1 Veel voorkomende criminaliteit in Roermond - Wijkraad kapel in

Veel voorkomende criminaliteit in Roermond
1

Veel voorkomende criminaliteit in Roermond:
Van twistpunt naar speerpunt?!
Edward J. van der Torre (redactie)
Afke Besselink
Vincent Dijk
Nick Koeman
Laurens van der Varst
3

Colofon:
Omslagontwerp: Sven Borsje, drukkerij Goos
Druk: Drukkerij Goos
Foto’s omslag: Hollandse Hoogte
Trefwoorden: veel voorkomende criminaliteit, lokaal veiligheidsbeleid, integraal
veiligheidsbeleid, criminologie, Roermond
ISBN: 978-90-74356-13-8
4

Inhoudsopgave
Hoofdstuk 1
Inleiding: de rode draad 9
1.1 De rode draad: een strategische veiligheidsanalyse 9
1.2 Onderzoeksopzet: wat is er aan de hand? 9
1.3 Dominant perspectief: vitale stad met een criminaliteitsprobleem 11
Hoofdstuk 2
Lokale criminaliteit: omvang en trends 15
2.1 Inleiding 15
2.2 De AD Misdaadmeter: geen fraaie score 15
2.3 Criminaliteit in Roermond: de trends 18
2.3.1 Woninginbraak 18
2.3.2 Auto-inbraak 21
2.3.3 Bedreiging 23
2.3.4 Mishandeling 25
2.3.5 Straatroof 27
2.4 Afsluiting 29
Hoofdstuk 3
De subjectieve veiligheid: lokale verschillen 31
3.1 Inleiding: verschillen tussen de wijken 31
3.2 Veiligheidsscan: verbeterde subjectieve veiligheid 31
3.3 Leefbaarheidsonderzoek Roermond: aandachtspunten 33
3.4 Burgerschap: een kwalitatief beeld 36
3.5 Burgerpanel: in reactie op onze stellingen en vragen 38
Hoofdstuk 4
Een profielanalyse: misdrijven, daders en slachtoffers 43
4.1 Inleiding 43
4.2 Woninginbraak 43
4.2.1 Het misdrijf: een beperkte buit 43
4.2.2 De daders: veel Roermondse werklozen 44
4.2.3 Slachtoffers 47
4.3 Auto-inbraak 47
4.3.1 Het misdrijf: autoaccessoires als buit 47
4.3.2 De daders: mannelijke recidivisten, afkomstig uit Roermond 48
4.3.3 Slachtoffers 50
4.4 Straatroof 51
4.4.1 Het misdrijf: disproportioneel geweld, beperkte opbrengst 51
4.4.2 De daders: veel jonge allochtone mannen uit Roermond 52
5

4.4.3 Slachtoffers 54
4.5 Bedreiging 55
4.5.1 Het misdrijf: vaak met voorgeschiedenis 55
4.5.2 De daders: mannelijke recidivisten, woonachtig in Roermond 56
4.5.3 Slachtoffers 58
4.6 Mishandeling 59
4.6.1 Het misdrijf: impulsief gedrag en disproportioneel geweld 59
4.6.2 De daders: mannelijke ‘Nederlandse’ recidivisten uit Roermond 60
4.6.3 Slachtoffers 62
4.7 Aangifteloze delicten en radicalisering 63
4.8 Patronen en oorzaken 64
Hoofdstuk 5
Beleidsmaatregelen 71
5.1 Inleiding 71
5.2 Gemeente Roermond: Beleidsorganisatie 71
5.3 Wijkgericht werken 74
5.3.1 Herstructurering: de basis wordt gelegd 76
5.3.2 Sociale veiligheid: vooruitgang en drempels 78
5.4 Doelgroepgerichte maatregelen 83
5.4.1 Jeugdgroepen in beeld: meer dan overlast 83
5.4.2 Verslaafden: drang & dwang 86
5.5 Delictgerichte maatregelen 90
5.5.1 Sfeerbeheer: veiliger uitgaan 90
5.5.2 Cameratoezicht 91
5.5.3 Het collectieve winkelverbod 92
5.5.4 Project aanpak auto-inbraken 94
5.5.5 Politiekeurmerk veilig wonen 95
5.6 Het Veiligheidshuis Midden-Limburg: van start 96
5.7 Politie en justitie: maatregelen en verdachten 97
5.8 Politieke inbreng 102
Hoofdstuk 6
Conclusies en aanbevelingen 107
6.1 Conclusies 107
6.2 Aanbevelingen 120
Bijlage 1 Methodologische verantwoording (129)
Bijlage 2 Respondentenlijst (131)
Bijlage 3 Literatuurlijst (133)
Bijlage 4 De Strategische Veiligheidsanalyse (141)
6

Hoofdstuk 1
Inleiding: de rode draad
1.1 De rode draad: een strategische veiligheidsanalyse
We schetsen in dit inleidende hoofdstuk de rode draad van dit onderzoek. Dit doen we
allereerst door bondig de onderzoeksopzet te presenteren (1.2). De essentie van die opzet
bestaat uit de koppeling van beleidsmaatregelen aan criminologisch onderzoek naar de daders
en slachtoffers van delicten.
Daarna typeren we op hoofdlijnen enkele markante en belangrijke kenmerken van Roermond.
Die kenmerken zijn belangrijk om de lokale veiligheidssituatie en de werking van het
veiligheidsbeleid te begrijpen (1.3). Deze punten zijn herkenbaar voor de ingevoerde lezer en
op onderdelen wellicht opmerkelijk voor de lezer die minder bekend is met de gang van zaken
in Roermond.
1.2 Onderzoeksopzet: wat is er aan de hand?
De gemeente Roermond wordt geconfronteerd met opvallende misdaadscores. Ze vallen om
verschillende redenen op.
In de eerste plaats scoort de gemeente hoog in de zogeheten Misdaadmeter van het Algemeen
Dagblad. Roermond staat in 2007 namelijk op de derde plaats genoteerd. We laten nu nog in
het midden wat dit nu waard is, maar het is in elk geval opmerkelijk dat deze Limburgse stad
er volgens deze landelijke krant slechter voor staat wat lokale criminaliteit betreft dan tal van
grote steden met erkende probleem- of prachtwijken.
In de tweede plaats is de criminaliteit juist in Roermond gemiddeld genomen beduidend hoger
dan die in de andere gemeenten in de politieregio Limburg-Noord. Het valt onder meer op dat
Roermond ‘hoger’ of ‘slechter’ scoort dan Venlo, de centrumgemeente van de politieregio.
Dit levert vervolgens onmiddellijk discussies op over de vraag wat dergelijke misdaadscores
hebben te betekenen voor de verdeling van de politiesterkte. We laten deze discussie nu
rusten, maar we komen er in het slothoofdstuk op terug.
In de derde plaats valt op dat Roermond vooral in economisch opzicht een uitermate positieve
ontwikkeling doormaakt. Het winkelbestand groeit, de stad telt een fraai outlet center, er zijn
ook in de zwakkere wijken tal van fysieke ingrepen gedaan, particuliere investeerder stellen
vertouwen in de stad en haar bestuurders, zoals blijkt uit tal van private investeringen.
Dientengevolge is het arbeidsaanbod gegroeid en is de werkloosheid gedaald. Deze positieve
ontwikkelingen maken de misdaadscore(s) van de stad opvallend. Dit komt ook doordat de
stad eerder een objectief misdaadprobleem kent (relatief veel aangiftes) dan een subjectief
veiligheidsprobleem: veel mensen voelen zich veilig in de stad, zeker in het centrum (zie
hoofdstuk 3).
9

De gemeente, justitie en politie willen dat een veiligheidsonderzoek een scherp beeld
verschaft van de objectieve criminaliteit en van de subjectieve veiligheidssituatie. Dit dient
vervolgens gestalte te geven aan het veiligheidsbeleid en de externe effecten daarvan.
Er zijn in de afgelopen jaren verschillende onderzoeken uitgevoerd naar de veiligheid in
Roermond. Het betreft in het bijzonder onderzoek naar de subjectieve veiligheid (o.a. Kolar
en Boekhoorn, 2005), maar ook: naar de leefbaarheid in de wijken van Roermond (Lewerissa
en Capellen, 2005); naar - radicaliserende - jeugdgroepen (Moors, 2007); naar de relatie
tussen de politie (met name de wijkagent) en wijkbewoners (Vegter, Van Duijn en Zondervan,
2007). Dit levert veel informatie op die we zullen benutten. We vinden echter ook dat het zo
langzamerhand moeilijk is geworden om door de bomen het bos te zien. We proberen te
komen tot een heldere criminaliteitsanalyse, waarna de stap wordt gezet naar aanbevelingen
om te komen tot een doeltreffend integraal veiligheidsbeleid.
De hoofdbestanddelen van het onderzoek
Het onderzoek kent vier hoofdbestanddelen:
A. Een criminaliteitsanalyse: het objectieve beeld
Het komt er in essentie op neer om een beschrijvende en verklarende analyse te maken van de
criminaliteit in Roermond. Dit doen we langs de volgende sporen:
• Een beschrijving en analyse van de ontwikkelingen wat betreft de aard, omvang,
spreiding en ontwikkeling van de veelvoorkomende criminaliteit in Roermond. We
richten ons hier, en in de rest van het onderzoek, conform de offerteaanvraag op vijf
delicten: woninginbraak, auto-inbraak, bedreiging, mishandeling en straatroof. Zie
hoofdstuk 2.
• Een analyse van de daders, slachtoffers en verschijningsvormen van de (belangrijkste
vormen van) criminaliteit in Roermond. Hierbij maken we gebruik van zogeheten
profiellijsten. Zie hoofdstuk 4.
• Verklaringen van de belangrijkste vormen van criminaliteit in Roermond. Zie met
name hoofdstuk 4, maar ook de samenvattende bevindingen in hoofdstuk 6.
B. Een criminaliteitsanalyse: het subjectieve beeld
Er was onderzoek voorhanden naar subjectieve veiligheid. We beperken ons grotendeels tot
een secundaire analyse van beschikbaar onderzoeksmateriaal. De aandacht gaat daarbij uit
naar:
• Een secundaire analyse (op basis van beschikbare onderzoeken) van de
ontwikkelingen in Roermond wat betreft de subjectieve veiligheid. Zie hoofdstuk 3.
10

• Een typering van het lokale burgerschap (hoofdstuk 3).
• We hebben enkele (actuele) vragen voorgelegd aan het zogeheten burgerpanel dat op
gezette tijden door de gemeente Roermond wordt geraadpleegd. Zie hoofdstuk 3.
C. Een analyse van het veiligheidsbeleid
We analyseren het lokale veiligheidsbeleid langs de volgende sporen:
• Een analyse van het huidige veiligheidsbeleid, zowel inhoudelijk als organisatorisch,
waaronder de samenwerking in de veiligheidsketen. We geven geen totaaloverzicht,
maar richten ons op de belangrijkste lokale maatregelen. Zie hoofdstuk 5.
• Een beschrijving van gewenst toekomstig lokaal veiligheidsbeleid: het realiseren van
afstemming tussen de ontwikkelingen op het gebeid van criminaliteit én het lokale
veiligheidsbeleid. We formuleren aanbevelingen in hoofdstuk 6.
D. Politieke invloed op de beleidsplannen van de regiopolitie
We gaan in op de volgende beschrijvende en prescriptieve onderzoekslijnen:
• De invloedsuitoefening van de gemeenteraad van Roermond op de regiopolitie
Limburg-Noord. Zie hoofdstuk 5.
• Mogelijkheden tot politieke invloedsuitoefening op de regiopolitie Limburg-Noord.
Zie voor een bondige analyse hoofdstuk 5. Zie hoofdstuk 6 voor aanbevelingen.
1.3 Dominant perspectief: vitale stad met een criminaliteitsprobleem
De veiligheidssituatie en het veiligheidsbeleid in Roermond hebben enkele belangrijke en
deels bijzondere kenmerken. Het betreft de volgende kenmerken:
1. Publiek ondernemerschap én toegenomen onveiligheid
De gemeente Roermond is een bijzondere gemeente met verschillende gezichten. De
gemeente is aan de ene kant namelijk enorm vitaal, mede dankzij opmerkelijke
vormen van zogenoemd publiek ondernemerschap van de lokale politiek, en meer in
het bijzonder het college van burgemeester en wethouders. Dit heeft geresulteerd in
een binnenstad met een fraai en florerend winkelbestand, volop watersportactiviteiten,
een outlet center en tal van fysieke ingrepen in de hele stad. Dit trekt bezoekers c.q.
klanten naar de stad, het geeft gezelligheid en sfeer, het stemt trots, het leidt tot een
ruim arbeidsaanbod en het draagt bij aan sociale stabiliteit, want veel bewoners en
11

ondernemers voelen zich verbonden met Roermond. Het is goed voor het imago van
de stad. Roermond is dus een stad met weinig inwoners, maar ze telt tegelijkertijd veel
bezoekers, ook uit Duitsland en België. De bereikbaarheid van Roermond neemt
bovendien enorm toe door de aanleg van een goede snelwegverbinding.
Aan de andere kant kent Roermond een substantieel veiligheidsprobleem. Dit heeft de
gemeente zelfs op de derde plaats doen belanden van de zogenoemde misdaadmeter
van het Algemeen Dagblad. Er kan weliswaar kritiek worden geuit op de
methodologie van deze meter, maar ook uit dit onderzoek blijkt dat de lokale
criminaliteit fors is en dat verschillende vormen van criminaliteit (met name
woninginbraak) zijn toegenomen.
2. Tussen servet en tafellaken
De gemeente Roermond krijgt bij het lokale veiligheidsbeleid te maken met structurele
en realistische schaarsteproblemen. Roermond is, met circa 54.500 inwoners, te groot
voor het servet en te klein voor het tafellaken. Dit betekent dat de gemeente achter het
net vist als ze subsidies probeert te krijgen voor het lokale veiligheidsbeleid in het
kader van het Grote Steden Beleid of bij het streven naar prachtwijken. Roermond
heeft weliswaar substantiële veiligheidsproblemen, maar er is niet één enkel probleem
dat zo groot is dat dit resulteert in bovenlokaal gesubsidieerde grote projecten of
programma’s. Dit is bijvoorbeeld in Venlo (met Hektor) en Heerlen (met Hartslag) wel
gebeurd.
Deze problemen zouden verminderd kunnen worden door een daadkrachtig
gemeenschappelijk veiligheidsbeleid, maar de vorming van een dergelijk beleid wordt
bemoeilijkt door politiek-bestuurlijke factoren en twisten (zie 4 en 5).
3. Lokaal beleid: micro én macro
Het publiek ondernemerschap krijgt zowel macro (op stads- en regioniveau) als micro
gestalte. We bedoelen hiermee dat er macro een stedelijke visie en grote politiekbestuurlijke
betrokkenheid is bij het lokaal economische beleid en op, zeg maar, het
‘verkopen van de stad’. Micro uit zich dit in directe bestuurlijke betrokkenheid bij
concrete problemen. De bestuurlijke microbetrokkenheid is kenmerkend voor de
lokale binding die velen met de stad hebben. Bij het veiligheidsbeleid valt op dat er
geregeld wel de bestuurlijke microbemoeienis is, maar dat het sluitstuk op stedelijk
(macro)niveau ontbreekt, want er is geen gedeelde visie op het veiligheidsbeleid die
tot uitdrukking komt in een gemeenschappelijk veiligheidsplan of –programma. Voor
de periode 2004-2006 was wel een integraal veiligheidsplan opgesteld, maar dit is niet
gebeurd in 2007, al zijn alle betrokkenen zich ervan bewust dat er in 2008 een
gemeenschappelijk veiligheidsplan of –programma opgesteld zal moeten worden. In
2007 heeft het bestuur ervoor gekozen om zich eerst te richten op de gemeentelijke
herindeling en om vervolgens, mede op basis van dit onderzoek, een
veiligheidsprogramma op te stellen. Er zijn wel tal van beleidsmaatregelen getroffen:
zie hoofdstuk 5.
12

De politiek-bestuurlijke prioriteiten hangen nauw samen met het publiek
ondernemerschap. Ze zijn onder meer gericht op een goede economie (zoals dat onder
meer tot uitdrukking komt in het winkelbestand en het outlet center) en op de fysieke
herstructurering van de kwetsbare wijken in Roermond.
4. Criminaliteit en veiligheidsbeleid: van twistpunt naar speerpunt?!
De vorming van een gemeenschappelijk veiligheidsbeleid stagneert (ook) doordat de
verhoudingen in de driehoeksrelatie tussen bestuur, justitie en politie zijn
gepolitiseerd. De politisering resulteert er met name in dat bestuur en politie elkaar
over en weer - en niet zelden via de media - verwijten te weinig te doen. Het bestuur
wenst doeltreffende repressie, meer zichtbaar en beschikbaar ‘blauw’ en voelt zich niet
altijd serieus genomen. De politie vindt op haar beurt dat bestuur en politiek zich sterk
richten op gebeurtenissen en incidenten, en dat het bestuurlijk veiligheidsbeleid
versterking behoeft, met name bij de preventie van onveiligheid en criminaliteit. Er
wordt in dit verband wel gezegd dat de repressie op ‘orde’ is en dat er nu gewerkt
moet worden aan de aanpak aan ‘de voorkant’ van het veiligheids- en
criminaliteitsprobleem. Wij trekken zelf overigens een wat andere conclusie: preventie
is nuttig, maar de kans op strafrechtelijke vervolging zou juist bij enkele
veelvoorkomende delicten (zoals woninginbraak en auto-inbraak) omhoog moeten (zie
hoofdstuk 6).
Er wordt in Roermond, door bestuur en politiek, een discussie gevoerd over de vraag
hoe zij invloed uit kunnen oefenen op de politie-inzet in de gemeente. De Roermondse
politiek meent dat de besluitvorming op regionaal niveau - waar de burgemeester van
Roermond als plaatsvervangend korpsbeheerder aan deelneemt - over de verdeling van
politiesterkte over de regio onvoldoende ‘blauw’ oplevert voor Roermond als ‘tweede
stad’ in de politieregio. Politiek en bestuur claimen geregeld invloed op het beheer
over de politie (onder meer de sterkteverdeling), maar de realiteit is dat het beheer
berust bij het regionaal college, het dagelijks bestuur daarvan en de beheersdriehoek.
Dit is een steeds terugkerend twistpunt. Wij hebben een veiligheidsanalyse uitgevoerd:
de beoordeling van de regionale sterkteverdeling maakt daar geen deel vanuit. We
doen in het slothoofdstuk wel aanbevelingen die erop aansturen dat bestuur, politie,
justitie en andere partners beter samenwerken en een veiligheidsprogramma opstellen,
zodat de beschikbare politiecapaciteit in elk geval doelmatiger en doeltreffender wordt
benut. Bovendien denken we dat een bestuurlijk veiligheidsprogramma meer
mogelijkheden biedt om de lokale politie-inspanningen op te voeren dan een beroep op
beheer of louter een roep om meer politie. Dat laat onverlet dat de beperkte
politiecapaciteit zich laat voelen in Roermond en dat we vinden dat tijdelijke extra
inzet van flexibele politiecapaciteit nodig is bij relatief hoge criminaliteitsscores, zoals
(momenteel) het geval is in Roermond. Lokale bestuurders redeneren wat dit betreft
als volgt: “Waar band is, moet geblust worden”. We verwijzen naar de aanbevelingen
in hoofdstuk 6.
13

Het veiligheidsbeleid was en is geregeld een twistpunt van de bovenste plank.
Respondenten erkennen volmondig dat het een speerpunt behoort te worden en dat het
belangrijk is om een gemeenschappelijk veiligheidsbeleid of –programma te vormen.
Een dergelijk beleid of programma bestaat nu nog niet, al zijn er wel tal van
beleidsmaatregelen ingevoerd: zie hoofdstuk 5.
14

Hoofdstuk 2
Lokale criminaliteit: omvang en trends
2.1 Inleiding
In dit hoofdstuk staan de scores van de gemeente Roermond voor wat betreft de lokale
criminaliteit centraal. We presenteren eerst, in paragraaf 2.2, bondig de uitkomsten van de
zogeheten AD Misdaadmeter. Op deze meter staat de gemeente Roermond in 2006 op de
derde plaats. Dit was en is een schokkende score voor de gemeente, los van het feit dat er
(methodologische) kritiek mogelijk is op deze misdaadmeter.
In paragraaf 2.2 presenteren we de belangrijkste ontwikkelingen in de gemeente Roermond
ten aanzien van vijf delicten: woninginbraak, auto-inbraak, straatroof, bedreiging en
mishandeling. We vergelijken de scores in Roermond met die in de politieregio en in het
politiedistrict en we treffen ook vergelijkingen met de gemeenten Venlo en Weert.
2.2 De AD Misdaadmeter: geen fraaie score
Sinds 2001 voert het Algemeen Dagblad jaarlijks een landelijk onderzoek uit naar
gemeentelijke criminaliteit: de AD Misdaadmeter. Dit onderzoek tracht alle Nederlandse
gemeenten te scoren en onderling te vergelijken op basis van de zogenaamde ‘misdaadscore’.
De krant maakt daartoe gebruik van gegevens die afkomstig zijn uit het zogeheten GIDS
registratiesysteem van de politie. Het betreft registraties van misdrijven.
De misdaadscore wordt gebaseerd op cijfers over de volgende twaalf delicten: autodiefstal,
bedreiging, mishandeling, overval, straatroof, woninginbraak, auto-inbraak, diefstal uit
box/garage/schuur/tuinhuis, diefstal brom- en snorfiets, oplichting, vernieling auto en
zakkenrollerij.
Om gemeenten te vergelijken hanteert de krant een ‘sleutel’. Die bestaat eruit dat ze zich
baseert op het aantal aangiften en incidentmeldingen per 10.000 inwoners. Een handvol
gemeenten met minder dan 4.000 inwoners worden niet onderzocht.
15

De top-10 van de misdaadmeter 2006 is als volgt:
Tabel 2.1: Top-10 AD-misdaadmeter 2006
Positie Gemeente Positie 2005 Totaalscore 2006
1 Eindhoven 2 145
2 Rotterdam 1 323
3 Roermond 4 381
4 Arnhem 7 462
5 Tilburg 3 475
6 ’s-Hertogenbosch 5 483
7 Nijmegen 10 516
8 Utrecht 8 530
9 Amsterdam 6 544
10 Breda 9 556
Roermond: de lokale top-10
De misdaadmeter levert een ‘lokale top-10’ op: een lijst met de tien meest voorkomende
delicten in Roermond. Die top-10 bestaat voornamelijk uit vermogensdelicten (7) en uit twee
geweldsdelicten: mishandeling en bedreiging.
Tabel 2.2: Aantal delicten in 2006, naar aard, AD-misdaadmeter
Kwalificatie Type delict 2006
1 Auto-inbraak Vermogensdelict 892
2 Diefstal uit bedrijf Vermogensdelict 351
3 Mishandeling Geweldsdelict 331
4 Woning inbraak Vermogensdelict 326
5 Vernieling van auto Vandalisme 321
6 Winkeldiefstal Vermogensdelict 281
7 Bedreiging Geweldsdelict 223
8 Autodiefstal Vermogensdelict 158
9 Diefstal uit garage/tuinschuur Vermogensdelict 101
10 Oplichting Vermogensdelict 87
Lokale reacties: kritiek én besef
Het onderzoek van het AD leidt tot consternatie in Roermond. Hoe kan het toch dat een
economisch zo florerende gemeente op plek drie staat? Heeft de gemeente een serieus
veiligheidsprobleem? Is dit louter een objectief probleem of ook subjectief? Wat zijn de
oorzaken van de lokale criminaliteit en volstaat het lokale veiligheidsbeleid?
De reacties zijn in zekere zin dubbelhartig. De uitkomsten van de misdaadmeter worden aan
de ene kant serieus genomen. Politiek-bestuurlijk vindt men de derde plaats ontoelaatbaar.
Aan de ander kant wordt er kritiek geuit op de werkwijze van het AD.
We gaan eerst in op de methodologische kritiek ‘vanuit’ Roermond op de misdaadmeter.
Daarbij beperken we ons tot kritiek of kanttekeningen die we van onze kant onderschrijven.
Het betreft de volgende belangrijke punten:
16

• De misdaadcijfers worden louter gerelateerd aan het aantal inwoners. De scores
worden per 10.000 inwoners berekend. Dit pakt ongelukkig uit voor Roermond, omdat
deze kleine stad met 54.301 inwoners nu eenmaal wel een regionale en zelfs
grensoverschrijdende centrumfunctie vervult. Dit betekent dat de stad veel bezoekers –
die afkomen op winkels, recreatiemogelijkheden en uitgaansgelegenheden – kent en
dat creëert criminele gelegenheidsstructuren.
• De mogelijkheden tot inbraak in woningen en bedrijven hangt logischerwijs samen
met de aard en omvang van het woningen- en bedrijvenbestand. Roermond maakt er
veel werk van om bedrijven naar de stad te trekken. De stad telt bovendien veel
woningen, die ook sterk verschillen naar aard: wijken met relatief veel (fraaie)
koopwoningen en wijken met juist relatief veel (goedkope) huurwoningen. Dat zijn
woningen die ‘gevoelig’ zijn voor inbraak. Dit alles roept de vraag op of scores over
woninginbraak of bedrijfsinbraak niet (ook) gerelateerd zouden moeten worden aan
het aantal woningen en bedrijven.
• Het winkelbestand in Roermond, de recreatieve mogelijkheden en de gezellige
Limburgse volksgeest leiden ertoe dat – grote delen van – de stad prettiger en veiliger
aanvoelen dan uit de misdaadcijfers blijkt. Met andere woorden: de objectieve
onveiligheid is groter dan de subjectieve. In deze contraredenering schuilt wel het
gevaar dat relatief goede subjectieve scores bijdragen aan onderschatting of zelfs
veronachtzaming van de objectieve scores. Hier moet meteen bij worden opgemerkt
dat veel onze respondenten hier ook zelf op wijzen.
Deze kanttekeningen laten onverlet dat in Roermond het besef is doorgebroken dat de stad
kampt met een misdaadprobleem en dat de criminaliteitscijfers simpelweg omlaag gebracht
moeten worden. Burgemeester Van Beers zegt in 2005 (Roermond staat dan op plaats 4) al
het volgende in het Algemeen Dagblad over de hoge notering van Roermond:
“Ik baal sterk van zo’n hoge notering, maar het verrast me niet. We hebben als kleine
gemeente te maken met problematiek van grote steden. Autodiefstallen gebeuren veel
omdat dieven zo de grens over zijn”. 1
Op de dag dat de AD misdaadmeter wordt gepubliceerd - zaterdag 21 april 2007 - informeert
het College van Burgemeester en Wethouder de gemeenteraad middels een zogeheten
raadsinformatiebrief. 2 Het College betreurt het hoge slachtofferschap en toont zich
teleurgesteld dat de inspanningen van de zorg- en veiligheidspartners niet tot uiting komen in
een daling van de cijfers. Het College kondigt stevige maatregelen aan. Diezelfde dag wordt
een persbericht uitgevaardigd, waarin een aantal projecten wordt opgesomd: Drang & Dwang,
het Veiligheidshuis Midden-Limburg en de Taskforce Auto-inbraak. Zie hierover hoofdstuk
5. De burgemeester:
1
Joolen van, O., Wessels, K., Hoe werkt de misdaadmeter?, Algemeen Dagblad, 7 mei 2005.
2
Raadsinformatiebrief naar aanleiding van de misdaadmeter van het Algemeen Dagblad, KC 2007/UIT/00248,
21 april 2007.
17

“Ik heb er vertrouwen in dat onze aanpak en het gezamenlijk optrekken met politie,
justitie en zorgpartners in de nabije toekomst tot een positief resultaat en een daling op
deze misdaadmeter zal leiden”. 3
De VVD-fractie stelt diezelfde maand schriftelijke vragen. Er wordt onder meer gevraagd om
een extern onderzoek naar de criminaliteit in Roermond. Het college en de korpschef van de
politieregio Limburg-Noord scharen zich achter dit voorstel. 4
2.3 Criminaliteit in Roermond: de trends
Deze paragraaf presenteert en analyseert de ontwikkelingen in Roermond en in de politieregio
Limburg-Noord voor wat de vijf delicten betreft die in dit onderzoek centraal staan:
woninginbraak; auto-inbraak; straatroof, bedreiging en mishandeling. De trendanalyse is
gebaseerd op alle misdrijven waarvan aangifte is gedaan of die het onderwerp zijn geworden
van opsporingactiviteiten. 5 De cijfers zijn aangeleverd door de politieregio Limburg-Noord.
We gaan per delict steeds eerst in op de scores op regio- en districtsniveau en daarna op de
scores binnen de gemeente Roermond. Vervolgens vergelijken we de score van de drie
grootste gemeenten in de politieregio: Roermond (54.301 inwoners), Venlo (92.052 inwoners)
en Weert (48.575 inwoners). 6
2.3.1 Woninginbraak
Politieregio en district Roermond: een toename
Tussen 2003 en 2007 neemt het aantal woninginbraken in de politieregio Limburg-Noord toe
met 5,5%: van 2.035 naar 2.146.
Tabel 2.3: Politieregio Limburg-Noord: woninginbraken in de periode 2003-2007
Woninginbraak 2003 2004 2005 2006 2007 03 vs 7 Politieregio Limburg-Noord
07
(10.865)
- 512.587 inwoners
2.035 1.701 2.507 2.476 2.146 +111, +5,5%
District Roermond telt van de vier politiedistricten de meeste woninginbraken. In 2003 gaat
het om 705 en in 2007 om 769 inbraken: dat is een stijging van 9,1%. Het valt op dat de
ontwikkeling bepaald niet stabiel is: eerst een forse daling (in 2004), dan een forse stijging (in
2005), gevolgd door een geringe toename (in 2006) en tot slot weer een stevige toename in
2007.
3 Persbericht: Criminaliteitscijfers Roermond, Roermond, 21 april 2007.
4 Artikel 43-vragen inzake de AD misdaadmeter, publicatie: 21 april 2007, KC/2007/UIT/00266, 8 mei 2007.
5 Dit geldt voor alle cijfers die we in deze paragraaf presenteren.
6 Het inwonersaantal per 1 januari 2006. Bron: CBS Statline, mei 2007.
7 vs= versus. Het betreft een vergelijking tussen de aantallen in 2007 en de aantallen in 2003.
18

