Cursusprogramma Academie voor Medisch Specialisten 2014

CURSUSPROGRAMMA
2014
Discipline overstijgende scholing

2
PRAKTISCHE INFORMATIE INHOUDSOPGAVE
Actueel cursusaanbod, cursusdata
en inschrijving
Zie voor het meest actuele aanbod, uitgebreidere
cursusinformatie en alle data
www.academiemedischspecialisten.nl.
Via het inschrijf formulier op de website kunt u zich
opgeven voor de door u gewenste cursus.
U kunt daarnaast ook onze vaste rubriek in Arts & Auto
of De Specialist raadplegen.
Contact
Bureaucoördinator Mw. A. (Anita) van Amerongen-Brouwer
Telefoon (030) 24 74 197
E-mail anita.amerongen@academiems.nl of
info@academiemedischspecialisten.nl
Website www.academiemedischspecialisten.nl
Postadres Postbus 8153, 3503 RD Utrecht
Bezoekadres Orteliuslaan 750, 3528 BB Utrecht
Lidmaatschap OMS, VvAA en NVZA
Indien u lid bent van de Orde van Medisch Specialisten of
de Nederlandse Vereniging van Ziekenhuis apothekers én
VvAA, krijgt u bij (een deel van) de cursussen in open
inschrijving korting. De kortings regeling kan
verschillen per cursus. Zie de informatie per cursus en de
algemene informatie op de website. Vermeld uw
lidmaatschaps nummers op het inschrijf formulier.
Accreditatie
Alle cursussen, ook in company, worden geaccrediteerd
door ABAN. Het aantal punten per cursus vindt u op de
website. Daar vindt u ook de meest actuele informatie.
Uw verdiende punten worden door de Academie toegevoegd
in GAIA.
Scholing in opdracht
Voor overleg over een voorstel op maat voor uw
vakgroep, maatschap, stafbestuur, ziekenhuis,
zorg instelling of vereniging kunt u contact opnemen met
de bureaucoördinator mevrouw A. van Amerongen-
Brouwer (zie hierboven).
Overzicht scholingsaanbod 3
Cursussen in open inschrijving
Management voor medici 4
Ethiek: terug naar de bronnen 4
Medische staf en ziekenhuismanagement 5
Medisch management in het ziekenhuis 5
Basics van management en beleid 5
Organiseren en managen maatschap/vakgroep 6
Tijdbesparend vergaderen 6
Onderhandelen 6
Ziekenhuisfinanciën (uitgebreid) 7
Ziekenhuisfinanciën (beknopt) 7
Uw jaarrekening leren lezen 7
Time- en stressmanagement 8
Overtuigend overkomen 8
Persoonlijke effectiviteit 8
Effectief communiceren 8
Omgaan met disfunctioneren 9
Professioneel presenteren 10
Snel en effectief lezen 10
Mindfulness Based Stress Reduction (MBSR) 10
Cursussen in opdracht
Training gespreksleiders IFMS 11
Visitatietraining 11
Specialisten in communicatie 11
In company scholing in medisch management 12
Cursussen in opdracht voor aios
Discipline overstijgende scholing 13
Aios Erasmus MC 13
Aios VUmc 13
Assistenten Spoedeisende Geneeskunde 13
Assistenten FMLS 13
Aios medische microbiologie 13
Intervisie en Coaching
Intervisie gespreksleiders IFMS 14
Intervisie in opdracht 14
Intervisie stafvoorzitters 14
Coaching 14
Studiereizen
Studiereis Clinical Leadership Zuid-Afrika 15
Studiereis Kwaliteit en Veiligheid VS 15

OVERZICHT SCHOLINGSAANBOD
Over de Academie
De Academie voor Medisch Specia -
listen is een samenwerkings verband
van de Orde van Medisch Specialisten,
VvAA en het instituut Beleid &
Management Gezondheidszorg
(iBMG) van de Erasmus Universiteit
Rotterdam. De Academie biedt
discipline over stijgende scholing aan
alle medisch specialisten in algemene
ziekenhuizen, UMC’s en GGZ, overige
leden van medische staven en aios.
De Academie streeft voortdurend
naar een zo hoog mogelijke kwaliteit
van de scholing. Ter bewaking
daarvan heeft de Academie een
Programma raad ingesteld, bestaande
uit ervaren opleiders en bestuurders.
Open inschrijving
De Academie biedt een grote variëteit
aan cursussen aan. Deze cursussen
variëren van één of enkele dagdelen
tot uitgebreide programma’s met een
aantal modules, gespreid over een
jaar. U krijgt les van docenten met
ruime ervaring met de medischspecialistische
zorg. Daarnaast deelt u
kennis en expertise met collegae van
andere organisaties en andere
disci plines. In de loop van het jaar
kunnen extra cursussen worden
georganiseerd. Zie daarvoor onze
website. Alle cursussen worden op
een centrale plek in het land aan -
geboden. Een groot deel van de
opleidingen kan ook in opdracht
worden verzorgd.
In company
De Academie verzorgt ook in company
scholing op maat in opdracht van vakgroepen,
maatschappen, stafbesturen
of Raden van Bestuur. Deze scholing
kan variëren van één of enkele dagdelen
tot uitgebreide programma’s,
gespreid over een jaar. Van een cursus
vergader techniek en effectief commu-
niceren voor een maatschap, een
IFMS-training voor assessoren, een
instapcursus voor nieuwe leden van
de medische staf tot een programma
voor medisch managers of afdelingshoofden,
indien gewenst samen met
managers bedrijfsvoering.
(Wetenschappelijke)
verenigingen
De Academie organiseert ook scholing
in opdracht van wetenschappelijke
verenigingen of aios-verenigingen.
Het kan dan bijvoorbeeld gaan om
een studiedag voor het bestuur of een
commissie. Maar ook om cursussen
voor de leden, die voortvloeien uit
het beleid van de vereniging, zoals
een training voor leden van visitatiecommissies
of een basiscursus
media tion voor medisch specialisten,
die gevraagd worden om advies of
bemiddeling bij een conflict in een
vakgroep.
Scholing voor aios
In opdracht van UMC’s, andere opleidingsziekenhuizen,
wetenschappelijke
verenigingen en aios-verenigingen
wordt discipline overstijgende
scholing voor aios georganiseerd.
Voorbeelden zijn een verplichte tweedaagse
cursus ziekenhuismanagement
voor alle aios in een OOR in de laatste
fase van hun opleiding, de 7-daagse
cursussen medisch management voor
aios van diverse laboratoriumspecialismen
of een workshop onderhandelen
of conflicthantering.
Coaching en intervisie
Individueel of groepsgewijs reflecteren
op het eigen functio neren. De
Academie beschikt over een netwerk
van coaches die bekend zijn met de
medisch-specialistische zorg. Een deel
daarvan is zelf ook medisch specialist
(geweest). Coaching en intervisie
kunnen ook worden aan geboden
als onderdeel van een in company
programma. Daarnaast biedt de
Academie voor diverse doelgroepen
ook begeleide intervisie aan.
Overige scholing
Ook andere vormen van scholing,
zoals studie reizen voor stafvoorzitters
en ziekenhuisbestuurders en symposia
of congressen over actuele thema’s,
kunnen zowel op verzoek als op
eigen initiatief door de Academie
worden verzorgd.
3

