21.09.2013 Views

de Keent.pdf - Ecologisch adviesbureau Stachys

de Keent.pdf - Ecologisch adviesbureau Stachys

de Keent.pdf - Ecologisch adviesbureau Stachys

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

Inventarisatie flora<br />

en dagvlin<strong>de</strong>rs <strong>Keent</strong>


Inhoud<br />

1. Inleiding 2<br />

2. Veldinventarisatie 3<br />

3. Struweelvorming 6<br />

4. Mogelijk aanvullen<strong>de</strong> 9<br />

maatregelingen<br />

Literatuur 10<br />

Bijlage 1: Soortenlijst 11<br />

aangetroffen Flora, 2012<br />

Bijlage 2: Soortenlijst 14<br />

aangetroffen Dagvlin<strong>de</strong>rs, 2012<br />

2 InventarIsatIe flora en dagvlIn<strong>de</strong>rs <strong>Keent</strong><br />

1. Inleiding<br />

In het ka<strong>de</strong>r van het project “Natuur en veiligheid Bedijkte<br />

Maas” wordt door Dienst Lan<strong>de</strong>lijk Gebied Noord-Brabant<br />

in samenwerking met Rijkswaterstaat directie Limburg<br />

gewerkt aan het natuurontwikkelingsproject <strong>Keent</strong> bij<br />

Ravenstein (gemeente Oss).<br />

Het plan voorziet in <strong>de</strong> aanleg van een bene<strong>de</strong>nstroomse<br />

geul (ca 61 ha), <strong>de</strong> inrichting van ca 125 ha natuurontwikkelingsgebied<br />

en 178 ha reservaatsgebied.<br />

Het Brabants landschap heeft in 2012 ongeveer 100 ha laten<br />

on<strong>de</strong>rzoeken op het voorkomen van dagvlin<strong>de</strong>rs en flora.<br />

In <strong>de</strong>ze beknopte rapportage is een totaalsoortenlijst flora<br />

opgenomen, alsme<strong>de</strong> kaartjes en tabellen met alle aanwezige<br />

ro<strong>de</strong>-lijstsoorten, lan<strong>de</strong>lijke doelsoorten en overige aanwezige<br />

bijzon<strong>de</strong>re /zeldzame soorten. Van <strong>de</strong> dagvlin<strong>de</strong>rs is een<br />

totaalsoortenlijst opgenomen. Kaartjes en tabellen van doelsoorten<br />

zijn eveneens opgenomen.<br />

Figuur 1. Ligging on<strong>de</strong>rzochte percelen.


2. Veldinventarisatie<br />

2.1 Vaatplanten<br />

Metho<strong>de</strong><br />

In het voorjaar en in <strong>de</strong> zomer is in totaal an<strong>de</strong>rhalve dag<br />

besteed aan het inventariseren van alle soorten vaatplanten.<br />

Van <strong>de</strong> Ro<strong>de</strong>-Lijstsoorten, doelsoorten en overige aanwezige<br />

bijzon<strong>de</strong>re/zeldzame soorten wer<strong>de</strong>n <strong>de</strong> coördinaten ingemeten<br />

met behulp van GPS tot op 3 meter nauwkeurig.<br />

Door het gehele gebied verspreid staan meidoornheggen.<br />

Langs <strong>de</strong> Merrei<strong>de</strong>l groeien Ruwe iepen en Essen. Er liggen<br />

twee kolken langs <strong>de</strong> dijk en een beschaduw<strong>de</strong> poel tegenover<br />

het bezoekerscentrum. Aan <strong>de</strong> Maas ligt een ooibos<br />

(geen eigendom van Brabant Landschap)en een perceel met<br />

wat ruigere vegetatie. In het westen is een perceel bestemd<br />

voor bosontwikkeling: het is ingeplant met jonge bomen<br />

en struiken.<br />

Resultaten<br />

In het on<strong>de</strong>rzoeksgebied zijn drie wettelijk bescherm<strong>de</strong><br />

soorten aangetroffen; Grasklokje (één groeiplaats in een<br />

weiland), Grote kaar<strong>de</strong>nbol (in <strong>de</strong> ruigte bij een poel,<br />

uitgezaaid vanuit <strong>de</strong> tuin bij het bezoekerscentrum) en<br />

Rapunzelklokje (in een weiland tegenover het bezoekerscentrum<br />

en op <strong>de</strong> dijkvoet vlakbij <strong>de</strong> Zuij<strong>de</strong>nhoutstraat).<br />

Er wer<strong>de</strong>n twee doelsoorten gevon<strong>de</strong>n; Gewone margriet<br />

(op één plek in een weiland) en Kamgras (plaatselijk zeer<br />

Figuur 2: Locaties van bijzon<strong>de</strong>re plantensoorten (Beschermd, Ro<strong>de</strong> Lijst, Doelsoorten<br />

en soorten van lijst Monitoring Rivieren) in het on<strong>de</strong>rzoeksgebied.<br />

talrijk in diverse weilan<strong>de</strong>n). Van <strong>de</strong> Standaardlijst Riviermonitoring<br />

wer<strong>de</strong>n vier soorten gevon<strong>de</strong>n: Goudhaver<br />

(in het weiland tegenover het bezoekerscentrum), Holpijp<br />

(rondom één van <strong>de</strong> twee kolken, plaatselijk zeer talrijk),<br />

Springzaadveldkers (tien exemplaren in een randje van het<br />

ooibos) en het eer<strong>de</strong>r genoem<strong>de</strong> Kamgras, tevens doelsoort.<br />

De soortenrijkste <strong>de</strong>len binnen het on<strong>de</strong>rzochte gebied zijn<br />

