Inrichtingsplan Roden-Norg (2,7 Mb) - herinrichting Peize

Inrichtingsplan Waterberging – Natuur 

Roden – Norg 

Groningen, 4 juli 2007 

herinrichting 

Peize 

Landinrichtingscommissie Herinrichting Peize Waterschap Noorderzijlvest 

Opdrachtnemer Opdrachtgever

8 

8 

9 

9 

9 

10 

10 

10 

12 

12 

13 

14 

14 

15 

16 

17 

17 

18 

19 

20 

21 

Inhoud 

Samenvatting 

1 Inleiding 

1.1 Aanleiding 

1.2 Vooronderzoek 

1.3 Procedure 

1.4 Leeswijzer 

2 Gebiedsbeschrijving 

2.1 Korte beschrijving 

2.2 Begrenzing 

2.3 Functies in het gebied 

2.4 Randvoorwaarden 

2.5 Waterhuishouding 

3 Maatregelen en voorzieningen 

3.1 Waterhuishoudkundige inrichting bergingsgebied 

3.2 Aanvullende waterhuishoudkundige maatregelen en inrichtingsvoorstellen 

3.3 Kaden 

3.4 Afwatering landbouwgronden en voorkomen van wateroverlast 

3.5 Veiligstellen van wegen 

3.6 Veiligstellen woningen en voorkomen grondwater- en muggenoverlast 

3.7 Veiligstellen leidingstraten en vuilstort 

3.8 Recreatieve voorzieningen 

3.9 Natuurtechnische maatregelen – speciewinning kades

22 

22 

22 

22 

24 

24 

24 

24 

25 

26 

26 

26 

27 

28 

28 

28 

29 

29 

30 

30 

31 

32 

4 Effecten van het plan 

4.1 Effecten water 

4.1.1 Waterkwantiteit 

4.1.2 Waterkwaliteit 

4.2 Effecten natuur 

4.2.1 Algemeen 

4.2.2 Robuuste ecologische verbinding 

4.2.3 Natura 2000 gebied 

4.3 Effecten landschap en archeologie 

5 Kostenraming en financiering 

5.1 Kosten 

5.2 Toelichting 

5.3 Financiering 

6 Monitoring en vervolgtraject 

6.1 Monitoring 

6.2 Verdere procedure en planning voorbereidingsfase 

6.3 Onderzoek en nader uit te werken 

6.4 Vergunningenprocedures 

6.5 Uitvoeringsfase 

6.6 Overgangsbeheer 

6.7 Eigendom, beheer en onderhoud 

Literatuurlijst

SAMENVATTING 

Het Inrichtingsplan waterberging en natuur 

Roden-Norg is opgesteld door de Dienst Lan- 

delijk Gebied onder verantwoordelijkheid en 

begeleiding van de Bestuurscommissie Herin- 

richting Peize(Bestuurscommissie). Opdracht- 

gever zijn het waterschap Noorderzijlvest 

en de provincie Drenthe. Het plan is de uit- 

werking van het Voorkeursalternatief uit het 

milieueffectrapport (MER) zoals dat is opge- 

steld in opdracht van de Bestuurscommissie. 

Gekoppeld aan dit plan loopt ook de proce- 

dure voor het bestemmingsplan. Daaraan is de 

m.e.r. gekoppeld. Het doel is de vermindering 

van de hoogwaterproblematiek (extreme situ- 

aties, maximale waterstand van NAP-0.20 m) 

in Groningen en Noord-Drenthe. 

Het Plangebied (zie kaartbijlage) is een laag- 

veengebied op de overgang van het Drents 

plateau en het Groningse kleigebied. Het 

is ongeveer 880 hectares groot. Het Peizer- 

diep stroomt nu nog langs het toekomstig 

waterbergingsgebied wat tevens Ecologische 

Hoofdstructuur is. 

Binnen allerlei randvoorwaarden is een inrich- 

tingsplan gemaakt. Dat plan wordt gedragen 

door alle partijen in de Bestuurscommissie. 

Voor het waterbergingsgebied in de polders 

De Bolmert, Jarrens, Middelvennen en Sande- 

buur is meebewegende berging afgesproken: 

dat wil zeggen de waterstand beweegt mee 

met de boezem. Het streefpeil van de boe- 

zem is NAP-0.93 meter. In regenrijke periodes 

stijgt de waterstand tijdelijk boven het streef- 

peil. 

Het waterbergingsgebied in de polder Mat- 

sloot gaat functioneren als ’getrapte meebe- 

wegende berging’. Dit gebied watert af op 

het Leekstermeer via twee drempels die zor- 

gen voor een gemiddelde waterstand in de 

winter van NAP-0.83 meter. In periodes met 

hogere waterstanden op de boezem, stijgt 

het water in het Matslootgebied gelijk met 

het water op de boezem. 

In de polder Matsloot worden enkele slenken 

aangelegd, waardoor het water van het Pei- 

zerdiep naar het Leekstermeer stroomt. Het 

tracé van de slenken volgt de laagste delen 

van het gebied. Belangrijkste functie van de 

slenken is het water van het Peizerdiep en het 

Eelderdiep naar het Leekstermeer te leiden en 

het water in het gebied Matsloot-Roderwolde 

te verspreiden. De slenken worden breed en 

ondiep aangelegd. 

De uitstroomopeningen in het Leekstermeer 

bestaan uit vaste brede drempels. In het 

Koningsdiep wordt een beweegbare stuw 

aangelegd. Het water uit de Elektraboezem 

kan niet het bergingsgebied instromen. Deze 

stuw zorgt ervoor dat het meeste water van 

het Peizerdiep en het Eelderdiep wordt afge- 

leid naar het Leekstermeer. 

Het waterbergingsgebied wordt omringd 

door kades. Deze worden maximaal 1,5 meter 

hoog. Als het nodig is worden maatregelen 

getroffen om toename van wateroverlast 

in het omliggende landbouw- en stedelijk 

gebied te voorkomen. Onder andere hiervoor 

6 Inrichtingsplan waterberging – natuur Roden – Norg

wordt een monitoringsplan opgesteld en uit- 

gevoerd. 

De wegen blijven liggen. Waar mogelijk wor- 

den op voorhand maatregelen getroffen om 

toename van de muggenoverlast te voorko- 

men. Er is een aantal recreatieve voorzienin- 

gen opgenomen dat past bij het gebied. Er 

wordt grond ontgraven voor het maken van 

de kades en voor natuurontwikkeling. 

De effecten van het plan zijn uitgebreid 

beschreven in het MER. Een aantal maatrege- 

Roden – Norg Inrichtingsplan waterberging – natuur 

len wordt genomen om de effecten te mini- 

maliseren en een goede uitgangssituatie te 

creëren. 

De kosten zijn nu grof berekend en bedragen 

ongeveer 17,5 miljoen euro. 

In het vervolg moet nog een aantal zaken 

worden uitgewerkt. Daarnaast worden er 

verschillende vergunningen aangevraagd. De 

uitvoering duurt ongeveer twee jaar.

1 

INLEIDING 

1.1 Aanleiding 

De wateroverlast in oktober 1998 was aan- 

leiding om het waterbeheer in Noord-Neder- 

land tegen het licht te houden. De provincies 

Groningen en Drenthe en de waterschap- 

pen Noorderzijlvest en Hunze & Aa’s stelden 

in 1999 de Stuurgroep Water 2000+ in. Deze 

Stuurgroep heeft achtereenvolgens in 2001 

en 2003 geadviseerd over de inrichting van 

het watersysteem in Noord-Nederland. 

Deze ontwikkeling liep parallel met een lan- 

delijk traject van de Commissie Waterbeheer 

21e Eeuw. Deze commissie kwam met aan- 

bevelingen die zijn vertaald en bekrachtigd 

in een Nationaal Bestuursakkoord Water. 

Belangrijk doel van het nieuwe waterbeleid 

werd om de risico’s van wateroverlast tot een 

aanvaardbaar niveau terug te brengen. 

Door de Stuurgroep Water 2000+ is onder 

meer voorgesteld om een waterbergingsge- 

Leek 

Leekstermeer 

Roden 

A7 

LEEKSTERMEERGEBIED UIT 

HERINRICHTING RODEN - NORG 


HERINRICHTING PEIZE 

bied in te richten aan de rand van het Drents 

Plateau. De bedoeling daarvan is om in tij- 

den van extreme neerslag de belasting van 

de Groninger boezem te verminderen en het 

risico van ongewenste overstromingen te ver- 

kleinen. 

De provincie Drenthe heeft vervolgens samen 

met het waterschap Noorderzijlvest de voor- 

malige Landinrichtingscommissie Peize, 

nu Bestuurscommissie Herinrichting Peize, 

opdracht gegeven om inrichtingsplannen op 

te stellen voor het gebied van de waterber- 

ging. De Dienst Landelijk Gebied ondersteunt 

de Bestuurscommissie als secretariaat. De 

Bestuurscommissie stelt zowel het Inrich- 

tingsplan Peize op als het Inrichtingsplan 

waterberging en natuur Roden-Norg. Dit 

laatste plan wordt ook door de Bestuurscom- 

missie uitgewerkt, omdat de Landinrichtings- 

commissie Herinrichting Roden-Norg al te ver 

GRONINGEN 

Paterswoldse 

meer 

Paterswolde 

8 Inrichtingsplan waterberging – natuur Roden – Norg 

Eelde 

Vries 

A28 

Haren

in de afrondende fase is. Hierdoor kunnen de 

plannen niet meer worden meegenomen in 

de planvorming van de Herinrichting Roden- 

Norg. Samen met het Inrichtingsplan Peize en 

het Inrichtingsplan waterberging en natuur 

Roden-Norg zijn de bijbehorende bestem- 

mingsplannen opgesteld. 

1.2 Vooronderzoek 

Voorafgaand aan de opstelling van het plan 

is een Milieueffectrapport (MER) opgesteld 

voor het gehele gebied van de waterberging 

(Niemeijer e.a., 2006). De procedure van de 

milieueffectrapportage is doorlopen omdat 

er meer dan 500 hectare van functie wijzigt. 

Voor het MER zijn in eerste instantie, naast 

de autonome situatie, vier alternatieven uit- 

gewerkt en een Meest Milieuvriendelijk Alter- 

natief. Op basis van deze informatie heeft de 

Bestuurscommissie een Voorkeursalternatief 

ontwikkeld. 

De Bestuurscommissie heeft het Voorkeur- 

salternatief vastgesteld in de vergadering 

van 12 juli 2006. Belangrijke uitgangspunten 

voor het Voorkeursalternatief zijn: effectieve 

waterberging, een robuust watersysteem, een 

verbetering van de waterkwaliteit, optimale 

natte natuurontwikkeling, geen toename van 

schade voor de landbouw, geen grondwa- 

teroverlast in de bebouwing en geen kades 

hoger dan 1,5 meter boven maaiveld. Het 

Voorkeursalternatief is vervolgens uitgewerkt 

in het Ontwerp-Inrichtingsplan waterberging 

en natuur Roden-Norg en in het Voorontwerp 

Landinrichtingsplan - Milieueffectrapport 

(VOP/MER) Peize. 

1.3 Procedure 

Het Ontwerp-Inrichtingsplan waterberging en 

natuur Roden-Norg (Ontwerpplan) is opge- 

steld in het kader van de Waterschapswet. 