4 CURSUSSEN IN OPEN INSCHRIJVING
Management voor medici
Jaargang 20
Start september 2014
Zie de website voor de data.
In verband met de grote belangstelling
adviseren wij u zeer tijdig
in te schrijven.
De Academie voor Medisch Specialisten
biedt samen met de Universiteit van
Tilburg de postdoctorale leergang
‘Management voor Medici’ aan.
Deze succesvolle leergang wordt in
het cursusjaar 2014/2015 voor de 20e keer georganiseerd. Het programma
is bestemd voor medisch specialisten
en overige leden van medische staven
uit algemene en academische zieken -
huizen en psychiaters uit GGZinstellingen,
die zich grondig willen
verdiepen in hun rol als medisch
manager, vakgroepvoorzitter of
stafbestuurslid. Daarnaast kunnen
ook andere medici (zoals huisartsen
en specialisten ouderengeneeskunde)
participeren. In deze
leergang worden alle aspecten van
het management van ziekenhuizen en
overige zorg instellingen behandeld:
landelijke ontwikkelingen, beleid
en strategie, leiderschap, verandermanagement,
bedrijfs economie,
Alumni Management voor Medici 2012/2013
marketing, kwaliteitszorg, management
van professionals en organisatievormen.
Duur
40 dagdelen in 8 modules van
2 dagen met avond en overnachting
(altijd maandag en dinsdag).
Prijs
Leden OMS én VvAA: € 9.500,-
Leden NVZA én VvAA: € 9.500,-
Niet-leden: € 9.950,-, inclusief syllabus
en boeken, exclusief hotelkosten.
Ethiek: terug naar de
bronnen
Indachtig het gedachtengoed van de
Academia Vitae organiseren wij een
bijzonder programma over de ethiek
van de professional. Dit is een stevige
cursus van 10 middagen en avonden
bedoeld voor iedereen die behoefte
heeft aan een reflectie op de eigen
positie als professional ten opzichte
van de marktwerking, de druk vanuit
de eigen organisatie en de hand van
de overheid. Aan de hand van de
bestudering van een aantal klassiekers
uit de westerse filosofie en de verschillende
wetenschappen buigen we
ons over de rol van de professional in
dit krachtenveld. We pendelen daarbij
voortdurend heen en weer tussen
tijdloze ethische vraagstukken en uw
eigen dagelijkse werkelijkheid in leven
en werken. We bespreken Aristoteles
naast Adam Smith en Nietzsche naast
Weber en vragen ons af wat hun
gedachtengoed kan bijdragen in uw
contact met patiënten, managers en
verzekeraars. Elke cursusdag is een
combinatie van een inleiding in één
of enkele klassieke bronnen door een
gerenommeerde docent en veel ruimte
voor het gesprek met elkaar. Om voor
dat laatste voldoende ruimte te creëren
zal de groep uit maximaal 10 tot
12 deelnemers bestaan. Uw cursusleider
is prof. dr. Arjo Klamer, hoogleraar
economie van de cultuur aan de
Erasmus Universiteit. U sluit de cursus
af met een kort essay over de morele
vraag, waarmee u binnen bent
gekomen.
Duur
10 dagen (middag en avond)
Prijs
Leden OMS én VvAA: € 4.450,-
Leden NVZA én VvAA: € 4.450,-
Niet-leden: € 4.750,-, exclusief boeken
en vergaderarrangement.

