Inhoudsopgave - De Hooizolder

4 Boerenpalet
Inhoudsopgave
Inleiding: inventief boeren in veenweidegebieden 6
Watervliet: zorgboeren uit sociale betrokkenheid 14
Hoeve Meerzicht: luxe hotelkamers in een prachtige omgeving 24
De Dikhoeve: schapen melken en schapenkaas maken 32
Biologisch dynamische veehouderij Rutte: natuurboer
aan de rand van de stad 42
De Zwethoeve: varend boeren en boten verhuren 52
Melkveehouderij Glijnis: kiezen voor schaalvergroting 60
De Speelboerderij: professionele kinderopvang met een groen tintje 68
De Demmerik: slapen in een hooiberghut, caravan of tent 76
De Hooizolder: moderne robots en vergaderen in nostalgische sfeer 84
De Jonge Linde: succesvol met boerderijeducatie 92
Kaasboerderij Vierhuizen: kwaliteit in plaats van kwantiteit 100
Nuttige adressen 110

6 Boerenpalet | inleiding

Landbouw in beweging
De wereld verandert, zo ook de landbouw. Ging het vroeger op het platteland vrijwel
uitsluitend om voedselproductie, tegenwoordig gaat het ook om andere zaken, zoals
natuur, landschap, recreatie en toerisme. Steeds meer boeren haken hierop in met
een neventak: een boerencamping, hotelkamers, een kinderopvang, boerderijeducatie
of de opvang van zorgvragers. Naast grootschalige productiebedrijven zie je dan ook
steeds meer van dit soort ‘multifunctionele’ landbouwbedrijven. Aan de hand van elf
bedrijfsreportages krijgt u een indruk van de moderne boer. Maak kennis met een bonte
verzameling van bedrijfstypen en bedrijfsstijlen: het boerenpalet.
De boerenbedrijven in het Boerenpalet hebben met elkaar
gemeen dat hun bedrijven liggen in de zogenoemde
veenweidegebieden. Een deel in Nationaal Landschap Laag
Holland, een ander deel in Nationaal Landschap Groene
Hart. Er is bewust gekozen voor boeren die wonen en werken
in veenweidegebieden. De omstandigheden om te kunnen
boeren zijn in deze gebieden vaak moeilijker dan in andere
regio’s.
In veel veenweidegebieden is de ontwatering, draagkracht en
verkaveling van de grond in landbouwkundig opzicht verre
van ideaal. Hierdoor zijn de agrarische bedrijven hier, vooral
de melkveebedrijven, in het nadeel ten opzichte van andere
gebieden in Nederland. Daar komt bij dat veenweidegebieden,
en zekere de nattere, eigenlijk nergens anders geschikt
voor zijn dan voor veehouderij. Waar in andere gebieden
ook aardappelen, graan en uien kunnen worden geteeld,
kun je in de meeste veenweidegebieden alleen kiezen voor
grasland. De boeren in de veenweidegebieden blijken echter
bijzonder inventief. In toenemende mate spelen ze in op
wensen van de maatschappij, met een boerencamping, hotelkamers,
een kinderopvang en zo meer. Verbreding van het
bedrijf heet dat met een vakterm. De ligging nabij een stedelijk
gebied biedt daarbij extra kansen, omdat consumenten
en recreanten ‘om de hoek’ wonen. De laatste jaren is dan
ook een enorme diversiteit aan bedrijfstypen ontstaan. De
overeenkomst tussen de elf geportretteerde bedrijven is dat
het allemaal veehouderijen zijn. De grote verschillen zitten
in de activiteiten op het bedrijf.
7

