Download PDF - Wolter en dros

Carbon Footprint Rapport
2012-Q1+Q2
Auteur(s)
J.P.T. Janssen
N.R. Sandelowsky
0434
Ingenieursbureau Wolter & Dros B.V.
Quality, Health, Safety & Environment
Amsterdamseweg 53
3812 RP Amersfoort
Postbus 47
3800 AA Amersfoort
Telefoon 033 - 467 15 11
Fax 033 - 467 17 88
qhse@wolterendros.nl
www.wolterendros.nl
Datum opgesteld
26 september 2012
Datum gewijzigd
25 april 2013
Referentie
0434
Blad
1 van 32

1 Management summary 4
2 Verantwoording 6
2.1 Overeenstemming 6
2.2 Verwijzingsoverzicht rapportage en ISO 14064-1 6
3 Omschrijving van de organisatie 7
3.1 Inleiding 7
3.2 Missie 8
3.3 Bedrijfshistorie 8
4 Beleid 9
5 Boundary 2012-Q1+Q2 11
5.1 Centrale Bedrijfsonderdelen 11
5.2 Vestigingen 11
5.3 Dochteronderneming 12
5.4 Deelnemingen 12
5.5 C-aanbieders/concernrelaties (nwe input Ronald) 12
6 Energiegebruik 15
6.1 Soorten en hoeveelheden 15
6.2 Alternatieve brandstoffen 16
6.3 Aardgas 16
6.4 Elektriciteit 17
7 De carbon footprint 18
7.1 Carbon Footprint 2012-Q1+Q2 18
7.2 Verslagperiode en referentiejaar 19
7.3 Verantwoordelijke persoon 19
7.4 Contactpersoon 19
7.5 Uitsluitingen 19
7.6 Correcties en wijzigingen 19
7.6.1 Correcties 19
7.6.2. Wijzigingen 20
7.7 Onzekerheden 20
7.8 Kwantificeringsmethoden en conversiefactoren 22
7.9 Verificatie 23
8 Doelen en maatregelen 2012 24
8.1 Doelstellingen 24
8.2 Maatregelen 24
8.2.1 Scope 1 Te nemen maatregelen om directe emissie te
beperken 24
8.2.2 Scope 2 te nemen maatregel om indirecte emissie te
verminderen 25
0434
Ingenieursbureau Wolter & Dros B.V.
Quality, Health, Safety & Environment
Amsterdamseweg 53
3812 RP Amersfoort
Postbus 47
3800 AA Amersfoort
Telefoon 033 - 467 15 11
Fax 033 - 467 17 88
qhse@wolterendros.nl
www.wolterendros.nl
Datum opgesteld
26 september 2012
Datum gewijzigd
25 april 2013
Referentie
0434
Blad
2 van 32

Datum opgesteld
26 september 2012 3 van 32
Datum gewijzigd
25 april 2013
Referentie
0434
9 Voortgang en effect 26
9.1 Voortgang en effect reductiemaatregelen voor scope 1 26
9.1.1 Vervangen van de VW Caddy door de Skoda Fabia 26
9.1.2 Extra inzetten van elektrische scooter voor stadsverkeer in
plaats van de auto 26
9.1.3 Verwarming 1 °C lager 27
9.2 Voortgang en effect reductiemaatregelen voor scope 2 27
9.2.1 Het gebruik van energiezuinige T5 TL verlichting 27
9.3 Evaluatie CO 2 – emissie verandering per scope 28
9.3.1 Evaluatie CO 2 emissie verandering scope 1 28
9.3.2 Evaluatie CO 2 emissie verandering scope 2 29
9.3 Voortgang doelstelling per scope en totale CO 2 – emissie 30
9.4 Vergelijking van de vestigingen onderling 30
10 Wijzigingen 32
Blad

1 Management summary
Datum opgesteld
26 september 2012 4 van 32
Datum gewijzigd
25 april 2013
Referentie
0434
In het kader van de CO 2 – prestatieladder is de carbon footprint 2012-Q1+Q2
van Ingenieursbureau Wolter & Dros B.V. opgesteld.
De totale CO 2 – emissie voor Q1 en Q2 van 2012 bedraagt 3.854 ton CO 2 en is
onderverdeeld in directe emissies (3532 ton CO 2) en indirecte emissies (321 ton
CO 2).
Tabel 1 geeft de verandering in CO 2 – emissie weer ten opzichte van 2010-Q1+Q2
Directe CO2 –
emissie, scope 1
Indirecte CO2 –
emissie, scope 2
Totale CO2 –
emissie
CF 2010-Q1+Q2
ton CO2
3.398,90
1.224,69
4.623,59
CF 2012-Q1+Q2
ton CO2
3.532,25
321,86
3.854,11
Tabel 1: CO2-emissie 2010-Q1+Q2 in vergelijking met 2012-Q1+Q2
Verandering t.o.v. 2010-Q1+Q2
ton CO2 %
133,35
-902,83
-769,48
3,92%
-73,72%
-16,64%
Uit tabel 1 kan worden geconcludeerd dat in scope 1 een toename in CO 2 –
emissie heeft plaats gevonden. Tevens moet worden opgemerkt dat een
behoorlijke reductie in scope 2 is gerealiseerd. Dit komt door toepassing van de
reductiemaatregel: het gebruik van de energiezuinige T5 TL-verlichting en door het
toepassen van de windkrachtcertificaten per 1 januari 2011.
Het effect van de reductiemaatregelen per scope
Reductiemaatregelen voor scope 1
In de directieverklaring 2012 zijn doelstellingen voor CO 2 – reductie in 2012 per
scope omschreven samen met de maatregelen om deze doelstellingen te
verwezenlijken. Binnen deze rapportage wordt het effect van de maatregelen
geprognosticeerd voor 2012.
De maatregelen voor de doelstelling m.b.t. scope 1, 10 ton CO 2 – reductie t.o.v.
2010, zijn als volgt:
Vervanging VW Caddy door Skoda Fabia
Elektrische scooter voor stadsverkeer in plaats van VW Caddy
Verwarming 1°C lager
Het gewenste effect van de eerste maatregel, vervanging van de VW Caddy door
Skoda Fabia, wordt naar verwachting in 2012 ruim gehaald. De prognose voor
2012 is gebaseerd op de leascontracten van de Caddy’s, die in Q3Q4 af zullen
lopen en worden vervangen door fabia’s icm te verwachten gereden km.
De elektrische scooters inzetten voor stadsverkeer in plaats van VW Caddy
(tweede maatregel) heeft zoals verwacht een te verwaarlozen effect op de reductie
doelstelling voor scope 1. De bijdrage aan de reductiedoelstelling voor scope 1 zal
0.00061 % bedragen.
De derde maatregel (t.b.v. vermindering van de directe emissie, scope 1) blijkt in
de meeste vestigingen te worden toegepast. Gebleken is dat het effect van de
maatregel groter is dan verwacht. De mogelijke oorzaken liggen hiervoor bij:
Blad

Datum opgesteld
26 september 2012 5 van 32
Datum gewijzigd
25 april 2013
Referentie
0434
De forse stijging van de productie uren. De stijging van de productie uren is
groter dan verwacht waardoor het effect van de maatregel groter is dan
verwacht.
De vestigingen voeren de maatregel ambitieus uit. I.p.v. 1 graad lager bv 2
graden.
De toename van de productie uren verloopt niet recht evenredig met de
toename in aardgasverbruik.
Reductiemaatregelen voor scope 2
De maatregel voor de doelstelling m.b.t. scope 2, 1,3 ton CO 2 – reductie t.o.v. 2010
heeft betrekking op het gebruik van energiezuinige verlichting. De verwachting is
dat het doel van deze maatregel in 2012 ruim wordt gehaald. Er is zelfs een
verhoogd effect waarneembaar. Mogelijke oorzaken hiervan:
- T8 TL verlichting is eerder vervangen dan verwacht.
- Meer verlichting vervangen door energiezuinige
- Energiezuiniger kantoor apparatuur (PC en dergelijke) waardoor elektra
verbruik in 2012 t.o.v. 2010 is gereduceerd.
Voortgang doelstelling per scope en totale CO 2 - emissie
Tabel 2 geeft de doelstelling en prognose voor 2012, zowel absoluut als relatief,
per scope en voor de totale CO 2 – emissie van Wolter & Dros weer.
De CO 2 – emissie per scope over 2012 is geprognotiseerd op basis van
extrapolatie van de emissies in 2012-Q1+Q2 (tabel 1), en de uitgangspunten voor
aardgas- en elektriciteitsverbruik conform analyse van de reductiemaatregelen.
Directe CO 2 –
emissie, scope 1
Indirecte CO 2 –
emissie, scope 2
Totale CO 2 –
emissie
Tabel 2: Evaluatie doelstellingen
CF 2010 Doelstelling 2012
Uit tabel 2 kan de conclusie worden getrokken dat alle doelstellingen voor 2012
voor zowel scope 1 als scope 2 worden behaald, indien de prognose voor de totale
CO 2 –emissie van 2012 uitkomt.
Blad
Prognose effect reductiemaatregels
2012
Per scope Van totaal Per scope Van totaal
ton CO2/jaar % ton CO2 /jaar % %
ton CO2
/jaar
%
6.614,48 -0,16% -10,73 -0,12% -1,31% - 86,37 - 0,96%
2.396,45 -0,05% -1,30 -0,01% -0,33% -7,99 -0,09%
9.010,93 -12,03 -0,13% -94,36 -1,05%