Medische staf en
ziekenhuismanagement
De rol van de medische staf in beleid
en management van ziekenhuizen
komt steeds centraler te staan, evenals
het functioneren van de medische
staf zelf. Onder begeleiding van een
ziekenhuisbestuurder met een achtergrond
als arts en bedrijfskundige, passeren
de belangrijkste aspecten van
het management van ziekenhuizen de
revue. Er is veel ruimte voor discussie
met verschillende docenten. Hoog -
leraren, ziekenhuisbestuurders met
een verleden als stafvoorzitter en
medisch specialisten met een eigen
onderneming delen met u hun inzichten
over de ontwikkelingen in de
zorg die van belang zijn voor de strategische
keuzes; de organisatie van
zieken huizen en van het toezicht op
het bestuur; de verhouding tussen
management en professionals; de rol,
positie en organisatie van de medische
staf; de sturing van het proces
van strategieontwikkeling en de
implementatie van beleid.
Duur 2 dagen met overnachting
Prijs
Leden OMS én VvAA: € 1.595,-
Leden NVZA én VvAA: € 1.595,-
Niet-leden: € 1.995,-
Medisch management
in het ziekenhuis
Als medisch specialist wordt u meer en
meer belast met managementtaken.
Taken waar u niet voor bent opgeleid,
maar die wel (vaak grote) gevolgen
hebben voor de uitoefening van het
medisch vak. De werkdruk neemt toe
en het werkplezier af. Om beide
taken adequaat te vervullen zijn
onder andere een heldere visie, een
optimaal gestructureerde maatschap
maar ook een goed verlopende
samenwerking nodig. Deze leergang
biedt een algemene uitgebreide inlei-
ding in management voor medisch
specialisten en overige leden van medische
staven. Zij omvat de modules:
Strategie en beleid, Leidinggeven &
samenwerken, Ziekenhuisorganisatie,
Management van de maatschap of
vakgroep, Kwaliteit, veiligheid en
logistiek, Personeelszaken, Financieel
management, Time & stressmanagement,
Marketing en communicatie én
Onderhandelen.
Duur 9 dagen
Prijs
Leden OMS én VvAA: € 3.750,-
Leden NVZA én VvAA: € 3.750,-
Niet-leden: € 4.250,-
Basics van management
en beleid
In de opleiding tot medisch specialist
wordt doorgaans niet of nauwelijks
aandacht besteed aan de organisatie
en beleid. Kennis die onontbeerlijk
is om als medisch specialist in een
instelling te werken. Speciaal voor
beginnende medisch specialisten en
specialisten die hun kennis en inzicht
willen vergroten, wordt de inleiding in
de basics van management en beleid
in het ziekenhuis aangeboden. Aan
bod komen de volgende onderwerpen:
actuele landelijke ontwikkelingen in
de (ziekenhuis)zorg, de financiering
van de medisch-specialistische zorg,
organisatie vormen van ziekenhuis en
medische staf, de voorwaarden voor
het optimaal functioneren van vakgroep
en maatschap, verbetering van
de doorstroom van patiënten, gezond -
heidsrecht en kwaliteitsbeleid en het
verloop van beleidsprocessen in het
ziekenhuis. En de wijze waarop daar
invloed op kan worden uitgeoefend.
Duur 3 dagen (middag en avond)
Prijs
Leden OMS én VvAA: € 1.595,-
Leden NVZA én VvAA: € 1.595,-
Niet-leden: € 1.995,-
“Een erg leuk onderdeel
vond ik ‘onderhandelen’.
Zeer relevant, zeker in
deze tijden”
“Al een aantal jaren ben ik medisch
manager/hoofd van een ziekenhuis -
apotheek. Ik heb veel vanuit de
praktijk geleerd, maar vond dat ik
wel wat meer achtergrondinformatie
kon gebruiken. De negendaagse
cursus bood veel praktische managementondersteuning,
bijvoorbeeld
in het opstellen van een vakgroepconvenant.
We hebben nu duidelijke
regels omtrent gedrag, parttimebeleid,
werving en selectie en dat
soort zaken. Onlangs zochten we
een nieuwe collega en hebben we de
procedure uit de cursus heel gestructureerd
en succesvol toegepast.
Een erg leuk onderdeel vond ik
‘onderhandelen’. Zeer relevant,
zeker in deze tijden. Belangrijk is
met name dat je weet wie je aan
de onderhandelingstafel hebt.
Zorg eerst dat je op dezelfde golflengte
zit en ga pas daarna over tot
het serieuze gedeelte.
Gezien mijn vak heb ik een iets
andere rol dan de gemiddelde
medisch specialist, maar ik vond het
uiterst leerzaam om de cursus samen
met artsen te volgen. Je ziet vraagstukken
vanuit de andere kant
belicht en begrijpt dan ook meer
van elkaar.”
Jennifer Korporaal werkt als ziekenhuisapotheker
in het Ziekenhuis
Tjongerschans te Heerenveen.
Ze volgde de cursus ‘Medisch
management in het ziekenhuis’.
5

6 CURSUSSEN IN OPEN INSCHRIJVING
Organiseren en managen
maatschap/vakgroep
Een maatschap (of een vakgroep)
is een horizontaal samenwerkings -
verband: de maten moeten de maatschap
in grote mate zelf structureren,
en niemand is de baas. Werken in een
maatschap biedt vele voordelen:
de collegialiteit; de afnemende kwetsbaarheid;
de complementariteit van
talenten; het ontbreken van onder -
geschiktheid; de mogelijkheden om
parttime te werken en vakanties waar
te nemen; de gezamenlijke inkoop.
Het zijn vooral deze aspecten die maten
aan het begin van de samenwerking
voor ogen hebben. Maar dergelijke
voor delen zijn er alleen als de maatschap
op twee niveaus goed is georganiseerd.
Op bovenstroomniveau
(taakverdeling, mandatering, overleg,
rapportage, bestuursstructuur) en
onderstroomniveau (openheid, omgaan
met meningsverschillen en conflicten,
solidariteit, elkaar aanspreken).
Deze training leert u op deze twee
niveaus de maatschap/vakgroep op
een efficiënte en plezierige wijze aan
te sturen en te managen.
Duur 1 dag
Prijs
Leden VvAA: € 415,-
Niet-leden: € 465,-
Tijdbesparend vergaderen
Overleg en besluitvorming is een
vast onderdeel van het werk van de
zorgprofessional. Samenwerkings -
verbanden worden zowel groter als
intensiever en veel zorgprofessionals
hebben te maken met tijdrovende en
inefficiënte besluitvormingsprocessen,
waarbij vaak weinig aandacht is voor
mogelijke verbeteringen in de besluitvorming.
Er zijn verschillende manieren
om tot heldere besluiten te komen
zonder de geijkte vergadering. In deze
training leert u om met plezier en
vooral ook effectiever te vergaderen.
Duur 1 dag
Prijs
Leden VvAA: € 415,-
Niet-leden: € 465,-
Onderhandelen
Onderhandelingsvaardigheden vormen
belangrijk gereedschap voor iedere
medicus. Daarbij gaat het niet om het
winnen. De ideale opgave voor een
onderhandelaar luidt: hoe bereik ik
wat ik wil zonder de relatie met de
ander(en) te schaden? In deze training
leert u stap voor stap de spelregels en
de fasering van het onderhandelen
kennen. U ervaart waardoor sommige
onderhandelingssituaties lastig voor u
zijn en wat u kunt doen om effectief
te sturen in het gesprek. U krijgt
inzicht in hoe u uw doel kunt bereiken
zonder dat u zich onbeleefd of te
meegaand hoeft op te stellen.
Duur 1 dag
Prijs
Leden VvAA: € 415,-
Niet-leden: € 465,-
“Er werd ruim aandacht
besteed aan hoe je de
relaties onderling kunt
verbeteren”
“Ik werk in een groep met twaalf
artsen-microbioloog en zit sinds
twee jaar in het stafbestuur.
Dit was voor mij ook een nieuwe
werkplek, maar je komt toch weer
dezelfde soort problemen tegen in de
communicatiesfeer tussen professionals.
Ik was benieuwd of de cursus
daar een antwoord op zou hebben.
De cursusleiders gaven enerzijds
heel duidelijk aan hoe je met elkaar
gestructureerde afspraken kunt
maken. Aan de andere kant, alleen
met regels ben je er niet. Het gaat
ook om de ‘zachte’ dingen als sfeer,
relatie en communicatie. Door gebrek
aan begrip tussen specialisten ontstaat
op die vlakken vaak de meeste
stress.
Het krachtige van de cursus vind ik
dat er heel ruim aandacht werd
besteed aan de vraag hoe je de
relaties onderling kunt verbeteren,
bijvoorbeeld tussen jonge specialisten
en de oudere generatie. Aan het eind
van de dag was ik positief verrast.
Ik heb de cursus al aan meerdere
mensen geadviseerd; je leert er
ontzettend veel van.”
Arts-microbioloog Gunnar Andriesse
is werkzaam op het Laboratorium
voor Infectieziekten te Groningen.
Hij volgde de cursus ‘Organiseren
en managen vakgroep/maatschap’.

