Toets wijzer

SLO Conferentie
voor de tweede fase
Toets wijzer
2 februari 2012
Nieuwe Buitensociëteit Zwolle

Programma
Toets wijzer
SLO conferentie voor de tweede fase
2 februari 2012, Nieuwe Buitensociëteit Zwolle
Op 2 februari 2012 organiseert SLO een landelijke conferentie voor de tweede fase.
Onder het motto Toets Wijzer! staat de actuele problematiek van de toetsing centraal.
Onderwerpen die aan de orde komen, zijn de kwaliteitsborging van schoolexamens, de
rol van referentieniveaus voor taal, rekenen en MVT bij toetsing in de tweede fase, de
invulling van het PTA en de aangescherpte exameneisen. Kortom, de conferentie biedt
allerlei mogelijkheden om u, samen met collega’s en SLO-medewerkers, leerplankundig
en inhoudelijk te verdiepen in voor u relevante facetten van de toetsing of evaluatie in de
tweede fase. Én in de bijbehorende rol en kundigheid van de docent.
Tot ziens in Zwolle, dus?
09.30 – 10.00 uur Inloop en registratie
10.00 – 10.10 uur Opening
door mevr. dr. Hetty Mulder, sectormanager tweede fase (SLO)
10.10 – 10.35 uur Inleiding
door dhr. drs. Rick Steur, hoofdinspecteur voortgezet onderwijs (Inspectie van het Onderwijs)
10.35 – 11.00 uur Voordracht Curriculum en toetsing
door dhr. prof. dr. Wilmad Kuiper, manager afdeling Onderzoek en Advies (SLO)
11.00 – 12.30 uur Workshopronde 1
12.30 – 13.30 uur Lunch
13.30 – 15.00 uur Workshopronde 2
15.00 – 15.15 uur Koffie/thee
15.15 – 16.00 uur Workshopronde 3
16.00 – 16.30 uur Plenaire afsluiting met impressies van de dag
door dhr. drs. Jan Wagemakers
16.30 – 17.00 uur Afsluiting
Doelgroep
De conferentie is bedoeld voor iedereen die met toetsen en toetsbeleid te maken heeft op school: schoolleiders,
middenmanagement en docenten.
Vijf thema’s
1. Verschillen tussen het SE en het CE en de kwaliteit van het schoolexamen
2. Toetsen met en beoordelen bij open opdrachten
3. Professionalisering van docenten op het gebied van toetsen
4. Taal en rekenen in het eindexamen
5. Het profielwerkstuk

We hebben ons workshopaanbod verdeeld over vijf thema’s.
Daarbinnen kunt u kiezen uit aanbodgestuurde workshops
en vraaggerichte workshops. De vraaggerichte workshops
duren 1,5 uur en hebben een interactief karakter. Deelnemers
kunnen vooraf vragen en cases over toetsing inbrengen.
Deze worden ter plekke op basis van collegiale consultatie
en expertisedeling van mogelijke oplossingen voorzien.
WORKSHOPaanbod
Thema 1 1) Kwaliteitsborging schoolexamens I Aanbodgestuurd (45 min)
2) Kwaliteitsborging schoolexamens II Vraaggericht (90 min)
Thema 2 3) Open over open Vraaggericht (90 min)
4) Open en sluiten Aanbodgestuurd (45 min)
Thema 3 5) Schoolexamens ERK Aanbodgestuurd (45 min)
6) Toetsen en beoordelen bij natuurwetenschappelijke vakken Vraaggericht (90 min)
7) Aan de slag met een ander beoordelingsmodel voor de mens- en maatschappijvakken Vraaggericht (90 min)
Thema 4 8) Taal en rekenen in de tweede fase: verplichtingen en kansen Aanbodgestuurd (45 min)
Thema 5 9) De beoordeling van het profielwerkstuk op de korrel Vraaggericht (90 min)
10) De beoordeling van het profielwerkstuk op scherp Aanbodgestuurd (45 min)
11) Het profielwerkstuk als proef op de som Vraaggericht (90 min)
WORKSHOPprogrammering
Aanbodgestuurd (45 min) Vraaggericht (90 min)
Ronde 1: 11.00 – 12.30 uur workshopnr: 1, 5, 8 workshopnr: 2, 6, 7, 9, 11
Ronde 2: 13.30 – 15.00 uur workshopnr: 1, 5, 8, 10 workshopnr: 2, 3, 6, 7, 9,
Ronde 3: 15.15 – 16.00 uur workshopnr: 1, 4, 5, 8, 10 -
De aanbodgestuurde workshops duren 45 minuten en zijn
bedoeld om u te voorzien van algemene informatie en
praktische handvatten voortkomend uit projecten die SLO
momenteel in samenwerking met scholen uitvoert.
