de PDF - Juke Hudig

v rucht
b a r e
a a r d e
editie 2 zomer 2012
‘Stilte is voor mij
heel belangrijk’
Geluidskunstenaar
Nathalie Bruijs
Inwijdingswegen
in pastel
Juke Hudig over
Dantes spirituele weg
Een persoonlijke
reactie op Van Goghs
Roze perzikboom
Glimlichtjes van geluk
Natuurervaringen
van kinderen

e d a c t i o n e e l
Glimlach
Dantes dichtwerk Divina Commedia
wordt gerekend tot de grote
meesterwerken van de Westerse
cultuur. Door de eeuwen heen hebben
schilders en beeldhouwers zich door
deze spirituele zoektocht uit de 14e eeuw laten inspireren. Een weg die
duister begint en eindigt in het licht.
“Zelf heeft de schrijver de hele weg
doorleefd,” zegt Juke Hudig elders in
dit nummer. “Daar ben ik in de drie
jaren dat ik stap voor stap de beelden
van deze reis heb getekend van
overtuigd geraakt.”
De essentie van Dantes leven is
de liefde, zeggen nogal wat Danteliefhebbers.
Al op negenjarige leeftijd
stond hij oog in oog met de bijna
even oude Beatrice Portinari, op wie
hij verliefd werd. Vanuit de verte
adoreerde, vereerde en idealiseerde hij
haar – geheel in de lijn van de troubadoursliefde,
waarvan veel dichters en
zangers in zijn tijd zongen.
Beatrice kwam al op jonge leeftijd
te overlijden. Maar in De Goddelijke
Komedie duikt ze weer op als een van
Dantes gidsen. Zijn tweede gids. Ze
wacht hem op aan de poorten van de
hemel. Maar eerst moet Dante nog
door het louterende vuur – waar hij
niet doorheen durft. Tot zijn eerste
gids hem eraan herinnert dat zij aan
de andere kant van het vuur op hem
wacht. ‘Dit alleen scheidt u nog van
Beatrice’. En dan gaat Dante voor haar
door het vuur.
“Deze liefde is platonisch,” lees ik
in een bijna honderd jaar geleden
geschreven boekje van filosoof Bierens
de Haan dat bij het opruimen van ons
huis ineens tevoorschijn komt. Uit het
oog verloren. Jaren geleden is het me
toegestuurd, herinner ik me nu, door
de bijzondere en visionaire tuinfilosoof
Rob Leopold.
Tijdens het bladeren door dit
vergeten werk komt ineens ook een
door hem geschreven ansicht tevoorschijn,
met de aansporing dit boekje
vooral te gaan lezen. “Voor mij echt
een kleinood!”
En in dat kleinood blijkt Bierens de
Haan uitgebreid in te gaan op Dantes
liefde voor Beatrice. “Een stijging des
gevoels.” Beginnend bij de bewondering
voor het meisje Beatrice,
opklimmend tot de verering voor de
eeuwige schoonheid en volmaaktheid
die zich in Beatrice belichaamt. Uiteindelijk
staat zij voor hem symbool
voor de hoogst denkbare, goddelijke
wijsheid.
Wat Dante voor Beatrice voelt, zegt
Bierens de Haan, is liefde zonder
verlangen. En liefde zonder verlangen
is niets anders dan verering. “Verering
voor de Verhevene, verering voor haar
glanzende ogen, verering voor haar
hemelse glimlach. Het is de zuivere
vreugde die Dante in haar nabijheid
ondervindt. Alle wens is opgehouden.
Hier is het hoogst menselijke bereikt.”
In het interview met Juke Hudig
op de volgende pagina’s zal Dante
nog uitgebreid ter sprake komen.
Hudigs naam was ik tegengekomen
bij de voorbereiding van het interview
met Pim van Lommel in de vorige
editie van dit blad. Ik had naar een
uitzending van TV Gelderland
gekeken, waarin Pim van Lommel een
cadeau mocht weggeven.
De camera had hem gevolgd naar
een boekwinkel waar hij zijn keuze
voor een door Juke Hudig geïllustreerd
boek toelichtte. Geïnspireerd
door Van Lommels commentaar was ik
verder gaan speuren, en ontdekte zo
hoe intens Juke Hudig zich drie jaar
lang had beziggehouden met Dantes
Divina Commedia.