De stijging in de periode 2003 tot en met 2007 valt wel hoger uit in politiedistrict Weert, maar
de totaalscore van 524 inbraken in 2007 is nog altijd beduidend lager dan die in het district
Roermond.
Alleen in district Venlo neemt het aantal woninginbraken af: van 450 in 2003 naar 408 in
2007. De score in district Venray schommelt, maar komt in 2007 bijna weer uit op de score
van 2003: zie tabel 2.4.
Tabel 2.4: Vier districten, woninginbraak
Woninginbraak 2003 2004 2005 2006 2007 03 vs 07
District Venlo
- 137.609 inwoners
450 510 894 627 408 -42, -9,3%
District Roermond
- 121.403 inwoners
705 470 599 639 769 +64, +9,1%
District Weert
- 132.177 inwoners
442 335 442 509 524 +82, +18,6%
District Venray
- 121.398 inwoners
438 386 572 701 445 +7, +1,6%
Gemeente Roermond: een forse toename in 2007, maar een grillig patroon
In 2007 telt de gemeente Roermond in totaal 502 woninginbraken. Dat is een forse stijging
ten opzichte van het jaar 2006, toen de teller op 380 inbraken stond.
Het valt op dat de ontwikkeling in Roermond grillig is. Immers, in 2003 worden er al bij al
ook 461 woninginbraken genoteerd. Dat is een forse score, maar in het jaar erna valt een
stevige afname te noteren naar 218 inbraken. De gemiddelde scores van 384 woninginbraken
per jaar wijkt sterk af van de hoogste en laagste score.
De scores van de overige gemeenten in het politiedistrict staan vermeld in tabel 2.5.
Tabel 2.5: District Roermond, woninginbraak
Woninginbraak 2003 2004 2005 2006 2007 03 vs 07
Roermond
- 54.301 inwoners
461 218 358 380 502 +41, +8,9%
Echt en Susteren
- 32.295 inwoners
109 158 151 142 141 +32, +29,4%
Roerdalen
- 21.286 inwoners
101 70 59 71 81 -20, -19,8%
Beesel
- 13.521 inwoners
34 24 31 46 45 +11, +32,4%
Totaal
- 121.403 inwoners
705 470 599 639 769 +64, +9,1%
Politieregio Limburg-Noord 2.035 1.701 2.507 2.476 2.146 +111, +5,5%
19

De wijken in Roermond: Hoogvonderen scoort het hoogst
De tien wijken in Roermond met de meeste woninginbraken in 2007 kennen een gezamenlijke
stijging van ruim 22% (n=70).
Tabel 2.6 vermeldt de tien wijken in Roermond met de meeste woninginbraken. De wijk
Hoogvonderen scoort in 2007 verreweg het hoogst met 94. Dit is maar liefst een
verdriedubbeling: van 28 in 2003 naar 94 in 2007.
Er zijn vier andere wijken waar in de onderzoeksperiode het aantal woninginbraken stijgt:
• Sterrenberg: +23
• Maasniel: +22
• Kastelenbuurt: +22
• Vrijveld: +22
De sterkste daling valt te noteren in de Kemp. Het aantal woninginbraken daalt in de
onderzoeksperiode ook aanzienlijk in het Roermondse Veld: van 64 naar 43. Toch staat deze
wijk met 43 inbraken nog steeds op de derde plaats in de top-10.
Tabel 2.6: top-10 wijken in Roermond
Woninginbraak 2003 2004 2005 2006 2007 03 vs 07
Hoogvonderen 28 8 33 35 94 +66
Maasniel 23 14 37 39 45 +22
Roermondse Veld 64 19 30 46 43 -21
Kastelenbuurt 19 11 20 41 41 +22
Sterrenberg 14 15 15 14 37 +23
Roermond Binnenstad West 39 24 27 24 36 -3
Vrijveld 13 19 15 28 35 +22
Kemp 64 18 10 20 21 -43
Herten 23 24 28 27 18 -5
Componistenbuurt 25 5 15 5 12 -13
Totaal 312 157 230 279 382 +70, +22,4%
Gemeente Roermond 461 218 358 380 502 +41, +8,9%
Politieregio Limburg-Noord 2.035 1.701 2.507 2.476 2.146 +111, +5,5%
Vergelijkenderwijs: Roermond, Venlo en Weert
Er worden in 2007 beduidend meer woninginbraken genoteerd in Roermond dan in de twee
andere grote steden in de politieregio Limburg-Noord. Sterker, er worden in Roermond (502)
nagenoeg evenveel woninginbraken genoteerd dan in Venlo en Weert samen (503).
De stijging valt in de onderzoeksperiode in Roermond ook hoger uit dan die in Weert. In
Venlo valt een afname te noteren. Zie tabel 2.7.
20

Tabel 2.7: Top-3 gemeenten, woninginbraak
Woninginbraak 2003 2004 2005 2006 2007 03 vs 07
Venlo
- 92.052 inwoners
304 378 719 468 287 -17, -5,6%
Roermond
- 54.301 inwoners
461 218 358 380 502 +41, +8,9%
Weert
- 48.575 inwoners
190 148 155 146 216 +26, +13,7%
Totaal 955 744 1.232 994 1.005 +50, +5,2%
2.3.2 Auto-inbraak
Politieregio: een stevige daling
In de onderzoeksperiode neemt het aantal van auto-inbraken (diefstal uit de auto) in de gehele
politieregio af met 22%: van 5.441 naar 4.244.
Tabel 2.8: Politieregio Limburg-Noord: auto-inbraak in de periode 2003-2007
Auto-inbraak
Politieregio Limburg-Noord
2003 2004 2005 2006 2007 03 vs 07
(25.931)
- 512.587 inwoners
5.441 5.969 5.060 5.217 4.244 -1197, -22%
District Roermond telt in 2007 de meeste auto-inbraken: 1.153. De daling is echter ook in dit
district het grootst: van 1.708 in 2003 naar precies 1.153 in 2003. dat is een daling van 32,5%
(n=555). De drie andere districten laten de volgende dalingen noteren:
• District Venlo: een daling van 392 (-29,6%)
• District Venray: een daling van 229 (-17,8%)
• District Weert: een daling van 21 (-1,9%)
Tabel 2.9: Vier districten, auto-inbraak
Auto-inbraak 2003 2004 2005 2006 2007 03 vs 07
District Venlo
- 137.609 inwoners
1.325 1.325 1.211 1.055 933 -392, -29,6%
District Weert
- 132.177 inwoners
1.119 1.828 1.108 1.192 1.098 -21, -1,9%
District Roermond
- 121.403 inwoners
1.708 1.282 1.331 1.463 1.153 -555, -32,5%
District Venray
- 121.398 inwoners
1.289 1.534 1.410 1.507 1.060 -229, -17,8%
Gemeente Roermond: forse afname van het aantal auto-inbraken
De gemeente Roermond kent binnen haar district de sterkste afname van het aantal autoinbraken.
In de gemeente daalt dit aantal namelijk met 42,1%, hetgeen neerkomt op en daling
met 504 auto-inbraken.
In de gemeenten Echt en Susteren en Roerdalen daalt het aantal auto-inbraken ook, met
respectievelijk 14,5% (n=38) en 14,2% (n=25). Het valt op dat het aantal auto-inbraken in de
21

onderzoeksperiode toenemen in Beesel: (16,4%; n=12), al valt er sinds 2005 jaarlijks wel een
afname te noteren.
Tabel 2.10: District Roermond, auto-inbraak
Auto-inbraak 2003 2004 2005 2006 2007 03 vs 07
Roermond
- 54.301 inwoners
1.197 852 743 1.019 693 -504, -42,1%
Echt en Susteren
- 32.295 inwoners
262 239 290 187 224 -38, -14,5%
Roerdalen
176 128 190 168 151 -25, -14,2%
- 21.286 inwoners
Beesel
- 13.521 inwoners
Totaal
- 121.403 inwoners
73 63 108 89 85 +12, +16,4%
1.708 1.282 1.331 1.463 1.153 -555, -32,5%
Politieregio Limburg-Noord 5.441 5.969 5.060 5.217 4.244 -1197, -22%
De meeste auto-inbraken in de Binnenstad en in het Roermondse Veld
In de tien wijken met de meeste auto-inbraken tekent zich eenzelfde trend af. Het aantal daalt
namelijk in acht wijken en in twee wijken doet zich een geringe stijging voor. Het betreft
Hoogvonderen (+6) en Herten (+13).
De sterkste daling heeft plaats in het Roermondse Veld en in Roermond Binnenstad West. In
deze wijken daalt het aantal auto-inbraken met respectievelijk 59,6% (n=121) en 57,7%
(n=153). De daling in de overige wijken staat (ook) in tabel 2.11 vermeld.
De meeste auto-inbraken worden in 2007 gepleegd in Roermond Binnenstad West (112) en in
het Roermondse Veld (82). Het hoge aantal auto-inbraken in het Roermondse Veld wordt,
door ingevoerde respondenten, verklaard uit de ligging: tegen het centrum aan, waardoor
bezoekers ook (gratis) in het Roermondse Veld parkeren.
Tabel 2.11: Top 10 wijken, auto-inbraak
Auto-inbraak 2003 2004 2005 2006 2007 03 vs 07
Roermond Binnenstad West 265 183 108 196 112 -153,
Roermondse Veld 203 124 96 154 82 -121
Vrijveld 92 77 74 95 70 -22
Hammerveld/Voorstad 113 70 84 128 70 -43
Maasniel 72 47 44 55 45 -27
Hoogvonderen 35 47 38 37 41 +6
Herten 28 45 33 51 41 +13
Kemp 44 18 19 29 31 -13
Sterrenberg 25 16 15 27 24 -1
Kastelenbuurt 48 24 17 17 21 -27
Totaal 925 651 528 789 537 -388, -42,0%
Gemeente Roermond 1.197 852 743 1.019 693 -504, -42,1%
Politieregio Limburg-Noord 5.441 5.969 5.060 5.217 4.244 -1197, -22%
22

Vergelijkenderwijs: Roermond, Venlo en Weert
De gemeente Roermond noteert in 2007 de meeste auto-inbraken: 693 in totaal. Dit verschilt
niet veel met de gemeente Venlo (n=672). In Weert komt de teller uit op 595 auto-inbraken.
Roermond kent echter ook de sterkste afname: van 1.197 in 2003 naar 693 in 2007. Dit is een
afname met 504 auto-inbraken, hetgeen maar liefst neerkomt op een daling met 42,1%.
Tabel 2.12: Top-3 gemeenten, auto-inbraak
Auto-inbraak 2003 2004 2005 2006 2007 03 vs 07
Roermond
- 54.301 inwoners
1.197 852 743 1.019 693 -504, -42,1%
Venlo
- 92.052
941 818 769 725 672 -269, -28,6%
Weert
- 48.575
530 919 485 670 595 +65, +12,3%
Totaal 2.668 2.589 1.997 2.414 1.960 -708, -26,5%
2.3.3 Bedreiging
Politieregio en district Roermond: een toename
Het aantal bedreigingen neemt in de politieregio Limburg-Noord in de onderzoeksperiode toe
met ruim 16%: van 912 naar 1.061.
Tabel 2.13: Politieregio Limburg-Noord: bedreiging in de periode 2003 - 2007
Bedreiging
Politieregio Limburg-Noord
2003 2004 2005 2006 2007 03 vs 07
(5.390)
- 512.587 inwoners
912 1.157 1.126 1.134 1.061 +149, +16,3%
District Roermond telt in 2007 de meeste bedreigingen: 339. In district Venlo komt de teller
uit op 328. de twee andere districten tellen beduidend minder bedreigingen: 206 (district
Weert) en 188 (district Venray).
Tabel 2.14: Vier districten, bedreiging
Bedreiging 2003 2004 2005 2006 2007 03 vs 07
District Venlo
- 137.609 inwoners
266 363 319 348 328 +62, +23,3%
District Roermond
- 132.177 inwoners
285 394 388 366 339 +54, +18,9%
District Weert
- 121.403 inwoners
180 222 222 220 206 +26, +14,4%
District Venray
- 121.398 inwoners
181 178 197 200 188 +7, +3,9%
Gemeente Roermond: een aanzienlijke toename
In de gemeente Roermond wordt in 2007 precies 231 keer een bedreiging genoteerd. Dit is ten
opzichte van 2003 een aanzienlijke stijging met 42 bedreigingen (22%). In het laatste jaar
heeft zich wel een daling voorgedaan: van 262 naar 231.
23

Tabel 2.15: District Roermond, bedreiging
Bedreiging 2003 2004 2005 2006 2007 03 vs 07
Roermond
- 54.301 inwoners
189 262 243 262 231 +42, +22,2%
Echt en Susteren
- 32.295 inwoners
50 67 76 50 69 +19, +38%
Roerdalen
28 40 44 29 20 -8, -28,6%
- 21.286 inwoners
Beesel
- 13.521 inwoners
Totaal
- 121.403 inwoners
Politieregio Limburg-Noord
- 512.587 inwoners
18 25 25 25 19 +1, ~
285 394 388 366 339 +54, +18,9%
912 1.157 1.126 1.134 1.061 +149, +16,3%
De wijken in Roermond: de meeste bedreigingen in de binnenstad
De wijk Roermond Binnenstad West noteert in 2007 de meeste bedreigingen: 43. In de
onderzoeksperiode blijft dit aantal nagenoeg gelijk, want in 2003 noteerde de wijk 44
bedreigingen. De trend is in vijf jaar tijd echter grillig, met een piek van 71 bedreigingen in
2006. In het laatste jaar valt dus een forse daling te noteren.
In de rest van de gemeente worden in 2007 de meeste bedreigingen geregistreerd in
Hammerveld/Voorstad (29), het Roermondse Veld (22) en De Kemp (18). Zie tabel 2.16.
Tabel 2.16: Top-10 wijken, bedreiging
Bedreiging 2003 2004 2005 2006 2007 03 vs 07
Roermond Binnenstad West 44 56 53 71 43 -1
Hammerveld/Voorstad 16 19 14 18 29 +13
Roermondse Veld 18 31 28 22 22 -4
Kemp 9 14 30 25 18 +9
Vrijveld 10 5 8 3 14 +4
Sterrenberg 11 19 10 18 13 +2
Maasniel 10 14 9 11 11 +1
Spickerhoven 5 8 7 6 8 +3
Kastelenbuurt 7 2 4 13 7 ~
Hoogvonderen 9 11 7 9 7 -2
Totaal 139 179 170 196 172 +33, +23,7%
Gemeente Roermond 189 262 243 262 231 +42, +22,2%
Politieregio Limburg-Noord 912 1.157 1.126 1.134 1.061 +149, +16,3%
Vergelijkenderwijs: Roermond, Venlo en Weert
Het valt op dat de gemeente Venlo de sterkste stijging kent van het aantal bedreigingen: van
223 in 2003 naar 278 in 2007. Dat komt neer op een stijging met 24,7%.
De trend is in Roermond vrijwel hetzelfde, maar er vinden minder bedreigingen plaats. In
2007 komt de teller uit op 231, en in 2003 was dat nog 189.
24

Weert noteert minder bedreigingen: 110 keer in 2007. Dat is vrijwel hetzelfde als in 2003,
toen er 102 bedreigingen werden geregistreerd.
Tabel 2.17: Top-3 gemeenten, bedreiging
Bedreiging 2003 2004 2005 2006 2007 03 vs 07
Venlo
- 92.052 inwoners
223 296 269 296 278 +55, +24,7%
Roermond
- 54.301 inwoners
189 262 243 262 231 +42, +22,2%
Weert
- 48.575 inwoners
102 117 127 111 110 +8, +7,8%
Totaal 514 675 639 669 619 +105, 20,4%
2.3.4 Mishandeling
Politieregio: een toename
In de onderzoeksperiode neemt het aantal mishandelingen in de politieregio Limburg-Noord
geleidelijk aan toe met ruim 17%: van 1.808 naar 2.117.
Tabel 2.18: Politieregio Limburg-Noord: mishandeling in de periode 2003-2007
Mishandeling
Politieregio Limburg-Noord
2003 2004 2005 2006 2007 03 vs 07
(5.390)
- 512.587 inwoners
1.808 1.915 2.111 2.049 2.117 +309, +17,1%
De meeste mishandelingen worden in 2007 gedaan in district Venlo: 733. Dat is beduidend
meer dan in 2003, toen de teller uitkwam op 592. In district Roermond worden in 2007
minder mishandelingen genoteerd, namelijk 613. Dat zijn 68 mishandelingen meer dan in
2003.
Tabel 2.19: Vier districten, mishandeling
Mishandeling 2003 2004 2005 2006 2007 03 vs 07
District Venlo (3.400)
- 137.609 inwoners
592 662 719 694 733 +141, +23,8%
District Roermond (3.001)
- 132.177 inwoners
545 622 602 619 613 +68, +12,5%
District Weert (1.932)
- 121.403 inwoners
363 331 439 389 410 +47, +12,9%
District Venray (1.667)
- 121.398 inwoners
308 300 351 347 361 +53, +17,2%
Gemeente Roermond: een (relatief) lichte stijging
Het aantal mishandelingen stijgt in de onderzoeksperiode – dus tussen 2003 en 2007 – (met)
van 377 naar 405. Dat is een stijging van 7,4%. De stijging valt daarmee lager uit dan
gemiddeld in de regio en dan in de andere gemeenten in district Roermond.
25

Tabel 2.20: District Roermond, mishandeling
Mishandeling 2003 2004 2005 2006 2007 03 vs 07
Roermond
- 54.301 inwoners
377 425 374 384 405 +28, +7,4%
Echt en Susteren
- 32.295 inwoners
88 105 123 130 116 +28, +31,8%
Roerdalen
50 46 53 44 42 -8, -16%
- 21.286 inwoners
Beesel
- 13.521 inwoners
Totaal
- 121.403 inwoners
Politieregio Limburg-Noord
- 512.587 inwoners
30 46 52 61 50 +20, ~
545 622 602 619 613 +68, +12,5%
1.808 1.915 2.111 2.049 2.117 +309, +17,1%
De wijken in Roermond: de binnenstad scoort hoog
De wijk Roermond Binnenstad West telt in 2007 de meeste mishandelingen: in totaal 128. Dat
is nagenoeg dezelfde score als in 2003, met 129 mishandelingen.
De wijk Kemp staat met 33 mishandelingen op de tweede plaats in de top-10. Er valt een
aanzienlijke stijging te noteren in Maasniel (van 13 naar 31 mishandelingen) en juist een
afname in het Roermondse Veld: van 43 naar 30 mishandelingen.
Tabel 2.21: Top-10 wijken, mishandeling
Mishandeling 2003 2004 2005 2006 2007 03 vs 07
Roermond Binnenstad West 129 133 116 129 128 -1
Kemp 25 22 34 31 33 +8
Maasniel 13 22 11 17 31 +18
Roermondse Veld 43 45 47 39 30 -13
Spickerhoven 13 19 4 9 18 +5
Tegelarijeveld 11 17 14 6 16 +5
Vrijveld 11 6 8 13 16 +5
Swalmen-Centrum 12 14 7 8 14 +2
Hoogvonderen 7 5 8 12 13 +6
Sterrenberg 11 32 16 14 12 +1
Totaal 275 315 265 278 311 +36, +13,1%
Gemeente Roermond 377 425 374 384 405 +28, +7,4%
Politieregio Limburg-Noord 1.808 1.915 2.111 2.049 2.117 +309, +17,1%
Vergelijkenderwijs: Roermond, Venlo en Weert
De gemeente Venlo noteert in 2007 de meeste mishandelingen: 577. Dat is beduidend meer
dan in Roermond, waar in 2007 de teller stil staat bij 405 mishandelingen.
26

In de onderzoeksperiode valt de stijging ook het hoogst uit in Venlo, want die bedraagt
namelijk 112 mishandelingen (24,1%). In de gemeente Roermond komt de stijging uit op 28
mishandelingen en daarmee op 7,4%.
Het aantal mishandelingen ligt, wederom, een stuk lager in Weert. Daar worden in 2007
precies 215 mishandelingen opgenomen.
Tabel 2.22: Top-3 gemeenten, mishandeling
Mishandeling 2003 2004 2005 2006 2007 03 vs 07
Venlo
- 92.052 inwoners
465 548 581 589 577 +112, +24,1%
Roermond
- 54.301 inwoners
377 425 374 384 405 +28, +7,4%
Weert
- 48.575 inwoners
230 199 287 227 215 -15, -6,5%
Totaal 1.072 1.172 1.242 1.200 1.197 +125, +11,7%
2.3.5 Straatroof
Politieregio: een lichte daling
In de politieregio Limburg-Noord neemt het aantal straatroven in de onderzoeksperiode licht
af: van 201 naar 187. Dat is een daling van 7%.
Tabel 2.23: Politieregio Limburg-Noord: straatroof in de periode 2003-2007
Straatroof
Politieregio Limburg-Noord
2003 2004 2005 2006 2007 03 vs 07
(1.045)
- 512.587 inwoners
201 190 222 245 187 -14, -7.0%
De politiedistricten Venlo (60) en Roermond (75) tellen in 2007 – en in andere jaren - veel
meer straatroven dan de districten Weert (24) en Venray (28).
Het valt op dat het aantal straatroven in de onderzoeksperiode behoorlijk daalt in
politiedistrict Venlo, maar ligt stijgt in district Roermond.
Tabel 2.24: Vier districten, straatroof
Straatroof 2003 2004 2005 2006 2007 03 vs 07
District Venlo (392)
- 137.609 inwoners
81 81 91 79 60 -21, -25,9%
District Roermond (374)
- 132.177 inwoners
69 54 73 103 75 +6, +8,7%
District Weert (151)
- 121.403 inwoners
35 32 27 33 24 -11, -31,4%
District Venray (128)
- 121.398 inwoners
16 23 31 30 28 +12, ~
27

Gemeente Roermond: een lichte overall stijging, forse daling in 2007
Het verloop van het aantal straatroven in de gemeente Roermond is grillig. Er wordt een forse
toename geregistreerd in 2006, want in dat jaar worden er namelijk 90 straatroven genoteerd
en het jaar daarvoor nog 61. In 2007 daalt dit aantal weer naar 65 in een jaar tijd.
Er worden weinig straatroven gepleegd in de drie andere gemeenten in het politiedistrict
Roermond. Zie tabel 2.25.
Tabel 2.25: District Roermond, straatroof
Straatroof 2003 2004 2005 2006 2007 03 vs 07
Roermond
- 54.301 inwoners
61 49 61 90 65 +4, 6,6%
Echt en Susteren
- 32.295 inwoners
4 1 5 10 7 +3, ~
Roerdalen
1 3 4 1 1 ~
- 21.286 inwoners
Beesel
- 13.521 inwoners
Totaal
- 121.403 inwoners
Politieregio Limburg-Noord
- 512.587 inwoners
De wijken in Roermond: concentratie
3 1 3 2 2 -1, ~
69 54 73 103 75 +6, +8,7%
201 190 222 245 187 -14, -7.0%
De straatroven zijn geografisch geconcentreerd in Roermond. Verreweg de meeste straatroven
vinden plaats in de binnenstad (24 maal in 2007) of in het Roermondse Veld (13 maal in
2007). Er hebben zich geen opvallende schommelingen voorgedaan.
Tabel 2.26: Top 10 wijken, straatroof
Straatroof 2003 2004 2005 2006 2007 03 vs 07
Roermond Binnenstad West 21 16 28 35 24 +3
Roermondse Veld 12 6 11 17 13 +1
Maasniel 1 2 5 9 6 +5
Componistenbuurt 4 3 1 4 6 +2
Hammerveld/Voorstad 4 3 5 6 5 +1
Vrijveld 3 2 3 5 3 ~
Hatenboer 1 0 1 1 2 +1
Totaal 46 32 54 77 59 +13, +28,3%
Gemeente Roermond 61 49 61 90 65 +4, +6,6%
Vergelijkenderwijs: Roermond, Venlo en Weert
In 2007 telt de gemeente Roermond de meeste straatroven, te weten 65. Venlo noteert 55
straatroven en Weert 21 straatroven. In Venlo en Weert is het aantal straatroven aanzienlijk
afgenomen in de onderzoeksperiode. In Roermond wordt echter een lichte stijging genoteerd.
28

Tabel 2.27: Top-3 gemeenten, straatroof
Straatroof 2003 2004 2005 2006 2007 03 vs 07
Roermond
- 54.301 inwoners
61 49 61 90 65 +4, +6,6%
Venlo
- 92.052 inwoners
77 80 82 77 55 -22, -28,6%
Weert
- 48.575 inwoners
31 27 24 29 21 -10, -32,3%
Totaal 169 156 167 196 141 -28, -16,6%
2.4 Afsluiting: een grillig patroon
In de gemeente Roermond stijgt bij drie van de vijf onderzochte delicten – woninginbraak;
auto-inbraak; straatroof; bedreiging; mishandeling - het aantal zaken in de onderzoeksperiode,
dus van 2003 tot en met 2007. 8 Percentueel gezien stijgt in deze periode het aantal
bedreigingen het meest. De woninginbraak kent een grillig verloop. De stijging is overall, dat
wil zeggen van 2003 tot en met 2007, beperkt met 8,9%. Het laatste jaar laat een forse stijging
zien: met 32%. In het laatste jaar valt echter juist ook weer een forse daling van 28% te
noteren van de straatroof. Overall wordt echter een toename met 6,6% geregistreerd wat
straatroof betreft. Het aantal aangiften van auto-inbraak daalt fors in Roermond.
Resumerend zijn de aangiftecijfers als volgt :
• Bedreiging: van 189 in 2003 naar 231 in 2007 (+22%)
• Woninginbraak: van 461 in 2003 naar 502 in 2007 (+8,9%); met een stijging van 380
in 2006 naar 502 in 2007 (+32%);
• Mishandeling: van 377 in 2003 naar 405 in 2007 (+7,4%);
• Straatroof: van 61 in 2003 naar 65 in 2007 (+6,6%); met een forse daling van 90 in
2006 naar 65 in 2007 (-28%).
• Auto-inbraak: van 1.197 in 2003 naar 693 in 2007 (-42,7%)
Tabel 2.28 geeft de vergelijking weer tussen Roermond en Venlo per delicttype. Uit deze
tabel blijkt nog eens dat het criminaliteitspatroon in Roermond grillig is. Gevoelsmatig is de
situatie in 2007 verslechterd vanwege de stijging van het aantal woninginbraken: een delict
dat gevoelig ligt, omdat nu eenmaal het privé-domein wordt betreden. Toch is er sprake van
een daling van de vijf onderzochte delicten in Roermond in de onderzoeksperiode – dus van
2003 tot en met 2007 – van 2.250 naar 1.900. Dit komt met name door de afname van de
auto-inbraak: een delict dat doorgaans een minder grote buit oplevert en gemiddeld een
minder grote schok teweegbrengt bij het slachtoffer dan woninginbraak. Kortom: er zijn
minder misdrijven in 2007 dan in 2006 of 2003, maar daarmee valt bepaald niet zomaar te
zeggen dat het criminaliteitspatroon gunstig is. Sterker, de lokale criminele
gelegenheidsstructuren zijn fors, onder meer vanwege bestaande en ‘doorbrekende’
dadergroepen, zo zal blijken uit hoofdstuk 4.
We kunnen op basis van de geraadpleegde gegevens niet met zekerheid zeggen of een
dadercategorie is overgestapt van auto-inbraak naar woninginbraak, maar dat de groep
8
Het betreft zaken waarvan aangifte is gedaan of die het onderwerp zijn geworden van opsporingactiviteiten. Zie
paragraaf 2.3.
29

potentiële daders niet is verminderd staat wel vast. Ook constateren we in hoofdstuk 4 dat er
een nieuwe dadergroep opkomt, namelijk de jongeren en jongvolwassenen, zowel autochtoon
als allochtoon. Dat kan ook bijdragen aan de verschuiving, omdat verslaafden relatief vaak
auto-inbraak plegen. De afname van de auto-inbraak heeft deels ook te maken met gerichte
maatregelen: zie hoofdstuk 5.
Het totaal aantal misdrijven was in 2003 en is in 2007 hoger in Roermond dan in Venlo, al is
het verschil kleiner geworden. Roermond telt dus vooral ook meer misdrijven per inwoners,
omdat er de stad nu eenmaal minder inwoners telt dan Venlo. We denken wel dat Roermond
meer bezoekers telt, maar we beschikken niet over harde gegevens hieromtrent.
Voor drie van de vijf delicten geldt dat de gemeente Roermond in absolute zin hoger scoort
dan al de andere gemeenten, dus inclusief Venlo. Het betreft woninginbraak, auto-inbraak en
straatroof. 9 Het valt op dat er in 2007 vooral relatief veel woninginbraken worden gepleegd
Roermond. In Venlo wordt wel vaker aangifte gedaan van mishandeling en bedreiging dan in
Roermond.
Tabel 2.28: Vergelijking Roermond en Venlo per type delict
Woninginbraak 2003 2004 2005 2006 2007 03 vs 07
Venlo
304 378 719 468 287 -17, -5,6%
- 92.052 inwoners
Roermond
- 54.301 inwoners
461 218 358 380 502 +41, +8,9%
Auto-inbraak 2003 2004 2005 2006 2007 03 vs 07
Roermond
- 54.301 inwoners
1.197 852 743 1.019 693 -504, -42,1%
Venlo
- 92.052
941 818 769 725 672 -269, -28,6%
Bedreiging 2003 2004 2005 2006 2007 03 vs 07
Venlo
- 92.052 inwoners
223 296 269 296 278 +55, +24,7%
Roermond
- 54.301 inwoners
189 262 243 262 231 +42, +22,2%
Mishandeling 2003 2004 2005 2006 2007 03 vs 07
Venlo
- 92.052 inwoners
465 548 581 589 577 +112, +24,1%
Roermond
- 54.301 inwoners
377 425 374 384 405 +28, +7,4%
Straatroof 2003 2004 2005 2006 2007 03 vs 07
Roermond
- 54.301 inwoners
61 49 61 90 65 +4, +6,6%
Venlo
- 92.052 inwoners
77 80 82 77 55 -22, -28,6%
Totalen 2003 2004 2005 2006 2007 03 vs 07
Roermond
- 54.301 inwoners
2.250 2.123 2.373 2.462 1.900 -350, -15%
Venlo
- 92.052 inwoners
2.045 1.803 1.826 1.828 1.865 -180, -8,8%
9 Dit geldt voor het jaar 2007.
30

Hoofdstuk 3
De subjectieve veiligheid: lokale verschillen
3.1 Inleiding: verschillen tussen de wijken
Er bestaan aanzienlijke en historisch gewortelde verschillen tussen de wijken in Roermond.
De verschillen tussen de meest welvarende wijken en de meest kwetsbare zijn sprekend. De
wijken het Roermondse Veld en, in minder mate, Donderberg en de Kemp staan te boek als
kwetsbare wijken. Vooral in het Roermondse Veld en in de Componistenbuurt is de
werkloosheid hoog en is het besteedbaar inkomen laag. De wijken tellen ook relatief veel
goedkope huurwoningen. Hier staat tegenover dat het inkomen en het aantal koophuizen juist
hoog is in Herten/Merum/Ool, Roerzicht/Voorstad, Roer/Roerzuid en De Wijher. Deze forse
verschillen verklaren de nadruk die wordt gelegd op de wijkgerichte aanpak van
veiligheidsproblemen (zie hoofdstuk 5).
De grote verschillen in Roermond leiden tot een lokale discussie over de verdeling van
welvaart en veiligheid. Sommige respondenten maken een scherp onderscheid tussen aan de
ene kant het centrum en de voorstad en aan de andere kant de wijken en buurten in de rest van
de stad. Andere respondenten wijzen erop dat dit scherpe onderscheid niet meer kan worden
gemaakt, omdat wijken zoals De Kemp en Donderberg een gemengd karakter hebben
gekregen.
We gaan eerst in op een veiligheidssurvey die is uitgevoerd door Kolar en Boekhoorn (2005)
en vervolgens in paragraaf 3.3 op een leefbaarheidsonderzoek (Lewerissa en Capellen, 2005).
Daarna typeren we het burgerschap in Roermond (3.4). Daarbij baseren we ons op onderzoek
van Vegter, Duijn en Zondervan uit 2007. Ten slotte presenteren we de antwoorden die het
zogeheten burgerpanel heeft gesteld op enkele vragen die wij hen, met hulp van TNS Nipo,
hebben gesteld (3.5).
3.2 Veiligheidsscan: verbeterde subjectieve veiligheid
Voor de hele gemeente geldt dat iets meer dan één op de vijf bewoners (21%) zich ‘in het
afgelopen jaar’ regelmatig tot vaak onveilig heeft gevoeld, zo blijkt uit onderzoek dat in
oktober 2005 is gepubliceerd. In 2002 lag dit percentage nog op 27%.
Per wijk: Donderberg, Roermondse Veld en De Kemp relatief onveilig
De lokale diversiteit komt tot uitdrukking in de scores op wijkniveau. De wijk Donderberg
scoort het slechtst: 32% voelt zich regelmatig tot vaak onveilig. In het Roermondse Veld ligt
het percentage op 30% en in De Kemp op 28%. Hoogvonderen behoort tot de middenmoot,
met een percentage van 21,5%. De bewoners van Ool/Herten/Merum/Aan de Rijksweg voelen
zich met minst vaak onveilig, want daar komt de score uit op 11%.
31