De workshopleiders zijn allen ervaren en enthousiaste SLOmedewerkers
die de dagelijkse praktijk binnen de tweede
fase van binnenuit kennen.

Thema 1: Verschillen tussen het SE en het CE en de
kwaliteit van het schoolexamen
1. Kwaliteitsborging schoolexamens I (45 min)
De kwaliteit van de schoolexamens staat van tijd tot tijd ter
discussie. Daarbij wordt veel aandacht geschonken aan het
verschil tussen de resultaten van het schoolexamen en de
resultaten van het centraal examen. Levert het terugbrengen van
dit verschil automatisch een kwaliteitsverbetering van de
schoolexamens op? Of is daar meer voor nodig?
In deze workshop gaat de workshopleider verder in op deze
vragen. Daarbij zullen de opbrengsten van en de ervaringen uit
het project ‘Kwaliteitsborging schoolexamens’ van SLO gebruikt
worden.
2. Kwaliteitsborging schoolexamens II (90 min)
Hoe zit het op uw school met de verschillen tussen SE en CE en
hoe verhoudt zich dat tot andere scholen? Hoe houdt u als
schoolleider zicht op wat er getoetst wordt in het PTA van uw
school? Is dat wel conform de eisen van het examen en hoe staat
het met de kwaliteit? Wat vinden uw docenten daarvan? Hoe
kunt u snel bij de verschillende secties zien waar de schoen
wringt?
Zijn dit vragen die op uw school spelen, schrijf u dan in voor deze
workshop en hoor wat collega’s te melden hebben en of er
slimme oplossingen zijn voor uw probleem.
Thema 2: Toetsen met en beoordelen bij open opdrachten
3. Open over open (90 min)
Deze workshop biedt u gelegenheid tot halen en brengen als het
om vragen gaat als: Hoe open mag een open opdracht zijn? Hoe
zet je een open opdracht zò in elkaar, dat leerlingen er ook echt
iets van leren? Welke leeropbrengsten beoordeel je bij open
opdrachten? En hoe doe je dat valide en betrouwbaar?
Van deelnemers wordt een actieve inbreng verwacht. Goede of
tegenvallende praktijk, voorbeeldige open opdrachten of
hoofdpijndossiers…, neem ze mee en doe uw voordeel met de
feedback van andere scholen. Van de workshopleider mag u tips
en suggesties verwachten waarmee u wellicht over het dooie
punt heen komt. Eén tip krijgt u nú al: pak na deze workshop de
workshop Open en sluiten mee!
4. Open en sluiten (45 min)
Hoe maak je leerlingen bewust van wat zij leren bij een open
onderzoeksopdracht? En hoe beoordeel je wat leerlingen bij zo’n
opdracht aan onderzoeksvaardigheden hebben opgedaan? Wat
kan een open onderzoeksopdracht tot een volwaardig onderdeel
van het PTA maken?
Zijn vragen als deze ook ùw vragen? Steek dan uw licht op in deze
workshop. Die reikt u een aanpak en instrumenten aan voor
toepassingsklare antwoorden.
Thema 3: Professionalisering van docenten op het
gebied van toetsen
Hoe maakt een vaksectie een valide toets? Of is dat op uw school
het werk van een eenling? Is het een kwestie van copy & paste, en
veel geheim gehouden oude toetsen? Of wordt er gewerkt met een
database met toetsitems? Wat zijn de do’s en don’ts van het zelf
toetsen maken? Wat is ook al weer een toetsmatrijs? Hoeveel
vragen moet een goede toets eigenlijk minimaal bevatten? En hoe
zit dat met de beoordelingscriteria?
