Samen op Weg 2008 n° 2 - Via Don Bosco

SAMEN
OP
W E G
1
TWEEDE KWARTAAL 2008 Driemaandelijks tijdschrift: Zestiende jaargang nr 2 Dienst Missie en Ontwikkelingssamenwerking
p4
MOTARD,
DICHTER EN
DENKER
6
p p12
TERUG NAAR
DE KERN VAN DE
ZENDING
Don Bosco Noord-Zuid
INLEEFREIS HAÏTI
d m o s
België - Belgique
P.B. - P.P.
Gent X
3/1751
Afgiftekantoor Gent X
ISSN=1370-5814
P 602488

2
Met dit nummer heeft u de 62ste
editie van ons tijdschrift ‘Samen
op weg’ in handen. In een
tijdspanne van iets meer dan vijf-
tien jaar heeft het tijdschrift vers-
chillende gedaanten gekend om te
worden tot wat het nu is.
Graag uw
mening
De evoluties gingen hand in hand met de
technologie, de mogelijkheden van het
redactieteam en het huis en de vernieuwingen
op het vlak van de geschreven
communicatie. Zo evolueerde ‘Samen op
weg’ achtereenvolgens van 4 naar 8 bladzijden
om uiteindelijk 16 pagina’s te tellen
in 2006.
Elke ‘kwantitatieve sprong’ werd vergezeld
door een modernere presentatie. Onze
doelstelling is zoals steeds ons ontwikkelingswerk
met u, lezers, te delen.Wij willen
de projecten, die wij in diverse ontwikkelingslanden
ondersteunen, aan u voorstellen
of iets vertellen over de boeiende ontmoetingen
tijdens onze dienstreizen.
Daarbij willen wij u ook informeren over
de ontwikkelingsthema’s die in onze activiteiten
verweven zitten of over de internationale
gebeurtenissen die onze acties
beïnvloeden. Maar wij willen u er ook bij
betrekken. De middenbladzijden zijn
gewoonlijk gewijd aan een project waarvoor
wij een beroep doen op uw edelmoedigheid
en ondersteuning, die wij telkens
opnieuw bewaarheid weten.
Twee jaar geleden hebben wij de structuur
van het tijdschrift gewijzigd tot twee
grote delen. Het eerste deel behandelt de
activiteiten in het Zuiden, terwijl het
tweede gedeelte vooral oog heeft voor de
initiatieven die wij in België nemen op het
gebied van de ontwikkelingseducatie.
Vandaag willen wij op u beroep doen met
een totaal ander verzoek: wij willen uw
mening kennen. Wij willen ervoor zorgen
dat ons tijdschrift zo aantrekkelijk mogelijk
blijft. Daarom hadden wij graag van u
vernomen wat u over het tijdschrift denkt:
is het helder, interessant, mooi en aangenaam
om te lezen? Schenkt het tijdschrift
u de informatie die u zocht en op een zo
volledig mogelijke wijze? Dat zijn vragen
die wij u stellen ( en ook nog heel wat
andere) en waarop u alleen het antwoord
hebt.
Daarom vindt u in de bijlage van 2 bladzijden
een kleine vragenlijst. Het zou ons
zeer verheugen als u de vragenlijst invult
en terugstuurt naar onze zetel: DMOS-
COMIDE, Leopold II-laan 195, 1080
Brussel.
Wij houden u zeker en vast op de hoogte
van de resultaten van deze enquête. Het
redactieteam rekent dankbaar op uw
medewerking.
Bij voorbaat van harte dank.
✒ Françoise Léonard,
directrice

Motard, dichter en denker
Hij moet zuchten als mensen
soms naar zijn schoenen kij-
ken wanneer ze hem zo op
zijn waarde willen taxeren.
Wie langer dan een kwartier
naar hem luistert, leert dat
nochtans vlug af. Het zit van
binnen.
‘Niets doe ik zo graag als op mijn moto rijden,’
vertelt de Bretoense salesiaan Pierre
Chopin. ‘Dan kan ik filosoferen, het leven
bekijken, mensen ontmoeten. Mensen die mij
toezwaaien en vragen om te stoppen voor
een babbel.’ Niet dat ze daar allemaal even
vriendelijk zijn in Congo-Brazzaville en
omgeving. ‘Enkele maanden geleden had ik
een ongeval. Aan 80 km/uur tegen het asfalt
gesmakt. Verdoofd, een hoofdwonde en een
geschaafd been. Er stond al vlug wat volk
rond mij, ik hoorde discussies. Ik voelde mij
nog half versuft, maar enkele mensen riepen:
Ah, neen, dat gaan jullie hem toch niet aandoen?
Hij is onze pastoor!’ Dat was zijn redding.
Of de redding van zijn moto.
_ PIERRE TROUBADOUR
Chopin, iets over de zeventig, is zevenendertig
jaar missionaris in Afrika. We zijn samen
op weg in Kameroen, van Yaounde naar
Douala. Ik herinner mij dat hij enkele jaren
geleden met zijn gitaar en spreuken vormingssessies
rond projecten opluisterde.
‘Muziek is mijn tweede leven. Klarinet, saxofoon
en ja, gitaar ook. Ik maak zelf teksten.
Opstandige, soms grappige liedjes. Geen verzet
tegen de armoede, neen, diepgaander:
verzet in naam van de ergste miserie van
mensen.’ Zoals ik ooit in Gabon ‘aalmoezenier
van de katholieke billen’ was (de majoretteband
van de parochie), schrijf ik nu in
Brazzaville teksten voor ‘Brazza La Galère’,
een popgroepje. Ik kreeg van hen mijn bijnaam:
Piam of Pierre Amant (de minnezanger).
Als we door de eerste bidonvilles van
Douala rijden, zal hij mij nog vertellen hoe hij
al in Frankrijk voor ‘blousons noirs’ vakantiekampen
organiseerde.
We houden halt voor de zoveelste politiecontrole.
Kameroen is nog maar net zware
rellen in Douala en omstreken te boven
gekomen. De agenten roepen tegen elkaar:
ZUID
‘Wahids?!’ We begrijpen pas in tweede
instantie dat ze het over ‘whites’, blanken
hebben. Ze kijken boos, arrogant en dom. Eén
inspecteert mijn pas, kijkt niet naar het
Kameroense maar naar het Congolese visum.
De ander probeert Anaclet, de chauffeur te
intimideren: ‘Ja, ja, alles in orde. Maar je hebt
je veiligheidsgordel niet aan!’ ‘Ik maakte die
los om jou mijn papieren te geven.’ ‘Ja, ja, en
waar is de gevarendriehoek?’
'Het niveau van onze
scholen moet goed blijven,
ook op het platteland.'
Chopin lacht met zijn ogen. Hij heeft al voor
hetere vuren gestaan. Niet toen hij als jonge
Franse militair naar Madagaskar gestuurd
werd (‘Vakantietijd!’). Of evenmin met jeugdige
gevangenen met wie hij zich in het
weekend liet opsluiten (met verbaasde toestemming
van de directie) om met hen te
praten, te zingen, te spelen, te bidden. Maar
in de oorlogsdagen in Congo-Brazzaville, een
tiental jaar terug. In vluchtelingenkampen de
jongste jaren.
3
SAMEN OP WEG 2/2008

