Radio Filharmonisch Orkest & Groot Omroepkoor - Vredenburg

serie:
utrecht centraal
tros klassiek
avro klassiek
premières
muzikale meesterwerken
brahms & utrecht
tros vocaal
1 februari 2013, 20.15 uur
inleiding Thea Derks 19.30 uur
Radio Filharmonisch Orkest
Groot Omroepkoor
Jun Märkl dirigent
Peter Schat De Hemel: twaalf symfonische variaties
1935-2003 opus 37 (1990)
PAUZE
Peter Schat Weekend
Arnold Schönberg Friede auf Erden opus 13,
1874-1951 versie voor gemengd koor en orkes]t (1906-1911)
Maurice Ravel Daphnis et Chloé, suite nr. 2 (1913)
1875-1937 Lever du jour
Pantomime
Danse générale
de concertseries van
1 en 2
februari

2 Live-uitzending
De AVRO zendt dit
concert vanuit Vredenburg
Leidsche Rijn live
uit op Radio 4. Denkt u
eraan dat uw mobiele
telefoon uitstaat en dat
uw horloge geen geluid
kan maken? Dan kan
iedereen in de zaal en bij
de radio volop genieten
van het concert.
➜ WWW.RADIO4.NL
Webcast
Het concert wordt
gewebcast en is live te
zien en terug te zien
via www.radio4.nl
Drankje na afl oop
Na het concert is er
gelegenheid om een
drankje te nuttigen.
Documentaire Peter Schat
➜ In de foyer van Vredenburg Leidsche Rijn worden
fragmenten van een documentaire over Peter Schat
vertoond, zo ook in Vredenburg Leeuwenbergh op
zaterdag 2 februari.
➜ Musicoloog Bas van Putten schrijft een biografi e
over Peter Schat die uitkomt....
➜ WWW.PETERSCHAT.NL
Wilt u ook Vriend worden van het
Groot Omroepkoor?
Lever dan uw formulier in, en deponeer deze in de
gele brievenbus.
CD-verkoop
Het Groot Omroepkoor
verkoopt CD’s in de pauze
en na afl oop van het
concert.

voortzetting
Insomnio
Valérie Guillorit mezzosopraan
Ilonka Kolthof fl uit
Eduardo Olloqui hobo
Michel Marang klarinet
Joeri de Vente hoorn
Jeroen Schipper trompet
Jan Bastiani trombone
Sabien Canton harp
Laura Sandee piano
Juan Martinez percussie
zaterdag 2 februari 2013, 20.00 uur
Vredenburg Leeuwenbergh Utrecht
i.s.m. Gaudeamus Muziekweek
Tatiana Koleva percussie
Mieko Kanno viool
Siebe Visser altviool
Charles Watt cello
Presentatie Huib Ramaer
Anton Webern Konzert für neun Instrumente, opus 24 (1934)
1883 –1945 Etwas lebhaft
Sehr langsam
Sehr rasch
Peter Schat Anathema, opus 19 voor piano solo (1969)
1935 – 2003
Peter Schat Hypothema, opus 20 voor blokfl uit en tape (1969)
PAUZE
Peter Schat Weekend
Insomnio o.l.v. Ulrich Pöhl
Arthur Jussen piano
Lucas Jussen piano
Erik Bosgraaf blokfl uit
Jorrit Tamminga elektronica
Peter Schat Inscripties, opus 6 voor piano (1959)
Allegro con agilita
Molto rubato
Allegretto poco scherzando
Entelechi II, opus 13 (1961)
Scènes voor elf musici
1 en 2
februari
➜ Dit concert wordt op genomen door de Concertzender. Uitzenddata: www.concertzender.nl
➜ Voor biografi eën van de uitvoerenden, zie pagina xx.
3

4 vrijdag 1 februari 2013, 20.15 uur
De Hemel van Schat
“Kunstbeleid, het woord alleen al.
Met de klank van namaak, hulpstuk,
prothese. Kunstbeleid als kunstgebit:
om cultuur mee te happen en snappen.
Sabbelen op oude koek. Maar ook:
de suggestie van maakbaarheid. Alsof
kunst maakbaar zou zijn, vatbaar voor
beleid, onderwerp van politieke wil.
Allemaal illusies. Niets van wat leeft is
maakbaar, men kan de kunst niet willen.
Kunst ontstaat, groeit, – zij wordt
geboren, niet gemaakt. Onvoorspelbaar
is de muze, onhanteerbaar. Goddelijk
is zij, dat wil zeggen: onsterfelijk
en zonder meesters boven zich.
“Kunstbeleid,
het woord alleen al. Met
de klank van namaak,
hulpstuk, prothese.
Kunstbeleid als kunstgebit:
om cultuur mee
te happen en snappen.
Sabbelen op oude koek."
Niemand kan haar in het gelaat zien,
geen sterveling heeft ooit kunnen zeggen
wat kunst precies is, noch ooit de
vinger kunnen leggen op schoonheid,
goedheid of waarheid.”
Als een ware visionair schreef Peter
Schat deze tekst op 4 juli 1987 in NRC
Handelsblad. Want hij heeft gelijk.
Juist in deze tijd. Kunst, muziek, is
ongrijpbaar, en ook al worden er kranen
dichtgedraaid en hele orkesten
opgeheven, de muze ontwikkelt zich
langs vele onverwachte wegen.
Mede daarom schiep Peter Schat De
Hemel. “La Mer bestond al, evenals Das
Lied von der Erde. Tijd voor De Hemel,
dacht ik”, is een veelgeciteerde uitspraak
van de componist. Een gekscherend
bagatelliseren van zijn hogere
drijfveren. En ook weer niet.
Want de werken die hij noemde zijn
net als Friede auf Erde en Daphnis et
Chloé die De Hemel vandaag vergezellen
visionaire stukken die meer willen
zijn en meer zijn dan louter ‘vermaak’.
Zoals Arnold Schönberg in Friede
auf Erde de wereldvrede bezingt en
Ravel de zon onnavolgbaar laat opkomen,
zo beschrijft Schat een volledige
cyclus van de zon in zijn ‘twaalf sym-