De workshops binnen thema 3 richten zich op het handwerk van
het ‘bakken van de juiste toets’, opgesplitst in drie vakgebieden:
moderne vreemde talen, natuurwetenschappelijke vakken en
mens- en maatschappijvakken.
5. Schoolexamens ERK (45 min)
In deze workshop gaat u aan de slag met het construeren van een
toetsmatrijs voor de vaardigheden spreken/gesprekken voeren en
schrijven. Het ERK geldt daarvoor als uitgangspunt. Doel van deze

workshop is vaksecties Moderne Vreemde Talen gereedschap te
geven om met behulp van dit ‘ingrediënt’ een valide, betrouwbare
en werkbare schoolexamentoets te maken, die voldoet aan de
eisen van het ERK.
6. Toetsen en beoordelen bij natuurwetenschappelijke vakken
(90 min)
Bètavakken (Na, Sk, Bi en NLT) kennen een scala aan kennis en
vaardigheden die de leerlingen zich eigen moeten maken. Dat
varieert van het kunnen reproduceren van definities en feiten,
het kiezen en toepassen van formules, tot het pipetteren en het
gebruiken van een microscoop. Komt dat scala ook tot uitdrukking
in de toetsing en beoordeling van de leerlingen op uw
school? Of beperkt die zich tot de ‘makkelijk’ te toetsen kennis?
Samen met de workshopleiders en andere deelnemers zoomt u
in op de relatie tussen leerdoelen uit examenprogramma’s en
toetsen, en de kwaliteit van die toetsing. Wanneer u uw eigen
PTA meeneemt kunnen de workshopleiders concreet ingaan op
de vragen die bij u leven. En die koppelen aan de mogelijke
oplossingen die zij in de projecten bij SLO tegenkomen. Daarbij
zal zeker ook de vraag aan de orde komen hoe toetsen in het SE
zich verhouden tot domeinen die in het CE getoetst worden.
7. Aan de slag met een ander beoordelingsmodel voor de
mens- en maatschappijvakken (90 min)
Wilt u met een toets naar huis waar u open opdrachten mee kunt
beoordelen? Wilt u met deze toets ook nog eens recht doen aan
algemeen geldende criteria als validiteit en objectiviteit?
Volg nu deze workshop over het beoordelen van open toetsvragen.
U bent van harte welkom om in een snelkooksessie kort en
bondig met een eigen toets - die u zelf heeft meegenomen - aan
de slag te gaan. Na deze workshop gaat u met een concreet
product naar huis en bent u in staat om in een relatief korte tijd
uw leerlingen te laten werken met serieuze vakinhouden: het
gehanteerde beoordelingsmodel is hierbij de sleutel tot succes!
Thema 4: Taal en rekenen in het eindexamen
8. Taal en rekenen in de tweede fase: verplichtingen en
kansen (45 min)
De wet Referentieniveaus Nederlandse taal en rekenen is op
1 augustus 2010 in werking getreden, een rekentoets wordt
verplicht en examenprogramma’s zijn aangepast. Dit heeft
gevolgen voor onderwijs en schoolbeleid. De vraag welke dat zijn,
valt in tweeën uit te splitsen:
1. Wat moet? Op welke wijze komen scholen aan deze verplich
tingen tegemoet?
2. Wat kan? Hoe benutten scholen deze nieuwe kansen voor
reken- en taalbeleid?
Deze vragen kunnen worden besproken met schoolleiders,
reken- en taalcoördinatoren en docenten van vakken waarin taal
en rekenen belangrijk is.
