
een prioriteitsbeginsel van toepassing. Dat wil zeggen dat wanneer er meer rechten
op een goed gevestigd zijn, het oudste absolute recht voorgaat. Een absoluut recht
gaat altijd voor een relatief recht.
Het absolute recht heeft ‘droit de suite’, goederenrechtelijk gevolg of zaaksgevolg.
Dat wil zeggen het absolute recht blijft bij het goed waarop het rust. Als het goed
tussentijds van eigenaar wisselt, dan blijft het absolute recht dus bij het goed. Het
recht ‘volgt’ als het ware de zaak.
Voorbeeld
Lisette’s computer wordt gestolen uit haar kantoor door een dief. Lisette blijft echter eigenaar van
de computer. Het eigendomsrecht van Lisette volgt de computer. Ook al verkoopt de dief de
computer door aan een heler, Lisette blijft eigenaar.
Absolute rechten kunnen rusten op goederen en op ideeën.

Lindenhaeghe, september 2011 9 Recht
a9064-007
In schema:
vermogensrechten
Het eigendomsrecht
relatieve rechten
op eigendom
absolute rechten op ideeën:
• octrooirecht
• merkenrecht
• auteursrecht
• recht op handelsnaam
op goederen:
• op alle goederen:
- pand
- hypotheek
- vruchtgebruik
• alleen op zaken:
- erfpacht
- erfdienstbaarheid
- opstal
- appartementsrecht
Eigendom is het meest omvattende recht dat een persoon op een zaak kan hebben.
Een eigenaar mag het goed gebruiken, de vruchten ervan genieten en het goed aan
een ander in eigendom overdragen. Ook mag de eigenaar zijn eigendomsrecht
beperken door rechten toe te kennen aan anderen. Verder kan de eigenaar aan een
ander een relatief recht van gebruik of genot geven (huur, bruikleen). Een eigenaar
kan van iedereen die zijn zaak niet rechtmatig onder zich houdt, deze zaak opeisen
(eigendomsrecht is een absoluut recht). Een eigenaar kan dus volledig over een
zaak beschikken.
Aan het eigendomsrecht zijn echter beperkingen gesteld. Een eigenaar zal rekening
moeten houden met wettelijke voorschriften en andere geldende regels. Als hij
persoonlijke of beperkte rechten aan anderen heeft verleend, zal hij deze moeten
respecteren. Een eigenaar mag geen misbruik maken van zijn eigendomsrecht.
Er wordt in het kader van recht onderscheid gemaakt tussen eigendom, bezit en
houderschap. Er wordt over bezit gesproken als iemand zich gedraagt als eigenaar.
Bezit is dus het houden van een goed voor zichzelf en zich als eigenaar gedragen
(men hoeft het goed niet legaal te bezitten). Er is sprake van houderschap wanneer
iemand een goed van een ander beheert (onder zich heeft), maar weet dat hij niet de

juridisch en
economisch eigendom
overdracht
Lindenhaeghe, september 2011 10 Recht
a9064-007
eigenaar is. In het geval van houderschap zal iemand zich dus ook niet gedragen als
eigenaar.
Bij eigendom wordt onderscheid gemaakt tussen juridisch eigendom en
economisch eigendom. Bij economisch eigendom komt een goed juridisch toe aan
de een, terwijl de economische waarde toekomt aan de ander. Een economisch
eigenaar is gerechtigd in de vruchten en de waardeontwikkelingen en draagt het
financiële risico. Hierbij kan men denken aan de rechten van de koper die de
koopprijs betaald heeft van een feitelijk aan hem geleverd goed, terwijl de
juridische levering achterwege is gebleven. Maar ook aan de rechten van de
huurder, pachter of erfpachter op door hem geplaatste gebouwen of aangebrachte
verbeteringen die krachtens natrekking aan de grondeigenaar toebehoren. Het
onderscheid tussen juridisch en economisch eigendom komt ook tot uitdrukking in
geval van huurkoop of ‘financial’ lease. Meestal staat de economische eigenaar met
de juridische eigenaar in een contractuele verhouding, maar soms heeft de
economische eigenaar een zakelijk recht, zoals een erfpachter.
Voorbeeld
Pieter koopt een TV via een huurkoop-overeenkomst. Hij betaalt een aantal maanden een vast
bedrag en aan het einde van de afgesproken periode mag hij zich eigenaar van de TV noemen.
Tijdens de periode van maandelijkse betalingen is Pieter slechts economisch eigenaar van de TV.
Pas met de laatste betalingen krijgt hij het juridisch eigendom (tot die tijd heeft de huurverkoper het
juridisch eigendom).
Wijze van eigendomsverkrijging
Er zijn verschillende manieren om een goed in eigendom te krijgen. De meest
voorkomende wijzen van eigendomsverkrijging zijn:
• overdracht;
• erfopvolging;
• verjaring;
• toe-eigening;
• natrekking.
Overdracht is vaak het gevolg van een koopovereenkomst . Er wordt afgesproken
tussen partijen dat een goed, al dan niet tegen betaling, van eigenaar zal wisselen.
Het recht van eigendom wordt dan dus overgedragen. Pas op het moment van
daadwerkelijke overdracht zal een goed van eigenaar verwisselen.
Om een rechtsgeldige overdracht te kunnen bewerkstellingen moet aan een drietal
vereisten worden voldaan:
• Er moet een titel van eigendomsovergang aanwezig zijn. De titel is de
juridische reden voor de overdracht. De meest voorkomende titel van overgang
is de koop(overeenkomst), maar dit kan ook gebeuren door schenking of ruil.
Dit wordt de titel van rechtsovergang genoemd. Dit zijn verkrijgingen onder
bijzondere titel;