Peter Schat in 1969
fonische variaties’, zoals de ondertitel
van zijn opus 37 luidt. De inspiratie
voor het werk vormde een doorwaakt
verblijf van vierentwintig uur op het
oceaanstrand van Ohiwa in Nieuw Zeeland
in oktober 1989. Maar dat is niet
alles: De Hemel is ook een magistraal
klinkend pleidooi voor het eigen compositiesysteem
van Schat, of beter nog,
zijn eigen ‘tonicaliteitsleer’. Het voert
te ver om er uitgebreid op in te gaan,
maar met zijn systeem van de Toonklok
– gebaseerd op twaalf uren die
twaalf drieklanksvormen vertegenwoordigen
– wist Schat het complete
panorama van chromatiek, atonaliteit
en tonaliteit in één systeem te vatten.
En in De Hemel slaagt Schat er in alle
twaalf uren systematisch een plek te
geven zonder dat het werk geconstrueerd
overkomt. De kracht van De Hemel
zit in de ritmische souplesse en de melodische
rijkdom. De twaalf variaties
worden bijeen gehouden door een
herkenbaar thema dat pas in de derde
variatie als zodanig verschijnt. De Hemel
begint daarom aldus Schat als ‘variaties
op zoek naar een thema.’ De
Hemel, voltooid in 1990, is opgedragen
aan ‘de martelaren op het Plein van
de Hemelse Vrede’ in Peking. De burgerrechtendemonstratie
in juni 1989
die door de communistische machthebbers
bruut werd neergeslagen is
het onderwerp van de tiende en elfde
variatie. Daar gaat de aandacht, behalve
naar de zon die gestaag zijn cyclus
voltooit, naar de oprukkende
tanks, de student die in zijn eentje de
tanks tot stoppen dwingt, het bruut
schoonvegen van het plein en de
rouwstoet voor een van de slachtoffers.
Want Peter Schat mocht dan een
visionair zijn, maatschappelijk betrokken
en politiek bewogen was hij
zeker ook.
5

6
Vrede op aarde
De zoektocht van Peter Schat naar een
voor hem hanteerbaar toon- en
compositiesysteem, begon al snel na
zijn opleiding. Schat kreeg in de studiebanken
direct te maken met het naoorlogse
serialisme, dat weer de uiterste
consequentie trok uit het toonsysteem
van Arnold Schönberg dat de
klassieke tonaliteit in wezen ophief:
de twaalftoonstechniek. Schönberg
formuleerde deze techniek pas in 1923
en was daarvoor zelf opgeleid in de
traditie van de negentiende-eeuwse
romantiek. Die romantiek plus de
zoektocht naar nieuwe uitdrukkingsvormen
vinden we terug in een ambitieuze
vredeshymne die Schönberg in
eerste instantie in 1907 schreef voor
koor a capella, Friede auf Erde. Het werk
gaf vele intonatieproblemen voor een
gemiddeld koor in die dagen en de
uiteindelijke première vond pas in
1911 plaats onder leiding van Franz
Schreker in een versie waarin strijkers,
dubbel bezet hout en twee hoorns het
koor ondersteunen. “Heb je je koorwerk
ooit werkelijk gehoord”, schreef
Anton Webern in 1928 aan Schönberg.
“Weet je wel hoe prachtig het is?
Zonder enig precedent! Wat een klank!
Werkelijk opwindend.” Schönberg
deelde het enthousiasme van Webern
toen al lang niet meer. Hij schreef het
werk op een gedicht van de Zwitser
Conrad Ferdinand Meyer (1828-1898),
die zich weer baseerde op het tweede
hoofdstuk uit het Lucas-evangelie. In
1923 schreef Schönberg aan dirigent
Hermann Scherchen dat het werk ‘een
Arnold Schönberg
illusie’ was. “Een illusie voor gemengd
koor, weet ik vandaag de dag. Toen ik
het componeerde, geloofde ik nog dat
pure harmonie bereikbaar was voor
de mensheid.”
Nu blijft Frieden auf Erde voor Schönberg
een onbereikbaar ideaal. Een
ideaal dat hij samenvatte in tien
naadloos in elkaar overgaande secties
waarin consonant en dissonant, homofoon
en complex meerstemmig naast
elkaar staan als de ‘ideale situatie’ en
de ‘actuele onrust’ in de wereld. Dit
laatste min of meer tonale werk van
Schönberg lijkt als een achtbaan door
de westerse koorhistorie te reizen.
Renaissance-achtige klanken, opwindende
meerkorigheid, romantische
warmte en scherpe twintigste-eeuwse
dissonanten gaan naadloos in elkaar
over en vormen tezamen een boeiende
klanksculptuur.