<strong>de</strong> twee poelen langs <strong>de</strong> Zuij<strong>de</strong>nhoutstraat, <strong>de</strong> bovenrand van<br />

het ooibos aan <strong>de</strong> maas, <strong>de</strong> weilan<strong>de</strong>n gelegen ten weerszij<strong>de</strong>n<br />

van Merrie<strong>de</strong>l en het weiland tegenover het bezoekerscentrum.<br />

Op <strong>de</strong> dijk rondom <strong>Keent</strong>, ter hoogte van <strong>de</strong> Zuijerhoutstraat,<br />

is een wat schraler stukje grasland met Rapunzelklokje te<br />

vin<strong>de</strong>n. Buiten het on<strong>de</strong>rzoeksgebied zijn het gehele ooibos<br />

en <strong>de</strong> dijkhelling pal langs <strong>de</strong> Zuij<strong>de</strong>rhoutstraat <strong>de</strong> “hotspots”.<br />

Buiten het on<strong>de</strong>rzoeksgebied wer<strong>de</strong>n Blauw walstro (lokaal<br />

aanwezig op een zeer bloemrijk stuk van een dijkhelling<br />

175.993/419.888) Gewone vogelmelk (verspreid en zeer talrijk<br />

ten oosten van <strong>de</strong> Hoogveldsestraat oa 176.651/420.254) en<br />

Knoopkruid (op <strong>de</strong>zelf<strong>de</strong> dijkhelling als Blauw walstro) gezien.<br />

Op termijn zijn <strong>de</strong>ze soorten ook in het on<strong>de</strong>rzoeksgebied te<br />

verwachten.<br />

Het on<strong>de</strong>rzoeksgebied <strong>Keent</strong> is floristisch gezien vrij arm.<br />

De oorzaak ligt in <strong>de</strong> uitgangssituatie, het ontbreken van<br />

rivierdynamiek en <strong>de</strong> huidige hoge begrazingsdruk. Het is<br />

een intensief agrarisch gebied geweest op kleibo<strong>de</strong>m.<br />

Gewone Margriet (doelsoort, rivierensoort)<br />

Goudhaver (RL: gevoelig, rivierensoort)<br />

Grasklokje (beschermd)<br />

Grote Kaar<strong>de</strong>nbol (beschermd)<br />

Holpijp (rivierensoort)<br />

Kamgras (doelsoort, rivierensoort)<br />

Rapunzelklokje (beschermd, RL: kwetsbaar, rivierensoort)<br />

Springzaadveldkers (rivierensoort)<br />

Begrenzing on<strong>de</strong>rzoeksgebied<br />

InventarIsatIe flora en dagvlIn<strong>de</strong>rs <strong>Keent</strong><br />

3


Hoogwateroverstromingen waarbij er veel zand wordt afgezet<br />

op <strong>de</strong> weilan<strong>de</strong>n van het natuurontwikkelingsgebied zijn er<br />

na 1995 niet meer geweest. Zandafzetting is <strong>de</strong> motor achter<br />

<strong>de</strong> ontwikkeling van veel succesvolle natuurgebie<strong>de</strong>n. Het<br />

zand maakt <strong>de</strong> ontwikkeling naar stroomdalgraslan<strong>de</strong>n mogelijk<br />

en wanneer het verstuift en <strong>de</strong> omgeving van een dunne<br />

laag zand voorziet, faciliteert ze <strong>de</strong> kieming van planten van<br />

voedselarme omstandighe<strong>de</strong>n. De aanvoer van riviertypische<br />

plantenza<strong>de</strong>n gebeurt meestal ook met zulke hoogwaters<br />

(Peters, 2008).<br />

Maar tot er een hoogwateroverstroming plaatsvindt zal <strong>de</strong><br />

aanvoer van plantenza<strong>de</strong>n afhankelijk zijn van wat <strong>de</strong> wind<br />

aanvoert of <strong>de</strong> vogels meenemen uit an<strong>de</strong>re bronpopulaties.<br />

Omdat <strong>de</strong> directe omgeving van <strong>Keent</strong> voornamelijk agrarisch<br />

gebied is, zal het tempo van <strong>de</strong> ontwikkelingen laag liggen.<br />

De hoge begrazingsdruk leidt er bovendien toe dat <strong>de</strong> aanwezige<br />

planten weinig tot bloei en zaadzetting komen in<br />

vergelijking met extensief beheer<strong>de</strong> gebie<strong>de</strong>n. Het tempo<br />

van verspreiding binnen het gebied ligt waarschijnlijk vrij<br />

laag.<br />

4 InventarIsatIe flora en dagvlIn<strong>de</strong>rs <strong>Keent</strong><br />

2.2 Dagvlin<strong>de</strong>rs<br />

Metho<strong>de</strong><br />

Verspreid over het veldseizoen wer<strong>de</strong>n drie veldbezoeken<br />

gebracht. Dit gebeur<strong>de</strong> bij voor dagvlin<strong>de</strong>rs gunstige weersomstandighe<strong>de</strong>n;<br />

zonnig weer, weinig windkracht en een temperatuur<br />

boven <strong>de</strong> 20°C. Het doel was vooral om <strong>de</strong><br />

aanwezigheid en verspreiding van doelsoorten in kaart te<br />

brengen. Tij<strong>de</strong>ns het veldbezoek werd het hele gebied<br />

bezocht: er wer<strong>de</strong>n geen routes gelopen. De dagvlin<strong>de</strong>rs die<br />

in het voorjaar vlogen zijn meegenomen tij<strong>de</strong>ns het inventariseren<br />

van <strong>de</strong> flora. Aanwijzingen voor lokale voortplanting<br />

(rupsen, eiafzet, grote aantallen dagvlin<strong>de</strong>rs) wer<strong>de</strong>n ook<br />

genoteerd.<br />

Resultaten<br />

2012 was een slecht jaar voor dagvlin<strong>de</strong>rs. Het voorjaar<br />

begon koud en nat, en tot halverwege in augustus bleef het<br />

ook relatief koud en nat. Dit had zijn weerslag op <strong>de</strong> aantallen<br />

dagvlin<strong>de</strong>rs, die dan ook nooit heel groot wer<strong>de</strong>n.<br />