8 Boerenpalet | inleiding
Veranderingen
Melkveebedrijven ontwikkelden zich in de periode na
de Tweede Wereldoorlog in vrijwel dezelfde richting:
meer vee, intensiever grondgebruik en meer melk per
koe. Een logische ontwikkeling, want de voedselproductie
in Nederland moest weer snel op orde komen.
En met succes, want Nederland werd een van de
belangrijkste exporteurs van zuivel en vlees. Landbouwonderwijs,
landbouwvoorlichting en landbouwonderzoek
droegen in hoge mate bij aan de toppositie
van de Nederlandse landbouw. Een legertje aan
bedrijfsvoorlichters adviseerde de boeren decennialang
over zaken als bemesting, grasoogst, beweiding,
diervoeding, melkwinning, fokkerij en huisvesting.
Het gevolg was wel dat veebedrijven steeds meer op
elkaar gingen lijken in bedrijfsstijl en bedrijfsopzet.
In de 21ste eeuw heeft de landbouw te maken met
een veranderd Europees landbouw- en prijsbeleid.
Productsteun voor bijvoorbeeld melk en graan is afgebouwd
en boeren moeten steeds meer produceren
voor de wereldmarkt. Aan de andere kant is het platteland
niet uitsluitend meer bedoeld voor voedselproductie.
Ook natuur, landschap, recreatie en toerisme
zijn van belang.
Een oud-minister van Landbouw zei eens: ‘Vroeger
was het platteland van de boeren, nu is het platteland
van iedereen.’ Dat zegt veel over de veranderingen
in de samenleving. Boeren hebben hiermee te
maken: voor sommigen is dit een bedreiging, voor anderen
juist een uitdaging. Het beheer van natuur en
landschap en het leveren van allerlei niet-agrarische
diensten is de afgelopen jaren door vele ondernemers
opgepakt als nevenactiviteit.

Boeren staan door alle veranderingen voor ingrijpende
keuzes, voor henzelf en voor hun eventuele opvolgers. Een
deel van de ondernemers kiest bewust voor de weg van
schaalvergroting, de race naar steeds groter en efficiënter.
Deze boeren produceren voor wereldmarktprijzen, waarbij de
schaalgrootte van het bedrijf zodanig is dat de kostprijs van
de producten zo laag mogelijk blijft.
Andere ondernemers zetten juist in op hogere productprijzen
door het produceren van producten met een toegevoegde
waarde, zoals biologische producten en streekeigen producten.
En weer andere ondernemers kiezen voor een activiteit
naast de veehouderij.
Op veel bedrijven zie je een mix van genoemde richtingen.
De boeren en boerinnen in het Boerenpalet hebben hun
keuze gemaakt. In de eerste plaats zijn ze veehouder. Maar
daarnaast benutten ze de kansen die de veranderingen in de
Overzicht bedrijfsreportages
samenleving bieden. Tien bedrijven hebben extra activiteiten
naast de veehouderij. Dit zijn, in vakjargon, multifunctionele
landbouwbedrijven. Het elfde bedrijf houdt zich bewust uitsluitend
bezig met agrarische productie, grootschalig en efficiënt.
Waarbij de ondernemer een duidelijke visie heeft op
milieuaspecten en aspecten ten aanzien van dierenwelzijn.
De diversiteit in bedrijfsstijl en bedrijfsopzet van de belichte
bedrijven is bijzonder. Elke ondernemer zoekt de richting die
het beste bij hem of haar past. Daar kun je geen waardeoordeel
aan geven; goed of beter bestaat niet. Wel bewondering
voor de inventiviteit waarmee deze agrariërs een toekomst
weten te realiseren. Deze bedrijven dragen daarmee ook bij
aan het verbeteren van de relatie burger-boer en de relatie
stad-platteland. Ze zijn visitekaartjes van het platteland.
Boerderij Gebied Activiteiten
Watervliet Laag Holland vleesvee, zorgboerderij, biologisch
Hoeve Meerzicht Laag Holland melkvee, hotel de boerenkamer
De Dikhoeve Laag Holland melkschapen, schapenkaas, educatie en zorg
Natuurboerderij Rutte Laag Holland melkvee, natuurbeheer, biologisch-dynamisch
De Zwethoeve Laag Holland melkvee, vaarboer, botenverhuur, jachthaven
Melkveehouderij Glijnis Laag Holland grootschalige melkveehouderij
De Speelboerderij Groene Hart melkvee, kinderopvang
De Demmerik Groene Hart melkvee, boerencamping, hooiberghutten
De Hooizolder Groene Hart melkvee, vergaderlocatie, adviesbureau
De Jonge Linde Groene Hart melkvee, boerderijeducatie, workshops
Kaasboerderij Vierhuizen Groene Hart melkvee, veenweidekaas, natuurbeheer
9

