Belgisch hoogactief afval keert voortaan terug via ... - MONA vzw

Beste Mollenaar / Beste lezer
Na toewijzing door de regering van het bergingsproject voor Cat.A
-afval (cAt) aan Dessel, met MONA als gelijkwaardige partner,
diende MONA zijn werking te heroriënteren. De werkgroepen, die
zich in de vorige fase uitsluitend hadden gefocust op cAt, moesten
hun koers aanpassen. Herindeling!
De 2 werkgroepen die het bovengrondse bergingsproject cAt
(blijven) opvolgen kwamen hier al aan het woord. Zij kijken met
argusogen toe hoe het geïntegreerde project en de daaraan door
MONA gekoppelde voorwaarden, naast deze van Dessel, worden
vervuld.
Maar in onze regio is er heel wat meer en andere nucleaire
problematiek. Denk maar aan de hier gevestigde nucleaire
bedrijven en zeker ook aan al dat andere afval –ingedeeld als
categorie B & C- dat door zijn specifieke eigenschappen, o.a.
langlevende straling, niet in de geplande bovengrondse berging te
Dessel mag. Een belangrijk gedeelte ligt nu al bovengronds
opgeslagen bij Belgoprocess in Dessel. Dit zal minstens voor een
50-tal jaren noodzakelijk zijn. Het bestuderen en opvolgen van
deze problematiek vroeg om een afzonderlijke werkgroep. Op 31
januari 2008 werd de ‘Werkgroep Algemene Nucleaire
Problematiek (ANP)’ boven de doopvont gehouden. Geen
verzameling van nucleaire specialisten. Nee, wel van mensen die
kritisch willen bekijken wat er gebeurt en welke invloed dit op onze
leefomgeving kan hebben.
Werk genoeg aan de winkel, maar wat eerst? We hadden het
voordeel vrijer te kunnen kiezen, niet direct gebukt onder het
gewicht van een project waar veel tijdsdruk op zit. Het is niet de
bedoeling hier een overzicht te geven van alle vergaderingen. Daar
leest u meer over in deze nieuwsbrief.
Er is, veel sneller dan verwacht, een belangrijk feit dat de keuze van
de thema’s voortaan zal beïnvloeden. Vanaf eind 2008 verschijnen
er berichten over een nakende nieuwe campagne over
afvalberging door NIRAS. Het onderzoek voor de ondergrondse
berging van het afval Cat. B & C is zover gevorderd dat het
openbaar debat hierover kan beginnen. Dit is de mening van
NIRAS, dat zich voorneemt niet meer de fout te maken die geleid
heeft tot het zeer lange proces omtrent het cAt.
Dit belangrijk dossier sluit volledig aan bij de opdracht van de
werkgroep ANP. Het is ook van groot belang voor onze regio.
Waarom? Proeven in de Boomse klei - men denkt dit soort afval
hierin veilig te kunnen bergen - gebeuren sedert geruime tijd op
het SCK in Mol in het ondergronds labo HADES. Heel wat van het
B&C afval bevindt zich al in onze regio. Het hoogradioactieve
verglaasde afval afkomstig van de kerncentrales (Cat. C) komt per
trein vanuit de opwerkingsfabriek in La Hague naar Mol en ligt bij
Belgoprocess in Dessel opgeslagen. Verder liggen bij Belgoprocess
nog vele honderden vaten (Cat. B) te wachten op definitieve
berging.
We hebben via onze werkgroep en verder via MONA al wat
opgestoken over deze nieuwe plannen en ook opmerkingen
kunnen maken. Het zal nog vele jaren in beslag nemen eer het
laatste woord hierover is gezegd. Maar er op tijd bij zijn is de
boodschap en dat hebben wij begrepen!
Jan Claes
Voorzitter
Hugo Ceulemans
Covoorzitter
Nieuws
November 2009
w w w . m o n a v z w . b e
Mols Overleg Nucleair Afval vzw
Markt 62 bus 3 - 2400 Mol
014/31 33 87
014/31 33 67
info@monavzw.be
www.monavzw.be
Openingsuren : Ma-di-do
10.00 – 12.00 en 14.00 – 16.30
En na afspraak
Belgisch hoogactief afval keert voortaan
terug via nieuw Mols overslagstation
Wat houdt deze terugkeer in?