In totaal wer<strong>de</strong>n zestien soorten dagvlin<strong>de</strong>rs waargenomen.<br />

Er zijn zes doelsoorten gezien, waarvan één soort op <strong>de</strong> Ro<strong>de</strong><br />

Lijst Dagvlin<strong>de</strong>rs voorkomt. (Groot dikkopje: Gevoelig). De<br />

meeste soorten dagvlin<strong>de</strong>rs die in <strong>Keent</strong> wer<strong>de</strong>n gezien behoren<br />

tot <strong>de</strong> algemeenste soorten van Ne<strong>de</strong>rland. Zij vertonen<br />

geen dui<strong>de</strong>lijke biotoopvoorkeur. Het gaat dan om soorten als<br />

Groot koolwitje, Klein gea<strong>de</strong>rd witje, Klein koolwitje, Kleine<br />

vos. Soorten van graslan<strong>de</strong>n en soorten van bosran<strong>de</strong>n zijn<br />

ook goed vertegenwoordigd, zij het dat <strong>de</strong> kritische soorten<br />

alleen in (zeer) lage aantallen voorkomen. Ook ontbreekt het<br />

Ne<strong>de</strong>rlandse naam Wetenschapelijke naam 2012 Status<br />

Atalanta Vanessa atalanta **<br />

Bont zandoogje Pararge aegeria ***<br />

Bruin zandoogje Maniola jurtina **** (V) Doelsoort<br />

Dagpauwoog Inachis io ***<br />

Distelvlin<strong>de</strong>r Vanessa cardui **<br />

Gehakkel<strong>de</strong> aurelia Polygonia c-album **<br />

Groot dikkopje Ochlo<strong>de</strong>s sylvanus ** Doelsoort<br />

RL: Gevoelig.<br />

Groot koolwitje Pieris brassicacae **** (V)<br />

Hooibeestje Coenonympha pamphilus ** (V) Doelsoort<br />

Icarusblauwtje Polymmatus icarus *** Doelsoort<br />

Klein gea<strong>de</strong>rd witje Pieris napi **** (V)<br />

Klein koolwitje Pieris rapae **<br />

Kleine vos Aglais urticae **** (V)<br />

Kleine vuurvlin<strong>de</strong>r Lycaena phlaeas * Doelsoort<br />

Oranje zandoogje Pyronia tithonus ***<br />

Oranjetipje Anthocharis cardamines ** Doelsoort<br />

Tabel 1: Dagvlin<strong>de</strong>rs in <strong>de</strong> <strong>Keent</strong> **** = algemeen, ***= frequent, **= hier en daar, *= inci<strong>de</strong>nteel V= voortplanting


Icarusblauwtje Oranje zandoogje<br />

Distelvlin<strong>de</strong>r Bont zandoogje<br />

Figuur 3: Dagvlin<strong>de</strong>rs (alleen doelsoorten) in het on<strong>de</strong>rzoeksgebied.<br />

Bruin zandoogje<br />

Groot dikkopje (RL: gevoelig)<br />

Hooibeestje<br />

Icarusblauwtje<br />

Kleine vuurvlin<strong>de</strong>r<br />

Oranjetipje<br />

Begrenzing on<strong>de</strong>rzoeksgebied<br />

InventarIsatIe flora en dagvlIn<strong>de</strong>rs <strong>Keent</strong><br />

5


Landkaartje, een dagvlin<strong>de</strong>r die in 2003 nog met een relatief<br />

grote populatie aanwezig was. Opvallend is ook <strong>de</strong> afwezigheid<br />

van het Zwartsprietdikkopje, een graslandsoort die in<br />

2003 nog een kleine populatie had (Kurstjens, 2006 en 2003).<br />

Er zijn zes doelsoorten gezien, waarvan één soort op <strong>de</strong> Ro<strong>de</strong><br />

Lijst Dagvlin<strong>de</strong>rs voorkomt. (Groot dikkopje: Gevoelig). Van<br />

een aantal soorten kan op grond van <strong>de</strong> hoge aantallen of het<br />

bijzon<strong>de</strong>r honkvaste gedrag wor<strong>de</strong>n veron<strong>de</strong>rsteld dat ze ter<br />

plaats een (kleine) populatie hebben. Rupsen of eiafzetten<strong>de</strong><br />

vlin<strong>de</strong>rs zijn niet waargenomen.<br />

De hoogste aantallen dagvlin<strong>de</strong>rs wer<strong>de</strong>n waargenomen op<br />

10 juli in een extensief beheerd grasland waar een groep van<br />

20 Bruin zandoogjes fourageer<strong>de</strong> op Kruldistel. In het voorjaar<br />

wer<strong>de</strong>n <strong>de</strong> meeste vlin<strong>de</strong>rs geteld in <strong>de</strong> luwte van <strong>de</strong> meidoornheggen.<br />

De dijkvoet nabij <strong>de</strong> Zuij<strong>de</strong>rhoutstraat was <strong>de</strong> enige<br />

plek waar het Hooibeestje geduren<strong>de</strong> <strong>de</strong> gehele zomer werd<br />

gezien. Hier is waarschijnlijk sprake van een zeer kleine populatie.<br />

Buiten het on<strong>de</strong>rzoeksgebied waren <strong>de</strong> bomen langs <strong>de</strong><br />