10 Boerenpalet | inleiding
Groene Hart
Nationaal Landschap Groene Hart is het landschap binnen
de ring van steden die samen de Randstad vormen. Het grote
gebied strekt zich uit over de provincies Utrecht, Zuid-Holland
en Noord-Holland en bestaat uit uitgestrekte weiden, veengebieden,
grote plassen, rivieren, historische stadjes en
boerderijen.
Ook het Groene Hart is een oer-Hollands cultuurlandschap.
Het ontstond door veen te ontginnen en moerassen droog
te leggen. Het gebied kan onderscheiden worden in het
Plassengebied, het Hollands-Utrechts veenweidegebied en
de waarden. In het Plassengebied werd vanaf de Vecht het
veenmoeras ontgonnen door haaks op deze rivier sloten te
graven. Gevolg: het gebied klonk in door de ontwatering en
akkers moesten plaatsmaken voor weilanden. De weilanden
zijn op hun beurt op veel plaatsen weer vergraven voor de
winning van turf, waardoor uiteindelijk de Loosdrechtse en
Vinkeveense Plassen ontstonden.
Rondom Woerden, het Hollands-Utrechts veenweidegebied,
is het veenmoeras ontgonnen vanaf de oeverwallen van riviertjes.
Ontginners kregen het eigendom van een strook land
van 100 meter breed en 1.250 meter lang, de zogenoemde
‘copen’. Nog altijd strekken deze langgerekte weilanden
zich achter de boerderijen uit. Ook waarden – Lopikerwaard,
Krimpenerwaard, Alblasserwaard en Vijfheerenlanden –
kenmerken zich door langgerekte kavels en bebouwingslinten
aan weerszijden van een veenstroom of wetering. De ingesloten
landstreken worden door hoge dijken beschermd tegen
de omliggende rivieren, zoals de Lek, de Hollandse IJssel en
de Waal.

Nationale landschappen
Het platteland staat op sommige plaatsen flink onder druk
door de verstedelijking. Voortgaande woningbouw, bedrijventerreinen
en infrastructuur versnipperen het landelijk
gebied en bedreigen de kenmerkende landschappelijke
openheid. Daarnaast is in sommige gebieden de uittocht
van boeren een bedreiging, omdat hiermee ook belangrijke
beheerders van het landschap wegvallen.
De overheid heeft daarom twintig gebieden aangewezen als
Nationaal Landschap. Dit zijn gebieden met een ‘unieke combinatie
van natuur, cultuur en geschiedenis’. Zij vormen de
visitekaartjes van het platteland. De nationale landschappen
krijgen (financieel) extra aandacht vanwege hun belang voor
cultuurhistorie en natuur. Laag Holland en Groene Hart zijn
beide aangewezen als Nationaal Landschap (zie kaders).
Veengrond: drijvend land of dik water
Wie wel eens over een drassig veenmoslandje heeft gelopen,
weet dat de bodem golft onder je voeten alsof deze drijft. In
oude geschriften wordt wel gesproken over ‘dik water’.
Veen is opgebouwd uit gedeeltelijk afgebroken plantaardig
materiaal (humus). Onder normale omstandigheden wordt
plantenmateriaal snel afgebroken door aanwezigheid van
zuurstof en de werking van bacteriën. Maar in natte en zuurstofarme
omstandigheden gaat de afbraak langzamer dan
de ophoping en dan treedt er veenvorming op. Er bestaan
verschillende soorten veen, al naar gelang de plantenresten
waaruit ze zijn opgebouwd: rietveen, zeggeveen, bosveen en
veenmosveen.
In Nederland liggen laagveen- en hoogveengebieden. Laagveen
is ontstaan onder invloed van grondwater, hoogveen
onder invloed van regenwater. De laagveengebieden zijn
vooral gelegen in Noord- en Zuid-Holland, Utrecht en Friesland.
De boerenbedrijven in dit boek opereren in deze laagveengebieden,
de zogenoemde veenweiden. Soms gaat het
om veenbodems van puur veen, soms om veenbodems met
een dun laagje klei erop. De dikte van het veenpakket kan
sterk variëren. In Waterland (Noord-Holland) kan de dikte
van het pakket wel oplopen tot 16 meter.
11