Daphnis et Chloé
Waar Peter Schat de meest complete
cyclus van de zon componeerde, schreef
Maurice Ravel met voorsprong de
mooiste muzikale zonsopkomst in de
muziekhistorie. Zijn ballet Daphnis et
Chloé begint met een ontwakend orkest
dat de dageraad verbeeldt met een boog
van zacht murmelende bijna-stilte tot
een stralende explosie.
Ravel had er ook balletgeschiedenis
mee kunnen schrijven: hij kreeg al in
1909 de opdracht de revolutionaire
dansplannen van Mikhail Fokine en de
Ballets Russes van muziek te voorzien.
Het werd een moeizame samenwerking.
Ravel, perfectionist van de eerste orde,
werkte niet snel, vooral niet als het op
orkestreren aankwam. Terwijl het hele
script voor Daphnis et Chloé en de pianoversie
al in 1910 klaar lagen, duurde
het nog tot 1912 eer de orkestratie gereed
was. In de tussentijd ging de zeven
jaar jongere Igor Stravinsky met de eer
strijken om als componist aan de wieg
van een balletrevolutie te staan. Zowel
de Vuurvogel en Petroesjka gingen
Daphnis et Chloé voor, en hoewel Ravel
wel bijdroeg met orkestraties van Ma
mère l’oye en Valses nobles et sentimentales
eer zijn speciaal voor het ballet geschreven
partituur in première kon
gaan, zou hij zich nooit werkelijk
profi leren als balletcomponist.
Dat lag aan Ravel zelf. Het eenvoudige
oud-Griekse sprookje over twee kinderen
die achtergelaten zijn op het eiland
Lesbos, verliefd worden, uit elkaar
worden gerukt omdat Chloé ontvoerd
wordt door piraten en liefdevol
worden herenigd door tussenkomst
van de god Pan, leek het perfecte voertuig
om de op oud-Griekse plaatjes
gebaseerde ideeën over de moderne
dans in praktijk te brengen. Ravel
ging echter zijn eigen gang en zag een
“choreografi sche symfonie in drie delen”
voor zich. Hij wilde “een eindeloos
muzikaal fresco componeren
waarin niet zozeer het archaïsche een
rol speelde, als wel het Griekenland
van mijn dromen.”
Waar Peter Schat de meest complete cyclus van de zon componeerde,
schreef Maurice Ravel met voorsprong de mooiste
muzikale zonsopkomst in de muziekhistorie. Zijn ballet
Daphnis et Chloé begint met een ontwakend orkest dat de
dageraad verbeeldt met een boog van zacht murmelende bij-
Sven-David Sandström
na-stilte tot een stralende explosie.
7

8
Maurice Ravel
In 1911 kwam Ravel voorzichtig met
materiaal naar buiten dat uitvoerbaar
was, een suite gebaseerd op delen uit
het ballet. Deze Eerste suite beleefde
een succesvolle uitvoering, en geïnspireerd
voltooide de componist twee
weken later het volledige ballet.
Daphnis et Chloé ging uiteindelijk op
8 juni 1912 in première in het Théâtre
du Châtelet, met Nijinsky als Daphnis
en Tamara Karsavina als Chloé. Pierre
Monteux was verantwoordelijk voor
de gang van zaken in de orkestbak.
Hoewel Ravel vanwege de algehele
samenhang een groot voorstander was
van uitvoeringen van het complete
werk, destilleerde hij in 1913 uit het
materiaal nog een Tweede suite. Mede
dankzij deze suites werd Daphnis et
Chloé een van Ravels bekendste werken.
Paul Janssen

gezongen teksten
Arnold Schönberg - Friede auf Erden opus 13
Tekst van Conrad Ferdinand Meyer
Da die Hirten ihre Herde ließen und
des Engels Worte
Trugen durch die niedre Pforte
Zu der Mutter und dem Kind,
Fuhr das himmlische Gesind
Fort im Sternenraum zu singen,
Fuhr der Himmel fort zu klingen:
»Friede, Friede auf der Erde!«
Seit die Engel so geraten,
O wie viele blut’ge Taten
Hat der Streit auf wildem Pferde,
Der Geharnischte vollbracht!
In wie mancher heil’gen Nacht
Sang der Chor der Geister zagend,
Dringlich, fl ehend, leis verklagend:
»Friede, Friede auf der Erde!«
Doch es ist ein ew’ger Glaube,
Daß der Schwache nicht zum Raube
Jeder frechen Mordgebärde
Werde fallen alle Zeit.
Etwas wie Gerechtigkeit
Webt und wirkt in Mord und Grauen,
Und ein Reich will sich erbauen,
Das den Frieden sucht der Erde.
Mählich wird es sich gestalten,
Seines heil’gen Amtes walten,
Waffen schmieden ohne Fährde,
Flammenschwerter für das Recht,
Und ein königlich Geschlecht
Wird erblühn mit starken Söhnen,
Dessen helle Tuben dröhnen:
»Friede, Friede auf der Erde!«
9