België heeft gebruikte kernbrandstof uit haar kerncentrales en onderzoeksreactoren naar Frankrijk en het Verenigd
Koninkrijk gestuurd voor opwerking. Door opwerking kan men uranium en plutonium terugwinnen uit de
gebruikte kernbrandstof, waardoor minder afval overblijft. Het radioactief afval dat overblijft na dit proces wordt
verwerkt en geconditioneerd volgens specifieke procedures en in daarvoor bestemde installaties. Aangezien
België niet beschikt over zulke installaties, moet dit in het buitenland gebeuren. Nadien komt het afval terug naar
het land van oorsprong, waar het verder beheerd wordt.
opslaggebouw Overslagstation 136 BP van Synatom
Transporten van afval vanuit Frankrijk (La Hague)
naar België
Reeds in de periode 2000-2007 waren er 14 transporten. Het
verpakte afval kwam aan via het spoor, werd in het station van
Mol overgeladen op een speciaal voertuig en ging verder over
de weg naar het opslaggebouw bij Belgoprocess in Dessel.
In de periode 2010-2013 zijn er opnieuw 9 transporten
gepland vanuit La Hague in Frankrijk, die eenzelfde traject
zullen volgen. Het zal uiterlijk tot 2030 duren vooraleer al het
Belgisch afval, afkomstig van opwerking, is teruggekeerd uit
Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk. Het afval dat terugkeert
na opwerking, komt niet in aanmerking voor
oppervlakteberging.
In het verleden kwam er al verglaasd afval terug, dat via het station van Mol naar de gebouwen van Belgoprocess
werd vervoerd. Het overladen gebeurde toen met een mobiele portaalkraan, die enkel voor die gelegenheid werd
geplaatst. Dit bracht telkens heel wat werk en hinder voor de omgeving mee.
Ook voor de geplande transporten die vanaf 2010 plaatsvinden, zal de overslag van de goederen in het station
van Mol gebeuren. Om alles vlotter en veiliger te laten verlopen, bouwt Synatom nu een blijvende overslagzone in
het station van Mol, wat een aantal voordelen biedt:
• De montage van een tijdelijke kraan voor elk transport is niet langer nodig;
• De overslag gebeurt voortaan in een zone die volledig gescheiden is van de publieke zone;
• De verlichting is aangepast aan de werkomstandigheden;
• De bewaking van de kraan is verzekerd;
• Het ganse proces is beter controleerbaar.
Tijdens de voorbije zomermaanden zijn de
werken begonnen op de hoek van de
Keirlandse Zillen en de Sint-Apollonialaan.
Het overslagstation wordt in een omheinde
site gebouwd, afgeschermd met een groen
scherm, wat het uitzicht verfraait. Het station
zal bestaan uit een portaalkraan, een
dienstgebouw met een zaal, sanitair en enkele
parkeerplaatsen. Het schema hiernaast geeft
een exacte weergave van het overslagstation.
1

2
Ontmanteling Belgonucleaire
Het ontmantelingsproject
Voor de ontmanteling van haar MOX-fabriek te
Dessel heeft Belgonucleaire in maart 2009
contracten getekend met Belgoprocess en SCK-
CEN, samen verenigd in een Tijdelijke
Handelsvereniging, met Tecnubel n.v. en met
Studsvik GmbH. De verantwoordelijkheid en de
leiding van het ontmantelingsproject ligt bij
Belgonucleaire. Zij wordt bijgestaan door
operatoren en experten van de drie voornoemde
contractanten.
Belgoprocess en SCK-CEN hebben ervaring op het gebied van
ontmantelingstechnieken, vrijgave van radioactieve materialen en nucleaire
veiligheid. Voor dit project gaan ze samenwerken in een tijdelijke
handelsvennootschap.
Technubel, gevestigd in Dessel, is gespecialiseerd in diensten in nucleaire
omgeving en in het ontmantelen en het geven van nucleaire opleidingen.
Studsvik GmbH is een bedrijf dat tot op heden als enige beschikt over de nodige
ervaring voor het deskundig ontmantelen van handschoenkasten waarin MOXbrandstof
gefabriceerd is.
Algemene Nucleaire Problematiek
ANP
Maak kennis met de werkgroep Algemene Nucleaire Problematiek
De werkgroep Algemene Nucleaire Problematiek (ANP) is de 3de werkgroep
van MONA vzw die we aan u willen voorstellen.
De werkgroep ANP zorgt voor de invulling van een belangrijke voorwaarde uit het
MONA-eindrapport: het behouden van een forum voor de Molse bevolking, waar
de nucleaire problematiek aandacht krijgt.
In tegenstelling tot de andere werkgroepen, Opvolging Berging en Lokale
Ontwikkeling, die zich concentreren op het bergingsproject categorie A-afval,
bepaalt de werkgroep ANP haar eigen thema’s, los van het bergingsproject. Zowel
lokale als internationale zaken binnen de nucleaire sector komen aan bod.
