de Keent.pdf - Ecologisch adviesbureau Stachys
de Keent.pdf - Ecologisch adviesbureau Stachys
de Keent.pdf - Ecologisch adviesbureau Stachys
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Inventarisatie flora<br />
en dagvlin<strong>de</strong>rs <strong>Keent</strong>
Inhoud<br />
1. Inleiding 2<br />
2. Veldinventarisatie 3<br />
3. Struweelvorming 6<br />
4. Mogelijk aanvullen<strong>de</strong> 9<br />
maatregelingen<br />
Literatuur 10<br />
Bijlage 1: Soortenlijst 11<br />
aangetroffen Flora, 2012<br />
Bijlage 2: Soortenlijst 14<br />
aangetroffen Dagvlin<strong>de</strong>rs, 2012<br />
2 InventarIsatIe flora en dagvlIn<strong>de</strong>rs <strong>Keent</strong><br />
1. Inleiding<br />
In het ka<strong>de</strong>r van het project “Natuur en veiligheid Bedijkte<br />
Maas” wordt door Dienst Lan<strong>de</strong>lijk Gebied Noord-Brabant<br />
in samenwerking met Rijkswaterstaat directie Limburg<br />
gewerkt aan het natuurontwikkelingsproject <strong>Keent</strong> bij<br />
Ravenstein (gemeente Oss).<br />
Het plan voorziet in <strong>de</strong> aanleg van een bene<strong>de</strong>nstroomse<br />
geul (ca 61 ha), <strong>de</strong> inrichting van ca 125 ha natuurontwikkelingsgebied<br />
en 178 ha reservaatsgebied.<br />
Het Brabants landschap heeft in 2012 ongeveer 100 ha laten<br />
on<strong>de</strong>rzoeken op het voorkomen van dagvlin<strong>de</strong>rs en flora.<br />
In <strong>de</strong>ze beknopte rapportage is een totaalsoortenlijst flora<br />
opgenomen, alsme<strong>de</strong> kaartjes en tabellen met alle aanwezige<br />
ro<strong>de</strong>-lijstsoorten, lan<strong>de</strong>lijke doelsoorten en overige aanwezige<br />
bijzon<strong>de</strong>re /zeldzame soorten. Van <strong>de</strong> dagvlin<strong>de</strong>rs is een<br />
totaalsoortenlijst opgenomen. Kaartjes en tabellen van doelsoorten<br />
zijn eveneens opgenomen.<br />
Figuur 1. Ligging on<strong>de</strong>rzochte percelen.
2. Veldinventarisatie<br />
2.1 Vaatplanten<br />
Metho<strong>de</strong><br />
In het voorjaar en in <strong>de</strong> zomer is in totaal an<strong>de</strong>rhalve dag<br />
besteed aan het inventariseren van alle soorten vaatplanten.<br />
Van <strong>de</strong> Ro<strong>de</strong>-Lijstsoorten, doelsoorten en overige aanwezige<br />
bijzon<strong>de</strong>re/zeldzame soorten wer<strong>de</strong>n <strong>de</strong> coördinaten ingemeten<br />
met behulp van GPS tot op 3 meter nauwkeurig.<br />
Door het gehele gebied verspreid staan meidoornheggen.<br />
Langs <strong>de</strong> Merrei<strong>de</strong>l groeien Ruwe iepen en Essen. Er liggen<br />
twee kolken langs <strong>de</strong> dijk en een beschaduw<strong>de</strong> poel tegenover<br />
het bezoekerscentrum. Aan <strong>de</strong> Maas ligt een ooibos<br />
(geen eigendom van Brabant Landschap)en een perceel met<br />
wat ruigere vegetatie. In het westen is een perceel bestemd<br />
voor bosontwikkeling: het is ingeplant met jonge bomen<br />
en struiken.<br />
Resultaten<br />
In het on<strong>de</strong>rzoeksgebied zijn drie wettelijk bescherm<strong>de</strong><br />
soorten aangetroffen; Grasklokje (één groeiplaats in een<br />
weiland), Grote kaar<strong>de</strong>nbol (in <strong>de</strong> ruigte bij een poel,<br />
uitgezaaid vanuit <strong>de</strong> tuin bij het bezoekerscentrum) en<br />
Rapunzelklokje (in een weiland tegenover het bezoekerscentrum<br />
en op <strong>de</strong> dijkvoet vlakbij <strong>de</strong> Zuij<strong>de</strong>nhoutstraat).<br />
Er wer<strong>de</strong>n twee doelsoorten gevon<strong>de</strong>n; Gewone margriet<br />
(op één plek in een weiland) en Kamgras (plaatselijk zeer<br />
Figuur 2: Locaties van bijzon<strong>de</strong>re plantensoorten (Beschermd, Ro<strong>de</strong> Lijst, Doelsoorten<br />
en soorten van lijst Monitoring Rivieren) in het on<strong>de</strong>rzoeksgebied.<br />
talrijk in diverse weilan<strong>de</strong>n). Van <strong>de</strong> Standaardlijst Riviermonitoring<br />
wer<strong>de</strong>n vier soorten gevon<strong>de</strong>n: Goudhaver<br />
(in het weiland tegenover het bezoekerscentrum), Holpijp<br />
(rondom één van <strong>de</strong> twee kolken, plaatselijk zeer talrijk),<br />
Springzaadveldkers (tien exemplaren in een randje van het<br />
ooibos) en het eer<strong>de</strong>r genoem<strong>de</strong> Kamgras, tevens doelsoort.<br />
De soortenrijkste <strong>de</strong>len binnen het on<strong>de</strong>rzochte gebied zijn<br />
<strong>de</strong> twee poelen langs <strong>de</strong> Zuij<strong>de</strong>nhoutstraat, <strong>de</strong> bovenrand van<br />
het ooibos aan <strong>de</strong> maas, <strong>de</strong> weilan<strong>de</strong>n gelegen ten weerszij<strong>de</strong>n<br />
van Merrie<strong>de</strong>l en het weiland tegenover het bezoekerscentrum.<br />