Bronk <strong>de</strong> beste plek om het Bont zandoogje te zien. Oranjetipje<br />

en veel van <strong>de</strong> algemenere soorten wer<strong>de</strong>n ook vaak in<br />

bosrand van het ooibos gezien.<br />

Er zijn weinig echt kritische dagvlin<strong>de</strong>rsoorten in <strong>Keent</strong><br />

te vin<strong>de</strong>n. Dit zal te maken hebben met het ontbreken van<br />

mantel- en zoomvegetaties, bloemrijke ruigte en (braam-)<br />

struwelen. Ook zorgt <strong>de</strong> hoge graasdruk ervoor dat <strong>de</strong> aanwezige<br />

planten niet tot bloei komen. In principe geldt dit<br />

ook voor an<strong>de</strong>re fauna groepen (zoals sprinkhanen, muizen,<br />

vogels): <strong>de</strong> hoge graasdruk maakt dat veel dieren voedsel<br />

en <strong>de</strong>kking ontberen.<br />

Voorjaarsaspect van <strong>de</strong> percelen buiten het begrazingsgebied.<br />

6 InventarIsatIe flora en dagvlIn<strong>de</strong>rs <strong>Keent</strong><br />

3. Conclusies<br />

<strong>Keent</strong> is een gebied met potentie. Het is groot, zo’n 330 ha.<br />

Het beheer is niet versnipperd en gericht op natuur en recreatie.<br />

Er zijn een aantal ingrepen gedaan die <strong>de</strong> natuurwaar<strong>de</strong><br />

zullen verhogen: <strong>de</strong> ou<strong>de</strong> Maasarm is uitgegraven, er wordt<br />

een nevengeul aangelegd, er is een begin gemaakt met een<br />

hardhoutooibos en het ooibos aan <strong>de</strong> Maas blijft behou<strong>de</strong>n.<br />

Voor <strong>de</strong> dassen in het gebied zijn boomgaar<strong>de</strong>n aangeplant.<br />

In het gebied zijn poelen, meidoornheggen, bosjes en bomenrijen<br />

aanwezig. De dijk langs <strong>de</strong> Zuij<strong>de</strong>nhoutstraat heeft twee<br />

plekken waar <strong>de</strong> vegetatie goed is ontwikkeld en op <strong>de</strong> graslan<strong>de</strong>n<br />

ten oosten van <strong>de</strong> Hoogveldsestraat staat massaal <strong>de</strong><br />

Gewone Vogelmelk. Alleen <strong>de</strong> rivierdynamiek (overstromingen,<br />

zandafzetting, erosie van oevers) heeft <strong>de</strong> afgelopen tien jaar<br />

geen rol van betekenis gespeeld. Begrazing en menselijk<br />

ingrijpen zijn <strong>de</strong> vormen<strong>de</strong> krachten in <strong>Keent</strong>.<br />

In <strong>Keent</strong> lopen een hon<strong>de</strong>rdtal en run<strong>de</strong>ren en een tiental<br />

paar<strong>de</strong>n in het begrazingsgebied. Het begrazingsgebied is<br />

met veeroosters en hekken afgeschei<strong>de</strong>n van <strong>de</strong> rest van het<br />

gebied. Ook in <strong>de</strong> begrazingseenheid zijn een aantal <strong>de</strong>len<br />

voor grazers ontoegankelijk gemaakt; <strong>de</strong> poelen, een aantal<br />

meidoornheggen, <strong>de</strong> moeraszone aan <strong>de</strong> oostkant, een dassenburcht<br />

en <strong>de</strong> jonge bosaanplant zijn uitgerasterd. Een aantal<br />

losse percelen in het noor<strong>de</strong>lijk <strong>de</strong>el (met meidoornheggen<br />

en weilan<strong>de</strong>n) is nog niet toegevoegd aan <strong>de</strong> begrazingseenheid.<br />

De dijk, <strong>de</strong> boomgaard en het weiland tegenover<br />

het bezoekerscentrum wor<strong>de</strong>n door een kleine kud<strong>de</strong><br />

schapen begraasd.


Slecht ontwikkel<strong>de</strong> zoomvegetatie en vraat aan Ruwe Iep<br />

Bloemrijke graslan<strong>de</strong>n en struwelen in o.a. Hemelrijk, Lottum, <strong>de</strong> Blauwe kamer en Roobeek<br />

Begrazingsdruk in <strong>de</strong> begrazingseenheid<br />

De begrazingsdruk is hoog: goed ontwikkel<strong>de</strong> zoomvegetaties<br />

en mantelvegetaties ontbreken geheel in het gebied. Goed<br />

ontwikkel<strong>de</strong> bloemrijke ruigtes zijn evenmin aanwezig, wel<br />

kwamen er in juli op één perceel een groot oppervlak aan<br />

Kruldistels voor. On<strong>de</strong>r uitgeraster<strong>de</strong> meidoornheggen langs<br />

<strong>de</strong> moeraszone groei<strong>de</strong> wel een slecht ontwikkel<strong>de</strong> zoomvegetatie<br />

van Gewone engelwortel, Rid<strong>de</strong>rzuring en verschillen<strong>de</strong><br />

grassen. Bij meidoornheggen die voor grazers toegankelijk<br />

waren ontbraken <strong>de</strong> zoomvegetaties. De meidoornheggen en<br />

bomen die niet zijn uitgerasterd hebben behoorlijk te lij<strong>de</strong>n<br />

on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> hoge graasdruk. Van <strong>de</strong> Ruwe iepen langs <strong>de</strong> Merrie<strong>de</strong>l<br />

is <strong>de</strong> bast aangevreten en zijn <strong>de</strong> uitlopers groten<strong>de</strong>els opgegeten.<br />