2 Verantwoording
2.1 Overeenstemming
Datum opgesteld
26 september 2012 6 van 32
Datum gewijzigd
25 april 2013
Referentie
0434
Deze rapportage voldoet aan de eisen zoals omschreven in ISO 14064-1,
paragraaf 7.3.1.
2.2 Verwijzingsoverzicht rapportage en ISO 14064-1
Tabel 3 geeft weer waar de vereiste onderdelen van een carbon footprint
rapportage conform ISSO 14064-1 in dit rapport terug te vinden zijn.
ISO 14064-1, paragraaf 7.3.1 Rapportage, paragraaf
a) Beschrijving van de organisatie 3 Omschrijving van de organisatie
b) Verantwoordelijke persoon 7.3 Verantwoordelijke persoon
7.4 Contactpersoon
c) Verslagperiode 7.2 Verslagperiode en referentiejaar
d) Boundary 5 Boundary
e) Directe emissie 7.1 Carbon Footprint 2012-Q1+Q2
f) Biomassa 7.5 Uitsluitingen
g) Reductie directe emissie 8.1 Doelstellingen
8.2 Maatregelen
9 Voortgang en effect
h) Uitsluitingen 7.5 Uitsluitingen
i) Indirecte emissie 7.1 Carbon Footprint 2012-Q1+Q2
j) Basisjaar en referentiejaar 7.2 Verslagperiode en referentiejaar
k) Wijzigingen 7.6 Correcties en wijzigingen
l) Kwantificeringsmethoden 7.8 Kwantificeringsmethoden en
m) Wijzigingen in
Kwantificeringsmethoden
conversiefactoren
7.6.2 Wijzigingen
7.8 Kwantificeringsmethoden en
conversiefactoren
n) Conversiefactoren 7.1 Carbon Footprint 2012-Q1+Q2
7.8 Kwantificeringsmethoden en
conversiefactoren
o) Onzekerheden 7.7 Onzekerheden
p) Verklaring van overeenstemming 2 Verantwoording
q) Verificatie 7.9 Verificatie
Tabel 3: Verwijzingsoverzicht Carbon Footprint Rapport en ISO 14064-1
Blad

3 Omschrijving van de organisatie
Datum opgesteld
26 september 2012 7 van 32
Datum gewijzigd
25 april 2013
Referentie
0434
3.1 Inleiding
Wolter & Dros is een technisch dienstverlener werkzaam in de utiliteit, de
woningbouw, de zorg, het onderwijs en de industrie. Advies, integraal ontwerp,
engineering, realisatie en beheer van technische installaties voor verwarming,
ventilatie, koeling en sanitair vormen ons dienstenpakket.
Met 1800 medewerkers en een netwerk van vestigingen in Nederland, behoort
Wolter & Dros tot de top drie van technische dienstverleners in haar vakgebied.
Wolter & Dros is een werkmaatschappij van vastgoed-, bouw- en techniekconcern
TBI te Rotterdam.
Figuur 1 Locaties Wolter & Dros
Blad

3.2 Missie
Datum opgesteld
26 september 2012 8 van 32
Datum gewijzigd
25 april 2013
Referentie
0434
Wolter & Dros laat zich inspireren door wat mensen in het dagelijks leven nodig
hebben om zich goed en gezond te voelen. Wolter & Dros ontwikkelt daarvoor
innovatieve comfortconcepten. Geïntegreerde totaal oplossingen voor optimaal
comfort, veiligheid en gebruiksgemak. Duurzame oplossingen waar het gaat om
energiegebruik, kwaliteit, levensduur, hergebruik en dus de exploitatiekosten. Zo
ontstaat een rendabel evenwicht tussen ontwerp, leefbaarheid en duurzaamheid.
3.3 Bedrijfshistorie
In het jaar 2000 heeft Wolter & Dros haar 125 - jarig bestaan gevierd.
In 1875 werd het bedrijf in Amsterdam opgericht door de heer H.J. Wolter. Een
eenmanszaak met een leveringsprogramma dat bestond uit het ontwerpen en
leveren van centrale verwarmings- en ventilatiesystemen. In 1906 werd door de
heer Wolter, de heer A. Dros aangetrokken als mededirecteur van het inmiddels
naar Amersfoort verhuisde bedrijf.
In 1916 ging de heer Wolter met pensioen en zette de heer Dros de zaak alleen
voort.
In 1963 werd Wolter & Dros overgenomen door de N.V. OGEM. Binnen OGEM
groeide het aantal medewerkers van Wolter & Dros door fusies en overnames tot
boven de 1200.
Vanaf begin jaren tachtig tot en met 2002 verricht Wolter & Dros haar activiteiten
als werkmaatschappij van TBI Holdings B.V. te Rotterdam.
In 2003 wordt TBI Techniek B.V. opgericht, een samenwerkingsverband tussen zes
installatietechnische zusterbedrijven van TBI. Tot op projectniveau zijn de kennis
en expertise binnen de TBI-bedrijven optimaal gesynchroniseerd en gebundeld.
Naast het hoofdkantoor in Amersfoort heeft Wolter & Dros in 2007 het
Belevingscentrum geopend, een hypermodern centrum waar bezoekers comfort in
de breedste zin van het woord kunnen beleven.
Per 1 januari 2010 zijn de woningbouwactiviteiten van Wolter & Dros
ondergebracht onder een nieuwe Besloten Vennootschap ‘Wolter & Dros
Woningbouw B.V.’ met de handelsnaam ‘Comfort Partners’. Comfort Partners is
ontstaan uit de vestigingen van Wolter & Dros Aquatherm in Groningen en Houten
en de vestigingen van Wissink Installatietechniek B.V. in Zoetermeer en Zwaag.
Blad

4 Beleid
Datum opgesteld
26 september 2012 9 van 32
Datum gewijzigd
25 april 2013
Referentie
0434
Blad

Datum opgesteld
26 september 2012 10 van 32
Datum gewijzigd
25 april 2013
Referentie
0434
Blad

5 Boundary 2012-Q1+Q2
De organizational boundary van Ingenieursbureau Wolter & Dros B.V is
weergegeven in figuur 2.
Datum opgesteld
26 september 2012 11 van 32
Datum gewijzigd
25 april 2013
Referentie
0434
5.1 Centrale bedrijfsonderdelen 5.2 Vestigingen 5.3 Dochteronderneming 5.5. C-aanbieders
Locatie 1: Locatie 1: Comfort Partners met de vestigingen:
Amsterdamseweg 53 Amsterdamseweg 53 Comfort Partners Groningen ICR/W&D BAM techniek v.o.f.
Centrale Diensten Wolter & Dros Centraal Technisch Bureau Comfort Partners Houten Ingenieursbureau Wolter & Dros B.V.
Fabriek/CMV Fabriek/CMV Comfort Partners Maastricht (per 1-3-2012) TBI Direct B.V.
Comfort Partners Zoetermeer
Locatie 2: Locatie 2: Comfort Partners Zwaag
Amsterdamseweg 51, De Voorsprong Amsterdamseweg 51, De Voorsprong
Belevingscentrum Wolter & Dros Amersfoort 5.4 Deelnemingen
Technisch Facilitair Management Locatie 2:
Overige vestigingen Amsterdamseweg 51, De Voorsprong
Wolter & Dros Amsterdam TBI Direct B.V.
Wolter & Dros Arnhem
Wolter & Dros Enschede
Wolter & Dros Groningen
Wolter & Dros Goes
Wolter & Dros Haaglanden
Wolter & Dros 's-Hertogenbosch
Wolter & Dros Maastricht-Airport
Wolter & Dros Rotterdam
Wolter & Dros Rotterdam-Industrie (vh Botlek)
Wolter & Dros Terneuzen
Wolter & Dros Venlo
Wolter & Dros Warnsveld
Fig. 2 Organizational Boundary
Ingenieursbureau Wolter & Dros B.V.
Q1 + Q2 2012
Ingenieursbureau Wolter & Dros B.V.
Figuur 2: Organizational Boundary Ingenieursbureau Wolter & Dros B.V. 2012-Q1+Q2
5.1 Centrale Bedrijfsonderdelen
Centrale Bedrijfsonderdelen van Wolter & Dros zijn gevestigd op de locatie
Amersfoort. Deze bestaat uit
Locatie 1 Hoofdkantoor, gelegen aan de Amsterdamseweg 53 te Amersfoort.
Huisvesting van onder meer de Centrale Diensten (CD) en Fabriek/CMV. Onder
CD vallen:
- Directie en Directiesecretariaat;
- Controlling en Centrale Administratie (CA);
- Presentatie en Marketing Communicatie (PMC);
- Quality, Health, Safety & Environment (QHSE);
- Personeel & Organisatie (P&O);
- Facilitaire Zaken (FZ);
- Informatie en Communicatie Technologie (ICT);
- Technisch Advies en Ontwikkeling (TAO);
- Inkoop coördinatie (IC).
Locatie 2 De Voorsprong, gelegen aan de Amsterdamseweg 51 te Amersfoort,
naast het hoofdkantoor. Hier zijn een aantal landelijke opererende
bedrijfsonderdelen gevestigd.
5.2 Vestigingen
Naast vestiging Wolter & Dros Centraal Technisch Bureau (loc 1)en vestiging
Amersfoort (loc 2) zijn er een aantal vestigingen verspreid over diverse locaties in
Nederland.
Blad