10 uitvoerenden vrijdag 1 februari
Jun Märkl, dirigent
Jun Märkl was tussen 2005 en 2011
muzikaal leider van het Orchestre
National de Lyon, en tegelijkertijd chefdirigent
en artistiek leider van het MDR
Leipzig Radio Symphonieorchester tot
2012. Met het orkest uit Lyon trad hij
veel elders op, in Wenen en Parijs, en
maakte hij een tournee naar Japan. Ook
met het Leipzigse orkest maakte hij
reizen naar het buitenland. Märkl was
lang gastdirigent bij vooraanstaande
Duitse orkesten als de Münchener
Philharmoniker en het Radio Sinfonie
Orchester Berlin. Eerder dirigeerde hij
het Orchestre de Paris, het Orchestre
Philharmonique de Radio France, en
orkesten als het Filharmonisch Orkest
van Helsinki, het Deens Radio Orkest,
het English Chamber Orchestra, City of
Birmingham Symphony, Royal Scottish
National Orchestra, het Rotterdams en
Nederlands Philharmonisch Orkest, en
het Radio Filharmonisch Orkest in het
Amsterdamse Concertgebouw.
Tussen 2001 en 2004 dirigeerde hij de
allereerste uitvoering van Wagners
Ring in Japan, een cyclus die hij eerder
leidde aan de Deutsche Oper. Met de
Semperoper Dresden ging Jun Märkl
in 2007 naar Japan met Wagners Tannhäuser.
Zijn debuut als operadirigent
Jun Märkl
bij het Royal Opera House maakte hij
in 1996 met Götterdämmerung en aan
de Metropolitan Opera met Il trovatore
in 1998. In de Verenigde Staten stond
Märkl op de bok van orkesten in
Philadelphia, Boston, Chicago, Minnesota,
St. Louis, Baltimore, Montreal,
Toronto, Seattle, Atlanta en Dallas.
Jun Märkl werd geboren in München
als zoon van een gerenommeerde
Duitse concertmeester en een Japanse
concertpianiste. Hij studeerde viool,
piano en directie aan de Musikhochschule
in Hannover, en vervolgens
directie bij Sergiu Celibidache in
München en Gustav Meier in Michigan.
In 1986 won hij de directiewedstrijd
van de Deutsche Musikrat en een jaar
later een studiebeurs van het Boston
Symphony Orchestra om in Tanglewood
te studeren bij Leonard Bernstein
en Seiji Ozawa. Spoedig daarna
had hij een reeks directieprojecten bij
Europese operahuizen, en zijn eerste
vaste post bij het Staatstheater in
Saarbrücken (1991-94) en het Mannheim
Nationaltheater (1994-2000).

Radio Filharmonisch Orkest
Het Radio Filharmonisch Orkest (RFO)
werd in 1945 opgericht door Albert
van Raalte. Het orkest werd nadien
geleid door achtereenvolgens Paul van
Kempen, Bernard Haitink, Jean
Fournet, Willem van Otterloo, Hans
Vonk, Sergiu Comissiona, Edo de
Waart en Jaap van Zweden. In het
seizoen 2012-2013 treedt Markus Stenz
aan als chef-dirigent. De Amerikaanse
dirigent James Gaffi gan is vaste
gastdirigent sinds het seizoen 2011-12.
Het RFO werkte samen met befaamde
gastdirigenten als Leopold Stokowski,
Kirill Kondrasjin, Antal Doráti,
Riccardo Muti, Kurt Masur, Mariss
Jansons, Michael Tilson Thomas,
Gennady Rozhdestvensky en Valery
Gergiev. Het orkest speelde de (Nederlandse)
premières van werken van
onder anderen Messiaen, Berio,
Boulez, Henze, Carter, Adams, Birtwistle,
Adès, Janáček, De Raaff, Oestvolskaja,
Verbey, Vriend en Rijnvos.
Het RFO levert belangrijke bijdragen
aan de NTR ZaterdagMatinee en Het
Zondagochtend Concert in het Amsterdamse
Concertgebouw, en De Vrijdag
van Vredenburg te Utrecht. Het RFO
onderscheidt zich door bijzonder
geprogrammeerde symfonische
concerten en concertante opera-uitvoeringen.
Eerste uitvoeringen in
Nederland en wereldpremières zijn
daarbij regelmatig aan de orde.
Naast de concerten in de omroepseries
was het RFO te horen op het Festival
Musica 2008 in Straatsburg onder
leiding van Reinbert de Leeuw, op het
Sun Festival 2009, tijdens concertreizen
naar Groot-Brittannië, Duitsland
en Oostenrijk onder leiding van Jaap
van Zweden, in de Keulse Philharmonie
en de Royal Albert Hall tijdens de
BBC Proms 2011.
Het Radio Filharmonisch Orkest heeft
een indrukwekkende plaat- en
cd-catalogus opgebouwd. Op verschillende
labels verschenen vanaf de
jaren ’70 legendarische grammofoonplaten
met dirigenten als Leopold
Stokowski en Antal Doráti. Onder
leiding van Jean Fournet werd een
serie cd’s gerealiseerd met Frans
repertoire. Opnamen van onder meer
de complete symfonieën van Mahler
onder leiding van Edo de Waart
verschenen op cd, alsook een unieke
Wagner-box en de complete orkestwerken
van Rachmaninov. Cd’s met
werken van hedendaagse componisten
als Jonathan Harvey, Klas Torstensson
en Jan van Vlijmen werden
onderscheiden met prijzen en
eervolle vermeldingen. Onder leiding
van Mark Wigglesworth wordt al
enige jaren gewerkt aan de opname
van een Sjostakovitsj-serie en onder
leiding van Jaap van Zweden aan die
van de symfonieën van Bruckner.
Lovend ontvangen opnamen, gemaakt
tijdens de NTR ZaterdagMatinee,
van Wagners Lohengrin en Die
Meistersinger von Nürnberg werden in
het seizoen 2010-2011 gevolgd door
de live-registratie van Parsifal, die is
onderscheiden met de Edison Klassiek
2012 in de categorie Opera.
➜ WWW.RADIOFILHARMONISCHORKEST.NL
11

