/Bloedverwanten Erik en Dirk van Lieshout - ivovanwoerden.com
/Bloedverwanten Erik en Dirk van Lieshout - ivovanwoerden.com
/Bloedverwanten Erik en Dirk van Lieshout - ivovanwoerden.com
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
<strong>Erik</strong> (links) <strong>en</strong> <strong>Dirk</strong> <strong>van</strong> <strong>Lieshout</strong><br />
<strong>Erik</strong> <strong>van</strong> <strong>Lieshout</strong><br />
(Deurne, 1968) woont<br />
<strong>en</strong> werkt in Rotterdam.<br />
Hij studeerde aan de<br />
Academie voor Kunst <strong>en</strong><br />
Vormgeving in D<strong>en</strong> Bosch<br />
<strong>en</strong> ging daarna naar De<br />
Ateliers in Amsterdam.<br />
Hij maakt tek<strong>en</strong>ing<strong>en</strong>,<br />
schilderij<strong>en</strong>, installaties <strong>en</strong><br />
video’s. <strong>Erik</strong> won diverse<br />
prijz<strong>en</strong>, waaronder de<br />
Wim Izaksprijs, de tweede<br />
prijs bij de Prix de Rome,<br />
de Dolf H<strong>en</strong>kes Prijs <strong>en</strong> de<br />
Jordaan-Van Heek Prijs.<br />
Zijn werk is over de hele<br />
wereld t<strong>en</strong>toongesteld.<br />
Vorig jaar was hij e<strong>en</strong> <strong>van</strong><br />
VPRO’s Zomergast<strong>en</strong>.<br />
Op dit mom<strong>en</strong>t is zijn<br />
werk te zi<strong>en</strong> in het<br />
Museum für Moderne<br />
Kunst in Frankfurt, het<br />
Museion in Bolzano,<br />
Galerie Guido W. Baudach<br />
in Berlijn <strong>en</strong> bij de<br />
op<strong>en</strong>ingst<strong>en</strong>toonstelling<br />
<strong>van</strong> het vernieuwde<br />
Stedelijk Museum<br />
Amsterdam.<br />
www.erik<strong>van</strong>lieshout.<strong>com</strong><br />
<strong>Dirk</strong> <strong>van</strong> <strong>Lieshout</strong><br />
(Helmond, 1973) woont<br />
<strong>en</strong> werkt net als zijn broer<br />
in Rotterdam. Ook hij ging<br />
naar de Academie voor<br />
Kunst <strong>en</strong> Vormgeving in<br />
D<strong>en</strong> Bosch <strong>en</strong> De Ateliers<br />
in Amsterdam. <strong>Dirk</strong> maakt<br />
maquettes, installaties<br />
<strong>en</strong> tek<strong>en</strong>ing<strong>en</strong>. Op dit<br />
mom<strong>en</strong>t is zijn werk te<br />
zi<strong>en</strong> in het Song Zhuang<br />
Art C<strong>en</strong>ter in Peking. Eind<br />
september wordt e<strong>en</strong><br />
nieuwe sculptuur aan<br />
de Thool<strong>en</strong>burgplas in<br />
Hoofddorp onthuld.<br />
www.dirkstudio.<strong>com</strong><br />
/<strong>Bloedverwant<strong>en</strong></strong><br />
<strong>Erik</strong> <strong>en</strong> <strong>Dirk</strong> <strong>van</strong><br />
<strong>Lieshout</strong><br />
LEVEN<br />
Op de vraag of de kunst<strong>en</strong>aars <strong>Erik</strong> (44) <strong>en</strong> <strong>Dirk</strong> (38) <strong>van</strong> <strong>Lieshout</strong><br />
elkaar vaak sprek<strong>en</strong> <strong>en</strong> waar het dan over gaat, zegt <strong>Erik</strong>: “Over<br />
kunst <strong>en</strong> over familie. Ik had ons pa pas e<strong>en</strong> boek gegev<strong>en</strong> dat ik<br />
heel goed vond. Maar híj vond het heel slecht <strong>en</strong> daar kreg<strong>en</strong> we<br />
