De Kluizenaer - Bolderberg

van zijn leven in anonimiteit, eenvoud en dienstbaarheid geleefd heeft. Dat leven
stond symbool voor het leven van de kluizenaar. Werd zijn kluizenaars ideaal.
Trouwens onze eigenste Lambert Hoelen bouwde de Kluis van Bolderberg ook na zo
een pelgrimstocht naar Loreto in Italië.
Ik kan mij voorstellen dat de kerk met dit fenomeen niet zo gelukkig was. Hoe heeft
ze daarop gereageerd?
De kerk was daar uiteraard niet zo gelukkig mee. Want inderdaad, ze had op deze
mannen niet zo veel vat. Er waren daar eerst en vooral geen reglementen en
bovendien was er het gevaar dat zij wat veel aanhangers zouden krijgen. Een
afscheiding, zoals dat bijvoorbeeld met het protestantisme is gebeurd, behoort dan
tot de, te vermijden, mogelijkheden. Op een bepaald moment heeft de kerk dan ook
aan de strenge Jezuïetenorde de opdracht gegeven deze kluizenaars wat in toom te
houden en wat te reglementeren. Wellicht was dat ook nodig want er zit altijd kaf
tussen het koren. En als er geen reglementering bestaat krijg je al vlug wildgroei en
chaos.
Hoe leefden die kluizenaars toen? Ik bedoel, welke taak eigenden zij zich toe? Wat
was hun werk?
Door hun eenvoudig en sober leven wilden zij eerst en vooral een boodschap geven
aan de kerk en aan de gelovigen. Anderzijds wensten zij hun kluizenaars ideaal ook
te beleven vanuit een zekere roeping terwijl zij geen toegang vonden om dit in een
klooster of vanuit een priesterambt te realiseren. Als kluizenaar deden zij dat dan
door kapellen te verzorgen, door zieken te bezoeken en te verzorgen, door pastoraal
werk, door onderwijs te geven in het dorp, door ondersteuning bij ellende en
miserie… Kortom zij deden aan heel wat sociaal werk. Ik denk dat zij de voorlopers
zijn geweest van wat later geprofessionaliseerd is in straathoekwerkers en
maatschappelijk assistenten. Je kunt hun werk daar in ieder geval goed mee
vergelijken. Pas op, er leven heel wat totaal verkeerde beelden over kluizenaars bij
onze hedendaagse mensen. Meestal hebben zij een beeld van een oude
onverzorgde zonderlinge man met baard. Een mensenschuw individu. Iemand die
ergens teruggetrokken leeft en waar niemand contact mee neemt of heeft. Een type
uit het rariteiten kabinet van de godsdienst. Een marginaal van de religieuze soort.
Mogelijk zijn er zo wel geweest maar dat was zeker niet het beeld van de doorsnee
kluizenaar. Voor de sensatie pers zijn zulke figuren natuurlijk dankbaar. Die hebben
nieuwswaarde. Ook nu nog worden in dienst van de sensatie totaal verkeerde
beelden gevormd over van alles en nog wat. Het nadien corrigeren blijkt steeds weer
zeer moeilijk te zijn. Een ander foutief beeld dat van kluizenaars rest, is hun
afzondering in eenzaamheid. Vaak leefden zij immers met enkele samen. Ook in de
Kluis van Bolderberg zijn er periodes geweest dat er meer dan één kluizenaar
woonde. De idee dat kluizenaars ongehuwd waren is eveneens uit de lucht
gegrepen. Vaak waren zij celibatair maar nergens is daar een vereiste rond gesteld
zoals dit bij priesters en kloosterlingen wel het geval was. Onze eerste kluizenaar
Lambert Hoelen was eveneens gehuwd en had volgens de geschiedschrijving een
dochter. Dus toch wat oppassen met al die vooroordelen.
Ik heb mij laten vertellen dat er in Limburg drie bewoonde kluizen zijn. Is dat nu een
nieuw opkomend fenomeen? Vind je dat elders, in Vlaanderen of daarbuiten ook
terug? En als dat zo is, is er dan een verband met de kluizenaars uit de 17 de eeuw?
Er zijn inderdaad momenteel drie bewoonde kluizen in Limburg. Vrijherne in Hoeselt,
de Beukenboom in Lummen en recentelijk, de Kluis van Bolderberg. En jawel, het is
8