Tabel 3.1 Onveiligheidsgevoelens
Wijk 1999 2002 2005
1 Donderberg 33 38,8 32,1
2 Het Roermondse Veld 40,6 31,9 30,3
3 De Kemp 30,9 30,6 28,4
4 Vrijveld 25 24,7 24,7
5 Maas(haven)/Binnenstad 28,1 30,2 24,9
6 Hoogvonderen 30,3 31,9 21,5
7 Kitskensberg 25 18,7 19,3
8 Maasniel/Tegelarijveld/Broekhin 24,2 26,2 19,1
9 Roer(zicht/zuid) Voorstad 18,1 24,1 16,4
10 Leeuwen/Asenray/De Wijher 16,4 21,0 15,3
11 Kapel/Muggenbroek 22,2 24,4 14,8
12
Ool/Herten/Merum/Aan de
Rijksweg
12,5 18,9 11,0
De delicten: een wisselend beeld
In het survey is aan de bewoners gevraagd welke vormen van criminaliteit en algemene
overlast ‘regelmatig tot vaak’ voorkomen in hun woonomgeving. Het valt op dat alleen de
scores van ‘fietsendiefstal’ en ‘overlast jongeren’ zijn gestegen, respectievelijk van 17,8%
naar 22,3% en van 23,1% naar 24,3%.
Tabel 3.2 Meest voorkomende criminaliteit/overlast
Type criminaliteit/overlast 2002 2005
1 Vernielingen aan auto’s 27,6 25,7
2 Rondhangende jongeren 23,1 24,3
3 Fietsendiefstal 17,8 22,3
4 Inbraak woningen 24,1 19,4
5 Vernieling straatmeubilair 22,0 19,2
De verschillende vormen van criminaliteit en overlast zijn ongelijk verdeeld over de
gemeenten, zo blijkt uit het onderzoek. In de hieronder genoemde wijken komen de genoemde
vormen van criminaliteit en overlast veel voor volgens de bewoners:
• Overlast door groepen jongeren: Maas(haven)/Binnenstad (45%); Donderberg
(35%) en Hoogvonderen (33%).
• Fietsendiefstal en diefstal uit auto’s: Donderberg (40%; 30%) en
Maas(haven)/Binnenstad (35%; 31%).
• Woninginbraak: Kapel/Muggenbroek (33%) en Leeuwen/Asenray/De Wijher
(28%).
• Publiek dronkenschap: Maas(haven)/Binnenstad (48%) en Donderberg (22%).
32

Overlast: indicatiescores
Het onderzoek heeft voor verschillende overlastproblemen zogeheten indicatiescores
berekend. Voor wat betreft vermogensdelicten; overlast en dreiging en verloedering zijn de
drie (top 3) hoogste en laagste scores in 2005 als volgt verdeeld over de gemeente (de scores
lopen van 0 = zeer veel overlast tot 10 = geen overlast en staan tussen haakjes vermeld):
• Overlast van vermogendelicten:
o De meeste overlast: Donderberg (3,4); Maas(haven)/Binnenstad (3,5);
Hoogvonderen (3,8).
o De minste overlast: Kitskensberg (4,9); Ool/Herten/Merum/Aan de
Rijksweg & Leeuwen/Asenray/de Wijher (4,8).
• Overlast en dreiging:
o De meeste overlast: Maas(haven)/Binnenstad (4,3); Donderberg (4,6);
Roermondse Veld (5,0).
o De minste overlast: Leeuwen/Asenray/De Wijher (6,6);
Ool/Herten/Merum/Aan de Rijksweg (6,4); Roer (zicht/zuid)/Voorstad
(6,2).
• Verloedering
o De meeste overlast: De Kemp (3,5); Donderberg 3,6);
Maas(haven)/Binnenstad 3,7).
o De minste overlast: Roer(zicht/zuid)/Voorstad (5,7);
Ool/Herten/Merum/Aan de Rijksweg (5,6); Leeuwen/Asenray/de Wijher
(5,6).
3.3 Leefbaarheidsonderzoek Roermond: aandachtspunten
Er is ook een onderzoek naar leefbaarheid in Roermond uitgevoerd (Lewerissa en Capellen,
2005). Ongeveer 75% van de bevolking voelt zich veilig in Roermond, zo blijkt uit dit
onderzoek. ‘Veilige’ wijken zijn Herten (94%), de Wijher (89%) en Asenray (89%). Een
weinig veilig gevoel is er in Donderberg (56%), Binnenstad (54%) en Roermondse Veld
(42%).
Andere relevante uitkomsten van dit onderzoek zijn:
• De bewoners van Hoogvonderen (32%), Herten (41%) en Asenray (49%) vinden
het minst dat hun wijk een eigen karakter heeft. Bewoners van de Binnenstad
(77%), Roerzicht/Voorstad (84% en De Wijher (75%) vinden juist wel dat hun
wijk een eigen karakter heeft.
• Bewoners van de Kemp (70%) en Roerzicht/Voorstad (74%) zijn het meest trots
op hun eigen wijk. Wijken waar bewoners weinig trots op zijn, zijn Vrijveld (53%)
Hoogvonderen (51%) Roermondse Veld (48%) en Donderberg (41%).
33

• In de Kemp, Leeuwen en de Wijher wil meer dan 80% van de bevolking in hun
huidige huis blijven wonen. In Donderberg (62%) en Vrijveld (63%) liggen de
percentages het laagst.
• De zorgen van bewoners spitsen zich toe op gezondheid (genoemd in 11 van de 13
wijken = 11:13), verkeersveiligheid (9:13), criminaliteit (8:13), werkeloosheid
(8:13) en in mindere mate milieu (4:13). Overlast in wijken in Roermond spitst
zich toe op rommel op straat (8:13), lawaai (8:13), (groepen) jongeren (8:13),
hondenpoep (6:13) en verkeersdrukte (4:13).
• Het onderzoek van Lewerissa en Capellen heeft de onveilige plekken in elke wijk
in kaart gebracht. Hieruit blijkt dat donkere, open ruimtes met groenvoorziening
tot de grootste onveiligheidsgevoelens leiden (pleinen, parken, hofjes,
speeltuintjes, ruimte rond winkelcentra/supermarkten, maar ook de Spoorlaan).
Deze locaties zijn trekpleisters voor hangroepen, criminele activiteiten en
vandalisme, volgens de buurtbewoners.
• Bewoners doen verschillende suggesties voor verbeteringen. Ten eerste worden
fysieke maatregelen voorgesteld: het aanbrengen van meer verlichting op donkere
plekken en het bijhouden van de openbare ruimte. Daarnaast wordt een grotere
inspanning van de politie verwacht. Meer blauw in de avonduren, het beter
afhandelen van meldingen en aangiftes en het begeleiden van de buurtwacht. De
inwoners vinden dat zijzelf ook een aantal stappen kunnen zetten. Betere sociale
controle, onderlinge samenwerking tussen burgers en het aanspreken van elkaar op
gedrag moeten bijdragen aan de veiligheid. Tot slot zien veel bewoners een
oplossing in het maken van meer opvanglocaties voor jongeren. De buurten zijn
opvallend eensgezind over deze opties.
34

Tabel 3.3 Veiligheidsgevoelens per wijk
Wijk
Voelt zich:
Veilig / Onveilig
Type criminaliteit/overlast
Donderberg 56% / 42% Geluidsoverlast
Groepenjongeren
Hondenpoep
Jongeren op straat
Het Roermondse Veld 42% / 58% Geluidsoverlast
Verkeersdrukte
Hondenpoep
Rommel op straat
Groepen Jongeren
De Kemp/Kapel
Muggenbroek/Kitskensberg
77% / 23% Lawaai
Stank
Jongeren
Vrijveld 70% / 25% Lawaai
Hondenpoep
Rommel op straat
Groepen jongeren
Binnenstad 54% / 45% Verkeersdrukte
Lawaai
Hondenpoep
Rommel op straat
Groepen jongeren
Hoogvonderen 70% / 30% Rommel op straat
Groepen jongeren
Lawaai
Herten/Merum/Ool 94% / 5% Rommel op straat
Lawaai
Hondenpoep
Groep jongeren
Moedwillig vandalisme
Inbraak
Maasniel/Tegelarijveld 71% / 30% Lawaai
Hondenpoep
Rommel op straat
Roerzicht/Voorstad 82% / 12% Groepen jongeren
Roer/Roerzuid 83% / 16% Lawaai
Hondenpoep
Rommel op straat
Groepen jongeren
Leeuwen 87% / 13% Verkeersdrukte
Rommel op straat
Stand industrie
De Wijher 89% / 11% Minder dan gemiddeld
Asenray 89% / 11% Stank agrarische bedrijven
Verkeersdrukte
35

3.4 Burgerschap: een kwalitatief beeld
Variatie in burgerschap
De grote verschillen tussen de wijken komen tot uitdrukking in het lokale burgerschap.
Roermond telt welvarende wijken (zoals de wijken Roer-Zuid en Voorstad St. Jacob), waar
mensen wonen die zich overwegend sterk verbonden voelen met de gemeente en die zich
aangetrokken voelen tot het lokale woongenoot in hun wijk en vaak ook tot de vele
voorzieningen die de stad kent.
Een onderzoek dat is uitgevoerd in het stadscentrum onderscheidt vier stijlen van
burgerschap, namelijk: verantwoordelijken, plichtsgetrouwen, pragmatici en buitenstaanders
(Vegter, Van Duijn en Zondervan, 2007: 167-185). Het type burgerschap is een indicatie voor
onder meer de houding van burgers ten aanzien van en vertrouwen in de (lokale) politiek, hun
maatschappelijke betrokkenheid en actie- en samenwerkingsbereidheid.
De onderzoekers concluderen dat de kenmerkende burgerschapsstijl van de inwoners van
Roermond-Centrum die van de verantwoordelijken is (Vegter, Van Duijn en Zondervan,
2007: 195). In het algemeen zijn dit burgers met moderne opvattingen en een relatief hoge
status. Enkele kernelementen van dit burgerprofiel zijn: maatschappelijke betrokkenheid,
dienen van het algemene belang, politieke interesse en vertrouwen in de overheid, een
coöperatieve maar kritische houding ten aanzien van de overheid. Naast de zogeheten
verantwoordelijken wordt de burgerschapsstijl in het centrum gekenmerkt door pragmatici.
Dit type kenmerkt zich door selectieve interesse, zowel in maatschappelijke betrokkenheid als
in overheidsbeleid. De houding ten aanzien van de overheid is relatief neutraal (niet
volgzaam, lichtelijk kritisch). Het eigen belang staat hierbij voorop. Het zijn als het ware
middenklasse burgers met een hedonistische inslag.
‘Kwetsbaar’ burgerschap
Het globale beeld dat in het onderzoek wordt geschetst voor het stadscentrum kunnen we
verbijzonderen voor het burgerschap in de meest kwetsbare wijken. Het gaat in het bijzonder
om de traditionele autochtone bewoners van het Roermondse Veld, de componistenbuurt en
delen van De Kemp. Deze delen van de stad hebben met elkaar gemeen dat er sprake is van
economische homogenisering: veel mensen met lage inkomens. Tegelijkertijd voltrekt zich
een proces van heterogenisering: meer allochtonen en een steeds grotere sociaal-culturele
pluriformiteit.
De cultuur van de traditionele autochtone bewoners vertoont in de drie genoemde wijken
belangrijke overeenkomsten:
• In kleine kring (de familie, het gezin, de buurt) zijn de sociale contacten intensief,
maar ‘de buitenwereld’ wordt op afstand gehouden. Tot die buitenwereld behoren
ook medewerkers van gemeente of politie. De gemeentelijke aanpak en die van de
politie proberen de banden aan te halen door middel van wijkcoördinatoren,
jongerenwerkers en wijkagent. Dit is een inspanning die een lange adem vergt, met
36

name bij het winnen van vertrouwen en het vergaren van informatie over
misstanden.
• Er bestaat een duidelijke scheidslijn tussen de (traditionele) autochtone bewoners
en de allochtone inwoners van deze drie wijken. In het gunstige geval leeft men als
het ware zijn of haar eigen leven: langs elkaar heen en met neutrale of zwak
negatieve gevoelens tegenover allochtone bewoners. Die negatieve gevoelens zijn
sterker bij een andere categorie autochtone bewoners, maar deze bewoners doen
vooral in eigen of vertrouwde kring negatieve of discriminerende uitlatingen. Een
derde categorie keert zich in uitingen of gedragingen geregeld tegen allochtone
bewoners. Dit draagt bij een polarisatie tussen gevestigde bewoners en allochtone
nieuwkomers.
• De polarisatie houdt verband met het steeds extremere gedrag van (ook)
autochtone jongeren: softdruggebruik, alcoholconsumptie, een agressievere
houding tegenover anderen, waaronder de politie en soms in het bijzonder
allochtonen.
• Er is een categorie gevestigde bewoners waarvoor geldt dat meerdere generaties
binnen families of gezinnen een groot deel van hun arbeidsleven werkloos of
arbeidsongeschikt zijn of zijn geweest. Dit gaat altijd gepaard met armoede en
deels ook met een zekere “verloedering van waarden en normen”. Er zijn
bijvoorbeeld “enkele families waarvan de telgen vier generaties geleden al werden
opgesloten en geverbaliseerd door de veldwachter”. In sommige kringen is
normafwijkend gedrag – zoals huiselijk geweld; geweld op straat; non-acceptatie
van politie-interventies; hennepteelt – nagenoeg genormaliseerd geraakt.
Desondanks wordt de schuld van lokale overlast of criminaliteit vaak extern, bij
anderen, gezocht.
• Deze leefstijl wijkt fors af van de meer conformistische arbeidersculturen die ook
voorkomen in deze wijken. Dat zijn bewoners die waarde hechten aan werk en die
in aanleg bereid zijn zich naar veel wetten en gewoontes te schikken. Zij hebben
een positieve of neutrale houding tegenover overheidsfunctionarissen die in hun
ogen goedwillend en praktisch zijn. Dat laatste is een belangrijke voorwaarde voor
bewoners: overheidsfunctionarissen moeten praktisch en direct handelen en
communiceren.
In de kwetsbare wijken, zoals het Roermondse Veld, Donderberg en De Kemp - hebben zich
de afgelopen decennia allochtone bewoners gevestigd. De samenstelling van de wijken is
hierdoor aanzienlijk gewijzigd. Zie voor de cijfers hoofdstuk 5. Respondenten geven aan dat
de verhoudingen tussen autochtone en allochtone bewoners op individueel niveau op beperkte
schaal problemen opleveren, onder meer vanwege de sociale distantie. Niettemin gebruikt een
categorie traditionele autochtone burgers verbale uitingen die duiden op meer of minder
extreme rechtse gevoelens. Dergelijke radicalisering valt buiten het bereik van dit onderzoek,
maar het wordt wel beschreven in de studie ‘Extreem? Moeilijk!’ (Moors, 2007).
37

Het valt op dat de communicatie, ook van overheidswege, met een aanzienlijk deel van de
allochtone bevolking moeizaam verloopt. Het is lastig de allochtone bewoners bij activiteiten
in hun wijk te betrekken. Een categorie allochtone bewoners neemt afstand van de
Nederlandse of Roermondse samenleving. Respondenten stellen (het risico van) radicalisering
vast, maar ze kunnen geen uitsluitsel geven over de precieze aard en omvang daarvan.
3.5 Burgerpanel: in reactie op onze stellingen en vragen
De gemeente Roermond kent een zogenoemd burgerpanel. Dat is een representatieve groep
bewoners waaraan desgewenst vragen gesteld kunnen worden. TNS Nipo verzorgd deze
publieksraadpleging. We hebben langs deze weg, begin 2008, enkele stellingen en vragen
voorgelegd aan 197 inwoners van Roermond begin 2008.
Veiligheidsbeleving: geen vooruitgang of verslechtering volgens een ruime meerderheid
Twee stellingen hebben betrekking op de veiligheidsbeleving. De eerste stelling is als volgt
geformuleerd: “Ik heb de afgelopen twee jaar meer last gekregen van criminaliteit in
Roermond”.
Ruim 36% vindt dat de situatie niet wezenlijk is veranderd. Deze inwoners reageren dus
neutraal. Het valt echter op dat evenveel respondenten (36%) vindt dat zij meer last hebben
gekregen van de criminaliteit in Roermond. Precies 13% van de respondenten kiest voor de
uiterste antwoordcategorie: zij zijn het dus ‘helemaal eens’ met de stelling dat de
criminaliteitsoverlast is toegenomen. Precies 27% vindt dat de criminaliteitsoverlast is
afgenomen. De uiterste antwoordcategorie kruist 3% van de respondenten aan.
Figuur 3.1: Overlast door criminaliteit
40%
35%
30%
25%
20%
15%
10%
5%
0%
13%
Ik heb de afgelopen twee jaar meer last gekregen van
criminaliteit in Roermond
23%
36%
Helemaal mee eens M ee eens Niet mee eens, niet mee
oneens
38
24%
3%
1%
M ee oneens Helemaal mee oneens Weet niet /geen mening

De tweede stelling heeft betrekking op de leefbaarheid in Roermond en luidt: “De
leefbaarheid van mijn omgeving is de afgelopen twee jaar verbeterd”.
Nu kiest maar liefst 45% voor een neutraal antwoord, hetgeen inhoudt dat ze geen belangrijke
veranderingen hebben waargenomen in de leefbaarheid in hun woonomgeving. In totaal 34%
antwoordt negatief en vindt dus dat de leefbaarheid in twee jaar tijd achteruit is gegaan.
Slechts 18% van de respondenten vindt dat de leefbaarheid erop vooruit is gegaan.
Figuur 3.2 Leefbaarheid
50%
45%
40%
35%
30%
25%
20%
15%
10%
5%
0%
1%
Helemaal mee
eens
Resumerend zijn er dus meer respondenten die vinden dat de veiligheidssituatie is
verslechterd dan inwoners die menen dat het is verbeterd, al houdt de grootste categorie het
op een status quo. De respondenten oordelen negatiever over de leefbaarheid dan over de
criminaliteit. Daar staat tegenover dat de respondenten bij de stelling over criminaliteit eerder
geneigd zijn de uiterste – dat wil zeggen de meest negatieve - antwoordcategorie aan te
kruisen. Dat betekent dat er een aanzienlijke minderheid is vindt dat de criminaliteitsoverlast
in belangrijke mate is toegenomen.
Veiligheid: prioriteiten
De leefbaarheid van mijn omgeving is de afgelopen twee jaar verbeterd
17%
45%
Mee eens Niet mee eens,
niet mee oneens
Het burgerpanel is gevraagd of zij vinden dat gemeente en politie de goede prioriteiten
hebben gesteld bij het veiligheidsbeleid. Precies 35% van de respondenten is positief over de
prioriteitstelling. Evenveel burgers – precies 35% dus – is neutraal: ze kiezen voor de optie
‘niet mee eens, niet mee oneens’. Ruim een vijfde (21%) van de respondenten vindt die er
verkeerde prioriteiten worden gesteld. Bijna tien procent (9%) heeft geen mening.
39
28%
6%
Mee oneens Helemaal mee
oneens
3%
Weet niet/geen
mening

Figuur 3.3. Prioriteitsstelling gemeente/politie
40%
35%
30%
25%
20%
15%
10%
5%
0%
De politie en de gemeente hebben de afgelopen twee jaar goede prioriteiten gesteld
op het gebied van veiligheid
3%
Helemaal mee
eens
32%
35%
Mee eens Niet mee eens,
niet mee oneens
We hebben ook gevraagd welke prioriteiten de burgers zouden stellen. Het betreft een open
vraag. De volgende zaken worden meer dan tien keer genoemd: de overlast of criminaliteit
van hangjongeren (24 keer), verkeershinder en parkeeroverlast (24 keer), veiligheid op straat
(20 keer), inbraak of diefstal (19 keer), drugshandel of drugsgebruik (15 keer) en de zichtbare
aanwezigheid van (wijk)agenten (13 keer).
Aanspreekpunten bij onveiligheid: wisselende antwoorden
De gemeente en politie hebben de afgelopen jaren geprobeerd om de contacten met de
bevolking over veiligheid en veiligheidsbeleid te versterken. Er is getracht om de drempel om
contact op te nemen bij klachten over overlast of leefbaarheid en bij criminaliteit omlaag te
brengen. Het is een belangrijke bouwsteen van het zogenoemde wijkbeheer of wijkgerichte
veiligheidsbeleid. De volgende stelling is voorgelegd aan het panel: “Als ik problemen heb op
het gebied van veiligheid weet ik welke mensen, van de politie of de gemeente, ik in mijn wijk
daarover kan aanspreken”
40
19%
2%
Mee oneens Helemaal mee
oneens
9%
Weet niet/geen
mening

Figuur 3.4 Aanspreekpunt burgers
40%
35%
30%
25%
20%
15%
10%
5%
0%
Als ik problemen heb op het gebied van veiligheid weet ik welke mensen, van de
politie of de gemeente, ik in mijn w ijk daarover kan aanspreken
8%
De antwoorden stellen teleur in het licht van de zo wijkgerichte doelstellingen. Het valt op dat
maar liefst 46% van respondenten niet weet wie het aanspreekpunt op het gebied van
veiligheid is in zijn wijk. Hier staat tegenover dat 36% wel weet welke functionarissen zij
kunnen aanspreken op en over onveilige situaties.
Opvang van drugsverslaafden: 72% wil een 24-uursopvang
We hebben de burgers in het panel, tenslotte, gevraagd wat ze vinden van een 24-uurs
voorzieningen voor uit het stadscentrum geweerde drugsverslaafden. Het valt op dat maar
liefst 72% van de respondenten het idee van een 24-uursopvang steunt. Bijna tien procent
(9%) keert zich tegen een dergelijke opvangvoorziening.
Figuur 3.5 Verslaafdenopvang
50%
45%
40%
35%
30%
25%
20%
15%
10%
5%
0%
28%
17%
Helemaal mee eens M ee eens Niet mee eens, niet mee
oneens
41
37%
9%
1%
M ee oneens Helemaal mee oneens Weet niet/ geen mening
Er zou een 24-uursopvang moeten komen voor de opvang van verslaafden die
worden geweerd uit het centrum van Roermond
28%
Helemaal mee
eens
44%
15%
Mee eens Niet mee eens,
niet mee oneens
6%
3%
Mee oneens Helemaal mee
oneens
4%
Weet niet/geen
mening

Hierbij moet wel worden bedacht dat het publieke draagvlak bij dit soort voorzieningen
uiteindelijk afhangt van de precieze randvoorwaarden en van de gekozen locatie. Het zou
bijvoorbeeld onredelijk zijn om zo’n opvang te vestigen in een nieuwbouwwijk, kort nadat de
nieuwbouwhuizen zijn verkocht.
42

Hoofdstuk 4
Een profielanalyse: misdrijven, daders en slachtoffers
4.1 Inleiding
Dit hoofdstuk presenteert de profielanalyse die we hebben uitgevoerd van vijf delicten:
woninginbraak, auto-inbraak, straatroof, bedreiging en mishandeling. Voor elk delict
presenteren en analyseren we het misdrijf, kenmerken van de daders en slachtofferkenmerken.
De slotparagraaf (4.8) maakt de balans op door aangetroffen patronen en oorzaken te
beschrijven. De werkwijze wordt verantwoord in de bijlage.
Een belangrijk effect van onze werkwijze is dat we ons richten op delicten waarvan aangifte
wordt gedaan. Dat is geen probleem vanwege de onderzoeksopdracht. Dat neemt niet weg dat
het – op grond van ons veldwerk en deels op recent eerder onderzoek – waardevol is om te
wijzen op enkele belangrijke vormen van aangifteloze delicten. We doen dit in paragraaf 4.7.
4.2 Woninginbraak
We hebben 117 woninginbraken geanalyseerd. Dit leverde informatie op over 53 verdachten
en 96 slachtoffers.
4.2.1 Het misdrijf: een beperkte buit
Plaats delict: het meest in de Binnenstad en in het Roermondse Veld
De meeste woninginbraken vinden plaats in de binnenstad (16,2%, n=19) en in het
Roermondse Veld: 12% (n=14). Daarna volgen de Kastelenbuurt (9,4%, n=11) en Maasniel
(8,5%, n=10). Tenslotte werd in de volgende wijken eenmaal ingebroken: Componistenbuurt,
De Kemp, Hoogvonderen, Kapel en Vrijveld.
Van ongeveer eenvijfde (n=24) van de zaken valt de wijk waar de wooninbraak heeft
plaatsgevonden niet te achterhalen uit BPS.
De cijfers in hoofdstuk 2 geven een wat ander beeld van de pleegplaats. Daarbij moet worden
bedacht dat de steekproef in dit hoofdstuk vooral is gericht op een analyse van de aard van de
misdrijven en op en analyse van de daders en slachtoffers. Anders gezegd: wat pleegplaats
betreft geven de totaalcijfers van 2007 die we in hoofdstuk 2 gebruiken een beter beeld dan de
cijfers in deze paragraaf en in dit hoofdstuk.
Tijdstip van de inbraak: meestal na 18:00 uur
Ruim 30% (n=36) van de inbraken wordt overdag gepleegd, dat wil zegen tussen 06:00 uur en
18:00 uur. Van 41% van de zaken is bekend dat de inbraak in de avonduren (20,5%, n=24) of
43

in de nacht (20,5%, n=24) heeft plaatsgevonden. De meeste inbraken worden dus tussen 18:00
uur en 06:00 uur gepleegd. Van 33 zaken (28,2 %) is het tijdstip van het delict onbekend.
Een beperkte buit
Een krappe meerderheid van de woninginbraken kent geen van braakschade: 52,1%. Bij 56
zaken (47,9%) is dit wel het geval. Het betreft voornamelijk kapotte ramen en ontzette deuren.
In totaal zijn bij 117 woninginbraken precies 178 goederen buit gemaakt. De buit betreft in de
helft van de gevallen elektronische apparatuur (49,4%, n=88). Deze elektronische buit bestaat
uit:
• Laptop/PC: 10,7%
• GSM: 12,4%
• Mp3-speler: 1,7%
• ‘Overige elektronica’ (cd’s, dvd’s, tv’s, computerspellen en camera’s): 25,8%.
Bij 25 woninginbraken (14,1%) is geld ontvreemd. Bij drie zaken betreft het meer dan 1.000
euro. De ‘overige buit’ betreft vooral kleding, juwelen, paspoorten, bankpassen, auto’s en
sleutels.
Het valt op dat de buit beperkt is. In kwantitatieve zin (aantal ontvreemde goederen) worden
er per woninginbraak weinig goederen buit gemaakt. En in kwalitatieve zin (waarde van de
buit) valt op dat de buit gemiddeld genomen bepaald niet hoog is. Dit is een indicatie dat de
daders de gelegenheidsstructuren, inclusief de pakkans, vanuit hun perspectief bezien positief
inschatten. De buit is namelijk gering en het betreft een delict waarvoor geldt dat er bijna per
definitie aangifte wordt gedaan én een opsporingsonderzoek wordt gestart. Dit laatste
betekent dat de pakkans niet klein hoeft te zijn, want opsporingsinspanningen raken vaak pas
bekend bij aanhoudingen. Zeker bij seriedaders bestaat de kans dat de pakkans wordt
onderschat. Een indicatie hiervoor bestaat uit recente aanhoudingen van inbrekers in
Roermond, want die aanhoudingen kwamen namelijk tot stand op basis van op youtube
geplaatste beelden die waren gemaakt door (kringen rond) jonge inbrekers 10 .
4.2.2 De daders: veel Roermondse werklozen
Leeftijd: bijna altijd mannen, vaak jonger dan 35 jaar
Een ruime meerderheid van de verdachten is een man: 83%. Er zijn 8 vrouwelijke verdachten
en van 1 verdachte is het geslacht niet geregistreerd.
De meeste verdachten zijn 35 jaar of jonger. Precies 30% (n=16) valt namelijk in de
leeftijdscategorie van 26 tot 35 jaar en 11% (n=6) is tussen de 22 en 25 jaar oud. Ruim 13%
(n=7) is ouder dan 19 en niet ouder dan 21 jaar. Bijna een kwart van de verdachten (24,5%,
n=13) is tussen de 12 en 18 jaar en dus minderjarig.
10 ‘Scooterdieven opgepakt na eigen internetfilmpje’, Dagblad De Limbuger, 11 januari 2008
44

Ten slotte zijn 10 verdachten tussen de 36 en 45 jaar en is één verdachte de leeftijd van 46
jaar gepasseerd.
Tabel 4.1 Leeftijd daders woninginbraak
Leeftijd Aantal verdachten Percentage
12-18 jaar 13 24,5 %
19-21 jaar 7 13,2 %
22-25 jaar 6 11,3 %
26-35 jaar 16 30,2 %
36-45 jaar 10 18,9 %
46–55 jaar 1 1.9 %
Totaal 53 100,0%
Etnische achtergrond: vaak de categorie ‘overige allochtonen’
De precieze komaf van de daders loopt sterk uiteen. Veertien verdachten (26%) hebben een
andere nationaliteit dan de in de vragenlijst was opgenomen als antwoordcategorie. Het
betreft, met uitzondering van één Duitse man, niet-westerse verdachten uit: Algerije (1), Azië
(1), Duitsland (1), Griekenland (1), Iran (1), Irak (2), Kosovo (1), Servië (1) en Tunesië (4).
Naast deze twee categorieën troffen we de volgende etniciteit aan: Marokkaans (2), Turks (1),
Antilliaans (2) en Surinaams (2).
In totaal hebben 17 verdachten de Nederlandse etniciteit (32%). Van 15 verdachten staat de
afkomst niet in BPS geregistreerd.
Tabel 4.2 Etniciteit daders woninginbraak
Etniciteit Aantal verdachten Percentage
Nederlands 17 32,0 %
Marokkaans 2 3,8 %
Turks 1 1,9 %
Antilliaans 2 3,8 %
Surinaams 2 3,8 %
Anders 14 26,4 %
Onbekend 15 28, 3 %
Totaal 53 100,0%
Woonplaats: vooral Roermond
Van 39 verdachten is de woonplaats (deels) bekend. Ruim tachtig procent van deze
verdachten (n = 32) woont in Roermond.
De Roermondse verdachten wonen het meest in het Roermondse Veld: het betreft 9 personen
(17%). Het woonadres van de verdachten is verder als volgt verdeeld over de gemeente:
• De Kemp (13%, n=7)
• Componistenbuurt (9%, n=5)
• Hoogvonderen (7,5%, n=4)
• Binnenstad (6%, n=3).
45