ruzie over. Dan bel ik <strong>Dirk</strong> <strong>en</strong> zeg: ‘Wat moet ik daar nou mee?’”<br />
<strong>Dirk</strong>: “Bij ons is ’t het <strong>en</strong>e of het andere uiterste. Er is ge<strong>en</strong> midd<strong>en</strong>weg.<br />
Je kon niet e<strong>en</strong> beetje je best do<strong>en</strong> op school, je moest<br />
voluit gaan. Ook in je werk, je gaat door tot iets goed is.”<br />
En dat is e<strong>en</strong> moeilijk te bepal<strong>en</strong> punt in de kunst. Vrag<strong>en</strong> ze hun<br />
vader om e<strong>en</strong> oordeel? <strong>Erik</strong>: “Dat doe ik dus niet meer. Dan krijg je<br />
dat gezeik over waarom het volg<strong>en</strong>s hem wel of niet goed is.”<br />
<strong>Dirk</strong>: “Onze moeder is heel anders. Die kijkt meer <strong>van</strong>uit intuïtie.”<br />
<strong>Erik</strong>: “Zij heeft ge<strong>en</strong> moralistisch waardeoordeel. Ding<strong>en</strong> zijn in<br />
haar og<strong>en</strong> zeld<strong>en</strong> fout. Als int<strong>en</strong>tie <strong>en</strong> <strong>en</strong>ergie maar klopp<strong>en</strong>.”<br />
<strong>Dirk</strong>: “Zelf probeer ik e<strong>en</strong> werk niet meer direct te beoordel<strong>en</strong>,<br />
maar er omhe<strong>en</strong> te lop<strong>en</strong>, te kijk<strong>en</strong> of er meer dim<strong>en</strong>sies of interpretaties<br />
in zitt<strong>en</strong>. Zonder er direct het etiket ‘goed’ of ‘slecht’ op te<br />
plakk<strong>en</strong>.”<br />
<strong>Erik</strong>: “Dat is heel goed wat je daar zegt, Dir! Zie je, daar heb ik nou<br />
wat aan. Ik kan niet goed relativer<strong>en</strong>, ga overal vol in. <strong>Dirk</strong> kan dat<br />
beter dan ik. Die durft afstand te nem<strong>en</strong>.”<br />
<strong>Erik</strong> <strong>van</strong> <strong>Lieshout</strong> is de oudste <strong>van</strong> vier kinder<strong>en</strong>. De eerste zes<br />
jaar <strong>van</strong> zijn lev<strong>en</strong> groeide hij met zusje Daniëlle op in Deurne,<br />
in e<strong>en</strong> net rijtjeshuis. Er was structuur, duidelijkheid. To<strong>en</strong> zijn<br />
oma overleed, verhuisd<strong>en</strong> ze naar haar boerderij in Helmond.<br />
Het was midd<strong>en</strong> jar<strong>en</strong> zev<strong>en</strong>tig, <strong>en</strong> in Helmond brak het hippietijdperk<br />
aan. Hun ouders ging<strong>en</strong> daar helemaal in op. De structuur<br />
maakte plaats voor chaos. En daarin kwam de e<strong>en</strong>eiige tweeling<br />
<strong>Dirk</strong> <strong>en</strong> Bart ter wereld. “We hebb<strong>en</strong> niets anders dan die chaos<br />
gezi<strong>en</strong>,” zegt <strong>Dirk</strong>. Op de boerderij <strong>van</strong> de Van <strong>Lieshout</strong>jes heerste<br />
e<strong>en</strong> zigeunerachtige <strong>com</strong>munesfeer, met altijd m<strong>en</strong>s<strong>en</strong> over de<br />
vloer. <strong>Dirk</strong>: “Ook omdat onze vader maatschappelijk werker was.<br />
De spoedgevall<strong>en</strong> die hij nerg<strong>en</strong>s anders kon plaats<strong>en</strong>, trokk<strong>en</strong> bij<br />
ons in. Soms bleef iemand e<strong>en</strong> dag, soms twee jaar. Niemand keek<br />
