Bijlage G - Kentekens en Tradities - 2de ARTILLERIE

Bijlage G
KENTEKENS EN TRADITIES

Geschiedenis van het 2de Regiment Veldartillerie
BENAMING
De benaming “ ARTILLERIE” komt van het Latijn “ ars tollere” – de kunst van
het dragen of werpen. In het geval van de artillerie dus, vrij vertaald als: “ de
techniek om een projectiel weg te schieten. ( Zie ook het artikel “ Ontstaan en
evolutie van de Artillerie” vooraan in dit boek )
Als doorslaggevend element in het gevecht, is de artillerie voor het eerst
aangewend door de Engelsen in de slag bij CRECY op 26 augustus 1346. Zij
wordt ingezet als de laatste hoop van de koning, vandaar haar algemene
leuze: “ REGIS ULTIMA RATIO” dat haar mutskenteken siert.
De nummering “2” dateert van 22 februari 1836, toen een KB de vorming van
DRIE Regimenten artillerie voorzag, genummerd 1, 2 en 3. Het is een
Arabisch cijfer omdat in het Belgisch Leger deze vorm wordt gebruikt voor de
nummering van de Brigade-eenheden. De Korps- en Divisie-eenheden dragen
een Romeins cijfer als nummer.
In 1946, bij de heroprichting na WO II, neemt het 2 de ARTILLERIEREGIMENT
de benaming en de tradities over van het Regiment uit 1940 over. In 1951, bij
het invoeren van de LANDCENT-organisatie, verdwijnt de benaming
“Regiment” als tactische en administratieve aanduiding en wordt vervangen
Uitgave 15 Februari 2010 Pagina G‐2
http://2de-artillerie.be

Geschiedenis van het 2de Regiment Veldartillerie
door de benaming “ BATALJON”. Het “2 de ARTILLERIEBALJON” behoudt de
tradities en de Standaard van het Regiment.
De “ GROEPEN” verdwijnen en de batterijen krijgen een benaming naar het
Engelstalig fonetisch alfabet: DOG, EASY en FOX.
LtGen b.d. baron TERLINDEN, Comd van 2A in 1940, uit in een brief aan
LtKol GEEROMS zijn ongenoegen over deze gang van zaken.
“ Wat betekent deze stomme benaming “bataljon”? Ik weiger deze te
erkennen. En hoe kan men een batterij Hond, Traag of Vos noemen?
Verdienen onze jongens niet beter dan zoiets stom?…. (vertaald)
Bij een nieuwe reorganisatie in 1960 worden de schootsbatterijen aangeduid
met A, B en C-Batterij, volgens het internationaal fonetisch alfabet: ALFA,
BRAVO en CHARLIE.
En vanaf 1 januari 1995 mag 2A opnieuw de titel “ REGIMENT voeren. Het
heet voortaan:
“ TWEEDE REGIMENT VELDARTILLERIE”
Het behoudt, uiteraard, de Standaard en de tradities van het vroegere
Bataljon/ Regiment. In de loop van de daaropvolgende jaren zullen nog
ingrijpende hervormingen plaats vinden. ( Zie daarvoor de Bijlage C: Tabel
van de affiliaties”)
2. KLEUREN
De kleuren van 2A zijn de klassieke kleuren van de artillerie: koningsblauw en
vuurrood. Tot aan het invoeren van de Nieuwe Werkkledij (NWK) in 1998
waren deze kleuren ook terug te vinden op de kraagspiegels van de
stadstenue en op de graadkentekens van de uniformen.. Maar deze kleuren
komen ook voor in alle mogelijke andere voorwerpen, zoals vlaggen, wimpels,
panelen, enz…
De tactische herkenningsplaatjes op de voertuigen zijn eveneens uitgevoerd in
die kleuren, waarbij het rode vierkant van plaats verschuift volgens de batterij:
- A – BATTERIJ: rechts boven
- B – BATTERIJ: rechts onder
- C – BATTERIJ: links onder
- D – BATTERIJ: links boven
- STAF – BATTERIJ: verticale scheiding – rood links
- DIENSTEN - BATTERIJ: diagonale scheiding – rood boven
Uitgave 15 Februari 2010 Pagina G‐3
http://2de-artillerie.be