Thema 5: Het profielwerkstuk
9. De beoordeling van het profielwerkstuk op de korrel (90 min)
Hoe tevreden bent u over de manier waarop profielwerkstukken
op uw school worden beoordeeld? Proces- en productbeoordeling:
waar ligt bij u de balans? Hoe zorg je dat inhoud en onderzoeksvaardigheden
geen appels en peren blijven bij het vaststellen
van het eindcijfer? Hoe een eindresultaat te beoordelen waar
je als docent bovenop hebt moeten zitten? En wat te doen met
een werkstuk dat uit de lucht komt vallen en riekt naar plagiaat?
Zomaar wat vragen die het profielwerkstuk kan oproepen.
Benieuwd naar de praktijk van andere scholen? Op zoek naar een
betere aanpak, die als standaard zou kunnen gelden?
Ga dan in deze workshop te rade. Deel uw ideeën en dilemma’s
met collega’s. En kom met de workshopleider tot bruikbare verbeteringen
in de beoordeling van wat toch de meesterproef van uw
leerlingen zou moeten zijn. De workshop De beoordeling van het
profielwerkstuk op scherp wordt als logisch vervolg op deze
workshop aanbevolen.
10. De beoordeling van het profielwerkstuk op scherp (45 min)
Waar staat het cijfer voor een profielwerkstuk voor? Waar zou het
voor kunnen of moeten staan? En hoe komt dat cijfer transparant,
valide en betrouwbaar tot stand?
De workshopleider houdt u bij deze vragen een spiegel voor. Én
reikt u instrumenten aan om de beoordeling van het profielwerkstuk
kwalitatief te verbeteren. Ervaar of en hoe die u van pas
komen.
11. Het profielwerkstuk als proef op de som (90 min)
Het profielwerkstuk: VO-scholen hebben er hun handen vol aan,
maar het Hoger Onderwijs waardeert ze ernorm als voorproef
van en voorbereiding op wat leerlingen daar te wachten staat.
In hoeverre geldt dat ook voor de profielwerkstukken waarbij u
bent betrokken? In welke opzichten slaan die de brug naar het
vervolgonderwijs? Hoe zou die aansluiting nog meer uit de verf
kunnen komen? Hoe zorg je ervoor dat het profielwerkstuk
leerlingen daadwerkelijk zicht geeft op hun capaciteiten voor hun
vervolgstudie? En hoe houd je als docent zo’n profielwerkstuk
voor jezelf nog werkbaar?
Wilt u met collega’s van andere scholen sparren over dergelijke
vragen? Hebt u voorbeelden van hoe het zou kunnen of hoe
beslist niet? Neem ze mee en deel ze. De workshopleider gaat
met u op zoek naar de wezenlijke knelpunten en mogelijke
oplossingen daarvoor.

Fotografie: Human Touch Photography en U-SEE Fotografie
Inschrijven
Wilt u de conferentie bijwonen, dan kunt u zich tot en met 13 januari 2012
digitaal inschrijven op www.slo.nl/toetswijzer. De deelnamekosten zijn
€ 295,00 per persoon.
Voor meer informatie kunt u contact opnemen met het secretariaat
tweede fase, tweedefase@slo.nl, t 053 484 06 61.
SLO is het nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling.
Al 35 jaar geven wij inhoud aan leren
en innovatie in de driehoek beleid, wetenschap en
onderwijspraktijk. De kern van onze expertise betreft het
ontwikkelen van doelen en inhouden van leren, voor vele
niveaus, van landelijk beleid tot het
klaslokaal.
We doen dat in interactie met vele uiteenlopende
partners uit kringen van beleid, schoolbesturen en
-leiders, leraren, onderzoekers en vertegenwoordigers
van maatschappelijke organisaties (ouders, bedrijfsleven,
e.d.).
Zo zijn wij in staat leerplankaders te ontwerpen, die van
voorbeelden te voorzien en te beproeven in de schoolpraktijk.
Met onze producten en adviezen ondersteunen
we zowel beleidsmakers als scholen en leraren bij het
maken van inhoudelijke leerplankeuzes en het uitwerken
daarvan in aansprekend en succesvol onderwijs.
SLO
Piet Heinstraat 12
7511 JE Enschede
Postbus 2041
7500 CA Enschede
T 053 484 08 40
F 053 430 76 92
E info@slo.nl
www.slo.nl