Datum opgesteld
26 september 2012 12 van 32
Datum gewijzigd
25 april 2013
Referentie
0434
5.3 Dochteronderneming
Comfort Partners is een volle dochteronderneming van Wolter & Dros en realiseert
en onderhoudt installaties in woningen. Comfort Partners opende in maart 2013
een vijfde vestiging in Maastricht in het pand van Wolter & Dros vestiging
Maastricht.
5.4 Deelnemingen
Projectvof’s
Wolter & Dros neemt deel in diverse projectvof’s. Deze vof’s zijn aangegaan met
derden ten behoeve van de uitvoering van één project. De inzet van huisvesting,
medewerkers, outillage, materieel en technische uitrusting wordt volledig vanuit de
eigen al bestaande Wolter & Dros organisatie geleverd. Het aandeel verbruik en
emissie is volledig opgenomen in de Carbon Footprint van Wolter & Dros. In de
laatste kolom van tabel 6 is aangegeven in welk deel van de Carbon Footprint de
betreffende deelneming is opgenomen.
Overige deelnemingen
Bij deelnemingen in de vorm van een BV of stichting wordt de inzet van
medewerkers, outillage, materieel en technische uitrusting meestal vanuit een
afzonderlijke afdeling of locatie van Wolter & Dros geleverd.
Het aandeel verbruik en emissie is dan ook als afzonderlijk bedrijfsonderdeel
opgenomen in de Carbon Footprint van Wolter & Dros.
5.5 C-aanbieders/concernrelaties
Op basis van de A/C-leveranciersanalyse volgens de laterale methode beschreven
in de CO 2-Prestatieladder zijn de relevante bedrijfsonderdelen weergegeven in
tabel 4.
Naam Opgenomen in de boundary van Wolter & Dros
Croon Elektrotechniek B.V. Nee, is zelf gecertificeerd
HVL Elektrotechniek BV Nee, is zelf gecertificeerd
Building Technologies Maintenance
V.O.F.
Ja
Koopmans Service & Onderhoud
B.V.
Nee, is zelf gecertificeerd
Acto Informatisering B.V. Nee, is zelf gecertificeerd
WTH Vloerverwarming B.V. Nee, is zelf gecertificeerd
TBI Direct BV Ja
Hazenberg BV Nee, is zelf gecertificeerd
MDB B.V. Nee, is zelf gecertificeerd
Aannemingmij. JP van Eesteren BV Nee, is zelf gecertificeerd
Fri-jado super service Nee, is zelf gecertificeerd
Comfort Partners Ja
TBI Holdings B.V. Nee, geen hiërarchische zeggenschap
Tabel 4: C-leveranciers opgenomen in de boundary
In tabel 5 is weergegeven welke leveranciers uit de crediteurenadministratie van
Wolter & Dros, door de A/C-analyse zijn aangemerkt als concernleverancier.
Leveranciers die zelf gecertificeerd zijn voor de CO 2-Prestatieladder worden door
Wolter & Dros niet meegenomen in de Carbon Footprint van Wolter & Dros omdat
deze leveranciers hun eigen Carbon Footprint rapporteren.
Blad

Datum opgesteld
26 september 2012 13 van 32
Datum gewijzigd
25 april 2013
Referentie
0434
Leveranciers waar Wolter & Dros (gedeeltelijke) zeggenschap over heeft zijn
meegenomen in de Carbon Footprint van Wolter & Dros.
TBI Holdings B.V. is een leverancier die niet gecertificeerd is voor de CO 2-
Prestatieladder. Het spreekt voor zich dat Wolter & Dros als dochteronderneming
van TBI Holdings B.V. geen zeggenschap heeft over de holding. Daarnaast
bedraagt de omzet van TBI Holdings B.V. bij Wolter & Dros slechts 0,03%.
Relevante bedrijfsonderdelen
van Wolter & Dros
Centrale bedrijfsonderdelen
Locatie 1:- Centrale diensten
Locatie 2: - Belevingscentrum,
-Technisch Facilitair Management
-Duurzame Energie Projecten
Statutaire naam KvK nr BTW nr Boundary Voor 2012 Q1/Q2 in
Blad
2011 2012
CF als(naam), voor(%)
Ingenieursbureau Wolter & Dros B.V. 31006867 NL001739244B01 Ja Ja Centrale Diensten, 100
Locatie 1: - Fabriek/CMV Ingenieursbureau Wolter & Dros B.V. 31006867 NL001739244B01 Ja Ja Fabriek/CMV,100
Vestigingen
Wolter & Dros Amersfoort Ingenieursbureau Wolter & Dros B.V. 31006867 NL001739244B01 Ja Ja Amersfoort, 100
Wolter & Dros
Centraal Technisch Bureau
Ingenieursbureau Wolter & Dros B.V. 31006867 NL001739244B01 Ja Ja CTB, 100
Wolter & Dros Arnhem Ingenieursbureau Wolter & Dros B.V. 31006867 NL001739244B01 Ja Ja Arnhem, 100
Wolter & Dros Amsterdam Ingenieursbureau Wolter & Dros B.V. 31006867 NL001739244B01 Ja Ja Amsterdam, 100
Wolter & Dros Rotterdam
Industrie (v/h Botlek)
Ingenieursbureau Wolter & Dros B.V. 31006867 NL001739244B01 Ja Ja Rotterdam Industrie,
Wolter & Dros Den Helder Ingenieursbureau Wolter & Dros B.V. 31006867 NL001739244B01 Ja Nee nvt
Wolter & Dros Enschede Ingenieursbureau Wolter & Dros B.V. 31006867 NL001739244B01 Ja Ja Enschede, 100
Wolter & Dros Groningen Ingenieursbureau Wolter & Dros B.V. 31006867 NL001739244B01 Ja Ja Groningen, 100
Wolter & Dros Goes Ingenieursbureau Wolter & Dros B.V. 31006867 NL001739244B01 Ja Ja Goes, 100
Wolter & Dros Haaglanden Ingenieursbureau Wolter & Dros B.V. 31006867 NL001739244B01 Ja Ja Haaglanden, 100
Wolter & Dros ‘s-Hertogenbosch Ingenieursbureau Wolter & Dros B.V. 31006867 NL001739244B01 Ja Ja ’s-Hertogenbosch, 100
Wolter & Dros Leeuwarden Ingenieursbureau Wolter & Dros B.V. 31006867 NL001739244B01 Ja Ja Leeuwarden, 100
Wolter & Dros Maastricht-Airport Ingenieursbureau Wolter & Dros B.V. 31006867 NL001739244B01 Ja Ja Maastricht, 100
Wolter & Dros Rotterdam Ingenieursbureau Wolter & Dros B.V. 31006867 NL001739244B01 Ja Ja Rotterdam, 100
Wolter & Dros Terneuzen Ingenieursbureau Wolter & Dros B.V. 31006867 NL001739244B01 Ja Ja Terneuzen, 100
Wolter & Dros Warnsveld Ingenieursbureau Wolter & Dros B.V. 31006867 NL001739244B01 Ja Ja Warnsveld, 100
Dochteronderneming
Comfort Partners
Comfort Partners Houten Wolter & Dros Woningbouw B.V. 32157437 NL821152282B01 Ja Ja Comfort Partners, 100
Comfort Partners Groningen Wolter & Dros Woningbouw B.V. 32157437 NL821152282B01 Ja Ja Comfort Partners, 100
Comfort Partners Maastricht Wolter & Dros Woningbouw B.V 32157437 NL821152282B01 Nee Ja Comfort Partners, 100
Comfort Partners Zoetermeer Wolter & Dros Woningbouw B.V. 32157437 NL821152282B01 Ja Ja Comfort Partners, 100
Comfort Partners Zwaag Wolter & Dros Woningbouw B.V. 32157437 NL821152282B01 Ja Ja Comfort Partners, 100
Deelnemingen (St. /BV) Locatie
II, Amsterdamseweg 51
IDET * Stichting IDET 11046054 NL808249903B01 Ja Nee nvt
TBI Direct * TBI Direct B.V. 32129930 NL818876566B01 Ja Ja Centrale Diensten, 100
Blanxx * Blanxx B.V. 17282938 nvt Nee Nee Nvt
Croon Wolter & Dros Vastgoed ** Croon Wolter & Dros Vastgoed v.o.f. 32076581 nvt Ja Ja Centrale Diensten, 100
CWI ** Croon Wolter & Dros Infratechniek v.o.f 24292689 nvt Ja Ja Centrale Diensten, 100
Deelnemingen (projectvof’s)
CWF ** Croon Wolter & Dros Facilities v.o.f. 31006867 nvt Nee Nee nvt
Building Technologies
Maintenance **
Building Technologies Maintenance v.o.f.
(opgericht 1-4-2011)
100
52717909 nvt Nee Nee nvt