Mogelijke thema’s voor de werkgroep zijn:
Overzicht van de nucleaire sector en problematiek in de regio en in België
Introductie: Wat is kernenergie, wat is nucleair afval, wat is straling?
Verlenging levensduur huidige kerncentrales en nieuwe types reactoren:
wat is de impact op de hoeveelheid afval?
Transporten van nucleair afval naar Mol:
wat is er vandaag al hier, wat is er nog op komst?
Welke verpakkingen worden gebruikt voor het afval en heeft dit impact
op het afval?
Slib op de oevers van de Molse Nete
Toekomst van de regionale bedrijven?
Wat is de reële kostprijs van kernenergie?
De werkgroep ANP van MONA vzw werd opgericht op 31 januari 2008. Bij de start telde de werkgroep 25
leden. Zij komen ongeveer tweemaandelijks samen om één of meerdere onderwerpen te bespreken. De
werkgroep behandelt actuele thema’s die een groot en verruimd publiek aanspreken en daardoor zijn de
vergaderingen van deze werkgroep toegankelijk voor alle MONA-leden.
Onder de leden werd een voorzitter, Jan Claes, en een co-voorzitter, Hugo Ceulemans, gekozen. Zij leiden
de vergaderingen in goede banen en rapporteren over de activiteiten van de werkgroep naar de raad van
bestuur van MONA vzw.
Sinds de start van de werkgroep trachtten de leden een zicht te krijgen op de afvalopslag en
afvalbehandeling bij Belgoprocess (BP). Maar toen stak het MYRRHA-project de kop op. Met dit project
staat er heel wat op het spel in de nucleaire wereld. Het is een technisch, financieel en ook politiek zwaar
dossier dat verband houdt met de “4de generatie” kernreactoren en met omzetting van langdurig
stralend afval naar een type met kortere stralingsduur. De werkgroep tracht zich nog meer in deze materie
te verdiepen door een uiteenzetting over de oude VENUS-reactor en het project GUINEVERE, als aanloop
en tussenschakel voor MYRRHA. De volgende onderwerpen werden eveneens in de werkgroep
besproken:
De activiteiten van Belgoprocess i.v.m. nucleair afval in het verleden en vandaag;
TELERAD: het nucleaire detectie- en meetsysteem wordt door het Federaal Agentschap voor Nucleaire
Controle (FANC) toegelicht. Wat kan het systeem en wat kan het niet? Wat wordt er gemeten?
Wat bij alarm…?
Het categorie B&C-afval;
Het Afvalplan van NIRAS;
De ontmanteling van Belgonucleaire
Dit zijn belangrijke, actuele thema’s voor een regio die het hart vormt van de nucleaire bedrijvigheid in
België.
Het ontmantelingsproject, dat in maart 2009 is gestart, zal 5 jaar duren. Tijdens het eerste jaar zal het
personeelsbestand opnieuw aangroeien tot een totaal van 120 werknemers, die opgeleid en
gekwalificeerd worden voor hun specifieke taken.
De volgende 3 jaren zullen de handschoenkasten ontmanteld worden in speciaal hiervoor ontworpen
tenten. Iedere tent is uniek en wordt speciaal voor dit project geproduceerd. Praktisch levert dit het
voordeel dat er weinig materiaal verplaatst moet worden en dat de kans op besmetting minimaal is.
Tijdens het 5de en laatste jaar wordt de infrastructuur ontmanteld en worden wanden en vloeren
geschraapt. Het einde van de ontmanteling is voorzien begin 2014.
De geschiedenis van Belgonucleaire
Bij Belgonucleaire in Dessel werd van 1986 tot 2006 MOX-brandstof gemaakt voor kerncentrales. MOX
(Mixed Oxide) is een brandstof die bestaat uit een mengsel van uranium en plutonium.
Verschillende redenen hebben tot de sluiting van Belgonucleaire geleid. De markt voor MOX-brandstof
werd kleiner, daarom hebben Frankrijk en Groot-Brittannië alle productie geconcentreerd in hun eigen
installaties. De nieuwe fabriek van Belgonucleaire, gepland in de jaren ’90, is zelfs nooit gebouwd. In 2006
is dan beslist om de fabriek te sluiten.
Mede dankzij de gunstige situatie op de arbeidsmarkt in de jaren 2006/2007, kon 98% van het personeel
dat ontslagen werd, elders aan het werk.
Een veiligheidsploeg van 35 werknemers bleef in dienst.
w w w . m o n a v z w . b e

Oproep aan de
Molse bevolking :
Waarom een Afvalplan?