Van vier verdachten is wel bekend dat ze in Roermond wonen, maar staat geen woonadres
vermeld in BPS. Er valt evenmin uit de registratie op te maken dat het personen betreft zonder
vast woon- of verblijfplaats.
Zes verdachten wonen niet in Roermond, maar in de volgende gemeenten: Nijmegen (2x),
Heerlen (2x), Den Haag 1 (x), Boxtel (1x). Eén verdachte woont in Duitsland (1x).
Antecedenten: veel recidivisten
Een meerderheid van de verdachten heeft tenminste één antecedent: 73,6% (n=39). Ruim een
kwart (26,4%, n=14) van de verdachten heeft geen antecedenten: ze zijn first offenders. Van
vier verdachten valt uit de registratie niet op te maken of ze over antecedenten beschikken.
Bijna de helft van de verdachten (48%, n=19) heeft tussen de 2 en 10 antecedenten. Van deze
verdachten hebben 4 personen tussen de 2 en 5 antecedenten en 15 tussen de 6 en 10.
Tabel 4.3 Antecedenten daders woninginbraak
Aantal antecedenten Categorie Aantal Percentage
1 4 10,3%
2 - 5 Meerpleger 11 4 10,3%
6 - 10 Meer-
/veelpleger
15 38,4%
Meer dan 10 Veelpleger 12 16 41%
Totaal 39 100,0%
Vier verdachten hebben 41 antecedenten en één verdachte heeft door de jaren heen niet
minder dan 51 antecedenten opgebouwd.
Arbeid of studie: veel werklozen
Van 31 verdachten is bekend of ze werk verrichten of een studie volgen. Slechts twee
verdachten blijken een baan te hebben. Eén verdachte werkt opmerkelijk genoeg bij de sociale
dienst en een verdachte werkt bij een bouwbedrijf, als voeger.
Van veel verdachten is bekend dat ze werkloos zijn: 39,1% (n=18). Verder volgen tien
verdachten een opleiding, vaak een beroepsopleiding. Eén verdachte is arbeidsongeschikt.
Van 22 verdachten kan op basis van BPS geen uitspraak gedaan worden over het beroep of de
studie.
11 Definitie meerpleger: Een persoon van 18 jaar of ouder die in het gehele criminele verleden 2 tot en met 10
processen-verbaal tegen zich zag opgemaakt, waarvan tenminste 1 in het peiljaar.
12 Definitie (meerderjarige) veelpleger: Een persoon van 18 jaar of ouder die in het gehele criminele verleden
meer dan 10 processen-verbaal tegen zich opgemaakt, waarvan tenminste 1 in het peiljaar.
46

Harddrugs: 27 verdachten zijn gebruiker of verslaafd
Van 27 verdachten staat in BPS vermeld of ze harddrugs gebruiken of hieraan verslaafd zijn.
Zestien verdachten worden aangemerkt als harddrugsgebruiker en twaalf als verslaafde. Van
zeven verdachten staat vast dat ze geen harddrugs gebruiken.
4.2.3 Slachtoffers
Ruim 60% van de woninginbraak wordt aangegeven door een man en 39% door een vrouw.
Een meerderheid van de slachtoffers is van Nederlandse komaf: bijna 70% (n=67). Twee
slachtoffers zijn Marokkaans en één slachtoffer is van Antilliaanse komaf.
Precies dertien slachtoffers hebben een andere etniciteit dan stond vermeld als
antwoordcategorie, waarvan bekend: Rusland (1), Bosnië (1), Afghanistan (1), Schotland (1),
Peru (1). Van nog eens dertien personen is de etniciteit onbekend.
Tabel 4.4 Etniciteit slachtoffers woninginbraak
Etniciteit Aantal slachtoffers Percentage
Nederlands 67 69, 8 %
Marokkaans 2 2, 1 %
Antilliaans 1 1,1%
Anders 13 13,5 %
Onbekend 13 13,5 %
Totaal 96 100,0%
4.3 Auto-inbraak
We hebben gegevens verzameld over 122 auto-inbraken. Het leverde informatie op over 62
verdachten en 83 slachtoffers.
4.3.1 Het misdrijf: autoaccessoires als buit
Veel auto-inbraken hebben plaats op straat (76%), en dus bijvoorbeeld niet in een
parkeergarage. Precies 8 keer wordt in de nabijheid van een woning (bijvoorbeeld een oprit of
een carport) ingebroken in een auto.
Het tijdstip van het delict is tamelijk gelijkmatig verdeeld. De meeste inbraken worden
overdag (31,3%, n=35) en ‘s nachts (27,6%, n=31) gepleegd. Ruim een vijfde van de autoinbraken
heeft in de avonduren (20,5%, n=23) plaats.
De buit bestaat voornamelijk uit allerhande autoaccessoires, zoals autoradio’s, cd-spelers en
navigatiesystemen. Dit was zo bij 40 inbraken. Dit is vaak de primaire of beoogde buit, dat
wil zeggen de reden om in te breken in juist deze auto. Niettemin wordt de auto doorzocht op
andere waardevolle zaken, hetgeen onder meer resulteert in waardepapieren, telefoons, lap
tops of cd’s als buit. Soms is het vermoeden dat er een laptop of een navigatiesysteem aan
47

oord is reden genoeg om in te breken. Een gemonteerde standaard kan bijvoorbeeld leiden
tot het vermoeden dat er een navigatiesysteem in het handschoenenkasje ligt.
Het precieze motief valt vaak niet goed op te maken uit BPS. Dit neemt niet weg dat het de
verdachten bij 17 zaken (27,4%) duidelijk te doen was om geld. Bij 6 zaken ging het om
zogeheten verwervingscriminaliteit: een delict met als doel drugs of alcohol te kunnen kopen.
Vier zaken waren een vorm van impulsief gedrag: een verdachte ziet een uitgelezen kans om
de hand te leggen op een gewenste buit en grijpt deze. Zo wordt onder meer een TomTom
gestolen die de eigenaar in de standaard had laten staan.
4.3.2 De daders: mannelijke recidivisten, afkomstig uit Roermond
Voornamelijk meerderjarige mannen
De overgrote meerderheid van de verdachten (90,3%, n=56) is een man. Bij slechts bij twee
delicten is de verdachte een vrouw.
In totaal 12 verdachten zijn tussen de 12 en 18 jaar oud, en dus minderjarig (19,4%). Tien
verdachten (16,1%) zijn net meerderjarig: ze zijn tussen de 19 en 21 jaar. Evenveel
verdachten (16,1%, n=10) vallen in de leeftijdscategorie van 22 tot en met 25 jaar. Precies
negen verdachten (14,5%) zijn 26 jaar of ouder en maximaal 35 jaar oud. De grootste
categorie is die van de verdachten van 36 tot en met 45 jaar: het betreft 18 verdachten (29%).
De overige drie verdachten bevinden zich in de leeftijdscategorie 26 tot en met 55 jaar (4.8%)
Tabel 4.5 Leeftijd verdachten auto-inbraken
Leeftijd Aantal verdachten Percentage
12-18 jaar 12 19,4%
19-21 jaar 10 16,1%
22-25 jaar 10 16,1%
26-35 jaar 9 14,5%
36-45 jaar 18 29,0%
46–55 jaar 3 4,8%
Totaal 62 100,0%
De verdachten hebben voornamelijk een Nederlandse komaf: 53,2% (n=33). In totaal heeft
30,6% van de verdachtenpopulatie een niet-Nederlandse komaf (n=19). Drie verdachten
hebben de Marokkaanse en Poolse etniciteit en twee de Duitse. Van 9 verdachten is de
etniciteit niet opgenomen in BPS (16,1%).
48

Tabel 4.6 Etniciteit verdachten auto-inbraken
Etniciteit Aantal verdachten Percentage
Nederlands 33 53,2%
Marokkaans 3 4,8%
Antilliaans 1 1,6%
Pools 3 4,8%
Duits 2 3,2%
Anders 11 17,7%
Onbekend 9 14,5%
Totaal 62 100,0%
Woonplaats: vaak Roermond of omgeving
Van 57 verdachten is de woonplaats bekend. Precies 28 van deze personen wonen in
Roermond, en meer in het bijzonder in de volgende wijken:
• Binnenstad (6)
• Roermondse Veld (6)
• Herten (5)
• Vrijveld (3)
• De Kemp (2).
Zeven verdachten hebben geen vaste woon- of verblijfplaats, maar het is duidelijk dat ze vaak
in Roermond bivakkeren. Precies 13 verdachten wonen in een dorp of gemeente dat in de
buurt van Roermond ligt. Het betreft de volgende gemeenten: Baexem (2), Helden (1),
Ittervoort (1), Posterholt (1), Sint Odiliënberg (1), Stramproy (1), Wessem (1).
Zeven verdachten wonen op grotere afstand van Roermond: Venlo (2), Maastricht (1),
Eindhoven (1), Sevenum (1), Grubbenvorst (1) en Geldrop (1). Drie verdachten komen uit
Duitsland (Elsdorf, Wuppertal, Gangelt) en drie verdachten uit Polen.
Antecedenten: 77% is recidivist
Van de 62 verdachten hebben 48 personen antecedenten op hun naam: dat is 77,4%. Precies
14,5% van de verdachten zijn first offenders (n=9). Van vijf verdachten (8,1%) is onbekend of
zij antecedenten op hun naam hebben.
Er zijn 15 verdachten met één antecedent. Er zijn in totaal 32 verdachten met 2 of meer
antecedenten, waarvan 16 met meer dan 11 antecedenten. Precies 9 verdachten hebben tussen
de 2 en 5 antecedenten opgebouwd en 7 verdachten tussen de 6 en 10.
49

Tabel 4.7 Antecedenten daders auto-inbraken
Aantal antecedenten Categorie Aantal Percentage
1 15 31,9%
2 - 5 Meerpleger 9 19,1%
6 - 10 Meer-
/veelpleger
7 14,9%
Meer dan 10 Veelpleger 16 34,0%
Totaal 47 100,0%
Er zijn enkele uitermate actieve veelplegers: één verdachte met 58 antecedenten, drie
verdachten met 86 antecedenten en één verdachte met niet minder dan 101 antecedenten.
Harddrugs: oudere verdachten gebruiken of zijn verslaafd
Van de verdachtenpopulatie is van 19 personen bekend dat ze harddrugs gebruiken. Voor 15
verdachten geldt dat ze hieraan verslaafd zijn. De leeftijd van deze 15 verdachten is als volgt:
leeftijdscategorie 12-18 jaar (3); 26-35 jaar (3); 36-45 jaar (6); 46-55 jaar (2) en ouder dan 55
jaar (1).
Er kan onderscheid gemaakt worden tussen twee dadercategorieën. Het betreft in de eerste
plaats de oudere en verslaafde dader die onder meer delicten (in casu auto-inbraak) pleegt om
harddrugs te kopen. In de tweede plaats zijn er jonge verdachten die in een auto inbreken
omwille van de buit of (ook) impulsief, omdat zich een kans aandient.
Arbeid: werkloos of eenvoudig werk
Van 18 verdachten (29%) is niets bekend over de werksituatie of over een eventuele
opleiding. Precies 27 verdachten (43,5%) is werkloos (n=27) en 5 verdachten volgen een
opleiding (8,1%).
In totaal 12 verdachten werken. Het betreft zonder uitzondering monotoon en slecht betaald
werk, voornamelijk in de bouwsector.
Van negen verdachten (14,5) is bekend dat ze schulden hebben opgebouwd. Van verreweg de
meeste verdachten (82%, n=51) is niets bekend over eventuele schulden.
4.3.3 Slachtoffers
De meerderheid van de slachtoffers is een man: 65,1% (n=54). Er zijn 29 vrouwelijke
slachtoffers (34,9%).
Een ruime meerderheid van de slachtoffers is van Nederlandse komaf: 67,5% (n=56). Van 15
slachtoffers (18%) valt de komaf niet op te maken uit de registratie.
50

Het valt op dat 6 slachtoffers Duitsers zijn (7,2%). De overige slachtoffers waarvan de
afkomst bekend is zijn afkomstig uit: Marokko (2), Colombia (1), Servië (1), Kroatië (1) en
uit Latijns-Amerika (1).
Tabel 4.8 Etniciteit slachtoffers auto-inbraken
Etniciteit Aantal slachtoffers Percentage
Nederlands 56 67,5%
Marokkaans 2 2,4%
Duits 6 7,2%
Anders 4 4,8%
Onbekend 15 18,1%
Totaal 83 100,0%
4.4 Straatroof
We hebben 101 straatroven bestudeerd. We presenteren informatie over 40 verdachten en 85
slachtoffers.
4.4.1 Het misdrijf: disproportioneel geweld, beperkte opbrengst
Geweldgebruik en wapenbezit
Het valt op dat er bij bijna driekwart van de straatroven geen wapen wordt gebruikt. Het
betreft om precies te zijn 72 zaken, hetgeen neerkomt op 71%. Bij 13 straatroven (13%) wordt
wel een wapen gebruikt. Het gaat om de volgende wapens: mes (9), kurkentrekker (1),
schroevendraaier (1), vlindermes (1) een eenmaal een vuurwapen. Van 16 zaken is het
onbekend of er een wapen in het spel was.
Er staat in BPS bij 43 zaken niets vermeld over het geweldgebruik. Klaarblijkelijk omdat het
gebruik van fysiek gering was, bijvoorbeeld omdat er een tas werd afgerukt bij het slachtoffer.
Het is daarmee natuurlijk nog wel een ernstig delict en het zal zo hoogstwaarschijnlijk ook
worden ervaren door het slachtoffer, maar het fysieke geweld is beperkt.
Voor zover er fysiek geweld wordt gebruikt, gaat het relatief vaak om onnodig of
disproportioneel geweld. Het betreft 29 zaken: dat is afgerond 29%. Uit de literatuur is
bekend dat disproportioneel geweld vaak samenhangt met het feit dat de dader ongewapend
is. Het kost dan kennelijk meer moeite – ook fysiek – om het slachtoffer te overmeesteren.
We treffen dit verband ook in dit onderzoek aan. Immers, van de 29 zaken waarbij
disproportioneel geweld wordt gebruikt, betreft het tot 26 keer toe een ongewapende overval.
Buit: vooral GSM’s
In totaal zijn bij de 101 bestudeerde straatroven 106 goederen ontvreemd. Het valt op dat
mobiele telefoons het meest buit worden gemaakt, namelijk in bijna 35% van de gevallen
(n=37). Hierna volgt met bijna 25% contant geld, voor in totaal niet meer dan 100 euro. Er
51

wordt bij zeven overvallen meer geld geroofd en er worden 12 tassen buit gemaakt. De
categorie ‘overig’ bestaat onder meer uit fietsen, pinpassen, creditcards en rijbewijzen.
Bij recent onderzoek naar straatroof in Amsterdams bleek de GSM ook de meest gewilde buit
(Van der Torre e.a., 2008). In Amsterdam en Roermond is wel een kanttekening op z’n plaats,
want het vermoeden bestaat (bij de politie) dat er geregeld valse aangifte wordt gedaan van
GSM-roof. We kunnen geen uitsluitsel geven over de omvang hiervan.
4.4.2 De daders: veel jonge allochtone mannen uit Roermond
Leeftijd: jonge mannelijke verdachten
Het valt op dat bijna de helft van de verdachten minderjarig is, want ruim 47% (n=19) is
tussen de 12 en 18 jaar oud. Nog eens een kwart (n=10) is iets ouder, want tussen de 19 en 21
jaar. De overige verdachten vallen in de volgende leeftijdscategorieën: 22 tot en met 25 jaar
(4x), 26 tot en met 35 jaar (5x) en 36 tot en met 45 jaar (2x).
Tabel 4.9 Leeftijd verdachten straatroof
Leeftijd Aantal verdachten Percentage
12-18 jaar 19 47,5%
19-21 jaar 10 25,0%
22-25 jaar 4 10%
26-35 jaar 5 12,5%
36-45 jaar 2 5,0%
Totaal 40 100,0%
Verreweg de meeste verdachten zijn een man: het gaat om 37 van de 40 verdachten (92,5%).
We troffen in de dossiers drie vrouwelijke verdachten aan.
Van de verdachtenpopulatie hebben 8 verdachten het misdrijf alleen gepleegd: een
zogenoemd solomisdrijf. Er zijn 26 verdachten waarvan bekend is dat zij de straatroof in
groepsverband hebben gepleegd: 16 keer met één andere persoon, 9 keer met twee anderen en
eenmaal betrof het een drietal.
Woonplaats: driekwart van de daders komt uit Roermond of de directe omgeving
Precies driekwart (n=30) van de verdachten woont in Roermond en omgeving. Het valt op dat
de woonplaats uiteen loopt. De meeste daders komen weliswaar uit het Roermondse Veld en
de Componistenbuurt, maar het betreft niet meer dan vier personen per buurt.
Drie verdachten verblijven illegaal in Nederland. De overige zeven verdachten wonen in
Eindhoven (2x), Geleen (2x), Gorinchem (1x), Maastricht (1x) en Nijmegen (1x).
52

Etnische achtergrond: de categorie ‘overig’ scoort hoog
Bijna een derde van de verdachten is van Nederlandse komaf (32,5%, n=13). Vijf verdachten
kunnen tot de klassieke etnische groepen worden gerekend, want 2 verdachten zijn
Marokkaans (5%), 1 Antilliaans, 1 Surinaams en 1 Turks (2,5%).
Het valt op dat de categorie ‘overig’ hoog scoort met in totaal 13 verdachten. Zeven van deze
verdachten komen uit Afrika (maar niet uit Marokko), vijf verdachten komen uit Bosnië en
één uit Iran. Van de overige 9 verdachten is de etniciteit niet geregistreerd.
Tabel 4.10 Etniciteit verdachten straatroof
Etniciteit Aantal verdachten Percentage
Nederlands 13 32,5%
Marokkaans 2 5,0%
Turks 1 2,5%
Antilliaans 1 2,5%
Surinaams 1 2,5%
Anders 13 32,5%
Onbekend 9 22,5%
Totaal 40 100,0%
Antecedenten: veel recidivisten
Slechts twee van de veertig verdachten hebben geen antecedenten en zijn dus first offenders.
Dit betekent dat 95% (n=38) van de verdachten over antecedenten beschikken. Van deze 38
verdachten heeft ruim een kwart (n=10) één antecedent op z’n naam staan.
De helft (n=19) van de recidivisten heeft tussen de 2 en 10 antecedenten opgebouwd. Voor 9
van deze verdachten geldt dat ze tussen de 2 en de 5 antecedenten op hun naam hebben staan.
Tien verdachten hebben tussen de 6 en de 10 antecedenten. Bijna een kwart van de
recidivisten (24%, n=9) heeft 11 of meer antecedenten op z’n conto staan. De koploper is een
verdachte met 17 antecedenten.
Tabel 4.11 Antecedenten verdachten straatroof
Aantal antecedenten Categorie Aantal Percentage
1 10 26,3%
2 - 5 Meerpleger 9 23,7%
6 - 10 Meer-
/veelpleger
10 26,3%
Meer dan 10 Veelpleger 9 23,7%
Totaal 38 100,0%
53

Harddrugs: bijna eenderde gebruikt
In totaal is van 9 verdachten bekend dat ze harddrugsgebruiker zijn (29%). Van drie
verdachten staat vast dat zij verslaafd zijn aan harddrugs. Twee van deze verdachten zijn
begin twintig (21 en 22 jaar). De andere verdachte is 26 jaar. Vier verdachten gebruiken geen
harddrugs en bij 27 verdachten is het onduidelijk of onbekend of ze harddrugs gebruiken.
In absolute zin ligt het aantal verdachten dat harddrugs gebruikt lager dan onder de autoinbrekers.
Maar het feit dat er ook jonge verdachten zijn die harddrugs gebruiken toont aan
dat er wel degelijk een aanwas is van nieuwe ‘gebruikende’ verdachten. Het aandeel van de
klassieke junk neemt weliswaar af in de misdaadstatistieken, maar het drugsprobleem
verdwijnt zeker niet vanzelf uit deze statistieken of van de straten.
Arbeid: weinig verdachten met een baan
Precies een kwart van de verdachten (n=10) is werkloos en evenveel verdachten volgen een
opleiding. Het valt op dat slechts zes verdachten een baan hebben. Het betreft de volgende
beroepen: hovenier, timmerman, vrijwilligerswerk, boer en horecamedewerkers (2x). Van
twee verdachten is bekend zij arbeidsongeschikt zijn. Het ging hierbij om een Bosniër van 23
en een Nederlander van 31.
Voor 12 verdachten geldt dat BPS niets vermeld over de arbeidssituatie of over een opleiding.
4.4.3 De slachtoffers
Het onderzoek levert informatie op over 85 slachtoffers. Ruim 58% (n=50) van hen is een
man en 42% (n=35) een vrouw.
Van maar liefst 61% (n=52) van de slachtoffers is de etniciteit niet duidelijk geregistreerd.
Van 23 verdachten (27,1%) is bekend dat zij van Nederlandse komaf zijn. Eén persoon is
Surinaams en negen slachtoffers vallen in een andere categorie dan de gehanteerde
standaardcategorieën. Het betreft zes Duitsers, één Indonesiër, één Algerijn en één slachtoffer
uit Marokko
Tabel 4.12 Etniciteit slachtoffers straatroof
Etniciteit Aantal slachtoffers Percentage
Nederlands 23 27,1%
Marokkaans 1 1,2%
Surinaams 1 1,2%
Duits 6 7,1%
Anders 2 2,4%
Onbekend 52 61,2%
Totaal 85 100,0%
54

Voor 22 slachtoffers (21,8%) geldt dat ze volgens de registratie letsel hebben opgelopen bij de
straatroofdirect. Er wordt 20 keer melding gemaakt van fysiek letsel en twee keer van
psychische schade. Bij 61 (60%) slachtoffers wordt geregistreerd dat er geen letsel is ontstaan
en van 2 slachtoffers is onbekend of er sprake is van letsel.
Het letsel is geclassificeerd. Zeven (32%) slachtoffers hebben ‘licht’ letsel opgelopen, zes
(27%) ‘matig tot ernstig’ en nog eens zes ‘ernstig’. Bij dit ernstige letsel is steeds een arts
geraadpleegd. Van één slachtoffer ‘met letsel’ is niet geregistreerd wat de ernst hiervan is.
4.5 Bedreiging
We hebben informatie verzameld over 102 bedreigingen. We hebben gegevens over 74
verdachten en over 97 slachtoffers geanalyseerd.
4.5.1 Het misdrijf
Pleegplaats en tijdstip: vaak overdag in een woning
De meeste bedreigingen hebben plaats in een woning. Het gaat om 40 zaken, hetgeen
neerkomt op 39,2%. Bijna een kwart van deze delicten (24,5%, n=25) heeft plaats op straat.
Verder is de plaats delict 11 keer een bedrijfspand en 10 keer een horecagelegenheid. Onder
de categorie ‘anders’ vallen onder meer drie bedreigingen op school. Voor vier zaken geldt
dat de precieze locatie niet blijkt uit de registratie.
De meeste bedreigingen hebben overdag, tussen 06.00 en 18.00 uur, plaats: het betreft 52
delicten (51%). Precies 22 delicten (21,6) worden in de avonduren – dus tussen 18.00 uur en
00.00 uur - gepleegd. In totaal 14 delicten deden zich in de nacht voor.
Motief: onduidelijk, maar wel vaak een voorgeschiedenis
Het precieze motief van een bedreiging is vaak ongewis. Dit is het geval bij 45 zaken. Bij 22
bedreigingen is alcoholgebruik of drugsgebruik in die zin in het spel dat dit een rol speelt bij
de escalatie. Precies vier bedreigingen zijn terug te voeren tot een zakelijk – financieel –
geschil tussen dader en slachtoffer. Voor acht zaken geldt dat de escalatie plaatsheeft in een
kort tijdsbestek. We hebben dit getypeerd als impulsief gedrag.
Bijna alle bedreigingen die in een woning worden geuit zijn zogenoemd huiselijk geweld, in
die zin dat de bedreigingen worden geuit binnen een relatie dan wel binnen een gezins- of
familiesituatie. Dit soort geweld heeft vervolgens bijna zonder uitzondering een
voorgeschiedenis die bekend is geraakt in de sociale omgeving van dader en slachtoffer of bij
professionals, zoals leerkrachten, maatschappelijk werkers en politiemensen. De zaak heeft
met andere woorden een voorgeschiedenis en in die voorfase raken er signalen bekend bij
derden. Dit biedt mogelijkheden tot preventief ingrijpen en dat is een belangrijk
aangrijpingspunt bij de aanpak ervan.
55

Ook andersoortige bedreigingen hebben vaak een voorgeschiedenis, al kan het een voorfase
van enkele uren betreffen. Dit laatste is bijvoorbeeld geregeld het geval bij bedreigingen in de
horeca: aan het delict gaan verbale ruzies vooraf of conflicten omtrent toegang of
verwijdering. De zakelijke ruzies slepen vaak ook al een tijd voort.
Wapengebruik: bij een kwart van de bedreigingen
Bij 66 zaken (65%) gebruikt de dader geen wapen. Dit is wel het geval bij ruim een kwart van
de bedreigingen (26,5%, n=27). Het betreft 3 keer een mes en 3 keer een pistool. In de overige
gevallen is gebruik gemaakt van allerhande wapentuig, zoals bakstenen, een hamer, een
hangslot en een ijzeren buis.
4.5.2 Daders: mannelijke recidivisten, woonachtig in Roermond
Geslacht en leeftijd: vooral mannen tussen de 26 en 55 jaar
Bijna alle verdachten zijn mannen: 91,9% (n=68). Vijf verdachten zijn vrouwen en van één
persoon staat het geslacht niet vermeld. Van 72 verdachten is de leeftijd bekend. De meeste
verdachten zijn ouder dan 26 jaar en jonger dan 55 jaar (56,7%, n=42). Precies 12 verdachten
zijn minderjarig.
Tabel 4.13 Leeftijd verdachten bedreiging
Leeftijd Aantal verdachten Percentage
12-18 jaar 12 16,2%
19-21 jaar 5 6,8%
22-25 jaar 10 13,5%
26-35 jaar 14 18,9 %
36-45 jaar 14 18,9 %
46-55 jaar 14 18,9 %
56 jaar 3 4,1%
Onbekend 2 2,7%
Totaal 74 100,0%
Etniciteit: slecht geregistreerd
Het is opmerkelijk dat de etniciteit slordig wordt vermeld in BPS. En dat terwijl huiselijk
geweld – een deelcategorie van dit delict – toch juist prioriteit geniet. De etniciteit is van
slechts 21 verdachten bekend. Vijf van deze verdachten zijn Marokkaans, twee Nederlands en
eveneens 2 verdachten zijn Turks, Antilliaans en Bosnisch. De 10 andere verdachten waarvan
de etniciteit bekend is zijn afkomstig uit: België (1), Duitsland (1), Engeland (2), Iran (1), Irak
(1), Italië (1), Somalië (1), Libanon (1) en de Molukken (1).
56

Tabel 4.14 etniciteit verdachten bedreiging
Etniciteit Aantal verdachten Percentage
Nederlands 2 2,7%
Marokkaans 5 6,6%
Turks 2 2,7%
Antilliaans 2 2,7%
Anders 10 13,5%
Onbekend 53 71,6%
Totaal 74 100,0%
Woonplaats: geconcentreerd in Roermond
Van 72 verdachten is bekend waar zij wonen. De meerderheid woont in Roermond: 63,5%
(n=47). De meeste verdachten wonen in het Roermondse Veld (13), de Binnenstad (10) of De
Kemp (7). Drie verdachten wonen niet in Nederland, één verdachte is dakloos en één
verdachte is illegaal. De resterende verdachten (27%) zijn afkomstig uit omringende
gemeenten en steden, zoals Venlo (3x), Maastricht (1x), Eindhoven (1x) en Amsterdam (2x).
Antecedenten: bijna 80% is recidivist
Bijna tachtig procent van de verdachten (79,7%, n=59) heeft antecedenten. Precies 15
verdachten (20,3%) zijn first offender.
Er zijn 8 verdachten met één antecedent en 16 personen hebben tussen de 2 en 5 antecedenten
opgebouwd. Er zijn 16 verdachten die beschikken over tenminste 6 en maximaal 10
antecedenten. Er zijn, tenslotte, 19 verdachten met meer dan tien antecedenten. De top-5
bestaat uit 3 verdachten met ieder 31 antecedenten, een verdachte met 49 antecedenten en één
met 76.
Tabel 4.15 Antecedenten verdachten bedreiging
Aantal antecedenten Categorie Aantal Percentage
1 8 13,6%
2 - 5 Meerpleger 16 27,1%
6 - 10 Meer-
/veelpleger
16 27,1%
Meer dan 10 Veelpleger 19 32,2%
Totaal 59 100,0%
Harddrugs: vaak onduidelijk (maar ook minder relevant)
Voor 60 verdachten geldt dat het onbekend of onduidelijk is of ze harddrugs gebruiken. Dit
wordt waarschijnlijk niet systematisch vermeld, omdat de klassieke junkies geen belangrijke
dadercategorie zijn.
Van 13 verdachten staat vast dat ze harddrugs gebruiken. Tien verdachten staan te boek als
drugsverslaafd.
57

Arbeid: een derde is werkloos
Van de 74 verdachten is ruim een derde werkloos (34%, n=25). Van 28 verdachten is het
beroep onbekend. Elf verdachten zijn student en 3 verdachten zijn arbeidsongeschikt. Precies
zeven verdachten werken, onder meer als vorkheftruckchauffeur, militair, oud ijzer handelaar.
4.5.3 Slachtoffers
Geslacht van het slachtoffer: gelijk verdeeld
Iets meer dan de helft van de slachtoffers zijn mannen: in totaal 52 personen (53%). Er zijn
binnen onze steekproef 45 vrouwen het slachtoffer geworden van bedreiging (46%).
Als we het geslacht van het slachtoffer relateren aan de locatie van het plaats delict dan valt
het volgende op. Vrouwen zijn relatief vaak slachtoffer geworden in een woning. In totaal
hebben we 40 zaken bestudeerd die plaats hadden in een woning en dat leverde 27
vrouwelijke slachtoffers op. Opvallend is dat met name mannen het slachtoffer van bedreiging
zijn op straat (15), in een bedrijfspand (10) of in een horecagelegenheid (8).
Etniciteit: niet goed geregistreerd
Het valt op dat de etniciteit van zeer veel slachtoffer niet goed wordt vermeld in BPS. Wat dit
betreft gaat de aandacht nog altijd meer uit naar de daders, want daarvan wordt de etniciteit
beduidend beter geregistreerd. Toch is informatie over de etniciteit van het slachtoffer
belangrijk, onder meer omdat het aanknopingspunten biedt voor preventief beleid indien zou
blijken dat bepaalde groepen (etnisch of in wijken of op locaties, zoals de horeca) relatief
vaak het slachtoffer worden van vormen van bedreiging.
Voor zover de etniciteit bekend is loopt deze uiteen. Het betreft namelijk drie Nederlanders,
drie Turken, twee Marokkanen en een Surinamer.
Tabel 4.16 Etniciteit slachtoffers bedreiging
Etniciteit Aantal slachtoffers Percentage
Nederlands 3 3,1%
Marokkaans 2 2,1%
Turks 3 3,1%
Surinaams 1 1,0%
Onbekend 88 90,7%
Totaal 97 100,0%
Uit de sociale omgeving van de dader
Driekwart van de slachtoffers heeft geen antecedenten op zijn of haar naam (75,5%, n=77). In
totaal hebben 18 slachtoffers antecedenten opgebouwd. Acht personen hebben één antecedent,
7 slachtoffers tussen de 2 en 5 antecedenten en 3 slachtoffers tussen de 6 en 10 antecedenten.
58