erfopvolging
verjaring
Lindenhaeghe, september 2011 11 Recht
a9064-007
• De leverende partij moet beschikkingsbevoegd zijn. Om beschikkingsbevoegd
te zijn moet iemand eigenaar zijn (of toestemming van de eigenaar hebben).
Niemand kan meer rechten overdragen dan hij zelf heeft. Maar het feit dat
iemand eigenaar van een goed is, is niet in alle gevallen voldoende. Zo kan
iemand bijvoorbeeld in staat van faillissement verkeren of onder curatele
staan, waardoor deze niet beschikkingsbevoegd is om het betreffende goed
over te dragen;
• Er moet daadwerkelijk geleverd worden (de leveringshandeling). Afhankelijk
van het soort goed gelden vereisten omtrent levering. Bij registergoederen en
niet-registergoederen zijn de leveringsvereisten verschillend.
In het geval van een huwelijk gelden er nog aanvullende eisen met betrekking tot
de beschikkingsbevoegdheid.
Een nieuwe eigenaar kan ook in beeld komen door erfopvolging. Erfopvolging
ontstaat door overlijden van de voormalige eigenaar. De erfgenaam treedt in de
rechten en plichten van de erflater en krijgt dus niet alleen (een evenredig deel in)
zijn goederen, maar ook zijn schulden. Dit is een verkrijging onder algemene titel.
De erflater kan zijn goederen op verschillende manieren nalaten. Afhankelijk of het
wettelijk erfrecht gevolgd wordt of dat er door middel van een testament wordt
nagelaten, kunnen één of meer erfgenamen gezamenlijk het eigendom van een
goed krijgen. Ook is het mogelijk om een goed door middel van een legaat na te
laten aan één of meer personen.
Goederen kunnen ook van eigenaar veranderen door middel van een schenking (zie
hiervoor). Een schenking is volgens de wettekst ‘een overeenkomst om niet, die
ertoe strekt dat de ene partij, de schenker, ten koste van eigen vermogen de andere
partij, de begiftigde, verrijkt’.
In het geval van verjaring moet onderscheid gemaakt worden tussen verkrijgende
verjaring en bevrijdende verjaring. In het geval van verkrijgende verjaring wordt
iemand die een goed bezit, maar geen eigenaar is, na verloop van tijd eigenaar van
het betreffende goed.
Voorwaarde hiervoor is wel dat de betreffende persoon zich een bepaalde periode
openbaar als eigenaar heeft gedragen en het goed onafgebroken en ongestoord in
zijn bezit heeft gehad. Ook moet er sprake zijn van legale handelingen (een
gestolen goed kan dus niet door middel van verjaring eigendom worden van de
dief). In het geval van registergoederen geschiedt verjaring van rechtswege, dat wil
zeggen dat er geen akte hoeft te worden opgemaakt voor de eigendomsoverdracht.
Voor verschillende goederen gelden verschillende verjaringstermijnen.
Voorbeeld
De eigendom van een woning kan maar op één manier verjaren. Er is in de wet opgenomen dat
wanneer iemand 100 jaar aaneengesloten eigenaar is geweest van een woning, deze vervolgens
toevalt aan de staat. Tot op heden is dit, voor zover bekend, nog nooit voorgekomen.