Zij bleek de enige niet. Op betrekkelijk
korte afstand van elkaar zijn
maar liefst drie kunstenaars bezig
geweest de Divina Commedia te
illustreren; en dat zonder het van
elkaar te weten. Jacques Jansen,
hoogleraar cultuur- en godsdienstpsychologie
in Nijmegen, spreekt van een
“magische cirkel met een straal van
nog geen vijftien kilometer”.
Bart Hommersen
Coverbeeld: In de tuin van de
tovervrouw ©Juke Hudig, 2010.
Uit: De sneeuwkoningin, A3 Boeken.
Ook als postkaart nr. JH 194,
www.aurora-productions.com
VA editie 2 • 2012 • 3

4
v rucht
b a r e
a a r d e
Vruchtbare Aarde
Een uitnodiging tot blikverruiming. Vier keer per
jaar zoekt Vruchtbare Aarde de dwarsverbanden en
de samenhangen. Of we nu schrijven over kunst,
reizen, architectuur, gezondheid, licht, water of
de relatie mens - natuur. Op dat punt zijn we
grenzeloos nieuwsgierig. Misschien willen we het
onmogelijke en misschien lukt het ons niet altijd,
maar we streven ernaar, elke drie maanden weer:
op een leesbare wijze door proberen te dringen
tot ‘de binnenkant’ der dingen. Vruchtbare Aarde
als een driemaandelijkse inspiratiebron voor
levenskunstenaars. Zie ook onze website:
va-magazine.nl
uitgever/hoofdredacteur
Bart Hommersen
aan Vruchtbare Aarde werkten mee
Amalia Baracs, Mirre Bots, Marjan van Duin,
Marjet Maks, Frans Olofsen, Selma Sevenhuijsen,
H.C. Moolenburgh, Hapé Smeele (fotografie) en
Martin Stevens (fotografie).
vormgeving
De Ruimte Ontwerpers
(Albert Hennipman)
omslagbeeld
Uit: De sneeuwkoningin. In de tuin van de
tovervrouw ©Juke Hudig, 2010. Ook als postkaart
www.aurora-productions.com: nr. JH 194
Collage: Albert Hennipman en Hapé Smeele
illustraties/collages
Albert Hennipman
correctie
Ineke Vlug
druk
Senefelder Misset
abonnementen
Nederland € 19,20 (4 nummers).
België € 22.
Overig buitenland € 33,-.
Een abonnementsjaar wordt stilzwijgend
verlengd, tenzij schriftelijk wordt opgezegd
voor 1 december
advertentieacquisitie
Heleen Petter, 06 480 51 056.
petterpromotie@gmail.com
redactie en administratie
WG Plein 380, 1054 SG Amsterdam,
tel 020 6898468 (14.00-17.00 uur),
fax
0842 238904
e-mail
va@xs4all.nl
website
va-magazine.nl
Inhoud editie 2
Hoeveel ou oude dere ren n he heef eft Juke ke Hud ud udig in n de lloo
oop p de der jaren n
niet geluk uk ukki ki kig ku kunn nn nnen en mak aken en m mmet
et eeen
en t ttui
uinpas aste tel? Een
mo mooi oie herinnering g aa aan n ee een geliefde tuin n na dde
ve verh rhuizing
na naar een verzorgings gs gste te tehuis. In lat atere jaren illu lust streerde de
Juke Hudig sproo ookj kjesbo bo boeken, ge gedi di dich ch chten en Dan an ante te tes s
gr grote me meesterw rw rwer er erk k De G GGod
odde deli lijke Ko Kome me medi di die. “A “Als ls kkind
was s
ik e eeen
en ban ang g me meis is isje, ge geplaa aagd ddoo
oor na nach chtm tmer erri ries en
sl slaa aa aapw pwan ande deling ngen en en. . Da Dante le leerde de mmij
ook hoe oe iik
mijn
sc scha hadu duwz wzijden n onde de der r og ogen moest zien.” In drie jaar tijd
teke kend nde ze 111 etappes vvan
an Dantes sp spir iritue uele reis. “Een we weg g
die e du duis iste ter be begi gint nt en ei eind ndigt in het licht ht.” .”