Het Dagelijks Bestuur van het waterschap 

Noorderzijlvest heeft het Ontwerpplan op 3 

oktober 2006 vastgesteld en heeft het vanaf 

13 november 2006 gedurende zes weken ter 

visie gelegd. Na verwerking van de reacties 

is het Ontwerpplan op 4 juli 2007 vastgesteld 

door het Algemeen Bestuur van het water- 

schap Noorderzijlvest, met inachtneming van 


de wijzigingen, zoals deze zijn verwoord in 

de Reactienota zienswijzen. In voorliggend 

Plan zijn deze wijzigingen verwerkt. Na vast- 

stelling wordt het ter goedkeuring aangebo- 

den aan Gedeputeerde Staten van Drenthe. 

Het Ontwerpplan heeft gelijktijdig ter visie 

gelegen met de bestemmingsplannen en het 

MER. In de eerste weken van november zijn 

informatieavonden georganiseerd over de 

inhoud van de plannen en de keuzes. Er zijn 

ook drie inloopdagen in die weken georga- 

niseerd. Inwoners van het gebied konden tij- 

dens de inloopdagen vragen stellen over de 

plannen. 

Het plangebied is onderdeel van de Herinrich- 

ting Roden-Norg. De Landinrichtingscommis- 

sie Herinrichting Roden-Norg is verantwoor- 

delijk voor de grondverwerving en -uitruil 

in het plangebied van de waterberging. De 

Bestuurscommissie Herinrichting Peize is 

verantwoordelijk voor de inrichting van het 

gebied ten behoeve van de waterberging en 

natuurontwikkeling. 

1.4 Leeswijzer 

De kern van het voorliggende planrapport is 

de omschrijving van de maatregelen in hoofd- 

stuk 3. In hoofdstuk 4 worden de effecten van 

het plan beschreven op het gebied van water, 

natuur en landschap en cultuurhistorie. Voor 

een beschrijving van de huidige situatie voor 

de verschillende functies en de autonome 

ontwikkeling, wordt kortheidshalve verwezen 

naar het MER. Hoofdstuk 5 geeft een over- 

zicht van de kosten en in hoofdstuk 6 wordt 

stilgestaan bij de monitoring van het plan en 

het vervolgtraject. 

Voor een meer uitgebreide beschrijving van 

de alternatieven wordt eveneens verwezen 

naar het MER. De motivering van het Voor- 

keursalternatief is uitgebreider opgenomen 

in de bestemmingsplannen. 

Het plan en de plankaart zijn zo gemaakt, dat 

zij goed inzicht geven hoe het plan wordt uit- 

gevoerd. Dit wil niet zeggen dat alles precies 

bekend is. De ligging van de werken (onder 

andere kades, slenken en afgravingen) wordt 

nader gedetailleerd bij de uitvoering.

10 

Leek 

2 

LAAGV ENGEBIED 


GEBIEDSBESCHRIJVING 

2.1 Korte beschrijving 

Het plangebied is een laagveengebied, op de 

overgang van het Drents plateau en het Gro- 

nings kleigebied. Het gebied is ongeveer 880 

hectare groot en vormt een samenhangend 

watersysteem van benedenlopen en overstro- 

mingsvlakten. 

De beken Eelderdiep en Peizerdiep stromen 

vanaf het Drents Plateau door het plange- 

bied naar het Noorden. Het is een laaggele- 

gen nat gebied op de overgang van de hoger 

gelegen zandgronden van het Drents Plateau 

naar het zeekleigebied van Groningen. In dit 

lage en natte gebied ontwikkelden zich laag- 

veenmoerassen. Daarom is de bebouwing in 

Peizerdiep 


Eelderdiep 

DRENTS PLATEAU 

Groningen 

Paterswolde 

Donderen 

het gebied zeer beperkt gebleven. Het gebied 

heeft een zeer open karakter. 

Het plangebied is deels in gebruik als agra- 

risch grasland (veenweidegebied) en deels als 

natuurgebied (extensief grasland). Het gebied 

is door een dicht slotenpatroon in langgerek- 

te kavels verdeeld. Op de iets hoger gelegen 

zandgronden is het landschap meer verdicht 

door opgaande beplantingen en bebouwing. 

Dit zijn voor een deel houtsingels op de grens 

van kavels en ook moerasbosjes. 

Het plangebied is grotendeels onderdeel van 

de Ecologische Hoofdstructuur (EHS, zie tekst- 

kader) en heeft in het provinciaal beleid de 

functies natuur en waterberging. 

Het Leekstermeer en omgeving zijn aangewe- 

zen als (Europees) Vogelrichtlijngebied (Natu- 

ra 2000). In het gebied worden in de winter 

gemiddeld 4.000 tot 7.000 ganzen geteld. Het 

hele onderzoeksgebied is van belang voor 

weidevogels en andere broedvogels van open 

graslanden en moerassen. Daarnaast komt 

een aantal beschermde soorten reptielen, vis- 

sen en vlinders voor. Verder is het gebied nog 

van belang voor broedvogels en weidevogels. 

2.2 Begrenzing 

De bijgevoegde kaart geeft de grens van het 

plangebied aan. De aangegeven begrenzing 

is gemaakt voor het bestemmingsplan en zo 

ruim gelegd, dat alle werkzaamheden die 

voor de waterberging nodig zijn, binnen het 

gebied kunnen worden uitgevoerd. Aanvul- 

lende of compenserende maatregelen kun- 

nen ook buiten het plangebied worden uitge- 

voerd. Bij het Peizerdiep wordt de westelijke

Ecologische Hoofdstructuur 

In het provinciaal beleid is het Drentse deel van de Ecologische Hoofdstructuur (EHS) vastgelegd. Dit is een stelsel van (toekomstige) natuurgebieden 

die een samenhangend geheel vormen. Het is een netwerk van gebieden in heel Drenthe die een natuurfunctie hebben gekregen. 

Het doel is om deze in 2018 ingericht te hebben. De Ecologische Hoofdstructuur bestaat uit de volgende gebieden: 

• Grotere bestaande natuur- en bosgebieden. 

• De in het Integraal gebiedsplan Drenthe begrensde natuur- en beheersgebieden. 

• Robuuste verbindingen. 

waterlijn gevolgd. Dat is tevens de grens tus- 

sen de Herinrichting Roden-Norg en de Herin- 

richting Peize. Langs het Leekstermeer is, in 

verband met mogelijke inrichtingsmaatrege- 

len in de oeverzone, een ruimere begrenzing 

aangehouden. De grens van het plangebied 

volgt verder in het algemeen de kadastrale 

grenzen. In een aantal situaties wordt een 

Leek 

Nietap 

Leeksterhoofddiep 

De 

Jarrens 

Meerweg 

N372 

Lettelberterdiep 

Middelvennen 

Middelvensche 

Tocht 

Achter de 

Esch 


Molensloot 

Esch van 

Leutingwolde 

Leekstermeer 

De Bolmert 

Bolmertsche Gouwe 


Rodervaart 

Leutingwolde 

nieuwe grens gevolgd volgens het Ontwerp 

Plan van Toedeling van de Herinrichting 

Roden-Norg. 

Waar het waterbergingsgebied wordt 

begrensd door wegen, is het weglichaam 

binnen de begrenzing opgenomen. Daarmee 

wordt de mogelijkheid opengehouden om 

voor de waterkering tijdens het planproces 

Sandebuur 

Sandebuurse Dijk 

Hooiweg 

A7 

Matsloot 

Roderwolde 


Onlandse Dijk 

Altena 

Koningsdiep 

Vogeltjesland 

Roderwolderdijk 


Hoogkerk 

N386 

N372 

Peizermade 

Gouw 

De Pol 

Eelderdiep 

Winde 

Omgelegde Eelderdiep 

Ter Borch 

Toponiemen 

Groningen 

Eelde- 

Paterswolde 

11

12 

te kunnen kiezen tussen het ophogen van de 

weg of het aanleggen van een nieuwe kade 

langs de weg. 

2.3 Functies in het gebied 

Het toekomstige waterbergingsgebied valt 

vrijwel geheel binnen de EHS. Uitzondering 

is het gebied Middelvennen, dat destijds was 

aangegeven als beheersgebied. In samenhang 

met de functie waterberging heeft ook dit 

gebied – voor zover begrensd op de Plankaart 

– inmiddels de reservaatstatus gekregen en 

is extra aangekocht. Het waterbergingsge- 

bied is wat oppervlakte betreft het maximaal 

haalbare op dit moment. De gronden in het 

plangebied zijn eigendom van een openbaar 

lichaam of komen vrij bij het Plan van Toede- 

ling. 

Staatsbosbeheer is of wordt eigenaar van de 

gronden in het waterbergingsgebied. In de 

huidige en toekomstige situatie zijn de omlig- 

gende gebieden in landbouwkundig gebruik. 

2.4 Randvoorwaarden 

Binnen en aan de rand van het plangebied 

ligt nog een aantal woningen. De woningen 

met bijbehorend erf worden niet voor water- 

berging gebruikt en moeten worden gevrij- 

waard van wateroverlast. 

Voor de ontsluiting van dorpen en verspreide 

bebouwing in het gebied zijn de volgende 

wegen van belang: 

• de Hooiweg in combinatie met de Sande- 

buurse Dijk voor de verbinding van Roder- 

wolde/ Sandebuur naar Groningen; 

• de Meerweg voor de bereikbaarheid van 

het recreatiebedrijf Cnossen aan het Leek- 

stermeer en enkele woningen en 

• de Roderwolderdijk vanaf de noordkant tot 

aan De Mosterdpot voor de ontsluiting van 

enkele woningen. 

Bij de inrichting van het gebied moet reke- 

ning worden gehouden met de aanwezige 

hoogspanningsleiding, met een hoofdtrans- 

portleiding voor drinkwater en met een 

Inrichtingsplan waterberging – natuur Roden – Norg

aantal hogedruk-gasleidingen. De eisen van 

de eigenaar/beheerder zijn dat hoogspan- 

ningsmasten, de hoofdtransportleiding en de 

gasafsluiterlocaties altijd bereikbaar moeten 

zijn. 

Alle werken die worden uitgevoerd moeten 

passeerbaar zijn voor vissen. 

2.5 Waterhuishouding 

Het gebied ligt vrijwel geheel beneden NAP 

– hoofdzakelijk van één tot een halve meter – 

en bestaat hoofdzakelijk uit veengronden, 

soms met een kleidek. Aan de randen van het 

gebied komt de maaiveldhoogte juist boven 

NAP. Hier liggen dan ook zandgronden. Het 

polderpeil is momenteel NAP –1,30 meter in 

de winter. In de zomer wordt het peil door 

waterinlaat gehandhaafd op NAP – 1,15 

meter in de polder Matsloot en NAP – 1,10 

meter in De Bolmert. Een en ander betekent 

dat de drooglegging van de gronden in de 

winter veelal zo’n 30 tot 80 centimeter is. De 

geringe drooglegging en de grondslag van 

het gebied verklaren dat het grondgebruik 

praktisch alleen grasland is. 

Ondanks de geringe ontwatering is er een 

geleidelijke daling van de maaiveldhoogte. 