Relevante bedrijfsonderdelen
van Wolter & Dros
Datum opgesteld
26 september 2012 14 van 32
Datum gewijzigd
25 april 2013
Referentie
0434
Statutaire naam KvK nr BTW nr Boundary Voor 2012 Q1/Q2 in
Blad
2011 2012
ICR W&D/BAM Techniek ** ICR W&D/BAM techniek v.o.f. 32127929 nvt Nee Nee nvt
Installatiecombinatie Jeroen
Bosch Ziekenhuis **
Installatiecombinatie New
Babylon **
Bouwcombinatie J.P van
Eesteren – TBI Techniek **
Installatiecombinatie Jeroen Bosch
Ziekenhuis v.o.f.
17215249 nvt Nee Nee nvt
Installatiecombinatie New Babylon v.o.f. 27314917 nvt Nee Nee nvt
Bouwcombinatie J.P van Eesteren – TBI
Techniek vof
34245945 nvt Nee Nee nvt
Installatiecombinatie Komfort ** Installatiecombinatie Komfort v.o.f. 24464440 nvt Nee Nee nvt
ICP (Instandhoudingscombinatie
Prinsenhof)* *
Instandhoudingscombinatie Prinsenhof v.o.f 32092180 nvt Nee Nee nvt
CSWE ** Combinatie Croon-Spie Wolter & Dros v.o.f. 24484402 nvt Nee Nee nvt
Bouwcombinatie Heijmerink -
Wolter & Dros - Croon **
Bouwcombinatie Heijmerink - Wolter & Dros –
Croon v.o.f.
nvt nvt Nee Nee nvt
Croon Wolter & Dros Vastgoed Croon Wolter & Dros Vastgoed v.o.f. 32076581 nvt Nee Nee nvt
CWI ** Croon Wolter & Dros Infratechniek v.o.f 24292689 nvt Nee Nee Nvt
Maincontracting CWJP **
(per 15 -4-2012)
Maincontracting CWJP VOF 55184324 nvt Nee Nee Nvt
RUN Services ** (per 1-1- 2012) RUN Services vof nvt nvt Nee Nee nvt
Tabel 5: Boundary 2012-Q1+Q2
*) Stichting of BV die gelieerd is aan Wolter & Dros, met eigen huisvesting, medewerkers, outillage,
materieel en technische uitrusting, en waarvan de Carbon Footprint verdisconteerd is in de Carbon
Footprint van de eigen Wolter & Dros organisatie en/of participanten wordt geleverd.
**) Projectvof waarvan Ingenieursbureau Wolter & Dros B.V. penvoerder is en waarvoor
huisvesting, medewerkers, outillage, materieel en technische uitrusting geheel vanuit de eigen
Wolter & Dros organisatie en/of participanten wordt geleverd.
CF als(naam), voor(%)

6 Energiegebruik
6.1 Soorten en hoeveelheden
Aardgas
Elektriciteit
Wind
Stadsverwarming
Noodstroom
WKO Opslag
Diesel
Benzine
LPG
Energiestromen
scooters
Elektriciteit
Datum opgesteld
26 september 2012 15 van 32
Datum gewijzigd
25 april 2013
Referentie
0434
Elke vestiging van Wolter & Dros verbruikt elektriciteit voor verlichting en ICT. Ook
worden de gebouwen verwarmd. Hiervoor wordt hoofdzakelijk gebruik gemaakt van
aardgas. Het gebouw van vestiging Botlek wordt elektrisch verwarmd met een
warmtepomp. Het gebouw van vestiging Comfort Partners Houten is aangesloten
op een collectief verwarmingssysteem met warmtepompen.
Voor beide locaties geldt dat de hiervoor benodigde elektrische energie is
meegenomen in het elektriciteitsverbruik van de vestigingen.
Tabel 6 geeft een overzicht van de gebruikte energiesoorten per vestiging. Figuren
3 en 4 geven inzicht in het elektriciteit- en aardgasverbruik per vestiging.
Energiestromen ingenieursbureau Wolter & Dros B.V
Energiestromen t.b.v.
bedrijfsactiviteiten
Energiestromen
auto's
Energiestromen
zakelijk vliegen
Vestigingen
Amersfoort Hoofdkantoor (CTB) x x x x x x x x x
Amersfoort x x x x x X x
Amsterdam x x x x x x
Arnhem x x x x x x
Botlek x x x x x x x
Den Helder x x x x x x
Enschede x x x x x x
Goes x x x x x x
Groningen x x x x x x x x
Haaglanden x x x x x x x x
Leeuwarden x x x x x x
s-Hertogenbosch x x x x x x
Maastricht x x x x x x
Venlo x x x x x x
Rotterdam x x x x x x x
Terneuzen x x x x x x
Warnsveld
Dochterondernemingen
x x x x x x
Comfort partners Groningen x x x x x x x
Comfort partners Houten x x x x x x
Comfort partners Zoetermeer x x x x x x
Comfort partners Maastricht x x x x x x
Comfort partners Zwaag
Deelnemingen/ Samenwerking
x x x x x x x
TBI Direct x x x x x x x
Belevingscentrum x x x x x x
TFM x x x x x x
DEP x x x x x x
Tabel 6: Energiesoorten per vestiging
kerosine
Blad
Opmerkingen

6.2 Alternatieve brandstoffen
Datum opgesteld
26 september 2012 16 van 32
Datum gewijzigd
25 april 2013
Referentie
0434
Als alternatieve brandstoffen (energiebronnen) zijn aan te merken:
windenergie, bodemenergie (warmte- en koudeopslag) en elektrisch vervoer met
scooters.
6.3 Aardgas
Figuur 3: Aardgasverbruik per vestiging
3
Fabriek/CMV hebben in 2012 Q1, samen 62.666 mn aardgas verstookt. Dit getal
valt buiten figuur 3.
Figuur 3 geeft voor 2012-Q1+Q2 het aardgasverbruik per kwartaal per vestiging
3
weer in mn . In de grafiek is duidelijk te zien dat elke vestiging in Q1 een hoger
aardgasverbruik hebben dan in Q2. De verklaring hiervoor is dat de gemiddelde
buitentemperatuur in Q1 een stuk lager ligt dan in Q2. Dit zorgt ervoor dat meer
aardgas is verbruikt om de gebouwen te verwarmen.
Vestigingen Groningen, Comfort Partners Groningen en Comfort Partners Zwaag,
beschikken over een warmte- en koudeopslag systeem (WKO) met elektrisch
gedreven warmtepompen. Hierdoor is het aardgasgebruik in verhouding met een
andere vestiging van gelijke omvang (bijv. Goes) met name in Q1 lager. Hier
tegenover staat een hoger elektriciteitsverbruik in Q1. Het kantoor in Amersfoort
beschikt ook over een WKO, maar deze wordt gebruikt voor koeling, waardoor het
gebruik ervan niet bijdraagt aan de reductie van het aardgasverbruik.
Voor de vestigingen Venlo en Botlek geldt dat verwarming plaatsvindt door middel
van warmtepompen, waardoor geen aardgas wordt verbruikt. Voor de vestiging CP
Houten geldt dat gebruik wordt gemaakt van stadsverwarming en dus dat geen
aardgas wordt verbruikt (stadsverwarming wordt verrekend met Eneco).
Per 1 februari 2012 is de vestiging CP Den Helder gesloten, waardoor een
minimaal verbruik zichtbaar is. Per 1 april 2012 is de vestiging CP Maastricht
opgericht.
Blad