zomer
20 Weg van de gebaande paden ►
Foto: Nederlands Media Instituut: Opening Virtuele geluidsmuseum, 2008
32 Geluk uit de kindertijd
Of het nu gaat om een agressieve zwaan die je als kind ooit in je
vinger heeft gepikt, het bouwen van een zandkasteel, het lopen
door een ijskoud beekje om waterbeestjes te vangen of het maken
van een vuurtje op een zomeravond… op oudere leeftijd kunnen
sensaties uit de kindertijd ineens weer boven komen, samen met het
geluksgevoel en het gevoel van vrijheid die er destijds bij hoorden.
Mirre Bots beschrijft een aantal van haar mooiste herinneringen en
verzamelde natuurervaringen van ouders van nu. “Als mijn kinderen
van een duin afrollen, rol ik zelf mee.”
©Wolverlei/MartinStevens
►

2012
Een geluidskunstenares die de bezoekers
van een gemeentelijke begraafplaats een
healing geeft… Nathalie Bruys verlaat graag graag
gebaande paden. Sinds haar haar opleiding aan
de Rietveld Academie is ze geboeid door de de
mogelijkheden om mensen met behulp van
geluid te inspireren, te prikkelen en te healen.
Advocatenkantoor Kennedy Van der Laan
gaf haar vier maanden de vrijheid om het het
advocatenbewustzijn op te schudden met een
intrigerende mix van muziek, performances,
tekeningen, video’s en acties, waarbij ze
de hulp hulp inriep van roofvogels roofvogels en en samuraidanseressen.
“Ik wil wil mensen raken raken in hun ziel.”
38 Van Goghs Roze perzikboom
Het is al weer tientallen jaren
geleden, maar Karin Stolwijk
herinnert zich goed hoe heftig
ze als kind reageerde op een
prent van Vincent van Gogh. Ten
einde raad besloot haar moeder
De roze perzikboom dan maar van
de muur te halen. Tientallen
jaren gingen voorbij. Het kind
van toen werd volwassen. En
kwam bij een bezoek aan het
Van Gogh Museum oog in oog te
staan met het schilderij uit haar
jeugd. Ze realiseerde zich dat de
reproductie van haar ouders een
gespiegelde versie was geweest.
Kan ‘spiegeling’ een dergelijke
reactie teweegbrengen? Een
arts, een parapsycholoog, een
beeldend kunstenaar en een
holistisch therapeut denken mee.
31 Zeven uur ’s morgens
Zet haar in een trein, vliegtuig of riksha, en ze is
gelukkig. Het liefst wil ze voelen hoe mensen in
andere continenten zijn, hoe ze eten, hoe ze met
hun kinderen/ouders omgaan. Tuinontwerpster,
reizigster, ayurveda-therapeute en VA-abonnee
Marjan van Duin stuurde een brief naar de
VA-redactie, vergezeld van een mogelijke column.
Een kort Afrikaans reisverhaal. Gevolgd door nog
een tweede reisverhaal, en toen nog een derde.
Opvallend hoe al die verhalen rond een kern van
rust/stilte zijn geschreven. Aflevering 1: Marie.
en verder
16 Column Marjet Maks: De kracht van water
18 Column Frans Olofsen: Zwembroek
28 Column Selma Sevenhuijsen: Vrouwelijk eiland
30 Er Even Uit
37 Amalia’s verwonderingswandelingen
45 Webwinkel: Zomerse films
46 Column H.C. Moolenburgh: De Leprechaun
VA editie 2 • 2012 • 5

fotografie hapé smeele
6
“Ik zal nooit in een pastel gaan poetsen! Dat is de dood van een tekening.
Het papier, dat altijd wit is, moet juist kunnen ademen, als de poriën
van een huid. Dan kan het licht zich door de tekening heen werken, hoe
duister een pastel ook is. Het licht dat van binnenuit straalt, is wellicht
het meest essentiële in een pastel.”