Dit wordt veroorzaakt door klink en oxidatie 

van het veen. In het kader van de Cultuurhis- 

torische inventarisatie (Projectbureau, 2006) 

is een vergelijking gemaakt tussen de geme- 

ten maaiveldhoogtes van omstreeks 1960 en 

omstreeks 2000. Daaruit blijkt dat het maai- 

veld in het veengebied in die periode zo’n 

20 centimeter is gezakt, ofwel ongeveer een 

halve centimeter per jaar. Het betekent ook 

dat de maaiveldhoogte tijdens de uitvoering 

van dit plan in 2008 zo’n 5 centimeter zal zijn 

gedaald ten opzichte van de hoogtekaart die 

momenteel wordt gebruikt voor het Inrich- 

tingsplan (opname 1998). Overigens wordt 

door de stijging van de grondwaterstanden in 

de plansituatie de bodemdaling aanmerkelijk 

gereduceerd. 

Het gemaal voor de polder Matsloot-Roder- 

wolde staat aan de Matsloot, nabij de Hooi- 

weg. Op dit moment worden de gronden ten 

noorden van het plangebied boven de Mat- 

sloot opgehoogd met bietengrond van de 


CSM. Hiervoor is door CSM een ontsluitings- 

weg aangelegd op een tijdelijke kade en een 

waterloop voor de afwatering van het op te 

hogen gebied. Wanneer het waterbergings- 

gebied wordt ingericht, blijven deze gronden 

afwateren via het gemaal Matsloot. Het pol- 

derpeil blijft gelijk. 

Voor het gebied van Roderwolde is recent 

een nieuw gemaal (Sandebuur) gebouwd in 

het kader van de Herinrichting Roden-Norg. 

De gronden rond De Waalborg wateren ook 

via dit gemaal af. De gronden ten noorden 

daarvan wateren nu nog af op het gemaal 

Matsloot. 

Voor De Bolmert staat het gemaal Leutinge- 

wolde aan de Molensloot. De gronden ten 

westen van Sandebuur krijgen een aparte 

afwatering. Dit najaar wordt voor deze gron- 

den een nieuw gemaal gebouwd naast het 

bestaande gemaal aan de Rodervaart (op de 

kaart aangegeven als bestaand gemaal). Ook 

de vuilstort aan de Rodervaart gaat hierlangs 

afwateren. Aankoppeling van de gronden aan 

het nieuwe gemaal gebeurt zodra de kades 

voor de waterberging gereed zijn. 

De Esch van Leutingewolde en het gebied 

Achter de Esch zijn eerder al afgekoppeld van 

het gemaal Leutingewolde en wateren in wes- 

telijke richting via de Middelvensche Tocht af 

naar het gemaal Sipkema. 

13

Brede stuw 

3 MAATREGELEN 

EN VOORzIENINGEN 

3.1 Waterhuishoudkundige inrichting 

bergingsgebied 

Het waterbergingsgebied wordt zo ingericht 

om hoogwaterproblematiek van Groningen 

en Noord-Drenthe te verminderen. Daarbij 

is vooral gekeken naar de situatie die zich 

gemiddeld eenmaal per 100 jaar voordoet. 

In die situatie wordt rekening gehouden met 

een maximale waterstand van 

NAP – 0,20 meter. 

Voor het waterbergingsgebied in de polders 

De Bolmert, Jarrens, Middelvennen en Sande- 

buur is meebewegende berging afgesproken. 

Dit betekent dat de waterstand meebeweegt 

met de boezem. Het streefpeil van de boezem 

is NAP – 0,93 meter. In regenrijke periodes 

stijgt de waterstand tijdelijk boven het streef- 

peil. De Jarrens en de Middelvennen worden 

via De Bolmert gevoed. Een alternatief voor 

het voeden van de Jarrens is het leggen van 

een rechtstreekse koppeling tussen de Jar- 

rens en het Leekstermeer over de camping. 

De keuze wordt gemaakt in een totaalpakket 

rond het bedrijf Cnossen. 

Het waterbergingsgebied in de polder Mat- 

sloot gaat functioneren als ’getrapte meebe- 

wegende berging’. Dit gebied watert af op 

het Leekstermeer via twee drempels, die zor- 

gen voor een gemiddelde waterstand in de 

winter van NAP – 0,83 meter. In periodes met 

hogere waterstanden op de boezem, stijgt 

het water in het Matslootgebied gelijk met 

het water op de boezem. 

In de polder Matsloot worden ten behoeve 

van waterkwantiteit en -kwaliteit enkele slen- 

ken aangelegd, waardoor het water van het 

Peizerdiep naar het Leekstermeer stroomt. 

Het tracé van de slenken volgt in hoofdlijnen 

de laagste delen van het gebied. De belang- 

rijkste functie van de slenken zijn het leiden 

van het water naar het Leekstermeer en het 

verspreiden van water in het gebied Mat- 

sloot-Roderwolde. De slenken worden breed 

en ondiep aangelegd. 

Kostenbepalende factor voor de slenken 

is vooral de kruising met infrastructuurlij- 

nen. De slenken passeren op twee plaatsen 

de Onlandse Dijk. Ter plaatse ligt de weg al 

vrij laag: omstreeks NAP - 0,70 meter. Op die 


plekken wordt een voorde aangelegd: ver- 

laging van de weg tot onder de gemiddelde 

waterstand en versteviging van het wegli- 

chaam, zodat de weg toegankelijk blijft voor 

het beheer van het gebied en voor recrea- 

tieve doeleinden. Deze oplossing wordt ook 

gekozen bij de kruising met het ontsluitings- 

pad voor de hoogspanningsmasten. 

De uitstroomopeningen in het Leekstermeer 

bestaan uit een vaste brede drempel, die het 

water bij hoge afvoeren gemakkelijk doorlaat. 

Alle kunstwerken moeten zo worden ontwor- 

pen dat ze passeerbaar zijn voor vissen. 

In het Koningsdiep wordt een smalle beweeg- 

bare stuw aangelegd. Deze stuw is eenzijdig 

kerend. Dat wil zeggen dat het water uit de 

Elektraboezem niet het bergingsgebied in 

kan stromen. Deze stuw zorgt ervoor dat het 

water van het Peizerdiep en Eelderdiep voor 

ongeveer 75% wordt afgeleid naar het Leek- 

stermeer. 

Tussen het Leekstermeer en het Leekster- 

hoofddiep komt een doorvaarbare water- 

scheiding. Deze is bedoeld om menging van 

water tussen het Leeksterhoofddiep en het 

Leekstermeer te voorkomen. Tussen beide 

delen is geen peilen waterstandsverschil. 

De onderstaande paragrafen geven een 

nadere invulling van de maatregelen. Deze 

zijn veelal ook op de plankaart (kaartbijlage) 

terug te vinden. 

3.2 Aanvullende waterhuishoudkundige 

maatregelen en 

inrichtingsvoorstellen 

De instroom voor de meebewegende berging 

gaat door drie brede openingen door de hui- 

dige kade langs het Leekstermeer en door 

twee openingen bij de Rodervaart. De kades 

langs het Leekstermeer en de Rodervaart blij- 

ven liggen. Duikers en bruggen vormen de 

verbinding met de Middelvennen en de Jar- 

rens (voor alternatief zie 3.1). 

Als onderdeel van de EHS zijn robuuste ver- 

bindingen gepland. Eén van deze verbindin- 

gen is geprojecteerd tussen het zuidlaar- 

dermeer en het Leekstermeer en loopt dus 

oost-west door het plangebied. Deze ver- 

binding moet bij voorkeur bestaan uit een 


doorgaande waterloop met aangrenzend een 

brede moeraszone. Voorgesteld wordt deze 

verbindingszone binnen het plangebied te 

koppelen aan de middelste slenk vanaf het 

Peizerdiep naar de zuidoostkant van het Leek- 

stermeer. Deze lijn sluit aan op het gedeelte 

van de verbindingszone, dat wordt gereali- 

seerd in het waterbergingsgebied Peize. De 

slenken passeren de Roderwolderdijk en de 

Hooiweg met zeer ruime duikers of bruggen. 

De constructie van de Robuuste Verbinding is 

aangepast aan de gestelde eisen. 

Na afgraven en bij de toekomstige water- 

stand van NAP – 0,83 meter worden de slen- 

ken tien centimeter diep aan de randen tot 

vijftig centimeter in het midden. Deze diepte 

is naar verwachting voldoende om met exten- 

sief onderhoud voldoende doorstroming te 

houden. De kade langs het Peizerdiep wordt 

plaatselijk afgegraven tot een profiel dat aan- 

sluit bij het Peizerdiep en bij de achterliggen- 

de slenk. 

Het is gewenst de oevers van het Leekstermeer 

af te vlakken, zodat er meer ruimte ontstaat 

Leek 

Leekstermeer 




Eelderdiep 

Groningen 

Assen 

zuidlaardermeer 

EHS natuur (volgengs Provinciaal Omgevingsplan) 

EHS bos (volgengs Provinciaal Omgevingsplan) 

Robuuste Ecologische Verbinding 

Hoogezand 

15

voor de ontwikkeling van moeras- en rietzo- 

nes langs de oevers. Op dit moment liggen de 

droge delen tegen de kade op zo’n twintig tot 

veertig centimeter boven het waterpeil. Dit is 

voor het grootste deel een grasvegetatie. Het 

natte deel is al gauw meer dan tachtig cen- 

timeter diep. Beide milieus zijn niet geschikt 

voor oeverplanten zoals riet. Het voorstel is 

de oever binnen het plangebied af te vlakken 

tot een talud 1: 10 of flauwer. Het betekent 

dat vanaf de kade eerst een gedeelte wordt 

afgegraven en dat het diepe gedeelte bij de 

oevers wordt verondiept. 

De passages met de gasleiding zorgen voor 

hoge kosten. Hiervoor worden in overleg met 

Gasunie maatwerkoplossingen uitgewerkt. 

3.3 Kades 

Het aanleggen van nieuwe kades en het op 

orde brengen van bestaande kades gebeurt 

met de volgende uitgangspunten. 

• De kades binnen het plangebied worden 

opgehoogd tot of aangelegd op een hoogte 

van de maatgevende waterstand (NAP 

- 0,20 m) plus een waakhoogte van een 

halve meter. Dit is het uitgangspunt, dat 

het waterschap hanteert als het wateroppervlak 

in de bergingsgebieden breder is 

dan vijftien meter. 

• Voor het aanleggen van nieuwe kades in 

slappe grond (veen en klei) wordt rekening 

gehouden met een overhoogte van 

50% en een talud van 1:4. Dat betekent 

dat een nieuw aangelegde kade van 2,25 

meter hoogte zakt tot een hoogte van 1,5 

meter met een talud van 1:6. De aangenomen 

overhoogte is een ruwe schatting 

die echter grote invloed heeft op de kostenraming. 

Uitkomsten van nader grondmechanisch 

onderzoek en de aard van het 

ontgraven materiaal bepalen de werkelijke 

overhoogte. 

• Voor het bepalen van de ophoging van 

bestaande kades is uitgegaan van de ingemeten 

kadehoogte. Voor de bepaling van 

de hoogte van nieuwe kades wordt het 

AHN hoogtebestand gebruikt. 

• Als bij eenzijdige wegen een kade nodig 

is, wordt uit kostenoverwegingen vooralsnog 

uitgegaan van het aanleggen van 

een kade naast de weg. Wanneer tweezijdig 

een kade nodig is, wordt het ophogen 

van de weg als kade een mogelijkheid. Dit 

is afhankelijk van kosten en wordt mede 

bepaald door landschappelijke en ecologische 

aspecten. 

• Aan de waterkerende zijde(n) worden de 

kades afgewerkt met klei; verder geen 

oevervoorziening. 