Op <strong>de</strong> dijk rondom <strong>Keent</strong>, ter hoogte van <strong>de</strong> Zuijerhoutstraat,<br />
is een wat schraler stukje grasland met Rapunzelklokje te<br />
vin<strong>de</strong>n. Buiten het on<strong>de</strong>rzoeksgebied zijn het gehele ooibos<br />
en <strong>de</strong> dijkhelling pal langs <strong>de</strong> Zuij<strong>de</strong>rhoutstraat <strong>de</strong> “hotspots”.<br />
Buiten het on<strong>de</strong>rzoeksgebied wer<strong>de</strong>n Blauw walstro (lokaal<br />
aanwezig op een zeer bloemrijk stuk van een dijkhelling<br />
175.993/419.888) Gewone vogelmelk (verspreid en zeer talrijk<br />
ten oosten van <strong>de</strong> Hoogveldsestraat oa 176.651/420.254) en<br />
Knoopkruid (op <strong>de</strong>zelf<strong>de</strong> dijkhelling als Blauw walstro) gezien.<br />
Op termijn zijn <strong>de</strong>ze soorten ook in het on<strong>de</strong>rzoeksgebied te<br />
verwachten.<br />
Het on<strong>de</strong>rzoeksgebied <strong>Keent</strong> is floristisch gezien vrij arm.<br />
De oorzaak ligt in <strong>de</strong> uitgangssituatie, het ontbreken van<br />
rivierdynamiek en <strong>de</strong> huidige hoge begrazingsdruk. Het is<br />
een intensief agrarisch gebied geweest op kleibo<strong>de</strong>m.<br />
Gewone Margriet (doelsoort, rivierensoort)<br />
Goudhaver (RL: gevoelig, rivierensoort)<br />
Grasklokje (beschermd)<br />
Grote Kaar<strong>de</strong>nbol (beschermd)<br />
Holpijp (rivierensoort)<br />
Kamgras (doelsoort, rivierensoort)<br />
Rapunzelklokje (beschermd, RL: kwetsbaar, rivierensoort)<br />
Springzaadveldkers (rivierensoort)<br />
Begrenzing on<strong>de</strong>rzoeksgebied<br />
InventarIsatIe flora en dagvlIn<strong>de</strong>rs <strong>Keent</strong><br />
3
Hoogwateroverstromingen waarbij er veel zand wordt afgezet<br />
op <strong>de</strong> weilan<strong>de</strong>n van het natuurontwikkelingsgebied zijn er<br />
na 1995 niet meer geweest. Zandafzetting is <strong>de</strong> motor achter<br />
<strong>de</strong> ontwikkeling van veel succesvolle natuurgebie<strong>de</strong>n. Het<br />
zand maakt <strong>de</strong> ontwikkeling naar stroomdalgraslan<strong>de</strong>n mogelijk<br />
en wanneer het verstuift en <strong>de</strong> omgeving van een dunne<br />
laag zand voorziet, faciliteert ze <strong>de</strong> kieming van planten van<br />
voedselarme omstandighe<strong>de</strong>n. De aanvoer van riviertypische<br />
plantenza<strong>de</strong>n gebeurt meestal ook met zulke hoogwaters<br />
(Peters, 2008).<br />
Maar tot er een hoogwateroverstroming plaatsvindt zal <strong>de</strong><br />
aanvoer van plantenza<strong>de</strong>n afhankelijk zijn van wat <strong>de</strong> wind<br />
aanvoert of <strong>de</strong> vogels meenemen uit an<strong>de</strong>re bronpopulaties.<br />
Omdat <strong>de</strong> directe omgeving van <strong>Keent</strong> voornamelijk agrarisch<br />
gebied is, zal het tempo van <strong>de</strong> ontwikkelingen laag liggen.<br />
De hoge begrazingsdruk leidt er bovendien toe dat <strong>de</strong> aanwezige<br />
planten weinig tot bloei en zaadzetting komen in<br />
vergelijking met extensief beheer<strong>de</strong> gebie<strong>de</strong>n. Het tempo<br />
van verspreiding binnen het gebied ligt waarschijnlijk vrij<br />
laag.<br />
4 InventarIsatIe flora en dagvlIn<strong>de</strong>rs <strong>Keent</strong><br />
2.2 Dagvlin<strong>de</strong>rs<br />
Metho<strong>de</strong><br />
Verspreid over het veldseizoen wer<strong>de</strong>n drie veldbezoeken<br />
gebracht. Dit gebeur<strong>de</strong> bij voor dagvlin<strong>de</strong>rs gunstige weersomstandighe<strong>de</strong>n;<br />
zonnig weer, weinig windkracht en een temperatuur<br />
boven <strong>de</strong> 20°C. Het doel was vooral om <strong>de</strong><br />
aanwezigheid en verspreiding van doelsoorten in kaart te<br />
brengen. Tij<strong>de</strong>ns het veldbezoek werd het hele gebied<br />
bezocht: er wer<strong>de</strong>n geen routes gelopen. De dagvlin<strong>de</strong>rs die<br />
in het voorjaar vlogen zijn meegenomen tij<strong>de</strong>ns het inventariseren<br />
van <strong>de</strong> flora. Aanwijzingen voor lokale voortplanting<br />
(rupsen, eiafzet, grote aantallen dagvlin<strong>de</strong>rs) wer<strong>de</strong>n ook<br />
genoteerd.<br />
Resultaten<br />
2012 was een slecht jaar voor dagvlin<strong>de</strong>rs. Het voorjaar<br />
begon koud en nat, en tot halverwege in augustus bleef het<br />
ook relatief koud en nat. Dit had zijn weerslag op <strong>de</strong> aantallen<br />
dagvlin<strong>de</strong>rs, die dan ook nooit heel groot wer<strong>de</strong>n.<br />
In totaal wer<strong>de</strong>n zestien soorten dagvlin<strong>de</strong>rs waargenomen.<br />
Er zijn zes doelsoorten gezien, waarvan één soort op <strong>de</strong> Ro<strong>de</strong><br />