4
_ NIET VERBODEN OM NA TE DENKEN
EN TE DROMEN
Wanneer de Rwandese chauffeur, Anaclet,
begint te vertellen over zijn ontsnapping uit
Kigali in 1994, dommelt Pierre Chopin in
slaap over de kilo’s boeken die hij bij zich
heeft. Twintig kilometer evenaarswoud verder
is hij terug wakker. Terwijl wij achter een
vrachtwagen met zware boomstammen blij-
ven hangen, hervindt Chopin zijn elan: ‘Nu
ben ik medeverantwoordelijk voor de
beroepsschool Cité Don Bosco in Brazzaville.
Als verdediger van het beroepsonderwijs ben
ik de laatste van de Mohikanen. Ik heb niet
de indruk dat er veel jonge Afrikaanse medebroeders
zin hebben in het overnemen van
de beroepsscholen. Spijtig. Want echte ontwikkeling
voor arme jongeren in Congo
begint dáár.’ Hij schuift mij enkele van zijn
vele publicaties op de schoot, en wijst op een
fragment. ‘Een bekend Congolees schrijver zei
‘Een diepe wens in hem:
dat de Afrikanen
de touwtjes meer in handen
ooit dat je nooit de lift moet nemen in een
land waar ze geen liften kunnen herstellen.’
Chopin kijkt mij uitdagend aan: ‘De jongeren
in onze centra kunnen zowel liften herstellen
als ze onderhouden zodat ze niet in panne
vallen!’
Vorig jaar was hij nog aanwezig op een inter-
nationaal congres in Ouagadougou
(Burkina Faso) over beroepsonderwijs. Maar
ook in Brazzaville denkt hij verder na. Liefst
met anderen. Chopin: ‘Op recepties bij
ambassadeurs, bij bezoeken aan bedrijven,
tijdens stages zien wij de behoeften van de
economie vandaag. Daarop moeten wij
onze beroepsvormingen afstemmen!
Anders leiden wij toekomstige werklozen
op. De oude technologie van injectiepom-
pen en carburatoren verdwijnt, op de werven
moet je nu machines kennen die de
pannes detecteren.’ Daarvoor ook gebruikt
Chopin zijn moto of de auto, om te lobbyen
in de stad. En als er geen elektriciteitspanne
is, schuimt hij het internet af op zoek
naar interessant materiaal: ‘Ik las dat
Spanjaarden geïnteresseerd zijn in de productie
van palmolie als brandstof voor biodiesel.
Dát zijn de gaten in de markt waarop
wij een antwoord moeten bieden.’
Net voorbij Edea worden wij opnieuw
gecontroleerd. Minder grimmig deze keer.
Als de spijkerplanken die over de weg liggen,
worden weggeschoven, trekken we
traag op. ‘Een rebel, een echte ninja, kwam
na de oorlog bij mij biechten. Hij wilde zijn
leven beteren, zei hij. Ik weigerde. Ik zei
hem: jij gaat je eerst inschrijven in een
beroepsschool. Daarna krijg je vergeving.
Dan pas maak je echt kans dat je je leven
een nieuwe draai kunt geven.’
Een half uur later rijden we de immense
rattenkuil Douala binnen. Het is er vuil,
lawaaierig, broeierig warm. Plassen en putten
op de weg. Extra controles. Zwetende,
drukdoende mensen. ‘Weet je wat Don Bosco
ooit in Turijn aan heren en dames van aanzien
vertelde? ‘Als wij ons vandaag niet
bekommeren om niet geschoolde jongeren
van de grootstad, zullen zij zich wel morgen
met ons bezighouden!’ ‘Heeft Don Bosco dat
echt gezegd?’ vraag ik hem. ‘Bien sûr,’ zegt hij
zo ernstig als hij kan, met zijn hand voor zijn
mond.
✒ Marc VAN LAERE