Ziekenhuisfinanciën
(uitgebreid)
Soms lijkt het alsof de gezondheidszorg
uitsluitend nog om financiën
draait. De cursus geeft inzicht in de
bedrijfseconomie van het ziekenhuis
en de medische staf. Ze biedt een
combinatie van basiskennis en inzicht
in de meest actuele ontwikkelingen.
De cursus is interactief van karakter
en sterk praktijkgericht. De actualiteit
in de wet- en regelgeving komt aan
bod, mede aan de hand van praktische
casussen, die ook door de deelnemers
zelf kunnen worden ingebracht.
De cursus is met name geschikt voor
bestuursleden van koepelmaatschappen,
penningmeesters van maatschappen,
afdelingshoofden of voorzitters van
Resultaat Verantwoordelijke Eenheden.
Duur 6 dagen (middag en avond)
Prijs
Leden OMS én VvAA: € 2.995,-
Leden NVZA én VvAA: € 2.995,-
Niet-leden: € 3.695,-
Ziekenhuisfinanciën
(beknopt)
De beknopte cursus Ziekenhuis -
financiën is bestemd voor elke medisch
specialist, al dan niet met taken als
medisch manager, met interesse in de
bedrijfseconomie van het ziekenhuis
en de vakgroep/maatschap. Na afloop
van de cursus hebben de deelnemers
inzicht in de meest actuele vraagstukken
die van belang zijn bij de financiering
van de medisch-specialistische
zorg en bedrijfsvoering van zorgafdelingen
en ondernemingen. Dit geeft
een basis om kritisch te kunnen participeren
in besluitvorming op dit gebied.
Duur 2 dagen
Prijs
Leden OMS én VvAA: € 1.195,-
Leden NVZA én VvAA: € 1.195,-
Niet-leden: € 1.395,-
Uw jaarrekening leren
lezen
Voor een optimale praktijkvoering is
het van belang een goede gesprekspartner
te zijn van de financieel
adviseur. Als vrijgevestigd zorgprofessional
wordt u jaarlijks geconfronteerd
met de door de accountant
opgemaakte jaarrekening. Een
belangrijk document waaruit conclusies
kunnen worden getrokken
omtrent het rendement en de
omvang van de praktijk en het eigen
vermogen. Juiste analyses leiden tot
het tijdig treffen van de juiste maatregelen
om het rendement van de
praktijk te continueren of te verbeteren.
De cursus is ook geschikt als
inleiding voor wie de jaarrekening
van het ziekenhuis wil leren lezen.
Duur 1 middag
Prijs
Leden VvAA: € 265,-
Niet-leden: € 295,-
“We kregen aansprekende
voorbeelden uit de
dagelijkse praktijk,
daardoor werd de materie
zeer toegankelijk”
“Sinds 2011 ben ik voorzitter van de
Vereniging Medische Staf. Deze
bestaat voor 80% uit zelfstandig
gevestigde specialisten die in een
stafmaatschap verenigd zijn. Ik ben
dienstverbander en heb mij nooit
bezig hoeven houden met financiën.
Het is ook niet zozeer mijn passie,
eerlijk gezegd. Maar in mijn nieuwe
rol heb ik wel de behoefte aan
basiskennis om de discussies te
kunnen doorgronden.
De tweedaagse cursus heeft zeer
voldaan aan mijn verwachtingen.
Eerst werd in het kort de historie van
de ziekenhuisfinanciën geschetst,
vervolgens werd de informatie
concreet toegespitst op de actuele
stand van zaken. We kregen aansprekende
voorbeelden uit de dagelijkse
praktijk, daardoor werd de
materie zeer toegankelijk. De docent
vond ik fantastisch; hij hield goed
zicht op het lesprogramma en bood
aan de andere kant alle ruimte voor
interactie met de groep. Qua kennis
was deze cursus voor mij wel
verrassend, ik wist niet dat ik deze
materie zo leuk kon vinden.”
Tineke Vos is ziekenhuispsychiater
in Ziekenhuis Bronovo in Den Haag.
Ze volgde de beknopte cursus
‘Ziekenhuisfinanciën’.
7