• Kruinbreedte bij voorkeur vier meter; 

taluds minimaal 1:4; aan de landzijde een 

sloot. 

De plankaart geeft aan of een nieuwe of een 

bestaande kade wordt gebruikt, een bestaande 

kade wordt opgehoogd of dat een weg 

of fietspad wordt opgehoogd als kade. Ook 

staan er kades op de kaart, die kunnen worden 

verwijderd. De op te hogen kades hoeven 

lang niet altijd volledig te worden opgehoogd. 

De CSM-kade aan de noordzijde van 

het Matslootgebied krijgt waarschijnlijk een 

waterkerende functie. 

De kade langs de zuidoever van het Leekstermeer 

blijft in de huidige omvang bestaan om 


het overgangsbeheer mogelijk te maken. Op 

termijn verdwijnt deze mogelijk vanzelf en de 

kade verliest zijn waterkerende functie. 

De kade aan de oostzijde van het Leekster- 

meer wordt indien nodig op hoogte gebracht 

ten behoeve van de peilscheiding van -0,93 m 

NAP naar -0,83 m NAP. Naar alle waarschijn- 

lijkheid is dit niet nodig. 

De ligging van de kades is mede bepaald 

op basis van de uitkomsten van het lopende 

grondmechanisch onderzoek, de archeologie 

en de inspraakreacties. 

Het Waterschap past op basis van dit plan 

zijn legger voor waterkeringen aan en het 

formuleert op die basis het beheer en onder- 

houd van de diverse kades. De kades die geen 

waterkerende functie meer hebben in de toe- 

komstige situatie worden van de legger afge- 

voerd. 

Voorkomen van wateroverlast 

Mogelijke toename van de grondwateroverlast voor de landbouw door het plan is vooral berekend voor een gebiedje ten noorden van 

Roderwolde. Vanuit de monitoring moet duidelijk worden of er overlast optreedt, en zo ja waar. Daar worden dan maatregelen (drainage) 

genomen om de grondwateroverlast teniet te doen. Met de eigenaren worden afspraken gemaakt over de monitoring en de afhandeling 

van de schade. 

Voor afhandeling van de schade, die eventueel ontstaat uit de inrichting en het gebruik van het waterbergingsgebied, geldt de ’Nadeelcom 

pensatieregeling waterschap Noorderzijlvest’. Dit geldt zowel voor schade tijdens de uitvoering van werkzaamheden voor de inrichting van 

het gebied (plaatsing inlaten, duikers, kaden) als voor eventuele schade na het gereedkomen van de inrichting. 

3.4 Afwatering landbouwgronden en 

voorkomen van wateroverlast 

Bij de inrichting van het natuur- en waterber- 

gingsgebied zou, zonder aanvullende maatre- 

gelen, de waterhuishouding van enkele land- 

bouwgebieden mogelijk verslechteren. 

Voor de landbouwgronden in de omgeving 

van het bemalinggebied Roderwolde wordt 

een verbinding gemaakt – deels via bestaan- 

de waterlopen – naar het gemaal aan de San- 

debuurse Dijk. Het gaat om de gronden ten 

oosten van de Hooiweg en ten zuiden van 

de Onlandse Dijk, voor de percelen inclusief 

woning ten noorden van de Sandebuurse Dijk 

en voor de landbouwgronden ten zuidoosten 

van het Leekstermeer. Een klein deel van deze 

gronden kan in zuidelijke richting afwateren 


via het nieuwe gemaal aan de Rodervaart. 

De landbouwpercelen ten oosten van de Esch 

van Leutingewolde gaan afwateren in zuide- 

lijke richting en vervolgens via het gemaal 

aan de Rodervaart. 

Voor alle genoemde landbouwgebieden geldt 

dat deze liggen binnen de begrensde EHS. 

Bij de aanpassing van de waterhuishouding 

wordt daarom voor deze gebieden uitgegaan 

van de huidige waterpeilen. 

De bestaande gemalen Leutingewolde en 

Matsloot krijgen in de nieuwe situatie een 

sterk verkleinde te bemalen oppervlakte. In 

welke mate en hoe de gemalen daarop wor- 

den aangepast is nog in onderzoek bij het 

Waterschap. 

De capaciteit van het gemaal Sandebuur is 

niet voldoende voor de extra te bemalen 

oppervlakte. Daarvoor is een extra gemaal 

nodig nabij de Onlandse Dijk of wordt een 

andere oplossing gezocht. 

3.5 Veiligstellen van wegen 

De gemeente Noordenveld heeft aangege- 

ven dat binnen het waterbergingsgebied een 

aantal wegen voor autoverkeer toegankelijk 

moet blijven: de Hooiweg in combinatie met 

de Sandebuurse Dijk en de Meerweg voor de 

ontsluiting van aanliggende woningen en het 

recreatiebedrijf Cnossen aan het Leekster- 

meer. Dit geldt ook voor de Roderwolderdijk 

vanaf de noordkant tot aan De Mosterdpot. 

Op de kaart (kaartbijlage) zijn alle wegen 

aangegeven en is aangegeven wat met welke 

weg zal gebeuren. Hieronder zijn enkele spe- 

cifieke situaties nader uitgewerkt. 

1

Meerweg 

De Meerweg ligt hoofdzakelijk omstreeks 

NAP – 0,05 meter en in het laagste deel bij 

Cnossen op NAP - 0,50 meter. Om de Meer- 

weg altijd toegankelijk te houden wordt de 

weg aan weerszijden voorzien van kades, ter- 

wijl de bermsloten onder bemaling worden 

gebracht. De bermsloten houden het huidi- 

ge waterpeil en worden aangesloten op het 

gemaal Leutingewolde. De kostenbesparing 

ten opzichte van het ophogen van de weg 

valt in werkelijkheid enigszins kleiner uit. De 

voorzieningen naast de weg vragen namelijk 

om langere (brede) duikers voor de voeding 

van de Jarrens dan in de situatie waarin de 

weg wordt opgehoogd. Deze duikers zijn 

nodig om het boezemwater onder de weg 

door te brengen. 

Sandebuurse Dijk 

Daar waar de kade direct bij de Sandebuurse 

Dijk komt te liggen wordt de weg opgehoogd 

of komt de kade aan de noordzijde van de 

weg te liggen. 

Hooiweg/Onlandse Dijk 

Daar waar de Hooiweg en de Onlandse Dijk 

de grens met de waterberging vormen, ligt 

de kade 100-200 m van de weg vanwege 

archeologische waarden en het voorkomen 

van muggenoverlast bij bebouwing. 

Bij de reconstructie van de Hooiweg enkele 

jaren geleden is het laagste gedeelte aange- 

legd op een hoogte van NAP + 0,10 meter. 

De maximale waterstand in de plansituatie is 

omstreeks NAP – 0,20 meter. 

In verband met de waterberging is de hoogte 

van de wegen onlangs ingemeten. Daarbij is 

gebleken dat de Hooiweg over de hele lengte 

in het plangebied is gezakt, van vijf tot bijna 

dertig centimeter. Dit betekent dat zelfs de 

gemiddelde waterstand van NAP - 0,83 in de 

toekomst al kritisch wordt voor een voldoen- 

de drooglegging van de weg. 

Er zijn voor de Hooiweg vier opties onder- 

zocht uitgaande van de huidige ontsluitings- 

functie, de huidige verkeersklasse en het niet 

tijdelijk afsluiten van de weg. De vier opties 

zijn: 

1. De huidige weg handhaven: deze optie 

is vervallen omdat de weg teveel schade 

oploopt in situaties waarbij het water stijgt 

en tevens zal frequente afsluiting aan de 

orde zijn; 

2. De weg ophogen tot de aanleghoogte 

zoals hij in 1998 is aangelegd: ook hiervoor 

geldt dat deze optie is vervallen aangezien 

ook hier geen garantie gegeven 

kan worden dat de weg in de extreme situatie 

geen schade gaat oplopen en ook hier 

sprake zal zijn van tijdelijke afsluiting; 

3. De weg ophogen tot een ’veilige eindhoogte’; 

hierbij is uitgerekend welke hoogte de 

weg dient te krijgen waarbij de weg niet 

afgesloten hoeft te worden en er geen 

schade ontstaat. De eindhoogte is daarbij 

NAP + 0,30m; 

4. De huidige weg wordt in de kades gelegd: 

hierbij wordt aan weerszijden een waterkerende 

kade gelegd en de weg wordt 

bemalen door het gemaal Matsloot. 

Optie 3 en 4 worden in de besteksfase nader 

uitgewerkt in samenhang met de eventuele 

benodigde bemaling van het gebied ten zuiden 

van de Onlandse Dijk van de Hooiweg 

en de twee kruisingen van de slenken met de 

weg, waarvan één de Robuuste Verbinding 

is. Optie 3 heeft bestuurlijk de voorkeur. De 

inrichting van de Hooiweg wordt nog nader 

uitgewerkt met snelheidsremmende maatregelen. 

Voor het beheer zal Staatsbosbeheer gebruik 

maken van bestaande wegen en paden die 

niet worden aangepast. 

3.6 Veiligstellen woningen en 

voorkomen grondwater- en 

muggenoverlast 

De woning langs de Roderwolderdijk bij 

Eiteweerd wordt in de kades gelegd en de 

weg blijft gehandhaafd (Haveman, 2005). 

De woning bij de Mosterdpot wordt waarschijnlijk 

aangekocht en gesaneerd. Gebeurt 

dit niet dan wordt ook deze woning in de 

kades gelegd. De percelen moeten voldoende 

drooglegging houden. De weg tot aan 

Eiteweerd ligt enkele tientallen centimeters 

boven NAP; het traject tot aan de Mosterdpot 

ligt veelal 0-10 centimeter boven NAP en in 

het laagste deel ruim 30 centimeter beneden 

NAP. Indien mogelijk worden de bermsloten 


en de sloten bij de woningen aangesloten op 

de waterloop naar het gemaal Matsloot. 

Om de bewoning bij de Matsloot veilig te 

stellen kan de sloot tussen de aan te leggen 

kade en de bewoning onder de weg door 

aangesloten worden op het gemaal Matsloot 

(Haveman 2005). De kade in de waterberging 

tussen Sandebuur en de Rodervaart ligt ten 

noorden van de Bolmertsche Gouwe om mug- 

genoverlast te voorkomen en vanwege het 

vrijhouden van een Essent-middenspannings- 

leiding. 

De afwatering van de woning aan de Roder- 

vaart wordt meegenomen bij het nieuwe 

watersysteem voor het gebied ten westen van 

Sandebuur. 

De camping Cnossen en de huispercelen 

houden de huidige drooglegging door afwa- 

tering via de bermsloten langs de Meerweg. 

De bermsloten komen uit op het bestaande 

gemaal Leutingewolde. De maatregelen voor 

het veiligstellen van de camping en de bijbe- 

horende woningen zijn meegenomen in de 

uitwerking van Arcadis (2005) voor de Meer- 

weg. Door het creëren van open water voor 

het gemaal en de kade op enige afstand van 

de bebouwing te realiseren is het waarschijn- 

lijk mogelijk de toename van de muggenover- 

last te beperken. 

Mogelijke toename van wateroverlast kan 

optreden in de kern van Peize en Eelde. Van- 

uit de grondwatermonitoring en waarnemin- 

gen van de gemeente moet duidelijk worden 

waar mogelijk overlast optreedt. Daar moe- 

ten dan maatregelen (bermsloten, cunetdrai- 

nage) worden genomen om de grondwater- 

standverhogingen teniet te doen. 