Lijst Dagvlin<strong>de</strong>rs voorkomt. (Groot dikkopje: Gevoelig). De<br />
meeste soorten dagvlin<strong>de</strong>rs die in <strong>Keent</strong> wer<strong>de</strong>n gezien behoren<br />
tot <strong>de</strong> algemeenste soorten van Ne<strong>de</strong>rland. Zij vertonen<br />
geen dui<strong>de</strong>lijke biotoopvoorkeur. Het gaat dan om soorten als<br />
Groot koolwitje, Klein gea<strong>de</strong>rd witje, Klein koolwitje, Kleine<br />
vos. Soorten van graslan<strong>de</strong>n en soorten van bosran<strong>de</strong>n zijn<br />
ook goed vertegenwoordigd, zij het dat <strong>de</strong> kritische soorten<br />
alleen in (zeer) lage aantallen voorkomen. Ook ontbreekt het<br />
Ne<strong>de</strong>rlandse naam Wetenschapelijke naam 2012 Status<br />
Atalanta Vanessa atalanta **<br />
Bont zandoogje Pararge aegeria ***<br />
Bruin zandoogje Maniola jurtina **** (V) Doelsoort<br />
Dagpauwoog Inachis io ***<br />
Distelvlin<strong>de</strong>r Vanessa cardui **<br />
Gehakkel<strong>de</strong> aurelia Polygonia c-album **<br />
Groot dikkopje Ochlo<strong>de</strong>s sylvanus ** Doelsoort<br />
RL: Gevoelig.<br />
Groot koolwitje Pieris brassicacae **** (V)<br />
Hooibeestje Coenonympha pamphilus ** (V) Doelsoort<br />
Icarusblauwtje Polymmatus icarus *** Doelsoort<br />
Klein gea<strong>de</strong>rd witje Pieris napi **** (V)<br />
Klein koolwitje Pieris rapae **<br />
Kleine vos Aglais urticae **** (V)<br />
Kleine vuurvlin<strong>de</strong>r Lycaena phlaeas * Doelsoort<br />
Oranje zandoogje Pyronia tithonus ***<br />
Oranjetipje Anthocharis cardamines ** Doelsoort<br />
Tabel 1: Dagvlin<strong>de</strong>rs in <strong>de</strong> <strong>Keent</strong> **** = algemeen, ***= frequent, **= hier en daar, *= inci<strong>de</strong>nteel V= voortplanting
Icarusblauwtje Oranje zandoogje<br />
Distelvlin<strong>de</strong>r Bont zandoogje<br />
Figuur 3: Dagvlin<strong>de</strong>rs (alleen doelsoorten) in het on<strong>de</strong>rzoeksgebied.<br />
Bruin zandoogje<br />
Groot dikkopje (RL: gevoelig)<br />
Hooibeestje<br />
Icarusblauwtje<br />
Kleine vuurvlin<strong>de</strong>r<br />
Oranjetipje<br />
Begrenzing on<strong>de</strong>rzoeksgebied<br />
InventarIsatIe flora en dagvlIn<strong>de</strong>rs <strong>Keent</strong><br />
5
Landkaartje, een dagvlin<strong>de</strong>r die in 2003 nog met een relatief<br />
grote populatie aanwezig was. Opvallend is ook <strong>de</strong> afwezigheid<br />
van het Zwartsprietdikkopje, een graslandsoort die in<br />
2003 nog een kleine populatie had (Kurstjens, 2006 en 2003).<br />
Er zijn zes doelsoorten gezien, waarvan één soort op <strong>de</strong> Ro<strong>de</strong><br />
Lijst Dagvlin<strong>de</strong>rs voorkomt. (Groot dikkopje: Gevoelig). Van<br />
een aantal soorten kan op grond van <strong>de</strong> hoge aantallen of het<br />
bijzon<strong>de</strong>r honkvaste gedrag wor<strong>de</strong>n veron<strong>de</strong>rsteld dat ze ter<br />
plaats een (kleine) populatie hebben. Rupsen of eiafzetten<strong>de</strong><br />
vlin<strong>de</strong>rs zijn niet waargenomen.<br />
De hoogste aantallen dagvlin<strong>de</strong>rs wer<strong>de</strong>n waargenomen op<br />
10 juli in een extensief beheerd grasland waar een groep van<br />
20 Bruin zandoogjes fourageer<strong>de</strong> op Kruldistel. In het voorjaar<br />
wer<strong>de</strong>n <strong>de</strong> meeste vlin<strong>de</strong>rs geteld in <strong>de</strong> luwte van <strong>de</strong> meidoornheggen.<br />
De dijkvoet nabij <strong>de</strong> Zuij<strong>de</strong>rhoutstraat was <strong>de</strong> enige<br />
plek waar het Hooibeestje geduren<strong>de</strong> <strong>de</strong> gehele zomer werd<br />
gezien. Hier is waarschijnlijk sprake van een zeer kleine populatie.<br />
Buiten het on<strong>de</strong>rzoeksgebied waren <strong>de</strong> bomen langs <strong>de</strong><br />
Bronk <strong>de</strong> beste plek om het Bont zandoogje te zien. Oranjetipje<br />
en veel van <strong>de</strong> algemenere soorten wer<strong>de</strong>n ook vaak in<br />
bosrand van het ooibos gezien.<br />
Er zijn weinig echt kritische dagvlin<strong>de</strong>rsoorten in <strong>Keent</strong><br />
te vin<strong>de</strong>n. Dit zal te maken hebben met het ontbreken van<br />
mantel- en zoomvegetaties, bloemrijke ruigte en (braam-)<br />
struwelen. Ook zorgt <strong>de</strong> hoge graasdruk ervoor dat <strong>de</strong> aanwezige<br />
planten niet tot bloei komen. In principe geldt dit<br />
ook voor an<strong>de</strong>re fauna groepen (zoals sprinkhanen, muizen,<br />
vogels): <strong>de</strong> hoge graasdruk maakt dat veel dieren voedsel<br />
en <strong>de</strong>kking ontberen.<br />
Voorjaarsaspect van <strong>de</strong> percelen buiten het begrazingsgebied.<br />
6 InventarIsatIe flora en dagvlIn<strong>de</strong>rs <strong>Keent</strong><br />