8 CURSUSSEN IN OPEN INSCHRIJVING
Time- en stressmanagement
Tijd is een belangrijke factor binnen
de praktijk van de hedendaagse zorgprofessional.
Gebrek aan tijd bepaalt
mede de kwaliteit van het werk en is
veelal de oorzaak van stress. Soms
lijkt het alsof u nooit voldoende tijd
of ruimte hebt en ontstaat er stress.
De redenen hiervoor zijn talrijk, waarbij
het allereerst belangrijk is om eens
kritisch naar uw eigen tijds besteding
te kijken. Waaraan gaat uw tijd op?
Waaraan besteedt u de 168 uur die
iedere week tot uw beschikking
staan? Wat zijn de oor zaken van de
stress en hoe kunt u daar verandering
in brengen? In deze cursus leert u te
sturen met de tijd, in plaats van dat
de tijd ú stuurt.
Duur
1 dag en 1 middag
Prijs
Leden VvAA: € 650,-
Niet-leden: € 725,-
Overtuigend overkomen
Ideeën hebben, oplossingen weten,
meningen hebben is één ding; ze met
resultaat over het voetlicht weten te
krijgen is iets anders. Vaststaand feit
is dat de wijze waarop iemand overkomt,
de acceptatie voor diens boodschap
bepaalt. Lang niet iedereen
heeft van nature overwicht. U komt
goed over als de ontvanger uw boodschap
exact zo begrepen heeft zoals u
die heeft bedoeld. De training richt
zich op het optimaal afstemmen van
uw gedrag op de ander(en). Daarbij
worden geen trucjes aangeleerd
waarvan uw omgeving onmiddellijk
doorheeft dat ze niet bij u passen,
zodat u uw authenticiteit behoudt.
U ontdekt hoe u overkomt bij anderen,
wat daarin sterk is en wat niet.
Na deze training kunt u beter invloed
uitoefenen tijdens gesprekken, vergaderingen
en onderhandelingen,
zonder te ver van uzelf te raken.
Duur 3 dagen
Prijs
Leden VvAA: € 1.275,-
Niet-leden: € 1.425,-
Persoonlijke effectiviteit
in de zorg
Samenwerken met en/of aansturen van
collega’s vergen bepaalde capa citei ten
en vaardigheden, die tijdens de
(medische) opleiding niet of
nauwelijks aan bod zijn geweest. Veel
van de bekende ‘managementvaardigheden’
overlappen elkaar. Een goed
communicator kan meestal ook constructief
samenwerken. Wie goed kan
samenwerken en goed feedback kan
vragen en geven, lukt het mees tal
ook om conflicten te voorkomen. Wie
de principes kent van non-verbale
communicatie, kan dit ook in een
onderhandelingssituatie toepassen.
Wie goed groepsprocessen kan
herkennen, kan ze ook beter positief
beïnvloeden. Gedurende drie dagen
wordt het op het juiste moment kunnen
inzetten van het juiste ‘gereedschap’
om resultaten te boeken, fricties te
voorkomen en op te lossen getraind.
Waarbij naast communicatieve vaardigheden
ook zelfkennis, analytisch
vermogen en creativiteit aan bod
komen.
Duur
3 dagen met één overnachting
Prijs
Leden VvAA: € 1.875,-
Niet-leden: € 2.075,-
Effectief communiceren
Communicatie wordt ook wel de
smeerolie van de menselijke machinerie
genoemd. We doen de hele dag
niets anders en tegelijkertijd is het één
van de moeilijkste onderdelen van uw
vak. Uw persoonlijke effectiviteit valt
of staat dikwijks met hoe u of uw
boodschap overkomt. Hoe gaat u om
met mensen en hoe reageert u op
anderen?
Tijdens deze training worden de achtergronden,
mechanismen en ’gereedschappen’
voor een effectieve, persoonlijke
presentatie uitgelegd en
geoefend.
Duur 1 dag
Prijs
Leden VvAA: € 500,-
Niet-leden: € 560,-

Hugo Spruijt is klinisch fysicus in het
Spaarne Ziekenhuis te Hoofddorp.
Hij volgde de cursus ‘Omgaan met
disfunctioneren’.
“In mijn functie als secretaris van het
Stafbestuur heb ik gelukkig nog geen
signalen opgevangen van disfunctionerende
medisch specialisten. Maar je
realiseert je wel dat dat ooit kan
voorkomen. De cursus bereidt je goed
voor op dergelijke situaties en eventuele
valkuilen. De benadering van
de onderwerpen is laagdrempelig
en de geschetste voorbeelden zijn
herkenbaar, leerzaam en soms zelfs
vermakelijk.
Een eyeopener voor mij was het
verhaal van een juriste. Als je als
bestuurder bij disfunctioneren formeel
niet goed handelt, kan dat naderhand
veel geld kosten. Dat heeft ons stafbestuur
kritisch doen kijken naar onze
bestuursverzekering, die we gelijk
maar hebben opgehoogd.
Een goede tip was om na een gesprek
waarin je een collega aanspreekt op
gedrag, die persoon aansluitend even
een mailtje te sturen met een
beknopte samenvatting van het
besprokene. Op die manier kun je
later aantonen wat je hebt gedaan.
Verder kwamen er nog vele ‘do’s en
don’ts’ ter sprake en kun je zelfs
voorwerk verrichten, wat je in de
toekomst een hoop ellende kan
besparen.”
Omgaan met disfunctioneren
Elk ziekenhuis en elke medische staf
heeft ervaring met één of meer zwak
of slecht functionerende collegae
en/of vakgroepen. Voor het omgaan
met potentieel disfunctionerende
collegae is er een modelreglement
van de Orde van Medisch Specialisten
beschikbaar. Daarnaast zijn er trainingen
IFMS en cursussen management
van de maatschap en conflicthantering.
Toch worstelen veel stafbesturen
met het beleid ten aanzien van zwak
functionerende vakbroeders en
–zusters en vakgroepen. Wanneer
grijp je in? Hoe handelt u correct, én
doortastend? Hoe moet het samenspel
met de Raad van Bestuur verlopen?
In hoeverre bent u gelegitimeerd om
in te grijpen in een vakgroep die dat
niet wil? Wat zijn de juridische voetangels
en klemmen? In deze cursus
wordt door verschillende docenten
vanuit verschillende invalshoeken
zowel het voorkomen van problemen
als het oplossen daarvan besproken.
Naast het individueel functioneren
komt ook het groepsgewijs disfunctioneren
aan bod, omdat beide vaak
met elkaar verweven zijn. U gaat
naar huis met een duidelijker beeld
hoe u hiermee om kunt gaan.
Duur 1 dag
Prijs
Leden OMS én VvAA: € 595,-
Leden NVZA én VvAA: € 595,-
Niet-leden: € 695,-
“Ook juridische aspecten
komen aan bod zoals
zaken rondom vertrouwelijkheid
en dossiervorming”
“Binnen ons ziekenhuis houd ik me
bezig met de implementatie van het
IFMS-traject. Dit loopt nog niet zo
lang en we zijn net bezig de kinderziektes
van de eerste cyclus eruit te
halen. Voor mij kwam deze cursus
dan ook op een uitstekend moment.
Ik vond het een heel waardevolle dag,
met een goed programma en goede
documentatie. De informatie is echt
op de praktijk gericht, zoals de vraag
hoe je het traject van functioneringsgesprekken
kunt sturen en bijstellen.
Ook juridische aspecten komen aan
bod, bijvoorbeeld zaken rondom
vertrouwelijkheid en dossiervorming.
Prima, omdat je daar vaak weinig
notie van hebt.
Er is veel gelegenheid voor feedback.
Aangezien het aantal deelnemers niet
zo groot is, kun je ook tussendoor je
vragen stellen. Wat mij verder die
dag erg aansprak was de onderlinge
uitwisseling van ervaringen. Heel
prettig omdat je met een zeer
gemêleerde groep zit uit allerlei
andere ziekenhuizen.”
Karen Schoevaart is oogarts in het
Langeland Ziekenhuis te Zoetermeer.
Zij volgde de cursus ‘Omgaan met
disfunctioneren’.
9