Geschiedenis van het 2de Regiment Veldartillerie
Na de samenvoeging van de STAF en de DIENSTEN-BATTERIJ bleef de
verticale scheiding behouden.
A-Batterij B-Batterij C-Batterij D-Batterij Staf Diensten
Om personeel en materiaal nog beter van elkaar te kunnen onderscheiden,
wordt in 1970 aan elke batterij een specifieke kleur toegekend. Gekleurde
bollen of strepen op verpakkingskisten en materiaal maken van dan af een
snelle identificatie mogelijk.
Deze eigen kleur per batterij wordt ook doorgevoerd voor de halsdoekjes, die
vanaf die periode gedragen worden bij militaire plechtigheden. Oorspronkelijk
waren zij:
- zwart voor de STAF en DIENSTENBATTERIJ;
- geel voor de A – BATTERIJ;
- rood voor de B – BATTERIJ
- blauw voor de C – BATTERIJ.
De STAF droeg purperen halsdoekjes en de escorte van de STANDAARD
witte.
Na de hervormingen vanaf 2002 zijn deze kleuren niet meer actueel.
B-Batterij met de Rode halsdoek
Uitgave 15 Februari 2010 Pagina G‐4
http://2de-artillerie.be

3. BLAZOEN
Geschiedenis van het 2de Regiment Veldartillerie
Het blazoen van 2A stelt voor:
“ Een Frans schild, doorsneden, boven in keel een kop van bok in goud;
onder in azuur twee schuingekruiste kanonlopen in punt met het cijfer 2,
alles van goud.
Onder het schild op een tweedelige band de leuze van de eenheid:
TWEEDE IN NAAM, EERSTE IN FAAM”
Dit kenteken van 2A wordt ontworpen rond juni 1946, onder het bevel van
LtKol CARRON. Het is het resultaat van een wedstrijd, uitgeschreven onder
de leden van het Regiment. De naam van de ontwerper hebben wij evenwel
niet meer kunnen achterhalen. Als kleuren zijn de klassieke kleuren van de
artillerie gekozen: rood en blauw. De gekruiste kanonlopen zijn geïnspireerd
door het oude model van schouderkenteken, dat precies deze kanonlopen
Uitgave 15 Februari 2010 Pagina G‐5
http://2de-artillerie.be

Geschiedenis van het 2de Regiment Veldartillerie
toont en dat op de schouderkleppen van de battle-dress werd gedragen. De
bok zou gekozen zijn om de vechtlustige aard van het dier, dat zijn territorium
tegen indringers verdedigd.
Maar er doet nog een ander verhaal de ronde over het kiezen van een bok als
onderdeel van het kenteken. De bokkenkop zou namelijk gekozen zijn omwille
van het feit, dat kort na hun inlijving in het nieuwe Regiment in TIENEN, de
rekruten met Paasverlof naar huis mochten vertrekken.. Helaas, er moest een
piket in de kazerne blijven en de TWEEDE BATTERIJ van 1Lt VAN HOECK
werd daarvoor aangeduid. De soldaten noemden zich vol spijt “ de bokken van
de geschiedenis” Misschien heeft iemand van de ontwerpers zich deze
geschiedenis herinnerd? …
Het is ook mogelijk dat 2A reeds een geitenbok als mascotte had, voor het
kenteken ontworpen werd of dat er een geitenbok kwam precies omwille van
het kenteken. Enkele oud-gedienden van de klas 46 die wij daarover
gesproken hebben, bevestigen ons weliswaar het verhaal van de batterij van
1Lt VAN HOECK, maar zij kunnen geen uitsluitsel geven over de komst van
de eerste bok. Zij hebben in de loop van hun legerdienst deze geitenbok wel
gezien…. ( Zie ook de bijlage H “ 2A en zijn Mascotte” – NVDR)
Het borstkenteken is afgeleid uit dit blazoen. Het wordt voor het eerst
gedragen op 19 augustus 1966. Maj CROMMAR, toenmalig Tweede
Commandant van het bataljon, is er de initiator van. Het kenteken, op een
lederen hanger, wordt oorspronkelijk vervaardigd door de
firma DRAGO te PARIJS. Met de nota Nr 1059 van 10
maart 1970 verleent SDHP officieel de toelating voor het
dragen van dit kenteken. Oorspronkelijk kreeg elke militair
van 2A dit kenteken bij zijn uitrusting, later moest het
aangekocht worden. Dit deed het gebruik ervan in onmin
geraken.
Uitgave 15 Februari 2010 Pagina G‐6
http://2de-artillerie.be

