WIE IS... Henk de Velde? - Irene Herbers

WIE IS... Henk de Velde?
Op windkracht de wereld rond, dat is zijn doel. Een schip op de zeilen zijn favoriete
middel. Hij wil een zijn met de elementen en deze trotseren. Alleen op een boot, dat is
het geluk van Henk de Velde.
Op zijn 15de ging Henk als lichtmatroos bij de koopvaardij varen. Eerst Europa,
daarna de oceaan. Toen hij ooit – alleen op de brug, turend in de verte – een
zeilboot op het water zag, kwam er een robuust en onweerstaanbaar verlangen
tot leven. ‘Op windkracht de wereld rond, dat wil ik ook.’ Henk is geen dromer.
Hij kiest een doel, hij stelt een daad. Zeventien jaar later kocht Henk een bootje
en werd kapitein. Voor het leven.
Het verdriet van de Lage Landen
De eerste keer bleef de zeezeiler zeven jaar weg. Samen met zijn ex-vrouw Gini
maakte hij een wereldreis en onderweg werd zoon Stefan geboren. Toen Gini en
hun zoontje van boord gingen in Zuid-Afrika, zeilde Henk verder. Pas maanden
later keerde hij terug naar IJmuiden, waar een nieuw doel zich in hem vastzette:
non-stop rondzeilen, records breken. De Alison J&B, de C1000, de Zeeman, de
Campina… Vele boten brachten Henk naar zeeën, oceanen, drukke zeehavens
en afgelegen baaien. Het verdriet van de Lage Landen, zo schetst hij zijn verblijf
aan de Nederlandse wal. Daarmee doelt Henk op zijn eeuwige wens om steeds
opnieuw uit te varen: je bent een zeezwerver of je bent het niet.
Neverending voyage
De komende jaren maakt Henk af wat hij ooit op jonge leeftijd is begonnen.
Op 26 september 2007 is hij met zijn nieuwe boot ‘De Juniper’ uitgevaren om
nooit meer terug te keren. Een lijstje met 36 eilanden is het eerste doel van zijn
never ending voyage. Het zijn onbewoonde plekken, eilanden waar zelfs Boudewijn
Büch nooit is geweest. Henk gaat erheen. Aan het roer van zijn bootje zeilt hij
in drie tot vier jaar naar de barre uithoeken op zijn lijstje. Daarna ziet hij wel
verder, maar permanent aan wal blijven, dat nooit weer.
Henk, V A A R W E L
Op www.sailorsforsailors.com houdt Henk een logboek bij over zijn ‘eeuwige’ reis.
68 | | 69

8. OP WINDKRACHT
DE WERELD ROND
10 VRAGEN AAN ZEEZWERVER DE VELDE
1. Jij, je boot, de zee of oceaan. Kun
je die liefde beschrijven?
‘Hm, dat is moeilijk. Deze liefde is in
elk geval meer dan een verliefdheid:
een verliefdheid is van voorbijgaande
aard, maar mijn liefde voor boot en
zee is blijvend. Ik, de boot, het water.
Van deze drie is de boot het belangrijkste.
De boot moet mij brengen, die
moet de zee en mij dulden. De zee is
iets mysterieus. Haar geheim is de oneindigheid,
ondanks de horizon. Ik zie
de zee niet als iets persoonlijks of iets
levends. Ja, levende aarde dat wel, maar
niet als een persoon die meedenkt of
die het op mij heeft voorzien. Totaal
niet! Zij is een stuk koud nat water,
vele malen sterker dan ik. Het leven is
de zee. Zonder zee was er geen leven,
geen land, geen verte.’
2. De ideale wereld van Henk is een platte
wereld. Wat is er mis met een ronde?
‘Het nadeel van een ronde wereld is dat
je op het moment van vertrek alweer
bezig bent met de terugreis. Ik ga op
zoek naar een oneindige wereld, ook al
bestaat die alleen in mijn hoofd. Ik ben
op zoek naar het niet-terugkomen en
daar is heel Nederland over gevallen.