3. Conclusies<br />
<strong>Keent</strong> is een gebied met potentie. Het is groot, zo’n 330 ha.<br />
Het beheer is niet versnipperd en gericht op natuur en recreatie.<br />
Er zijn een aantal ingrepen gedaan die <strong>de</strong> natuurwaar<strong>de</strong><br />
zullen verhogen: <strong>de</strong> ou<strong>de</strong> Maasarm is uitgegraven, er wordt<br />
een nevengeul aangelegd, er is een begin gemaakt met een<br />
hardhoutooibos en het ooibos aan <strong>de</strong> Maas blijft behou<strong>de</strong>n.<br />
Voor <strong>de</strong> dassen in het gebied zijn boomgaar<strong>de</strong>n aangeplant.<br />
In het gebied zijn poelen, meidoornheggen, bosjes en bomenrijen<br />
aanwezig. De dijk langs <strong>de</strong> Zuij<strong>de</strong>nhoutstraat heeft twee<br />
plekken waar <strong>de</strong> vegetatie goed is ontwikkeld en op <strong>de</strong> graslan<strong>de</strong>n<br />
ten oosten van <strong>de</strong> Hoogveldsestraat staat massaal <strong>de</strong><br />
Gewone Vogelmelk. Alleen <strong>de</strong> rivierdynamiek (overstromingen,<br />
zandafzetting, erosie van oevers) heeft <strong>de</strong> afgelopen tien jaar<br />
geen rol van betekenis gespeeld. Begrazing en menselijk<br />
ingrijpen zijn <strong>de</strong> vormen<strong>de</strong> krachten in <strong>Keent</strong>.<br />
In <strong>Keent</strong> lopen een hon<strong>de</strong>rdtal en run<strong>de</strong>ren en een tiental<br />
paar<strong>de</strong>n in het begrazingsgebied. Het begrazingsgebied is<br />
met veeroosters en hekken afgeschei<strong>de</strong>n van <strong>de</strong> rest van het<br />
gebied. Ook in <strong>de</strong> begrazingseenheid zijn een aantal <strong>de</strong>len<br />
voor grazers ontoegankelijk gemaakt; <strong>de</strong> poelen, een aantal<br />
meidoornheggen, <strong>de</strong> moeraszone aan <strong>de</strong> oostkant, een dassenburcht<br />
en <strong>de</strong> jonge bosaanplant zijn uitgerasterd. Een aantal<br />
losse percelen in het noor<strong>de</strong>lijk <strong>de</strong>el (met meidoornheggen<br />
en weilan<strong>de</strong>n) is nog niet toegevoegd aan <strong>de</strong> begrazingseenheid.<br />
De dijk, <strong>de</strong> boomgaard en het weiland tegenover<br />
het bezoekerscentrum wor<strong>de</strong>n door een kleine kud<strong>de</strong><br />
schapen begraasd.
Slecht ontwikkel<strong>de</strong> zoomvegetatie en vraat aan Ruwe Iep<br />
Bloemrijke graslan<strong>de</strong>n en struwelen in o.a. Hemelrijk, Lottum, <strong>de</strong> Blauwe kamer en Roobeek<br />
Begrazingsdruk in <strong>de</strong> begrazingseenheid<br />
De begrazingsdruk is hoog: goed ontwikkel<strong>de</strong> zoomvegetaties<br />
en mantelvegetaties ontbreken geheel in het gebied. Goed<br />
ontwikkel<strong>de</strong> bloemrijke ruigtes zijn evenmin aanwezig, wel<br />
kwamen er in juli op één perceel een groot oppervlak aan<br />
Kruldistels voor. On<strong>de</strong>r uitgeraster<strong>de</strong> meidoornheggen langs<br />
<strong>de</strong> moeraszone groei<strong>de</strong> wel een slecht ontwikkel<strong>de</strong> zoomvegetatie<br />
van Gewone engelwortel, Rid<strong>de</strong>rzuring en verschillen<strong>de</strong><br />
grassen. Bij meidoornheggen die voor grazers toegankelijk<br />
waren ontbraken <strong>de</strong> zoomvegetaties. De meidoornheggen en<br />
bomen die niet zijn uitgerasterd hebben behoorlijk te lij<strong>de</strong>n<br />
on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> hoge graasdruk. Van <strong>de</strong> Ruwe iepen langs <strong>de</strong> Merrie<strong>de</strong>l<br />
is <strong>de</strong> bast aangevreten en zijn <strong>de</strong> uitlopers groten<strong>de</strong>els opgegeten.<br />
De Essen langs <strong>de</strong> Merrie<strong>de</strong>l hebben min<strong>de</strong>r te lij<strong>de</strong>n<br />
gehad. Bij <strong>de</strong> meidoornhagen zijn <strong>de</strong> bast en laaghangen<strong>de</strong><br />
takken weggevreten. Kiemplanten van struiken en bomen<br />
wer<strong>de</strong>n in het begrazingsgebied nauwelijks aangetroffen:<br />
alleen langs het rijtje Ruwe iepen aan <strong>de</strong> Merrie<strong>de</strong>l groeien<br />
een paar jonge Meidoorns. Bij kiemplanten van Meidoorns<br />
duurt het tot 3 weken voor <strong>de</strong> doorns zijn uitgehard: zo<br />
lang zijn ze dus nog kwetsbaar voor begrazing (Vera, 1997).<br />
De vegetatie in <strong>de</strong> graslan<strong>de</strong>n was tot in juni nog zeer kort,<br />
met weinig bloeien<strong>de</strong> krui<strong>de</strong>n. Voor bloembezoeken<strong>de</strong> insekten<br />
was er dus weinig voedsel beschikbaar en dat is ook terug<br />
te zien in <strong>de</strong> lage aantallen dagvlin<strong>de</strong>rs en het vrijwel ontbreken<br />