De Essen langs <strong>de</strong> Merrie<strong>de</strong>l hebben min<strong>de</strong>r te lij<strong>de</strong>n<br />

gehad. Bij <strong>de</strong> meidoornhagen zijn <strong>de</strong> bast en laaghangen<strong>de</strong><br />

takken weggevreten. Kiemplanten van struiken en bomen<br />

wer<strong>de</strong>n in het begrazingsgebied nauwelijks aangetroffen:<br />

alleen langs het rijtje Ruwe iepen aan <strong>de</strong> Merrie<strong>de</strong>l groeien<br />

een paar jonge Meidoorns. Bij kiemplanten van Meidoorns<br />

duurt het tot 3 weken voor <strong>de</strong> doorns zijn uitgehard: zo<br />

lang zijn ze dus nog kwetsbaar voor begrazing (Vera, 1997).<br />

De vegetatie in <strong>de</strong> graslan<strong>de</strong>n was tot in juni nog zeer kort,<br />

met weinig bloeien<strong>de</strong> krui<strong>de</strong>n. Voor bloembezoeken<strong>de</strong> insekten<br />

was er dus weinig voedsel beschikbaar en dat is ook terug<br />

te zien in <strong>de</strong> lage aantallen dagvlin<strong>de</strong>rs en het vrijwel ontbreken<br />

van kritische graslandsoorten. In voldoen<strong>de</strong> extensief<br />

begraas<strong>de</strong> natuurgebie<strong>de</strong>n zien we doorgaans meer bloei en<br />

zaadzetting van planten, hetgeen gunstig is voor <strong>de</strong> verspreiding<br />

van planten maar ook voor <strong>de</strong> aantallen en diversiteit<br />

in <strong>de</strong> fauna (voedselaanbod, schuilplaats) (Peters, 2012).<br />

Extensieve begrazing zorgt voor het ontstaan van gevarieer<strong>de</strong><br />

rivierlandschappen met een afwisseling van grasland, ruigte,<br />

struweel en ooibos en tal van overgangen hiertussen.<br />

Voor <strong>de</strong> ontwikkeling van een <strong>de</strong>rgelijk landschap in <strong>Keent</strong><br />

kan dan ook het beste <strong>de</strong> graasdruk omlaag naar 1 dier per 1,5<br />

tot 4 ha. (Peters, 2012). Dit kan wor<strong>de</strong>n bereikt door min<strong>de</strong>r<br />

dieren in het gebied te laten grazen, of <strong>de</strong> begrazingseenheid<br />

te vergroten tot <strong>de</strong> lage graasdruk is bereikt.<br />

Bij een lage graasdruk kan bovendien <strong>de</strong> uitrastering van<br />

poelen, meidoonheggen, moerassen en dassenburchten<br />

achterwege blijven. Het uitrasteren van Meidoornheggen<br />

(en poelen, dassenburchten etc) helpt weliswaar om <strong>de</strong><br />

struiken te behou<strong>de</strong>n maar veroorzaakt ook scherpe grenzen,<br />

die erg onnatuurlijk ogen. Zoomvegetaties (<strong>de</strong> hoge kruidlaag<br />

aan <strong>de</strong> buitenkant van een struweel) zijn hier niet altijd mee<br />

geholpen omdat het binnen <strong>de</strong> omrastering vaak dichtgroeit<br />

met ruigtesoorten (Stortel<strong>de</strong>r, 2001). Poelen en moerassen<br />

hebben <strong>de</strong> neiging binnen enkele jaren dicht te groeien met<br />

wilgenopslag als ze niet af en toe begraasd wor<strong>de</strong>n.<br />

InventarIsatIe flora en dagvlIn<strong>de</strong>rs <strong>Keent</strong><br />

7


Panoramafoto van een kolk langs <strong>de</strong> Zuij<strong>de</strong>nhoutstraat.<br />

In het <strong>de</strong>finitieve beheerplan (DLG rapport, 2007) wordt een<br />

eindbeeld (figuur 4) geformuleerd met ruimte voor moerassen,<br />

hardhoutooibos en zachthoutooibos langs <strong>de</strong> strang en hardhoutooibos<br />

en droog (stroomdal)grasland met doornstruweel<br />

op <strong>de</strong> hogere <strong>de</strong>len. Tegelijkertijd wordt uitgegaan van een<br />

graasdruk van 1,5-1,7 dier per ha, oftewel 1 dier per 0,6 ha.<br />

Dat is tweeëneenhalf tot zes keer zo hoog als nodig is voor<br />

<strong>de</strong> ontwikkeling van het beoog<strong>de</strong> landschap. Struweel- en<br />

bosvorming wordt hiermee effectief tegengegaan. Ook <strong>de</strong><br />

wat ruigere moeras- en graslandvegetaties wor<strong>de</strong>n bij een<br />

hoge graasdruk omgezet in korte vegetaties. Voor een gebied<br />

met zoveel potentie als <strong>Keent</strong> is dat bijzon<strong>de</strong>r spijtig.<br />

Rivierveiligheid<br />

De hoge graasdruk is nodig om <strong>de</strong> waterdoelen met betrekking<br />

tot <strong>de</strong> rivierveiligheid te halen (DLG, 2007). Met uitzon<strong>de</strong>ring<br />

van <strong>de</strong> gegraven geulen overstroomt <strong>de</strong> rest van het<br />

gebied alleen bij een extreem hoogwater (zoals in <strong>de</strong> winters<br />

van ‘93/’94 en ‘94/’95). De nieuw gegraven geulen zorgen voor<br />

een waterstanddaling van 35 mm stroomafwaarts van <strong>Keent</strong><br />

(bron: www.keent.net). Struweelopslag langs <strong>de</strong>ze geulen,<br />

maar ook op <strong>de</strong> hoger gelegen <strong>de</strong>len, zorgt voor verruwing<br />

en brengt daarmee <strong>de</strong> rivierveiligheid in gevaar.<br />

8 InventarIsatIe flora en dagvlIn<strong>de</strong>rs <strong>Keent</strong><br />

In principe kan een zeer hoge graasdruk een mid<strong>de</strong>l zijn om<br />