Een meerderheid (57,7%, n=56) van de slachtoffers leeft in dezelfde sociale kring als de
dader. Dit houdt verband met de constatering dat de bedreiging vaak een voorgeschiedenis
heeft in een sociaal milieu, vaak binnen het gezin, familie of buurt, maar soms ook in kringen
van horecabezoekers.
In totaal zijn bij 56 zaken dader en slachtoffer kennissen of (gewezen?) vrienden van elkaar.
Het valt op dat het bij slechts 9 zaken gaat om familie. Dit betekent dat het geweld in
woningen niet zo vaak het klassieke huiselijke geweld betreft: geweld tussen man en vrouw.
Het betreft vaker geweld tussen bekenden of tussen ongehuwde personen die wel een relatie
hebben of hebben gehad.
4.6 Mishandeling
We hebben bijna honderd mishandelingen geanalyseerd: om precies te zijn 99. Dit levert
informatie op over 81 verdachten en over 87 slachtoffers.
4.6.1 Het misdrijf: impulsief gedrag en disproportioneel geweld
Plaats delict: vooral een woning of de straat
De mishandelingen hebben voornamelijk op dezelfde soort locaties plaats als bedreigingen.
Precies 40 mishandelingen (40%) worden in een woning gepleegd en 37 (37%) op straat. Een
substantieel percentage (12%, n=12) heeft plaats in de horeca.
Verder zijn de bestudeerde zaken gepleegd in bedrijfspanden (2x), op school (2x), in de bus
(1x) en in de gevangenis (1x).
Mishandelingen worden, anders dan bedreigingen, relatief vaak ’s nachts gepleegd (46,5%,
n=46). Precies 27 (27%) zaken hebben overdag plaats en 24 (24%) in de avonduren.
Motief: relatief veel impulsief geweld
Bij 38 zaken is sprake van impulsief gedrag. We bedoelen hiermee dat het geweld geen
‘begrijpelijke’ voorgeschiedenis van weken, maanden of jaren. Het betreft in deze gevallen
een conflict dat klaarblijkelijk in een kort tijdsbestek groeit en escaleert. Dit maakt het lastig
om preventief in te grijpen, al kan het in een horecazaak wel gebeuren dat een mishandeling
voortkomt uit een spanning die in enkele uren of minuten is opgebouwd. Impulsief gedrag
heeft vooral plaats op straat (16), in een woning (11) of in de horeca (7).
Bij 12 mishandelingen is alcohol of drugs de belangrijkste reden van het geweld. Het gaat hier
in zekere zin om impulsief gedrag, maar de ongeremdheid van de dader heeft bij deze
mishandelingen sterk te maken met (vooral) alcoholgebruik.
59

We troffen 24 zaken aan die zijn terug te voeren tot een conflict in de relationele sfeer. Van
deze zaken is het plaats delict tot 18 keer toe een woning. Het gaat hier vaak om zogeheten
huiselijk geweld.
Bij vijf zaken had de mishandeling te maken met een zakelijk dispuut (5x). Nog eens twee
keer betrof het een dispuut in de wereld van de georganiseerde misdaad.
Voor 15 zaken geldt dat het motief onduidelijk of onbekend is.
Mishandeling gaat bij maar liefst 75 zaken gepaard met disproportioneel geweld. Het betreft
fysiek geweld, zoals slaan en schoppen, maar ook het gooien van voorwerpen (strijkijzer, fles)
en bedreiging met bijvoorbeeld een mes.
Wapengebruik: bij 22 mishandelingen
Verreweg de meeste mishandelingen worden met ‘handen en voeten’ gepleegd, want bij 72
zaken (73%) is geen wapen in het spel. De geweldstoepassing is vaak disproportioneel als er
geen wapen wordt gebruikt. Dat is zo bij niet minder dan 58 zaken.
Bij 22 mishandelingen is dit dus wel zo. Het betreft tot 12 keer toe een mes en 1 keer een
vuurwapen. Bij negen mishandelingen wordt een voorwerp of vervoermiddel als wapen
gebruikt, op een dusdanige manier dat het gaat om gedrag dat in artikel 4 van de Wet Wapens
en Munitie strafbaar is gesteld. Het betreft tot drie keer toe een auto, drie keer een bierfles,
eenmaal een asbak, een ijzeren staaf en tenslotte één keer een strijkijzer. Wapengebruik gaat
bij 17 zaken samen met disproportioneel geweld.
4.6.2 De daders: mannelijke ‘Nederlandse’ recidivisten uit Roermond
Nederlandse daders
Een ruime meerderheid van de verdachten is een man: 87,7%, (n=71). Negen verdachten zijn
vrouwen en van één persoon staat het geslacht niet geregistreerd.
Een meerderheid van de verdachten is van Nederlandse komaf: 65,4% (n=53). Deze categorie
wordt op afstand gevolgd door 6 verdachten met de Marokkaanse etniciteit. Verder troffen we
aan: 4 Duitse verdachten, 5 verdachten van Turkse komaf, 5 Britten en 4 Antilliaanse
verdachten. Andere etniciteiten zijn: Somalisch (1), Servisch (1), Bosnisch (1),
Azerbeidzjaans (1)
60

Tabel 4.17 Etniciteit verdachten mishandeling
Etniciteit Aantal verdachten Percentage
Nederlands 53 65,4%
Marokkaans 6 7,4%
Turks 5 6,2%
Antilliaans 4 4,9%
Anders 13 16,1%
Totaal 81 100,0%
Vooral twintigers en dertigers
Van 79 verdachten is de leeftijd bekend. De meeste verdachten vallen in de categorie van 22
tot 45 jaar: 59,2% (n=48). Ruim 27% van de verdachten is tussen de 26 en 35 jaar oud. Er zijn
10 minderjarige verdachten (tussen de 12 en 18 jaar), 9 jongvolwassen verdachten (tussen de
19 en 21 jaar) en 12 verdachten zijn ouder zijn dan 46 jaar.
Tabel 4.18 Leeftijd verdachten mishandeling
Leeftijd Aantal verdachten Percentage
12-18 jaar 10 12,3%
19-21 jaar 9 11,1%
22-25 jaar 13 16,0%
26-35 jaar 22 27,2%
36-45 jaar 13 16,0%
46-55 jaar 8 9,9%
56 jaar of ouder 4 4,9%
Onbekend 2 2,5%
Totaal 81 100,0%
Woonplaats: geconcentreerd in Roermond
Van de verdachtenpopulatie (n=81) wonen er 60 in Roermond. Binnen Roermond bestaat de
top-4 uit het Roermondse Veld (13), de Binnenstad (9), De Kemp (9) en Sterrenberg (6). Drie
verdachten wonen in Duitsland, twee op legerbasis Elmpt. Ten slotte beschikken drie
verdachten niet over een vaste woon- of verblijfplaats.
Antecedenten: 80% is recidivist
Ruim 80% (n=65) van de verdachten van mishandeling heeft antecedenten. Van alle
recidivisten is 21,5% (n=14) van de verdachten eenmaal veroordeeld.
Er zijn in totaal 31 (47,7%) recidivisten met tussen de 2 en 10 antecedenten, waaronder 22
recidivisten met tussen de 2 en 5 antecedenten, en 9 recidivisten met tussen de 6 en 10
antecedenten. De verdachtenpopulatie telt 20 personen met meer dan 10 antecedenten
(30,8%). Enkele uitermate actieve veelplegers zijn een dader met 45 antecedenten, één met 75
en de veelpleger die de kroon spant heeft niet minder dan 140 antecedenten opgebouwd.
61

Tabel 4.19 Antecedenten verdachten mishandeling
Aantal antecedenten Categorie Aantal Percentage
1 14 21,5%
2 - 5 Meerpleger 22 33,9%
6 - 10 Meer-
/veelpleger
9 13,8%
Meer dan 10 Veelpleger 20 30,8%
Totaal 65 100,0%
Harddrugs en alcohol: alcohol is een groter probleem
Van 13 verdachten (16%) is bekend dat zij harddrugs gebruiken. Negen van hen zijn hieraan
verslaafd. Het staat van 15 verdachten vast dat ze geen harddrugs gebruiken.
Voor een meerderheid van de verdachten geldt dat uit de registratie valt op te maken dat ze
met een ‘alcoholprobleem’ kampen en dat dit een rol – niet perse als hoofdmotief – heeft
gespeeld bij het delict of de voorgeschiedenis daarvan. Over zes verdachten staat vermeld dat
zij kampen met een zware alcoholverslaving.
Arbeid: vaak werkloos of een laag betaalde baan
Over 81 verdachten staat in de registratie iets vermeld over werk of opleiding. Van de totale
populatie – dus van de 81 verdachten - is ruim een vijfde werkloos: 22% (n=18). Ruim een
derde van de verdachten heeft een baan en van 10 verdachten is bekend dat zij een opleiding
volgen. Twee verdachten zijn arbeidsongeschikt. Voor zover de verdachten werken betreft het
eenvoudig en monotoon, en dus laag betaald werk.
4.6.3 Slachtoffers
De meeste slachtoffers van mishandeling zijn vrouwen: 54% (n=47). De overige slachtoffers
zijn dus een man.
Bijna zestig procent van de slachtoffers heeft de Nederlandse etniciteit: het gaat om precies te
zijn om 58,6% (n=51). Het is verder bekend dat er 10 Turkse en 4 Marokkaanse personen
slachtoffer zijn. De resterende slachtoffers waarvan de etniciteit bekend is, zijn afkomstig uit:
Bulgarije (1), Djibouti (1), Polen (1), Servië (1), Wit-Rusland (1) en het Verengd Koninkrijk
(1). Van 18,4% (n=16) staat opmerkelijk genoeg niet geregistreerd wat de etniciteit is.
Tabel 4.20 Etniciteit slachtoffers mishandeling
Etniciteit Aantal slachtoffers Percentage
Nederlands 51 58,6%
Marokkaans 4 4,6%
Turks 10 11,5%
Anders 6 6,9%
Onbekend 16 18,4%
Totaal 87 100,0%
62

De meeste slachtoffers zijn tussen de 26 en 35 jaar oud (23,0%, n=20) of tussen de 36 en 45
jaar (21,8%, n=19). Er zijn 10 minderjarige slachtoffers 12 slachtoffers vallen in de
leeftijdscategorie van 22 tot en met 25 jaar. In totaal 14 slachtoffers zijn ouder dan 46 jaar.
Tabel 4.21 Leeftijd slachtoffers mishandeling
Leeftijd Aantal slachtoffers Percentage
12-18 jaar 10 11,5%
19-21 jaar 9 10,3%
22-25 jaar 12 13,8%
26-35 jaar 20 23,0%
36-45 jaar 19 21,8%
46-55 jaar 7 8,0%
56 jaar of ouder 7 8,0%
Onbekend 3 3,4%
Totaal 87 100,0%
Bijna een derde heeft antecedenten
Bijna een derde van de slachtoffers heeft antecedenten: 31% (n=27). Zestig verdachten zijn
dus first offender (69%). Van de slachtoffers met antecedenten hebben 12 personen één
antecedent. Precies 9 slachtoffers hebben tussen de 2 en 5 antecedenten en 3 personen tussen
de 6 en 10. Twee personen hebben 11 of meer antecedenten. De één heeft 32 antecedenten en
de ander 13.
Verhouding dader en slachtoffer: vaak bekenden van elkaar
Bij 38 zaken (38%) zijn dader en slachtoffer onbekenden van elkaar. Bij veel andere zaken –
in totaal 35 (35%) – zijn (waren?) dader en slachtoffer vrienden van elkaar. Bij weer 17
andere zaken (17%) gaat het om familieleden. Voor 9 zaken geldt dat het onduidelijk is wat
de verhouding tussen dader en slachtoffer is.
Het valt dus, net als bij bedreigingen, op dat dader en slachtoffer vaak uit dezelfde sociale
kringen komen. Tel hier nog bij op dat de slachtoffers van bedreiging en mishandeling relatief
vaak – dat wil zeggen vaker beduidend vaker dan bij de andere onderzochte delicten – over
antecedenten beschikken. Dit is een indicatie voor wat diffuus slachtoffer-/daderschap wordt
genoemd. We lichten (onder andere) dit toe in de afsluitende analyserende paragraaf.
4.7 Aangifteloze delicten en radicalisering
We richten ons in dit onderzoek op delicten waarvan veelvuldig aangifte wordt gedaan. Dit is
in overeenstemming met de strekking van de onderzoeksvragen, maar het levert strikt
genomen een vertekend beeld op, in die zin dat er ook delicten zijn waar niet zo snel aangifte
van wordt gedaan. De precieze omvang van deze delicten valt moeilijker in kaart te brengen.
63

Hoewel dit buiten dit onderzoek valt, willen we wijzen op drie verschijnselen waarop
verschillende respondenten en (soms) andere bronnen de aandacht vestigen:
• Er hebben delicten plaats ‘achter de voordeur’. Het betreft deels het klassieke
‘huiselijke geweld’, zoals geweld tussen mensen die een relatie met elkaar hebben of
hebben gehad. Dit soort geweld wordt vandaag de dag eerder gespot door onder meer
de politie, de politie treedt eerder op en er wordt eerder tot aanhouding en vervolging
overgegaan. Dit neemt niet weg dat respondenten – dat wil zeggen mensen waarmee
we een vraaggesprek hebben gevoerd, maar ook mensen die we op straat hebben
gesproken – de aandacht vestigen op de kwetsbare positie van vrouwen en jongen
meisjes binnen bepaalde gezinnen in een achterstandspositie. De respondenten wijzen
op ‘verborgen geweld’ tegen meisjes. Ze zijn in bepaalde autochtone kringen bezorgd
over mogelijk seksueel misbruik van (jonge) vrouwen.
• Drugshandel is een zogeheten consensual crime, hetgeen betekent dat dealer en
verslaafde elkaar weten te vinden en een gezamenlijk belang hebben bij het
afschermen ervan. Dit geldt ook voor de teelt van softdrugs: teler en afnemer doen
zaken en wensen geen pottenkijkers. Een relatief groot maar onbekend deel van de
drugsdelicten wordt dan ook niet geregistreerd. Respondenten wijzen erop dat
Roermond de nodige drugshandel en drugsoverlast telt, al voegen ze daar zonder
uitzondering aan toe dat het geen stempel drukt op wijken of buurten, zoals dat in
bijvoorbeeld Venlo, Maastricht of Heerlen wel het geval was of is.
• Naar aanleiding van incidenten met Lonsdalers en negatieve publiciteit over racisme,
is er onderzoek gedaan in Noord en Midden Limburg naar extreem gedrag van
jongeren (Moors, 2007). Het onderzoek wijst uit dat Roermond geen specifiek
probleem heeft met extreem gedrag, onwenselijke polarisatie of radicalisering, maar er
wordt wel een gevoelige situatie geconstateerd. Jongeren, maar ook bewoners in
achterstandswijken, geven aan dat zij zich geïsoleerd en in de steek gelaten voelen. Ze
ervaren dit als een mogelijke voedingsbodem voor agressie en etnische spanningen.
Het reeds uitgevoerde onderzoek geeft volgens ons - en volgens respondenten - niet
scherp aan wat nu precies de mate en aard van polarisatie of radicalisering is in
Roermond. Een antwoord op deze vragen vergt nader onderzoek op lokaal niveau. Dit
lijkt te meer relevant omdat sommige respondenten menen dat zij meer beginnende
radicalisering constateren dan Moors. We kunnen hierover op basis van ons onderzoek
naar veelvoorkomende criminaliteit geen uitsluitsel geven.
4.8 Patronen en oorzaken
a. Concentraties: geografisch en sociaal
De profielanalyse attendeert op enkele concentraties van het lokale criminaliteitspatroon. Het
betreft in de eerste plaats geografische concentratie. Deze concentratie komt het meest
duidelijk naar voren uit de woonplaats van de daders. Voor zowel woninginbraak, autoinbraak,
bedreiging als mishandeling geldt dat het Roermondse Veld en de Binnenstad de top-
64

2 vormen. Er wonen, binnen onze steekproef, ook relatief veel daders van bedreiging en
mishandeling in De Kemp. De concentratie kent wel zijn grenzen, want de daders van
straatroof wonen bijvoorbeeld juist verspreid over de stad.
Deze concentratie hangt samen met de kwetsbaarheid van bepaalde wijken en groepen. De
kwetsbaarheid van het Roermondse Veld hangt samen met lokale sociale structuren, terwijl
die van de Binnenstad eerder heeft te maken met gelegenheidsstructuren.
b. Kwetsbare wijken: achterstanden
De kwetsbare wijken in Roermond kennen veel armoede en marginaliteit. Dit geldt het meest
voor het Roermondse Veld (zie a), en in minder mate voor de Donderberg en De Kemp, maar
in Donderberg juist weer wel in de Componistenbuurt. De armoede en marginaliteit komen tot
uitdrukking in kengetallen: daar is de werkloosheid hoog en het inkomen laag. In bepaalde
gezinnen en families heerst al van generatie op generatie armoede en marginaliteit.
Uit de profielanalyse blijkt dat relatief veel daders werkloos zijn of laag betaalde arbeid
verrichten. Voor wat werkloosheid betreft troffen we het volgende aan:
• Woninginbraak: van 31 verdachten informatie over opleiding of arbeidspositie; 18
werkloze verdachten.
• Auto-inbraak: van 44 verdachten informatie over opleiding of arbeidspositie; 27
werkloze verdachten.
• Straatroof: van 28 verdachten informatie over opleiding of beroep; 10 werkloze
verdachten (en 2 arbeidsongeschikten).
• Bedreiging: van 46 verdachten informatie over opleiding of beroep; 25 werkloze
verdachten (en 3 arbeidsongeschikten).
• Mishandeling: van 58 verdachten informatie over opleiding of beroep; 18 werkloze
verdachten (en 2 arbeidsongeschikten).
Armoede leidt bepaald niet perse of automatisch tot criminaliteit en overlast. Immers, de
meeste mensen met een laag inkomen plegen nu eenmaal geen delicten. De criminaliteit en
overlast liggen ook besloten in de leefstijl en cultuur van een deel van de autochtone en
allochtone bewoners van deze wijken. Die cultuur keurt bepaalde vormen van norm- en
regeloverschrijdend gedrag goed. Dit heeft vergaande gevolgen: alleen armoedebestrijding
(hoe nodig ook) helpt niet, want de oorzaken van criminaliteit schuilen ook in gewortelde
culturen en leefstijlen (zie i). De meeste kansen zouden de jongeren nog moeten krijgen en
grijpen, al baart juist het jongerengedrag zorgen.
c. Een klassieke dadergroep: de drunkies
Roermond kent een omvangrijke groep zogeheten ‘drunkies’: alcohol- en drugsverslaafden.
De schattingen van onze respondenten lopen uiteen van 120 tot 200 personen. Middels het
‘Drang & Dwang’-project wordt deze groep uit het centrum van Roermond geweerd en
richting zorginstellingen geleid. Het aandeel van deze categorie onder de daders lijkt kleiner
te worden en het aandeel van de jeugd en jongvolwassenen in de misdaadstatistieken groeit.
65

Toch zien we deze groep of categorie bij de volgende delicten terug als substantiële
dadergroep:
• Woninginbraak: van 27 daders bevat BPS informatie over harddrugsgebruik; 12
daders zijn verslaafd aan harddrugs. De totale steekproef telt 53 verdachten; de kans is
groot dat de meeste verdachten waarover niets wordt verteld over het
harddrugsgebruik niet verslaafd zijn.
• Auto-inbraak: van 24 daders bevat BPS informatie over harddrugsgebruik; 19 daders
zijn verslaafd aan harddrugs. De totale steekproef telt 62 verdachten; de kans is groot
dat de meeste verdachten waarover niets wordt verteld over het harddrugsgebruik niet
verslaafd zijn.
Roermond is een prominente stad in Midden-Limburg. De stad is voor alcohol- en
drugsverslaafden uit omringende gemeenten om meerdere redenen aantrekkelijk. Het aanbod
van verdovende middelen is groter, er zijn opvangvoorzieningen en illegale verblijfsplaatsen.
De anonimiteit is ook groter dan in omringende plattelandsgemeenten. Deze
aantrekkingskracht draagt bij aan de criminaliteit en overlast van verslaafden in Roermond.
d. Transitie: aanwas van allochtone daders
Roermond is een stad in beweging (zie f). Dit komt onder meer tot uitdrukking in de
pluralisering van de bevolkingssamenstelling. Het aantal allochtonen, inclusief het aantal niet
Westerse allochtone, is gestaag gegroeid in de afgelopen decennia. Dit heeft onder meer
geresulteerd in de aanwas van (jonge) allochtone daders. Het valt op dat het gaat om daders
met nogal uiteenlopende etniciteiten. De profielanalyse levert de volgende informatie op:
• Woninginbraak: van 38 van de 53 verdachten is de etniciteit bekend; het gaat bij 21
zaken niet om een dader met de Nederlandse etniciteit.
• Auto-inbraak: van 53 van de 62 verdachten is de etniciteit bekend; het gaat bij 20
zaken niet om een dader met de Nederlandse etniciteit.
• Straatroof: van 31 van de 40 verdachten is de etniciteit bekend; het gaat bij 18 zaken
niet om een dader met de Nederlandse etniciteit.
• Bedreiging: opmerkelijk genoeg is van slechts 21 van de 74 verdachten de etniciteit
bekend; het gaat bij 19 zaken niet om een dader met de Nederlandse etniciteit.
• Mishandeling: van alle 81 verdachten is de etniciteit bekend; het gaat bij 28 zaken niet
om een dader met de Nederlandse etniciteit.
e. Aanwas van jonge daders
Het aandeel van jongeren van 12 tot en met 21 jaar is substantieel. Het precieze aandeel
verschilt per delict (het aandeel is het hoogst bij straatroof en laagst bij bedreiging), maar het
verklaart mede de hoge misdaadscores die Roermond vandaag de dag heeft. Bij de aanpak van
de criminaliteit van deze jonge daders is urgentie geboden, omdat het gevaar bestaat dat ze de
meerplegers van vandaag en de veelplegers van morgen zijn (zie h). De profielanalyse levert
de volgende informatie op:
• Woninginbraak: in totaal 53 verdachten; 13 daders zijn tussen de 12 en 18 jaar, en 7
daders tussen de 19 en 21 jaar.
66

• Auto-inbraak: in totaal 62 verdachten; 12 daders zijn tussen de 12 en 18 jaar, en 10
daders tussen de 19 en 21 jaar.
• Straatroof: in totaal 40 verdachten; 19 daders zijn tussen de 12 en 18 jaar, en 10 daders
tussen de 19 en 21 jaar.
• Bedreiging: van in totaal 72 verdachten is de leeftijd bekend; 12 daders zijn tussen de
12 en 18 jaar, en 5 daders tussen de 19 en 21 jaar.
• Mishandeling: van in totaal 79 verdachten is de leeftijd bekend; 10 daders zijn tussen
de 12 en 18 jaar, en 9 daders tussen de 19 en 21 jaar.
f. Een stad in beweging: criminele gelegenheidsstructuren
Roermond is een stad met weinig inwoners, maar ze telt tegelijkertijd veel bezoekers. Dit
hangt samen met de centrumfunctie die de stad vervult door het aanbod van winkels,
recreatiemogelijkheden, horeca en tal van voorzieningen, van onderwijsinstellingen tot aan
het aanbod van zorg en opvang, bijvoorbeeld ook voor drugsverslaafden. Hier komt nog eens
bij dat de stad op steenworp afstand ligt van Duitsland en België. De bereikbaarheid van
Roermond neemt enorm toe door de bijna voltooide aanleg van een goede snelwegverbinding.
Tel hierbij op dat de aantrekkingskracht van Roermond ook nog eens verder toe zal nemen
omdat de lokale economie naar alle waarschijnlijkheid zal blijven groeien.
Tabel 4.22 Overzicht inwoners Roermond
2006 2007
Inwoners
Roermond
Leeftijd (%)
Aantal (absoluut) 45.460 54.250
Autochtonen (%) 86 88
Allochtonen (%) 14 12
0 t/m 15 jaar 17 16
16 t/m 24 jaar 12 11
25 t/m 44 jaar 29 28
45 t/m 64 jaar 28 28
65 jaar en ouder 15 16
* De toename van het aantal inwoners is het gevolg van de toevoeging van
Swalmen tot Roermond
Bron: CBS
De stad is dus volop in beweging. Naast het economische en commerciële succes van de stad
valt op dat de bevolkingssamenstelling ook pluriformer is geworden. Het aantal allochtone
bewoners is gestaag toegenomen. In de wijken en buurten met een pluriforme samenstelling
zijn de inkomens laag. Dat geldt ook voor de traditionele autochtone bewoners van deze
wijken en buurten.
Al deze bewegingen in de stad resulteren bij elkaar opgeteld in criminele
gelegenheidsstructuren. Er zijn mensen op straat en in het alledaagse sociale verkeer stuiten
potentiële daders op mogelijke slachtoffers en doelwitten, zoals auto’s of (op dat moment
verlaten) woningen. Uit ons onderzoek blijkt dat relatief veel daders afkomstig zijn uit de
67

kwetsbare buurten in Roermond: de ene keer zijn het autochtone daders en de andere keer
allochtonen.
g. Delicten met een voorgeschiedenis
De profielanalyse toont aan dat met name bedreigingen en mishandeling een voorgeschiedenis
kennen: soms van uren (in de horeca), maar vaak van weken, maanden of zelfs jaren. Hiermee
hangt samen dat er over de achterliggende of eerdere conflicten signalen bekend raken: in de
sociale omgeving van daders en slachtoffers, maar ook bij professionele instanties. Die
professionele instantie is bij veel zaken de politie, maar ook maatschappelijke instellingen,
onderwijsinstellingen, scholen, medici en corporaties zullen er vaak van op de hoogte raken.
Dit biedt belangrijke aanknopingspunten bij de aanpak ervan, want (vroeg)signalering maakt
het mogelijk om in te grijpen: preventief, repressief of met maatregelen daar tussenin die we
betitelen als prepressie. We gaan hier bij de aanbevelingen nader op in. Hier beperken we ons
tot de constatering dat het bij de uit de hand gelopen zaken niet doeltreffend is ingegrepen om
dit te voorkomen. Nu is er ongetwijfeld een categorie conflicten die haast onvermijdelijk
escaleert en het is ook waar dat escalatie een momentum is om – dit keer – doeltreffend in te
grijpen.
Hier staat tegenover dat respondenten van verschillende instanties – uit preventieve en
repressieve hoek – erkennen dat Roermond nog geen sluitende “ketenaanpak” om slepende
conflicten vroegtijdig te onderkennen en doeltreffend aan te pakken. Stuk voor stuk
benadrukken de respondenten dat het juist bij bedreigingen en mishandelingen – of bij
“huiselijk geweld”- eerder en doortastender op te treden. Ze wijzen daarbij op de
problematische leef- en opvoedingssituatie in een categorie Roermondse gezinnen.
Respondenten wijzen op grote leerachterstanden, gezinsbreed drankgebruik, slechte
eetpatronen, gebroken gezinnen, gezinsconflicten, psychische problemen en vetes of
conflicten in straten, wijken en binnen of tussen families. Sommige respondenten wijzen erop
dat dit soort problemen duidelijk voor het voetlicht kwam door de schokkende brand op 12
juli 2002, waarbij 6 kinderen uit één gezin om het leven kwamen. Ze vinden dat de alertheid
voor dit soort zaken door deze ramp is toegenomen, in combinatie met de (landelijke)
aandacht voor huiselijk geweld en opvoedingsproblemen, maar ze hopen op extra
investeringen in de aanpak van dit soort geweld en de oorzaken daarvan. De profielanalyse
bevestigt het belang hiervan, want naast calculerende delicten of gelegenheidsdelicten levert
het geweld dat wortelt in sociale problemen of misstanden een bijdrage aan het huidige
volume van de criminaliteit in Roermond.
Het valt niet alleen op dat daders en slachtoffers van bedreigingen en vooral mishandelingen
vaak uit dezelfde sociale kringen komen. De slachtoffers van deze delicten beschikken relatief
vaak over antecedenten:
• Bedreiging: van de 97 slachtoffers hebben er 18 antecedenten
• Mishandeling: van de 87 slachtoffers hebben er 27 antecedenten
Dit is een indicatie voor wat diffuus slachtoffer-/daderschap wordt genoemd. We bedoelen
hiermee dat de slachtoffers van het ene moment de dader op het andere moment geweest in
68

het conflict geweest kan zijn. Dit betekent dat er in feite meerdere daders zijn en dat het de
vraag is wanneer tegen wie repressief of preventief zou moeten worden opgetreden.
h. Criminele loopbanen: tijdige preventie en repressie
Uit onderzoek van Slotboom en Wiebrens (2003) blijkt dat de kans op recidive fors stijgt als
daders ongeveer zes antecedenten hebben opgebouwd. Hoewel er verschillen bestaan per
delict en dadergroep, is het in elk geval belangrijk om onderscheid te maken tussen personen
met 2 tot 5 antecedenten en daders met tenminste 6 antecedenten. Het is belangrijk dat met
name bij jonge verdachten de kans op recidive fors stijgt indien ze over zes antecedenten
beschikken, en zeker als ze deze in kort tijdsbestek opbouwen en het onder andere
geweldsdelicten betreft. De les luidt dat het belangrijk is om vroegtijdig daadkrachtig in te
grijpen, dan wil zeggen reeds vanaf bij het tweede delict en zeker voor het vijfde, omdat het
point of no return dan al bereikt kan zijn (Slotboom en Wiebrens, 2004). 13 Zo mogelijk
preventief, maar ook met repressie of met serieuze dreiging daarmee kan maar beter niet te
lang worden gewacht, omdat een criminele loopbaanpad dus als na vijf of zes antecedenten
ingeslagen kan zijn.
Uit de profielanalyse blijkt het aandeel van personen met 2 tot 5 antecedenten per delict als
volgt te zijn:
• Woninginbraak: 4 verdachten
• Auto-inbraak: 9 verdachten
• Straatroof: 9 verdachten
• Bedreiging: 16 verdachten
• Mishandeling: 22 verdachten
i. Culturele verklaringen: criminaliteitsbevorderende levensstijlen
De oorzaken schuilen ook in cultuurpatronen. Die zijn deels het product van sociaaleconomische
leefomstandigheden, maar het is ook een oorzaak op zich. Het gaat in Roermond
onder meer om de culturen in autochtone gezinnen en families met hoge werkloosheid, soms
van generatie op generatie. De kwetsbare wijken kennen veel armoede en marginaliteit. Dit is
in bepaalde autochtone gezinnen en families als zo van generatie op generatie. De
criminaliteit en overlast liggen ook besloten in de leefstijl en cultuur van een deel van de
autochtone bewoners van deze wijken. Die cultuur keurt bepaalde vormen van norm- en
regeloverschrijdend gedrag goed. Dit heeft vergaande gevolgen: alleen armoedebestrijding
(hoe nodig ook) helpt niet, want het gaat namelijk ook om gewortelde culturen en leefstijlen.
De meeste kansen zouden de jongeren nog moeten krijgen en grijpen, al baart juist het
jongerengedrag en de aanwas van jonge daders zorgen.
De autochtone gezinsproblematiek komt concreet – op microniveau dus - tot uitdrukking in
de problematische leef- en opvoedingssituatie in een categorie Roermondse gezinnen.
Respondenten wijzen op grote leerachterstanden, gezinsbreed drankgebruik, slechte
eetpatronen, gebroken gezinnen, gezinsgeweld en psychische problemen. Verschillende
13 Er moet natuurlijk ook worden opgetreden bij het eerste delict, zeker als de omstandigheden daarom vragen,
maar veel daders plegen één delict en recidiveren nooit.
69

espondenten wijzen erop dat dit soort problemen onder meer aan het daglicht kwamen bij de
schokkende brand in de Jupiterstraat op 12 juli 2002, waarbij 6 kinderen uit één gezin met
talrijke problemen om het leven kwamen.
Het valt op dat aandeel van allochtone daders fors is. Het is deels moeilijk om aan te geven in
welke mate dit komt door cultuurpatronen, omdat het opmerkelijk vaak gaat om allochtonen
uit de categorie ‘overig’. Maar, het valt bijvoorbeeld wel op dat onder meer in de
criminologische literatuur over criminaliteit onder Marokkaanse jongens en jongvolwassenen
steeds vaker het standpunt wordt ingenomen dat hun oververtegenwoordiging in de
misdaadstatistieken zeker niet alleen te maken heeft met sociaaleconomische
omstandigheden, maar ook met de Marokkaanse cultuur, inclusief fricties met de dominante
cultuurpatronen in Nederland (Werdmölder, 2005). Een belangrijke oorzaak van Marokkaanse
criminaliteit is de neiging van opvoeders en jongeren om de schuld of oorzaak van
criminaliteit te zoeken in maatschappelijke omstandigheden. De jongeren kampen bovendien
met een cultuurconflict tussen de straatnormen van vrienden, de strenge regels binnen de
muren van het ouderlijk huis en de grote normatieve ruimte die het met name het Nederlandse
onderwijssysteem laat bestaan. Een permissieve opstelling van hulpverleners of politie kan
ook onbedoelde effecten hebben, in die zin dat ook daarin rechtvaardigingen of
mogelijkheden worden gezien voor normafwijkend of zelfs crimineel gedrag.
70