“Nooit meer”, dat mag je blijkbaar niet
zeggen. “Nooit” betekent voor mij dat ik
me nooit meer in Nederland of Europa
zal settelen. Ik wil dáár blijven en dat
daar, dat is mijn boot. Ik wil geen vaste
plek. En iemand die geen vaste plek
wil, maakt in mijn ogen een oneindige
reis. Geef mij maar een platte wereld,
een waar je nooit vanaf kunt vallen.
Een platte wereld maakt dat je eindeloos
kunt doorzeilen, je kunt vertrekken
zonder te denken aan terugkomen.
En dat is nou precies wat ik wil.’
3. De solozeezeiler reist het liefst
naar afgelegen plekken. Naar plaatsen
zonder mensen. Is Henk de Velde
een kluizenaar? Wat drijft hem van
de mensen weg?
‘Ik wil ergens heen waar een ander
niet naartoe gaat. Naar on bewoonde
plekken. Daar waar geen mensen zijn,
daar waar de natuur nog is zoals ze
hoort te zijn en daar waar ik niet word
lastiggevallen en niks hoef uit te leggen.
Ik ben geen mensen hater, maar ik houd
van de stilte. Ik heb geen zin meer om
telkens hetzelfde te moeten zeggen.
Als ik beweer: “Ik ga weg en ik wil niet
meer terugkomen”, begrijpen mensen
mij niet. Ik ben niet op zoek naar eenzaamheid,
maar ik kan heel goed alleen
zijn. Aandacht van mensen mis ik niet.
Ik kan niet zonder andere mensen,
ik ben alleen niet zo geïnteresseerd
in hen. Daarom noemt iedereen mij
een egoïst, terwijl dat er niets mee te
maken heeft.
Ik wil hier niet zijn. Ik wil geen deel uitmaken
van de zorgmaatschappij, want
die bezorgt me de kriebels. Ik wil voor
mezelf zorgen. Maar een zeeman heeft
ook een haven nodig: ik reis ook naar
plekken waar ik mensen tegenkom.
Ik wil bij de mensen wegblijven, maar dat
wil niet zeggen dat ik ze niet wil tegenkomen.
Nee, ik ben geen kluizenaar.’
70 | | 71

4. Wat is voor jou de essentie van
(solo) reizen?
‘Onderweg zijn. De meeste “reizigers” zijn
slechts bezoekers. Alleen de mensen die
de haven bestempelen als een rustplek
zijn reizigers. Solo reizen is totaal
iets anders dan reizen met anderen.
Alleen ervaar je alles heel anders.
Ik zeg niet dat het “beter” is, maar alleen
is wel intenser. Samen reizen betekent
delen, ook van datgene wat niet te delen
valt. Een sologanger moet een enorme
drang naar zelfredzaamheid hebben.
In vreugde en ellende deelt de sologanger
alles met zijn ware ik. Dat vind ik
een groot voordeel. Een ander pluspunt
is dat je in moeilijke omstandigheden
alleen met jezelf te maken hebt.’
5. Is er ook een keerzijde aan solo
reizen?
‘De keerzijde is dat je alles – ook de
moeilijke en zware dingen – alleen
moet oplossen. Een maatje maakt het
leven vaak gemakkelijker. Door me
te focussen op de voordelen van solo
reizen bestrijd ik de keerzijde.’
6. Zwaar weer. Henk kent geen angst,
wel zware zorgen. Die zorgen uiten
zich in een bonzend en zwaar hart.
Soms zit hij in zijn ‘kuipie’ vastgebonden
aan levenslijnen terwijl zijn
hart tekeergaat en hij zich afvraagt
of hij het deze keer wel zal redden.
De kapitein over angst.
‘Ik ben niet bang voor de dood, iedereen
gaat toch. Maar ik heb weleens last
van een zwaar gevoel. Dat is geen angst,
want angst werkt verlammend en zware
zorgen werken bij mij niet verlammend.
Angst en bang zijn hebben te maken met
respect voor wat ik om me heen zie.