van kritische graslandsoorten. In voldoen<strong>de</strong> extensief<br />
begraas<strong>de</strong> natuurgebie<strong>de</strong>n zien we doorgaans meer bloei en<br />
zaadzetting van planten, hetgeen gunstig is voor <strong>de</strong> verspreiding<br />
van planten maar ook voor <strong>de</strong> aantallen en diversiteit<br />
in <strong>de</strong> fauna (voedselaanbod, schuilplaats) (Peters, 2012).<br />
Extensieve begrazing zorgt voor het ontstaan van gevarieer<strong>de</strong><br />
rivierlandschappen met een afwisseling van grasland, ruigte,<br />
struweel en ooibos en tal van overgangen hiertussen.<br />
Voor <strong>de</strong> ontwikkeling van een <strong>de</strong>rgelijk landschap in <strong>Keent</strong><br />
kan dan ook het beste <strong>de</strong> graasdruk omlaag naar 1 dier per 1,5<br />
tot 4 ha. (Peters, 2012). Dit kan wor<strong>de</strong>n bereikt door min<strong>de</strong>r<br />
dieren in het gebied te laten grazen, of <strong>de</strong> begrazingseenheid<br />
te vergroten tot <strong>de</strong> lage graasdruk is bereikt.<br />
Bij een lage graasdruk kan bovendien <strong>de</strong> uitrastering van<br />
poelen, meidoonheggen, moerassen en dassenburchten<br />
achterwege blijven. Het uitrasteren van Meidoornheggen<br />
(en poelen, dassenburchten etc) helpt weliswaar om <strong>de</strong><br />
struiken te behou<strong>de</strong>n maar veroorzaakt ook scherpe grenzen,<br />
die erg onnatuurlijk ogen. Zoomvegetaties (<strong>de</strong> hoge kruidlaag<br />
aan <strong>de</strong> buitenkant van een struweel) zijn hier niet altijd mee<br />
geholpen omdat het binnen <strong>de</strong> omrastering vaak dichtgroeit<br />
met ruigtesoorten (Stortel<strong>de</strong>r, 2001). Poelen en moerassen<br />
hebben <strong>de</strong> neiging binnen enkele jaren dicht te groeien met<br />
wilgenopslag als ze niet af en toe begraasd wor<strong>de</strong>n.<br />
InventarIsatIe flora en dagvlIn<strong>de</strong>rs <strong>Keent</strong><br />
7
Panoramafoto van een kolk langs <strong>de</strong> Zuij<strong>de</strong>nhoutstraat.<br />
In het <strong>de</strong>finitieve beheerplan (DLG rapport, 2007) wordt een<br />
eindbeeld (figuur 4) geformuleerd met ruimte voor moerassen,<br />
hardhoutooibos en zachthoutooibos langs <strong>de</strong> strang en hardhoutooibos<br />
en droog (stroomdal)grasland met doornstruweel<br />
op <strong>de</strong> hogere <strong>de</strong>len. Tegelijkertijd wordt uitgegaan van een<br />
graasdruk van 1,5-1,7 dier per ha, oftewel 1 dier per 0,6 ha.<br />
Dat is tweeëneenhalf tot zes keer zo hoog als nodig is voor<br />
<strong>de</strong> ontwikkeling van het beoog<strong>de</strong> landschap. Struweel- en<br />
bosvorming wordt hiermee effectief tegengegaan. Ook <strong>de</strong><br />
wat ruigere moeras- en graslandvegetaties wor<strong>de</strong>n bij een<br />
hoge graasdruk omgezet in korte vegetaties. Voor een gebied<br />
met zoveel potentie als <strong>Keent</strong> is dat bijzon<strong>de</strong>r spijtig.<br />
Rivierveiligheid<br />
De hoge graasdruk is nodig om <strong>de</strong> waterdoelen met betrekking<br />
tot <strong>de</strong> rivierveiligheid te halen (DLG, 2007). Met uitzon<strong>de</strong>ring<br />
van <strong>de</strong> gegraven geulen overstroomt <strong>de</strong> rest van het<br />
gebied alleen bij een extreem hoogwater (zoals in <strong>de</strong> winters<br />
van ‘93/’94 en ‘94/’95). De nieuw gegraven geulen zorgen voor<br />
een waterstanddaling van 35 mm stroomafwaarts van <strong>Keent</strong><br />
(bron: www.keent.net). Struweelopslag langs <strong>de</strong>ze geulen,<br />
maar ook op <strong>de</strong> hoger gelegen <strong>de</strong>len, zorgt voor verruwing<br />
en brengt daarmee <strong>de</strong> rivierveiligheid in gevaar.<br />
8 InventarIsatIe flora en dagvlIn<strong>de</strong>rs <strong>Keent</strong><br />
In principe kan een zeer hoge graasdruk een mid<strong>de</strong>l zijn om<br />
<strong>de</strong> waterdoelen te halen. Maar daarmee wor<strong>de</strong>n alle ecologische<br />
potenties die het gebied heeft onmid<strong>de</strong>lijk teniet gedaan.<br />
Veel beter is het om een lage graasdruk in te voeren en dan<br />
periodiek het teveel aan bos en struweel weg te kappen. Het<br />
gebied kan zich in <strong>de</strong> tussentijd dan wel ontwikkelen tot een<br />
gevarieerd, structuurrijk en bloemrijk geheel, waar een paar<br />
weggekapte struwelen wel gemist kunnen wor<strong>de</strong>n. Het zal <strong>de</strong><br />
soortenrijkdom zeker ten goe<strong>de</strong> komen. Het is wel van groot<br />
belang dat een <strong>de</strong>el van <strong>de</strong> ruige vegetatie jaarrond blijft<br />
staan. Door bovendien sommige struwelen langdurig (30 jaar)<br />
te sparen kan er ook variatie in (zeer) ou<strong>de</strong> en jonge struwelen<br />
ontstaan.