6.4 Elektriciteit
Figuur 4: Elektriciteitsverbruik per vestiging
Datum opgesteld
26 september 2012 17 van 32
Datum gewijzigd
25 april 2013
Referentie
0434
Fabriek/CMV hebben samen in Q1 236.091 kWh elektriciteit verbruikt en in Q2
211.951 kWh. Deze getallen vallen buiten figuur 4.
Figuur 4 geeft voor 2012 Q1-Q2, het elektriciteitsverbruik per kwartaal per vestiging
weer in kWh. Het elektriciteitsverbruik is bij het overgrote deel van de vestigingen
vrijwel onafhankelijk van het kwartaal. Daar waar een relatief grote afwijking tussen
de kwartalen Q1-Q2 bestaat, wordt dit veroorzaakt door bijvoorbeeld:
• levering van warmte door WKO in combinatie met een warmtepomp (vestigingen
Groningen en Comfort Partners Groningen);
• levering van warmte door stadsverwarming waarbij het energieverbruik van de
warmtepomp met Eneco wordt verrekend (vestiging Comfort Partners Houten).
• electrische verwarming door middel van warmtepompen (in de vestiging Botlek).
De vestigingen Groningen en Comfort Partners Groningen laten in Q2 juist een
vermindering van het elektriciteitsverbruik zien aangezien gebruik wordt gemaakt
van een warmtepomp in combinatie met de WKO. Vestiging Botlek laat ook een
vermindering zien van het elektriciteitsverbruik in Q2. Oorzaak hiervan is dat Botlek
elektrisch verwarmd met behulp van de wandpomp.
Blad

7 De carbon footprint
7.1 Carbon Footprint 2012-Q1+Q2
Figuur 5 geeft de carbon footprint weer voor 2012-Q1+Q2
Figuur 5: Carbon Footprint 2012-Q1+Q2
Bronnen:
1 Handboek CO 2 – prestatieladder 2.1 versie 18 juli 2012
2 BI conversieberekeningen maart 2010
3 Conversiefactor SKAO
4 Diesel t.b.v. NSA 68 kVA gebruik o.b.v. nodige testen
Datum opgesteld
26 september 2012 18 van 32
Datum gewijzigd
25 april 2013
Referentie
0434
CO2-emissie factor 2012-Q1+Q2
factor eenheid bron hoeveelheid eenheid bron CO2-emissie [ton]
Scope 1: Directe emissie 3533,20
Brandstoffen 386,97
3
- Aardgas 1.825,00 g CO2 / mn
3
1 205.613,47 mn - Diesel 3.135,00 g CO 2 / liter 4 60,00 liter Aanname W&D 10
Scope 1 omvat de directe CO 2-emissie, waartoe worden gerekend brandstoffen
voor verwarming en generatoren, koudemiddelen voor airco en koeling, en het
wagenpark van zakelijke auto’s. De directe CO 2-emissie bedraagt 3.533 ton.
Scope 2 omvat het elektriciteitsverbruik, het zakelijk gebruik van privé auto’s en
zakelijk vliegverkeer. De indirecte CO 2-emissie (scope 2) bedraagt 322 ton CO 2.
De CO 2-emissie van scope 1 en 2 tezamen over 2011 bedraagt 3.855 ton CO 2,
verdeeld over de onderdelen zoals aangegeven in figuur 6. Uit figuur 6 kan worden
opgemerkt dat het wagenpark van Wolter & Dros het overgrote deel van de CO 2emissie
veroorzaakt, gevolgd door gebruik van brandstoffen en privé auto’s voor
zakelijk verkeer.
Blad
Opgave W&D 375,24
- Acetyleen (C 2H2) 3.145,00 g CO2 / kg 2 1.374,00 kg Airproducts Linde gas 4,32
- Koolzuur dekgassen (CO 2) 1.000,00 g CO2 / kg 2 7.094,00 kg Airproducts Linde gas 7,09
- Propaan (C 3H8) 2.990,00 g CO2 / kg 3 42,00 kg Airproducts Linde gas 0,13
Airco en koeling 0,00
- HFK R407C 1.775,00 kg CO 2 / kg 1 0,00 kg Opgave W&D 0,00
Wagenpark 3146,23
- Benzine 2.780,00 g CO 2 / liter 1 119.342,00 liter Athlon 331,77
- Diesel 3.135,00 g CO 2 / liter 1 897.753,00 liter Athlon 2814,46
- LPG 1.860,00 g CO 2 / liter 1 0,00 liter Athlon 0,00
Scope 2: indirecte emissie 321,86
Elektriciteitsgebruik 23,22
- Groene stroom 15,00 g CO 2 / kWh 1 1.548.332,53 kWh Opgave W&D 23,22
Privé auto's voor zakelijk verkeer 297,87
- Benzine-auto, klasse 2,0 liter 305,00 g CO 2 / km 1 0,00 km Opgave W&D 0,00
- Diesel-auto, klasse 2,0 liter 265,00 g CO 2 / km 1 40.995,00 km Opgave W&D 10,86
- LPG-auto 175,00 g CO 2 / km 1 16.152,00 km Opgave W&D 2,83
- Personenauto, brandstoftype niet bekend 210,00 g CO 2 / km 1 1.181.278,60 km Opgave W&D 248,07
Zakelijk vliegen 0,77
- Afstand < 700 km 270,00 g CO 2 / reizigers km 1 0,00 km Opgave W&D 0,00
- Afstand 700 - 2.500 km 200,00 g CO 2 / reizigers km 1 3.844,34 km Opgave W&D 0,77
- Afstand > 2.500 km 135,00 g CO 2 / reizigers km 1 0,00 km Opgave W&D 0,00
0,19

Figuur 6: Verdeling CO2-emissie 2012-Q1+Q2 naar soort emissie
7.2 Verslagperiode en referentiejaar
Datum opgesteld
26 september 2012 19 van 32
Datum gewijzigd
25 april 2013
Referentie
0434
Dit Carbon Footprint rapport over 2012 omvat de periode vanaf 01 januari 2012 tot
en met 30 juni 2012.
Het referentiejaar is 2010.
7.3 Verantwoordelijke persoon
De verantwoordelijke persoon voor de Carbon Footprint is de heer ir. J.M. Kuling,
directeur.
7.4 Contactpersoon
De contactpersoon voor de Carbon Footprint is de heer ing. J.P.T. Janssen,
exploitatiebeheerder duurzame energieprojecten.
Amsterdamseweg 53
3812 RP Amersfoort
Postbus 47
3800 AA Amersfoort
Telefoon 033 - 467 15 11
Telefax 033 - 461 17 88
mail j.p.janssen@wolterendros.nl
7.5 Uitsluitingen
Biomassa wordt niet toegepast.
7.6 Correcties en wijzigingen
7.6.1 Correcties
De volgende correcties zijn toegepast op eerdere rapportages:
Blad

Datum opgesteld
26 september 2012 20 van 32
Datum gewijzigd
25 april 2013
Referentie
0434
• In de rapportages over 2008 en 2009 was scope 3 emissie opgenomen in “De
Carbon Footprint”, terwijl scope 3 geen deel uitmaakt van de Carbon Footprint.
Scope 3 is verwijderd uit de rapportages en uit de Carbon Footprint.
• Koudemiddelen die door Wolter & Dros worden geleverd aan klanten waren in
de rapportages over 2008 en 2009 ten onrechte toegekend aan scope 1.
• Carbon Footprint 2010-Q1: toevoeging van groene stroom en wijziging van de
conversiefactoren voor elektriciteit van de opgaven van de leveranciers naar
‘andere leverancier’ conform de CO 2 ladder. Dit tezamen heeft een verlaging
van de CO 2-uitstoot tot gevolg van 2.504 ton naar 2.499 ton.
• Carbon Footprint 2010-Q2: toevoeging van groene stroom en wijziging van de
opgave van brandstofverbruik voor het wagenpark door Athlon. Dit tezamen
heeft een verlaging van de CO 2-uitstoot tot gevolg van 2.171 ton naar 2.126 ton.
• Carbon Footprint 2008, 2009 en 2010 Q1 tot en met Q4: wijziging van
conversiefactoren conform CO 2 – prestatieladder 2.0 versie 23 juni 2011 en
toevoeging van groene stroom.
• Er is een nota van wijzigingen opgesteld voor Carbon Footprint rapport 2010,
2011-Q1+Q2, 2011.
7.6.2. Wijzigingen
De volgende wijzigingen zijn opgetreden na 2008:
• Het gebouw van de vestiging Haaglanden is uitgebreid per 1 augustus 2010.
• Het gebouwen van de vestigingen Groningen Comfort Partners en Zwaag
Comfort Partners hebben een WKO met elektrische warmtepomp.
• Stadsverwarming voor het gebouw van Comfort Partners in Houten is in 2008 en
2009 niet opgenomen in de Carbon Footprint. Dit is een afwijking van ca. 0,1%
op de totale Carbon Footprint van heel Wolter & Dros wat verwaarloosbaar is
geacht. Vanaf 2010 is dit aandeel wel verdisconteerd.
• Wolter & Dros heeft groencertificaten van Essent ingekocht voor de periode 1
januari 2011 tot en met 1 januari 2012. Het betreft windkracht 220 waarbij een
conversiefactor van 15 g CO 2/kWh van kracht is.
• Met ingang van 2011-Q2 is de locatie Venlo operationeel.
• Met ingang van 2012- Q2 is locatie Botlek verhuisd van de Venkelweg naar de
Eemhavenweg.
7.7 Onzekerheden
1. Van de warmte- en koudeopslaginstallaties (WKO) voor de gebouwen van
Groningen, Comfort Partners Groningen, Hoofdkantoor en Comfort Partners
Zwaag is verondersteld dat deze emissieloos zijn, maar de benodigde
elektriciteit om de warmte of koude in de grond op te slaan en weer op te
pompen is wel meegenomen in het energieverbruik.
2. Stadsverwarming Houten wordt afgerekend op verbruikte m 3 warm water. Het
energieverbruik en de emissie zijn berekend in de vorm van elektriciteit welke
door de warmtepomp van Eneco is gebruikt.
3. Aflees, schrijf- en communicatiefouten kunnen niet worden uitgesloten. Het
effect op langere termijn zal gering zijn omdat zulke fouten bij een volgende
opnamecyclus weer worden gecompenseerd. Tevens vindt een jaarlijkse
controle plaats met de jaarlijkse energieafrekeningen van de energiebedrijven.
4. De gegevens van het brandstofgebruik van het eigen wagenpark zijn
aangeleverd door de leasemaatschappij.
Blad