<strong>de</strong> waterdoelen te halen. Maar daarmee wor<strong>de</strong>n alle ecologische<br />

potenties die het gebied heeft onmid<strong>de</strong>lijk teniet gedaan.<br />

Veel beter is het om een lage graasdruk in te voeren en dan<br />

periodiek het teveel aan bos en struweel weg te kappen. Het<br />

gebied kan zich in <strong>de</strong> tussentijd dan wel ontwikkelen tot een<br />

gevarieerd, structuurrijk en bloemrijk geheel, waar een paar<br />

weggekapte struwelen wel gemist kunnen wor<strong>de</strong>n. Het zal <strong>de</strong><br />

soortenrijkdom zeker ten goe<strong>de</strong> komen. Het is wel van groot<br />

belang dat een <strong>de</strong>el van <strong>de</strong> ruige vegetatie jaarrond blijft<br />

staan. Door bovendien sommige struwelen langdurig (30 jaar)<br />

te sparen kan er ook variatie in (zeer) ou<strong>de</strong> en jonge struwelen<br />

ontstaan.


Figuur 4: eindbeeld <strong>Keent</strong> (uit: DLG rapport, 2007)<br />

4. An<strong>de</strong>re mogelijke maatregelen<br />

Een maatregel die vaak wordt genomen als het aantal soorten<br />

planten achterblijft, is het inbrengen van maaisel uit omliggen<strong>de</strong><br />

natuurgebie<strong>de</strong>n. Dit heeft het beste resultaat als het<br />

maaisel wordt uitgestrooid op een open, enigszins zandige<br />

bo<strong>de</strong>m. Deze bo<strong>de</strong>ms zijn (nog) niet in <strong>Keent</strong> aanwezig, maar<br />

zou<strong>de</strong>n met enige moeite (laag zand opbrengen, graszo<strong>de</strong>n<br />

openfrezen) kunnen wor<strong>de</strong>n gecreëerd. Een extreem hoogwater<br />

(zoals in <strong>de</strong> winters van ’93/’94 en ’94/’95) heeft<br />

overigens hetzelf<strong>de</strong> effect.<br />

Ook kan wor<strong>de</strong>n overwogen om <strong>de</strong> dijk langs <strong>de</strong> Zuij<strong>de</strong>rhoutstraat<br />

te maaien en het maaisel op te brengen op het <strong>de</strong>el van<br />

<strong>de</strong> dijk wat in eigendom is van het Brabants Landschap. Als<br />

<strong>de</strong> begrazing met schapen dan tij<strong>de</strong>lijk wordt vermin<strong>de</strong>rt of<br />

achterwege blijft, hebben Knoopkruid en Blauw walstro een<br />

goe<strong>de</strong> kans hun groeiplaats uit te brei<strong>de</strong>n naar <strong>de</strong> naastgelegen<br />

dijk.<br />

InventarIsatIe flora en dagvlIn<strong>de</strong>rs <strong>Keent</strong><br />

9


Literatuur<br />

• Anoniem: Inrichtingsplan fase 2 Natuur en Veiligheidproject<br />

ou<strong>de</strong> maasarm <strong>Keent</strong> (2007). Dienst Lan<strong>de</strong>lijk<br />

Gebied.<br />

• Beers, van P., et al: Bescherm<strong>de</strong> Habitats in het Natura<br />

2000 gebied Gel<strong>de</strong>rse Poort (2008). Stichting Flora- en Fauna<br />

werkgroep.<br />

• Kurstjens, G.: Actualisatie Flora en Fauna Natuurontwikkeling<br />

<strong>Keent</strong> Fase 2 (2006). Kurstjens ecologisch <strong>adviesbureau</strong><br />

Beek Ubbergen.<br />

• Kurstjens, G. et al.: Veldinventarisatie Flora en Fauna <strong>Keent</strong><br />

(2003). Kurstjens ecologisch <strong>adviesbureau</strong> Beek Ubbergen.<br />

• Peters B, en G. Kurstjens: Rijn in Beeld <strong>de</strong>el 2: Inrichting,<br />

beheer en beleid langs <strong>de</strong> grote rivieren (2012). Projectgroep<br />

Rijn in Beeld. Bureau Drift, Berg en Dal/Kurstjens ecologisch<br />

<strong>adviesbureau</strong> Beek Ubbergen.<br />

• Peters B, en G. Kurstjens: Maas in Beeld: Deel 1 t/m 4 (2008).<br />

Projectgroep Maas in Beeld. Bureau Drift, Berg en Dal/<br />

Kurstjens ecologisch <strong>adviesbureau</strong> Beek Ubbergen.<br />

• Peters B, en G. Kurstjens: Rivierenland in ontwikkeling:<br />

Deel 2: resultaten van natuurontwikkeling in het rivierengebied<br />

(2007). Bureau Drift, Berg en Dal/Kurstjens<br />

ecologisch <strong>adviesbureau</strong> Beek Ubbergen.<br />

• Stortel<strong>de</strong>r, A.H.F. et al: Beheer van bosran<strong>de</strong>n (2001).<br />

KNNV uitgeverij.<br />

• Vera, F: Metaforen voor <strong>de</strong> wil<strong>de</strong>rnis (1997). Helton Van<br />