Hoofdstuk 5
Beleidsmaatregelen
5.1. Inleiding
Dit hoofdstuk beschrijft en analyseert beleidsmaatregelen. We geven geen totaaloverzicht,
maar richten ons op de belangrijkste lokale maatregelen ten aanzien van de door ons
onderzochte delictvormen. 14 We gaan eerst bondig in op de beleidsorganisatie (5.2) en daarna
op belangrijke clusters van maatregelen: wijkgericht (5.3), doelgroepgericht (5.4) en
delictgericht (5.5). Vervolgens beschrijven we de oprichting van het Veiligheidshuis Midden-
Limburg (5.6) en gaan we in op belangrijke inspanningen van politie en justitie (5.7), al
participeren die bij vrijwel alle in andere paragrafen beschreven beleidsmaatregelen. Ten
slotte gaan we in op de invloed van de lokale politiek op de politie (5.8).
5.2 Gemeente Roermond: beleidsorganisatie
Het collegeprogramma
In het collegeprogramma – bruggen bouwen – is veiligheid één van de onderwerpen. Het
programma onderstreept dat het gemeentebestuur de regie bij het veiligheidsbeleid heeft en
dat samenwerking met justitie, politie en andere ketenpartners is geboden. De belangrijkste
andere partners zijn de Stichting Wel.kom, woningcorporatie Wonen-Zuid en de GGZ Noord-
en Midden-Limburg (GGZ-NML). Integraal veiligheidsbeleid wordt ondergebracht in één
portefeuille, namelijk die van de burgemeester. Dit wijkt af van de toedeling in het vorige
college, toen de veiligheidsportefeuille was verdeeld over meerdere bestuurders. Wethouders
hebben wel beleidsterreinen in hun portefeuille die raken aan het veiligheidsbeleid. Het betreft
maatschappelijke zorg, volksgezondheid, jeugd, wijkbeheer en wijkontwikkeling.
Het programma wil meer blauw op straat en er wordt prioriteit verleend aan het opbouwen
van het Veiligheidshuis Midden-Limburg (VML). Er wordt gesteld dat er meer aandacht
behoort te komen voor preventie, maar dat repressie noodzakelijk blijft. Burgers dienen door
middel van burgerparticipatie in staat gesteld te worden om meer invloed uit te oefenen op
hun woonomgeving. Het bestuur moedigt eigen initiatieven bij de aanpak van veiligheid en
overlast aan. Dit past in het bredere beleid om de sociale cohesie in de stad te vergroten.
Het burgerjaarverslag 2006 somt enkele (meer) concrete elementen van het lokale
veiligheidsbeleid op:
• De aanpak van stelselmatige daders of veelplegers, met specifieke aandacht voor
jeugdcriminaliteit.
• Het versterken van de opsporing en de handhaving.
• Het versterken van het zichtbare toezicht en van de controle in de publieke ruimte.
14 We hebben daarom onder meer de aanpak van de overbewoning niet in het onderzoek betrokken, ook al levert
dit ongetwijfeld een bijdrage aan de lokale veiligheid.
71

• Uitbreiding van (op delicten of locaties) gerichte preventieprojecten.
• Geweld en overlast in het publieke domein.
De burgemeester voert verschillende vormen van veiligheidsoverleg:
• Portefeuillehoudersoverleg Integrale Veiligheid. In dit wekelijkse overleg worden
(politieke) voorstellen ten aanzien van de integrale veiligheid besproken, alsook
lopende projecten, veiligheidsthema’s en mogelijke recente incidenten of relevante
gebeurtenissen. De andere deelnemers zijn: het hoofd van de afdeling Kabinet en
Communicatie, de coördinator integrale veiligheid, de beleidsmedewerker veiligheid
en het hoofd Stadstoezicht.
• Tweewekelijks veiligheidsoverleg. Dit is een extern overleg van de deelnemers aan het
portefeuillehoudersoverleg met de politiechef van de basiseenheid en twee
beleidsmedewerkers (van politie en justitie). De commandant van de brandweer neemt
zo nodig deel aan dit overleg.
• Overleg lokale driehoek. Er wordt sinds 2007 elk kwartaal overleg gevoerd tussen de
burgemeester, de politiechef en de officier van justitie.
Integraal Veiligheidsplan 2004-2006
Het meest recente veiligheidsplan - Integraal Veiligheidsbeleid 2004-2006 - van de gemeente
Roermond heeft betrekking op de periode 2004-2006. Bij de bepaling van de inhoud van dit
beleid is uitvoerig in kaart gebracht wat de problemen zijn. Het beleidsplan kent naast
algemene prioriteiten veel speerpunten. Deze speerpunten zijn deels gericht op lokale
criminaliteit en deels op leefbaarheidsvraagstukken. Het veiligheidsplan onderscheidt vijf
hoofdthema’s: veiligheid in wijken; jeugd en veiligheid; geweld in het publieke domein;
overlast in het publieke domein; en veilige woonomgeving. Deze thema’s worden uitgewerkt
in 34 speerpunten, variërend van auto-inbraken tot het onderhoud van vijvers. Het
veiligheidsplan somt naast allerhande activiteiten ook partners op. Mede door het grote aantal
punten en maatregelen is het volledige plan nooit richtinggevend geworden, in die zin dat niet
duidelijk was wat nu echt de speerpunten waren en wat nu de kern van de
veiligheidsproblemen in Roermond is. In de praktijk is het zwaartepunt komen te liggen op de
maatregelen die we in dit hoofdstuk beschrijven en is al doende duidelijk geworden waar de
prioriteiten liggen.
De voortgang van acties die voortvloeien uit het beleidsplan is drie keer per jaar voorgelegd
aan de commissie Algemene Zaken van de gemeenteraad. In september 2006 is een
eindevaluatie opgesteld. Die evaluatie stelt dat de operationele samenwerking te vaak blijft
steken vanwege onduidelijkheid over de beschikbaarheid van mensen en middelen, waardoor
ideeën of initiatieven deels niet ten uitvoer worden gebracht. 15 Er moet meer committent over
de inzet van menskracht en middelen op strategisch niveau komen. Dit tekort wordt nog
15 Voor de periode 2003-2006 wordt in totaal € 1.008.000 beschikbaar gesteld voor de totstandkoming van de
veiligheidsprojecten. Het betrof een incidentele uitgave van € 200.000 gevolg door een verhoging in 2005 met €
58.000 en in 2006 nog eens met € 750.000.
72

steeds benadrukt door respondenten. Zij geven aan dat er wel hard is gewerkt aan
verschillende maatregelen, waarbij zelfs gedurfde maatregelen niet geschuwd zijn, zoals de
gemeentelijke inzet van particuliere beveiligers. Zie de paragrafen 5.3, 5.4 en 5.5 voor een
overzicht van belangrijke maatregelen.
Voor de periode 2004-2006 was er dus wel een integraal veiligheidsplan opgesteld, maar dit is
niet gebeurd in 2007. Dit wordt toegeschreven aan de bestuurlijke prioriteit voor de
gemeentelijke herindeling en aan het feit dat in 2007 gevraagd is om – eerst - een extern
veiligheidsonderzoek uit te laten voeren. Alle betrokkenen zijn zich ervan bewust dat er in
2008 een gemeenschappelijk veiligheidsplan of –programma opgesteld zal moeten worden.
Door het ontbreken hiervan is 2007 in strategisch opzicht een soort “tussenjaar” geworden.
In een motie van 18 mei 2006 worden de burgemeester en het college verzocht om – in goed
overleg met de politie (korpsleiding) en openbaar ministerie (hoofdofficier van justitie) – te
komen tot een plan van aanpak. Dit heeft geresulteerd in een raadsvoorstel d.d. 8 augustus
2006. Het raadsvoorstel voorziet in een stuurgroep (de lokale driehoek plus de toenmalige
wethouder integrale veiligheid), een ambtelijke projectgroep en een klankbordgroep waarin
raadsleden plaatsnemen. Verder wordt in het raadsvoorstel een persoonsgerichte en
locatiegerichte aanpak voorgesteld. Het raadsvoorstel werd in september 2006 door de
commissie Algemene Zaken niet rijp geacht voor behandeling in de gemeenteraad.
Ambtelijke organisatie
Het integrale veiligheidsbeleid ligt ambtelijk in handen van de coördinator integrale
veiligheid. Deze coördinator valt onder het cluster veiligheid van de afdeling Kabinet &
Communicatie. Zijn taak is het ontwikkelen, formuleren en implementeren van
veiligheidsbeleid. Daarnaast geeft hij inhoud aan de gemeentelijke regierol met betrekking tot
lokale veiligheidsvraagstukken en is hij aanspreekpunt voor de aanpak van integrale
veiligheid. Hij merkt in de praktijk dat ‘regie’ bepaald niet betekent dat de gemeente het voor
het zeggen heeft. Tot slot adviseert hij over openbare orde en veiligheidsvraagstukken. De
coördinator IVB wordt ondersteund door een beleidsmedewerker.
De gemeente Roermond telt voorts drie wijkcoördinatoren. Zij leggen zich toe op de sociale
ontwikkeling - of: ‘het wijkbeheer’ – van drie kwetsbare wijken in Roermond, te weten: het
Roermondse Veld, De Kemp en Donderberg. De wijkcoördinatoren waren eerst
ondergebracht bij de sector Zorg en Activering, maar ze maken sinds augustus 2007 deel uit
van het cluster veiligheid. Deze coördinatoren fungeren als schakel tussen de gemeente en
partners die belangrijke wijkgerichte activiteiten vervullen, zoals Wel.kom, Wonen-Zuid en
de wijkagenten die in Limburg-Noord gebiedsmentoren worden genoemd. De
wijkcoördinatoren hebben de opdracht om de sociale ontwikkeling – inclusief de veiligheid –
in de meest kwetsbare wijken te verbeteren. Hiertoe werken zij samen met
projectcoördinatoren die zich toeleggen op de fysieke ontwikkeling van deze wijken, dat wil
zeggen op de sloop, nieuwbouw en renovatie van woningen en andere panden. De koppeling
tussen de sociale ontwikkelingen en fysieke ingrepen ligt in handen van de wethouder
wijkbeheer en -ontwikkeling.
73

Deze wethouder heeft hiermee een belangrijke taak, zo volgt uit onderzoek van Gabriëls en
Nauta (2003). Zij concluderen namelijk dat er een “kloof gaapt tussen de pretentie van de
gemeente Roermond om integraal te werken en de bestuurlijk-organisatorische werkelijkheid”
(2003:45). Zij wijten dit voornamelijk aan de verschillende werkwijzen tussen de afdeling die
is belast met de fysieke veranderingen (de sector Ruimte) en de afdeling Zorg en Activering
die zich richt op de sociale verbeteringen. Bij deze laatste sector werken de
veiligheidscoördinatoren. Tot voor kort betrof het één coördinator met drie wijken – het
Roermondse Veld, De Kemp en Donderberg – in zijn portefeuille. Dit is een veel te zware
opgave voor één ambtenaar, zo concluderen Gabriëls en Nauta: “Inmiddels is dat besef ook
bij de gemeente doorgedrongen en heeft men drie wijkcoördinatoren benoemd” (2003:46).
Die wijkmanagers heten inmiddels dus wijkcoördinatoren en zij maken vandaag de dag deel
uit van het cluster veiligheid van de afdeling Kabinet & Communicatie. De ‘sociale’
(wijkbeheer) en ‘fysieke’ poot liggen in één hand, namelijk in de portefeuille van de
wethouder wijkbeheer en –ontwikkeling.
De gemeente levert de coördinator (0,6fte) van het Veiligheidshuis Midden-Limburg (VML).
Die beschikt over managementondersteuning (0,6fte). 16 Het VML coördineert onder meer het
zogeheten Drang & Dwang-project (zie 5.4) en beoogt - ook los van dit project –
samenwerking tot stand te brengen tussen de gemeente, politie, justitie en zorg. 17 Het VML is
in oprichting. Dit blijkt overduidelijk uit een dispuut dat tijdens ons onderzoek speelt, want de
gemeente vindt namelijk dat de politie draalt bij het aanwijzen van een politiefunctionaris die
plaatsneemt in het veiligheidshuis en zo zorgt voor stagnatie. Het toont aan dat het VML in de
kinderschoenen staat, al geldt dat niet voor de beleidsprocessen – Dwang & Drang;
casusoverleg – die er onder worden gebracht.
De afdeling Stadstoezicht - een onderdeel van de sector Ruimte - legt zich toe op toezicht op
straat. De stadswachten en de medewerkers van stadstoezicht (met opsporingsbevoegdheid)
maken deel uit van deze afdeling. De toezichthouders (BOA’s) vullen de politie aan. Ze
leggen zich toe op handhaving van de APV en op het bewaren van de rust. Er zijn ook
zogeheten “wijkboa’s”, die (dus) surveilleren in de wijken en die zijn bekostigd uit
beschikbaar gestelde extra middelen. Het betrof, om precies te zijn, tot twee keer een bedrag
van 150.000 euro.
De afdeling Stadstoezicht kent een veiligheidsloket. Bewoners en ondernemers kunnen hier
terecht met vragen en meldingen over (on)veiligheid. Er kan ook aangifte worden gedaan van
diefstal en vernielingen.
5.3 Wijkgericht werken
De gemeente Roermond kiest voor “wijkgericht werken”. Dit houdt in dat de kansen en
problemen in een wijk het startpunt vormen voor de beleidsvorming en ook centraal behoren
te staan bij de beleidsuitvoering. Dit vergt en verondersteld burgerparticipatie: communicatie
tussen gemeente, instellingen en burgers over lokale omstandigheden en het daarbij passende
16 De gemeente Weert levert 0.8 fte.
17 Position paper Veiligheidshuis Midden-Limburg en i.o., Roermond/Weert, 28 juni 2006.
74

eleid. 18 Het wijkgerichte beleid valt uiteen in de twee hierboven genoemde sporen: het
‘sociale’ (de sociale ontwikkeling en leefbaarheid) en het ‘fysieke’ (de woningbouw en
verdere fysieke inrichting van een wijk). De hoofddoelstelling bestaat uit het verbeteren van
de leefbaarheid. Dat is dis breder dan veiligheid, hetgeen weer een ruimer begrip is dan de
veelvoorkomende criminaliteit die in dit onderzoek centraal staat.
Er is halverwege de jaren negentig tot deze wijkgerichtheid besloten. In 1995 wordt
geconstateerd dat Roermond drie achterstandswijken kent: het Roermondse Veld, De Kemp
en Donderberg. Dit wordt nog eens herbevestigd door de zogeheten Werkgroep 2000. De drie
wijken hebben, zij het in uiteenlopende mate, te maken met een ongelukkige combinatie van
homogenisering én heterogenisering.
De economische situatie van de bewoners homogeniseert: een laag opleidingsniveau en veel
werkloosheid, vaak van generatie op generatie en dientengevolge armoede, los van de vraag
hoe dit precies wordt gedefinieerd. Dit hangt samen met het woningenbestand: veel
verouderde en goedkope (huur)woningen met een relatief slechte kwaliteit. De dominantie
van koopwoningen en het aanbod van betere huurwoningen elders in stad en regio dragen bij
aan de voortschrijdende economische homogenisering van de huurderpopulatie. Veel mensen
die daartoe in staat zijn verlaten de achterstandswijken van Roermond. Deze
verhuisbewegingen tasten de lokale sociale controle aan, omdat bestaande sociale verbanden
en contacten worden doorbroken. Lokale street-level ambtenaren (politie, jongerenwerk)
moeten contacten zien op te bouwen met de nieuwkomers. Dit alles is ook een belasting voor
de woningcorporaties: ze krijgen te maken met huurachterstanden, met overlast, met
verloedering en allerhande vormen van ongepast huurdergedrag. Zo ontstaat de situatie dat
fysieke ingrepen door de corporaties noodzakelijk zijn, maar zich tegelijkertijd minder snel
terug laten verdienen. De fysieke en sociale problemen raken met elkaar verweven en het is
daarom begrijpelijk dat de gemeente en haar partners bij het zoeken naar oplossingen ook een
fysiek en sociaal pad onderscheiden.
De populatie van de drie wijken heterogeniseert juist wat komaf betreft. Dit verschilt per wijk.
In het Roermondse Veld bestaat de bevolking voor circa eenderde uit allochtonen. Gabriëls en
Nauta concluderen in 2003 heel voorzichtig dat er spanningen bestaan in de drie wijken, ook
langs etnische lijn: “Af en toe is er sprake van discriminatie. Turkse vrouwen hebben
regelmatig te kampen met discriminerend gedrag van autochtonen (…) Het beeld van welig
tierende intolerantie in het Roermondse Veld zou niet terecht zijn. Hoewel veel mensen
kankeren op het feit dat er veel ‘buitenlanders’ zijn, gaat men toch over het algemeen
vriendelijk om met buren en bekenden van allochtone komaf” (p. 38). Moors (2007) is
stelliger. Veel autochtone bewoners voelen zich vervreemd van hun buurt, zo concludeert hij.
Dit komt deels door sloop en tijdelijke kaalslag, maar zeker ook door de toestroom van
allochtonen, waarmee velen niet of nauwelijks sociale contacten onderhouden. Autochtone
jongeren voelen een zekere afkeer tot allochtone groepen, al gaat het eerder om een extreme
houding dan om rechts extremisme of radicalisering (Moors, 2007).
Het wijkgericht werken wordt geconcentreerd in de drie wijken, maar het is daar niet
exclusief op gericht. De focus op deze drie wijken is bij de totstandkoming van het
18 Nota Wijkontwikkeling in relatie tot burgerparticipatie
75

wijkgerichte werken gerechtvaardigd vanwege de bestaande problemen. Wij richten ons op
deze wijken, maar we zijn het eens met respondenten die benadrukken dat de fysieke en
sociale wijkgerichte activiteiten in ‘de rest van Roermond’ versterkt moeten worden.
5.3.1 Herstructurering: de basis wordt gelegd
De herstructurering van de drie wijken beoogt de fysieke kwaliteit te verbeteren, om zo bij te
dragen aan een toename van de leefbaarheid. Hierbij speelt de sloop van verouderde
huurwoningen, om deze vervolgens te vervangen door betere huurwoningen of
koopwoningen, een belangrijke rol. Zo wordt toegewerkt naar wat in beleidsjargon
woningdifferentiatie wordt genoemd, waarmee wordt bedoeld dat de bevolkingsamenstelling
verandert door de verhouding tussen huur- en koopwoningen te wijzigen. Het is, vervolgens,
de bedoeling dat sociale problemen - inclusief criminaliteit - verminderen.
Het oordeel over de invloed van herstructurering op sociale problemen hangt in de eerste
plaats af van de nagestreefde ambities. Indien het de bedoeling is verschillende
bevolkingsgroepen te laten integreren of om de sociale cohesie te versterken, dan zullen de
resultaten zeker op de korte termijn - en los van andere maatregelen - tegenvallen. Gabriëls en
Nauta (2003:42-43) memoreren dat differentiatie van woningen en bewoners bepaald niet
vanzelf leidt tot meer interactie tussen uiteenlopende groepen, zoals verschillende
inkomensgroepen, autochtonen en allochtonen. Ze stellen ook dat de wijken dan weliswaar
meer gaan lijken op de gemiddelde wijk in Roermond, maar dat daarmee “(…) de sociale
problemen waarmee sommige burgers worstelen echter nog niet opgelost [zijn]” (p. 43). Dit is
ongetwijfeld waar, maar de differentiatie betekent wel dat de concentratie van problemen
afneemt. Voorts wordt een worst case scenario voorkomen: een verdere achteruitgang van
woningen en kruip-door-sloop-door van de bewoners, waardoor de sociale problemen,
overlast en lokale criminaliteit stijgen. Dit risico is en wordt in Roermond verkleind. Hier
komt bij dat er enkele straten en complexen zijn gesloopt - bijvoorbeeld een groot flatcomplex
in de Componistenbuurt - met zeer grote sociale problemen, hetgeen haast op zich al een
merkbaar gunstig effect had op de wijk. En hoewel sommige groepen problemen blijven
ondervinden of veroorzaken, trekken er ook juist groepen naar de wijk die een stabiel sociaal
leven leiden en die - zodra ze deel gaan nemen aan onderwijs, het sociale leven en zich
begeven op de lokale markt – bijdragen aan de weerbaarheid van de wijk. Zelfs als ze zich
afzonderen van - een deel van - het lokale sociale leven zullen ze in elk geval niet zo snel
problemen veroorzaken, delicten plegen of overlast veroorzaken.
Gabriëls en Nauta (2003) waarschuwen voor het gevaar dat problemen worden
“weggecijferd”, hetgeen in zou houden dat wijkscores tevreden stemmen en problemen
daarmee worden ontkend of niet worden aangepakt. We begrijpen deze waarschuwing heel
goed, maar er kan ook anders worden geredeneerd. De wijkgebonden sociale problemen
worden kleiner en daardoor kunnen de beschikbare middelen – als deze tenminste niet
afnemen - gerichter en effectiever ingezet worden.
Herstructurering vergt lastige en lange besluitvormingstrajecten. Wie wil investeren in een
wijk? Welke winkels of winkelketens willen zich in een wijk vestigen? Het leidt tot een
overgangs- of tussenfase waarin de herstructurering ook voor problemen zorgt. Het betreft
76

lege plekken op sloopplaatsen, vervuiling van dergelijke plekken, leegstaande panden en met
name onzekerheid bij huurders over de toekomst van de wijk.
De herstructurering vordert gestaag in Roermond. Op hoofdlijnen is de stand van zaken als
volgt:
• Roermondse Veld. De visie op de herontwikkeling van het Roermondse Veld wordt
beschreven in de nota ‘Balanceren, participeren, renoveren’ (Roermond, 1999). De
herstructurering vergt minimaal een decennium. Het is de bedoeling de verhouding
tussen huur- en koopwoningen fors te veranderen. Het aantal huurwoningen zal – zo
wordt in 1998 beoogd - dalen van 61,3% in 1999 naar minder dan 40% in 2015:
Tabel 5.1: woningvoorraad Roermondse Veld
Woningvoorraad 1999 2015
Huurwoningen 1.155 (61,3%) 785 (39,0%)
Koopwoningen 729 (38,7%) 1.226 (60,9%)
Totaal 1.884 (100%) 2.011 (100%)
Er zijn sinds 1999 ongeveer 300 woningen gesloopt, waarvan 278 huurwoningen. Er
zijn 383 nieuwe woningen en appartementen gebouwd en er staat nog een aantal
nieuwbouwprojecten op stapel. Een aantal woningen dat rondom WO II in het hart van
de wijk is gebouwd, is gerenoveerd. Enkele in het oog springende projecten zijn een
multifunctioneel centrum (De Velderie), een nieuwe basisschool (De Zonnewijzer), de
aanleg van een nieuw wijkplein en van enkele kleinschalige winkeleenheden.
• De Kemp-Kitskensberg. In april 2000 is een wijkontwikkelingsplan voor De Kemp en
Kitskensberg/Heide opgesteld: Structuurvisie voor de wijken De Kemp en
Kitskensberg/Heide (Roermond, 2000). Er zijn 14 ontwikkelingslocaties aangewezen.
De openbare ruimte wordt heringericht. De parkeergelegenheid wordt uitgebreid, de
verkeersveiligheid wordt verbeterd, evenals de openbare verlichting en er worden
groenvoorzieningen aangelegd. Hiernaast wordt ook in deze wijken het woningaanbod
gedifferentieerd: meer koopwoningen en huurwoningen voor de middenklasse. In
2007 waren in totaal ongeveer 133 portiekflats gesloopt. Er zijn 500
nieuwbouwwoningen gepland. De werkzaamheden zijn in het centrumgebied
vergevorderd.
• Donderberg. De Componistenbuurt in de wijk Donderberg kent veel sociale
problemen. Dit komt mede door het grote aantal sociale huurwoningen, waaronder
verloederde hoogbouwcomplexen aan de rand van de buurt. De leefomgeving raakte
vervuild, mensen voelden zich onveilig en de onderlinge sociale contacten namen
steeds verder af (Leefbaarheidonderzoek Componistenbuurt, 2006). Er is onder meer
besloten tot sloop en nieuwbouw. In 2005 is de zogeheten ‘Gitaarflat’ gedeeltelijke
gesloopt en vervangen door 60 koopappartementen. De voormalige Contrabasflat is
gerenoveerd en staat nu te boek ‘Beethovenstaete’. In 2006 en 2007 zijn grootscheepse
renovaties uitgevoerd aan twee andere flats: ‘De Trommel’ en ‘De Harp’. In 2007 is
gestart met de herontwikkeling van de ‘Tubaflat’.
77

In 2005 en 2006 heeft woningcorporatie Wonen Zuid honderd sociale huurwoningen
te koop aangeboden. De meeste zijn inmiddels verkocht. Het is de bedoeling om in de
Componistenbuurt-Oost 100 tot 120 dure of duurdere woningen te bouwen.
Met deze fysieke ingrepen is een belangrijke basis gelegd. De herstructurering doorbreekt de
‘negatieve’ homogenisering (steeds meer mensen in dezelfde slechte economische positie) en
vermindert daarmee de criminele gelegenheidsstructuren in deze wijken. Zonder
herstructurering had het hoogstwaarschijnlijk niet mogelijk of uitermate kostbaar geweest om
de objectieve en subjectieve veiligheid in de periode tussen 2008 en 2012 in deze wijken te
verbeteren.
Dit alles neemt niet weg dat er restproblemen bestaan bij de herstructurering van de drie
wijken. Respondenten wijzen op een aantal belangrijke zaken. In de eerste plaats laat het
voorzieningenniveau gedeeltelijk te wensen over. Het gaat daarbij onder meer om het
winkelbestand. Verschillende respondenten wijzen erop dat de markt van allochtone
ondernemers beperkt is.
In de tweede plaats zorgt de langdurige herstructurering nog steeds voor onzekerheid. Die
onzekerheid kan een reden zijn (geweest) om een de wijk te verlaten, maar het werpt ook
drempels op om er te gaan wonen of er als ondernemer te investeren. Hoewel deze
onzekerheid onderkend is door het bestuur, en er nu rekening mee wordt gehouden om nieuwe
projecten, blijft het een factor.
In de derde plaats geven respondenten toe dat er in de drie wijken wel erg veel woningen zijn
gesloopt. Dit resulteerde niet alleen in (tijdelijke) leegstand en lege plekken, maar het heeft
ook geleid tot bezinning. Er is bijvoorbeeld in het Roermondse Veld nog eens goed gekeken
naar de sociale structuren in bepaalde straten en die bleken betrekkelijk stabiel te zijn en de
problemen bleven er binnen de perken. Dit heeft er soms toe geleid dat is afgezien van sloop.
De portefeuillehouder wijkontwikkeling – belast met het sociale spoor – heeft daar een rol bij
gespeeld.
5.3.2 Sociale veiligheid: vooruitgang en drempels
Het tweede spoor van de wijkgerichtheid betreft de sociale veiligheid of leefbaarheid. De drie
wijkcoördinatoren spelen hierbij een belangrijke rol. Het Roermondse Veld en de Donderberg
hebben ieder een eigen wijkcoördinator. De coördinator van de Kemp heeft ook Swalmen in
zijn portefeuille gekregen.
De drie coördinatoren hebben elk een eigen operationeel netwerk opgebouwd. De
belangrijkste instanties of functionarissen binnen dit netwerk zijn de gebiedsmentor van de
politie, de welzijnsorganisatie Wel.kom, woningcorporatie Wonen-Zuid, de bijzondere
opsporingsambtenaren, bewonersorganisaties en soms nog andere belangrijke lokale personen
of instanties, zoals de Stichting Multiculturele Jongeren (SMJ). 19
19 De welzijnsstichting Wel.kom werkt in het Roermondse Veld, de Kemp en Donderberg. Ze richt zich op preventieve
maatregelen, bewonersactivering en bewonersparticipatie. De Stichting opereert vanuit twee jongerencentra: in het
Roermondse Veld (De Terp) en in Donderberg (Gotcha!). Het jongerenwerk zich op jongeren in de leeftijd van 16 tot en met
78