12
Radio Filharmonisch Orkest
BESCHERMHEER
Bernard Haitink
CHEF-DIRIGENT
Markus Stenz
HONORARY CHIEF
CONDUCTOR
Jaap van Zweden
EREDIRIGENT
Edo de Waart
VASTE GASTDIRIGENT
James Gaffi gan
EERSTE VIOOL
volgt

Groot Omroepkoor
Het Groot Omroepkoor is met 74
vocalisten het grootste professionele
koor van Nederland. Sinds de oprichting
in 1946 voert het koor een breed
repertoire, uiteenlopend van barok tot
en met eigentijdse muziek. Voor de
uitvoering van dit repertoire werkt
het koor in wisselende bezettingen,
afhankelijk van het werk en de wens
van de dirigent. Het Groot Omroepkoor
werkte samen met gastdirigenten als
Marcus Creed, Peter Dijkstra, Stefan
Parkman en Kaspars Putniņˇs, met oudemuziekspecialisten
als Frans Brüggen,
Philippe Herreweghe, Nikolaus Harnoncourt
en Ton Koopman, en in het grote
koor-symfonische repertoire met onder
anderen Jaap van Zweden, Riccardo
Chailly, Peter Eötvös, Sir Simon Rattle
en Mariss Jansons. Het Groot Omroepkoor
treedt veelal op met het Radio
Filharmonisch Orkest en de Radio
Kamer Filharmonie in de series van de
publieke omroep, en wordt daarnaast
geregeld uitgenodigd door het Konink-
Groot Omroepkoor
lijk Concertgebouworkest, het Rotterdams
Philharmonisch Orkest en de
Berliner Philharmoniker. Vanaf de
jaren ‘80 is het Groot Omroepkoor
geregeld te gast in de NTR Zaterdag-
Matinee in het Amsterdamse Concertgebouw.
In deze concerten voerde het
koor wereldpremières uit en werken
van hedendaagse componisten als
Ligeti, Boulez, Birtwistle, Kagel, Reich,
Wagemans, Adès en Adams.
Op cd’s schittert het Groot Omroepkoor
in een breed repertoire met opnamen
van onder meer Keuris, MacMillan,
Mahler, Poulenc, Rossini en Wagner.
De eerste offi ciële chef-dirigent van
het Groot Omroepkoor was Kenneth
Montgomery. Na hem waren respectievelijk
Robin Gritton, Martin Wright,
Simon Halsey en Celso Antunes
chef-dirigent van het koor. Vanaf het
seizoen 2012-2013 is Gijs Leenaars
chef-dirigent. Michael Gläser is vaste
gastdirigent van het koor sinds
september 2010.
➜ WWW.GROOTOMROEPKOOR.NL
HANS VAN DER WOERD
13