Op vrijdag 7 maart werd een bijeenkomst in
Santo Domingo van een twintigtal Latijns-
Amerikaanse landen succesvol afgesloten
met de symbolische handdruk tussen de
Colombiaanse president Uribe en zijn
Ecuadoraanse ambtsgenoot Correa.
Daarmee werd een punt gezet achter het
escalerende diplomatische conflict dat ontstaan
is na de luchtaanval van het
Colombiaanse leger op het grondgebied van
Ecuador in hun strijd tegen de FARC-rebellen.
Het moet ongeveer op dat historische
moment zijn dat don Miguel mij uitdaagt
voor een partijtje Dominicaanse domino.
Gezeten op het terras van een luidruchtig
straatcafé, op een steenworp van het presidentiële
paleis waar de grote jongens hun
ruzies beslechten, doet de 57-jarige Miguel
Gutiérrez mij tussen de dominostenen door
zijn relaas over hoe hij als kleine jongen
dagelijks moest vechten. Niet tegen communistische
rebellen of neoconservatieve
presidenten, wel tegen de armoede die het
leeuwendeel van de Dominicanen al decennia
lang teistert.
Dominicaanse
domino-effecten
Het jeugdverhaal van don Miguel is dat van
vele Dominicanen. Hij groeide op in Villa
Juana, een van de sloppenwijken rond Santo
Domingo. In een kleine stenen barak leefde
hij er met zijn moeder, vier zussen en een
oudere broer. Vader was er vandoor gegaan
toen Miguel vijf was. Gebrek aan werk en
een andere, jongere vrouw hadden hem
genoopt tot een nieuwe levenswandel. Het
was het tijdperk van dictator Trujillo. Met
een grote slok Presidente, het nationale bier,
spoelt Miguel zijn verbittering door. “Onze
moeder werkte her en der als naaister, maar
dat was natuurlijk onvoldoende om zes
monden te voeden”, vertelt hij mij. “Op mijn
zesde ging ik voor het eerst met Heriberto,
onze grote broer, mee de straat op. In plaats
van op school te leren lezen en schrijven,
leerde ik alle kneepjes van het ondankbare
straatwerk kennen: schoenen poetsen, kranten
verkopen, fruit of snoep venten, ramen
lappen, grafzerken oppoetsen op
Allerheiligen!”
Zes jaar lang leefde en werkte Miguel op
straat, levend van dag op dag, van karwei op
karwei. Tot op de dag dat hij de schoenen
wou poetsen van een oudere man. Het bleek
dat die schoenen toebehoorden aan padre
Bartolomé. Net zoals Bartolomé de las Casas
in de 16e eeuw streed voor de rechten van
de inheemse bevolking, zette de salesiaanse
padre zich in voor de straatkinderen en
–werkers van Santo Domingo. Vanaf die dag
nam Miguels leven een definitieve wending.
Hij haalde zijn schoolachterstand in op de
Escuela Santo Domingo Savio, leerde allerhande
praktische beroepsvaardigheden en
belandde na zes jaar als manusje-van-alles
in een bedrijfje dat chemische verpakkingen
maakte. Enkele jaren later werd Miguel bij
datzelfde bedrijf gepromoveerd tot verkoper
en na vijftien jaar trouwe dienst werd hij
benoemd tot technisch assistent. Vandaag
leidt hij, samen met zijn drie zonen, al tien
jaar zijn eigen, bescheiden onderneming. Van
een domino-effect gesproken. “Het leven zit
vol onverwachte wendingen, maar met
doorzettingsvermogen en vertrouwen kun je
dromen waarmaken”, doceert hij wijs terwijl
hij een laatste presidente bestelt.
✒ Filip VANHESTE
ZUID
Ondanks de positieve en zonnige associaties die de
Dominicaanse Republiek in het Westen oproept, scoort het
eiland nog steeds niet goed op de ontwikkelingsindex van de
Verenigde Naties. De armoede in de hoofdstad is schrijnend.
Het verhaal van don Miguel is echter een van de zeldzame uit-
zonderingen op de regel.
5
SAMEN OP WEG 2/2008

6
Terug naar
de kern van de
zending
Tijdens de voorbije maanden maart en april had in Rome het
26e Algemeen Kapittel van de salesianen van Don Bosco plaats
onder het voorzitterschap van don Pascual Chávez, 9e opvolger
van Don Bosco en algemeen overste. Het Algemeen Kapittel
bepaalt de grote beleidslijnen van de congregatie voor de
komende zes jaar. Het was een mondiaal gebeuren met 232 aan-
wezigen uit 120 landen. We keken als ngo naar belangrijke ten-
densen die zich in het Zuiden aftekenen.
_ EEN BELANGRIJKE OPDRACHT
In zijn openingstoespraak omschreef don
Chávez op kernachtige wijze de opdracht
van het 26e Algemeen Kapittel:‘Wij hebben
hetzelfde DNA als onze vader Don Bosco’,
zei hij, ‘waarvan onze genen de passie zijn
voor het heil van de jongeren, het vertrouwen
in de waarde van een goed onderwijs,
de grote capaciteit om veel mensen te
mobiliseren, om een beweging op gang te
trekken met heel veel medewerkers die
gemakkelijk met elkaar delen. En dat door
onze missie tot de jeugd.’
_ EEN INGRIJPEND GEBEUREN
Het Algemeen Kapittel was voor don
Chávez een pinkstergebeuren. Een profetisch
gebeuren ook dat verliep in het spanningsveld
tussen herdenken en vooruitzien,
tussen trouwe dankbaarheid tegenover de
oorsprong en de onvoorwaardelijke openheid
voor Gods nieuwheid. Op die manier
kreeg elke aanwezige op het kapittel de
opdracht een actieve medewerker te zijn
met zijn verantwoordelijkheden, zijn verwachtingen
en zijn rijke ervaringen. Elke
salesiaan moet klaar zijn om te luisteren
naar de tekenen van de tijd. ‘Terwijl we
terugkeren naar de oorsprong van het charisma,
naar Don Bosco zelf, worden we
voortgestuwd naar de toekomst,’ zei don
Chávez.Vanuit die reflectie worden de salesianen
en hun medewerkers ertoe uitgenodigd
zich met vertrouwen en creativiteit
open te stellen voor de nieuwe modaliteiten
om het charisma van Don Bosco vandaag
tot uitdrukking te brengen.
Het zal hen beter in staat stellen te beantwoorden
aan de situaties van de jongeren,
hun nieuwe soorten armoede te begrijpen
en te dienen, nieuwe opportune gelegenheden
aan te bieden voor hun humane ontwikkeling
en hun opvoeding, voor hun
geloofsparkoers en voor de volheid van hun
leven.