4. LEUZE
Geschiedenis van het 2de Regiment Veldartillerie
Op 4 december 1952 gebruikt LtKol GEEROMS op het einde van zijn
Barbaratoespraak voor het eerst de leuze van 2A, die sindsdien bij menige
gelegenheid wordt herhaald.
“ TWEEDE IN NAAM , EERSTE IN … FAAM !”
Het is zo dat de korpscommandant het eerste deel van de leuze roept, de
verzamelde batterijen roepen dan : …“ FAAM”
Of er voordien een leuze heeft bestaan, hebben we niet kunnen achterhalen .
Nochtans:
LtKol SBH baron TERLINDEN spreekt in zijn nota’s over de leuze van 2A als
: “Toujours Prèt” ( Steeds paraat), maar of die ook echt gebruikt werd is
onzeker;
Een correspondent van 2A schrijft in VICI Nr 87 van 17 mei 1950 over “ AD
FUNDUM – tot het uiterste “ als de “mooie leuze van 2A”
LtKol GAILLY gebruikt in een toespraak op 17 maart 1951 “ zolang wij
krachten hebben”, wat een vrije vertaling van het vorige kan zijn.
5. BATTERIJWIMPELS
Op het Barbarafeest 1952 bekomt elke Batterij een eigen wimpel. Hij is
uitgevoerd in rode en blauwe zijde, links geschuind, met franjes van
gouddraad. In het midden van de wimpel komt een figuur voor, geweven in
witte draad. Hiervoor liet men zich inspireren door de benaming van de
toenmalige batterijen in het Engels fonetisch alfabet:
• voor de D - DOG – BATTERIJ: een kop van een buldog;
• voor de E - EASY – BATTERIJ: een schildpad ( = traag);
• voor de F - FOX – BATTERIJ: een vos.
• Voor de STAF - BATTERIJ staat een bisschopsstaf afgebeeld;
• Voor de DIENSTEN - BATTERIJ een pelikaan ( spaart het voedsel voor
zijn jongen in zijn bek).
Uitgave 15 Februari 2010 Pagina G‐7
http://2de-artillerie.be

Geschiedenis van het 2de Regiment Veldartillerie
Dog – B- Batterij Easy – C- Batterij
Fox – A- Batterij
Staf- Batterij Diensten - Batterij
Uitgave 15 Februari 2010 Pagina G‐8
http://2de-artillerie.be

Geschiedenis van het 2de Regiment Veldartillerie
Als op 1 januari 1970 beide batterijen worden samengevoegd in STAF- en
DIENSTEN – BATTERIJ wordt een nieuw kenteken ontworpen, gebaseerd op
beide elementen.
Er is ook een wimpel met een bokkenkop, voorbehouden aan de
korpscommandant. Alle wimpels zijn voorzien van een koperen staaf met ring,
die past in de geweerloop van elke gids van de batterij.
A-Batterij met de Vos
B-Batterij met de Dog
Uitgave 15 Februari 2010 Pagina G‐9
http://2de-artillerie.be

Geschiedenis van het 2de Regiment Veldartillerie
C-Batterij met de Schildpad
Staf en diensten - Batterij met de Pelikaan in de Staf
Ten gevolge van de herstructurering in 2002 en 2004 treedt het Regiment op
9 september 2005, tijdens de bevelsoverdracht, aan in een totaal nieuwe
samenstelling. De batterijsymbolen zijn dan ook helemaal gewijzigd.
Uitgave 15 Februari 2010 Pagina G‐10
http://2de-artillerie.be

Geschiedenis van het 2de Regiment Veldartillerie
6. EENHEIDSBLAD
Sinds december 1952 verschijnt er een eenheidsblad, dat “ MODEST” heet.
Het verschijnt op onregelmatige tijdstippen en wordt zonodig aangevuld met
het uitgeven van “ MODEST – FLASH” Aanvankelijk gereproduceerd op
stencil, wordt het vanaf 1974 gedrukt en beantwoordt het aan de moderne
reproductietechnieken. Sinds 2005 is de lay-out vastgelegd en wordt het
eenheidsblad gedrukt door de drukkerij van DEFENSIE, met gebruik van kleur
en foto’s. De inhoud is vooral informatief en ontspannend.
7. GULDEN BOEK
Het oudst, gekende GULDEN BOEK van 2A werd geopend op 18 maart 1935,
bij gelegenheid van de inhuldiging van het monument van 2A te LIER. Het
bevatte de handtekeningen van talrijke doorluchtige bezoekers en was mooi
versierd met prachtige tekeningen. Het boek verdween evenwel in de meest
mysterieuze omstandigheden in 1977 en bleef tot op heden onvindbaar.
Sindsdien is een nieuw GULDEN BOEK geopend…
Ook de onderofficieren en de vrijwilligers hebben sinds enkele jaren een eigen
GULDEN BOEK.
Uitgave 15 Februari 2010 Pagina G‐11
http://2de-artillerie.be