Figuur 4: eindbeeld <strong>Keent</strong> (uit: DLG rapport, 2007)<br />
4. An<strong>de</strong>re mogelijke maatregelen<br />
Een maatregel die vaak wordt genomen als het aantal soorten<br />
planten achterblijft, is het inbrengen van maaisel uit omliggen<strong>de</strong><br />
natuurgebie<strong>de</strong>n. Dit heeft het beste resultaat als het<br />
maaisel wordt uitgestrooid op een open, enigszins zandige<br />
bo<strong>de</strong>m. Deze bo<strong>de</strong>ms zijn (nog) niet in <strong>Keent</strong> aanwezig, maar<br />
zou<strong>de</strong>n met enige moeite (laag zand opbrengen, graszo<strong>de</strong>n<br />
openfrezen) kunnen wor<strong>de</strong>n gecreëerd. Een extreem hoogwater<br />
(zoals in <strong>de</strong> winters van ’93/’94 en ’94/’95) heeft<br />
overigens hetzelf<strong>de</strong> effect.<br />
Ook kan wor<strong>de</strong>n overwogen om <strong>de</strong> dijk langs <strong>de</strong> Zuij<strong>de</strong>rhoutstraat<br />
te maaien en het maaisel op te brengen op het <strong>de</strong>el van<br />
<strong>de</strong> dijk wat in eigendom is van het Brabants Landschap. Als<br />
<strong>de</strong> begrazing met schapen dan tij<strong>de</strong>lijk wordt vermin<strong>de</strong>rt of<br />
achterwege blijft, hebben Knoopkruid en Blauw walstro een<br />
goe<strong>de</strong> kans hun groeiplaats uit te brei<strong>de</strong>n naar <strong>de</strong> naastgelegen<br />
dijk.<br />
InventarIsatIe flora en dagvlIn<strong>de</strong>rs <strong>Keent</strong><br />
9
Literatuur<br />
• Anoniem: Inrichtingsplan fase 2 Natuur en Veiligheidproject<br />
ou<strong>de</strong> maasarm <strong>Keent</strong> (2007). Dienst Lan<strong>de</strong>lijk<br />
Gebied.<br />
• Beers, van P., et al: Bescherm<strong>de</strong> Habitats in het Natura<br />
2000 gebied Gel<strong>de</strong>rse Poort (2008). Stichting Flora- en Fauna<br />
werkgroep.<br />
• Kurstjens, G.: Actualisatie Flora en Fauna Natuurontwikkeling<br />
<strong>Keent</strong> Fase 2 (2006). Kurstjens ecologisch <strong>adviesbureau</strong><br />
Beek Ubbergen.<br />
• Kurstjens, G. et al.: Veldinventarisatie Flora en Fauna <strong>Keent</strong><br />
(2003). Kurstjens ecologisch <strong>adviesbureau</strong> Beek Ubbergen.<br />
• Peters B, en G. Kurstjens: Rijn in Beeld <strong>de</strong>el 2: Inrichting,<br />
beheer en beleid langs <strong>de</strong> grote rivieren (2012). Projectgroep<br />
Rijn in Beeld. Bureau Drift, Berg en Dal/Kurstjens ecologisch<br />
<strong>adviesbureau</strong> Beek Ubbergen.<br />
• Peters B, en G. Kurstjens: Maas in Beeld: Deel 1 t/m 4 (2008).<br />
Projectgroep Maas in Beeld. Bureau Drift, Berg en Dal/<br />
Kurstjens ecologisch <strong>adviesbureau</strong> Beek Ubbergen.<br />
• Peters B, en G. Kurstjens: Rivierenland in ontwikkeling:<br />
Deel 2: resultaten van natuurontwikkeling in het rivierengebied<br />
(2007). Bureau Drift, Berg en Dal/Kurstjens<br />
ecologisch <strong>adviesbureau</strong> Beek Ubbergen.<br />
• Stortel<strong>de</strong>r, A.H.F. et al: Beheer van bosran<strong>de</strong>n (2001).<br />
KNNV uitgeverij.<br />
• Vera, F: Metaforen voor <strong>de</strong> wil<strong>de</strong>rnis (1997). Helton Van<br />
Haeringen& Koninklijke Drukkerij De Swart<br />
• www.keent.net<br />
Grasklokje, Kamgras en Grote kaar<strong>de</strong>bol.<br />
10 InventarIsatIe flora en dagvlIn<strong>de</strong>rs <strong>Keent</strong>
Bijlage 1: Soortenlijst aangetroffen Flora, 2012<br />
Naam Wetenschappelijke naam Standaardlijst<br />
monitoring<br />
rivieren<br />
Doelsoorten Ro<strong>de</strong> Lijst Beschermd<br />
Aalbes Ribes rubrum<br />
Akkerdistel Cirsium arvense<br />
Akkerkool Lapsana communis<br />
Akkermunt Mentha arvensis<br />
Akkerviooltje Viola arvensis<br />
Akkerwin<strong>de</strong> Convolvulus arvensis<br />
Appel Malus sylvestris<br />
Appelbes Aronia x prunifolia<br />
Beemdlangbloem Festuca pratensis<br />
Bijvoet Artemisia vulgaris<br />
Bitterzoet Solanum dulcamara<br />
Blaartrekken<strong>de</strong> Boterbloem Ranunculus sceleratus<br />