De coördinatoren en die netwerken richten zich op de specifieke omstandigheden in hun wijk.
Een grove inventarisatie die ten behoeve van het integraal veiligheidsbeleid 2004-2006 is
gemaakt, houdt op hoofdlijnen nog steeds stand. In de Donderberg zijn de jeugdoverlast en de
drugsoverlast belangrijke problemen, evenals de veiligheid in het winkelcentrum, zowel voor
winkelend publiek als winkeliers. In De Kemp gaat het specifiek om drugsoverlast (dealen en
thuisteelt) en meer in het algemeen om sociaal-maatschappelijke problemen, waarbij
respondenten zonder uitzondering wijzen op instabiele gezinnen, tekortschietende opvoeding,
achterblijvende schoolprestaties en dus op het gevaar van marginalisering. Deze algemene
problematiek speelt ook in het Roermondse Veld. Daar is de jeugdoverlast fors. Die overlast
wordt onder meer veroorzaakt door een zichtbare groep Marokkaanse jongeren. Ten tijde van
de inventarisatie worden er veel auto-inbraken gepleegd, maar dat aantal is inmiddels
afgenomen. De gemeente heeft overlast gevende panden in de Koningin Regentesselaan
gekocht en gesloopt.
Voor zover er in de inventarisatie wordt gesproken over overlast gaat het in feite deels ook
om criminaliteit, zo blijkt uit hoofdstuk 4 en uit interviews met respondenten. Uit die
interviews blijkt ook dat ervoor is gekozen om het wijkgericht werken te richten op de
“voorkant van het probleem”, dat wil zeggen op preventie en op jongeren die geen
“probleemgedrag vertonen”. Dit geldt bij uitstek voor welzijnsinstellingen die zich baseren op
de filosofie “liever voorkomen dan genezen”. Naast deze preventieve insteek is het de
bedoeling om zo mogelijk snel en doortastend te reageren op lokale wensen en noden. De
gedachte is dat eenvoudige of kleine zaken op wijkniveau belangrijk kunnen zijn en dat de
overheid in staat moet zijn om daar snel op te reageren.
Het “wijkgerichte werken” stoelt op verschillende sublokale overlegvormen. Het betreft in het
bijzonder de zogeheten Wijkbriefings. In de drie aandachtswijken wordt wekelijks
operationeel overleg gevoerd door de wijkcoördinator, de gebiedsmentor, de
bewonersondersteuner van welzijnsorganisatie Wel.kom, een medewerker van
woningcorporatie Wonen-Zuid en een bijzonder opsporingsambtenaar (BOA). Er wordt
gesproken over gesignaleerde problemen, geuite wensen en verbeterpunten. Het overleg heeft
voornamelijk betrekking op de lokale leefbaarheid. Het gaat over hinder of overlast,
vernielingen of beschadigingen, vuil op straat en wensen of klachten van bewoners of
winkeliers. Dit soort thema’s sluit aan op de preventieve insteek van het wijkgerichte netwerk,
alsook op de gedachte dat het belangrijk is om adequaat te reageren op wensen van burgers.
Het overleg gaat in mindere mate over verstoringen van de openbare orde of over strafbare
feiten. Voor zover dit wel zo is gaat het met name om verkeersgedrag, auto-inbraak en
woninginbraak of hardnekkige overlast.
De wijken kennen ook zogeheten wijkspreekuren, die burgers of ondernemers in staat stellen
problemen of wensen onder de aandacht te brengen van politie en gemeente. Er wordt eens in
de zes weken overleg tussen de gemeente, de woningstichting, de politie, welzijnsorganisatie
Wel.kom en de wijkraad of bewonersorganisatie. Het overleg wordt gericht op problemen in
de directe leefomgeving van bewoners die door middel van een eenmalige actie aangepakt
23 jaar, in het bijzonder hanggroep-jongeren en risicojeugd. Wel.kom werkt ook outreachend, dit wil zeggen dat jongeren die
niet ‘in beeld’ zijn door medewerkers worden opgezocht bij hun eigen hangplek.
79

kunnen worden. Het kan gaan om een slecht verlicht wandelpad, een gemakkelijk te forceren
toegangsdeur van bergingen, maar ook om illegale vuilstortplaatsen of gevaarlijke
oversteekplaatsen. De zogeheten wijkrondgang maakt deel uit van dit overleg. Het is,
eenvoudig gezegd, een professionele wandeltocht door de wijk zodat een concreet probleem
meteen kan worden beoordeeld en opgepakt.
Naast deze frequente operationele overlegvormen zijn er op beleidsniveau twee wijkgerichte
overlegvormen in het leven geroepen. Tenminste vier keer per paar wordt overleg gevoerd
over de beleidsuitvoering op middellange termijn. Het gaat daarbij niet om incidenten of
concrete zaken, maar louter om structurele problemen. Er wordt tenminste twee keer per jaar
ook overleg gevoerd over het toekomstige beleid.
Wijkgerichte sociale activiteiten: belangrijke functies
De sociale pijler van het “wijkgerichte werken” vervult een aantal belangrijke functies. In de
eerste plaats dragen de preventieve inspanningen eraan bij dat groepen jongeren op het rechte
pad blijven. Het betreft in het bijzonder de inspanningen van welzijnsinstanties. Hierbij spelen
onder meer de jongerencentra De Terp (het Roermondse Veld) en Gotcha! (de Donderberg)
een voorname rol: het zijn belangrijke ontmoetingsplaatsen in deze wijken.
In de tweede plaats sluit het “wijkgerichte werken” aan op lokale gebruiken en gewoontes,
waarbij sport, religie, lokale horeca en carnavalsverenigingen deel uitmaken van het sociale
leven. Het beleidsnetwerk sluit zo aan op sociale netwerken en zo kunnen contacten tussen
street-level functionarissen (jongerenwerkers, politiemensen) en mensen in de omgeving van
jongeren worden benut om hen op het rechte pad te houden of – na een incidentele uitglijder –
weer te brengen.
In de derde plaats wordt gezorgd voor agendering van de tijdelijke (maar niet perse
kortstondige) problemen die worden veroorzaakt door de herstructurering, zoals leegstaande
panden met illegale bewoners, donkere plekken, kale plekken waar illegaal afval wordt
gedumpt of vernielingen aan panden in aanbouw. Deze tijdelijke problematiek bleek en blijkt
soms fors en een snelle(re) reactie hierop is waardevol.
In de vierde plaats zijn op onderdelen bewonerswensen gehonoreerd bij de herstructurering
van de wijken. In sommige gevallen is afgezien van (nog meer) sloop, mede omdat straten of
complexen een stabiele sociale structuur kennen. Bij de inrichting van speelplaatsen zijn
afspraken gemaakt met bewoners, ook over het gebruik ervan en het toezicht erop. In de
praktijk werden speelplaatsen nogal eens vernield, maar na gericht overleg – ook met
(potentiële) vernielers – is het gelukt om dit te verminderen. De buurt is ook verantwoordelijk
gemaakt voor de inrichting van de speelveldjes, bijvoorbeeld bij het speelveld op het
Gelderseplein.
80

Wijkgerichte sociale activiteiten: problemen en drempels
Hier staat een aantal problemen of drempels tegenover. Het gaat, in de eerste plaats, om
klassieke problemen en dilemma’s van uitvoeringsorganisaties in de maatschappelijke
frontlinie. Dergelijke instanties kampen bijna per definitie met chronische overvraging, omdat
de vraag naar hun diensten groot is en de middelen begrensd zijn. Dit laat zich des te meer
voelen in Roermond: een ‘kleine stad’ die in de drie wijken kampt met problemen die eerder
passen bij die van ‘grote stadswijken’. Onder zulke omstandigheden dienen uitvoerende
ambtenaren te selecteren aan welke doelgroepen zij hun schaarse tijd en middelen spenderen.
Dit leidt in de regel tot zogenoemde “creaming”: ambtenaren geven de voorkeur aan klanten
en doelgroepen die het meeste vooruitzicht bieden op succes. In casu betekent dit dat het
wijkgerichte werken in essentie wordt gericht op de benaderbare groepen die het rechte pad
nog niet of incidenteel hebben verlaten. En voor zover het wijkgerichte werk wordt gericht op
criminele jongeren, dan staan preventieve inspanningen centraal. Dit is in Roermond niet
louter een operationele tactiek of vuistregel: het stemt overeen met de preventieve beleidslijn.
De keerzijde is wel dat er weinig sociale controle en dwang wordt uitgeoefend die het rechte
pad hebben verlaten en die – nog een stap verder – het slechte pad lijken te kiezen. We delen
hiermee op jongeren en jongvolwassenen die stelselmatig de openbare orde verstoren en die –
op niet-incidentele basis - delicten plegen. Dit is een zorgelijk selectieproces vanuit de
invalshoek van ons onderzoek dat nu eenmaal is gericht op – de reductie van - de lokale
criminaliteit. De gemeente Roermond onderkend dit probleem. Dit blijkt onder meer uit het
feit dat prioriteit wordt verleend aan het inrichten van het veiligheidshuis, dat zich onder meer
richt op de aanpak van jeugdige meerplegers en veelplegers.
In de tweede plaats zijn de jeugdproblematiek en de jeugdcriminaliteit onoverzichtelijker en
dynamischer geworden. We bedoelen hiermee dat het hechte sociale Roermondse leven van
weleer drastisch is veranderd in enkele decennia tijd. De geijkte probleemfamilies en
problematische personen waren in een nog niet zo grijs verleden alom bekend: bij bewoners,
gemeente en politie. Dit betekende allerminst dat ze geen overlast veroorzaakten of delicten
pleegden, maar wel dat dit in zekere zin binnen de perken kon worden gehouden. Hoewel
deze schets ongetwijfeld een karikatuur is, is het voor menig respondent wel een soort ijkpunt,
want vandaag de dag is de situatie bepaald anders. Er komen snel nieuwe jeugdgroepen en
jongeren op die voor overlast zorgen en die delicten plegen, zo blijkt ook uit het
daderonderzoek in hoofdstuk 4. Deze jongeren zijn ook niet wijkgebonden: ze verplaatsen
zich door de stad en door de regio, soms ook bij het plegen van delicten. De samenstelling van
de groepen fluctueert ook. Dit is vooral een probleem omdat het wijkgerichte werken veel
sterker wordt gericht op groepen dan op individuen. De snelle aanwas, de mobiliteit en de
wisselende samenstelling van groepen leiden ertoe dat er wijkgebonden lang niet altijd op tijd
contact wordt gelegd met jongeren, zodat preventieve inspanningen nog effect kunnen
sorteren. De gemeente Roermond en haar operationele netwerk richten zich overigens meer en
meer op individuele personen en hun problemen of gedragingen, onder meer bij de uitvoering
van het convenant wijkgericht jongerenwerk, bij het drang & dwang-beleid en door middel
van het veiligheidshuis (zie 5.4).
In de derde plaats heeft het wijkgerichte overleg zo zijn beperkingen. Het is in zoverre
functioneel dat er zaken en beslispunten worden benoemd en dat individuele deelnemers op
81

asis hiervan stappen ondernemen. De voorbereiding en opvolging van het overleg zijn echter
niet optimaal. Er wordt niet van tevoren een agenda opgesteld die de deelnemers ertoe
beweegt of dwingt om bepaalde gesprekspunten voor te bereiden. Er wordt mondjesmaat
genotuleerd en er wordt niet gewerkt met verplichtende afsprakenlijsten. Hier komt bij dat de
deelnemers beperkte mogelijkheden hebben om mensen of middelen binnen hun eigen
organisatie in te schakelen voor wijkgerichte activiteiten. Dit hangt samen met het feit dat er
geen natuurlijke overloop bestaat tussen de frequente operationele wijkgerichte
overlegvormen en de bestuurlijke overlegvormen over veiligheid. Veel hangt af van eigen
initiatief van de deelnemers van de overlegvormen en van hun overredingskracht of informele
positie binnen de eigen organisatie. Dit komt onder meer door het ontbreken van een
strategisch veiligheidsprogramma dat budgetten, personeel, middelen en
verantwoordelijkheden verdeeld.
In de vierde plaats bestaat er in de praktijk een zekere afstand tussen aan de ene kant het sterk
preventieve wijkgerichte werken en aan de andere kant de harde veiligheidstaak: het toezicht
en de handhaving, inclusief repressie. Er is geen strategisch programma dat helder opdrachten
en doelstellingen verbindt aan de wijkgerichte activiteiten van onder meer de
welzijnsinstellingen. Het is vervolgens niet vreemd dat jongerenwerkers zich sterker
committeren aan de wijk en aan de jongeren waarmee ze contact hebben, dan aan externe
doelstellingen, zoals het terugdringen van de recidive of het verminderen van de overlast en
criminaliteit. Bij gebrek aan dergelijke doelstellingen ontstaat er ook veel ruimte voor
jongerenwerkers om informatie over overlast of criminaliteit niet of uitermate selectief te
verstrekken aan politiemensen. Het is dan ook logisch dat er in retrospect (ook voor ons)
onduidelijkheid bestaat over de precieze effecten van de inspanningen van jongerenwerkers.
In de vijfde plaats bestaat er in bepaalde opzichten een forse afstand tussen kwetsbare groepen
in de drie wijken en ‘het stadhuis’. Gabriëls en Nauta (2003) wijzen erop dat groepen
bewoners van het Roermondse Veld het gevoel hebben dat allerhande grote en kleine
achterstandsproblemen in hun buurt door het bestuur worden genegeerd. Zo zou de
armoedeproblematiek worden ontkend of worden onderschat en zouden lokale initiatieven of
ideeën onvoldoende worden gehonoreerd. Wij spraken ook respondenten die bij het
stadsbestuur onverschilligheid bespeurden over hun wijk. Sommigen spraken van een
verdeelde stad. Beleidsmakers op ‘het stadhuis’ vinden dit onterechte kritiek: ze wijzen op al
de wijkgerichte inspanningen en kunnen dan inderdaad een dossier op tafel leggen dat vol
staat met geleverde inspanningen en geboekte resultaten. Maar toch is dit gevoel in sommige
sociale kringen hardnekkig. Dat houdt verband met de grote en historische verschillen in de
stad en met de concrete problemen waarmee inwoners kampen. Dit levert inderdaad
problemen op bij het realiseren van wijkgerichte initiatieven en bij het van de grond tillen van
burgerparticipatie. Wij vinden dat zeker niet alle problemen in de drie wijken beleidstekorten
zijn. Dat is ook niet wat Gabriëls en Nauta constateren, maar het lijkt er soms wel op. De
problemen kunnen niet zomaar op het conto van de overheid worden geschreven. In de meest
kwetsbare delen van Roermond wonen namelijk ook personen met een tamelijk onverschillige
houding die er, op hun beurt, bepaald niet alles te doen wat mogelijk is om zich bijvoorbeeld
te bekwamen en een baan te zoeken en te vinden.
82

5.4 Doelgroepgerichte maatregelen
5.4.1 Jeugdgroepen in beeld: meer dan overlast
Groepen jongeren veroorzaken overlast in Roermond, met name in de drie wijken en in het
centrum, zo blijkt uit verschillende bronnen (o.a. Lewerissa en Capellen, 2005). Voorts
hebben we in hoofdstuk 4 ook geconstateerd dat er een aanwas is van jonge daders. Dit wordt
bevestigd door verschillende respondenten. Velen herkennen dit beeld, los van hun precieze
functie in het operationele netwerk.
De lokale jeugdproblematiek heeft in 2005 geresulteerd in twee met elkaar verbonden
besluiten. In de eerste plaats is besloten tot het invoeren van de ‘jeugd in beeld’-methodiek.
Dit is een landelijke werkwijze die is ontwikkeld in opdracht van het programmabureau
Politie & Wetenschap (Ferwerda en Kloosterman, 2005). De werkwijze schrijft een traject
voor dat systeemkennis – dat wil zeggen gegevens uit BPS – koppelt aan de straatkennis van
operationele functionarissen van politie, gemeente en welzijnsinstanties. Het resulteert in een
beschrijving van drie soorten jeugdgroepen: ‘hinderlijke’, ‘overlastgevende’ en ‘criminele’
groepen.
In de tweede plaats is er ten behoeve van het Wijkgericht Jongerenwerk een convenant
afgesloten tussen de gemeente Roermond, de politie Limburg-Noord en de stichting Wel.kom.
Het convenant roept in de drie wijken een nieuwe overlegvorm in het leven: het
jongerenoverleg. Dit maandelijkse overleg staat onder voorzitterschap van de
wijkcoördinatoren en de deelnemers zijn: jongerenwerkers en de opbouwwerker van
Wel.kom, de gebiedsmentor en politiemensen die zijn belast met de politiële jeugdtaak.
Het jongerenoverleg wordt gericht op in beeld gebrachte jeugdgroepen. Er is in elke wijk een
jeugdgroep aangepakt, alsook een jeugdgroep op het Munsterplein. Dit wordt aangeduid als
“groepen pellen”. Dit bestaat eruit dat wordt bezien wat de precieze samenstelling is van de
groep en hoe de taakverdeling eruit lijkt te zien: wie zijn de aanstichters van de overlast of
criminaliteit, wie verstoren de openbare orde of rechtsorde en wat zijn de zogeheten
meelopers? De groep wordt in de gaten gehouden, aangesproken en er wordt toezicht
gehouden. Dit heeft geleid tot een afname van de overlast. Daarnaast “(…) heeft de aanpak
tevens geleid tot het ‘elimineren’ van één van de genoemde groepen, een groep is niet meer
actueel aanwezig en een groep [zal] verder door de politie (…) worden aangepakt” (Evaluatie
Wijkgericht Jongerenwerk: het groepenpellen, p. 6). De effecten van de aanpak en de
individuele leden van de groepen worden in het jongerenoverleg besproken. Dit heeft erin
geresulteerd dat de politie een strafrechtelijk onderzoek is gestart naar een aantal jongeren. De
stichting Wel.kom heeft de begeleiding van enkele jongeren op zich genomen en ze heeft
getracht jongeren door te verwijzen naar onder meer bureau jeugdzorg, de
leerplichtambtenaar en de reclassering.
De werkwijze heeft naast deze nog bescheiden externe effecten tot op heden vooral gunstige
procesopbrengsten: “De samenwerking wordt door partijen als zeer prettig ervaren. Vanuit
een aanvankelijke terughoudendheid wordt er nu open en rechtstreeks met elkaar
gecommuniceerd” (Evaluatie Wijkgericht Jongerenwerk: het groepenpellen, p. 6). Dit neemt
83

niet weg dat er nog een aantal drempels of belemmering bestaat. In de eerste plaats blijkt de
jeugdproblematiek van de leden van dit soort groepen veel tijd en energie te vergen van de
partners. De problemen blijken “nog complexer en omvangrijker” dan gedacht. De interne
evaluatie somt op: schoolverzuim, onafgeronde opleiding, werkloosheid, (overmatig)
softdrugs- en alcoholgebruik en criminaliteit. Deze zware werklast overvraagt de
convenantpartners en vergt dat er door de drie instanties meer middelen worden gereserveerd.
De interne evaluatie (p. 7) pleit voor “het structureel inbedden binnen de deelnemende
organisaties (…)”.
In de tweede plaats blijkt de reikwijdte van het convenant tussen drie partners te beperkt. Het
blijkt al snel nodig om andere instanties in te schakelen, zoals bureau jeugdzorg, de jeugd
GGZ, het CAD of justitiële instanties, zoals de reclassering. Dit lukt nog wel op basis van
persoonlijke contacten en bij concrete casus, maar op structurele basis zijn er onvoldoende
vrije middelen (personeel, interventies, plaatsen) beschikbaar. Dit zou opgelost kunnen
worden door in een convenant afspraken te maken over de beschikbaarheid van dergelijke
partijen.
In de derde plaats komt er met het jongerenoverleg weer een overlegvorm bij. Het betreft in
dit geval een groepsgerichte overlegvorm, terwijl (deels) dezelfde partijen ook al wijkgericht
overleg voeren. En dan overlapt het jongerenoverleg deels ook weer met het justitiële
casusoverleg, al hapert die afstemming onder meer omdat dit justitiële overleg niet is
berekend op deze extra instroom van casus. Er tekent zich overlegdrukte af. We citeren de
interne evaluatie (p. 5):
“De structuur gericht op individuele jongeren is nog niet adequaat operationeel. De
samenwerking tussen met name het 12+ overleg en het casuïstiekoverleg verliep
aanvankelijk erg stroef. In de beoogde samenwerking tussen partijen c.q. de inbreng
van casussen vanuit het groepenpellen was niet voorzien. Met name het 12+ overleg is
nog niet volledig inhoudelijk georiënteerd en kenmerkt zich door een hoog proces- en
procedure gehalte. Niet alle casussen worden even snel en adequaat opgepakt” .
In de vierde plaats is er nog geen goed registratiesysteem beschikbaar en blijkt het moeilijk
om de jeugdgroepen goed in kaart te brengen, omdat deze niet perse wijkgebonden zijn,
voortdurend wisselen van samenstelling en er ook groepen verdwijnen en opkomen. De
problematiek blijkt ook moeilijk te vangen in leeftijden. Aanvankelijk was het
jongerenoverleg gericht op jongeren van 12 tot en met 18 jaar. Dit is uitgebreid naar
jongvolwassenen tot 23 jaar.
Wel jeugdcriminaliteit, maar geen criminele jeugdgroepen in beeld gebracht
In juni 2007 is de rapportage Jeugdgroepen in Beeld van de politieregio Limburg-Noord
verschenen. Het brengt met behulp van de zogeheten shortlist-methodiek jeugdgroepen in
kaart. De uitkomst is voor wat betreft Roermond opmerkelijk. De gemeente Roermond telt
volgens deze rapportage namelijk geen enkele criminele jeugdgroep, zes hinderlijke en één
overlast gevende. Dit staat haaks op de uitkomsten van de profielanalyse in hoofdstuk 4. We
stellen vast dat er een aanwas is van jonge daders. Tel hierbij op dat veel jeugdcriminaliteit nu
84

eenmaal groepscriminaliteit is en het is merkwaardig dat de teller uitkomt op nul. De
rapportage telt in Roermond wel vijf jeugdige veelplegers en 39 jeugdige meerplegers.
De uitkomsten van dit onderzoek hebben vergaande gevolgen. Immers, de afspraak luidt dat
de gemeente en de welzijnsinstellingen zich toeleggen op de aanpak van hinderlijke en
overlast gevende jeugdgroepen en dat politie en justitie de aanpak van criminele jeugdgroepen
ter hand nemen. Zo geredeneerd hoeven politie en justitie geen jeugdgroep ‘te pellen’. De
gemeente beschikt niet over uitvoerende ambtenaren die interventies plegen, waardoor de
aanpak van de in beeld gebrachte jeugdgroepen bijna geheel in handen zou worden gelegd
van het jongerenwerk. Dit kan niet de bedoeling zijn, zo realiseren respondenten zich. Ze
concluderen dat het in feite zo behoort te zijn dat de integrale aanpak per definitie begint
nadat een jeugdgroep in kaart is gebracht, dus los van het precieze label. Immers, wat een
overlastgroep lijkt te zijn kan een rustige groep zijn waar bewoners onnodig veel aanstoot van
nemen. Maar een overlast gevende groep kan ook crimineel zijn of daartoe uitgroeien.
Integraliteit is nodig om jongerenwerkers een stok achter de deur te geven: preventie heeft bij
lastige groepen niet snel effect zonder repressieve dreiging. Politie en justitie hebben
jongerenwerkers en de reclassering nodig om recidive te voorkomen.
Respondenten concluderen dat de gehanteerde werkwijze - onbedoeld - klaarblijkelijk geen
valide beeld geeft van de jeugdgroepen in Roermond. Op basis van ons onderzoek kunnen we
hierover geen uitsluitsel geven, maar de volgende zaken spelen ongetwijfeld een rol. De
methodiek maakt onder meer gebruik van systeemkennis: de registraties over aanhoudingen
en veroordelingen. Er is vrijwel zeker in Limburg-Noord en in Roermond meer
onderregistratie dan in de randstad, waar nu eenmaal meer capaciteit bij de politie voorhanden
is, zodat bij jeugdcriminaliteit bijvoorbeeld vaker kan worden doorgerechercheerd naar
mogelijke mededaders. Dit leidt in Roermond tot minder geregistreerde antecedenten van
jongeren. Op dat moment wordt de straatkennis belangrijker, maar die is ook al minder, omdat
de uitvoeringsorganisatie klein is. Bovendien richt die zich sterk op de drie
achterstandswijken. Hoe het ook zij: we bevelen aan om de methodiek bij een volgende
analyse aan te passen op de situatie in Roermond. Te meer omdat juist bij onderregistratie van
jeugdcriminaliteit relatief vaak reeds alert opgetreden zal moeten worden bij het tweede of
derde antecedent, omdat de kans bestaat dat de desbetreffende jeugddelinquent in feite
beduidend meer delicten heeft gepleegd (maar waar hij niet voor is aangehouden).
Indien er daadwerkelijk nul criminele jeugdgroepen in Roermond zouden zijn, dan luidt de
conclusie eenvoudigweg dat de aanpak van ‘groepen pellen’ niet geschikt is voor het
bestrijden van de lokale jeugdcriminaliteit. Wij houden het erop dat de criminele
jeugdgroepen er wel degelijk zijn, al bestaat de mogelijkheid dat het geen groepen zijn in de
klassiek sociologische betekenis (een tamelijk vaste kleine sociale structuur), maar wisselende
groepjes of kliekjes. Die vallen lastiger in beeld te brengen. Het in beeld brengen mag dan
ook geen doel op zich worden. Het gaat nu eenmaal om de reductie van jeugdoverlast en
jeugdcriminaliteit.
85

5.4.2 Verslaafden: drang & dwang
Het stadscentrum van Roermond kampt in 2005 met overlast en criminaliteit van een
zogeheten categorie “drunkies”: drugs- en alcoholverslaafden. Er worden dan circa 65
drugsverslaafden geteld en 20 alcoholisten. Er maken 86 personen gebruik van de dagopvang,
gevestigd op een industrieterrein, net buiten het centrum. Deze opvang telt in 2005 slechts 10
structurele bezoekers. Er wordt geconcludeerd dat deze categorie de openbare orde zwaarder
belast dan nodig is. Er wordt een pad ingeslagen dat in theorie preventie en repressie
combineert.
Daartoe wordt in 2006 een convenant afgesloten met een lange titel: “OGGz-convenant in
Roermond: Het ontwikkelen van individuele behandelplannen op basis van ketenopvang en
zonodig justitieel ingrijpen”. Het wordt gemakshalve “drang en dwang” genoemd. De aanpak
wordt afgestemd op de omstandigheden van individuele drunkies. Het gaat dus om maatwerk,
waarbij geldt: “zorg voor repressie”. Er worden onder drang individuele trajecten opgesteld.
Het kan gaan om behandeling, maar ook om huisvesting (begeleid wonen), benutting van de
dag- en nachtopvang of werkzaamheden, zoals het opruimen van zwerfvuil. Bij een categorie
volstaat drang niet en dan wordt dwang toegepast. Dit betekent dat een strafrechtelijke sanctie
wordt bevroren, indien een traject wordt doorlopen: “Mocht het individu zich aan het traject
onttrekken, dan gaat justitie alsnog de straf opleggen”. Een belangrijke schakel bij dit alles is
het zogeheten dienstencentrum: “Getracht wordt de klanten beter in zicht te brengen en hulp-
en dienstverleners een betere basis te bieden voor het aangaan van trajecten. Doel is uitstroom
van de klanten uit de opvangvoorziening te bevorderen en mensen weer regie over het eigen
leven te laten nemen” (Tweede Tussenrapportage Drang en Dwang, p. 2).
Dit convenant roept wederom de nodige overlegvormen in het leven. Het betreft in de eerste
plaats de stuurgroep. Het voorzitterschap ligt in handen van de portefeuillehouder in het
college van burgemeester & wethouders en deelnemers zijn de directeuren van de betrokken
instellingen (de stichting MOV, de GGz NML en het RIAGG), de chef basiseenheid
Roermond en justitie. Het betreft in de tweede plaats beleidsoverleg tussen deze instanties,
wederom onder voorzitterschap van de gemeente. Sinds juli 2007 wordt er ook, in de derde
plaats, casusoverleg gevoerd. Dit staat onder voorzitterschap van de coördinator van het
veiligheidshuis en bestaat uit operationele vertegenwoordigers van de genoemde instellingen,
aangevuld met stadstoezicht.
Verslaafden die vandaag de dag in de publieke ruimte in het centrum overlast veroorzaken
vanwege drank- of drugsgebruik krijgen een (tijdelijke) gebiedsontzegging opgelegd. Politie
of toezichthouders sturen hen zonodig naar het dienstencentrum.
Tabel 5.2: Resultaten gebiedsontzeggingen op basis van Drang en Dwang 2007
Gebiedsontzegging: April mei Juni Juli Augustus september
Voor 4 dagen 16 8 2 2 4 4
Voor 3 maanden 5 3 2 1 3 2
86