Haeringen& Koninklijke Drukkerij De Swart<br />

• www.keent.net<br />

Grasklokje, Kamgras en Grote kaar<strong>de</strong>bol.<br />

10 InventarIsatIe flora en dagvlIn<strong>de</strong>rs <strong>Keent</strong>


Bijlage 1: Soortenlijst aangetroffen Flora, 2012<br />

Naam Wetenschappelijke naam Standaardlijst<br />

monitoring<br />

rivieren<br />

Doelsoorten Ro<strong>de</strong> Lijst Beschermd<br />

Aalbes Ribes rubrum<br />

Akkerdistel Cirsium arvense<br />

Akkerkool Lapsana communis<br />

Akkermunt Mentha arvensis<br />

Akkerviooltje Viola arvensis<br />

Akkerwin<strong>de</strong> Convolvulus arvensis<br />

Appel Malus sylvestris<br />

Appelbes Aronia x prunifolia<br />

Beemdlangbloem Festuca pratensis<br />

Bijvoet Artemisia vulgaris<br />

Bitterzoet Solanum dulcamara<br />

Blaartrekken<strong>de</strong> Boterbloem Ranunculus sceleratus<br />

Boerenwormkruid Tanacetum vulgare<br />

Bosrank Clematis vitalba<br />

Boswilg Salix caprea<br />

Canadapopulier Populus x cana<strong>de</strong>nsis<br />

Cana<strong>de</strong>se Fijnstraal Conyza cana<strong>de</strong>nsis<br />

Dagkoekoeksbloem Silene dioica<br />

Dauwbraam Rubus caesius<br />

Dolle Kervel Chaerophyllum temulum<br />

Duinriet Calamagrostis epigejos<br />

Duizendblad Achillea millefolium<br />

Echte Valeriaan Valeriana officinalis<br />

Eenstijlige Meidoorn Crataegus monogyna<br />

Egelantier Rosa rubiginosa<br />

Engels Raaigras Lolium perenne<br />

Es Fraxinus excelsior<br />

Fioringras Agrostis stolonifera<br />

Fluitenkruid Anthriscus sylvestris<br />

Geel Walstro Galium verum<br />

Gel<strong>de</strong>rse Roos Viburnum opulus<br />

Gele Lis Iris pseudacorus<br />

Gele Morgenster Tragopogon pratensis subsp. pratensis<br />

Gestreepte Witbol Holcus lanatus<br />

Gevlekte Dovenetel Lamium maculatum<br />

Gewone Berenklauw Heracleum sphondylium<br />

Gewone Bermzegge Carex spicata<br />

Gewone Braam Rubus fruticosus<br />

Gewone Duivenkervel Fumaria officinalis<br />

Gewone Hennepnetel Galeopsis tetrahit<br />

Gewone Hoornbloem Cerastium fontanum subsp. vulgare<br />

Gewone Margriet Leucanthemum vulgare *<br />

Gewone Melkdistel Sonchus oleraceus<br />

Gewone Rolklaver Lotus corniculatus<br />

Gewone Smeerwortel Symphytum officinale<br />

Gewone Vlier Sambucus nigra<br />

Gewone Waterbies Eleocharis palustris<br />

Gewoon Barbarakruid Barbarea vulgaris<br />

Gewoon Biggenkruid Hypochaeris radicata<br />

Gewoon Reukgras Anthoxanthum odoratum<br />

Gewoon Struisgras Agrostis capillaris<br />

Gewoon Varkensgras Polygonum aviculare<br />

Glad Walstro Galium mollugo<br />

Glanshaver Arrhenatherum elatius<br />

Goudhaver Trisetum flavescens * Gevoelig<br />

Grasklokje Campanula rotundifolia *<br />

Grasmuur Stellaria graminea<br />

Groot Streepzaad Crepis biennis<br />

Grote Brandnetel Urtica dioica<br />

Grote Kaar<strong>de</strong>bol Dipsacus fullonum *<br />

Grote Kattenstaart Lythrum salicaria<br />

InventarIsatIe flora en dagvlIn<strong>de</strong>rs <strong>Keent</strong><br />

11


Naam Wetenschappelijke naam Standaardlijst<br />

monitoring<br />

rivieren<br />

Doelsoorten Ro<strong>de</strong> Lijst Beschermd<br />

Grote Lisdod<strong>de</strong> Typha latifolia<br />

Grote Vossenstaart Alopecurus pratensis<br />

Grote Waterweegbree Alisma plantago-aquatica<br />

Grote We<strong>de</strong>rik Lysimachia vulgaris<br />

Grote weegbree s.l. Plantago major<br />

Haagwin<strong>de</strong> Convolvulus sepium<br />

Harig Wilgenroosje Epilobium hirsutum<br />

Heermoes Equisetum arvense<br />

Heggenrank Bryonia dioica<br />

Heksenmelk Euphorbia esula<br />

Her<strong>de</strong>rstasje Capsella bursa-pastoris<br />

Hoen<strong>de</strong>rbeet Lamium amplexicaule<br />

Holpijp Equisetum fluviatile *<br />

Hondsdraf Glechoma he<strong>de</strong>racea<br />

Hondsroos Rosa canina<br />

Hop Humulus lupulus<br />

Jakobskruiskruid s.l. Jacobaea vulgaris<br />

Kamgras Cynosurus cristatus * *<br />

Kantige Basterdwe<strong>de</strong>rik Epilobium tetragonum<br />

Kleefkruid Galium aparine<br />

Klein Hoefblad Tussilago farfara<br />

Klein Kroos Lemna minor<br />

Klein Kruiskruid Senecio vulgaris<br />

Kleine Brandnetel Urtica urens<br />

Kleine Klaver Trifolium dubium<br />

Kleine Ooievaarsbek Geranium pusillum<br />

Kleine Veldkers Cardamine hirsuta<br />

Knolrus Juncus bulbosus<br />

Koninginnenkruid Eupatorium cannabinum<br />

Kraailook Allium vineale<br />

Kropaar Dactylis glomerata<br />

Kruipen<strong>de</strong> Boterbloem Ranunculus repens<br />

Kruipertje Hor<strong>de</strong>um murinum<br />

Kruldistel Carduus crispus<br />

Krulzuring Rumex crispus<br />

Kweek Elytrigia repens<br />

Look-zon<strong>de</strong>r-look Alliaria petiolata<br />

Ma<strong>de</strong>liefje Bellis perennis<br />

Melganzenvoet Chenopodium album<br />

Moerasandoorn <strong>Stachys</strong> palustris<br />

Moerasdroogbloem Gnaphalium uliginosum<br />

Moeraskers Rorippa palustris<br />

Moerasrolklaver Lotus pedunculatus<br />

Moerasspirea Filipendula ulmaria<br />

Moerasvergeet-mij-nietje Myosotis scorpioi<strong>de</strong>s subsp. scorpioi<strong>de</strong>s<br />