In de plansituatie ontwikkelt zich in het 

gebied op grote schaal Grote zeggenmoeras. 

Dat is ook het ideale leefklimaat voor muggen. 

Toename van overlast door muggen bij 

de bebouwing is zoveel mogelijk voorkomen 

door een bufferzone te maken, waarin de 

muggen zich niet kunnen ontwikkelen. De 

zone moet of permanent nat zijn, zodat er 

voldoende natuurlijke vijanden van de muggenlarven 

zijn, of permanent droog. In het 

laatste geval moet opgaande begroeiing wor- 


den verwijderd, omdat de muggen uit het 

moerasgebied zich daarlangs weer kunnen 

verplaatsen. 

3. Veiligstellen leidingstraten en 

vuilstort 

Door het gebied lopen meerdere hogedrukgasleidingen. 

De buizen liggen tussen 60 en 

100 centimeter beneden maaiveld. Tevens liggen 

er enkele afsluiterlocaties in het waterbergingsgebied. 

De maatregelen ter bescherming van de gasleidingen 

en het bereikbaar houden van de 

afsluiterlocaties worden in nauw overleg 

met de Gasunie vastgesteld. Door de Gasunie 

wordt in dit verband de kwaliteit van de coating 

van de buizen geïnspecteerd. zwakke 

plekken worden aangepakt voordat de buizen 

in de waterberging komen te liggen. 

Daar waar nodig wordt boven de leiding een 

zand- of kleilaag opgebracht om opdrijving te 

voorkomen. Een aandachtspunt is dat, waar 

nieuwe waterlopen of kades de gasbuis gaan 

kruisen, er voldoende gronddekking overblijft 

en dat ter bescherming van de buis de bodem 

van de slenk ter plaatse wordt bekleed met 

een verharding. 

Daarnaast heeft de Gasunie aangegeven dat 

de gasafsluiterlocaties altijd bereikbaar moeten 

zijn. Daarvoor moet minimaal een halfverharde 

weg worden aangelegd. De ene afsluiter 

ligt tegen de Roderwolderdijk; daarmee is 

de bereikbaarheid verzekerd. Voor de andere 

afsluiterlocatie wordt rekening gehouden 

met het aanbrengen van een halfverhard pad 

op een kade. 

Aan de oostzijde van het gebied loopt een 

hoogspanningsleiding. Van de zijde van Tennet 

(beheerder van de leiding) is aangegeven 

dat ook elke hoogspanningsmast per as 

bereikbaar moet zijn. Voor zover hoogspanningsmasten 

niet dicht tegen de weg liggen 

is ook hiervoor op de plankaart een onverhard 

pad op een kade aangegeven. Voor een 

deel is dit gecombineerd met de bestaande 

ontsluiting van de afsluiter van de gasbuis 

vanaf de Onlandse Dijk. 

Tegen de Rodervaart ligt een vroegere 

vuilstort. De vuilstort maakt deel uit van 

het reservaatgebied van Staatsbosbeheer. 

1

Natuurbeleefpunt 

Wijziging van het waterbeheer zou de vraag 

kunnen oproepen of dit kan leiden tot extra 

uitloging van stoffen uit de vuilstort naar de 

omgeving. Om die discussie te vermijden, 

gaat het Waterschap uit van handhaving van 

de waterhuishouding rond de vuilstort. De 

vuilstort wordt buiten het waterbergingsge- 

bied gehouden en de sloten rondom worden 

aangesloten op het gemaal bij de Rodervaart. 

Door het gebied de Jarrens loopt de hoofd- 

transportleiding van het waterbedrijf Gro- 

ningen. Deze moet altijd bereikbaar zijn. De 

ligging is noord-zuid, ongeveer twee per- 

celen vanaf de westelijke nieuwe kade. De 

grens wordt oostelijk van de transportlei- 

ding gelegd. Behalve met Gasunie, Tennet en 

Waterbedrijf Groningen lopen er tevens con- 

tacten met beheerders van andere nutsvoor- 

zieningen. 

3.8 Recreatieve voorzieningen 

Het realiseren van recreatieve voorzieningen 

in het gebied Roden-Norg is geen directe 

opdracht van de Bestuurscommissie. Ondanks 

dat is de Bestuurscommissie zich ervan 

bewust dat de planontwikkeling mogelijk een 

impuls kan geven aan het recreatief gebruik 

van het gebied. Dit betekent wel dat maatre- 

gelen voor recreatie volgend zijn op water- 

huishouding en natuur. 

De Bestuurscommissie heeft een inventarisa- 

tie laten uitvoeren van het recreatiebeleid, 

de huidige infrastructuur in het gebied en 

de wensen op recreatief gebied. Hierover is 

gerapporteerd door de werkgroep recreatie in 

een ’Notitie Recreatie’ (december 2005). Uit- 

gangspunt is het versterken van diverse vor- 

men van natuurgerichte recreatie en het creë- 

ren van routes en het opheffen van obstakels 

in de bestaande recreatieve structuur. Daarbij 

moeten gebruikersgroepen zo weinig moge- 

lijk hinder van elkaar hebben: woon-werk- 

verkeer, landbouwverkeer, wandelaars en 

recreatieve fietsers. De natuurkwaliteit van 

het gebied staat voorop en daarom worden 

kwetsbare gebieden ontzien. De werkgroep 

heeft de in de notitie geformuleerde wensen 

uitgewerkt tot concrete ideeën. 

Fietspaden: 

• Een recreatief fietspad over de Roderwol- 

derdijk; daarmee is de Roderwolderdijk 

als cultuurhistorisch object veiliggesteld. 

Recreatief fietspad vanaf Cnossen in zuide- 

lijke richting over het westelijke schouw- 

pad van de Molensloot. 

• Voor beide fietspaden worden maatrege- 

len tegen off-the-road-motorgebruik nader 

uitgewerkt in samenhang met de materi- 

aalkeuze. 

Wandelpaden: 

• Aan te leggen kade langs de noordzijde 

van de Matsloot. 

• Laarzenpad vanaf de Rodervaart langs de 

Bolmertsche Gouwe via bestaande onver- 

harde wegen naar het fietspad langs de 

Esch van Leutingewolde. 


Kanoverbindingen: 

• Van het Peizerdiep via een aparte nieuw 

te graven waterloop langs de noordelijke 

kade door de polder Matsloot naar de 

oostzijde van het Leekstermeer. 

• Via de Rodervaart, de Bolmertsche Gouwe 

en de Molensloot naar de zuidwestzijde 

van het Leekstermeer. 

• Een korte route vanaf het Peizerdiep naar 

Het Waal en in oostelijke richting afbui- 

gend weer terug naar het Peizerdiep . 

Overige voorzieningen: 

• Vier natuurbeleefpunten aan de rand van 

natuurgebieden (Cnossen, zuidoosthoek 

Leekstermeer, boven splitsing Hooiweg/ 

Onlandse Dijk en Eiteweerd). 

• (Gehandicapten-)vissteiger langs de 

Molensloot. Tevens in deze omgeving 

voorzieningen voor natuurbeleving door 

minder-validen, een picknickplaats en een 

vogelkijkvoorziening. 

• Parkeervoorzieningen bij de Onlandse 

Dijk. 

3. Natuurtechnische maatregelen 

– speciewinning kades 

Voor de ontwikkeling van een zo goed moge- 

lijke kwaliteit aan natte natuurwaarden in het 

gebied is het gewenst om plaatselijk te plag- 

gen. Daarnaast zijn voor het aanleggen van 

kades flinke hoeveelheden specie nodig. De 

ontgravingen in de onderstaande tabel die- 

nen beide doelen. 

In de tabel staan de hoeveelheden grond die 

vrijkomen bij deze natuurtechnische maat- 

regelen. Daarbij is onderscheid gemaakt in 

zode (bovenste tien centimeter) en de delen 

die dieper ontgraven worden. 

Staatsbosbeheer heeft gevraagd– wanneer er 

een overschot aan grond dreigt – de prioriteit 

Grondverzet 


bij de ontgraving te leggen bij de af te gra- 

ven laagtes in de Bolmert, Middelvennen en 

bij het begin van de slenken in het Matsloot- 

gebied. 

De plankaart geeft ook enkele bestaande 

kades, die in de nieuwe situatie niet meer 

nodig zijn en zouden kunnen worden afge- 

graven voor de aanleg van nieuwe kades. Dit 

geldt voor zover de betreffende kades geen 

rol zouden kunnen spelen bij de recreatieve 

ontsluiting van het gebied of bij het beheer. 

Afgraven is geen doel op zich, maar het 

gebeurt voor zover specie nodig is voor wer- 

ken elders. 

De grondbehoefte voor kades is ongeveer 

400.000 kubieke meter. Deze vraag naar 

grond moet nog nader worden gespecifi- 

ceerd, zowel ruimtelijk als naar gewenste 

kwaliteit van het materiaal. 

Mocht in totaliteit of in bepaalde delen van 

het gebied onvoldoende grond vrijkomen, 

dan stelt het Waterschap voor de grond voor 

de kades te winnen in een strook direct ach- 

ter de aan te leggen kade. 

ha m 3 -tot m 3 0-10 m 3 10-20 m 3 20-30 m 3 30-50 

Totaal Afgraven 30cm to 50cm 46,8 187.000 187.000 

Totaal Afvlakken oever 18,8 38.000 

Totaal Plag 126,4 126.000 126.000 

Totaal Slenk 78,3 179.000 36.000 107.000 36.000 

Totaal 2 0,3 530.000 162.000 0 10 .000 223.000 

Fiets- en wandelpaden op kaden 

21

4 EFFECTEN 

VAN HET PLAN 

4.1 Effecten water 

4.1.1 Waterkwantiteit 

Binnen het gebied dat wordt ingericht voor 

waterberging en natuur wordt het peil van het 

oppervlaktewater verhoogd. Op dit moment 

is het streefpeil in de polders in de winter 

NAP - 1,30 meter. In de polder Matsloot wordt 

de gemiddelde waterstand in de winter straks 

NAP - 0,83 meter. Het gebied van De Bolmert, 

Middelvennen en Jarrens komt straks onder 

invloed van de boezem van het gemaal Elek- 

tra met een boezempeil van NAP - 0,93 meter. 

Globaal wordt de waterstand daar derhalve 

met zo’n veertig centimeter verhoogd. 

De effecten van waterberging, bij inrichting 

van het gehele bergingsgebied in Noord- 

Drenthe, zijn uitgerekend voor een situatie 

die zich gemiddeld eenmaal per honderd 

jaar voordoet (zichtjaar 2015). De maximale 

waterstand op het Leekstermeer wordt met 34 

centimeter verlaagd tot NAP - 0,23 meter. De 

berging in het plangebied vindt plaats over 

ongeveer 900 hectare en met een gemiddelde 

waterschijf van ruim vijftig centimeter. 

Het ontwikkelen van een robuust watersy- 

steem en een lage beheersintensiteit zijn 

belangrijke uitgangspunten voor het plan. De 

beheersintensiteit van het plan wordt in het 

MER negatief beoordeeld omdat het aantal 

kunstwerken toeneemt: meerdere stuwen / 

drempels, de doorvaarbare waterscheiding 

en de extra bemaling voor de niet verworven 

landbouwgronden ten zuiden van het plan- 

gebied. Door zoveel mogelijk vaste stuwen 

of drempels en automatische gemalen toe te 

passen wordt dit deels gecompenseerd. 