12 Boerenpalet | inleiding
Boerenbedrijf en bodemdaling
Een belangrijk kenmerk van veenbodems is dat er bodemdaling
optreedt zodra ze ontwaterd worden, bijvoorbeeld voor
agrarisch gebruik. Dit komt deels door inklinking, deels door
oxidatie. Zolang het veen onder water staat, treedt dit verschijnsel
niet of nauwelijks op. Maar zodra het plantaardige
materiaal in contact komt met zuurstof, ontstaat oxidatie en
breekt het veen verder af.
Het proces van bodemdaling van veengronden is al eeuwenlang
gaande: vanaf het moment dat de mens de veengronden
in cultuur bracht. De daling varieert sterk en is afhankelijk
van bijvoorbeeld het soort veen en de aanwezigheid van een
kleilaagje. Op Praktijkcentrum Zegveld, een onderzoekslocatie
van Wageningen Universiteit, werd een daling gemeten
van 4 tot 5 millimeter per jaar bij een hoog slootpeil en 10
tot 12 millimeter per jaar bij een laag slootpeil. In sommige
veenweidegebieden is de bodem in de loop van de eeuwen
met meters gedaald!
Voor waterbeheerders, vooral de waterschappen, is de
voortdurende afname van het veenpakket een punt van zorg.
Want naast de algemene bodemdaling en de zeespiegelstijging
hebben we in de veengebieden dus te maken met een
extra bodemdaling door afbraak van het veen. Provincies en
waterschappen noemen behoud van het veenpakket dan ook
een belangrijk speerpunt in hun beleidsnota’s.
De oplossing voor dit probleem is echter niet eenvoudig. Verhoging
van het waterpeil remt de afbraak van het veen weliswaar
af, maar verhoudt zich slecht met moderne landbouw.
Vooral de melkveehouderij is gebaat bij een zeker minimum
aan ontwatering. Onderzoekers zijn druk bezig te onderzoeken
hoe de daling verminderd kan worden zonder direct het
waterpeil te verhogen.
bron: Alterra

Laag Holland
Nationaal Landschap Laag Holland is het gebied gelegen
ten noorden van Amsterdam. Het wordt begrensd door het
Noordzeekanaal in het zuiden, de lijn Alkmaar-Hoorn in het
noorden, het IJsselmeer in het oosten en de kust in het westen.
Laag Holland bestaat uit een afwisseling van veenweidegebieden
en droogmakerijen.
Dit deel van Noord-Holland komt het meest overeen met het
beeld dat veel buitenlanders hebben van Holland: vochtige
weilanden, met daartussen veel water, afgewisseld met de
diepere droogmakerijen, zoals de Beemster en de Schermer.
Laag Holland wordt vooral gekenmerkt door een zeer open
landschap, een typische strokenverkaveling in de oude
veenweidegebieden en een strak inrichtingspatroon in de
droogmakerijen. Daarnaast kent Laag Holland veel mooie
stadjes en dorpjes, waaronder Edam, Graft, De Rijp, Holysloot
en Zuiderwoude.
Veehouders die boeren op de veenweiden, zijn van oudsher
vertrouwd met het water. Halverwege de vorige eeuw werkten
er nog veel ‘vaarboeren’. Transport van vee, hooi en mest
ging per boot. Ook tegenwoordig wordt in Laag Holland nog,
zij het op kleine schaal, door boeren gevaren.
13