De oproep die de algemeen overste tot de
kapittelleden richtte, gold eveneens voor
alle medewerkers in de grote Don
Boscofamilie waarin het brede salesiaanse
ngo-netwerk thuishoort. In het spoor van
het Algemeen Kapittel kijken we naar de
ontwikkeling van ons partnernetwerk – de
congregatie van de salesianen – tijdens het
laatste decennium. Er dienen zich nieuwe
grensgebieden van de zending aan op
geografisch, sociaal, cultureel en religieus
gebied, waar we opgeroepen worden om
met meer aangepaste structuren en middelen
aanwezig te zijn, die meer aan de nieuwe
hedendaagse eisen beantwoorden.
_ NIEUWE AANWEZIGHEDEN
De salesianen van Don Bosco hebben zich
in het verleden op heel veel terreinen ingezet,
met een bijzondere aandacht voor de
armste jongeren. Hun werkterreinen lagen
vooral in het onderwijs, de opvangcentra
voor de straatkinderen in de verschillende
continenten, parochies, bezinningscentra
en oratorio’s waar kinderen en jongeren
een thuis vonden.
De sociaaleconomische en culturele ontwikkelingen
door o.m. de globalisatie van
de wereld in de jongste decennia heeft verschillende
nieuwe vormen van opvang en
opvoeding van specifieke groepen in het
leven geroepen. Het zijn ‘nieuwe aanwezigheden’
in antwoord op nieuwe uitdagingen.
Wij noemen de belangrijkste:
• Opvanghuizen voor jongeren die door
seksueel toerisme zijn uitgebuit,
• Tehuizen voor preventie tegen aids/hiv,
• Werken voor de drugverslaafden en voor
de zigeunerkinderen,
• Structuren ten dienste van de zorg voor de
heropleving van de religieuze opvoeding,
• Projecten in de vluchtelingenkampen en
de personen die er verblijven wegens
oorlogssituaties,
• Programma’s ten gunste van migranten,
• Webpagina’s en de evolutie van de communicatiemedia,
• Telefonische opvang, 24 uur op 24 uur,
ten dienste van jongeren met depressies.
Al die nieuwe aanwezigheden kunnen wij
samenvatten onder de noemer ‘aandacht
voor de minsten’. Vanuit het charisma van
Don Bosco, die het integrale heil van elke
jongere voor ogen had, nodigt de congregatie
haar leden en haar medewerkers uit, om
van die ‘aandacht voor de minsten’ de kernactiviteit,
de core business, van alle projecten
en werken op alle domeinen te maken.
Met de ‘minsten’ bedoelen we de jongeren
in bedreigde situaties op psychosociaal
vlak; in bedreigde situaties ter oorzake van
economische, culturele en religieuze
armoede; de armen op affectief, moreel en
spiritueel gebied; jongeren die ontwricht
zijn als gevolg van moeilijke familietoestanden;
jongeren die leven aan de rand van de
maatschappij en kerk. In die situaties moet
de opvoeding haar kritisch woord laten
horen als een instrument om de dagelijkse
realiteit te doorgronden en om waardige
vormings – en levenskansen te scheppen.
De genoemde uitdagingen verschillen van
continent tot continent en zijn vaak beïn-
vloed door de lokale politieke en socio-economische
omstandigheden. Zo staat o.m.
Afrika voor enorme uitdagingen die ook in
de salesiaanse wereld en door de partnerngo’s
gekend zijn.
_ AFRIKA UITGEDAAGD
Het Afrikaanse continent is de laatste
decennia door meervoudige gesels geslagen.
De salesianen van Don Bosco hebben
de laatste dertig jaar in Afrika een grote
inhaalbeweging gemaakt sinds de start van
het Afrikaproject in de jaren ‘70. Hun aanwezigheid
is in vele landen sterk toegeno-
men, maar de noden blijven torenhoog. Ze
worden geconfronteerd met schrijnende
situaties: de armoede, de politieke en sociale
instabiliteit, de verwoestende epidemie
van AIDS-HIV, het ontbreken van sociaaleconomische
mogelijkheden voor jongeren,
om zich heen grijpende religieuze conflicten.
Het lenigen van die noden en noodsituaties
is een niet geringe opgave, niet
alleen voor de Afrikaanse politieke en sociale
leiders, maar ook voor de salesianen en
hun medewerkers uit de ngo-sector.
Het is ook een zware uitdaging om de nodige
financiële middelen te vinden om de
jongeren te leiden op de weg van de ontwikkeling
opdat zij zich op een waardige
wijze zelf kunnen bedruipen. Tijdens het
Algemeen Kapittel had in Rome op 15 en
16 maart een ontmoeting plaats tussen de
salesiaanse ngo’s , waaronder DMOS-
COMIDE, en een talrijke groep kapittelleden.
Het doel was vooral een betere
samenwerking te bereiken voor de ontwikkeling
van kinderen en jongeren in de hele
wereld, maar vooral in de ontwikkelingsgebieden
van het Zuiden. Om op een efficiënte
manier te timmeren aan de moeilijke
weg van solidariteit is het fundamenteel
belangrijk dat de salesianen, de salesiaanse
ngo’s en elke groep van de salesiaanse
familie op harmonieuze manier samenwerken.
Don Francis Alencherry, raadslid voor
de missies, die de bijeenkomst voorzat,
betoogde nadrukkelijk: ‘Samenwerken
garandeert een grotere macht in de verdediging
van de rechten van de minstbedeelden’.
Dat is het uiteindelijke doel dat ook DMOS-
COMIDE voor ogen houdt bij alle interventies
in Zuid-Amerika, Afrika en Azië.
✒ Omer BOSSUYT
ZUID
7
SAMEN OP WEG 2/2008

8
DB-TECH
India
Consolidatie van het niet-formeel beroepsonderwijs in
India
De Indische economie draait op volle
toeren en de vooruitzichten zijn veelbelovend:
een jaarlijkse economische groei
van 8%, een toename van de onderwijsvoorzieningen
en betere lonen voor specialisten.
Ondanks die positieve economische
ontwikkeling heerst er een negatieve
toestand die gekenmerkt wordt
door hoge werkloosheid bij de ongeschoolde
en onvoorbereide beroepsbevolking
en door slechte loonvoorwaarden
op de ongeorganiseerde arbeidsmarkt.
Die paradox is te wijten aan een aantal
factoren zoals het gebrekkige schoolsysteem
met als gevolg de hoge dropoutcijfers
op school (100 miljoen kinderen
die niet naar school gaan), het
beperkte aanbod en de lage kwaliteit van
het technisch en beroepsonderwijs en de
slechte arbeidsvoorwaarden in de informele
sector. Slechts 10% van de jongeren
tussen 15-19 jaar zitten in het technisch
en beroepsonderwijs. De Indische overheid
wil het gebrek aan scholing bij de
beroepsbevolking verminderen door in
samenwerking met de privésector een
toegankelijk marktgericht onderwijsaanbod
te promoten. Vanuit de ngo-sector
wil DBTech-India (DBTI) daartoe bijdragen
en zich sterker profileren om als
partner van de overheid een mogelijk
hervormingsproces verder te stimuleren
en te beïnvloeden.
_ DB-TECH INDIA
In India komen jaarlijks 12, 8 miljoen jongeren
op de arbeidsmarkt terecht. Een
groot aantal van hen zijn laaggeschoolde
jongeren die het secundair onderwijs niet
beëindigen. Deze omvangrijke groep
komt meestal onvoorbereid en zonder
specifieke beroepsopleiding in ongeorganiseerde
arbeidscircuits terecht. Ze hebben
slechts toegang tot minderwaardige
en slecht betaalde jobs. Daartegenover is
er een enorme vraag naar geschoolde
arbeidskrachten in de informele sector.
De Indische overheid en in het bijzonder
het ministerie van Arbeid wil deze
afstand tussen vraag en aanbod alsook
het grote tekort aan technisch geschoolde
arbeidskrachten wegwerken.
De bevoegde overheidsdienst (DGE&T)
wil zo in samenwerking met privé-partners
een hervormingsbeleid stimuleren
voor het technisch en beroepsonderwijs.
In dit kader worden o.m. initiatieven
gestimuleerd om de inlijving van vroegtijdige
schoolverlaters op de arbeidsmarkt
te verbeteren.
DMOS-COMIDE is sinds 2005 samen met
haar Indische partnerorganisaties actief
betrokken bij de oprichting van een
samenwerkingsverband dat de herstructurering,
uitbreiding en erkenning van het
niet-formeel beroepsonderwijs in India
beoogt. Het NVTS Project (National
Vocational Training System) is een initiatief
dat gestalte kreeg door samenwerking
met de regionale ontwikkelingsorganisaties,
de Duitse technische coöperatie
(GTZ) en het ministerie van Arbeid en
Tewerkstelling in India. Het samenwerkingsverband
Don Bosco Tech India
(DBTI) is de nationale koepelorganisatie
van alle salesiaanse technische en
beroepsscholen in India. Het nationale
netwerk omvat 123 technische scholen
met 455 verschillende opleidingseenheden
en telt circa 25.000 leerlingen. Het
initiatief beoogt de hervorming, verbetering
en erkenning van het niet-formeel
beroepsonderwijs in India en is erop
gericht de meerwaarde van het netwerk
te optimaliseren en valoriseren.
Het is de bedoeling om de impact van
het Don Bosco netwerk te verhogen en
zich op nationaal vlak te profileren als
een belangrijke partner voor de hervorming
van het technisch en beroepsonder-
‘Scholen die zich engageren in procesbegeleiding willen
werken aan een duurzame visie op mondiale vorming.’
wijs (TVET) zijnde o.a. standaardisatie en
erkenning niet-formele opleidingen in
India.
_ DON BOSCO TECH INDIA OP HET
NATIONAAL SEMINARIE VOOR
BEROEPSONDERWIJS
Op uitnodiging van het ministerie van
Arbeid en Tewerkstelling nam Don Bosco
Tech India (DBTI) deel aan een nationaal
seminarie over opleidingen voor de informele
sector in India.
Van bij de aanvang was het ontwikkelingsbureau
in New Delhi als “leading
agency” actief betrokken bij het nationale
initiatief voor de implementatie van
een duurzame ontwikkelingsstrategie
voor laaggeschoolde jongeren en kansarme
vrouwen. Om het proces verder te