Een watersysteem is robuust als het onder 

extreme omstandigheden goed functioneert. 

De kruinhoogte van de drempels aan het uit- 

einde van de slenken is slechts twee centime- 

ter hoger dan het boezempeil. Het voorlig- 

gende inrichtingsplan is daarom niet gevoelig 

voor de ruimtelijke verdeling van de neerslag 

over het stroomgebied. In een situatie dat 

er bijvoorbeeld zeer veel water valt in Gro- 

ningen en weinig in Drenthe, wordt de ber- 

gingsruimte achter de drempels toch benut. 

Ten opzichte van de huidige situatie neemt 

de robuustheid van het systeem vooral toe 

omdat de bergingscapaciteit enorm is toege- 

nomen en de berging ook altijd kan worden 

aangesproken. 

4.1.2 Waterkwaliteit 

In het MER wordt een lichte verbetering ver- 

wacht van de waterkwaliteit in het Leekster- 


meer. 

De waterkwaliteit wordt in de toekomst in de 

winter sterk bepaald door de doorstroming 

met Peizerdiepwater, vooral door het water 

dat via de zuidelijke slenk toestroomt naar het 

Leekstermeer. In periodes met waterberging 

draait de stroomrichting om en kan water uit 

de boezem de waterkwaliteit negatief beïn- 

vloeden. Deze mogelijke negatieve beïnvloe- 

ding is naar verwachting gering. Bij water- 

aanvoer in de zomer kan boezemwater het 

meer binnenstromen en kan de waterkwaliteit 

mogelijk significant verslechteren. De afvoer 

van het Peizer- en Eelderdiep is dan namelijk 

gering of afwezig.

In het plan is een doorvaarbare waterscheiding 

opgenomen tussen het Leeksterhoofddiep en 

het Leekstermeer om verschillende waterkwa- 

liteiten te scheiden. zonder de waterscheiding 

zou in de winter een grote hoeveelheid water 

met een minder goede kwaliteit uit het Leek- 

sterhoofddiep het Leekstermeer binnenstro- 

men. In de zomer zou een deel van de water- 

aanvoerbehoefte voor het stroomgebied van 

het Leeksterhoofddiep eveneens via het Leek- 

stermeer stromen. In het MER (Niemeijer e.a. 

2006) wordt verwacht dat door de afscheiding 

de waterkwaliteit vooral in de zomer duidelijk 

positief wordt beïnvloed. 

Door vernatting in het plangebied komt het in 

de bodem opgeslagen fosfaat vrij. Dit leidt tot 

eutrofiëring van de bodem en het oppervlak- 

tewater. Dit heeft effecten op de toekomstige 

vegetaties in het gebied. Fosfaatmobilisatie 

is vooral een probleem voor de ontwikke- 

ling van voedselarme vegetaties en voor het 

watermilieu van het Leekstermeer. 

De te ontwikkelen moerassen zijn minder 

gevoelig voor dit proces. In een groot deel 

van het gebied wordt al jaren verschralingbe- 

heer gevoerd. Daarnaast werd een groot deel 

van de gronden van oudsher ook al minder 

intensief gebruikt. Gezien de sterk verlaagde 

verblijftijd van zes dagen is de fosfaatbelas- 

ting in het Leekstermeer minder belangrijk. 

Dit betekent bij elkaar genomen een relatief 

gunstige uitgangspositie. 

Ondanks de verbeterde uitgangspositie, de 

verminderde gevoeligheid en de verlaagde 

verblijftijd wordt in het plan terdege rekening 


gehouden met het proces van fosfaatmobili- 

satie. Om het effect hiervan op de waterkwa- 

liteit te beperken zijn maatregelen voorzien. 

Door het afgraven van de bovengrond in 

delen van het gebied wordt een deel van het 

opgeslagen fosfaat verwijderd. Verder wordt 

uitgegaan van zoveel mogelijk doorspoeling 

van de slenken, zodat het fosfaat dat vrij- 

komt bij vernatting wordt afgevoerd. Met het 

oog op zoveel mogelijk doorspoeling van het 

gebied wordt uitgegaan van drie slenken. 

In het gebied van de polder Matsloot staat de 

waterkwaliteit vooral onder invloed van de 

doorstroming met beekwater van het Peizer- 

en Eelderdiep. Omdat het beekwater een rede- 

lijk goede waterkwaliteit heeft, wordt hier een 

verbetering van de waterkwaliteit verwacht 

ten opzichte van de huidige situatie. 

Het waterbergingsgebied van De Bolmert, 

Jarrens en Middelvennen staat onder invloed 

van het Leekstermeerwater, dat weer hoofd- 

zakelijk wordt gevoed vanuit het Peizerdiep. 

Omdat de uitwisseling met het Leekstermeer 

beperkter is dan in de gebieden die worden 

doorstroomd door beekwater, krijgt de inter- 

ne eutrofiëring door fosfaatmobilisatie relatief 

meer invloed. Verder zorgt de waterscheiding 

tussen het Leeksterhoofddiep en het Leekster- 

meer voor een verminderde invloed van het 

Leeksterhoofddiepwater dat een mindere kwa- 

liteit heeft. In zijn totaliteit wordt de situatie 

ten opzichte van de huidige situatie beter. 

4.2 Effecten natuur 

4.2.1 Algemeen 

Bij de inrichting volgens het plan ontstaat 

een groot areaal met Gote zeggenvegetaties 

23

Vernatting in stappen 

Huidige situatie 

Stap 1 

Stap 2 

en rietmoeras. Er is gekozen voor een staps- 

gewijze ontwikkeling. Hierin wordt de water- 

stand binnen de planperiode geleidelijk ver- 

hoogd voor een optimale ontwikkeling van 

de vegetaties. Hierdoor kan de bestaande 

vegetatie wennen aan de nattere omstandig- 

heden en kunnen de natte soorten zich vanuit 

de slootkanten verspreiden over het gebied. 

Door het afvlakken van de oevers van het 

Leekstermeer kan zich over een brede zone 

een oevervegetatie ontwikkelen. 

De effecten voor de natuur zijn ontleend 

aan het MER. De beslisregels, waarmee de 

natuureffecten zijn bepaald, houden rekening 

met de bodemgesteldheid en het gronden 

oppervlaktewaterstandverloop. 

Met de fosfaatmobilisatie en de maatrege- 

len om die te voorkomen is in het MER geen 

rekening gehouden. 

Het blijkt dat de stroomsnelheid zowel nu als 

in de plansituatie vrij laag is. De norm voor 

traag stromende benedenlopen (10-50 cm/s) 

wordt niet gehaald. 

In de watergangen komen enkele kunstwer- 

ken (stuwen, drempels) voor. Deze worden zo 

uitgevoerd dat ze passeerbaar zijn voor vis- 

sen. 

4.2.2 Robuuste verbinding 

In het MER is nagegaan in welke mate wordt 

voldaan aan de eisen van de ecoprofielen van 

de specifieke soorten die horen bij deze ver- 

bindingszone. Voor de ecoprofielen bever en 

otter is een corridor vereist, die bestaat uit 

een (brede) waterloop met een brede moe- 

raszone. Afhankelijk van de minimale water- 

diepte kan hier aan worden voldaan. Voor 

de ecoprofielen grote karekiet, roerdomp, 

noordse woelmuis, blauwborst, rietzanger en 

grote vuurvlinder pakt de voorgestane ont- 

wikkeling goed uit, omdat er veel nat rietland 

en moeras ontstaat. 

De voorgestelde inrichting van de slenk en 

omgeving wordt getoetst aan de voorwaar- 

den van de ecoprofielen voor bever en otter. 

4.2.3 Natura 2000- gebied 

De uitvoering van het plan heeft tot gevolg 

dat de vegetatiesamenstelling en –structuur 

verandert. Door moerasvorming en verschra- 

lingbeheer is er een afname van het areaal 

voedselrijk grasland. Hierdoor verandert de 

geschiktheid van het gebied voor de Vogel- 

richtlijnsoorten. Er is sprake van een struc- 

turele vermindering van het areaal geschikt 

foerageergebied voor ganzen en andere win- 

tergasten. Dit komt door het verlies van de 

gebieden de Jarrens en de Middelvennen als 

foerageergebied. Een deel van het Vogelricht- 

lijngebied blijft landbouwgrond en blijft in 

beginsel geschikt voor de wintergasten. Het 

areaal met geschikt biotoop voor het Por- 

seleinhoen stijgt sterk. Doordat het gebied 

gevarieerder wordt, komen er meer vogel- 

soorten en -aantallen, waardoor het gebied 

geschikter wordt als foerageergebied voor de 

slechtvalk. 

Ook in de autonome ontwikkeling neemt het 

aantal weidevogels af. Na de recente afname 

van het aantal ganzen zou hun aantal in de 

autonome ontwikkeling mogelijk gelijk blij- 

ven of nog verder teruglopen door het huidig 

uitgevoerde verschralingbeheer. 

Uit de bovenstaande beschrijving van de 

effecten voor de afzonderlijke vogelsoorten 

valt af te leiden dat het toetsingscriterium 

positief uitvalt voor de betreffende broedvo- 

gels, maar negatief voor ganzen en smien- 


ten. 

In opdracht van de Bestuurscommissie is een 

nader onderzoek uitgevoerd voor de pas- 

sende beoordeling (Altemburg & Wymenga, 

2007). Hieruit blijkt dat uitgaande van het 

bestaande beleid van de Vogelrichtlijn de 

waterberging de foeragemogelijkheden van

ganzen en smienten significant beïnvloedt. 

Uitgaande van het nieuwe beleid van Natura 

2000 is geen sprake van significante beïnvloe- 

ding. Binnen de waterberging liggen gebie- 

den die in het kader van provinciaal beleid 

zijn aangewezen als ganzenfoerageergebie- 

den. Een deel van de oppervlakte van die gan- 

zenfoerageergebieden valt vrij als de water- 

berging wordt ingericht. Aan een eventuele 

vergunning koppelt de provincie het verplaat- 

sen van de begrenzing van de ganzenfoera- 

geergebieden naar gebieden buiten, maar in 

de nabijheid van, de waterberging. 

De vegetatiesamenstelling en -structuur ver- 

andert en daarmee verandert ook de samen- 

stelling van de fauna. Op populatieniveau 

zal het één en ander verschuiven, wat ook 

gevolgen kan hebben voor de aanwezige 

beschermde soorten. De totale beoordeling 

van het deelaspect beschermde soorten is las- 

tig door een complex van zowel positieve als 

negatieve tendensen. Dit geldt ook voor amfi- 

bieën, mollusken, libellen, vissen en vogels 

in moeras, verlandingsvegetaties, ruigten en 

struweel. Het betekent een afname van wei- 

devogels en wintergasten. In zijn totaliteit 

wordt het licht positief beoordeeld. 

4.3 Effecten landschap en archeologie 

In het MER zijn de plannen onder het thema 

landschap beoordeeld op drie deelaspecten: 

1. Historisch cultuurlandschap: landschappelijke 

en cultuurhistorische samenhang, 

herkenbaarheid van kenmerkende patronen 

en elementen en openheid. 

2. Belevingswaarde: de beleving van het 

nieuw te ontwikkelen landschap. 

3. Archeologie: behoud of verandering van 

de in het gebied aanwezige archeologische 

waarden. 