Boerenwormkruid Tanacetum vulgare<br />
Bosrank Clematis vitalba<br />
Boswilg Salix caprea<br />
Canadapopulier Populus x cana<strong>de</strong>nsis<br />
Cana<strong>de</strong>se Fijnstraal Conyza cana<strong>de</strong>nsis<br />
Dagkoekoeksbloem Silene dioica<br />
Dauwbraam Rubus caesius<br />
Dolle Kervel Chaerophyllum temulum<br />
Duinriet Calamagrostis epigejos<br />
Duizendblad Achillea millefolium<br />
Echte Valeriaan Valeriana officinalis<br />
Eenstijlige Meidoorn Crataegus monogyna<br />
Egelantier Rosa rubiginosa<br />
Engels Raaigras Lolium perenne<br />
Es Fraxinus excelsior<br />
Fioringras Agrostis stolonifera<br />
Fluitenkruid Anthriscus sylvestris<br />
Geel Walstro Galium verum<br />
Gel<strong>de</strong>rse Roos Viburnum opulus<br />
Gele Lis Iris pseudacorus<br />
Gele Morgenster Tragopogon pratensis subsp. pratensis<br />
Gestreepte Witbol Holcus lanatus<br />
Gevlekte Dovenetel Lamium maculatum<br />
Gewone Berenklauw Heracleum sphondylium<br />
Gewone Bermzegge Carex spicata<br />
Gewone Braam Rubus fruticosus<br />
Gewone Duivenkervel Fumaria officinalis<br />
Gewone Hennepnetel Galeopsis tetrahit<br />
Gewone Hoornbloem Cerastium fontanum subsp. vulgare<br />
Gewone Margriet Leucanthemum vulgare *<br />
Gewone Melkdistel Sonchus oleraceus<br />
Gewone Rolklaver Lotus corniculatus<br />
Gewone Smeerwortel Symphytum officinale<br />
Gewone Vlier Sambucus nigra<br />
Gewone Waterbies Eleocharis palustris<br />
Gewoon Barbarakruid Barbarea vulgaris<br />
Gewoon Biggenkruid Hypochaeris radicata<br />
Gewoon Reukgras Anthoxanthum odoratum<br />
Gewoon Struisgras Agrostis capillaris<br />
Gewoon Varkensgras Polygonum aviculare<br />
Glad Walstro Galium mollugo<br />
Glanshaver Arrhenatherum elatius<br />
Goudhaver Trisetum flavescens * Gevoelig<br />
Grasklokje Campanula rotundifolia *<br />
Grasmuur Stellaria graminea<br />
Groot Streepzaad Crepis biennis<br />
Grote Brandnetel Urtica dioica<br />
Grote Kaar<strong>de</strong>bol Dipsacus fullonum *<br />
Grote Kattenstaart Lythrum salicaria<br />
InventarIsatIe flora en dagvlIn<strong>de</strong>rs <strong>Keent</strong><br />
11
Naam Wetenschappelijke naam Standaardlijst<br />
monitoring<br />
rivieren<br />
Doelsoorten Ro<strong>de</strong> Lijst Beschermd<br />
Grote Lisdod<strong>de</strong> Typha latifolia<br />
Grote Vossenstaart Alopecurus pratensis<br />
Grote Waterweegbree Alisma plantago-aquatica<br />
Grote We<strong>de</strong>rik Lysimachia vulgaris<br />
Grote weegbree s.l. Plantago major<br />
Haagwin<strong>de</strong> Convolvulus sepium<br />
Harig Wilgenroosje Epilobium hirsutum<br />
Heermoes Equisetum arvense<br />
Heggenrank Bryonia dioica<br />
Heksenmelk Euphorbia esula<br />
Her<strong>de</strong>rstasje Capsella bursa-pastoris<br />
Hoen<strong>de</strong>rbeet Lamium amplexicaule<br />
Holpijp Equisetum fluviatile *<br />
Hondsdraf Glechoma he<strong>de</strong>racea<br />
Hondsroos Rosa canina<br />
Hop Humulus lupulus<br />
Jakobskruiskruid s.l. Jacobaea vulgaris<br />
Kamgras Cynosurus cristatus * *<br />
Kantige Basterdwe<strong>de</strong>rik Epilobium tetragonum<br />
Kleefkruid Galium aparine<br />
Klein Hoefblad Tussilago farfara<br />
Klein Kroos Lemna minor<br />
Klein Kruiskruid Senecio vulgaris<br />
Kleine Brandnetel Urtica urens<br />
Kleine Klaver Trifolium dubium<br />
Kleine Ooievaarsbek Geranium pusillum<br />
Kleine Veldkers Cardamine hirsuta<br />
Knolrus Juncus bulbosus<br />
Koninginnenkruid Eupatorium cannabinum<br />
Kraailook Allium vineale<br />
Kropaar Dactylis glomerata<br />
Kruipen<strong>de</strong> Boterbloem Ranunculus repens<br />
Kruipertje Hor<strong>de</strong>um murinum<br />
Kruldistel Carduus crispus<br />
Krulzuring Rumex crispus<br />
Kweek Elytrigia repens<br />
Look-zon<strong>de</strong>r-look Alliaria petiolata<br />
Ma<strong>de</strong>liefje Bellis perennis<br />
Melganzenvoet Chenopodium album<br />
Moerasandoorn <strong>Stachys</strong> palustris<br />
Moerasdroogbloem Gnaphalium uliginosum<br />
Moeraskers Rorippa palustris<br />
Moerasrolklaver Lotus pedunculatus<br />