stimuleren werden verschillende sessies
en workshops ingericht en werden er
diverse pilootprojecten opgestart.
Naast de opleidingen en diensten die
tewerkstelling beogen staan de vormingscentra
in voor tal van socio-educatieve
activiteiten die daarbij aansluiten
en zo het holistische karakter van het
salesiaanse opvoedingsproject illustreren
en waarmaken. Verder voorziet het netwerk
in de nodige capaciteitsopbouw om
de beheerscapaciteit en competenties
van de beroepscentra en van de regio in
zijn geheel te versterken. Aldus beogen de
deelacties een structurele verbetering en
optimalisering van de lokale werking in
functie van reële noden en behoeften op
het terrein.
• Om de beoogde doelstellingen te
bereiken werden in de voorbereidende
fase verschillende stappen ondernomen
om de samenwerking te concreti-
seren. Het betrof o.m. de toepassing
van innoverende benaderingen voor
het niet-formele beroepsonderwijs, de
intranetwerking tussen de Don Bosco
beroepsscholen in India (78 centra), de
opvolging en beïnvloeding van het
nationale beleid betreffende het
beroepsonderwijs, het ontwikkelen van
het curriculum (begeleidingstrajecten,
beroepsgericht modulair curriculum,
…), de standaardisatie van kwaliteitsnormen,
referentiekader, richtlijnen,
procedures, criteria.
Verder hebben DMOS-COMIDE, DBN en
GTZ beslist om de mogelijkheden voor
een gemeenschappelijk beleid en verdere
samenwerking te concretiseren. De ontwikkelingsbureaus
van het Don Bosco
netwerk worden in het proces betrokken
en op de hoogte gebracht van het mandaat,
het takenpakket, de beslissingen en
het activiteitenprogramma. Het gemeen-
schappelijke vademecum en de website
worden verder uitgebreid. De verantwoordelijkheden
van de commissie alsook
de samenwerkingsmodaliteiten van
de organisatie worden uitgewerkt. Het
samenwerkingsverband met NVTS/GTZ
zal verlengd worden en de samenwerking
met internationale organisaties, alsook
met de centrale overheid en nationaal
erkende ngo’s wordt verder onderzocht.
_ GEMEENSCHAPPELIJKE
DOELSTELLINGEN BINNEN HET
NVTS PROJECT:
1. Organisatorische versterking om de
effectiviteit te verhogen
• Uitbouw van een nationaal netwerk
(platform) ter ondersteuning van het
niet-formeel beroepsonderwijs en de
tewerkstelling van laaggeschoolde jongeren
binnen het informele arbeidscircuit.
• Oprichting van een nationale coördinatiestructuur.
• Structurele samenwerking op nationaal
niveau en ontwikkeling website.
• Opstarten van aangepaste programma’s
en projecten tussen scholen en
bedrijven.
1. Capaciteitsopbouw, begeleiding en
ondersteuning
• Definitie, doelstelling en afbakening
van het NF beroepsonderwijs in India
(criteria).
• Planning, monitoring en evaluatie op
nationaal vlak (centraal databanksysteem).
• Uitwisseling van expertise en kennis,
ervaring en informatie, methodologie,
etc.
• Opleiding en bijscholing van leerkrachten
en instructeurs in diverse vakgebieden.
2. Kwalificatie en erkenning door de
overheid
• Aangepaste en op elkaar afgestelde
syllabi en curricula (standaardisatie,
referentiekader).
• Ontwikkeling en proliferatie van korte
opleidingen voor de informele sector
(modules).
• Officiële erkenning, homologatie/certificatie
van het NF-beroepsonderwijs in
India.
✒ Jochim LOURDUSWAMY en
Danny VANDEPUTTE
ZUID
9
SAMEN OP WEG 2/2008

