TIPS Aandacht voor droge mest loont ... - Cooperatie DEP

TIPS
verBeTerIng
meSTkwalITeIT
LEGHENNEN
Zonder nabehandeling is mest van leghennen in de winter te nat voor verbranding. Door intensieve
mestbeluchting kan jaarrond 60% droge stof behaald worden en kan uw mest afgezet worden bij BMC
Moerdijk. Deze informatiefolder geeft u een overzicht van management maatregelen en investeringen
voor het produceren van droge mest. De informatiefolder is te gebruiken bij kooihuisvesting, scharrel
traditioneel en volière.
Het belang van droge mest
Droge mest geeft een lagere ammoniakemissie en heeft daardoor een positief effect op het stalklimaat. Een
goed stalklimaat is belangrijk voor de diergezondheid. Een gezond koppel met een goede vertering kan optimaal
en constant produceren. Droge mest is essentieel voor een permanente mestafzet en voorkomt afkeur
op de fabriek.
COÖPERATIE
Duurzame
Energieproductie
Pluimveehouderij
Aandacht voor droge mest loont!
lagere kosten voor afzet door droge mest
Droge mest zorgt daarnaast voor een verlaging van de mestafzetkosten. Een voorbeeld: een bedrijf met
50.000 leghennen levert 800 ton mest per jaar met gemiddeld 50% droge stof en een verbrandingswaarde
van 5,7 MJ/kg. Er wordt hiervoor een toeslag berekend van € 7,50 per ton. Door maatregelen te nemen ter
bevordering van drogere mest, gaat het droge-stof-percentage omhoog en vermindert de hoeveelheid af te
voeren mest. Aanvullend zijn de effecten van een nadroogsysteem berekend.
Uitgangssituatie
(Geen deelname bonus/malus regeling)
Na investering in
mestbeluchting
(Geen deelname bonus/malus regeling)
Na investering in
nadroogsysteem
(Deelname aan bonus/malus regeling 2010)
Beluchting van mest
Het speerpunt van droge mest is intensieve mestbeluchting.
Dit kan in de stal en bij bandenmest
via nadroging buiten de stal. Onderstaande aandachtspunten
kunnen u helpen om mest te drogen.
Mestbeluchting (in de stal)
Van het water dat een dier opneemt, gebruikt het
DS % NCW Tonnen € per ton* Kosten mestafzet Totaal kosten
(MJ/kg) per hen mestafzet**
50 5,7 800 € 18,85 + € 7,50 € 0,42 € 21.080,-
60 6,5 667 € 18,85 € 0,25 € 12.573,-
80 10,0 500 € 19,45 - € 7,50 € 0,12 € 5.975,-
* De tarieven en de bonus/malus-regeling zijn op dit niveau vastgesteld tot 01-04-2011.
** Exclusief investerings- en energiekosten, omdat deze bedrijfsspecifiek zijn.
lichaam een deel voor de productie van eieren, een
deel verlaat het lichaam in de vorm van verdamping
en de rest verdwijnt via de mest. Verse mest
heeft een droge-stof-gehalte van ca. 30%. Om de
mest geschikt te maken voor verbranding is minimaal
55% droge stof nodig. Door mest te beluchten
kan het vocht via de lucht afgevoerd worden. Aandachtspunten
voor mestbeluchting zijn:
• Continue (dag en nacht) voldoende luchtbewe

ging vlak over de mest. Verhoog de capaciteit als
de mest nat is. In zijn algemeenheid kan voor
mestbandbeluchting de volgende capaciteit worden
aangehouden:
- Beluchting met luchtmengkast of alleen stallucht:
0,7 - 1,0 m 3 per hen per uur
- Beluchting met warmtewisselaar: 0,5 m 3 per
hen per uur
• Warme en droge lucht kan meer vocht opnemen.
Belucht de mestbanden met (voorverwarmde)
lucht van minimaal 17°C.
• Vervuilde lucht verstopt beluchtingsgaatjes. Een
slecht onderhouden beluchtingsysteem verliest
rendement en zorgt voor hoge energiekosten.
Onderhoud het systeem en reinig het regelmatig.
Tip: voer een rookproef uit om te zien of alle mest
door bewegende lucht wordt geraakt.
Tip: wissel kleine beluchtinggaatjes van ca. 3 mm af
met gaatjes van 5 à 6 mm. De grotere gaatjes
verstoppen minder snel en er komt meer lucht
over de mest.
Houdt rekening
met mogelijk
verlies
van luchtcapaciteit.