Geschiedenis van het 2de Regiment Veldartillerie
8. DE OFFICIERSSTICK VAN DE KORPSCOMMANDANT
Het stokje van de korpscommandant bestaat sinds 1974 en werd ingevoerd
door LtKol SBH VUYLSTEKE. Het werd sindsdien bij bevelsoverdrachten
overgegeven van korpscommandant aan korpscommandant. Het stelt een
officierstick voor met aan het ene uiteinde een gebeeldhouwde kop van een
bok.
Uittredend Korpscommandant Berkein
overhandigt de Korpsstick aan de nieuwe
Korpscommandant Luc Leben
De Bokkenkop op de Korpsstick
Uitgave 15 Februari 2010 Pagina G‐12
http://2de-artillerie.be

Geschiedenis van het 2de Regiment Veldartillerie
9. GEDENKPENNING 2A
Op initiatief van LtKol SBH WIJNANTS is in 1980 een gedenkpenning
ontworpen om te worden uitgedeeld aan de militairen van 2A die 25 (goud);
20 (zilver) of 15 (brons) jaren dienst hebben bij 2A. De uitreiking van deze
gedenkpenning, vergezeld van een oorkonde, gebeurt op de jaarlijkse
Barbaraparade. Tengevolge van de verhuis naar België en de vele mutaties
van het personeel, die daar het gevolg van zijn, wordt deze gedenkpenning
NIET meer uitgereikt sinds 1986
Dat jaar heeft 2A evenwel een eenmalige GEDENKPENNING laten slagen, ter
gelegenheid van het 150-jarig bestaan van het Regiment. Deze
gedenkpenning kon gekocht worden of werd uitgedeeld als herinnering of als
relatiegeschenk
10. MARS VAN 2A
In het archief van het Regiment wordt de partituur bewaard van de “ MARS
VAN 2A”. Deze werd in 1935 gecomponeerd door Dhr RIMBOUT DEPESTEL
van de Muziekkapel van de Gidsen. Deze mars wordt nog steeds gespeeld bij
bevelsoverdrachten en tropenschouwingen.
De mars kan eveneens beluisterd worden op de website.
11. BARBARABEELD
Sinds 1950 is 2A in het bezit van een merkwaardig BARBARABEELD. Dit
modern kunstwerk in keramiek stelt Barbara voor, opgesloten in een toren,
waarin men de vorm van een obus erkent. Het werd gemaakt door twee jonge
Franse kunstenaars, de heren SZEKELY en BORDERIE, in hun werkplaats te
BURES-SUR-YVETTE ( Seine et Oise – France)
Uitgave 15 Februari 2010 Pagina G‐13
http://2de-artillerie.be

Geschiedenis van het 2de Regiment Veldartillerie
Uitgave 15 Februari 2010 Pagina G‐14
http://2de-artillerie.be

Geschiedenis van het 2de Regiment Veldartillerie
Patrones der Artilleristen
Elk jaar vormt 4 december een traditioneel en feestelijk hoogtepunt voor de
Artilleristen. In de loop der tijden heeft de technische evolutie der wapens de
traditie niet overtroffen, militaire parades, recepties, sportproeven en natuurlijk de
doop der Artilleristen.
In de tijd van Keizer Maximianus woonde in Nikomedeia, hoofdstad van Bithynie,
de rijke heiden Dioscorus.
Zijn dochter Barbara was zo mooi, dat hij haar opsloot in een toren, zodat geen
man haar zou zien. Barbara dacht in haar eenzaamheid veel na over
godsdienstige taken. Hierover schreef zij een brief aan de geleerde Origenes, die
te Alexandria het christelijk geloof onderwees. In deze brief beschreef Barbara
haar problemen met het veelgodendom, waarop Origines zijn helper Valentinus
stuurde, die Barbara onderwees en tenslotte doopte.
Dioscorus wilde Barbara uithuwelijken aan een van de invloedrijke burgers van de
stad, maar zij werd boos en antwoordde "Dwing mij daar niet toe, vader". Toen
Dioscorus enige tijd later naar het buitenland moest gaf hij opdracht voor haar
een badhuis te bouwen. Tijdens de bouw gaf Barbara opdracht om aan de
zuidzijde drie in plaats van twee vensters aan te brengen, hetgeen uiteindelijk ook
gebeurde. Teruggekomen zag Dioscorus de vensters, waarop Barbara vertelde
dat de Drie-eenheid evenzo de wereld verlicht.
Dioscorus trok woedend zijn zwaard om zijn dochter te doden, maar op Barbara's
(schiet)gebed open- de zich de muur van het badhuis waarin zij werd opgenomen.
Op wonderbaarlijke wijze werd ze boven op een berg geplaatst. Een
schaapherder verried haar verblijfplaats aan Dioscorus, waarop zij de herder
vervloekte. Deze veranderde in een marmeren beeld en zijn schapen in
sprinkhanen.
Dioscorus sloeg haar, trok haar aan haar haren mee, boeide haar met kettingen
en sloot haar op. Enige tijd later werd zij voor prefect Marcianus geleid, welke
probeerde haar aan de heidense goden te laten offeren. Zij weigerde dit, waarna
zij werd ontkleed, tot bloedens toe gegeseld en in de gevangenis geworpen.
Daar verscheen haar Christus, die haar moed insprak en haar wonden genas. De
volgende ochtend toen haar vader de genezing ontdekte nam hij haar mee naar
de tempel, daar onthoofdde haar vader haar eigenhandig, maar toen hij van de
heuvel afdaalde, kwam er een bliksemflits die hem doodde en geheel tot as
verteerde. Zo stierf Barbara op 5 december, onder keizer Maximianus en de
prefect Marcianus.
Als datum van haar dood word echter vrij algemeen 4 december aangehouden.
Op deze datum wordt haar naamdag gevierd.
St. Barbara is de bescherm heilige van alle beroepen die te maken hebben met
vuur en springstof en. Naast artilleristen zijn dat onder meer mijnwerkers,
brandweer en tunnelbouwers.
Uitgave 15 Februari 2010 Pagina G‐15
http://2de-artillerie.be