Dante in het aards paradijs ©Juke Hudig, 1999. Ook als kaart: JH 112D
Beeldend kunstenaar Juke Hudig en de weg van het hart
“Dante is ergens toch ook een
schlemiel, net als wij allemaal.
Gewoon een mens met angsten en
onhebbelijkheden. En geloof me, hij
kon er wat van… Alle angsten die hij
beschrijft, ja daar herken ik mezelf
ook zo in.” De Betuwse beeldend
kunstenaar Juke Hudig stortte zich
drie jaar lang in Dantes Goddelijke
Komedie. Een middeleeuws, literairhistorisch
meesterwerk, maar voor
haar in de eerste plaats een spirituele
reis. “Dante is de hele weg die hij
beschrijft zelf gelopen. Het kan niet
anders. Daar ben ik in die drie jaar
van overtuigd geraakt.” Een gesprek
over twee reusachtige eiken, de
gidsfunctie van vader en moeder,
schilderen vanuit het midden, het
mooist denkbare kerstverhaal en de
weg van het hart.
“Ja, Ierland…”, hoor ik Juke Hudig zacht zeggen.
“Maar dan noem je ook een land.” We zitten in haar
tuin in Neerijnen. Een koele, verkwikkende, stille
oase. Heel aangenaam voor een stadse interviewer
die net de drukte van Amsterdam achter zich heeft
gelaten op een ongewoon warme maandagmiddag
in mei.
Ze lacht. Ze kent de stad. Ze hield van de stad.
Maar wie eenmaal de stap heeft gezet om Amsterdam
te verlaten, valt het altijd zwaar de drukte weer op
te zoeken. “Zelf woonde ik in de Jordaan, op de
Bloemgracht. Maar vaak verruilde ik de stad voor
de Betuwe. Ik had vrienden wonen bij de kerk van
Neerijnen en hielp hen mee in de tuin.” Tot er, 35
jaar geleden, een huis vrijkwam in het dorp en Juke
Hudig haar kans greep.
In de loop van de middag is in ons gesprek
warempel even het woord ‘Ierland’ gevallen. Ik vertel
over de mooiste tuin die ik tot nu toe in mijn leven
ben tegengekomen: een wilde tuin achter een Iers
landhuis.
Een heel bijzonder stukje natuur. Het enige plekje waar
ik ooit het gevoel had op Midden-Aarde rond te lopen.
Sprookjesachtig, geheimzinnig, mistig. Zo’n plek waar je
een vermoeden kunt hebben van het bestaan van elfjes en
kabouters…
Juke Hudig: “Toen ik zelf begin twintig was, reisde
ik voor het eerst met een vriendin naar Ierland. Zo
onbeschrijflijk mooi vond ik Ierland toen. Zes weken
liftten we er rond, tot ons geld op was. Een wilde tijd
– niet echt gevaarlijk, wel heel avontuurlijk. Vier jaar
geleden ben ik er nog eens teruggegaan. Veel moois
was verdwenen. Maar op het moment dat ik met zo’n
oude Ier aan de praat raakte, smolt ik weer helemaal.
Meteen was de oude betovering er weer.”
Ze vertelt over een uithoek op de Aran Islands, waar
ze vier jaar geleden terecht kwamen, omdat ze even
naar de zonsondergang wilden kijken. “Een groot
hoefijzerachtig, stil plateau waar niemand kwam –
vol gestapelde stenen muurtjes met zo’n oeroude,
heilige, bijna magische sfeer. Voor mijn gevoel
zinderde het er helemaal. We stonden uit te kijken
over die enorme oceaan, terwijl de zon onderging en
het net weer begon te regenen. De ene na de andere
regenboog verscheen... Het was zo’n ongelooflijk
schouwspel.”
VA editie 2 • 2012 • 7

8
Margrieten, pastel ©Juke Hudig, 1993
Tuinparadijsje
Zo meteen zullen we ons terugtrekken in de stilte
van haar atelier. Maar eerst krijg ik haar eigen
Betuwse tuinparadijsje nog te zien. Over twee
weken zullen hier drommen tuinliefhebbers
rondlopen tijdens de twee open tuindagen van
Neerijnen. En er is nog zo onnoemelijk veel te doen.