Beluchtingsgaatjes uitgeboord
Afdraaien van mestbanden
Draai mestbanden regelmatig af: in de zomer eenmaal
per 5 dagen (in verband met vliegen). Laat in
koude en vochtige periodes de mest langer op de
band liggen zodat de mest langer wordt belucht.
Tip: controleer de mestkwaliteit tijdens het afdraaien
van de mestbanden. Signaleer tijdig natte mest
en stuur bij door het vergroten van de beluchtingscapaciteit
of het verhogen van de -temperatuur.
Tip: draai mestbanden tussen 2 afdraaimomenten
een stukje vooruit voor een optimale beluchting
van alle mest.
Mest onder het rooster (traditioneel scharrel)
Als mest broeit wordt organisch materiaal verbrand
en komt vocht vrij. Het is cruciaal om dit vocht af
te voeren door voldoende te ventileren / beluchten.
Zorg ervoor dat de mestopslag onder het rooster vol-
ledig droog is.
Open zijkant van het
rooster
Tip: een open zijkant van het rooster zorgt voor meer
luchtbeweging waardoor de mest beter kan
drogen.
Tip: strooi voordat de kippen worden geleverd een
laagje (ca. 2 cm) houtkrullen onder de roosters.
Deze krullen nemen het vocht uit de vloer én uit
de eerste natte mest op.
Tip: laad de mest van grondhuisvesting (scharrel)
gemengd met de mest uit de scharrelruimte
voor een meer homogeen product.
Nabehandeling bandenmest: extra droging
buiten de stal voor een betere mestkwaliteit
• Sla mest droog, rul
en luchtig op. Zorg
voor een dunne laag
nieuwe mest door de
mest te verspreiden,
bijvoorbeeld met een
mestverspreider. Een
dunne laag mest kan
beter drogen.
Tip: strooi een dun laagje oude droge mest of houtkrullen
op de lege vloer in de mestloods. De
mestbult blijft rul en luchtig en door het luchtcontact
kan de mestbult beter drogen.
Tip: draai tijdens de dagelijkse controle een stuk van
de mestbanden af. Dit kost minder tijd en in de
mestloods komt steeds een dunne laag verse
mest die goed kan nadrogen.
• Gebruik in de mestopslag stallucht om over de
mest te blazen. Zorg voor een overdekte, geïsoleerde
en deels gesloten opslag zodat de lucht
zeker contact maakt met de mest voordat de
lucht vrijkomt.
• Broei is niet altijd te voorkomen. Wanneer het
vocht met (ventilatie)lucht wordt afgevoerd,
neemt het vochtgehalte van de mest af en stijgt
de verbrandingswaarde. Vallende condensdruppels
kunnen voor een heftige broeireactie in de
mest zorgen, met brand als gevolg.
• Investeer in (na)droogtechnieken voor bandenmest
zoals een droogtunnel of droogzolder. Realiseer
80% droge stof, minder af te voeren tonnen
en een korting op het tarief voor mestafzet.
HELI-nadroogsysteem
Mestverspreider
Tip: sla mest niet te lang op, maar voer regelmatig
af. Informeer Orgafert zo snel mogelijk wanneer
de mest kan worden opgehaald.

Drogen in laagjes
Een DEP-lid heeft achter zijn stal een mestloods gebouwd
waarbij stallucht over de mest wordt geblazen.
De mestbanden worden niet belucht en 2 keer per
week afgedraaid. Met een verreiker wordt de mest in
de mestloods over de grond verspreid in een laag van
ca. 10 cm. Deze mest wordt 1 tot 2 keer per dag met
een cultivator losgetrokken. Voordat de mestbanden
algemene aandachtspunten
en investeringen
Naast mestbeluchting kunt
u met onderstaande management
maatregelen de
mestkwaliteit positief beïnvloeden.
Stalklimaat
Blijf ook in de winter voldoende ventileren om vocht,
CO2 en ammoniak uit de stal af te voeren. Controleer
de instellingen van de klimaatcomputer en pas deze
per seizoen aan (zomer / winter).
Tip: weet wat je meet: controleer de sensoren voor
temperatuur, luchtvochtigheid e.d. en ijk deze.
Tip: met een rookproef krijgt u waardevolle informatie
over het luchtbewegingspatroon in de stal.
Een beter stalklimaat
met een
warmtewisselaar
De warmtewisselaar
warmt verse buitenlucht
op via de
Warmtewisselaar
stallucht, hierdoor
wordt het klimaat in de stal constanter. De warme
lucht zorgt voor betere mestdroging en de gaatjes
in het beluchtingsysteem verstoppen minder snel.