14
Groot Omroepkoor
CHEF-DIRIGENT
Gijs Leenaars
VASTE GASTDIRIGENT
Michael Gläser
SOPRANEN
volgt

uitvoerenden zaterdag 2 februari
Insomnio
Insomnio, opgericht in 1997, bestaat
uit een internationale groep enthousiaste
musici. Het ensemble vertolkt
hedendaagse muziek, waarbij
twintigste- en eenentwintigste-eeuws
repertoire wordt gecombineerd met
werk van jonge, veelbelovende componisten.
Het ensemble wordt door de
internationale pers geroemd vanwege
het virtuoze, aanstekelijke musiceren.
In 2007 werd Insomnio aangesteld als
ensemble-in-residence van de International
Society for Contemporary
Music. Inmiddels heeft het een stevige
plaats verworven in Nederland. Het
ensemble had sinds 2008 enkele jaren
een eigen serie in Vredenburg Leeuwenbergh.
Insomnio is mede-oprichter van
Muziekhuis Utrecht, een samenwerkings
verband van Utrechtse ensembles
voor actuele muziek. Sinds de
oprichting staat het ensemble onder
artistieke leiding van Ulrich Pöhl en
Idske Bakker. In het najaar van 2011
speelde het ensemble de live-muziek
bij drie Vinni Puh-fi lms in het kader
van het Weinberg Festival van
Vredenburg.
➜ WWW.INSOMNIO.NL
Ulrich Pöhl
De Duitse dirigent Ulrich Pöhl studeerde
in zijn schooljaren slagwerk
aan de Detmolder Musikhochschule
en werd in 1994 Bundespreisträger
van de wedstrijd ‘Jugend musiziert’.
Hij zette zijn studie voort aan het
conservatorium van Amsterdam in de
vakken slagwerk en directie. Tot zijn
leermeesters en inspirators behoren
Michel Tabachnik en Zsolt Nagy.
Ulrich Pöhl was onder anderen prijswinnaar
van de Vriendenkranswedstrijd
van het Amsterdamse
Concertgebouw en kreeg de inter -
nationale Zyldjian Award voor zijn
inzet voor hedendaagse muziek. Hij
studeerde aan de universiteit van San
Diego, en in Brussel, Parijs en Dakar.
Sinds 1997 is hij artistiek leider en
sinds 2005 chef-dirigent van Insomnio.
Hij dirigeert jaarlijks in Nederland en
elders in Europa, in Zuid-Afrika,
Indonesië, China en de VS. Zijn
debuut-cd met Insomnio ontving de
‘Preis der deutschen Schallplattenkritik’.
Ulrich Pöhl is docent aan de
Staatliche Hochschule für Musik in
Trossingen.
xx
15

Valérie Guillorit
16 op de dag van release al de gouden
Nog tijdens haar studie egyptologie
begint Valérie Guillorit haar vioolstudie
aan het Conservatorium van
Montpellier. Nadat zij die heeft afgesloten
met een premier prix wijdt
zij zich volledig aan haar zangstudie.
Zij studeert af aan het Conservatorium
van Amsterdam bij Margreet Honig en
volgt lessen en masterclasses bij o.a.
Elly Ameling, Udo Reinemann, Carolyn
Watkinson en Thomas Hampson. In
1997 wint zij de Vriendenkrans van
het Concertgebouw. Zij heeft in
diverse opera’s, oratoria en missen
gezongen. Valérie Guillorit is als
hoofdvakdocent zang verbonden aan
het Conservatorium van Amsterdam.
Lucas & Arthur Jussen
Lucas en Arthur Jussen hebben een
speciale band met Vredenburg. In 2006
speelden ze in Utrecht samen Mozarts
Concert voor twee piano’s met de Radio
Kamer Filharmonie onder leiding van
Jaap van Zweden, de start van hun gezamenlijke
optredens in grote zalen.
En ook in het seizoen 2010-2011 waren
ze in Vredenburg te horen met een
Beethoven-programma. In hetzelfde
seizoen speelde Lucas Jussen voor het
eerst het Tweede Pianoconcert van Rachmaninov.
Hoewel ze nog regelmatig samen optreden
of cd-projecten ter hand
nemen, geven ze ieder steeds meer
ruimte aan een solocarrière. In 2011
ontvingen de broers de Edison Luister
Publieksprijs voor hun debuutalbum
Beethoven Piano Sonatas, een album dat
status kreeg en kort daarop platina.
Lucas en Arthur studeren momenteel
bij Ton Hartsuiker (twintigste-eeuwse
muziek) en Jan Wijn. Nog regelmatig
gaan ze naar het buitenland om lessen
te nemen bij Maria João Pires. Intussen
volgt Lucas ook lessen bij Menahem
Pressler in de VS.
➜ WWW.ARTHURJUSSEN.NL
Erik Bosgraaf
Erik Bosgraaf studeerde blokfl uit aan
het Conservatorium van Amsterdam
en musicologie aan de Universiteit
van Utrecht. In 2007 bracht hij met
Thiemo Wind een 3-cd-box uit met
muziek van de Nederlandse componist
Jacob van Eyck. Met zijn ensemble
Cordevento gaf hij barokconcerten en
nam hij cd’s op met muziek van Vivaldi
en Bach. Hij werkte o.a. samen met het
Dallas Symphony Orchestra, Nederlands
Kamerorkest, Residentie Orkest en het
Noord-Nederlands Orkest. Geïmproviseerde
muziek bracht Erik Bosgraaf
met o.a. rockband Echos Minor, saxofonist
Yuri Honing en DIG d’DIZ. Er
zijn tientallen werken voor hem geschreven,
veelal met elektronica of
multi-media en hij werkte samen met
componisten als Pierre Boulez, Willem
Jeths, Ji-Youn Kang en Matijs de Roo.
Erik Bosgraaf is als docent verbonden
aan het Conservatorium van Amsterdam.
➜ WWW.ERIKBOSGRAAF.COM