10 CURSUSSEN IN OPEN INSCHRIJVING
Professioneel presenteren
Presenteren voor publiek is een vak
apart, maar u kunt het leren!
Op uw vragen als: hoe bouw ik mijn
presentatie op, wat zet ik op mijn
slides, hoe blijf ik het publiek boeien,
weid ik niet te veel uit, hoe beheers
ik mijn zenuwen en op andere persoonlijke
vragen krijgt u antwoord
tijdens de cursus. Mondeling presenteren
leert u vooral door het veel te
doen. De cursus biedt dan ook ruime
gelegenheid om te oefenen.
Duur 1 dag
Prijs
Leden VvAA: € 415,-
Niet-leden: € 465,-
Snel en effectief lezen
In deze workshop leert u verschillende
strategieën om een tekst snel, globaal
of intensief te lezen. U wordt zich
bewust van de leesstrategieën die u
momenteel toepast en van het effect
daarvan. U oefent met strategieën om
sneller door een tekst te gaan. Dat
levert tijdwinst op, maar ook een beter
begrip van de teksten die u leest.
Duur 1 dag
Prijs
Leden VvAA: € 415,-
Niet-leden: € 465,-
Mindfulness Based
Stress Reduction (MBSR)
Werken in de zorg vergt veel. Medici
en paramedici laten soms dan ook
hoge niveaus zien van stress, die in
verband staan met verminderd
werkplezier, burn-out, emotionele
uitputting en somatische klachten.
Helaas correleren deze klachten met
een verminderde patiënttevredenheid
en een toename van medische fouten.
Uit onderzoek blijkt dat medici die
een Mindfulnesstraining volgden een
grote afname lieten zien van stressgerelateerde
klachten. Bovendien
bleken hun patiënten tevredener.
Het Engelse woord ‘Mindfulness’
betekent letterlijk: opmerkzaamheid,
oplettendheid, zorgvuldigheid.
Vaardigheid in mindfulness kan
systematisch worden getraind.
In samenwerking met het Radboud
Universitair Centrum voor Mindfulness
bieden wij u een evidence based
training aan. In deze training ontwikkelt
u vaardigheden die u opmerkzamer
maken ten aanzien van de
aanwezigheid van stress. Tevens wordt
de vaardigheid geoefend om de
nadelige effecten van stress te verminderen.
Tijdens reflectiemomenten
komen beroepsspecifieke situaties
aan bod en kunnen ervaringen worden
uitgewisseld. De werkvormen zijn
praktisch van aard, zodat ze vrij
eenvoudig geïntegreerd kunnen
worden in het dagelijkse leven.
Duur
8 vrijdagmiddagen en veel thuis
oefenen
Prijs
Leden VvAA: € 995,-
Niet-leden: € 1.195,-
“We zijn geneigd beslissingen
te nemen vanuit
een impulsreactie”
“Ook voor medici is het belangrijk om
eens een pas op de plaats te maken.
Mede vanwege de hoge werkdruk
zijn we vaak geneigd snel beslissingen
te nemen vanuit een impulsreactie.
Mindfulness is een vaardigheid die
ons leert doelbewust aandacht te
geven en minder reactief te zijn.
Onder meer door beoefening van
meditatie ben je beter afgestemd op
jezelf en wordt je gewaarzijn van het
hier en nu vergroot.
De Mindfulnesstraining, speciaal
ontwikkeld voor (para)medische
professionals, wordt gegeven door
een zorgvuldige en zeer kundige
trainer. Daarbij belichaamt de docent
mindfulness op zeer authentieke
wijze, met een van nature vriendelijke
en uitnodigende houding.
Naast de baat die je in algemene zin
ervaart, brengt het in therapeutische
contacten een verdere verfijning van
de afstemming op patiënten. Ik heb
gemerkt dat dit effect de behandeling
veelal ten goede komt; juist bij
ingewikkelde of moeilijke zaken.
Mindfulness opent je blik, vergroot je
geduld en verzacht je houding, waardoor
patiënten zich meer gezien en
gehoord weten.”
Else Bisseling werkt als psychiater
bij MoleMann Mental Health en is
chef van de locatie Zutphen. Zij
volgde de cursus ‘Mindfulness’.

CURSUSSEN IN OPDRACHT
Training gespreksleiders IFMS
De Academie verzorgt jaarlijks een
aantal trainingen voor zowel beginnende
als ervaren gespreksleiders
IFMS. De basistraining is bedoeld voor
gespreksleiders die starten met het
voeren van IFMS-gesprekken.
De training biedt een combinatie van
theorie en praktijk, met de nadruk op
zelf oefenen. Daarom wordt veel
gewerkt in kleine groepen onder
begeleiding van ervaren trainers. De
ontwikkeling van IFMS en de filosofie
daarachter worden uitgelegd, evenals
de methodiek en het instrumentarium
van Multi Source Feedback. Bovendien
worden de verschillende varianten
van de gespreksvoering toegelicht en
geoefend. Voor ervaren gespreksleiders
wordt ook een verkorte versie aangeboden.
Zie daarvoor onze website.
Duur 2 dagen
Prijs
Leden OMS: € 1.395,-
Niet-leden: € 1.495,-
Visitatietraining
Goed visiteren is een kunst en een
kunde. De training duurt 1 dag, waarbij
de ochtend wordt besteed aan een
bespreking van modellen en methodieken
die worden gehanteerd en
’s middags concreet wordt geoefend
met gesprekstechnieken en simulaties.
De training is bedoeld voor wetenschappelijke
verenigingen, die nieuwe
leden van visitatiecommissies of hele
commissies willen laten trainen. Er
wordt nauw aangesloten bij het eigen
visitatiemodel en het eigen instrumentarium
van de betreffende vereniging.
Duur 1 dag
Prijs
Gestaffeld naar het percentage
deelnemers, dat lid is van de OMS.
(Zie website)
Specialisten in
communicatie
Met welke ‘tools’ houd ik regie over
het gesprek en mijn spreekuur? Hoe
kan ik de patiënt laten zien en merken
dat ik aandacht heb en luister? Hoe
kan ik zowel met mijn woorden als
met mijn lichaamstaal optimaal
contact maken, terwijl het minder tijd
kost? Tijdens de eerste bijeenkomst
wordt ingegaan op veelvoorkomende
en herkenbare praktijksituaties.
Deze worden geïllustreerd met filmfragmenten
en in praktijksimulaties
met een ervaren acteur. De inbreng
van de deelnemers is hierbij de
leidraad. Dit levert zowel algemene
als op individuele situaties toegesneden
tips en adviezen op. Deze worden
vervolgens meegenomen in een
praktijkopdracht, die de basis vormt
voor het derde dagdeel. Dan worden
de opnamen besproken, die de deelnemers
tijdens eigen consulten met
een digitale camera hebben gemaakt.
Duur Anderhalve dag
Prijs Op aanvraag
11