Het beluchtingskanaal hoeft daarom minder vaak
gereinigd te worden. Met gebruik van een frequentieregelaar
zijn de energiekosten te beperken.
De luchtmengkast
Een luchtmengkast heeft in de winter minder effect
op de mestkwaliteit, omdat dan vrijwel alleen stallucht
circuleert en nauwelijks vocht uit de stal wordt
afgevoerd.
Dagelijks afdraaien en beluchten met
stallucht
Een DEP-lid houdt leghennen in een volièresysteem.
Tijdens de dagelijkse controle worden de
mestbanden voor 1/4 deel op een hoop afgedraaid
in een mestloods achter de stal. Daar wordt de uit
de stal geventileerde lucht over de mest geblazen.
In het voorjaar en de zomer van 2010 resulteerde
dat in mest met 66% droge stof en een verbrandingswaarde
van 8 MJ/kg! Bijkomend voordeel van
deze manier van werken was dat de vliegenoverlast
vrijwel volledig verdwenen was.
weer worden afgedraaid wordt de inmiddels droge
mest op een mestbult in de
loods gereden. Deze manier
van bewerking resulteerde in
de eerste helft van 2010 in
een 6% hogere droge stofge-
halte en bijna 1 punt hogere
verbrandingswaarde.
De mestloods met links de
mestbult en rechts de mestlaag
Het vochtopnemend vermogen van lucht
De temperatuur van lucht bepaalt hoeveel vocht de
lucht maximaal kan bevatten. Raakt de lucht verzadigd,
dan slaat het vocht neer in vloeibare vorm:
condens. Warme lucht kan meer vocht bevatten
dan koude lucht. Een voorbeeld: de buitenlucht is
in het najaar 10°C en heeft een relatieve luchtvochtigheid
(Rv) van 90%. In onderstaande tabel is af te
lezen dat deze lucht 8,46 gram vocht per m 3 bevat.
Tabel: Absolute luchtvochtigheid (in gram/m3 ) in relatie
tot relatieve luchtvochtigheid en temperatuur
Relatieve luchtvochtigheid in % (Rv)
Temperatuur in °C 70 80 90 100
10 6,58 7,52 8,46 9,40
17 10,13 11,58 13,02 14,47
Voor optimale mestbeluchting wordt de lucht met
een warmtewisselaar verwarmd naar 17°C. De absolute
luchtvochtigheid blijft gelijk, de R v zakt echter
naar (8,46 / 14,47 * 100% =) 58%. Deze opgewarmde
verse buitenlucht bevat 58% van de maximale
vochtcapaciteit en kan daardoor veel meer
vocht opnemen uit de mest dan de koudere lucht.
Het omgekeerde effect treedt op als warme stallucht
wordt gemengd met koude buitenlucht.
Voeding en vertering
• Voeding en vertering
hebben een grote invloed
op mestkwaliteit
en diergezondheid.
Gebruik mest als informatiebron
voor de
(darm)gezondheid en
eventuele verteringsproblemen
binnen het koppel. (zie foto)
• De samenstelling van voer heeft invloed op de
wateropname en daarmee op de uitscheiding van
vocht via de mest. Wees kritisch op voer. Onderzoek
en analyseer de oorzaak wanneer de verhouding
is verstoord en grijp direct in om natte
mest te voorkomen.
• Het bijvoeren van ruwe celstof (bijvoorbeeld luzerne
of snijmaïs) in de scharrelruimte bevordert
de vertering en darmgezondheid. Tevens wordt
het scharrelgedrag van de hennen gestimuleerd
waardoor de mestlaag los wordt gehouden en de
mest beter droogt.
• Maagkiezel heeft een positieve invloed op de vertering.
Maagkiezel en grit in de mest verhoogt het

as-gehalte waardoor de verbrandingswaarde daalt.
Een verhoging van 1% as, geeft een verlaging van
de verbrandingswaarde van 0,8 MJ/kg. Overdrijf
de verstrekking van maagkiezel en grit niet.
Drinkwater
Maar liefst 36% van al het drinkwater in pluimveestallen
is matig tot slecht van kwaliteit (bron: GD).
• Reinig het drinkwatersysteem grondig voor de opzet
van een nieuw koppel en tijdens de ronde. Alleen
een schoon systeem kan uw dieren met een
lage waterdruk optimaal van water voorzien.
• Sluit voor de donkerperiode de watertoevoer af.
De dieren kunnen de waterleidingen leegdrinken
zodat er de volgende lichtperiode vers en schoon
water beschikbaar is.
Tip: sluit een alarmering op de watermeters aan.