Eigenlijk is dit helemaal geen dag om te praten.
Het is een middag om te werken. Ze wijst naar
het oprukkende zevenblad dat zich maar moeilijk
in het gareel laat houden. Een van de beruchtste
voorbeelden van een onkruid dat tuinliefhebbers
het leven zuur kan maken. “Tuinieren is zo
arbeidsintensief omdat je graag een aantal mooie
planten in je tuin wilt hebben die het zonder jouw
bescherming niet zouden redden.”
Ze vertelt hoe ze na de dood van haar moeder op
een dag bij haar vader langsging die haar iets moois
wilde laten zien. Ze liep achter hem aan de tuin in,
waar ze verbouwereerd naar een zee van zevenblad
keek. “Hij riep: ‘Kijk eens, Juuk, wat schitterend!’
Maar hij was volkomen oprecht. Ik zag een veld vol
lastig onkruid; hij zag een veld vol schoonheid.”
Juke Hudig (1945) groeide op in Hengelo. Haar
grootouders woonden buiten. “En zo ben ik toch
heel erg buiten opgegroeid.” Maar ook beide ouders
waren enorme natuurmensen. “Mijn vader was
de vogelaar en de bomenman. Een liefhebber van
landschappelijke doorkijkjes. Mijn moeder was
meer van de plantjes. Zij gaf mij de liefde voor
bloemen mee.”
Enkele jaren nadat zij en haar broer het huis uit
waren gegaan, verhuisden vader en moeder naar
een boerderijtje in Boekelo. “Op het erf stonden
twee reusachtige eiken die mijn vader met hand
en tand heeft verdedigd. Bij de renovatie van de
boerderij plaatste hij een hek om de eiken en stelde
de aannemer aansprakelijk voor elke beschadiging
“De Divina Commedia houdt je
voortdurend een spiegel voor.”
De Kerstroos ©Juke Hudig, 1975
die de bomen mocht overkomen.
“Hoewel ik er nooit heb gewoond, voelde ik me
heel erg verbonden met die twee eiken. Ik woonde
in Amsterdam en was veel bij mijn ouders om voor
ze te zorgen. Als ze rustten, zat ik vaak buiten te
werken. De twee eiken heb ik in alle seizoenen
getekend – steeds uit een ander perspectief. Op een
gegeven moment voel je de sapstromen door de
stam lopen.”
De Kerstroos
Ik las deze week voor het eerst Selma Lagerlöfs sprookje De
Kerstroos. Vijfendertig jaar geleden door jou geïllustreerd
met twaalf tekeningen.
“In mijn kindertijd begon Kerstmis voor ons
met het voorlezen van De Kerstroos, bij een kaars.
Geweldig vond ik dat. Ik kan het stralende gezicht
van mijn vader nog voor de geest halen – hoe hij
de ochtend van kerstavond binnenkwam, met een
kostbare kerstroos in zijn hand. Als was hij één
van de drie koningen. Kerstrozen waren in die tijd
nog iets heel bijzonders. Mijn vader liet er altijd
eentje trekken bij de bloemist. Soms zat er maar één
enkele bloem aan.
“Ik kan me nog altijd geen mooier kerstverhaal
voorstellen. De gelaagdheid van de legende is
zo groot... Als kind viel me elk jaar wel weer iets
nieuws op. Later heb ik pas begrepen hoeveel
andere gezinnen dezelfde traditie kenden van het
voorlezen van dit sprookje. Zo ontroerend vind ik
dat; dat je dat helemaal niet van elkaar weet.

“Bij sommige plekken in de natuur krijg je het gevoel
dat je binnen mag komen. Zolang je er ‘tegenaan’ blijft
kijken, werkt het niet. Dan kan een pastel nooit meer
worden dan een plaatje”
Openingsfoto uit: Pastels 1976 – 1997 - Juke Hudig,
Aurora Productions, €19,50
Herinneringen aan een tuin
Wie nog een exemplaar bezit van de april-1982uitgave
van het blad dat lange tijd gold als de
glossy-aller-glossy’s, Avenue, vindt daarin vijf pastels
van de toen 36-jarige Juke Hudig. Vijf illustraties bij
een artikel genaamd: ‘Herinneringen aan een tuin’.