naar ons om.”<br />
<strong>Erik</strong> imiteert zijn moeder met e<strong>en</strong> hoge stem: “Ik zag andere<br />
moeders altijd bij hun kroost in de wieg kijk<strong>en</strong>. Ik niet, hoor. Ik was<br />
totaal niet geïnteresseerd in kinder<strong>en</strong>!”<br />
<strong>Dirk</strong>: “Onze ouders war<strong>en</strong> ontzett<strong>en</strong>d sociaal naar ander<strong>en</strong>.”<br />
<strong>Erik</strong>: “Ze kwam<strong>en</strong> op voor de mijnwerkers. Protesteerd<strong>en</strong> voor iets<br />
in Nicaragua. Stortt<strong>en</strong> zich op de Wereldwinkel.”<br />
<strong>Dirk</strong>: “Maar ze vergat<strong>en</strong> tijd <strong>en</strong> aandacht aan ons te bested<strong>en</strong>.<br />
Wij moest<strong>en</strong> onszelf maar zi<strong>en</strong> te redd<strong>en</strong>. Daardoor war<strong>en</strong> we op<br />
89
LEVEN<br />
‘Wil je niet de beste<br />
zijn <strong>van</strong> ons gezin?’<br />
‘Nee. Ik doe<br />
gewoon wat ik leuk<br />
<strong>en</strong> mooi vind.’<br />
90-HP/DE TIJD-SEPTEMBER 2012<br />
elkaar <strong>en</strong> op onze fantasie aangewez<strong>en</strong>. We verzonn<strong>en</strong> spelletjes,<br />
bouwd<strong>en</strong> hutt<strong>en</strong>, verkleedd<strong>en</strong> ons, beschilderd<strong>en</strong> e<strong>en</strong> oude auto<br />
die op het erf stond.”<br />
<strong>Erik</strong> wist aan<strong>van</strong>kelijk niet welke richting hij op wilde. Misschi<strong>en</strong><br />
iets sociaals. Activiteit<strong>en</strong>begeleider, zoals zijn moeder. Of kok.<br />
Maar to<strong>en</strong> hij op e<strong>en</strong> papiertje e<strong>en</strong> tek<strong>en</strong>ing maakte, wist hij dat<br />
dát het was. En hij wist ook mete<strong>en</strong> dat het zou lukk<strong>en</strong>. Al op<br />
zijn 26ste hing e<strong>en</strong> hele zaal <strong>van</strong> het Stedelijk Museum vol met<br />
zijn werk. Inmiddels is hij uitgegroeid tot e<strong>en</strong> <strong>van</strong> de bek<strong>en</strong>dste<br />
hed<strong>en</strong>daagse kunst<strong>en</strong>aars <strong>van</strong> Nederland. <strong>Erik</strong> maakt nog altijd<br />
tek<strong>en</strong>ing<strong>en</strong> <strong>en</strong> schilderij<strong>en</strong>, <strong>en</strong> ook veel videokunst. In de films<br />
Happiness (2003) <strong>en</strong> Up! (2005) zoekt hij tot op de bodem de relatie<br />
met broer Bart <strong>en</strong> zijn moeder uit.<br />
<strong>Dirk</strong> wilde eig<strong>en</strong>lijk acteur word<strong>en</strong>. Maar to<strong>en</strong> hij niet werd aang<strong>en</strong>om<strong>en</strong><br />
voor de toneelschool begon hij collages te mak<strong>en</strong>. Daarin<br />
vond hij zichzelf. Inmiddels maakt hij naast installaties vooral maquettes<br />
<strong>en</strong> tek<strong>en</strong>ing<strong>en</strong>, vaak met e<strong>en</strong> gevoelige of komische noot.<br />
Vind<strong>en</strong> ze alles <strong>van</strong> elkaar goed? <strong>Dirk</strong>: “Ik heb wel moeite gehad<br />
met die films waarin mijn moeder <strong>en</strong> mijn broer Bart e<strong>en</strong> belangrijke<br />