86 Boerenpalet | de vergaderboer

‘We zijn tevreden met de afwisseling, maar melkvee blijft de kern
Moed in kommer: moderne robots en nostalgisch vergaderen
Een karakteristieke oprijlaan met knotwilgen geeft toegang tot de boerderij van Arno en
Linda Plomp. Sinds 2006 wonen zij op de boerderij die ze een jaar eerder van Arno’s ouders
overnamen. Behalve dat ze een modern melkveebedrijf met twee melkrobots voeren, hebben
Arno en Linda de oude hooizolder van de boerderij ingericht als vergader- en cursuslocatie.
En daarnaast hebben ze nog hun eigen advies- en organisatiebureau. Een veelzijdig bedrijf
met jonge ambitieuze ondernemers!
Arno en Linda combineren hun werkzaamheden met de
zorg voor hun twee kinderen: Anna van 2 jaar en Marit
van 7 maanden. Hoewel de vader van Arno geen zelfstandig
boer meer is, werkt hij nog ongeveer drie dagen per week
mee op de boerderij. Arno’s moeder verzorgt een paar keer
per jaar boerderijexcursies voor schoolklassen.
Vijfde generatie Plomp
Vanaf de 19e eeuw boert de familie Plomp in de polder Groot
Wilnis-Vinkeveen,. ‘Ik ben al de vijfde generatie Plomp die
hier actief is’, aldus Arno (37). Hij groeide op de ouderlijke
boerderij op. ‘Na mijn studie aan de hogere agrarische school
in Dronten heb ik enkele jaren bij een organisatie gewerkt die
zich bezighoudt met grondruilprojecten. Vanaf 2003 heb ik
een eigen agrarisch adviesbureau.’ Hij stortte zich aanvankelijk
fulltime op het advieswerk, maar na overname van de
boerderij is hij teruggegaan naar ongeveer 10 uur per week.
De boerderij is niet altijd in bezit geweest van de familie. ‘In
de crisisjaren, de jaren dertig van de vorige eeuw, werd de
boerderij noodgedwongen verkocht. Later kon mijn vader de
zaak weer terugkopen van de toenmalige landheer.’ In 1953
87

88 Boerenpalet | de vergaderboer
speelboer
Moed in kommer
Bedrijfsschets Plomp Agro
Boerderijnaam Moed in kommer
Gebied Groene Hart
Polder Groot Wilnis-Vinkeveen
Ondernemers Arno en Linda
Grond 55 hectare in eigendom en pacht
Veestapel 110 melkkoeien, 80 stuks jong
rundvee, 18 schapen en lammeren
Melkproductie 865.000 kg per jaar
Vergaderen De Hooizolder, ongeveer 50 groepen
per jaar
Gebouwen Nieuwe ligboxenstal met 2 melkrobots
voor koeien, oude stal
voor jongvee
Natuurbeheer Weidevogels, slootkanten, knotbomen,
hoogstamboomgaard,
geriefbosjes
Advieswerk Plomp Agro adviesbureau.
Agrarische structuurverbetering
en kavelruil
Website www.opdehooizolder.nl
is de oude boerderij volledig herbouwd. De overname van de
boerderij hebben Arno en Linda samen met Arno’s ouders
van tevoren goed uitgestippeld. Na een geleidelijk proces van
een jaar of zes was in 2005 de overname een feit. Dit bracht
Arno en Linda, na een periode in een nieuwbouwwoning
in Wilnis in 2006, weer terug op de boerderij. Ze werken
nu samen in vennootschap. Dit betekent dat alle activiteiten
– veehouderij, Hooizolder en adviesbureau – hierin zijn
ondergebracht.
Veehouderij op zompig veen
Het melkveebedrijf van Arno en Linda ligt in een echte veenpolder.
Veenwinning voor turf heeft er echter nooit plaatsgevonden.
De dikte van de veenlaag is nu nog ongeveer 10
meter. De veengrond daalt door inklinking jaarlijks met 5 à 6
millimeter. Het veenpakket wordt dus geleidelijk aan steeds
dunner.
De ontwatering van het grasland is niet optimaal. Arno: ‘Eigenlijk
vind ik de waterstand in de sloten te hoog. Hoge waterstanden
en natte groeiomstandigheden gaan ten koste van
de graskwaliteit. Bovendien vertrappen de koeien dan meer
gras.’ Uit allerlei berekeningen is ook gebleken dat de kosten
om melk te produceren hoger zijn bij natte omstandigheden.
Voordeel van veengronden is wel dat het gras altijd groeit.
Ook in droge perioden, wanneer de groei in andere delen van
het land sterk terugvalt, vooral op de zandgronden.
Het bedrijf heeft ongeveer 55 hectare grond in gebruik, deels
in eigendom en deels in pacht. De veestapel bestaat uit 110
melkkoeien en 80 kalveren en pinken. Daarnaast zijn er nog
enkele schapen met lammeren en wat kleinvee, waaronder
konijnen en katten. Arno: ‘Vroeger hielden we varkens, maar
daar zijn we enkele jaren geleden mee gestopt.’