Datum opgesteld
26 september 2012 21 van 32
Datum gewijzigd
25 april 2013
Referentie
0434
De gegevens zijn verkregen op basis van de brandstofpassen die aan de
betreffende voertuigen zijn gekoppeld. De kilometerregistratie is minder
nauwkeurig aangezien niet elke berijder na het tanken de kilometerstand
consequent invoert. Daarom is gekozen om op basis van de door de
leasemaatschappij aangeleverde brandstofgegevens de CO 2-emissie te
bepalen.
5. De meetgegevens van het aardgas- en elektriciteitsgebruik komen van de
comptabele aardgasmeter zoals door de netwerkleverancier is aangebracht.
Deze worden betrouwbaar geacht.
6. De meterstanden worden vanaf 1 juni 2010 per gebouw maandelijks afgelezen
van de comptabele meter door de contactpersoon en doorgegeven voor de
verwerking in de Carbon Footprint berekening. Jaarlijks worden de opgeven
maandstanden getoetst aan de ontvangen jaarafrekening van de betreffende
leverancier.
7. In november 2012 wordt gestart met het op afstand uit leesbaar maken van de
hoofd elektriciteit- en aardgasmeters van de Wolter & Dros vestigingen. De
meet data wordt digitaal gepresenteerd op een web portal. De gegevens van
de web portal worden betrouwbaar geacht.
8. De maandelijkse meterstanden voor 1 juni 2010 worden voor aardgas
gevonden door het totaal verbruik van het voorgaande jaar te vergelijken met
het aantal graaddagen van dat jaar. Hieruit volgt een factor uitgedrukt in de
hoeveelheid aardgas per graaddag. Door per maand deze factor te
vermenigvuldigen met het aantal graaddagen van die maand, volgt het
aardgasgebruik voor die maand.
9. Voor elektriciteit is het totaal gebruik van een vorig jaar genomen en in twaalf
gelijke stukken verdeeld.
10. Er zit een onnauwkeurigheid in de onderlinge verdeling van de verschillende
bedrijfsactiviteiten in de panden aan de Amsterdamseweg 51 en 53 te
Amersfoort. Op basis van het geschatte aandeel in vloeroppervlak is het
maandelijks aardgasgebruik toegerekend. Deze methodiek gaat niet op voor
elektriciteit, hier is op basis van het opgesteld elektrisch vermogen de
verdeling gemaakt.
11. Medewerkers die hun privé auto inzetten voor Wolter & Dros ontvangen
hiervoor een vergoeding per zakelijk gereden kilometer. Op basis van de door
de salarisadministratie opgeven gereden kilometers en de door de eigenaar
opgeven autoklasse is berekend tot hoeveel CO 2-emissie dit heeft geleid.
12. Voor het maandelijks testen van het NSA voor TBI Direct en TFM wordt diesel
gebruikt. Het verbruikte aantal liters diesel wordt niet geregistreerd maar door
een berekening geschat. Basis van de berekening is de tijdsduur van de test
en het gemiddelde verbruik van de noodstroomaggregaten tijdens de testen.
13. Voor de gebruikte gassen is er een raamovereenkomst afgesloten met Air
Products en Linde gas. Deze leveranciers geven periodiek op hoeveel zij per
gassoort hebben geleverd, deze hoeveelheden worden verwerkt in de Carbon
Footprint.
Blad

Datum opgesteld
26 september 2012 22 van 32
Datum gewijzigd
25 april 2013
Referentie
0434
Incidenteel kan voorkomen dat iemand bij een andere leverancier een flesje
gas koopt ‘om een klusje af te maken’ en deze kosten declareert, dan is deze
hoeveelheid niet bekend en wordt dit niet meegerekend in de Carbon
Footprint. Per 1 juli 2011 wordt de afgenomen hoeveelheid gassen van Linde
gas herleid vanuit de afnamelijst welke online kan worden geraadpleegd.
7.8 Kwantificeringsmethoden en conversiefactoren
De conversiefactoren zijn volgens de opgaaf uit de CO 2-Prestatieladder 2.1 d.d. 18
juli 2012 toegepast, met uitzondering van de volgende posten.
Lasgassen
Tabel 7 geeft een overzicht van de gehanteerde conversiefactoren voor het gebruik
van lasgassen weer. (emissie factor propaan is conform het prestatieladder
handboek)
Tabel 7: Conversiefactoren lasgassen
Bron: Business Improvement Conversieberekening, 09 maart 2010.
Stadsverwarming Houten
Uitgangspunten:
• De WKO met warmtepomp wordt geëxploiteerd door Eneco.
• Eneco betrekt de benodigde elektriciteit uit eigen net.
• Het rendement van een dergelijke installatie > 10 kW bedraagt COP 3,66 (bron:
Cijfers en tabellen 2007, Senternovem, blz. 40, tabel “Kentallen van
warmtepompen”).
• Gemiddeld specifiek vermogen van kantoren is 38 W/m³ bij een gemiddeld
aantal vollasturen van 1250 uur/jaar (bron: Cijfers en tabellen 2007,
Senternovem, blz. 32, tabellen “Ketelvermogen op basis van gebouwinhoud” en
“Vollasturen op basis van ketelvermogen”).
• Een kantoor heeft een gemiddelde verdiepingshoogte van 2,7 meter.
• Conversiefactor grijze stroom is 455 g/kWh (Bron: ProRail CO 2-Prestatieladder).
Conversiefactor
• Per m² vloeroppervlak is 38*2,7*1250= 128,3 kWh/jaar aan warmte nodig.
• Om deze warmte met de WKO/WP te maken is 128,3/3,66=35,1 kWh/m 2
elektriciteit nodig.
• De conversiefactor van de stadsverwarming in Houten is 35,1 kWh/(m 2 .jaar) *
455 g/kWh = 15.971 g/(m 2 .jaar)
Blad

7.9 Verificatie
Datum opgesteld
26 september 2012 23 van 32
Datum gewijzigd
25 april 2013
Referentie
0434
De Carbon Footprint Rapportage 2012-Q1Q2 is niet geverifieerd door een externe
partij. De laatst geverifieerde rapportage is het Carbon Footprint Rapport 2011.
Blad