rol speeld<strong>en</strong>. <strong>Erik</strong> ging ver in de confrontatie. Dat vond ik<br />
moeilijk om te zi<strong>en</strong>.”<br />
<strong>Erik</strong>: “Maar ik b<strong>en</strong> toch je broer, die in wez<strong>en</strong> niets fout kan do<strong>en</strong>?”<br />
<strong>Dirk</strong>: “Voor mij komt het soms te dichtbij. Als mijn tweelingbroer<br />
Bart wordt aangepakt, bijvoorbeeld. Die zie ik als e<strong>en</strong> verl<strong>en</strong>gde<br />
<strong>van</strong> mezelf. En dat doet pijn.”<br />
<strong>Erik</strong>: “En dan d<strong>en</strong>k ik: ja, godverdomme, wat is dat nou. Kunst<br />
móet ver gaan. Confronter<strong>en</strong>, <strong>com</strong>municer<strong>en</strong>.”<br />
Was het niet gek voor <strong>Dirk</strong> om net als zijn broer kunst<strong>en</strong>aar te<br />
word<strong>en</strong>? <strong>Dirk</strong>: “<strong>Erik</strong> heeft mij aangemoedigd.”<br />
<strong>Erik</strong>, verbaasd: “O ja? Hmm. Ik zou het moeilijk hebb<strong>en</strong> gevond<strong>en</strong><br />
om e<strong>en</strong> broer te hebb<strong>en</strong> die al in het Stedelijk hing terwijl ik zelf<br />
nog moest beginn<strong>en</strong>. Maar <strong>Dirk</strong> zit toch anders in elkaar.”<br />
<strong>Dirk</strong>: “Ik maak toch andere ding<strong>en</strong>?”<br />
<strong>Erik</strong>: “Ja, maar wil je niet de beste zijn <strong>van</strong> ons gezin?”<br />
<strong>Dirk</strong>: “Nee. Ik doe gewoon wat ik leuk <strong>en</strong> mooi vind. <strong>Erik</strong> zit op het<br />
allerhoogste niveau. Ik streef dat niet per se na.”<br />
<strong>Erik</strong>: “Maar soms zie ik jouw werk... Bijvoorbeeld die tek<strong>en</strong>ing<strong>en</strong><br />
die je in China hebt gemaakt: Homesick. Het doet bijna pijn, zo<br />
mooi. Superint<strong>en</strong>s. Daar kan ik jaloers op zijn. Net als op het kind<br />
dat je nu hebt. Ik wil niet per se kinder<strong>en</strong>. Toch b<strong>en</strong> ik jaloers.”<br />
<strong>Dirk</strong>: “Ik b<strong>en</strong> bang geweest dat de kunst zou stopp<strong>en</strong> bij de komst<br />
<strong>van</strong> mijn kind. Ik was bang dat de baby het kunstwerk zou word<strong>en</strong><br />
<strong>en</strong> de rest zou opdrog<strong>en</strong>. Maar er is juist meer kunst gekom<strong>en</strong>.”<br />
<strong>Erik</strong>: “Ik vind het jammer dat ik nog steeds niet klaar b<strong>en</strong> met ons<br />
pa. Ik wil hem graag zi<strong>en</strong> als e<strong>en</strong> vri<strong>en</strong>d. Maar het lukt me niet.”<br />
<strong>Dirk</strong>: “Waarom dan niet, Eer?”<br />
<strong>Erik</strong>: “Ik doe mijn best. Ik neem me elke keer weer voor niet te<br />
gaan zegg<strong>en</strong> hoeveel ik verdi<strong>en</strong>d heb. En welke shows ik erbij heb.<br />
Maar ik b<strong>en</strong> nog steeds de zoon die zich moet bewijz<strong>en</strong>. Die de<br />
concurr<strong>en</strong>tie aangaat met zijn eig<strong>en</strong> vader. Kon ik het maar lat<strong>en</strong>.<br />
Aan de andere kant: het levert nog e<strong>en</strong>s e<strong>en</strong> kunstwerk op.”<br />
<strong>Dirk</strong>: “Zo is dat.”/<br />
door Ivo <strong>van</strong> Woerd<strong>en</strong> beeld Jouk Oosterhof