Een mooi artikel dat tuinarchitect Arend Jan van
der Horst schreef bij het afscheid van zijn prachtige,
wilde stadstuin, hartje Amsterdam.
Eerste zinnen: “De tuin waarvan u hieronder
enkele wonderschone hoekjes ziet, bestaat helaas
niet meer. Wat er nog over is, is de herinnering – en
de schitterende tekeningen die Juke Hudig van dit
paradijsje maakte, vlak voor het verloren ging.”
Het was de tijd, herinnert zij zich, dat ze af en toe
benaderd werd door mensen die met bloedend hart
hun tuin moesten opgeven. “Vaak oudere mensen
die op het punt stonden naar een verzorgingstehuis
te verhuizen en afscheid moesten nemen van een
dierbare tuin. Ik maakte dan een tekening van
hun tuin die mensen mee konden nemen – als
herinnering.”
Arend Jan van der Horst vertelt hoe Juke Hudig
twee weken lang met een grote gele paraplu,
potloden, dozen vol pastelkrijt, een speciaal gum
en een klapstoeltje in zijn tuin bivakkeerde, van
’s morgens heel vroeg, als er nog mistflarden
en dauwdruppels hingen, tot ’s avonds laat, als
schaduwen de groene planten aaneensmeedden.
“Inmiddels is de tuin in een grasveld veranderd,”
schrijft hij in 1982. “Maar onze tuin is gebleven.”
VA editie 2 • 2012 • 9

“Dante beschrijft de bewustwordingsweg van de ziel; de zoektocht van de ziel naar god”
“Zelf zet ik de traditie op mijn eigen wijze voort. Ik
lees De Kerstroos op tweede kerstdag. Met vrienden
die weer hun eigen vrienden meebrengen. We
beginnen altijd in huis bij de kerstboom. Daar lees ik
het verhaal voor. En als het donker is, lopen we met
een kaars naar het atelier, waar de twaalf originele
tekeningen uit het boek aan de muur hangen.”
Het verhaal van De Kerstroos begint met de roversvrouw
die bij de hoofdingang van een klooster om voedsel bedelt.
Maar dan ziet ze het achterdeurtje naar de kloostertuin
openstaan. Ze stapt de paradijselijke kloostertuin binnen,
waar zij als vrouw niet mag komen. Een kloosterbroeder
wijst haar op de regels; twee anderen proberen haar
tevergeefs naar buiten te werken. Maar dan verschijnt de
oude, wijze abt. Het valt hem op dat de roversvrouw in de
ban is van zijn tuin, die ze de op een na mooiste lusthof
noemt die ze ooit heeft gezien.“De mooiste is bij ons in het
Göingebos.” Samen met een jonge lekenbroeder reist de oude
abt vervolgens af naar het Göingebos om die tuin met eigen
ogen te zien.
“Op zijn oude dag is de verbinding met het goddelijke
bij de abt zo sterk dat hij in het Göingebos de
engelen kan horen en zien. De lekenbroeder die
hem begeleidt is nog zó jong en onervaren. Hij
heeft zijn hele leven nog voor zich – hij weet nog
van niets en is alleen maar doodsbang. Zijn angsten
vertaalt hij in de vorm van duivels. En tegen duivels
wil hij de abt beschermen. Maar de abt is nou juist
de laatste die beschermd hoeft te worden. Die is al
helemaal thuis… het is allemaal zo prachtig. Ook
dat ‘spelen’ met goed en kwaad in een omgeving
waar de roversfamilie heer en meester is.”
Verlokkingen
De NRC publiceerde laatst een brief van een lezer die genoeg
had van de terugkerende verhalen over mensen die de verlokkingen
van het grote geld niet kunnen weerstaan en andere
kommer en kwel. ‘Laat de krant de krant,’ schreef hij, ‘en loop
naar buiten. Je voelt je herboren. Buiten in de natuur kom
je terecht in een zorgvuldig opgebouwde symfonie van vele
tinten groen, bloemen en als het meezit zon...’