Jorrit Tamminga
Jorrit Tamminga (1973) studeerde
Muziek & Technologie aan de HKU en
Sonologie aan het Koninklijk
Conservatorium van Den Haag. Zijn
muziekstukken worden uitgevoerd op
diverse locaties (concertzalen, kerken,
torens, fabrieken, etc.) in binnen- en
buitenland. Hij componeerde voor
diverse ensembles, zoals het Rosa
Ensemble, Ensemble Gending en het
Zephyr Quartet. In 2007 heeft hij een
elektronische compositie geschreven
voor blokfl uitist Erik Bosgraaf. In 2010
componeerde hij de muziek voor Jane,
een multimedia theaterspektakel.
Samen met Veenfabriek, Muziektheater
Transparant en het HERMESensemble
treedt hij op in Medea met muziek en
onder leiding van Wim Henderickx.
Hij verzorgt hiervoor het klankbeeld.
➜ WWW.JORRITTAMMINGA.NL
Huib Ramaer
Huib Ramaer is werkzaam als presentator,
concertinleider en schrijver
over muziek. Kamermuziek, liedkunst
en koorwerken hebben zijn speciale
aandacht, alsmede nieuwe muziek en
veronachtzaamde werken van eigen
bodem. Hij speelde de rol van Schumann
in Slapen zonder Schumann
(Gergiev Festival 2008), en werkte als
verteller in onder meer l’Histoire du
Soldat (NJO o.l.v. Etienne Siebens,
Gelderse Muziekzomer 2009) en Babar
(Het Ensemble, Amsterdam april
2010). Met het Cobla ensemble nam
hij een cd op met eigen tekst in Astrid
Kruisselbrinks Indes galantes-bewerking
‘Rameau ontvlamt’ (Etcetera, 2006).
Komend seizoen verschijnt zijn cdopname
van Peter en de Wolf in een
nieuwe bewerking voor verteller en
orgel (ECHO records van Dino de Poli).
Als musicoloog werkte hij als schrijver
en onderzoeker voor het Amsterdams
Kamermuziekcentrum De Suite, het
Centrum Nederlandse Muziek te Hilversum
(1994-2002) en de Uilenburger
Concerten van de Leo Smit Stichting
te Amsterdam (1996-2004). Met zijn
Stichting de Muziekmijn produceert
hij concerten en cd’s met jonge ensembles
(nieuwste release mei 2010:
Lumaka Ensemble). Huib Ramaer
doceert muziekgeschiedenis en
schrijven aan de Interfaculteit en de
Master Muziekprogrammering van de
Hogeschool voor de Kunsten ArtEZ.
17

18
KOMENDE CONCERTEN IN
SERIE AVRO KLASSIEK
8 februari 2013, 20.15 uur
19.30 uur inleiding Huib Ramaer
Duitse poëzie
Radio Kamer Filharmonie
Michael Schønwandt dirigent
Elisabeth Jansson mezzosopraan
Michael Nagy bariton
Nelson Freire piano
Mahler Blumine Schumann Pianoconcert
* Mahler Des Knaben Wunderhorn*
* ook 10 februari in Het Zondagochtend
Concert in het Concertgebouw
SERIE TROS KLASSIEK
15 februari 2013, 20.15 uur
19.30 uur inleiding Sebastiaan van Eck
Nederlander tussen Bach en
Beethoven
Radio Kamer Filharmonie
Andrew Manze dirigent
Stefan Schilli hobo
Pijper Zes adagio’s Bach Concert
voor hobo d’amore BWV 1055 *
Beethoven Vijfde symfonie *
* ook 17 februari in Het Zondagochtend
Concert in het Concertgebouw
SERIE MUZIKALE MEESTERWERKEN /
BRAHMS & UTRECHT
1 maart 2013, 20.15 uur
19.30 uur inleiding Huib Ramaer
Herreweghe en Brahms
Radio Filharmonisch Orkest
Philippe Herreweghe dirigent
Stefan Genz bariton
Schubert
Ouverture Die Zauberharfe
Brahms Vier ernste Gesänge (orkestratie
Henk de Vlieger; WERELDPREMIÈRE)
Brahms Tweede symfonie
SERIE PREMIÈRE
8 maart 2013, 20.15 uur
inleiding Thea Derks 19.30 uur
Dansen met Janssen
Radio Kamer Filharmonie
Jonathan Stockhammer dirigent
Guus Janssen piano
Mileidis Lopez Cathcart dans
HK Gruber Charivari Maier Operator
(versie met dans ) Janssen Ballroom
Rhythmix (opdracht Fonds Podiumkunsten
WERELDPREMÌERE) Vleggaar Arcadia
(opdracht Fonds Podiumkunsten WE-
RELDPREMÌERE) Adams Christian Zeal
and Activity Guido López Gavilán
Camerata en guaguanco voor strijkers
en danseres (NEDERLANDSE PREMIÈRE)
Arturo Márques Danzón nr 2