Moerasspirea Filipendula ulmaria<br />
Moerasvergeet-mij-nietje Myosotis scorpioi<strong>de</strong>s subsp. scorpioi<strong>de</strong>s<br />
Moeraswalstro Galium palustre<br />
Moeraszegge Carex acutiformis<br />
Okkernoot Juglans regia<br />
Paar<strong>de</strong>nbloem Taraxacum officinale<br />
Peen Daucus carota<br />
Pinksterbloem Cardamine pratensis<br />
Pitrus Juncus effusus<br />
Poelruit Thalictrum flavum<br />
Rapunzelklokje Campanula rapunculus * Kwetsbaar *<br />
Reukeloze Kamille Tripleurospermum maritimum<br />
Reuzenbalsemien Impatiens glandulifera<br />
Rid<strong>de</strong>rzuring Rumex obtusifolius<br />
Riet Phragmites australis<br />
Rietgras Phalaris arundinacea<br />
Rietzwenkgras Festuca arundinacea<br />
Ringelwikke Vicia hirsuta<br />
Robertskruid Geranium robertianum<br />
12 InventarIsatIe flora en dagvlIn<strong>de</strong>rs <strong>Keent</strong>
Naam Wetenschappelijke naam Standaardlijst<br />
monitoring<br />
rivieren<br />
Ro<strong>de</strong> Klaver Trifolium pratense<br />
Ro<strong>de</strong> Kornoelje Cornus sanguinea<br />
Ruige Zegge Carex hirta<br />
Ruw Beemdgras Poa trivialis<br />
Ruwe Iep Ulmus glabra<br />
Scherpe Boterbloem Ranunculus acris<br />
Schietwilg Salix alba<br />
Schijfkamille Matricaria discoi<strong>de</strong>a<br />
Sint-Janskruid Hypericum perforatum<br />
Sleedoorn Prunus spinosa<br />
Slipbladige Ooievaarsbek Geranium dissectum<br />
Smalle Weegbree Plantago lanceolata<br />
Smalle Wikke Vicia sativa subsp. nigra<br />
Spaanse Aak Acer campestre<br />
Speenkruid s.l. Ficaria verna<br />
Speerdistel Cirsium vulgare<br />
Sporkehout Rhamnus frangula<br />
Springzaadveldkers Cardamine impatiens *<br />
Stinken<strong>de</strong> Gouwe Chelidonium majus<br />
Straatgras Poa annua<br />
Tijmereprijs Veronica serpyllifolia<br />
Timoteegras Phleum pratense subsp. pratense<br />
Trosraaigras Festulolium x loliaceum<br />
Tweerijige Zegge Carex disticha<br />
Valse Voszegge Carex otrubae<br />
Vel<strong>de</strong>reprijs Veronica arvensis<br />
Veldzuring Rumex acetosa<br />
Vijfvingerkruid Potentilla reptans<br />
Vogelmuur Stellaria media<br />
Vogelwikke Vicia cracca<br />
Watermunt Mentha aquatica<br />
Watermuur Myosoton aquaticum<br />
Wil<strong>de</strong> Bertram Achillea ptarmica<br />
Wil<strong>de</strong> Kardinaalsmuts Euonymus europaeus<br />
Wil<strong>de</strong> Lijsterbes Sorbus aucuparia<br />
Witte Dovenetel Lamium album<br />
Witte Klaver Trifolium repens<br />
Wolfspoot Lycopus europaeus<br />
Zachte Dravik Bromus hor<strong>de</strong>aceus<br />
Zachte Ooievaarsbek Geranium molle<br />
Zevenblad Aegopodium podagraria<br />
Zilverschoon Potentilla anserina<br />
Zoete Kers Prunus avium<br />
Zomereik Quercus robur<br />
Zomerlin<strong>de</strong> Tilia platyphyllos<br />
Zomprus Juncus articulatus<br />
Zwart Tandzaad Bi<strong>de</strong>ns frondosa<br />
Zwarte Els Alnus glutinosa<br />
Doelsoorten Ro<strong>de</strong> Lijst Beschermd<br />
InventarIsatIe flora en dagvlIn<strong>de</strong>rs <strong>Keent</strong><br />
13
Bijlage 2: Soortenlijst aangetroffen Dagvlin<strong>de</strong>rs, 2012<br />
Ne<strong>de</strong>rlandse naam Wetenschapelijke naam Doelsoort Ro<strong>de</strong> Lijst<br />
Atalanta Vanessa atalanta<br />
Bont zandoogje Pararge aegeria<br />
Bruin zandoogje Maniola jurtina Doelsoort<br />
Dagpauwoog Inachis io<br />
Distelvlin<strong>de</strong>r Vanessa cardui<br />
Gehakkel<strong>de</strong> aurelia Polygonia c-album<br />
Groot dikkopje Ochlo<strong>de</strong>s sylvanus Doelsoort Gevoelig<br />
Groot koolwitje Pieris brassicacae<br />
Hooibeestje Coenonympha pamphilus Doelsoort<br />
Icarusblauwtje Polymmatus icarus Doelsoort<br />
Klein gea<strong>de</strong>rd witje Pieris napi<br />
Klein koolwitje Pieris rapae<br />
Kleine vos Aglais urticae<br />
Kleine vuurvlin<strong>de</strong>r Lycaena phlaeas Doelsoort<br />
Oranje zandoogje Pyronia tithonus<br />
Oranjetipje Anthocharis cardamines Doelsoort<br />
14 InventarIsatIe flora en dagvlIn<strong>de</strong>rs <strong>Keent</strong>
www.stachys.nl