“Ja radio, tv en krant tonen ons veel voorbeelden
van negativiteit, hebzucht, hoogmoed, en ego,
ego, ego. Hoogstaande voorbeelden lijken te zijn
verdwenen. De boodschap is steeds meer dat we
allemaal, elk individu, ons eigen voorbeeld moeten
zijn – innerlijk en uiterlijk.
“In de ayurveda wordt gesproken over een
zwart tijdperk waar we doorheen moeten. Een
onafwendbaar onderdeel van de menswording.
En ja, als je naar een tuin kijkt, dan is dat van een
totaal andere orde dan wat we in de krant lezen
of op tv zien. De tuin is het domein van de deva’s,
de elementen, de vogeltjes. Daar lees je zelden
of nooit iets over in de krant – de eeuwige cyclus
van geboren worden, groeien en sterven, van
vernieuwen.”
Mellie Uyldert gebruikte eens het beeld van de sprookjes-
prinses, wonend in het kasteel van haar ouders, bovenop
een berg. Vroeg of laat moet de prinses (ieder mens dus) van
de berg af, zegt ze, het ouderlijk huis verlaten, het leven in…
“Ja, als mens moeten we op een gegeven moment
onder ogen zien wat het leven ons wil laten zien. De
prinses waar je het over hebt, moet afdalen van haar
berg – om haar schaduwkanten te leren kennen en
de grote sprong wagen. Allemaal moeten we – om
met Dantes Divina Commedia te spreken – door de
hel. Niemand kan tot hoogten stijgen die niet de
diepste diepten heeft leren kennen. Ook Dante
moet afdalen om zijn gewichtigheid los te laten
en zijn schaduw te laten oplossen. Daarbij heeft
iedereen weer zijn eigen ‘helle-dingen’ die hij in de
ogen moet zien.”
Het beeld van de sprookjesprinses is een beeld van volwassenwording,
het op eigen benen komen te staan en tegelijk
ook een beeld van de eenzaamheid en het afgescheiden
raken van de bron van wijsheid. Zijn er op jouw reis tijden
geweest dat je het gevoel had er volkomen alleen voor te
staan?
“Ja, heel veel, heel vaak. Dat gevoel eenzaam te zijn
en er alleen voor te staan ken ik maar al te goed.
Ik ben veel eenzaam geweest in mijn leven. Als
kind had ik een rijke fantasie. Ik was een heel bang
meisje, dat vreselijke last heeft gehad van nachtmerries
en veel slaapwandelde. Ik leed ontzettend
onder mijn angsten. Ik zag ze overal vliegen. Later
ben ik die angsten van mij af gaan tekenen in
potlood- en pasteltekeningen.
“Ik denk wel eens dat mijn werk me heeft gered;
dat mijn werk me heeft geholpen mijn angsten te
bezweren, en een bewustwordingsweg is geweest.
Het tekenen van Dantes hel heeft mij geleerd mijn
schaduwzijden te onderkennen. Hoe moeilijk dat
ook was. Drie jaar lang tekende ik, stap voor stap,
de beelden van Dantes spirituele reis, met Dante als
gids. De weg was soms zo zwaar dat ik mij na de hel
en de eerste stappen op de louteringsberg niet kon
voorstellen ooit het paradijs te mogen betreden.”
Leesgroepje
Had je de Divina Commedia al eens gelezen?
“Nee, ik wist niets van Dante. Ik had alleen vage
noties van hel en paradijs. Dat was alles. Tot iemand
met het idee kwam om een leesgroepje op te zetten
rond de Divina Commedia.
“Het vreemde was dat ik me in de maanden voor
het feitelijke begin van het leesclubje ontzettend
opgewonden voelde. Er hing iets in de lucht. Er
stond iets belangrijks te gebeuren. Een gevoel van:
‘Dit kon wel eens mijn leven gaan veranderen’.
“Met zijn zevenen zaten we hardop Dante te
lezen, bij mij in de keuken. Een jaar lang, om
de week. En de week daarop heb ik mijn eerste
pastel getekend. Het beeld van Dante, die in het
midden van zijn leven verdwaald is geraakt in een
duister woud. Drie jaar lang heeft dat tekenen
geduurd. In totaal heb ik 111 pastels gemaakt van de
VA editie 2 • 2012 • 11