Meer productierechten
Arno en Linda hebben in totaal 865.000 kg melk melkproductierechten.
Dit zogenoemde melkquotum is de hoeveelheid
koemelk die het bedrijf mag produceren. Deze melkquota
zijn in 1984 ingevoerd, omdat in de Europese Unie meer melk
werd geproduceerd dan geconsumeerd, wat uiteindelijk
leidde tot de bekende melkplas en boterberg. Het is mogelijk
productierechten te huren of te kopen. Arno en Linda zijn
van plan hun totale productierecht op korte termijn uit te
breiden tot 950.000 kg.
In 2008 is een nieuwe stal gebouwd, inclusief twee moderne
melkrobots. Het melken gaat volledig geautomatiseerd: de
spenen worden gewassen, waarna de koeien worden gemolken.
Arno: ‘Op een display kun je nauwkeurig volgen hoe de
melkgift verloopt.’ Als de koe is gemolken, wordt de apparatuur
gereinigd en ontsmet, waarna de volgende koe aan de
beurt is. De koeien komen helemaal zelf de melkrobot binnen
om te worden gemolken. Arno: ‘De melkrobot betekent
voor ons een behoorlijke arbeidsbesparing, waardoor er tijd
beschikbaar is voor andere zaken.’
Op veel bedrijven met een melkrobot blijven de koeien het
gehele jaar in de stal (zie kader), maar Arno en Linda hechten
aan het weiden van de koeien. Linda: ‘We zien graag
koeien in de wei en zijn van mening dat dit bijdraagt aan het
goede imago van de sector. Ook zien we voordelen voor de
gezondheid van de dieren als ze naar buiten kunnen.’
Vergaderen op de hooizolder
In 2007 zijn Arno en Linda gestart met De Hooizolder. De
oude hooizolder in de boerderij werd verbouwd en ingericht
als ruimte voor vergaderingen en cursussen. De zolder was
jarenlang echt in gebruik voor het hooi dat in de winter nodig
was voor het vee. Tot 2006 vervulde hij die functie. Maar
dat is verleden tijd. De ruimte is nu stijlvol verbouwd. De
originele balken geven een aparte sfeer. Vanuit de hooizolder
89