12 CURSUSSEN IN OPDRACHT
Scholing in medisch
management
Jaarlijks verzorgt de Academie een
groot aantal in company cursussen
medisch management. Deze zijn vaak
bedoeld voor medisch managers in
algemene, academische en categorale
ziekenhuizen en GGZ-instellingen.
De cursussen worden qua inhoud,
omvang en planning op maat
gemaakt. Ze variëren van algemene
basisscholing in medisch management,
tot specifieke thema’s, zoals
onderhandelen, vergadertechniek of
financiën. De scholing kan uiteenlopen
van één of enkele dagdelen tot een
cursus van een groot aantal dagen,
vaak verspreid over een langere
periode.
Voorbeelden van onderwerpen die
vaak aan bod komen zijn:
• organisatie ziekenhuis en rol
medisch manager
• management van de vakgroep
• ziekenhuisfinanciën
• kwaliteit en veiligheid
• patiëntenlogistiek
• verandermanagement
• leiderschapsvaardigheden
• gesprekstechnieken
• samenwerking en onderhandelen
Na overleg wordt een voorstel op maat
gemaakt. In principe wordt voor alle
in company scholing accreditatie aangevraagd.

CURSUSSEN IN OPDRACHT VOOR AIOS
Discipline overstijgende
scholing
De Academie verzorgt al vele jaren
discipline overstijgende scholing voor
aios in opdracht van opleidingsziekenhuizen,
GGZ-instellingen, wetenschappelijke
verenigingen en aiosverenigingen.
De scholing kan betrekking
hebben op een groot aantal
thema’s en qua omvang variëren van
een dagdeel tot een omvangrijke cursus.
Voorbeelden van onderwerpen zijn:
• medisch management
• ziekenhuisfinanciering
• management van de maatschap
• onderlinge samenwerking
• communicatie
• timemanagement
• vergadertechniek
• gezondheidsrecht
• kwaliteit en veiligheid
Alle navolgende cursussen zijn
verplicht voor de aios van de betreffende
OOR’s c.q. wetenschappelijke
verenigingen.
Aios Erasmus MC
Jaarlijks organiseert de Academie in
samenwerking met de Desiderius -
school 6 tot 8 cursussen ‘ziekenhuismanagement’
voor aios van de OOR
van Erasmus MC. In een cursus van
twee dagen komen de volgende
onderwerpen aan bod: organisatie
van het ziekenhuis, positie en functioneren
medische staf, financiering
van het ziekenhuis, beleidsontwikkeling,
samenwerking binnen vakgroep
en maatschap en onderscheid loondienst
en vrijgevestigd.
NB. Deze cursus is ook toegankelijk
voor aios van andere opleidingsregio’s.
Duur 2 dagen
Prijs € 490,- per aios
Aios VUmc
In samenwerking met PAOG VUmc
organiseert de Academie jaarlijks
3 à 4 cursussen ‘management van de
gezondheidszorg’ voor aios van de
OOR van VUmc. Het programma is
grotendeels gelijk aan het programma
van de cursus voor aios van Erasmus MC.
Duur 2 dagen
Prijs € 600,- per aios
Assistenten Spoedeisende
Geneeskunde
Vanaf 2014 organiseert de Academie
in opdracht van de Nederlandse
Vereniging voor Spoedeisende
Geneeskunde 2 keer per jaar een
cursus van 2 dagen voor aios
Spoedeisende Geneeskunde.
Aan bod komen: ziekenhuisorganisatie,
financiering, management van
de vakgroep, strategie en beleid.
Duur 2 dagen
Prijs zie website NVSHA
Assistenten FMLS
Samen met de Federatie Medisch
LaboratoriumSpecialismen organiseert
de Academie 2 keer per jaar een
managementcursus van 7 dagen voor
assistenten van verschillende laboratoriumspecialismen.
De cursus behandelt
een groot aantal onderwerpen
en er worden vaardigheden getraind,
zoals samenwerking en conflicthantering,
vergadertechniek, onderhandelen
en leidinggeven.
Duur
2 blokken van 3 dagen met
overnachtingen
Prijs € 2.800,- per assistent
Aios medische microbiologie
De Academie organiseert in samenwerking
met de Nederlandse Vere ni ging
voor Medische Microbiologie één keer
per jaar 1 cursus van eveneens 7 dagen
voor aios medische microbiologie.
De opzet van de cursus is grotendeels
gelijk aan de cursus voor assistenten
laboratoriumspecialismen.
Duur
2 blokken van 3 dagen met
overnachtingen
Prijs € 2.500,- per aios
13