10
Haïti heeft ook
talent
Tijdens de vastencampagne legde
onze samenwerking met Broe-
derlijk Delen geen windeieren. In
heel wat Don Boscoscholen in
Vlaanderen werd de solidariteit
gestimuleerd: een sfeerbeeld
_ HOBOKEN
In Don Bosco Hoboken stond als afsluiter
van het tweede trimester een mondiale dag
op het programma. De hele school ging op
voettocht en sponsorde zo Haïtiaanse projecten.
In de workshops werd het dagelijks
leven op Haïti iets dichterbij gebracht, via
vliegers en maskers maken, djembé spelen,
koken, bakken, voetballen en naar waargebeurde
verhalen luisteren konden de leerlingen
zich meer en meer inleven. De quiz
scherpte de kennis nog wat aan.
_ HECHTEL
Twee leerkrachten staken hun licht op over
de vastencampagne op de lanceerdag van
Broederlijk Delen. Hugo Keunen (schoolanimator
bij BD) zorgde voor een intense ontmoeting
tussen leerlingen en Elwando
Nelson. Deze Haïtiaanse getuige vertelde
vol vuur over zijn land en zijn ervaringen bij
‘Kiro Haiti’. Bij zijn terugblik op het verblijf
in ons land zei hij:’ De bezoeken aan diverse
jeugdgroepen hier hebben me geholpen
de verschillen tussen de Vlaamse en
Haïtiaanse jongeren te zien. In Haïti zijn de
jongeren vrijer, maar is er meer gevaar voor
delinquentie door de armoede.’
_ GENK
Onder de titel ‘Kienen voor het goede doel’
vond op 18 februari de eerste kiendag ten
voordele van Broederlijk Delen/DMOS en
de Wereldwinkel plaats. De actie bleek een
schot in de roos. Alle leerlingen vonden het
heel prettig om leuke prijzen in de wacht te
slepen. Leerkrachten en andere sympathisanten
zorgden voor: cd’s, dvd’s, usb-stick,
mp3-speler en schoonheidsartikelen.
Tijdens het kienen werd een hapje en een
drankje geserveerd met producten van de
Wereldwinkel.
_ HALLE (TSO/BSO)
Vanuit Halle werd gesignaleerd dat er verscheidene
leerkrachten met de campagnefilm
‘Haïti heeft ook talent’ onder hun arm
rondliepen en dat de educatieve site veelvuldig
werd geopend. We kunnen dus met
een gerust hart veronderstellen dat
dit massaal gebruikt werd.
_ DAGCENTRUM DE WIP
IN HALLE
Als sponsoractie werd
er tijdens de vasten
bespaard op zoetigheden.
Als de kinderen
en/of begeleiders
geen dessert
of vieruurtje
aten bracht dat
elke keer 30 cent
op voor de straatkinderenprojecten
in
Haïti. Omdat ze
vooral de nadruk

legden op het recht op onderwijs kreeg elk
kind/begeleider per gespaard vieruurtje/
dessert een kleurpotloodje. Dat werd op de
slogan ‘Ieder kind heeft recht op onderwijs’
in de leefruimte gekleefd. Zo kwamen ze
samen tot het bijeengespaarde bedrag.
_ HAACHT (TSO/BSO)
Een hele mondiale week lang werd Haïti en
de wereldproblematiek onder de aandacht
gebracht. Via toneel, informatieve spelen,
olievatenpercussie, koken, uitleg over de
projecten en verkoop van wereldwinkelproducten
werd het schoolleven in Haacht een
beetje ‘tropisch’ bijgekleurd. De voetbalmatch
met de millenniumbal tussen leerkrachten
en leerlingen bracht een onvergetelijke
ambiance. Of de knappe leerkrachtenbenen
of de cheerleaders met de
meeste aandacht ging lopen is tot nu nog
onbekend.
_ HAACHT ASO
Op de mondiale dag werden de klassen
door elkaar geschud en volgde elke groep
een eigen parcours. In het enorm veelzijdige
programma ging vooral het koken en het
dansen met de meeste waardering van de
leerlingen lopen. Het toonmoment van de
workshop percussie deed de school op zijn
grondvesten daveren. ’s Avonds werd er
onder de titel ‘Ayiti’ verslag uitgebracht aan
ouders en sympathisanten over de geslaagde
projectdag en de projecten die gesponsord
zullen worden. Op de tonen van
Haïtiaanse muziek werd er nagepraat en
genoten van aangepaste hapjes en drankjes.
Samen met Broederlijk Delen blikken we
terug op een deugddoende vastencampagne
en zindert de warmte van solidariteit
nog na.
✒ Lut VAN DAELE
NOORD
SAMEN OP WEG 2/2008
11

12
Sprekende cijfers
Wij kunnen sinds 1999 jaarlijks een lijst uit
onze boekhouding halen van elk bedrag dat
overgemaakt werd aan het Zuiden. De cijfers
die u ziet zijn, per land, de som van de
bedragen die van onze bankrekeningen naar
het Zuiden vertrokken.
Het gaat om een pak geld, voor een stuk
dank zij uw vrijgevigheid.
Wij geven, in grafiekvorm, ook het type van
toelage aan. In de lijn van het opzet van de
Don Boscoscholen gaat het grootste deel
naar informeel onderwijs.
Kijk en vergelijk ! Onze balans- en resultatenrekening
zijn consulteerbaar op onze
website, op www.donorinfo.be en binnenkort
op www.coprogram.be .
Voor projecten zonder medefinanciering
gaat 98 % van de binnengekomen giften
naar het Zuiden, voor projecten met medefinanciering
van Belgische of Europese
overheid houden wij enkel de administratieve
vergoeding die contractueel voorzien
is.
DMOS-COMIDE is niet zo’n bekende
speler op de markt. U komt onze naam
niet zo vaak tegen in de supermarkt, in de
krant, op televisie maar wij trachten optimaal
middelen aan onze Zuidwerking te
besteden. Op 19 december 2007 verscheen
er in De Standaard een artikel
met als titel "Wat gebeurt er met uw
geld?" en DMOS-COMIDE bleek van de
ondervraagde NGO's degene te zijn
waarvan het grootste percentage gelden
naar het Zuiden ging en met de laagste
personeelskosten, procentueel gezien.
Wenst u meer informatie ? Vraag het aan
ondergetekenden.
Wenst u een legaat over te maken ?
Contacteer Omer Bossuyt, onze voorzitter.
✒Jan DE BROECK en Peter GOOS-
SENS
AFRIKA betaald bedrag medefinanciering eigen projecten
Centraal-Afrika
Centraal-Afrikaanse republiek 99.554,69 99.554,69
Kongo - Brazzaville 34.125,00 34.125,00
Kongo - Kinshasa 1.016.907,77 486.420,35 530.487,42
Gabon 4.892,85 4.892,85
Kameroen 461.934,86 457.703,86 4.231,00
Oost-Afrika
Burundi 26.620,67 26.620,67
Ethiopië 9.360,50 9.360,50
Kenia 75.099,00 75.099,00
Rwanda 121.821,29 121.821,29
Soedan 10.325,00 10.325,00
Tanzania 9.326,20 9.326,20
Oeganda 21.045,50 21.045,50
West-Afrika
Benin 5.843,74 5.843,74
Burkina Faso 159.275,24 159.275,24
Ivoorkust 473.929,40 466.507,28 7.422,12
Mali 10.194,35 10.194,35
Senegal 4.810,84 4.810,84
Togo 18.532,04 18.532,04
Zuidelijk Afrika
Zambia 4.809,70 4.809,70
Zuid-Afrika 181.724,44 181.724,44
Indische Oceaan
Madagaskar 441.936,91 413.481,41 28.455,50
Mauritius 1.971,03 1.971,03
Totaal Afrika 3.194.041,02 2.005.837,34 1.188.203,68