Moeraswalstro Galium palustre<br />

Moeraszegge Carex acutiformis<br />

Okkernoot Juglans regia<br />

Paar<strong>de</strong>nbloem Taraxacum officinale<br />

Peen Daucus carota<br />

Pinksterbloem Cardamine pratensis<br />

Pitrus Juncus effusus<br />

Poelruit Thalictrum flavum<br />

Rapunzelklokje Campanula rapunculus * Kwetsbaar *<br />

Reukeloze Kamille Tripleurospermum maritimum<br />

Reuzenbalsemien Impatiens glandulifera<br />

Rid<strong>de</strong>rzuring Rumex obtusifolius<br />

Riet Phragmites australis<br />

Rietgras Phalaris arundinacea<br />

Rietzwenkgras Festuca arundinacea<br />

Ringelwikke Vicia hirsuta<br />

Robertskruid Geranium robertianum<br />

12 InventarIsatIe flora en dagvlIn<strong>de</strong>rs <strong>Keent</strong>


Naam Wetenschappelijke naam Standaardlijst<br />

monitoring<br />

rivieren<br />

Ro<strong>de</strong> Klaver Trifolium pratense<br />

Ro<strong>de</strong> Kornoelje Cornus sanguinea<br />

Ruige Zegge Carex hirta<br />

Ruw Beemdgras Poa trivialis<br />

Ruwe Iep Ulmus glabra<br />

Scherpe Boterbloem Ranunculus acris<br />

Schietwilg Salix alba<br />

Schijfkamille Matricaria discoi<strong>de</strong>a<br />

Sint-Janskruid Hypericum perforatum<br />

Sleedoorn Prunus spinosa<br />

Slipbladige Ooievaarsbek Geranium dissectum<br />

Smalle Weegbree Plantago lanceolata<br />

Smalle Wikke Vicia sativa subsp. nigra<br />

Spaanse Aak Acer campestre<br />

Speenkruid s.l. Ficaria verna<br />

Speerdistel Cirsium vulgare<br />

Sporkehout Rhamnus frangula<br />

Springzaadveldkers Cardamine impatiens *<br />

Stinken<strong>de</strong> Gouwe Chelidonium majus<br />

Straatgras Poa annua<br />

Tijmereprijs Veronica serpyllifolia<br />

Timoteegras Phleum pratense subsp. pratense<br />

Trosraaigras Festulolium x loliaceum<br />

Tweerijige Zegge Carex disticha<br />

Valse Voszegge Carex otrubae<br />

Vel<strong>de</strong>reprijs Veronica arvensis<br />

Veldzuring Rumex acetosa<br />

Vijfvingerkruid Potentilla reptans<br />

Vogelmuur Stellaria media<br />

Vogelwikke Vicia cracca<br />

Watermunt Mentha aquatica<br />

Watermuur Myosoton aquaticum<br />

Wil<strong>de</strong> Bertram Achillea ptarmica<br />

Wil<strong>de</strong> Kardinaalsmuts Euonymus europaeus<br />

Wil<strong>de</strong> Lijsterbes Sorbus aucuparia<br />

Witte Dovenetel Lamium album<br />

Witte Klaver Trifolium repens<br />

Wolfspoot Lycopus europaeus<br />

Zachte Dravik Bromus hor<strong>de</strong>aceus<br />

Zachte Ooievaarsbek Geranium molle<br />

Zevenblad Aegopodium podagraria<br />

Zilverschoon Potentilla anserina<br />

Zoete Kers Prunus avium<br />

Zomereik Quercus robur<br />

Zomerlin<strong>de</strong> Tilia platyphyllos<br />

Zomprus Juncus articulatus<br />

Zwart Tandzaad Bi<strong>de</strong>ns frondosa<br />

Zwarte Els Alnus glutinosa<br />

Doelsoorten Ro<strong>de</strong> Lijst Beschermd<br />

InventarIsatIe flora en dagvlIn<strong>de</strong>rs <strong>Keent</strong><br />

13


Bijlage 2: Soortenlijst aangetroffen Dagvlin<strong>de</strong>rs, 2012<br />

Ne<strong>de</strong>rlandse naam Wetenschapelijke naam Doelsoort Ro<strong>de</strong> Lijst<br />

Atalanta Vanessa atalanta<br />

Bont zandoogje Pararge aegeria<br />

Bruin zandoogje Maniola jurtina Doelsoort<br />

Dagpauwoog Inachis io<br />

Distelvlin<strong>de</strong>r Vanessa cardui<br />

Gehakkel<strong>de</strong> aurelia Polygonia c-album<br />

Groot dikkopje Ochlo<strong>de</strong>s sylvanus Doelsoort Gevoelig<br />

Groot koolwitje Pieris brassicacae<br />

Hooibeestje Coenonympha pamphilus Doelsoort<br />

Icarusblauwtje Polymmatus icarus Doelsoort<br />

Klein gea<strong>de</strong>rd witje Pieris napi<br />

Klein koolwitje Pieris rapae<br />

Kleine vos Aglais urticae<br />

Kleine vuurvlin<strong>de</strong>r Lycaena phlaeas Doelsoort<br />

Oranje zandoogje Pyronia tithonus<br />

Oranjetipje Anthocharis cardamines Doelsoort<br />

14 InventarIsatIe flora en dagvlIn<strong>de</strong>rs <strong>Keent</strong>


www.stachys.nl

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!