Voor het eerste deelaspect is de aantasting 

van de samenhang en openheid door de aanleg 

van kades relevant. Voor de openheid in 


relatie tot kades wordt een kadehoogte van 

1,50 meter als maat gehanteerd. De aan te 

leggen kades in het plangebied overschrijden 

deze maat niet. Daardoor wordt de openheid 

van het gebied niet wezenlijk aangetast. Echter 

de overhoogte van de kades bij aanleg (tot 

een factor 1,5) maakt dat direct na de aanleg 

van de kades de openheid van het gebied tijdelijk 

iets afneemt. 

Door de integrale vernatting zal het historische 

slotenpatroon vervagen, hoewel het nog 

lange tijd zichtbaar zal zijn in de vegetatie. 

De plankaart geeft de in het gebied aanwezige 

archeologische monumenten aan op 

basis van de Archeologische Monumentenkaart 

van de Rijksdienst voor Oudheidkundig 

Bodemonderzoek (Projectbureau, 2006). Deze 

monumenten hebben hoofdzakelijk te maken 

met het voorkomen van een reeks laatmiddeleeuwse 

terpen uit de periode van circa. 1000- 

1300 na Chr. Het gaat om monumenten van 

hoge en zeer hoge archeologische waarde. 

Westelijk van Het Waal gaat het om onverhoogde 

huisplaatsen uit dezelfde periode. 

De maatregelen in het plan zijn zodanig 

geprojecteerd dat de veenterpen zo min 

mogelijk worden geraakt door de uitvoering 

van werken. 

In het kader van de planvorming is een verdiepingsslag 

gemaakt van de Indicatieve 

Kaart Archeologische Waarden (IKAW) binnen 

de begrenzing van de waterberging. Dit 

is onder andere gedaan op basis van bestaande 

kennis en van een analyse van het Actueel 

Hoogtebestand Nederland met een protocol 

van de Rijksdienst voor Archeologie, Cultuurlandschap 

en Monumenten. Deze nieuwe 

zogenaamde verwachtingskaart (Arcadis, 

2007) is de basis voor nader Inventariserend 

Veldonderzoek daar waar maatregelen archeologische 

verwachtingen raken en heeft op 

verschillende plaatsen geleid tot het verleggen 

van werken of het herbegrenzen van 

gebieden waar moet worden gegraven. 

25

5 KOSTENRAMING 

EN FINANCIERING 

5.1 Kosten 

De kosten en financiering, die in dit hoofd- 

stuk staan, worden later nader onderbouwd. 

Onderstaande tabel geeft een voorlopig over- 

zicht van de geraamde kosten. De genoemde 

bedragen zijn inclusief directiekosten en 

BTW. 

Omschrijving Kosten (miljoen euro) 

Bestaande kades ophogen 0,5 

Nieuwe kades maken 6,2 

Wegen ophogen 2,1 

Waterkwaliteitsscheiding Leekstermeer 0,1 

Gas bereikbaarheid 2,6 

Elektriciteit bereikbaarheid 3,0 

Maatregelen waterinlaten en kano-uitstapplaatsen 0,2 

Robuuste verbinding 1,0 

Stuwen passeerbaar maken, gemalen 0,2 

Mitigerende maatregelen 0,9 

Landbouwdrainage 0,5 

Totaal plan 1 ,3 

De kosten voor grondverwerving maken geen 

onderdeel uit van het plan: de gronden wor- 

den aangekocht met rijksgeld in het kader 

van verwerving van de EHS. Een deel van de 

aankopen is voorgefinancierd door het water- 

schap Noorderzijlvest. 

De begroting wordt gaandeweg de uitvoe- 

ringsfase aangescherpt door: 

• Het controleren en toevoegen van ontbrekende 

posten; 

• Het voor de belangrijkste posten nagaan 

of belangrijke besparingen mogelijk zijn 

(creatieve oplossingen) en 

• Het nader uitwerken en begroten van de 

maatregelen. 

5.2 Toelichting 

De begroting is op basis van eenheidsprijzen 

gemaakt. De totalen zijn berekend door 


eenheidsprijzen te vermenigvuldigen met de 

eenheid. De eenheden zijn bepaald op basis 

van een deskundigenoordeel of op basis van 

in het Geografisch Informatie Systeem (GIS) 

bepaalde hoeveelheden. 

Hieronder is kort aangegeven wat in de bes- 

teksfase nader wordt onderzocht om een 

meer gedetailleerde begroting te krijgen: 

• Herberekening voor de slenken. Uitkom- 

sten worden verwacht uit het 2D-onder- 

zoek 

• De kades langs de Rodervaart en het Leeks- 

termeer worden op een paar punten door- 

graven en niet verwijderd. 

• Voor wegen in het algemeen is een droog- 

legging van een meter aangehouden om 

teveel schade aan de weg te voorkomen. 

De exacte drooglegging en de constructie 

moeten nader worden onderzocht. 

• De aanleghoogte van de Roderwolderdijk, 

het fietspad Molensloot en de Hooiweg 

moeten worden bepaald. 

• De capaciteit van het gemaal Sandebuur 

in verband met de extra hectares van Wil- 

lems. Vooralsnog wordt uitgegaan van een 

extra gemaal. 

• Herberekening van de kades op basis van 

een meer gedetailleerde ligging. 

• Grondbalans: af te graven gronden en de 

grondbehoefte. De berekening voor de 

kades en de uitkomsten van de diepte van 

de slenken is grotendeels bepalend. Daar- 

naast worden het af te graven gebied en 

het af te plaggen gebied bepaald. Een 

tweede slag is de onderverdeling naar ver- 

schillende grondsoorten. 

• Kabels en leidingen: nader overleg met 

diverse instanties om te komen tot over- 

eenstemming over de werkelijk te nemen 

maatregelen 

5.3 Financiering 

De kosten worden in eerste instantie gedekt 

door waterschap Noorderzijlvest, provincie 

Drenthe, gemeente Noordenveld, Staatsbos- 

beheer en het Rijk. Het gaat hierbij ook voor 

een deel om gelden die vanuit bestaande 

regelingen beschikbaar worden gesteld, zoals 

bijvoorbeeld inrichtingskosten EHS uit het 

Investeringsbudget Landelijk Gebied. Moge- 

lijk komen ook bijdragen van derden beschik- 

baar. 

Verder is er een toezegging voor subsidie 

voortvloeiend uit het Nationaal Bestuursak- 

koord Water (NBW, Rijkswaterstaat). Er wordt 

naar aanvullende bijdragen vanuit diverse 

regelingen en subsidies gezocht. 

Roden – Norg Inrichtingsplan waterberging – natuur 2

6 MONITORING 

EN VERVOLGTRAJECT 

6.1 Monitoring 

Om de effecten van het plan te kunnen zien 

en volgen is besloten een monitoringsmeet- 

net op te zetten. Het meetnet is ontworpen 

door het waterschap Noorderzijlvest en de 

Dienst Landelijk Gebied in samenwerking met 

de overige partijen. Hierover is een aparte 

notitie verschenen. 

In het plan wordt stilgestaan bij de verschil- 

lende onderdelen. Deze worden niet allemaal 

uitgewerkt in het plan. Een aantal onderde- 

len wordt door de afzonderlijke partners 

zelfstandig uitgewerkt. Dit is in het monito- 

ringsdocument vastgelegd. De verschillende 

onderdelen zijn: 

1. Grondwaterkwantiteit; 

2. Oppervlaktewaterkwantiteit en -kwaliteit; 

3. Bodemkwaliteit; 

4. zettingen van wegen, kades en leidingen; 

5. Vegetatie; 

6. Fauna; 

7. Archeologie; 

8. Muggen; 

9. Bouwkundige staat van woningen 

In maart 2007 is een grondwatermeetnet geïnstalleerd 

om de nulsituatie van het grondwater 

in verband met wateroverlast bij bebouwing 

en landbouwschade vast te leggen. 

Het meetnet vraagt investeringen maar vooral 

ook een beheersinspanning voor onderhoud 

van de peilbuizen, het opnemen en 

archiveren van de meetgegevens en voor het 

vastleggen van waterhuishoudkundige veranderingen 

in de waarnemingsperiode. 

Aanvullend op het monitoringdocument is 

een nulmeting van de muggen voorzien. 

Daarnaast wordt de bouwkundige staat van 

verschillende huizen in de nabijheid van de 

waterberging fotografisch vastgelegd. 

Ongeveer vijf jaar na het begin van de metingen 

wordt een (tussen)evaluatie gemaakt 

van de effecten van het plan. Mocht het plan 

onverhoopt toch schade veroorzaken voor de 

bebouwing of voor landbouwgronden, dan 

kunnen nog aanvullende maatregelen worden 

getroffen. 

6.2 Verdere procedure en planning 

voorbereidingsfase 

Het Inrichtingsplan waterberging en natuur 

Roden-Norg doorloopt de volgende procedure: 

• Het besluit tot vaststelling wordt op grond 

van artikel 40 van het Reglement voor het 

waterschap Noorderzijlvest ter goedkeuring 

aan Gedeputeerde Staten van Drenthe 

gezonden. 

• Het waterschap maakt het besluit tot goedkeuring 

door het college van Gedeputeerde 

Staten bekend en legt dit samen met 

het goedgekeurde inrichtingsplan gedurende 

zes weken ter inzage. 

• Gedurende deze zes weken na bekendmaking 

kan tegen de goedkeuring door 

belanghebbenden beroep worden ingesteld 

bij de arrondissementsrechtbank 

Assen, sector bestuursrecht. 

• Tegen de uitspraak van de rechtbank staat 

voor belanghebbenden hoger beroep open 

bij de afdeling Bestuursrechtspraak van de 

Raad van State. 


Tegelijkertijd met de goedkeuring van het plan 

in het kader van de Wet op de Waterhuishou- 

ding moet ook vergunning worden gevraagd 

voor de plannen, die in het Vogelrichtlijnge- 

bied (Natura 2000) worden uitgevoerd op 

basis van de Natuurbeschermingswet. 

Naast deze procedure loopt ook een bestem- 

mingsplanprocedure voor dit gebied. Hieraan 

is de MER gekoppeld, die als basis voor dit 

plan dient. 

Op basis van de waterstanden die in dit plan 

zijn genoemd wordt een peilbesluit opge- 

steld. Dit wordt door het waterschap in pro- 

cedure gebracht. 

Het Plan van Toedeling van de Herinrichting 

Roden-Norg is in de afrondende fase. De 

mogelijkheid bestaat om daarop vooruit- 

lopend via het Plan van Tijdelijk Gebruik de 

waterberging vrij te maken voor de uitvoe- 

ring van werkzaamheden. 

6.3 Onderzoek en nader uit te werken 

Belangrijk onderdeel van het plan is het 

opwerpen van kades. Het ontgraven van spe- 

cie en het transport kunnen nog verder wor- 

den geoptimaliseerd wat betreft de kosten en 

de te bereiken effecten voor de natuur. Het 

verdient aanbeveling om daarvoor een inte- 

graal grondstromenplan te ontwikkelen, dat 

ook is afgestemd op de nieuwste hoogtege- 

gevens. 

In verband met de noodzakelijke overhoogte 

moet grondmechanisch onderzoek worden 

uitgevoerd naar de bodemopbouw op de 

plaats van de op te hogen of aan te leggen 

kades. 