S€PA :
de toekomst van het betalingsverkeer
in Europa
Tussen 28 januari 2008 en 31 december
2010 migreren alle Europese banken naar
een "Single Euro Payments Area". Dit betekent
dat vanaf 1 januari 2011 alle betalingen
binnen deze zone als interne betalingen
zullen beschouwd worden, zonder bijkomende
kosten. Daartoe is het nodig dat in
alle landen de bankrekeningnummers aangepast
worden tot een uniek systeem met
controlekarakters, met name het IBANsysteem
(International Bank Account
Number).
Reeds nu staat op uw rekeninguittreksel het
IBAN-bankrekeningnnummer en de BIC
(Bank Identifier Code) van uw bank vermeld.
Ook de overschrijvingsstroken zullen
worden aangepast. DMOS-COMIDE zal in
deze overgang noch koploper, noch staartrijder
zijn. Wij vermelden alvast ons IBANbankrekeningnummer
en BIC op onze website
en in onze colofon. U beslist voor een
stuk zelf wanneer u overschakelt.
Zolang u zelf met het oude systeem
betaalt, blijft u storten op ons rekeningnummer
435-8034101-59. Als u opteert
voor het IBAN-systeem, betekent dit dat
vanaf dat ogenblik al uw betalingen met
IBAN-bankrekeningnummers zullen gebeuren:
zowel uw eigen opdracht als de rekening
van de begunstigde worden dan in
IBAN-formaat ingegeven. Voor DMOS-
COMIDE wordt dit BE84 4358 0341 0159
en de BIC-code is KREDBEBB. Als wij merken
dat de IBAN-overschrijving de norm
wordt, zullen wij ook ons overschrijvingsformulier
dat u in bijlage aantreft, aanpassen.
In geval van twijfels kan u de boekhouding
van DMOS-COMIDE contacteren op emailadres
dmos.comide@skynet.be of telefoneren
naar Jan De Broeck of Peter
Goossens.
NOORD
AMERIKA betaald bedrag medefinanciering eigen projecten
Andeslanden
Bolivia 580.900,43 573.217,43 7.683,00
Colombia 492.708,62 489.448,33 3.260,29
Ecuador 423.687,79 411.892,33 11.795,46
Peru 79.151,08 19.681,47 59.469,61
Centraal-Amerika
Costa Rica 9.172,80 9.172,80
Mexico 24.700,00 24.700,00
Grote Antillen
Cuba 5.000,00 5.000,00
Haïti 133.822,05 133.822,05
Zuid-Amerika
Argentinië 10.025,00 10.025,00
Brazilië 124.914,58 124.914,58
Chili 46.970,80 46.970,80
Totaal Amerika 1.931.053,15 1.494.239,56 436.813,59
AZIE betaald bedrag medefinanciering eigen projecten
Midden-Oosten
Libanon 13.748,06 13.748,06
India en naburige landen
Bangladesh 494.079,67 492.737,28 1.342,39
India 2.313.400,83 1.906.928,32 406.472,51
Nepal 3.642,35 3.642,35
Zuidoost Aziatische eilanden
Filippijnen 222.059,77 222.059,77
Oost-Timor 519,40 519,40
Totaal Azië 3.047.450,08 2.399.665,60 647.784,48
TOTAAL 8.172.544,25 5.899.742,50 2.272.801,75
13
SAMEN OP WEG 2/2008

14
De vierde pijler
Mensen die zich spontaan inzetten voor ‘het goede doel’ vinden al jaar en dag onderdak bij
DMOS-COMIDE. We zetten enkelen onder hen in deze rubriek in de kijker.
_ MAMAYA
Als ik binnenkom, is ze
volop aan het opruimen:
‘Ik stop hier, op het gelijkekansenkabinet.
Ik neem
even een pauze in
Tanzania en dan zoek ik
iets nieuws.’ An Van Goey, een energieke
jonge vrouw, ontvangt me en begint
onmiddellijk over het Peruaanse project
‘Mamaya’ te vertellen. Magaly Montes uit
Peru logeert voor drie maanden bij haar. De
twee jonge dames startten vorig jaar in
Lima een consultancydienst voor verschillende
projecten rond kansarme kinderen in
Chiclayo en Ayacucho.
‘We willen naast juridische, fiscale en
logistieke ondersteuning vooral ons steentje
bijdragen via vorming,’ klinkt het. An en
Magaly geloven sterk in de kracht van
onderwijs. ‘Niet alleen voor kinderen, jongeren
en volwassenen uit kansengroepen,
maar ook voor organisaties die zich voor
hen inzetten, is het belangrijk om de nodige
competenties te ontwikkelen om de
kwaliteit van hun initiatieven te verhogen
of om lokaal ondernemerschap te stimuleren.Alleen
zo kan een land vooruit geraken.’
Het klinkt allemaal overtuigend, maar waar
ik naar op zoek ben is het waarom van
zoveel inzet.
‘Juli 2002, ik ging als studente naar Peru om
Spaans te leren en het land te leren kennen.
Ik logeerde bij Magaly. Wat me verwonderde,
was het lage niveau aan de universiteit.
Ik heb zelfs in mijn gebrekkig Spaans les
gegeven over de werking van de EU tijdens
de stakingen van de profs! Toen ik thuiskwam,
heb ik mijn eerste benefietfuif georganiseerd
ten voordele van Los Gorriones.
www.casahogarlosgorriones.org. ‘ (An)
_ ENGAGEMENT
Ik vind het een uitdaging om in mijn vrije tijd
samen met leeftijdsgenoten uit andere
werelddelen een droom waar te maken: kansen
creëren! Zoals in de bekende parabel vind
ik dat iedereen van op jonge leeftijd zijn of
haar talenten ten volle moet kunnen ontplooien
en er iets constructiefs mee doen.
Wanneer vele voetjes in dezelfde richting
stappen, kunnen ze samen een grote afstand
afleggen. Net zoals een duizendpoot, niet
toevallig het symbool en de vertaling van
'Mamaya' (Peruaans Quechua-woord).
‘Op school vond ik het als
kind onvoorstelbaar onrechtvaardig om ons
op te delen volgens rijk - medium – arm. Ik
kon dat niet aanvaarden. Ik zat nochtans op
een katholieke school. Mijn vader had zich uit
de armoede opgewerkt tot ingenieur en liet
ons studeren. Hij lepelde ons met de paplepel
in dat we anderen moesten helpen.’ (Magaly)
_ ENGAGEMENT
Kinderen zijn vaak de grootste slachtoffers
van een onrechtvaardige situatie.Als we hen
sterker kunnen maken, dan kunnen we misschien
op lange termijn een kettingreactie
veroorzaken die de samenleving in positieve
zin verandert!
‘Ik ben enorm geboeid door andere culturen
en geloof erg sterk in samenwerking tussen
uitersten. De maan in de zon staat symbool
voor mijn drang naar evenwicht en harmonie...mijn
warme hete land op zoek naar wijsheid
in de koele nacht.’
Zie nog: www.mamaya.eu
✒ Lut VAN DAELE