Geschiedenis van het 2de Regiment Veldartillerie
12. MARS IN MEI
Op 25 maart 1973 richt Cdt Herman MARTENS, commandant van de StD –
BATTERIJ een jaarlijkse wandeltocht in, waarmee hij de sociale
dienstverlening van 2A wilt steunen.
In 1976 wordt de organisatie ervan overgenomen door het bataljon en
voortaan gaat de wandeltocht, in principe op 1 mei van elk jaar, door onder de
benaming: “ MARS IN DE MEI”. ( het is de foute vertaling van het Duitse “
MARSCH IN DEN MAI” – NVDR)
Daar de grote doorbraak uitblijft, besluit LtKol SBH WIJNANTS in 1981 de
erkenning van deze wandeltocht aan te vragen bij het “ DEUTESCHE
VOLKSSPORTVERBAND – DVV), een afdeling van het IVV. Sinds dat jaar
geraakt de wandeltocht internationaal bekend en stijgt het aantal deelnemers
boven de 1000. De laatste “ MARS IN MEI” heeft plaats op 1 mei 1986 en is
tevens het afscheid aan het garnizoen LÜDENSCHEID.
De opbrengst van deze wandeltocht werd elk jaar verdeeld tussen de
garnizoensstad LÜDENSCHEID en de peterstad van 2A, LIER, voor hun
sociale doeleinden...
13. TRADITIEZAAL
Bij het samenstellen van het oorspronkelijke boek “ GESCHIEDENIS VAN 2A
VAN 1830 TOT HEDEN” worden heel veel historische gegevens en
beeldmateriaal over 2A verzameld. Met goedkeuring van de
Korpscommandant verzamelt Adjt LOUIS VRANCKX al deze documenten in
een “ HISTORICH ARCHIEF”, dat nu nog elk jaar wordt uitgebreid.
Daarbij ontstaat de idee een “TRADITIEZAAL” over het Regiment in te richten.
Deze zaal vindt oorspronkelijk onderdak in de houten barak, die vroeger dienst
deed als kapel. Deze zaal omvat zes afdelingen:
• de geschiedenis van 2A en van de beide Wereldoorlogen;
• het peterschap met de stad LIER en met het WEYERKE;
• het leven in garnizoen bij de BSD en in BELGIE;
• het gebruikte materieel bij 2A;
• de buitenlandse opdrachten in ex-Joegoslavië en elders;
• een verzameling oude uniformen.
In de ingangshal is een erewand voor de gesneuvelden ingericht. Ook het “
HISTORISCH ARCHIEF” en een ruime documentatie over DEFENSIE heeft er
zijn plaats gevonden. Met de goedkeuring van de opeenvolgende
korpscommandanten, houdt Adjt-Chef b.d. Louis VRANCKX, zich sinds 1994
bezig met de uitbouw van dit historisch centrum.
Omdat de zaal onvoldoende kon verwarmd worden en om schade aan de
historische documenten te voorkomen, is het geheel verhuisd naar Blok B12 in
het kwartier HELCHTEREN. De archivaris beschikt er over ZES lokalen voor
het tentoonstellen en bewaren van deze historische schatten.
Uitgave 15 Februari 2010 Pagina G‐16
http://2de-artillerie.be