Ik ben minder sterk dan de elementen:
elke storm is sterker dan mijn boot
en ik. Op angstige momenten probeer
ik een zeemeeuw te worden. Wanneer
ik zo’n vogel in een zware storm op het
water zie dobberen, dan zeg ik tegen
mezelf: Henk, word net als die meeuw,
ga zitten. Dan pas ik mijn schip aan: de
zeilvorm, de koers. Tijdens zwaar weer
ben ik minder dan die meeuw, want die
doet het beter dan ik. Als ik druk bezig
ben, is er geen angst.’
7. Wat doe je de hele dag? Wat heb
je bij je?
‘Er zijn twee soorten dagen: de dagen
op zee en die aan wal. Een dag op zee
duurt 24 uur. De nacht is er alleen omdat
het donker wordt. Op zee doe ik hazenslaapjes.
Al die kwartiertjes, halfuurtjes
en uurtjes bij elkaar opgeteld maak ik
zes tot acht uur per dag. Bij uit zondering
– als het windstil is of ik langzaam vaar –
slaap ik soms twee uur achter elkaar.
Maar binnen de scheepvaartroute blijf
ik 24 uur wakker. Soms mis ik zo 48 uur,
maar daar wen je aan.
De maaltijd verloopt net als mijn
slaapjes. Het zijn hapjes: stukkie kaas,
knäckebröd… Ik drink veel koffie, heel
veel koffie. Mijn ritme wordt bepaald
door de weerberichten, het bijhouden
van mijn positie, de avondmaaltijd, de
vaste tijden waarop ik stukjes schrijf
in mijn dagboek… Onderhoudswerk,
reparaties, de controle over het dek.
Aan boord is zoveel te doen dat die
24 uur voorbijvliegen. Ik heb een
honderd tal boeken bij me en ik ga boeken
schrijven over de boeken die ik
overboord gooi. Er is ook een digitale
encyclopedie en een doosje vol muziek,
zo’n dertig cd’s. Herinneringsmuziek en
jeugd sentiment: Nick Cave, Tom Waits,
U2, Van Morrison, De Kift, Spinvis...’
8. Kun je momenten van puur geluk
schetsen?
‘Ach geluk. Dat is er bijna elke dag:
in dagen op zee, in de vlucht van een
albatros, in de haven door de sympathie
van mensen (toch dus), in de ogen,
gebaren, uitspraken van mijn zoon
Stefan, in een gebed (samenspraak) met
mijn God…’
Ik ben geen mensen hater,
maar ik houd van de stilte.
9. Op www.sailorsforsailors.com staan
videofragmenten waarin Henk over
zijn passie voor het reizen vertelt.
In een van die interviews zegt hij: ‘Mijn
weg is de weg van het uit gummen.’
Wat bedoelt hij daarmee?
‘Op den duur wil ik anoniem zijn. Dat
ben ik als “Henk is” voldoende is.
Anoniem hoeft niet te betekenen
“onbekend”, maar met dat woord
probeer ik uit drukking te geven aan
mijn verlangen naar loslaten. Daar
heb je weer zo’n woord dat uitgelegd
moet worden. Loslaten is minder op
jezelf gericht zijn en meer met het
“andere” bezig zijn. Mijn weg is de weg
van het uit gummen en ik hoop dat
anderen die weg ooit zullen begrijpen.
Onbegrijpelijke taal, hè?’
10. Zijn er reizigers die jij bewondert?
En waarom?
‘Ik bewonder Abraham omdat hij ging.
Ik bewonder Mozes en het volk Israël
omdat ze veertig jaar door de woestijn
trokken, ontdekkingsreiziger Fernando
de Magelhaens omdat hij niet wist waar
hij aan begon, de Noormannen... En in
het heden: de Franse zeiler Bernard
Moitessier vanwege zijn beslissing
om niet terug te komen, Robin Knox
Johnston, de allereerste solozeezeiler,
omdat hij doorzette – die onbekende
reizigers die al uitgegumd zijn ... en
ze zijn er!’
72 | | 73