14 INTERVISIE EN COACHING
Intervisie gespreksleiders
IFMS (in company)
Naast de IFMS-trainingen biedt de
Academie ook de mogelijkheid van
begeleiding van intervisiegroepen van
gespreksleiders. In de intervisie kunnen
gespreksleiders hun ervaringen als
gespreksleider inbrengen. Aan de
hand van de ingebrachte casuïstiek
wordt de wijze van gespreksleiding
besproken en welke lessen daaruit
getrokken kunnen worden.
Prijs
€ 1.195,- (per sessie van max. 3 uur)
Intervisie in opdracht
De Academie biedt ook de mogelijkheid
van het organiseren van intervisiegroepen
in opdracht van zorginstellingen,
medische staven of wetenschappelijke
verenigingen. Het onderwerp,
de duur en frequentie worden in
onderling overleg bepaald.
Een intervisiegroep bestaat idealiter
uit 5 tot 8 deelnemers. De Academie
beschikt over een aantal coaches met
veel ervaring in het begeleiden van
intervisiegroepen.
Prijs
€ 1.195,- (per sessie van max. 3 uur)
Intervisie stafvoorzitters
Speciaal voor stafvoorzitters houdt de
Academie intervisiebijeenkomsten.
Deze intervisiegroep is bedoeld als
platform voor stafvoorzitters om in
een veilige omgeving met elkaar van
gedachten te wisselen over de dagelijkse
praktijk van het leiden van een
stafbestuur. Verschillende aspecten
van het stafvoorzitterschap worden
besproken aan de hand van door de
deelnemers zelf ingebrachte casuïstiek.
Daarbij komen zowel de beleidsmatige,
organisatorische en organisatiepolitieke
aspecten van het besturen van een
medische staf aan bod, als de persoonlijke
voorkeuren en vaardigheden
van de deelnemers zelf. Er wordt
gewerkt met een groep van 5 tot 8
stafvoorzitters onder begeleiding van
een ervaren ziekenhuismanager. De
groep is in principe ook toegankelijk
voor andere bestuursleden.
Duur 8 avonden. Data worden in
overleg gepland.
Prijs
Leden OMS én VvAA: € 2.495,-
Niet-leden: € 2.995,-
Coaching
Er kunnen zich situaties voordoen,
waarbij een cursus of training u
onvoldoende verder helpt of gewoon
niet passend is. In dat geval kan
individuele coaching een oplossing
zijn. De Academie beschikt over een
netwerk van coaches, die allen veel
ervaring hebben met de medischspecialistische
zorg.
De coaches worden geselecteerd door
de Academie op ervaring met de
medisch-specialistische zorg, ervaring
en opleiding in coaching en senioriteit.
Wij streven naar een zo divers mogelijk
aanbod aan coaches voor wat hun
achtergrond en ervaring betreft en
proberen een landelijk dekkend
netwerk aan te bieden.
De Academie bewaakt de kwaliteit
door het systematisch monitoren van
de tevredenheid van de afnemers van
de coaching en stimuleert de onderlinge
uitwisseling en intervisie tussen
de coaches.
Op onze website vindt u een overzicht
van alle coaches. U kunt hier zelf een
voor u geschikte coach uit kiezen.
Afspraken die u maakt zijn geheel aan
u en uw coach. Discretie is verzekerd.
Roland Koopman is dermatoloog,
medisch leider en voorzitter
stafbestuur van het Ziekenhuis
Bernhoven te Uden over zijn
ervaring met Coaching.
“In het veranderingstraject dat ons
ziekenhuis doormaakt, waarbij dokters
een leidende rol krijgen, zie ik mijn
coach als mijn ‘blindehoekspiegel’.
Het is ontzettend nuttig om op grond
van je assessments en de eerste zaken
waar je tegenaan bent gelopen, met
iemand te praten die buiten de
organisatie staat, maar wel de achtergronden
kent. Iemand die een-op-een
jouw rol belicht, die kan spiegelen en
sparren. Waarom lukt iets niet? Wat is
het repeterende karakter daarin?
Zo heb ik geleerd dat je bij verandermanagement
ook de detailleringskanten
goed in het oog moet houden.
Antwoorden zijn vaak verrassend
simpel.
Ik ervaar in de hectiek van alledag
dat reflectie soms een beetje ondersneeuwt.
De context van het coachingstraject
omvat juist tijd, rust en ruimte.
Dat is niet alleen weldadig, hierdoor
kom je ook dieper. Eigenlijk gun ik
alle medici de gelegenheid om ook
tijd te besteden aan niet-vakgebonden
aspecten van je dagelijks functioneren.
En wacht daar nou niet mee totdat je
in de nadagen van je carrière zit.”

STUDIEREIZEN
Studiereis Clinical Leadership
naar Zuid-Afrika
Samen met DeTra, een bureau met
veel ervaring in het organiseren van
studiereizen voor de gezondheidszorg,
organiseert de Academie een studiereis
over het thema ‘clinical leadership’
naar Zuid-Afrika. In Zuid-Afrika
spelen verrassend genoeg een aantal
ontwikkelingen die vergelijkbaar zijn
met die in ons eigen land maar door
de andere context een veel zwaardere
lading krijgen. Dat vereist keuzes, ook
als arts, die wij hier vaak nog uit de
weg gaan. Het begrip ‘clinical leadership’
krijgt in deze context een hele
nieuwe betekenis. U bezoekt achtereenvolgens
Kaapstad, Johannesburg
en Groblersdal en eindigt met een
inhoudelijke afsluiting in een private
game resort nabij het Krugerpark.
U spreekt onder meer met politici,
ziekenhuisbestuurders, vertegenwoordigers
van artsenorganisaties en een
bekende arts-ondernemer. Daarnaast
bezoekt u enkele historische plaatsen
die van belang zijn om een goed
beeld te krijgen van het land.
Deelname staat open voor medisch
specialisten en de medische bestuurders
van ziekenhuizen. Het volledige
programma en reisschema inclusief
data kunt u vinden op onze website.
Prijs
(excl. ticket van ongeveer € 900,-).
Leden OMS én VvAA: € 3.950,-
Niet-leden: € 4.250,-
Studiereis Kwaliteit en
Veiligheid naar VS
In samenwerking met DeTra organiseert
de Academie een studiereis
over Kwaliteit en Veiligheid naar de
VS. Binnen de Nederlandse gezondheidszorg
staan beide onderwerpen
enorm in de belangstelling. In de VS
zijn ze echter een stuk verder op dit
gebied. U reist eerst naar Chicago,
waar u de American Hospital
Association, de American Medical
Association en de American Board of
Medical Specialists bezoekt. Daarnaast
bezoekt u een universiteitsziekenhuis
en een keten van ziekenhuizen voor
veteranen. De tweede helft van de
week verblijft u in Boston, waar u een
bezoek brengt aan de verzekeringsmaatschappij
Blue Cross / Blue Shield
en zorginstellingen, waar zij contracten
mee hebben. Deelname staat open
voor medisch specialisten, Raden van
Bestuur, verzekeraars, en andere
betrokkenen. Door de mix van deelnemers
en de te bezoeken instanties
wordt het ongetwijfeld een inspirerende
reis! Het volledige programma
en reisschema inclusief data kunt u
vinden op onze website.
Prijs
(excl. ticket van ongeveer € 900,-)
Leden OMS én VvAA: € 3.595,-
Niet-leden: € 3.895,-
15

Voor vragen, opmerkingen of suggesties:
Academie voor Medisch Specialisten
Bureaucoördinator: Mw. A. (Anita) van Amerongen-Brouwer
Telefoon (030) 247 41 97
E-mail: anita.amerongen@academiems.nl of
info@academiemedischspecialisten.nl
Postbus 8153 • 3503 RD Utrecht
Orteliuslaan 750 • 3528 BB Utrecht
www.academiemedischspecialisten.nl