8 Doelen en maatregelen 2012
8.1 Doelstellingen
Datum opgesteld
26 september 2012 24 van 32
Datum gewijzigd
25 april 2013
Referentie
0434
Door toenemende bedrijfsactiviteiten zal de CO 2 – emissie van Wolter & Dros een
stijgende lijn vertonen t.o.v. 2010. Om de toename in CO 2 – emissie te beperken
worden jaarlijks reductiedoelstellingen geformuleerd met bijbehorende
maatregelen.
De reductiedoelstelling van Ingenieursbureau Wolter & Dros B.V. voor 2012 ten
opzichte van 2010 zijn weergegeven in tabel 8.
Tabel 8: reductiedoelstelling 2012
8.2 Maatregelen
CF 2010
Doelstelling 2012
Het totale maatregelen pakket die Ingenieursbureau Wolter & Dros B.V. neemt in
2012 om de reductiedoelstelling te realiseren zijn gericht op:
• Het wagenpark, wat ca. 65% van de totale emissie veroorzaakt in 2010;
• De verwarming, wat ca. 8% van de totale emissie veroorzaakt in 2010;
• Het elektriciteitsgebruik inclusief verlichting, wat ca. 18% van de totale emissie
veroorzaakt in 2010.
8.2.1 Scope 1 Te nemen maatregelen om directe emissie te beperken
Per scope Van totaal
ton CO2/jaar % ton CO2 /jaar %
Directe CO2 scope 1
–emissie, 6.614,48 -0,16% -10,73 -0,12%
Indirecte CO2 – emissie,
scope 2
2.396,45 -0,05% -1,30 -0,01%
Totale CO2 –emissie 9.010,93 -12,03 -0,13%
1 Vervangen van de VW Caddy door de Skoda Fabia
Dit levert ten opzichte van 2010 bij de in 2012 te verwachte vervangingen, een
besparing op van 5,7 ton CO 2; een bijdrage van 0,085% aan de reductiedoelstelling
van 0,16% voor scope 1.
2 Extra inzetten van elektrische scooter voor stadsverkeer in plaats van de
auto
Dit levert ten opzichte van 2010 bij de in 2012 te verwachte extra inzet, een
besparing op van 0,03 ton CO 2; een bijdrage van 0,00045% aan de
reductiedoelstelling van 0,16% voor scope 1.
3 Verwarming 1 °C lager
Dit levert ten opzichte van 2010 een besparing op van 5 ton CO 2; een bijdrage van
0,075% aan de reductiedoelstelling van 0,16% voor scope 1.
Blad

8.2.2 Scope 2 te nemen maatregel om indirecte emissie te verminderen
Datum opgesteld
26 september 2012 25 van 32
Datum gewijzigd
25 april 2013
Referentie
0434
4 Het gebruik van energiezuinige T5 TL verlichting
Dit levert ten opzichte van 2010 bij de in 2012 verwachte vervangingen een
besparing op van 1,30 ton CO 2, een bijdrage van 0,05 % aan de
reductiedoelstelling van 0.05% voor scope 2.
Blad

9 Voortgang en effect
9.1 Voortgang en effect reductiemaatregelen voor scope 1
9.1.1 Vervangen van de VW Caddy door de Skoda Fabia
Tabel 9 geeft de voortgang en het effect van deze maatregel weer.
CO 2 verandering t.o.v.
2010 (ton CO 2)
Bijdrage aan
reductiedoelstelling
scope 1 (-0,16%)
Vervangen van VW Caddy door Skoda Fabia
Datum opgesteld
26 september 2012 26 van 32
Datum gewijzigd
25 april 2013
Referentie
0434
Doelstelling 2012 2012-Q1+Q2 Prognose 2012
-5,70
-0,085%
-14,38
-0,22%
Tabel 9 Voortgang en effect vervangen van VW Caddy door Skoda Fabia
-47,05
-0,71%
Toelichting: Voor het bepalen van de reductiedoelstelling is uitgegaan van
aflopende lease contracten. Naast aflopende leasecontracten zijn nieuwe
medewerkers aangenomen die gelijk een Fabia (in plaats van een caddy) hebben
gekregen en zijn gaan rijden. Hierdoor is het effect groter dan gedacht. De
prognose voor 2012 is gebaseerd op de leascontracten van de Caddy’s, die in
Q3Q4 af zullen lopen en worden vervangen door fabia’s icm te verwachten
gereden km. De gereden km zijn gebaseerd op gemiddelde afstand fabia in Q1Q2.
Conclusie: Op basis van de prognoses kan worden gesteld dat de
reductiedoelstelling van CO2 t.o.v. 2010 naar verwachting ruim wordt gehaald.
9.1.2 Extra inzetten van elektrische scooter voor stadsverkeer in plaats van de auto
Wolter & Dros maakt gebruik van enkele elektrische scooters. Hierdoor wordt
gebruik van auto’s voor stadsverkeer vermeden.
De verwachting is dat de scooters in 2012 10% meer gebruikt worden dan in 2011.
Uit de km standen van 2012-Q1+Q2 blijkt dat de scooters 17,6% meer gebruikt
worden dan in 2011. De verwachting is dat deze trend zich doorzet in heel 2012.
Tabel 10 geeft de geprognosticeerde vermeden CO 2 – emissie in 2012 weer door
extra inzet van elektrische scooters. Bij de beschouwing van tabel 9 kan de
conclusie worden getrokken dat het inzetten van de scooters een te verwaarlozen
effect heeft op het behalen van de reductiedoelstelling voor scope 1.
CO2 verandering t.o.v.
2010
(ton CO2) Bijdrage aan
reductiedoelstelling
scope 1 (-0,16%)
Extra inzet van elektrische scooters voor stadsverkeer
Doelstelling 2012 2012-Q1+Q2 Prognose 2012
-0,03
-0,00045%
-0,04
-0,00061%
Tabel 10: Vermeden CO2 – emissie door gebruik van elektrische scooters
-0,04
-0,00061%
Blad

9.1.3 Verwarming 1 °C lager
Datum opgesteld
26 september 2012 27 van 32
Datum gewijzigd
25 april 2013
Referentie
0434
Op het moment van schrijven was het aardgas bekend tot juni 2012. Het verbruik
van de overige maanden is geëxtrapoleerd om een prognose voor 2012 te
verkrijgen.
Om het aardgas- en elektriciteitsverbruik van 2010 en 2012 goed met elkaar te
kunnen vergelijken, wordt gecompenseerd met graaddagen en productie-uren.
2010 was namelijk een kouder jaar dan 2012. In 2012 zijn echter meer productieuren
gemaakt.
Onder een productie-uur wordt verstaan: het werkelijk aantal gewerkte uren voor
alle werknemers van Wolter & Dros. Dit zijn dus alle beschikbaar uren verminderd
met alle verlofdagen, roostervrijdagen, fondsdagen, ziekte, sociaal
arbeidsongeschikt, WIA, vorstverlet en/of stakingen van alle werknemers.
De productie-uren zijn maatgevend voor de CO 2 – emissie van Wolter & Dros.
CO2 verandering t.o.v.
2010
(ton CO2) Bijdrage aan
reductiedoelstelling
scope 1 (-0,16%)
Verwarming 1°C lager
Doelstelling 2012 2012-Q1+Q2 Prognose 2012
-5,00
-0,075%
Tabel 11: Voortgang en effect verwarming 1°C lager.
-34,66
-0,52%
-39,28
-0,59%
Tabel 11 geeft de voortgang en het effect van de maatregel weer. Uit beschouwing
van tabel 11 blijkt dat de verwachting is dat de doelstelling voor 2012 zal worden
gehaald. Uit tabel 11 blijkt dat het effect van de maatregel groter is dan verwacht.
De mogelijke oorzaken liggen hiervoor bij:
De forse stijging van de productie uren (indien niet wordt gecompenseerd met
productie uren stijgt het aardgasverbruik). De stijging van de productie uren is
groter dan verwacht waardoor het effect van de maatregel groter is dan
verwacht.
De vestigingen voeren de maatregel ambitieus uit. I.p.v. 1 graad lager bv 2
graden.
De toename van de productie uren verloopt niet recht evenredig met de
toename in aardgasverbruik.
9.2 Voortgang en effect reductiemaatregelen voor scope 2
9.2.1 Het gebruik van energiezuinige T5 TL verlichting
Deze maatregel wordt geëvalueerd aan de hand van de vergelijking van het
elektriciteitsverbruik van Wolter & Dros verminderd met elektriciteit ten behoeve
van koeling en verwarming. De vergelijking van het overgebleven
elektriciteitsverbruik met het elektriciteitsverbruik van 2010 zal het effect van de
toepassing van T5 TL verlichting moeten weergeven.
Het blijft echter wel een benadering. Indien in 2012 t.o.v. 2010 energiezuinigere
kantoorapparatuur wordt gebruikt zal dit het elektriciteitsverbruik ook reduceren.
Blad