CONCERTEN IN DE
E
2 februari 2013, 14,15 uur
Concertgebouw Amsterdam
Mystiek tussen pop en klassiek
Radio Kamer Filharmonie
Philippe Herreweghe dirigent
François Leleux hobo
Radio Kamer Filharmonie
Groot Omroepkoor
Brad Lubman dirigent
Gijs Leenaars koordirigent
Elin Rombo sopraan
Vitali Rozynko bas-bariton
Katherine Goeldner mezzosopraan
Ives The unanswered question
L. Andriessen Dances
Vleggaar The Trees of Paradise
opdrachtwerk NTR ZaterdagMatinee
(mede mogelijk gemaakt door het
Fonds Podiumkunsten) WERELDPREMIÈRE
Ieder mens kan een mystieke ervaring
beleven, ongeacht religie of ideologie:
dáárover gaat het eerste werk voor koor
en orkest van Giel Vleggaar (1974). De
Nederlandse componist groeide als
vanzelfsprekend op met pop, jazz en
(modern) klassiek. Ook Andriessen en
Ives laten zich aan het onderscheid
tussen stijlen niet veel gelegen liggen.
9 februari 2013, 14,15 uur
Concertgebouw Amsterdam
Het verdriet van Maria
Les Talens Lyriques
Christophe Rousset dirigent
María Espada sopraan
Monica Piccini sopraan
Ann Hallenberg mezzosopraan
Milena Storti mezzosopraan
Emiliano Gonzalez Toro tenor
Magnus Staveland tenor
Frédéric Caton bariton
Jussi Lehtipuu bas
Pergolesi Salve Regina
Leo Iudica me Deus
Ferrandini Il pianto di Maria
Traetta Stabat Mater
Het verdriet van Maria, de moeder van
Jezus aan de voet van het kruis waaraan
haar zoon hangt vastgenageld. Al
eeuwen een ongekend spannend thema
voor componisten. Pergolesi’s lezing is
de allerbekendste ooit geschreven.
Maar wat gedacht van Il pianto di Maria
van zijn collega Giovanni Battista
Ferrandini? Minstens zo indrukwekkend.
Christoph Rousset en Les Talens
Lyriques brengen verder het expressieve
Stabat Mater van Tommaso
Traetta, een Italiaanse tijdgenoot van
Haydn, die furore maakte in Wenen,
Mannheim, St. Petersburg en Venetië.
19

20 Het Radio 4 Concerthuis
Groot Omroepkoor a capella
Jaarlijks hoogtepunt in De Vrijdag van
Vredenburg is het a capella concert
van het Groot Omroepkoor. Op vrijdag
25 januari 2013 was het weer zo ver.
Ga naar www.radio4.nl/concerthuis en
beluister eerdere a capella concerten
van het Groot Omroepkoor. Daar is
ook het concert van 25 januari
integraal terug te luisteren.
Met het Radio 4 Concerthuis van
radio4.nl verandert u uw huiskamer in
een concertzaal. Alle recente concerten
uit de Radio 4 concertseries – de
Vrijdag van Vredenburg en de NTR
ZaterdagMatinee- kunt u terugluisteren
in het Radio 4 Concerthuis. Ook duiken
wij historische opnames voor u op
uit het rijke omroeparchief en presenteren
deze, altijd voorzien van mooi
beeld- en tekstmateriaal.
colofon
PROGRAMMERING
Astrid in ’t Veld en Guy van Hulst
PRODUCTIE
Manon Tuynman en
Hanna Schreuders
PUBLICITEIT EN PRODUCTIE JONG TALENT
Anne Marie van Doorn
ADMINISTRATIE EN FINANCIËN
Anneke de Vries
PRESENTATIE RADIO 4
Mark Brouwers, Ab Nieuwdorp
en Maartje Stokkers
RANDPROGRAMMERING TROS EN
AVRO RADIO4
Thea Derks en Victor Striker
EINDREDACTIE RADIO
Hans van den Boom en
Petra Koks
CASTING DIRECTOR
Mauricio Fernández
ARTISTIEK LEIDER
Kees Vlaardingerbroek
PROGRAMMATOELICHTING
Paul Janssen
Zo kunt u op elk gewenst moment
kiezen uit het wisselende en altijd
actuele aanbod van ruim 100 concerten.
Bovendien kunt u uw persoonlijke
playlist samenstellen met daarin uw
favoriete werken uit het Concerthuis.
In het Radio 4 Concerthuis bepaalt u
wat u wilt horen, wanneer u maar
wilt.
➜ RADIO4.NL/CONCERTHUIS
radio4.nl/concerthuis
REDACTIE PROGRAMMABOEK
Clemens Romijn
EINDREDACTIE
Onno Schoonderwoerd
VORMGEVING
Dorine Verharen
DRUK
Van der Weij BV Hilversum
OMSLAGILLUSTRATIE
Mouvement héroïque, 1916,
Theo van Doesburg; Collectie
Centraal Museum, Utrecht