6.4 Vergunningenprocedures 

Flora- en Faunawet 

In de passende beoordeling is ingegaan op 

de uitvoering van het plan. In de paragraaf 

mitigerende maatregelen is specifiek inge- 

gaan op de geschikte perioden voor uitvoe- 

ring. Voor het beschadigen of bedreigen van 

beschermde categorie twee of drie soorten 

moet een ontheffing op grond van de Flora- 

en Faunawet worden aangevraagd. 


Ontgrondingenvergunning 

Inrichtingsmaatregelen binnen de door de 

Provincie begrensde natuurgebieden zijn vrij- 

gesteld van het aanvragen van een ontgron- 

dingenvergunning tot een diepte van vijftig 

centimeter. 

Bouwstoffenbesluit 

Het gebied van de Herinrichting Roden-Norg, 

waaronder het plangebied, is in 2004 onder- 

zocht op verdachte situaties met betrekking 

tot de bodemkwaliteit: notitie Herinrichting 

Roden-Norg – Uitvoeringsdocument grond- 

verzet, 26 januari 2005. Hierbij zijn enkele 

van bodemverontreiniging verdachte plekken 

gevonden, onder andere de vuilstort. Voor 

het overige valt het plangebied voor zover 

het werken in het kader van de Herinrichting 

Roden-Norg betreft onder de afspraken in het 

Convenant Grondverzet Herinrichtingsplan 

Roden-Norg. Voor de werken in het kader van 

waterberging zal eenzelfde soort convenant 

worden afgesloten. Vrijkomende gronden tot 

één meter beneden maaiveld mogen zonder 

partijkeuring binnen het plangebied “als zij- 

nde schoon toepasbare grond” worden ver- 

werkt. Het convenant geldt niet voor water, 

grondwater, erven en gedempte sloten. Voor 

deze categorieën gelden de regels van het 

Bouwstoffenbesluit, het Besluit stortverbod 

buiten inrichtingen en de provinciale Milieu- 

verordening. Grondverzet dient minimaal 

vijf werkdagen van tevoren bij de gemeente 

Noordenveld te worden gemeld. Voor de ove- 

rige voorwaarden: zie het genoemde conve- 

nant. 

Op 1 januari 2007 is het Bodembesluit in wer- 

king getreden. Doel daarvan is het grondver- 

zet te vereenvoudigen. 

6.5 Uitvoeringsfase 

In de uitvoeringsfase worden de plannen 

nader uitgewerkt. Ook nog uit te voeren 

onderzoeken worden dan opgestart, vergun- 

ningen aangevraagd en bestekken opgesteld. 

Ten aanzien van de Flora- en Faunawet wordt 

een nadere uitwerking gemaakt van de in het 

MER beschreven afstemming op de seizoenen 

en het werken volgens gedragscodes. 

2

30 

6.6 Overgangsbeheer 

Staatsbosbeheer heeft om een gefaseerde 

vernatting gevraagd, zodat met een verschra- 

lingbeheer van maaien en afvoeren een zo 

goed mogelijke uitgangssituatie voor natuur- 

ontwikkeling kan worden gecreëerd. Een 

geleidelijke vernatting is ook wezenlijk voor 

de gewenste ontwikkeling van rietzones. 

Tenslotte wordt met de stapsgewijze vernat- 

ting al een deel van het gemobiliseerde fos- 

faat afgevoerd. In overleg met Waterschap 

en Staatsbosbeheer is een overgangsscenario 

uitgewerkt voor de uitvoeringsperiode van 

het project. 

Voor het gebied van de polder De Bolmert 

houdt dit in dat het zomerpeil voorlopig 

wordt gehandhaafd op NAP – 1,10 meter om 

een maaibeheer mogelijk te maken. Het win- 

terpeil gaat geleidelijk omhoog tot het eind 

van de uitvoeringsperiode. Dit betekent dat 

nog gedurende enkele zomers een maaibe- 

heer kan worden gevoerd. 

Om verhoging van het peil vanaf eind 2007 

mogelijk te maken, moet aan een aantal voor- 

waarden worden voldaan: 

• de gronden in het waterbergingsgebied 

moeten vrij zijn van agrarisch gebruik; 

• afgrenzing met de aangrenzende landbouwgronden 

in de vorm van kades of het 

afdammen van sloten; 

• aanleg van twee tijdelijke stuwen in de 

waterlopen naar het gemaal, waarmee 

de hogere waterstanden kunnen worden 

ingesteld, zodat de gebouwen en de grond 

van Cnossen op het huidige polderpeil blijven; 

De Meerweg heeft op het laagste punt een 

hoogteligging van NAP – 0,10 m zodat bij het 

maximale peil in de overgangsperiode van 

NAP – 0,93 meter de weg voldoende drooglegging 

houdt. 

Voor het gebied van de polder Matsloot wordt 

een vergelijkbaar traject gevolgd. Voordat de 

peilen kunnen worden verhoogd, moeten 

voorzieningen worden getroffen bij: 

• het aanbrengen van de gronddam voor het 

gemaal in de Matsloot met een tijdelijke 

beweegbare stuw; 

• een tijdelijke beweegbare stuw in de 

waterloop langs de Hooiweg nabij het 

gemaal; 

Inrichtingsplan waterberging – natuur Roden – Norg

• bebouwingsenclave bij het gemaal aan de 

Hooiweg (duiker onder de weg tot onder 

de genoemde stuw); 

• beide woningen aan de Roderwolderdijk 

(eventueel bermsloten tijdelijk koppelen 

aan de polder boven Matsloot); 

• het landbouwgebied aan de oostkant van 

de Hooiweg bij Roderwolde: afwatering, 

afdammen sloten en 

• de woning en aangrenzende percelen aan 

de Sandebuursedijk. 

6. Eigendom, beheer en onderhoud 

De kades komen in eigendom, beheer en 

onderhoud bij het Waterschap. 

De wegen en fietspaden met bijbehorende 

bermsloten zijn of komen in eigendom van de 

gemeente Noordenveld, behalve de Onland- 

sche Dijk. Vanaf de grens van het plangebied 

wordt deze aan de openbaarheid onttrokken 

en gaat in eigendom, beheer en onderhoud 

naar Staatsbosbeheer. 

De hoofdwatergangen binnen het plangebied 

komen in het kader van het Plan van Toede- 

ling in eigendom, beheer en onderhoud bij 

het Waterschap, inclusief de slenken. Na 

afronding van het Plan van Toedeling wordt 

het eigendom, beheer en onderhoud van 

de hoofdwatergangen aan Staatsbosbeheer 

overgedragen. 

Het overige gebied is of komt bij het Plan van 

Toedeling Roden-Norg in eigendom bij Staats- 

bosbeheer. Staatsbosbeheer zorgt hier ook 

voor het beheer en onderhoud. In de over- 

gangsperiode gaat Staatsbosbeheer uit van 

een intensief beheer van maaien en afvoeren. 

Het beheer daarna wordt extensief, maar in 

hoeverre een begrazingsbeheer mogelijk is, 

hangt af van de ontwikkeling van de grond- 

waterstanden en de vegetatie (dit is onder 

meer afhankelijk van de mate waarin uitein- 

delijk kwel voorkomt in het gebied). 

Vanwege de doorvoerfunctie komen het 

beheer en onderhoud van het centrale deel 

van de slenken bij het waterschap Noorder- 

zijlvest. De slenken zijn ondiep en breed. Of 

dit profiel op termijn voldoende is wordt via 

monitoring gevolgd. Er worden apart afspra- 

ken gemaakt om noodzakelijk onderhoud op 

termijn te regelen. 


Bemalingen, peilregulerende kunstwerken 

en de doorvaarbare waterscheiding komen 

in eigendom, beheer en onderhoud bij het 

Waterschap. 

Het Leekstermeer is eigendom van de 

gemeente Noordenveld. Voorgesteld wordt 

dat Staatsbosbeheer de te realiseren rietzone 

gaat beheren. 

31

L 

LITERATUURLIJST 

1. Arcadis, 2005. Waterberging Leekstermeer 

– Uitwerking Jarrens en Middelvennen 

– Kostenramingen. Arcadis in opdracht 

van Waterschap Noorderzijlvest. 

2. DLG, 1997. Herinrichting Roden-Norg 

– Plan. Dienst Landelijk Gebied Regio 

Noord, Groningen. 

3. DLG, 1998. Onderzoek 

Leekstermeergebied – Inrichting en 

beheer. Dienst Landelijk Gebied Regio 

Noord, Groningen. 

4. Haveman, T., 2005. Waterbergingsgebied 

Matsloot-Roderwolde – Maatregelen 

rondom huiskavels Wobbes/ v.d. Veen. 

Grontmij in opdracht van Waterschap 

Noorderzijlvest. 

5. Niemeijer, A. e.a., 2006. MER 

Waterberging Herinrichting Peize, 

Royal Haskoning in opdracht van Dienst 

Landelijk Gebied Regio Noord, Groningen. 

6. Projectbureau Herinrichting Peize, 2006. 

Cultuurhistorische inventarisatie ten 

behoeve van de Herinrichting Peize. 

Dienst Landelijk Gebied Regio Noord, 

Groningen. 

7. Siebinga, R. e.a., 2001. Grondstromen 

Gestroomlijnd – Een integrale aanpak van 

grondverzet in de Herinrichting Roden- 

Norg. TAUW in opdracht van Dienst 

Landelijk Gebied Regio Noord, Groningen. 

8. Vos, S.F. en S.A. Kroes, 2005. Noordenveld 

leeft met water – Projectenplan 

Waterplan Noordenveld. Oranjewoud in 

opdracht van Gemeente Noordenveld, 

Roden. 

9. Waterschap Noorderzijlvest, 2006. 

Beleidsplan reconstructie kaden 

Waterschap Noorderzijlvest. Afdeling 

Onderzoek en Planvorming WS 

Noorderzijlvest, Groningen. 

10. Werkgroep Recreatie, december 2005. 

Notitie recreatie. Projectbureau Peize, 

Dienst Landelijk Gebied Regio Noord, 

Groningen. 


Colofon 

Samenstelling landinrichtingscommissie 

Adviseurs landinrichtingscommissie 

Dit is een uitgave van de Landinrichtingscommissie Peize 

Correspondentieadres: 

Dienst Landelijk Gebied 

Postbus 30027 

9700 RM Groningen 

Telefoon: (050) 3178500 

Fax: (050) 3178585 

Productie: 

Samenstelling: Dienst Landelijk Gebied Regio Noord en Projectbureau Herinrichting Peize 

Fotografie: GIS afdeling DLG Regio Noord 

Cartografie: GIS afdeling DLG Regio Noord 

Illustraties: Dienst Landelijk Gebied Regio Noord 

Opmaak: GIS afdeling DLG Regio Noord 

Druk: Koninklijke Van Gorcum B.V. Assen 

Lid: 

Jaap van Dijk 

Jan Kemkers 

Harm Assies 

Herman Sips 

Alewijn Brouwer 

Nico Altena 

Hendrik Smeenge 

Jan Luuk Stel 

Sjoerd Weijs 

Bert van Guldener 

Willem Boers 

Barend Buijs 

Namens: 

Onafhankelijk voorzitter 

Gemeente Noordenveld 

Gemeente Tynaarlo 

Waterschap Noorderzijlvest 

Staatsbosbeheer 

Natuurmonumenten 

LTO-Noord 

LTO-Noord 

Bewoners 

Dienst Landelijk Gebied, secretaris 

Kadaster 

Provincie Drenthe

Inrichtingsplan Roden-Norg (2,7 Mb) - herinrichting Peize

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?