Datum opgesteld
26 september 2012 28 van 32
Datum gewijzigd
25 april 2013
Referentie
0434
De vestingen Warnsveld en Comfort Partners Zoetermeer hebben aangegeven in
2012 de verouderde T8 TL verlichting te vervangen door de energiezuinige T5 TL
verlichting.
Het elektriciteitsverbruik ten behoeve van koeling en verwarming zijn voor 2012
gecompenseerd met behulp van graad- en koeldagen om de invloed van het
klimaat in 2012 t.o.v. 2010 te neutraliseren. Tevens is het totale
elektriciteitsverbruik in 2012 gecompenseerd met behulp van productie uren om het
effect van de verhoogde bedrijfsactiviteiten in 2012 te neutraliseren.
Op het moment van schrijven was het verbruik tot en met Q2 bekend.
Aangenomen is dat het verbruik in 2012 dezelfde beweging maakt als het verbruik
in 2010. Met behulp van deze aanname is een prognose voor het totale
elektriciteitsverbruik in 2012 gemaakt.
Tabel 12 geeft de voortgang en het effect van de maatregel weer.
CO2 verandering t.o.v.
2010
(ton CO2) Bijdrage aan
reductiedoelstelling
scope 2 (-0,05%)
Het gebruik van energiezuinig T5 TL verlichting
Doelstelling 2012 2012-Q1+Q2 Prognose 2012
-1,30
-0,05%
Tabel 12: Het gebruik van energiezuinige T5 TL verlichting
-3,52
-0,15%
-7,99
-0,33%
Tabel 12 laat zien dat het doel van deze maatregel in 2012 ruim wordt gehaald. Er
is zelfs een verhoogd effect waarneembaar. Mogelijke oorzaken hiervan:
- T8 TL verlichting is eerder vervangen dan verwacht.
- Meer verlichting vervangen door energiezuinige
- Energiezuinigere kantoor apparatuur (PC en dergelijke) waardoor elektra
verbruik in 2012 t.o.v. 2010 is gereduceerd.
9.3 Evaluatie CO 2 – emissie verandering per scope
9.3.1 Evaluatie CO2 emissie verandering scope 1
Tabel 13 geeft de CO 2 – emissie en verandering in CO 2 – emissie weer over de
periode 2012- Q1+Q2 in vergelijking met 2010-Q1+Q2 in ton CO 2.
Directe CO2 –
emissie, scope 1
Indirecte CO2 –
emissie, scope 2
Totale CO2 –
emissie
CF 2010-Q1+Q2
ton CO2
3.398,90
1.224,69
4.623,59
CF 2012-Q1+Q2
ton CO2
3.533,20
321,86
3.855,06
Tabel 13: Verandering CO2 – emissie per scope t.o.v. 2010-Q1+Q2
Verandering t.o.v. 2010-Q1+Q2
ton CO2 %
134,3
-902,83
-768,53
3,95%
-73,72%
-16,62%
Uit tabel 13 kan worden herleid dat in scope 1 een toename in CO 2 – emissie heeft
plaats gevonden. Tabel 14 geeft de verandering in CO 2 – emissie weer voor de
indirecte emissieposten binnen scope 1 over de periode 2012- Q1+Q2 in
vergelijking met de periode 2010-Q1+Q2.
Blad

Indirecte emissies
Scope 1
Brandstoffen
Airco en koeling
Wagenpark
Totaal
CF 2010-Q1+Q2
ton CO2
426,93
50,72
2.921,25
3.398,90
CF 2012-Q1+Q2
ton CO2
Tabel 14: Verandering CO2 – emissie scope 1 t.o.v. 2010-Q1+Q2
386,97
0,00
3.146,23
3.533,20
Datum opgesteld
26 september 2012 29 van 32
Datum gewijzigd
25 april 2013
Referentie
0434
Verandering t.o.v. 2010 Q1+Q2
ton CO2 %
-39,96
-50,72
224,98
134,3
-9,36%
Bij het component brandstoffen is de constatering dat sprake is van een reductie in
CO 2 - emissie. Oorzaak van deze reductie is het aardgasgebruik ten behoeve van,
hoofdzakelijk, ruimteverwarming. 2010-Q1+Q2 was een koudere periode dan 2012-
Q1+Q2. Hierdoor is de CO 2 – emissie ten gevolge van aardgasgebruik
gereduceerd. Toepassing van de maatregel verwarming 1°C lager heeft ook tot
een reductie van het aardgasverbruik geleid.
Het gebruik van koudemiddelen zorgt voor een CO 2 –emissie waar Wolter & Dros
vrijwel geen invloed op kan uitoefenen. De koelmachines en warmtepompen ten
behoeve van klimaatinstallaties vergen onderhoud waarbij in sommige gevallen
koudemiddel wordt toegevoegd. 2010-Q1+Q2 is een periode waarin
onderhoudswerkzaamheden gepland waren. Dit in tegenstelling tot 2012-Q1+Q2.
De toename in CO 2 – emissie door het wagenpark is te wijten aan de toename van
het aantal service & onderhoud medewerkers van Wolter & Dros. Deze
medewerkers hebben allen een lease auto. Tevens zijn over de periode 2012-
Q1+Q2 de productie-uren, t.o.v. 2010-Q1+Q2 toegenomen. Dit weegt zwaarder
dan de reductie door de maatregel vervanging VW Caddy door Skoda Fabia.
Uit tabel 14 kan worden herleid dat de toename in CO 2 – emissie voor scope 1 te
wijten is aan het wagenpark.
9.3.2 Evaluatie CO2 emissie verandering scope 2
Tabel 13 geeft een opmerkelijk hoge reductie in CO 2 – emissie weer voor scope 2.
Tabel 15 geeft de verandering in CO 2 – emissie weer voor de indirecte
emissieposten binnen scope 2 over de periode 2012- Q1+Q2 in vergelijking met de
periode 2010-Q1+Q2.
Indirecte emissies
Scope 2
Elektriciteitsgebruik
Privé auto’s voor
zakelijk gebruik
CF 2010-Q1+Q2
ton CO2
859,25
351,17
CF 2012-Q1+Q2
ton CO2
23,22
297,87
-100%
7,70%
3,95%
Verandering t.o.v. 2010 Q1+Q2
ton CO2 %
-836,03
-53,30
-97,30%
-15,18%
Zakelijk vliegen
14,27
0,77 -13,50 -94,60%
Totaal 1.224,69 321,86 -902,83 -73,72%
Tabel 15: Verandering CO2 – emissie scope 2 2012-Q1+Q2 t.o.v. 2010-Q1+Q2
Blad

Datum opgesteld
26 september 2012 30 van 32
Datum gewijzigd
25 april 2013
Referentie
0434
Uit tabel 15 kan worden herleid dat de reductie in CO 2 – emissie voor scope 2
veroorzaakt wordt door een reductie in de CO 2 – emissie ten gevolge van
hoofdzakelijk het elektriciteitsgebruik. De volgende oorzaken liggen hieraan ten
grondslag:
Toepassing van de maatregel groene stroom met gebruik van windkracht
220 certificaten.
Reductie van het elektriciteitsverbruik door vervanging van de verouderde
T8 TL verlichting door de energiezuinige T5 TL verlichting.
Tabel 15 geeft tevens een reductie in CO 2 – emissie weer voor privé auto’s voor
zakelijk gebruik en zakelijk vliegen. Reductie van de CO 2 – emissie voor privé
auto’s is te wijten aan toename in flexwerken en het stimuleren van gebruik van
openbaar vervoer. De reductie in CO 2 – emissie voor zakelijk vliegen is te wijten
aan een afgerond project in het buitenland.
9.4 Voortgang doelstelling per scope en totale CO 2 – emissie
Tabel 16 geeft de doelstelling voor 2012, zowel absoluut als relatief, per scope en
voor de totale CO 2 – emissie van Wolter & Dros weer. In tabel 19 wordt daarnaast
het verwachte effect van de reductiemaatregelen vergeleken met de doelstellingen.
Hieruit blijkt dat, indien de prognose uitkomst, alle doelstellingen ruimschoots
worden behaald.
.
Directe CO 2
–emissie,
scope 1
Indirecte
CO 2 –
emissie,
scope 2
Totale CO 2 –
emissie
Tabel 16: Evaluatie doelstellingen
CF 2010 Doelstelling 2012 Prognose effect reductiemaatregels 2012
9.5 Vergelijking van de vestigingen onderling
Onderstaand figuur 7 geeft de totale CO 2-uitstoot van scopes 1 en 2 per vestiging
per productie-uur weer. Op basis van dit resultaat kunnen vestigingen onderling
met elkaar worden vergeleken.
De fabriek met het centrale magazijn zorgen samen met comfort partners voor de
hoogste CO 2- emissie per productie-uur. Oorzaak voor de fabriek is de verhouding
tussen productie-uren en energiegebruik. Het energiegebruik is hoog in vergelijking
met andere vestigingen en de productie-uren laag.
Comfort partners heeft een hoge uitstoot per productie-uur. De oorzaak hiervan is
de hoge uitstoot door gebruik van lease auto’s en een relatief laag aantal productie
– uren.
Blad
Per scope Van totaal Per scope Van totaal
ton CO2/jaar % ton CO2 /jaar % % ton CO2 /jaar %
6.614,48
2.396,45
9.010,93
-0,16%
-0,05%
-10,73
-1,30
-12,03
-0,12%
-0,01%
-0,13%
-1,31%
-0,33%
-86,37 - 0,96%
-7,99 -0,09%
-94,36 -1,05%

Figuur 7: Totale CO2 – emissie per productie – uur
Datum opgesteld
26 september 2012 31 van 32
Datum gewijzigd
25 april 2013
Referentie
0434
Blad

10 Wijzigingen
Datum opgesteld
26 september 2012 32 van 32
Datum gewijzigd
25 april 2013
Referentie
0434
Na de publicatie van versie 25 april 2013 zijn in dit rapport geen wijzigingen
aangebracht.
Blad