• Uit onderzoek blijkt dat ronddrinkers meer vermorsing
geven dan nippelsystemen. De afstelling
van de drinker (waterniveau en de hoogte van
de drinker) speelt hierbij een
belangrijke rol. Er wordt minder
water vermorst bij het gebruik
van lekschaaltjes of -goten onder
de nippelleiding.
Tip: scherm de wateruitlaat van
de ronddrinker af om vermorsing
te voorkomen (zie foto).
Tip: stabiliseer de ronddrinker, vul de ballasttank
voldoende.
COlOFOn • Deze folder is een uitgave van coöperatie DEP b.a. in september 2010
• Postbus 453 • 5500 AL Veldhoven • T: 040-2307205 • F: 040-2307204 • e-mailadres: info@cooperatiedep.nl
• Teksten: coöperatie DEP + Wim Sterks Communicatie
Minimaliseer
vermorsing
Financieel voordeel mogelijk bij investeringen
• Stel de hoogte van het drinksysteem
af op de grootte
van de dieren. Drinknippels
hangen op de juiste hoogte
als de dieren met een
schuine nek naar de nippel
moeten reiken. Een vuistregel voor ronddrinkers is:
onderkant drinker is bovenkant rug van het dier.
Hygiëne en onderhoud
• Vuilafzetting in warmtewisselaars, luchtmengkasten
e.d. zorgen voor een verhoogde weerstand,
minder efficiëntie en daarmee een hoger energieverbruik.
Reinig het systeem regelmatig.
• Repareer of vervang moeizaam lopende ventilatoren;
deze kosten veel energie en verstoren een
optimaal stalklimaat. Reinig de roosters van de
ventilatoren voor een beter rendement.
• Controleer regelmatig of er kieren en gaten in de
stal aanwezig zijn en maak deze dicht. Kieren en
gaten zorgen voor ongecontroleerde luchtinlaat
waardoor het stalklimaat wordt verstoord.
• Ongedierte (zoals tempexkevers) kan ziekte verspreiden
en onrust in de stal veroorzaken, regelmatige
bestrijding is belangrijk om afkeur bij
BMC Moerdijk te voorkomen.
Gaat u bouwen of verbouwen?
Bouw- of verbouwplannen bieden kansen om te
investeren in het verbeteren van mestkwaliteit.
Investeren in mestdroging is nu nog aantrekkelijker door fiscale regelingen.
De belangrijkste regelingen zijn:
• De MIA en Vamil zijn bedoeld voor investeringen in nieuwe bedrijfsmiddelen
die als milieu-investeringen zijn aangewezen. De belastingsaftrek voor
MIA loopt op van 15% tot 40%. Vamil biedt vrije afschrijving voor een bedrijfsmiddel.
Een investering in bijvoorbeeld mestbandbeluchting of een nadroogsysteem
kan hiervoor in aanmerking komen (Milieulijst code F1123).
• Als u investeert in energiezuinige bedrijfsmiddelen kunt u onder voorwaarden
gebruik maken van de Energie Investersteringsaftrek (EIA). De EIA is een fiscale aftrekregeling en
bedraagt 44%. Een investering in een warmtewisselaar (Energielijst code 210801) of een frequentieregelaar
(Energielijst code 210301) kan worden aangemeld voor de EIA.
• Voor investeringen in bedrijfsmiddelen in 2009 was versnelde afschrijving in 2 jaar al mogelijk. Ook voor
investeringen die in 2010 zijn gedaan geldt een afschrijvingstermijn van 2 jaar, dus maximaal 50% in
2010 en 50% in 2011. Een investering in een nieuw drinkwatersysteem of een warmtewisselaar kan
hiervoor in aanmerking komen.
Neem voor meer informatie contact op met uw accountant.
Bedrijfsspecifieke aanpak mestkwaliteit
Om mestkwaliteit op uw bedrijf te verbeteren, is het van belang om uw eigen aandachtspunten in beeld te
brengen. Onderzoek de oorzaken van natte mest en pak mogelijkheden op. Verander in kleine stappen.
Bespreek de kwaliteitsrapportage met uw dierenarts en voeradviseur.
Een hoge verbrandingswaarde wordt bepaald door de kwaliteit van het strooisel en gaat hand in hand met
een goede gezondheidsstatus van het bedrijf. Actieve mestbeluchting geeft resultaat.
Kijk voor meer informatie en het laatste nieuws op: www.cooperatiedep.nl.
• Aan deze folder kunnen geen rechten worden ontleend - coöperatie DEP is niet aansprakelijk voor mogelijke onvolkomenheden in de tekst.