drutensche waarden

4.2 Bodem en water
Gebiedsbeschrijving
Ter typering van de samenstelling van de bodem in het gebied
kan gezegd worden dat de deklaag zeer heterogeen
is van opbouw. Door de aanwezigheid van zandbanen is
de weerstand van de bodem erg wisselend. De bodem in
de uiterwaard is te kwalificeren als kalkhoudende ooivaaggrond,
een rivierkleigrond bestaande uit lichte zavel tot
lichte klei. Daarnaast komt er kalkhoudende poldervaaggrond
voor en kalkhoudende rivierkleigrond bestaande uit
zware zavel en lichte klei. Uit de zandbanenkaart blijkt dat
in bepaalde delen van het binnendijkse gebied de kans op
kwel bij hoge rivierwaterstanden aanwezig is. In het MER
moeten de risico’s en maatregelen om dit te voorkomen
verder onderzocht worden.
Een groot deel van de uiterwaard is een zogenaamde
gereglementeerde buitenpolder. Een zomerkade zorgt
ervoor dat het grootste deel van de uiterwaard alleen bij
hogere waterstanden overstroomt. De afwatering van de
polder wordt geregeld via een uitwateringssluis met elektrisch
gemaal tussen Kaliwaal en Waalbandijk. Ten westen
van de Kaliwaal ligt nog een klein ingepolderd gebied. Ook
deze polder watert via een sluis af op de niet bekade
uiterwaarden. Waterhuishoudkundig is de belangrijkste
functie van de uiterwaarden het transporteren en bergen
van rivierwater bij hoge rivierafvoeren. Oppervlaktewater
wordt door kavelsloten afgevoerd. Het binnendijkse
agrarische gebied watert af op de Maas. De dorpskernen
van Druten, Boven- en Beneden-Leeuwen lozen via de
rioolwaterzuivering in Druten op de Waal.
Kwaliteit bodem en water
De oppervlaktewaterkwaliteit en de kwaliteit van de
waterbodem worden bepaald door de aanvoer vanuit
de Waal en de uitspoeling van stoffen uit de bodem. De
bodemkwaliteit en de grondwaterkwaliteit worden bepaald
door de oppervlaktewaterkwaliteit en het landgebruik. In
het plangebied bevinden zich een aantal van verontreiniging
verdachte locaties. Deze zijn gelegen in en rond de gemeentelijke
haven en op Exlutoneiland. Uitgevoerd bodemonderzoek
(door Royal Haskoning) heeft gewezen op een
aantal chemische verontreinigen.
Bodemonderzoek compensatievoorstel
excluton
In opdracht van Azur-Register goederen B.V. heeft Royal
Haskoning bodemonderzoek in een deel van het projectgebied
uitgevoerd 14 . Doel hiervan was inzicht te verkrijgen
in de milieuhygiënische kwaliteit van de grond met het oog
op eventuele toekomstige ontgravingen. Verder is aanvullend
onderzoeken gedaan van de diepere bodemlagen ter
plaatse van het in 2003 onderzochte deel.
Het onderzoeksgebied betreft het terreindeel waar de
compensatiemaatregel getroffen kan worden (ten oosten
van het Exclutonterrein) en een gebied (ca. 20 ha) ten westen
van het Exclutonterrein. In bijgevoegde figuur zijn de
onderzoeksgebieden (totaal ca. 51 ha) weergegeven. Een
deel hiervan (ca. 10.5 ha) is in januari 2003 onderzocht. (zie
kaarten pag. 60).
Interpretatie
Uit de analyse blijkt dat de bovengrond van de uiterwaard
in alle onderzochte terreindelen overwegend uit humeuze
klei bestaat. Deze bovengrond wordt als klasse 2 tot en
met 4 beoordeeld bij toetsing aan normen uit de Vierde
Nota Waterhuishouding. Uitzondering op de relatief schone
ondergrond vormt het gedeelte aan de rivierzijde van
de zomerkade in het oostelijk terreindeel C. Hier wordt
nog tot een diepte van maximaal 2,3 m bij de oever klei
aangetroffen die als klasse 4 wordt beoordeeld. De sterk
verhoogde gehalten zink en arseen die hier worden aangetroffen
worden veroorzaakt door sedimentatie van verontreinigd
slib. Omdat dit gebied niet wordt beschermd door
een zomerkade is ook de sedimentatiesnelheid hoger.
Aanvullend onderzoek naar de horizontale verspreiding van
de klasse 3 en 4 verontreinigingen wordt op dit moment
niet zinvol geacht: de verhoogde gehalten worden door de
hele uiterwaard aangetroffen.
ontzandingsplas Kaliwaal
Kwaliteit ontzandingsplas
Onderdeel van het plan ‘Waaier van geulen’ is de ca. 45
hectare grote ontzandingplas. Deze wordt de komende
jaren verontdiept met niet bruikbare specie die vrijkomt bij
waterstaatkundige werken in het rivierengebied. Voor dat
hiertoe kon worden overgegaan zijn hiervoor de vereiste
procedures doorlopen. Uit de diverse onderzoeken bleek
dat de Kaliwaal bijzonder geschikt is als baggerspecielocatie.
De plas werkt ook nu al als een soort bezinkbak van
rivierslib. Uit de m.e.r. voor de Waaier van Geulen, bleek
dat specieberging hierdoor geen extra belasting voor het
grondwater oplevert.
MER Kaliwaal
In de MER Kaliwaal (1996, 1997) is uitvoerig stil gestaan bij
de milieueffecten van de specieberging in de Kaliwaal én
natuurontwikkeling in de aangrenzende uiterwaarden 3/15 .
Een uitvoerig monitoringprogramma controleert de huidige
ontwikkelingen 16 . In tientallen model- en monitoringstudies
wordt een goed inzicht verkregen in de grondwaterstromen,
rivierkundige effecten, akoestische consequenties,
Startnotitie MER Drutensche Waarden