Deel 2 - Zwinstreek

Reg. Pastorie Heist, f° 2lvo en 25ro; ‘de ver
donkerde wulpwech... den verdonckerden wulf
schen wech’ (1670) Omm. Heist, f° 2lro; ‘den
verdonckerden wulpschen wegh’ (1721) KF Heist
73, f° 2lvo; ‘Verdonkerden wulpschen weg’ (±
1845) Kaart Popp.
Dit wegje liep van de vingerling, waar later de
OOSTMOLEN zou gebouwd worden, door de
OUDEMAARSPOLDER naar de oudste zeedijk.
Op dit punt stak men over naar, of kwam men
aan uit Wulpen, zolang het westeinde van het
eiland niet weggespoeld was.
424. XAVIER OLINPLEIN: ‘Place Xavier
Olin... de openbare plaats voor het ontworpen
nieuw statie gebouw’ (1884) Gemeenteraad 1869-
84.
Het STATIONPLEIN werd korte tijd genoemd
naar een persoon, die vermoedelijk toen een van
de hotels rond het plein uitbaatte.
425. ZANDSCHERE: ‘zantsceere’ (1429~, ‘zant
scheere’ (1511), ‘een jeghenoote ghenaemt zandt
scheere’ (1555) De Flou, XVIII, 270; ‘een jeghen
oode gheheeten zantscheere’ (1576) RV 15958, f°
247vo; ‘een jeghenoote ghenaemt de santseheere’
(1670) Omm. Heist, f° 76ro.
Het 35ste, 46ste en 47ste begin worden in de
ommeloper van EIESLUIS Zanclschere geheten.
Dit is het gewest dat juist binnen de EVENDIJK,
over een lengte van 2,5 km, strekt van de Noordvaart
te Lissewege tot de BEUKEMARE te Heist.
Het eerste lid is een nevenvorm van schore/
schorre80. Hier zijn twee interpretaties mogelijk:
1. de omgeving was een zandige schorre na af
loop van de Duinkerke III A (midden 1 ide eeuw);
na de bouw van de Evendijk heeft het buitendijks
gedeelte zijn oorspronkelijke naam verloren; 2.
het boven omschreven gewest is overdekt met
zandig slib dat bij een breuk in de Evendijk ge
durende de Duinkerke III B (midden 1 2de eeuw)
aangebi acht werd81; de vingerling van de vroegere
bres ligt te Zeebrugge op de westzijde van de
Ploegstraat.
426. ZANDSCHEREHOEK ‘ghenaempt de sant
scheere houck’ (1601) NK 298, Omm. Tiende
Heist, f° l2ro; ‘den polderhouck ofte den zand
scheershouck’ (1605) NK 298, Rek. Tiende Heist
464
1605; ‘den houck van Heyst ofte santscheere
houck’ (1639) NK 326, Omm. Tiende Heist; ‘den
zantscheer houck’ (1683) ABB, H 82, Verp. Tien
de Heist; ‘den santheer houck’ (1712) Rek. Par.
Heist 1712-13.
De ZANDSCHERE vormde een tiendesektie.
Te Heist behoorde het 35ste begin bij deze hoek.
427. ZEEDIJK A: ‘vanden zedike... van Blan
kenberghe oestwaert al duere gaende toten Wint
gate’ (1288) ASB, Reg. 24, Charter 1265.
Hier wordt de oudste zeedijk van de OUDE
MAARSPOLDER bedoeld. Deze werd te Heist,
in het begin van de l4de eeuw, door een inlage
vervangen (hst. 1, par. 4). De oorspronkelijke
zeewering is vervolgens weggespoeld.
428. ZEEDIJK B: ‘van den dyke te makene
tusschen Heys ende Blanckenberghe’ (1398) SJH
80, Rek. 1398-99, f° 34ro; ‘metten noordhende
anden zeedyck’ (1525) Reg. Kerk Heist, f° 69ro
en 70w; ‘tot anden zeedyck’ (1575) Rek. Eie
1575-76, f° 4ro; ‘mette noortzyde anden zeetdyck’
(1576) Sanders 88, f° l3Oro; (ader te Heist) ‘be
ginnende anden grooten seedyck’ (1683) Rek. Eie
1683-84, f° 3lvo; ‘eenen zeedyck beginnende van
aen de stede van Blanckenberghe, oostwaert
streckende op tot aende prochie van Heyst’ (1742)
RV 482, Rek. 1741-42, f° 406ro; ‘den zeedyck’
(1670) Omm. Heist, f° l7ro; ‘den zeedyck in
Heyst’ (1801) Omm. Heist, l8de beloop; ‘den dyk
genaemd Gravejansdyk of zeedyk’ (1828) Ge
meenteraad 1819-28.
Na de inlaag van 1302 werden misschien nog
een paar kleinere inzeten gelegd. Omstreeks 1400
begon de bouw van een nieuwe zeewering, die
onder het bewind van Jan Zonder Vrees voltooid
werd (hst. 1, par. 8). De naam GRAAFJANS
DIJK verschijnt eerst in de l7de eeuw.
429. ZEEDIJK C: ‘tot versterking van den zee
dyk’ (1868) Gemeenteraad 1847-69; ‘den steenen
zeedyk’ (1876) idem 1869-84; ‘Digue de Mer’
(1899) Kaart Prov. 1282.
In 1852 werd, op de oostzijde van het LEO
POLDSAS, een stuk duinen met arduinen blokken
bezet (hst. 4, par. 13). In de tweede helft van de
l9de eeuw trok men de bedoelde stenen muur door
tot even voorbij het HOTEL DES BAINS.