NIRAS, de Nationale Instelling voor Radioactief
Afval en verrijkte Splijtstoffen, is wettelijk belast
met het beheer van al het radioactieve afval in
België, zowel op korte, middellange als op lange
termijn. Voor het bergingsproject van het
categorie A-afval werkt NIRAS al vele jaren actief
samen met de lokale gemeenschap van Mol en
Dessel om een oplossing te bekomen. De uitwerking van het
beheer op lange termijn van het middel- en hoogactief en
langlevend afval (categorie B&C) behoort eveneens tot hun
wettelijke opdracht.
De regering heeft nog geen beslissing genomen voor het
langetermijnbeheer van hoogactief en langlevend afval. NIRAS
wenst deze beslissing voor te bereiden en is bezig met het
uitwerken van een plan voor het langetermijnbeheer van het
categorie B&C-afval, het zogenaamde “Afvalplan”. Het Afvalplan
zal de visie van NIRAS beschrijven over het toekomstige beleid
inzake het B&C-afval.
Volgens de wet van 13/02/2006, moet het Afvalplan vergezeld
worden door een beoordeling, op strategisch niveau, van de
gevolgen van het plan voor het milieu (Strategic Environmental
Assessment – SEA). Tevens voorziet de wet een inspraak van het
publiek.
Het Afvalplan en het SEA zullen aan de regering tegen eind 2010
overhandigd worden.
Wat kan de bevolking inbrengen?
Voorafgaand aan de wettelijke raadpleging, heeft NIRAS het initiatief genomen om een
maatschappelijke consultatie te organiseren. Met deze consultatie wil NIRAS weten wat er
leeft in de maatschappij. Dit gebeurde voor de eerste maal tijdens de maanden april en mei
'09, toen NIRAS de Interdisciplinaire Conferentie en de NIRAS Dialogen organiseerde.
Gewone burgers en vakdeskundigen uit wetenschappelijke en industriële vakdomeinen
konden hier hun mening kwijt over het lange termijnbeheer van het B&C-afval.
Er werd ook een website gemaakt, waar iedereen informatie kan vinden en zijn mening
over het Afvalplan kan achterlaten. In het najaar '09 volgt nog een publieksforum dat door
de Koning Boudewijnstichting wordt georganiseerd.
De officiële raadpleging zal vermoedelijk midden 2010 plaatsvinden.
Algemene Nucleaire Problematiek
Het Afvalplan van NIRAS:
op zoek naar een oplossing voor hoogactief en langlevend afval
Ben je inwoner van Mol en wil je meer weten over de nucleaire zaken in Mol en de bredere regio?
Grijp je kans en schrijf je nu in voor one Werkgroep Algemene Nucleaire Problematiek
Ook dit jaar vindt u MONA tussen de vele kraampjes op de
Kerstmarkt in Mol.
Heeft u een mening over de berging van het radioactief
kortlevend afval? Hebt u vragen over andere nucleaire zaken?
Kom dan gerust langs op onze stand op de Kerstmarkt in
Mol op zondag 13 december ’09!
MONA-leden geven hun mening over het Afvalplan
Enkele geïnteresseerde MONA-leden waren zowel op de Interdisciplinaire Conferentie
als op de NIRAS-Dialogen aanwezig. Door de MONA-leden werd er geopperd om het
middelactief langlevend B–afval en hoogactief langlevend C-afval afzonderlijk te
bestuderen. In de mate dat deze gemakkelijk gescheiden kunnen worden, zou men
eerst voor het categorie B-afval een oplossing kunnen zoeken en uitvoeren. Hierdoor
zouden kennis en kunde toenemen en die kan men vervolgens aanwenden om een
oplossing te zoeken voor het moeilijkere categorie C-afval. Deze suggestie van de
MONA-leden werd op het einde van de Conferentie in het eindoverzicht vermeld.
MONA gaf eveneens de bedenking dat de NIRAS-dialogen in de toekomst een groter
deel van de bevolking zou kunnen bereiken indien deze niet in Brussel, maar lokaal
worden georganiseerd.
Het B&C-afval is momenteel opgeslagen in Mol-Dessel. Daarom volgt de werkgroep
Algemene Nucleaire Problematiek van MONA deze ontwikkelingen op de voet en levert
een actieve inbreng aan het NIRAS Afvalplan.