dewereld.be
_ HIER LATEN WIJ JE LOS,TIM.:
Eind vorige maand verongelukte in
Segou (Mali) de Spaanse salesiaan José
Maria Timoneda (44). Verschillende jaren
was ‘Tim’ directeur van het ontwikkelingsbureau
ADAFO SDB in Abidjan
(Ivoorkust). Daar was hij ook bezieler van
een opvangcentrum voor straatkinderen.
Sedert vorig jaar werkte hij in Bamako
(Mali). Daar vond dan ook de begrafenisplechtigheid
plaats
in de kathedraal,
maar Tims stoffelijke
resten werden
op vraag van
de familie overgebracht
naar
zijn Catalaanse
geboortedorp
Bellpuig. DMOS-
COMIDE kende
Tim als een
gedreven missionaris
en goede
vriend.
_ OLYMPISCHE SPELEN:
De Olympische koorts steeg niet alleen
bij de doortocht van de fakkel in Londen,
Parijs en de VS, in Tibet en in Peking. In
Spanje juichtte de Don Bosco school van
Valencia toen zijn oud-leerlinge Merche
Peris zich met een Spaans record naar de
kwalificatie voor Peking zwom. Voor de
specialisten: zij zal er deelnemen aan de
100 meter rug. Haar besttijd is 1.01.32,
28 honderdsten van een seconde onder
het olympische minimum. Wie weet
heeft van een Belgische deelnemer aan
de Olympische Spelen 2008 die uit de
Don Bosco wereld komt, mag het de
redactie laten weten.
_ TSJECH WORDT MISSIEHOOFD:
Het Algemene Kapittel van de salesianen
van Don Bosco dat enkele weken geleden
eindigde, koos de Tsjech Vaclav Klement
(49) tot hoofd van het missiedepartement
van de congregatie. Hij volgt de
Indiase salesiaan Francis Alencherry op.
Zelf was Klement eerst meer dan vijftien
jaar missionaris in Zuid-Korea vooraleer
in 2002 regioverantwoordelijke te worden
voor Oost-Azië en Oceanië.
_ AFRIKAANSE STRIP:
Er zijn vijftig manieren om Afrika te leren
kennen. Trouwen met een Afrikaan(se).
Reizen. Lezen. Films. Muziek. Projecten
steunen. Bezoek krijgen uit Madagaskar,
Mali of Tanzania. Je kan nu ook ‘Aya uit
Yopougon’ lezen. Een driedelige strip van
Marguerite Abouet en Clément Oubrerie
om het ‘echte Afrika’ ‘van binnenuit’ te
leren kennen. Abouet vertelt over
Ivoorkust, Abidjan
(de wijk Yopougon)
met gewone mensen
en alledaagse besognes.
Geen oorlog of
hongersnood, maar
verliefdheden, jaloezie,
vreemdgaan en
familieruzies. Het
resultaat: een levendige
en charmante soap
die wereldwijd aanslaat.
Een aanrader. In het
Nederlands en het Frans verschenen.
NOORD
15
SAMEN OP WEG 2/2008

vamac nv
z.i. mandeldal
I. de raetlaan
b-8870 izegem
Tel. 051 31.06.72 - 3
Fax 051 31.21.69
Driemaandelijks tijdschrift Zestiende jaargang nr 2
Verantwoordelijke uitgever: Omer Bossuyt
Leopold II-laan 195 B 1080 Brussel
info@dmos-comide.org
telefoon: 02 427 47 20
bankrekn.: 435-8034101-59
DE BACKER & Co BVBA
DUBA
Pompen voor ontwikkelingsprojecten
Kasteeldreef 1
B-9230 Wetteren
Tel. (09) 369.34.96 / Fax (09) 369.57.52
SAMEN
OP
WEG
een blad als geen ander
HOOFDREDACTEUR: Françoise Léonard / REDACTIE: Omer Bossuyt, Jan De Broeck, Jempi Hoorelbeke, Miet Provoost, Lut Van Daele en Marc Van Laere / LAY-OUT EN
DRUK: Geers Offset, Oostakker / FRANSTALIGE EDITIE: ‘Faire Route Ensemble’ VOLGENDE UITGAVE: derde kwartaal 2008 / Ken je mensen die Samen op Weg willen
ontvangen, is je adres onjuist of ben je verhuisd, gelieve dit dan te melden aan DMOS-COMIDE, Leopold II-laan 195 te 1080 Brussel, tel. (02) 427 47 20.
Overeenkomstig de wet van 8 december 1992, die de bescherming van de persoonlijke levenssfeer regelt, werd uw naam opgenomen in ons adressenbestand. We gebruiken deze gegevens
alleen voor de verspreiding van informatie inzake onze activiteiten. U heeft onbeperkt toegangs- en correctierecht van de door ons over u bewaarde informatie.
www.kbc.be
Vereniging voor Ethiek in de
Fondsenwerving