Recensie Vrij Nederland

'is er hoop' - Renate Dorrestein
Het gaat er vetter dan vet aan toe, en smakelozer dan ooit, in de nieuwe roman van Renate
Dorrestein over zwakbegaafden die voor een baby moeten zorgen.
Onder mongolen
Het staat er echt: Elvis kan zo hard lachen 'dat de meeëters uit zijn neus springen'. Zo'n absurd beeld
valt op zijn plaats in een groteske, maar Renate Dorrestein streeft naar psychologisch realisme in
haar nieuwe roman is er hoop.
Kan dat echt, zo hard lachen dat er meeëters uit je neus springen? In Dorresteins curieuze optiek wel.
Dat zit zo: Elvis is een mongool, een socialewerkplaatscollega van een van de hoofdpersonen in is er
hoop, de mongool Igor. Bij Elvis moet je dus dekking zoeken als hij gaat lachen, maar Igor is ook niet
mis. Hij heeft een dikke tong, uitermate speekselrijk. Hij is erg sterk en timmert er in blinde drift op
los. Hij is oversekst en verhult dat geenszins. Achter de flipperkast stoot hij ongeremd uit: 'Van je
vlaflip! van je vlaflip! vlaflip! vlaflip!' Alsof het al niet erg genoeg is dat de tijden van André van Duins
gouwe ouwe 'Willempie' bij Dorrestein herleven in haar jongste pennevrucht, zijn we thans na lezing
ook het inzicht rijker dat je verdomd moet oppassen met mongolen. Voor je het weet snatchen ze je
twee maanden oude zuigeling!
We zijn weer thuis, in Dorresteinland, al gaat het er vetter dan vet aan toe - en smakelozer dan ooit.
De roman is blijkens de indeling opgezet als het recept van een gerecht, hetgeen, afgezet tegen de
parade van leed die binnen de hoofdstukken voorbijtrekt, de suggestie draagt: het gaat in het leven
om overleven. Eten en koken zijn immers toekomstgericht. En hoop doet leven, weet je. Tot zover de
thematiek.
Apotheosebehoefte
Een spannend, onvoorspelbaar verhaal vertellen, dampend actueel - zijn zwakbegaafden adequate
ouders? - dat kan Dorrestein. Haar karikaturale personages komen tot leven. Door haar moeilijk te
beteugelen apotheosebehoefte, paukeslag op paukeslag, drama na drama, effect op effect, is ook
deze roman weer vlot leesbaar.
Aardig is hoe ze een eerdere roman hervat. In Zo lang er leven is (2004) werd baby Babette door haar
ouders en hun vrienden per ongeluk achtergelaten in een weide na een picknick, waarna ze
verdween. Die roman richtte zich op de wanhoop en het schuldgevoel van de achterblijvers, de
slachtoffers. Het slotdeel van dit tweeluik is er hoop vertelt onder meer vanuit het perspectief van
degenen die de baby meenamen, de daders.
Jerry Springer-show
Sinds haar beste roman Verborgen gebreken (1996) heeft Dorrestein haar onderwerpskoers verlegd
van de ongelijke man-vrouwverhouding naar het gezin als bron van gistend machtsmisbruik en
nauwelijks toegedekt leed. De problematiek in haar romans, zeker waar die vrouwelijk-hormonale
kwesties betreft, biedt doorgaans gespreksstof voor een Oprah Winfrey-show. Ook toont Dorrestein
zich in haar romans niet afkerig van de actualiteit van de straat: zinloos geweld en (in deze roman) de
beroving van een winkelier blijken verhaalelementen. Niks op tegen.
Maar met is er hoop glijdt ze af naar een Jerry Springer-show, en dat vat mijn ongemak wel samen.
Het is alsof je al die kleine berichtjes in De Telegraaf over moorden leest, waarbij je een ranzige
smaak in de mond krijgt. Niet omdat dat onderwerp onwaar of taboe zou zijn, maar door de
bedoeling daarachter: rauwe emoties laten oplaaien, zonder een constructieve gedachte aan te
reiken. Spelen met andermans gevoel, geen middel of schokeffect onbeproefd laten, in de jacht op

succes. Cynisch gedacht: na haar romaneske exploitatie van vaginale droogte en andere
overgangsperikelen richt Dorrestein zich nu op een verse zwaar beproefde doelgroep: dierbaren van
mongolen, weglopertjes, daklozenkrantverkopers, Surinaamse weduwnaars en andere schepselen
Gods.
Allemaal mensen immers die het moeilijk hebben in Dorresteins universum. Hun bestaan wordt
gestuurd door misverstanden en toevalligheden. Menselijke domheid en onmacht blijken funester
dan het kwaad. Zo kunnen zwakbegaafden beter niet aan baby's beginnen. Als de genaaste baby
weer 'poep gaat spuiten' op de schoot van de compleet onberekenbare Igor, laat hij haar op de
grond vallen, 'want het is wel duidelijk dat sommige baby's het er gewoon om doen'.
Anderzijds laat Dorrestein zien dat Igors junkiemoeder nog meer naar de ratsmodee ging sinds Igor
van haar afgenomen is. Doffe ellende alom, nergens een oplossing. We kijken er niet van op. Zoals
we ook niet opzien van Dorresteins windmolengevecht tegen de seksuele verdwazing - in haar optiek
seksueel misbruik - in de jaren zestig. Dat weet toch iedereen al? Ze rijgt cliché aan cliché en laat het
daarbij. Van Surinamer Stanley die in zijn telefoon brult, tot de mongool die zijn kwaliteitskledij bij de
firma Zeeman betrekt. Gelukkig zijn er meer ochtendkranten.
Door Jeroen Vullings / 09 mei 2009 /