90 Boerenpalet | de vergaderboer
hebben de gasten uitzicht op de boerderij, de boomgaard en
de omliggende landerijen. Vergaderen met stijl dus! En vanzelfsprekend
voldoet de ruimte aan eisen van de gemeente,
zoals nooduitgang en brandwerende muren. Voor de verbouwing
kregen Arno en Linda subsidie vanuit een speciaal
stimuleringsprogramma voor het Groene Hart.
De Hooizolder wordt verhuurd voor vergaderingen, cursussen
en workshops, tegen een tarief van 100 euro per dagdeel,
dus een ochtend, middag of avond. Linda verhuurt de
zolder niet voor feesten en partijen, want ‘dat geeft te veel
rompslomp’. Sinds de start is het aantal groepen dat van De
Hooizolder gebruikmaakt, gestaag toegenomen. Voor dit jaar
verwachten Arno en Linda ongeveer 50 groepen, variërend
van 15 tot 25 personen. Linda: ‘Ik zorg voor koffie en thee en
op verzoek wordt er een lunch geserveerd. Hierover heb ik
afspraken gemaakt met een cateraar.’ En natuurlijk behoort
een rondleiding over het bedrijf tot de mogelijkheden.
Tot de klantenkring behoren diverse bedrijven uit de regio
en de Randstad, verschillende trainingsbureaus en agrarisch
gerelateerde relaties. Klanten komen vooral binnen via het
eigen netwerk, maar ook steeds meer via de website. En
hoewel de ervaringen met De Hooizolder erg positief zijn,
geven Arno en Linda aan dat het niet hun ambitie is om
hier dagelijks mee aan de slag te gaan. De hooizolder is een
nevenactiviteit; het melkvee blijft het belangrijkst.
Het adviesbureau als leuke neveninkomsten
Tijdens zijn werk in loondienst heeft Arno een groot netwerk
aan contacten opgebouwd. De stap naar een zelfstandig adviesbureau
was daarom niet al te moeilijk. Er lagen voldoende
klussen te wachten. Werk dat vooral te maken had met de
inrichting van het platteland.
Ook Linda (33) werkt op dit moment voor het adviesbureau.
Haar kwaliteiten liggen vooral bij het organiseren van activiteiten,
zoals symposia en evenementen, en bij projectondersteuning
op haar vakgebied: levensmiddelentechnologie. Ze
studeerde in Wageningen en werkte een paar jaar voor een
levensmiddelenproducent en een jaar voor een brancheorganisatie.
Begin 2010 is ze fulltime voor het eigen bedrijf gaan
werken. ‘Ik run De Hooizolder en doe allerlei ondersteunende
werkzaamheden voor de boerderij. Begin dit jaar ben ik
ook gestart met freelance werk op het gebied van projectondersteuning
en organisatie van evenementen en activiteiten.
Arno: ‘Het advieswerk werkt goed in combinatie met de boerderij.
Het is soms heerlijk om na een tijdje onafgebroken op
de boerderij te hebben gewerkt weer eens een totaal andere
klus te hebben. Liefst ook in een ander gebied. Vanwege de
contacten, maar ook vanwege dingen die je elders ziet en
leert. Daar doe je ook op de boerderij weer je voordeel mee.’
Vanwege de overname van de boerderij en de uitbreiding

Melkrobots in opmars
Een melkrobot is een melkmachine waarin een koe
volautomatisch wordt gemolken. De robot reinigt de
uiers en bevestigt de melkbekers aan de spenen. De
melkrobot slaat alle productiegegevens op, die de boer
via de computer kan raadplegen. Zodra bijvoorbeeld de
melkproductie van een koe daalt, weet de boer dat er een
gezondheidsprobleem is. Hij kan dan direct ingrijpen.
Een ander belangrijk voordeel van een melkrobot is de
arbeidsbesparing.
In 1992 molk het eerste bedrijf ter wereld, in Nederland,
met een melkrobot. Tot de eeuwwisseling kwam de verkoop
nauwelijks op gang. Het systeem kende nog veel
kinderziektes. Maar de laatste jaren is de melkrobot bezig
met een indrukwekkende opmars. In Nederland wordt nu
op ongeveer 1.700 bedrijven gemolken met één of meer
melkrobots.
De koeien komen enkele malen per dag naar de robot
om gemolken te worden. De gangbare melkrobot wordt
vooral in de stal gebruikt. Omdat de graslanden waar de
koeien weiden vaak op flinke afstand van de stal liggen,
besluiten veel boeren met melkrobots de koeien maar
helemaal op stal te houden.
De melkrobot is een Nederlandse uitvinding. Begin
jaren tachtig werden de eerste melkrobots ontwikkeld.
Een nieuwe ontwikkeling is de mobiele melkrobot. Deze
melkrobot kan met de koeien ‘meereizen’ als ze naar
een nieuwe weide gaan. Zo kunnen de koeien in de wei
blijven.
91