Voor meer informatie met betrekking tot het B&C-afval kan u terecht op de volgende
sites:
http://www.niras-afvalplan.be
http://www.monavzw.be
MONA aanwezig op de Kerstmarkt
Inschrijven kan op het MONA-secretariaat:
Tel.: 014/31 33 87
Fax: 014/31 33 67
e-mail: info@monavzw.be
w w w . m o n a v z w . b e 3

4
Inwoners van een risicozone rond een nucleaire site konden in 1999 en 2002
jodiumtabletten afhalen. Sinds de distributie van de eerste jodiumtabletten in 1999
controleert het Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid (WIV) jaarlijks de
conformiteit van de tabletten. De houdbaarheidsdatum, vermeld op de verpakking,
is overschreden. Na een nieuwe analyse bevestigt het WIV dat de jodiumtabletten
minstens tot eind oktober 2009 perfect en efficiënt werken, als de verpakking niet
werd beschadigd.
De federale regering heeft een aanbesteding gepubliceerd voor de productie van
nieuwe jodiumtabletten. Deze heeft echter wat vertraging opgelopen door een
juridisch protest van een kandidaat-leverancier. Men hoopt alsnog de
distributiecampagne en de bijhorende nationale informatiecampagne zo spoedig
mogelijk te kunnen organiseren.
De verpakking van de nieuwe jodiumtabletten zal enkel een fabricagedatum
vermelden. Na een periode van 10 jaar zal een analyse moeten aantonen of er nog
steeds aan de opgelegde normen voldaan wordt. Daaruit moet blijken of de
jodiumtabletten nog steeds bruikbaar zijn.
In elk geval mag men jodiumtabletten enkel innemen nadat de overheid een nucleair alarm heeft afgekondigd,
waarbij radioactief jodium vrijkomt.
MONA vzw volgt dit voor u op en houdt u via haar nieuwsbrieven op de hoogte!
nog nieuws uit de nucleaire sector ...
Jodiumtabletten houdbaar tot minstens eind oktober 2009
Oudste kerncentrales langer open?
De federale regering zou de oudste kerncentrales Doel I, Doel II en Tihange I 10 jaar langer willen openhouden.
Los van alle pro's en contra's bij deze “uitstap uit de uitstap”, rijzen er voor MONA vragen waarop de regering en
NIRAS een antwoord moeten geven:
Hoeveel afval van categorie A zal er extra geproduceerd worden in de 10 jaar dat de kerncentrales langer
worden opengehouden?
Wanneer zal het ontmantelingsafval, bestemd voor berging in de oppervlakteberging Cat. A-afval, effectief
komen?
Welke invloed zal dit alles hebben op de huidige planning en timing van het oppervlaktebergingsproject?
Zal dit ook gevolgen hebben voor de verwerking en opslag van het afval van categorie B & C?
De werkgroep ANP van MONA pikt hierop in en organiseert later dit jaar een vergadering om dit actuele thema uit
te diepen. Sprekers met verschillende invalshoeken zullen elk hun antwoord mogen geven op de bovenstaande
vragen.
MONA vzw op het web
Wil je meer weten over MONA vzw, surf dan snel naar
www.monavzw.be.
Hier vind je veel informatie over MONA vzw:
o.a. de werkgroepen, het eindrapport en het advies van
MONA, de geplande activiteiten en het bergingsproject.
Je kan ook inschrijven op een elektronische nieuwsbrief.
Verantw. uitgever: Jef Verrees, Markt 62 bus3, 2400 Mol • 3 D-illustraties en opmaak: Idemax.be • Foto's: NIRAS, Idemax.be
MYRRHA
Het Studie Centrum voor Kernenergie in Mol (SCK-CEN) is al
sinds 1998 bezig met de ontwikkeling van het Myrrha-project.
Het gaat om een internationaal project dat op termijn de huidige
r e a c t o r B R 2 m o e t v e r v a n g e n a l s b e l a n g r i j k
onderzoeksinstrument. De Myrrha-reactor zou efficiënter
werken dan de huidige nucleaire installaties en zou ook minder
radioactief afval produceren.
Het project zou meer dan 1.500 jobs kunnen opleveren, niet
alleen bij het SCK-CEN, maar ook bij een aantal nevenbedrijven.
SCK-CEN hoopt Myrrha operationeel te krijgen in 2020, maar
wacht nog op een beslissing van de federale regering. Een team
van internationale experts voert momenteel een studie uit.
Federaal Minister van Energie Magnette wacht hun eindrapport
af, dat eind oktober ’09 verwacht wordt.
De bouw van de Myrrha-reactor zou ongeveer 960 miljoen euro
kosten. Hiervan zou de federale regering 40% voor haar rekening
nemen. De overige 60% wordt geïnvesteerd door de regionale
overheden en private en publieke partners binnen en buiten
Europa.
Mede door het Myrrha-project kan België zijn positie behouden
en versterken inzake onderzoek en ontwikkeling en een
belangrijke rol blijven spelen op wereldniveau. Maar alles hangt
af van de beslissing van de federale regering.