92 Boerenpalet | de vergaderboer
Gezondere melk door
onverzadigde vetzuren
Het gezondheidsaspect van melk staat de laatste tijd volop
in de belangstelling, met name de onverzadigde vetzuren
Omega-3 en CLA. Aan deze stoffen worden positieve effecten
op de gezondheid toegeschreven, bijvoorbeeld vermindering
van de kans op bepaalde vormen van kanker.
Omega-3-vetzuren zijn belangrijk voor de opbouw van het
zenuwstelsel en kunnen het risico van hart- en vaatziekten
verlagen. Van CLA wordt aangenomen dat er een positieve
werking is bij het voorkomen van allergie en astma en bij het
versterken van het immuunsysteem.
De voeding van de koeien is van invloed op de gehalten aan
Omega-3 en CLA in de melk. Zo bevat melk van koeien die
vers gras vreten hogere gehaltes aan Omega-3 dan koeien
die ander veevoer krijgen. In dit opzicht is er dus een verschil
tussen weidemelk en stalmelk.
De zuivelindustrie speelt op deze gezondheidsclaims in. Zo
beloont CONO Kaasmakers haar leveranciers met een premie
op de melk als zij hun koeien een minimaal aantal uren laten
weiden. En ook zuivelonderneming FrieslandCampina zal verschillende
melksoorten op de markt brengen met specifieke
gezondheidsclaims, waarbij de voeding van de dieren een rol
speelt.

hiervan is het advieswerk de afgelopen jaren een stuk minder
geworden. Maar Arno en Linda zijn zeker niet van plan ermee
te stoppen.
Agrarisch natuurbeheer hoort erbij
De ondernemers zijn lid van Agrarische Natuurvereniging
de Utrechtse Venen. Deze vereniging bestaat uit agrariërs
en andere bewoners van het gebied die op vrijwillige basis
doen aan weidevogelbescherming en slootkantenbeheer.
Daarnaast heeft de vereniging ook kleinere natuur- en landschapsprojecten,
zoals het herstel van traditionele boerenerfbeplanting.
Arno en Linda hebben via de natuurvereniging
contracten met de overheid voor de bescherming van weidevogels
en het beheer van waardevolle planten in slootkanten
en knotbomen. En voor het onderhoud van een kleine hoogstamboomgaard
en van enkele geriefbosjes.
Plannen voor de polder
De polder waarin de boerderij ligt, maakt deel uit van het
gebied De Venen. Voor De Venen zijn verschillende plannen
gemaakt en nog in de maak. Het gaat om meer natuur- en
recreatiegebieden. Dit kan gevolgen hebben voor het bedrijf
van Arno en Linda. Zo zijn er plannen voor de aanleg van
een nat natuurgebied, pal grenzend aan de gronden van het
bedrijf. De ontwikkelingsmogelijkheden kunnen hierdoor
worden ingeperkt. Arno: ‘Er zijn allerlei plannen voor dit gebied
en daarom moet je constant alert blijven om de effecten
op je bedrijf te beperken.’
De ondernemers zijn mede daarom ook bestuurlijk actief. Zo
is Arno bestuurslid bij de plaatselijke afdeling van de Land-
en Tuinbouw Organisatie (LTO) en is Linda actief in de plaatselijke
vrouwenafdeling van het AJK, het Agrarisch Jongeren
Kontakt. Dit betekent dat vooral Arno nogal eens een avond
op pad moet om bijeenkomsten bij te wonen.
Bedrijfsontwikkeling blijft nodig
Arno en Linda zijn tevreden met de afwisseling van hun activiteiten.
Maar ze willen beslist niet stilstaan met hun bedrijf.
Bedrijfsontwikkeling blijft nodig om ook in de toekomst
boer te kunnen blijven. Ze zijn van plan de melkveehouderij
geleidelijk uit te breiden. ‘Het melkvee komt voor ons toch
op de eerste plaats. Daar ligt onze passie. Het streven is uit te
breiden naar 125 tot 130 melkkoeien met een totale productie
van 1 miljoen tot 1,2 kg melk per jaar. Maar de koeien blijven
in de wei lopen!’, geeft Arno aan. Naarmate er meer vee
komt, zullen de activiteiten van het adviesbureau wellicht
wat verder teruglopen.
Voor De Hooizolder streven Arno en Linda naar 50 tot 75
groepen per jaar, waarbij ze zich nog meer willen richten
op de zakelijke markt. Eigenlijk zoeken ze het niet zozeer in
verdere groei, maar eerder in kwaliteitsverbetering. Zoals uitbreiding
van de parkeervoorziening, de aanleg van een buitenterras
en het verbeteren van het ‘excursierondje bedrijf’
in combinatie met vergaderen of cursus. Juist de combinatie
van De Hooizolder en de veehouderij maakt het bijzonder.
93