Het dienstencentrum biedt dagopvang aan dak- en thuisloze verslaafden. Er wordt methadon
verstrekt en het telt een gebruikersruimte. Sinds de opening van het centrum in maart 2007
stijgt het aantal verslaafden dat methadon verstrekt krijgt. Het aantal bezoekers van de
gebruikersruimte is, na een flinke stijging in het voorjaar, gedaald.
Tabel 5.3: Methadonverstrekking door GGZ Noord- en Midden Limburg 2007
Maart April Mei juni Juli augustus September Oktober
aantal
cliënten
78 79 79 89 94 94 75 91
Tabel 5.4: Resultaten bezoekers gebruikersruimte door GGZ Noord- en Midden Limburg 2007
Maart April Mei juni Juli augustus september Oktober
Bezoekers 148 272 412 514 347 107 151 98
alcohol 59 112 184 250 252 70 95 40
Drugs 89 160 228 300 151 37 59 60
spuiten 0 3 1 0 0 2 0 0
ascorbine 0 6 0 0 0 0 0 0
Het dienstencentrum kent een dag- en nachtopvang voor verslaafden, op twee verschillende
locaties. De dagopvang is gevestigd op een nabij het centrum gelegen industrieterrein, pal
naast de sociale werkplaats. De dagopvang heeft een gebruikersruimte en is open tot 16.00
uur. De nachtopvang is in het centrum gesitueerd en kent geen gebruikersruimte. Deze opvang
is open vanaf 20.00 uur. De capaciteit bedraagt twintig plaatsen, waarvan er vier zijn
gereserveerd voor vrouwen. Eenmaal in de nachtopvang kan de verslaafde niet meer naar
buiten (en weer naar binnen) tot de volgende ochtend. De opvang heeft zich verplicht om
iedereen op te nemen die zich meldt. Er slapen geregeld meer dan 20 mensen in de
nachtopvang. Deze drukte draagt bij aan de onderlinge agressie en geweld. Er wordt op
drukke nachten en extra nachtwaker ingezet. Respondenten geven aan dat het in praktijk
vanwege capaciteitsgebrek zo nu en dan voorkomt dat mensen weggestuurd worden. Dit
wordt tegengesproken door andere respondenten. In ieder geval is het zo dat de vraag naar
nachtopvang zich moeilijk laat voorspellen. Er is daarom niet gekozen voor uitbreiding.
(Tweede tussenrapportage Drang en Dwang, november 2007).
Tabel 5.5: Bezettingscijfers dienstencentrum dag- en nachtopvang Roermond 2007 20
Jan. Feb. Maa. Apr. Mei Jun. Jul. Aug. Sep.
Dagopvang 232 195 352 412 452 488 482 454 518
Nachtopvang 303 292 411 496 437 494 458 436 568
De bezoekers van het dienstencentrum raken bekend met de hulpverleners en omgekeerd, zo
is de bedoeling. Hun situatie kan worden geagendeerd voor het casusoverleg. De tweede
tussenrapportage geeft - voor de periode van juni tot en met oktober 2007 - een verwarrend en
rommelig overzicht van het aantal cliënten dat is besproken of in bespreking is. Er zijn 31
cliënten besproken, zo blijkt. Er zijn 10 personen “uitgestroomd”. Het betreft twee
verhuizingen “uit Roermond”. Het is onduidelijk of deze personen buiten Roermond over
gepaste huisvesting beschikken. Over de overige 8 personen wordt vermeld dat ze zijn
uitgestroomd naar “succesvolle hulpverleningstrajecten”. Het blijft onduidelijk om welke
hulpverleningstrajecten het gaat en er wordt ook niet omschreven waar het “succes” aan wordt
afgemeten. Vanwege de lastige aard van de doelgroep is het de vraag of op zo’n korte termijn
20 Vanaf maart 2007 is het dienstencentrum van start gegaan. Hiermee is de locatie van de dagopvang gewijzigd.
87

al succes kan worden geclaimd. Het risico van een terugval of recidive is nu eenmaal fors, zo
leren de praktijk en talrijke studies. Voorts zijn er 23 cliënten in bespreking. Het betreft één
“zorgwekkende zorgmijder”, zes “zorgmijders” en drie veelplegers. De rapportage geeft
vervolgens een opsomming van 16 voorgestelde trajecten van deze 23 cliënten:
zwerfvuilproject (3), GGZ (6), eigen woning of kamer (3), crisisopvang (1), detentie (1),
sociaal pension (1) en RIAGG. Het is onduidelijk of het gaat om één traject per persoon of
(ook) om combinaties. Relevante zaken worden niet vermeld, zoals geslacht, leeftijd, etniciteit
of de aard van de verslaving.
Het opstarten van hulpverleningstrajecten komt dus van de grond, maar kampt ook met de
nodige problemen. De hulpverleners van de GGZ werken nog veel vanaf hun eigen
vertrouwde werkplek (aan het Laurentiusplein) en ze komen mondjesmaat in het
dienstencentrum. Er zijn daarom wekelijks spreekuren en consultaties ingesteld en er komt
“frequent” een arts in het centrum. Er zijn ook de nodige personele wisselingen geweest,
onder meer bij de GGZ. En, last but not least, wordt de problematiek van de doelgroep er niet
gemakkelijker op door ze naar het dienstencentrum te verwijzen. Het centrum biedt
mogelijkheden, dat zeker, maar bepaald geen garanties of eenvoudige oplossingen op
individueel niveau.
Naast de hulpverleningstrajecten geeft justitie gestalte aan het strafrechtelijke spoor. Eind
2007 is een eerste zogeheten themazitting georganiseerd in het kader van drang en dwang.
Vrijwel alle verdachten zijn veroordeeld bij deze zitting.
In het GGZ Centrum Roermond zijn 12 plaatsen gereserveerd voor psychiatrische
verslaafdenopvang in een begeleid wonen project. Het is niet geheel duidelijk of de
beschikbare capaciteit volstaat. Bekend is wel dat het aantal personen met ‘dubbele
problematiek’ (verslaving en psychiatrische problemen) dat zich in de regio Roermond
ophoudt groter is. In 2005 wordt gesproken over 25 daklozen met een dubbeldiagnostiek in
Roermond. In totaal worden ongeveer 100 daklozen geteld. 21 De opvang is vrijwillig en hangt
dus af van de persoonlijke motivatie van de verslaafden. Niet alle psychiatrische patiënten
zijn bereid of in staat om, met succes, begeleid te wonen.
De verslaafdenopvang in het centrum van de stad leverde aanvankelijk weerstand op van
bewoners. Hoe de overlast van deze verslaafden in het centrum beoordeeld moet worden is
niet helder. Respondenten oordelen verschillend. De één zegt dat de overlast meevalt en
anderen spreken over veel of aanzienlijke overlast. Deze laatste respondenten wijzen er ook
op dat verslaafden delicten blijven plegen.
Een ander traject dat in 2005 door GGZ-NML Verslavingszorg is opgestart, is het
zwerfvuilproject in Roermond. 22 Doel van het project is het aanbieden van werk aan
bijstandsgerechtigde verslaafden, die niet in staat zijn om deel te nemen aan één van de
integratietrajecten. Het project biedt de verslaafden een vaste baan waardoor zij langzaam
maar zeker een dagritme behoren te ontwikkelen. De bedoeling is dat verslaafden zo hun
21 Schouw, bezoek regionale driehoek aan Roermond, 2005.
22 Memo Commissie Algemene Zaken, 18 juni 2007
88

leven weer op de rails krijgen. Een bijkomend voordeel is dat de wijken waar het
zwerfvuilproject wordt ingezet schoner en netter worden.
Het project biedt plaats aan maximaal twaalf verslaafden en werd bekostigd middels een
subsidie van de Gedeputeerde Staten. In 2006 zijn ‘slechts’ vijf deelnemers van start gegaan.
Sinds 1 juli 2007 wordt het project betaald uit middelen in het kader van drang en dwang.
Sindsdien is deelname niet langer noodzakelijkerwijs gekoppeld aan een bijstandsuitkering.
Het aantal deelnemers is gestegen naar negen.
Gunstige externe effecten in het centrum én restproblemen
Er bestaat onder de respondenten overeenstemming over een belangrijk extern effect: de
overlast in het stadscentrum door “drunkies” is afgenomen. Dit laat onverlet dat er - naast de
voorzichtige en matig gedocumenteerde start bij het begeleiden van cliënten naar
‘uitstroomtrajecten’ - restproblemen bestaan en neveneffecten optreden.
In de eerste plaats verschuift de overlast deels naar de wijken buiten het centrum. Die overlast
wordt met name veroorzaakt door verslaafden die zich wel weg laten sturen uit het
stadscentrum, maar die het dienstencentrum geheel, gedeeltelijk of regelmatig mijden en dan
op straat verblijven. Zij veroorzaken niet alleen overlast, zo melden respondenten en zo blijkt
uit de profielanalyse, maar plegen ook nog steeds (vermogens)delicten. Er wordt ook in drugs
gehandeld
In de tweede plaats is er een “opvanggat” tussen 16.00 uur en 20.00 uur, omdat de dagopvang
dan is gesloten en de nachtopvang nog niet open is. De gedachte hierachter is dat zo een
beroep wordt gedaan op de zelfredzaamheid van verslaafden: om zich in die uren te redden,
maar ook om zo gemotiveerd te blijven om het pad naar een regulier bestaan in te slaan.
Gedurende deze vier uren veroorzaken verslaafden overlast. Ondernemers en politie geven
aan dat ze in deze periode ook delicten plegen, deels op de route van de ene opvanglocatie
naar de andere. Er wordt ook drugs verhandeld.
In de derde plaats valt op dat de balans door dreigt te slaan naar opvang en beoogde
hulpverleningstrajecten. Er wordt steevast gesproken of geschreven over cliënten en niet over
(potentiële) daders. Voor zover wordt gesproken over repressie wordt veelal gedoeld op het
opleggen van gebiedsverboden en de handhaving daarvan, maar dat is heel wat anders dan
strafrechtelijk optreden tegen veelvoorkomende criminaliteit en drugshandel. De dreiging van
strafrechtelijke sancties blijft onontbeerlijk bij het terugdringen van de criminaliteit en
overlast. Het is de vraag of verslaafden die delicten blijven plegen opgevangen moeten
worden. Er moet sprake zijn van een ruil: opvang in ruil voor gepast gedrag op straat. “Zorg
voor repressie” is een goed startpunt, maar tegen personen die geboden kansen niet benutten
of zelfs misbruiken moet repressief worden opgetreden, ook omdat dan voor anderen duidelijk
wordt wat er op het spel staat. Anders gezegd: “zorg voor repressie” is het startpunt, maar wat
de volgende stappen zijn behoort af te hangen van het gedrag van de verslaafden zelf. Het is
daarom verstandig om in tussenrapportages voortaan bij te houden welke bezoekers van de
dag- en nachtopvang worden aangehouden of veroordeeld en welke gevolgen dit heeft voor de
persoonlijke trajecten.
89

5.5 Delictgerichte maatregelen
5.5.1 Sfeerbeheer: veiliger uitgaan
Roermond kampte in 2005 en 2006 met criminaliteit en overlast van het uitgaanspubliek in
het stadscentrum, alsook op de routes daar naartoe. Het betrof onderlinge conflicten en
geweld, maar nog meer allerhande vormen van hinderlijk of irritant gedrag: wild plassen,
openbare dronkenschap, luidruchtigheid en vernielingen. In deze periode worden de
openingstijden voor cafés in de Veldstraat en op het Stationsplein verruimd. Dit is voor
politiek en bestuur een reden te meer om de problemen met het uitgaanspubliek aan te
pakken. Daartoe wordt in juli 2006 de zogeheten pilot Sfeerbeheer - gesubsidieerd door
provincie en gemeente - gestart. Dit sluit aan op het project Veilig Uitgaan. Dat omvat
maatregelen zoals cameratoezicht, urinoirs op de routes, het inrichten van een mobiele
fietsenstalling, parkeerbeheer en extra schoonmaakwerkzaamheden op zondagochtend.
Sfeerbeheer voorziet in toezicht. Hiertoe worden op enkele geijkte uitgaanslocaties en
(vooral) staproutes particuliere beveiligers (van het bedrijf Red Security) ingezet. Naast
aanwezigheid van politie en beveiliging op de Veldstraat en het Stationsplein betreft het
voornamelijk de volgende routes:
• Voorstad St. Jacob – Herten
• Kapellerlaan - Heinsbergerweg-Melick
• Koninginnelaan – Donderberg
• Oranjelaan - Maria Theresialaan – Kasteel Hillenraedtstraat
• Charles Ruysstraat - Bredeweg – Maasniel – Tegelarijveld - Swalmen
Er gaat een tamelijk heftige discussie in de lokale driehoek vooraf aan de inzet van deze
particuliere beveiligers. Politie en justitie vrezen dat echt politiewerk zo geprivatiseerd raakt
en dat daarmee de sturing en controle op de kwaliteit van het werk in de waagschaal wordt
geplaatst. Bestuur en politiek houden voet bij stuk en de driehoek stemt in met het
sfeerbeheer, onder meer omdat de “operationele regie” over de inzet van de particuliere
beveiligers in handen van de politie wordt gelegd. De gemeente, politie en het
beveiligingsbedrijf maken werkafspraken over de tijden en locaties van het sfeerbeheer en de
registratie door de beveiligers.
De naamgeving van het project en van de beveiligers – “sfeerbeheer” en “sfeerbeheerders” –
onderstreept dat het niet gaat om ordehandhaving, maar om toezicht, het aanspreken van
stappers die op het punt staan over de schreef te gaan of die zich reeds misdragen en het zo
nodig mobiliseren van politiemensen.
De sfeerbeheerders worden in de regel ingezet van 23:00 uur tot 05:00 uur gedurende
uitgaansavonden en -nachten. Bij evenementen in de stad werken ze langer door. Er is ook bij
de Tweede Kerstnacht, Oud & Nieuw en tijdens twee carnavalsnachten gebruik gemaakt van
de particuliere beveiligers. Van september 2006 tot en met juli 2007 is het sfeerbeheer op 44
dagen ingezet. Daarbij is er in totaal 264 manuren gesurveilleerd. De surveillance bestaan uit
observaties op geijkte staplocaties vanuit een herkenbare auto waar twee particuliere
90

eveiligers in zitten. Daarnaast surveilleert het beveiligingsbedrijf met 3 of 4 auto’s op
staproutes door heel Roermond.
Het beveiligingsbedrijf rapporteert wekelijks haar bevindingen aan de veiligheidscoördinator
van de gemeente. De sfeerbeheerders hebben naar schatting 500 tot 600 jongeren
aangesproken op hun gedrag. Dit heeft één keer geresulteerd in een gespannen situatie. De
particuliere beveiligers houden ook personen staande en leveren deze verdachten over aan de
politie. Politie en justitie tonen zich tevreden over de wijze waarop gestalte wordt gegeven
aan het sfeerbeheer (Veiligheidsrapportage Roermond 2 van 2007, 14 augustus 2007). Het
gedrag van de stappers is verbeterd, zo stellen respondenten.
In 2008 zullen de sfeerbeheerders meer samenwerken met horecaondernemers. De totale inzet
voor 2008 wordt vooraf geraamd op 720 uren. Om het effect te kunnen meten zullen op de
huidige probleemlocaties een nulmeting en vervolgmetingen onder het uitgaanspubliek
worden uitgevoerd.
5.5.2 Cameratoezicht
Op de geijkte uitgaanslocaties is de gemeente Roermond in 2000 van start gegaan met
cameratoezicht: op de Veldstraat en bij het Stationsplein worden camera’s gehangen. Het
gebied kampt in die tijd met geweldsdelicten, vermogensdelicten en vernielingen. De daders
en slachtoffers zijn vaak stappers. Deze criminaliteit wordt onvoldoende beteugeld door
maatregelen in het kader van het project ‘Veilig Uitgaan’.
Het uitgaansgebied telt vandaag de dag 18 camera’s, waaronder 4 beweegbare die kunnen
inzoomen. De overige camera’s hebben een vaste stand. De beelden worden 24 uur per dag
opgenomen en na uiterlijk zeven dagen weer gewist, tenzij ze worden gebruikt bij
strafrechtelijk onderzoek. Op zogeheten hot times worden de beelden live uitgekeken. Het
gaat vandaag de dag om elke vrijdag- en zaterdagavond, van 22:00 uur tot 06:00 uur. 23 De
beelden werden aanvankelijk ook uitgekeken op vrijdagmiddag: tussen 14:00 uur en 18:00
uur. Dit bleek echter overbodig vanwege het geringe aantal incidenten. 24
De beelden worden live bekeken in de monitorkamer door een medewerker van afdeling
Stadstoezicht: de zogeheten operator. 25 De monitorkamer is bij de politie ondergebracht om
zo de communicatie tussen de operator en de politie te vereenvoudigen. De operator staat met
een portofoon in verbinding met de wachtcommandant van de politie. Hij kan ook contact
opnemen met de coördinator van de groep Veilig Uitgaan, die aanwezig is in het
uitgaansgebied. De operator attendeert niet alleen op strafbare feiten of misstanden, maar ook
op gedragingen die erop duiden dat er iets verkeerd zou kunnen gaan.
23
De beelden werden oorspronkelijk tot 04:00 bekeken, echter door verruiming van de openingstijden van de
cafés aan de Veldstraat en het Stationsplein van 03:00 tot 05:00 werd besloten om de monitorperiode uit te
breiden
24
Kadernota cameratoezicht 2005.
25
De gemeente beschikt over een totaal van 5 operators, die speciaal zijn opgeleid om de systemen te bedienen
en de monitoren gericht te bekijken
91

Bestuur en politie zijn tevreden over de effecten van cameratoezicht. Er zijn geen
effectmetingen uitgevoerd, maar de criminaliteit in het cameragebied is afgenomen zo stellen
respondenten. Vanwege deze gunstige ervaringen en vanwege ordeverstoringen op
nabijgelegen locaties is het cameratoezicht inmiddels tot twee keer toe uitgebreid. Op 12 april
2005 besluit de gemeenteraad tot cameratoezicht op het Stationsvoorplein: een plein dat in het
verlengde ligt van het uitgaansgebied. Daar worden vier beweegbare camera’s geplaatst. De
meest recente uitbreiding betreft cameratoezicht op het Munsterplein. Dit wordt niet
ingegeven door uitgaansgeweld, maar door problemen die worden veroorzaakt door
(hang)jongeren op dit plein. De camera’s zijn in 2007 geplaatst. De politie constateert
sindsdien een vooruitgang die ze toeschrijft aan het cameratoezicht.
Er is besloten om de effecten van cameratoezicht (beter) te meten. Er zullen in 2008
effectmetingen worden uitgevoerd.
5.5.3 Het collectieve winkelverbod
Roermond telt een groot aantal winkels. Ze zijn geconcentreerd in de binnenstad en in het
Designer Outlet Center. Dit resulteert niet alleen in een grote toestroom van reguliere klanten,
maar ook in criminele gelegenheidsstructuren. Eind 2002 lieten veel winkeliers weten dat ze
zich zorgen maakten over het aantal winkeldiefstallen.
De winkelcriminaliteit en daarop gebaseerde klachten zijn de opmaat van het pilotproject
Winkel Veilig!. Dit project wordt getrokken door de afdeling Stadstoezicht van de gemeente
Roermond. Het project bestaat er in essentie uit dat vier medewerkers van Stadstoezicht
surveilleren in het winkelgebied. De invoering van het project verloopt eerst stroef, maar
wordt in een stroomversnelling gebracht door financiële bijdragen van Rijk en Provincie. Het
project start uiteindelijk in december 2004 en kent een looptijd van één jaar. Na dit jaar wordt
geconcludeerd dat de toezichthouders te vaak te maken krijgen met dezelfde groep
(potentiële) winkeldieven en overlast gevende personen. Er wordt bedacht hoe hier effectiever
tegen valt op te treden. Dat mondt uit in het project Collectief winkelverbod.
Het collectieve winkelverbod is een vorm van publiek-private samenwerking. Er wordt
namelijk samengewerkt tussen de gemeente (met name de afdeling Stadstoezicht), het
Centrummanagement, de politie, justitie en ondernemers: het Grootwinkelbedrijf, het
Designer Outlet Center en de veiligheidscommissie van de samenwerkende Roermondse
Ondernemers. Deze publiek-private constructie werkt door in de doelstellingen die een
combinatie zijn van veiligheid, imagobuilding en lokale economie. Het is namelijk allereerst
de bedoeling om het aantal aangiftes van winkeldiefstal met 20% te verminderen, in de
periode van (ijkjaar) 2006 tot en met 2009. Er worden in 2006 in totaal 270 aangiftes
opgenomen. Daarnaast “(…) zal het project bijdragen aan een verhoogd veiligheidsgevoel
voor ondernemer, verkoopmedewerkers én klanten, iets wat een positieve impuls kan hebben
op bestedingsgedrag, omzetresultaten en imago van Roermond als winkelstad”. 26
26 Samen op weg naar veiliger winkelen in Roermond, p. 2.
92

Tabel 5.6: Winkeldiefstal: aangiftes en OM-verdachten
2004 2005 2006 2007
Aangifte
opgenomen
262 256 270 202
Verdachte OM 129 117 111 93
Het project bestaat er in essentie uit dat door deelnemende winkeliers altijd aangifte wordt
gedaan van strafbare feiten in de winkel. Wie hierop wordt betrapt, krijgt in eerste instantie
een verbod van één jaar om de desbetreffende winkel te betreden. Indien hij of zij in dat jaar
recidiveert - dat wil zeggen nog eens een strafbaar feit pleegt in een bij het project
aangesloten winkel - dan wordt een verbod opgelegd tot het betreden van al de deelnemende
winkels. Wie het verbond overtreedt, pleegt een misdrijf en wordt overgedragen aan de
politie.
Het secretariaat van het Centrummanagement helpt bij de tenuitvoerlegging van het project.
Zij registreert relevante strafbare feiten en zij vaardigt - op basis van een mandaat - het
collectieve winkelverbod uit. Zij beheert hiertoe een database met de persoonsgegevens en bij
voorkeur ook een foto (eventueel een uitdraai van camerabeelden) van personen met een
collectief winkelverbod. Deze database is louter toegankelijk voor de deelnemers aan het
project.
Inmiddels hebben circa 300 ondernemers zich bij het project aangesloten. Dat is ruim 90%
van het winkelbestand. De ondernemers verplichten zich hiermee onder meer tot het
ophangen van een deursticker met spelregels. Die sticker vermeldt dat er altijd aangifte wordt
gedaan, het wijst op de mogelijkheid van een collectief winkelverbod en het vermeldt dat
persoonsgegevens bij een strafbaar feit kunnen worden doorgegeven.
De winkeliers treffen veiligheidsmaatregelen in en rondom een winkel. Eén zo’n maatregel
betreft het vormen van zogeheten belcirkel met nabijgelegen winkels, zodat winkeliers zo
nodig niet alleen de politie, maar ook elkaar kunnen mobiliseren. Voorts verzorgt de
gemeente kosteloze trainingen die winkelmedewerkers helpen bij het voorkomen van en
reageren op misdrijven of misstanden in de winkel.
Ondernemers die het slachtoffer worden van winkeldiefstal - of een ander strafbaar feit -
worden bezocht door de projectcoördinator. Het bezoek kan worden benut voor ondersteuning
bij de afwikkeling van de zaak en eventueel voor advisering over de beveiliging van de
winkel. De projectcoördinator heeft bij willekeurig uitgekozen winkels geprobeerd om als een
dief zijn slag te slaan. Deze actie wordt mystery crime shopper genoemd en dient ertoe om
winkeliers bewust te maken van criminele kansen en om hen te attenderen op mogelijke
preventieve maatregelen.
Het project collectief Winkelverbod is in deze vorm in november 2007 van start gegaan. Het
is derhalve nog te vroeg om uitspraken te doen over de externe effecten. In de eerste tien
weken van het project worden 14 personen betrapt op winkeldiefstal. Zij zijn overgedragen
aan de politie en hun gegevens zijn opgenomen in de database. Het voornemen bestaat om het
93

project in de toekomst uit te breiden tot alle winkelcentra in Roermond, tot de Huis- en
tuinboulevard PRIGA-park en het Retailpark bij de A73.
5.5.4 Project aanpak auto-inbraken
Het aantal aangiften van auto-inbraak stijgt in 2006 fors ten opzichte van de twee voorgaande
jaren. Dit heeft in directe zin nadelige effecten voor bewoners en bezoekers die hiervan het
slachtoffer worden. Er zijn ook indirecte kosten voor ondernemers, omdat slachtofferschap of
berichtgeving over dit soort criminaliteit mogelijk mensen ervan weerhoudt om naar
Roermond te komen. Het valt op dat het aantal aangiftes van auto-inbraak fluctueert, zo blijkt
uit het onderstaande schema.
Tabel 5.7 Aangiftes auto-inbraak in Roermond
Jaar Aangiftes van auto-inbraak in
Roermond
2003 1.197
2004 852
2005 743
2006 1.019
In juni 2007 wordt het project aanpak auto-inbraken in het leven geroepen door de lokale
driehoek. Het project staat onder regie van de gemeente en ligt in handen van coördinatoren
van de recherche van het politiedistrict Roermond, een beleidsmedewerker van het Openbaar
Ministerie, een coördinator van de afdeling stadstoezicht en de coördinator integraal
veiligheidsbeleid.
Het is de bedoeling om het aantal auto-inbraken te verminderen. Hiertoe worden preventieve
en repressieve maatregelen getroffen en er wordt nazorg gepleegd. 27 Hoewel er enkel
hotspots zijn met relatief veel auto-inbraken (de Spoorlaan Noord, de Ster en de omgeving
van het Ziekenhuis) wordt dit delict door de hele gemeente heen gepleegd, zo constateert de
werkgroep. Zij richt zich daarom op de gehele gemeente. 28
De preventieve maatregelen beogen de fysieke kwaliteit van parkeerplaatsen te verbeteren en
de sociale controle te versterken. Er wordt verlichting geplaatst en er wordt groen gesnoeid,
zodat er betere zichtlijnen ontstaan, waardoor burgers kunnen zien wat er op een parkeerplaats
gebeurt. Er worden ook waarschuwingsborden geplaatst die mensen aansporen om geen buit
achter te laten in de auto. Op de drie hot spots voert de afdeling Stadstoezicht sinds december
2006 het project ‘klinken poetsen’ uit. Dit bestaat uit de controle van geparkeerde auto’s,
waarbij de toezichthouders erop letten of alle ramen en deuren goed zijn afgesloten en op een
eventuele buit. Zo nodig attenderen zij autobezitters op mogelijkheden tot betere preventieve
maatregelen. Ook los van deze controleacties worden burgers geattendeerd op het belang van
inbraakpreventie. Stadstoezicht houdt ook toezicht op de tijden en locaties met de meeste
auto-inbraken.
27
Gemeente Roermond, Project terugdringen auto-inbraken: overzicht totaalpakket aan veiligheidsmaatregelen,
2007
28
Gemeente Roermond, Situatieschets auto-inbraken, 2007
94

De repressie bestaat uit het verhogen van de pakkans van verdachten. Dit hangt in feite nauw
samen met enkele van de preventieve maatregelen. Er wordt immers meer toezicht gehouden
op hot times en hot spots en burgers worden geattendeerd op auto-inbraak. Burgers worden
aangespoord om verdachte omstandigheden te melden via 0900-8844.
De nazorg komt in feite neer op een persoons- en doelgroepgerichte aanpak van de geijkte
daders: veelplegers, in het bijzonder verslaafden en daklozen. Dit is in feite geen nieuwe
maatregel in het kader van het project, maar een werkwijze die deel uitmaakt van het
gevoerde beleid.
Het project bestaat sinds 25 juni 2007, want op die dag keurde de lokale driehoek het plan van
aanpak goed. Het valt op dat het aantal aangiftes van auto-inbraken in 2007 sterk daalt, naar
693. Dit kan alleen al om chronologische redenen niet volledig op het conto van de
maatregelen van het project worden geschreven. Het komt wellicht doordat potentiële
slachtoffers alerter zijn geworden: door maatregelen in het kader van het project, maar
bijvoorbeeld ook vanwege slachtofferschap (persoonlijk of in hun sociale omgeving) of
vanwege de berichtgeving over auto-inbraak. Het valt ook niet uit te sluiten dat deze score
past in het grillige verloop van het aantal aangiftes van auto-inbraak sinds 2003 (zie schema).
5.5.5 Politiekeurmerk veilig wonen
In de periode van 2002 tot en met 2007 wordt in Roermond werk gemaakt van het doorvoeren
van het Politiekeurmerk Veilig Wonen (PKVW) in bestaande woningen. Het is geen
gemeentelijk, maar een bovenlokaal project. Er wordt in het politiedistrict Roermond een
werkgroep in het leven geroepen. Het komt er in essentie op neer dat zogeheten
preventieadviseurs bewoners bewegen tot het treffen van preventieve maatregelen. Er wordt
een veiligheidsanalist aangesteld (gefinancierd door de politie Limburg-Noord) om de aard en
omvang van de woninginbraak in kaart te brengen.
Er worden in Roermond per wijk informatieavonden georganiseerd. Er worden filmbeelden
vertoond die informatie verschaffen over inbraakmethodes en over de mogelijkheden om de
slachtofferkans te verminderen. Bewoners worden op deze informatieavonden aangemoedigd
om een zogeheten woningpreadvies aan te vragen. Dit advies wordt verstrekt door speciaal
opgeleide medewerkers van de afdeling Stadstoezicht. De preventieadviseurs inspecteren de
woningen en verstrekken een gratis advies over mogelijkheden om het huis beter te
beveiligen. Na aanpassingen kan een gratis eindcontrole worden uitgevoerd, waarbij wordt
bezien of het huis veilig genoeg is om het certificaat Keurmerk Veilig Woning uit te reiken.
In de periode van 2002 tot 2007 zijn alle 55.538 huishoudens in het politiedistrict Roermond
twee maal benaderd omtrent een gratis advies. De (huidige) gemeente Roermond telt 22.859
woningen. Er worden in Roermond in totaal 3.329 adviezen uitgebracht. Dit resulteert in 289
uitgereikte certificaten. Dit is niet veel. Wel blijkt dat 80% van de woningen na een advies
beter zijn beveiligd, zonder dat volledig wordt voldaan aan de voorwaarden voor een
certificaat. Dit heeft uiteenlopende redenen: financiën, uitstel, esthetische overwegingen of
technisch omstandigheden.
95

Hoe valt het effect te beoordelen? In woningen die voldoen aan de normen van het keurmerk,
wordt zelden of nooit ingebroken, want veel (woning)inbrekers kiezen liever een ander
doelwit als zij worden geconfronteerd met een goed beveiligd huis. Dit zijn individuele
effecten. Het aantal woninginbraken is in Roermond fors gestegen in 2007. De omvang van
dit delict schommelt in de periode van 2003 tot 2007, want het aantal aangiftes komt per jaar
achtereenvolgens uit op 461 (2003), 218 (2004), 358 (2005), 380 (2006) en 502 (2007). Meer
en betere beveiliging van woningen heeft ongetwijfeld een gunstig effect. Maar, ondanks alle
inspanningen is slechts een klein percentage van de bestaande woningen in Roermond beter of
goed beveiligd met behulp van de op het keurmerk gebaseerde werkwijze.
5.6 Het Veiligheidshuis Midden-Limburg: van start
In mei 2007 is het Veiligheidshuis Midden-Limburg (VML) gestart. Het is gericht op het
verminderen van de criminaliteit en overlast. Het veiligheidshuis kent vestigingen in
Roermond en Weert. Er is gekozen voor een bovenlokale en gedeconcentreerde aanpak. Het
jaar 2007 is een “opstartjaar”.
De sleutelopdracht van het veiligheidshuis bestaat eruit om een persoonsgerichte aanpak te
realiseren van mensen waarvoor in het algemeen geldt dat de informatie over hen is verspreid
over verschillende instanties. In die persoonsgerichte aanpak staat het (structureel) veranderen
van de persoonlijke van mensen voorop. Er wordt getracht gedragsverandering teweeg te
brengen en zo de criminaliteit terug te dringen of te stoppen. Er wordt per persoon een aanpak
gezocht en ten uitvoer gebracht, die kan bestaan uit preventie, repressie en nazorg. Het
veiligheidshuis richt zich in de eerste plaats op veelplegers en meerplegers, zowel
volwassenen als minderjarigen. Hier is, in de tweede plaats, de aanpak van huiselijk geweld
bijgekomen. In de derde plaats neemt het veiligheidshuis de nazorg aan ex-gedetineerden – in
de hele regio - ter hand. In de vierde plaats ziet het veiligheidshuis toe op een persoongerichte
aanpak van personen waarmee hulpverleners in contact weten te treden door middel van het
project ‘drang en dwang’. In de vijfde plaats is het meldpunt radicalisering en extremisme bij
het veiligheidshuis ondergebracht.
De persoongerichte aanpak wordt vastgesteld in zogeheten casusoverleg. De coördinator van
het veiligheidshuis heeft in de invoeringsfase – als zogeheten kwartiermaker – geconstateerd
dat Roermond een veelheid aan casusoverleg kent. Er heerst regelrechte overlegdrukte die wel
moet leiden tot misverstanden, doublures en een verkwisting van overlegtijd. Het
veiligheidshuis lijkt een belangrijke rol te kunnen vervullen bij het stroomlijnen en
samenvoegen of saneren van al deze overlegvormen:
“Op initiatief van het Veiligheidshuis zijn enkele overleggen samengevoegd en anders
vorm gegeven. Het Veiligheidshuis Midden-Limburg is aaneengesloten bij het
justitieel casusoverleg jeugd, het justitieel casusoverleg volwassenen, het netwerk 12+,
het overleg ‘drang en dwang’ (…). Met name op het gebied van jeugd zijn er al
diverse goede overleggen en casemanagers actief. De meerwaarde van het
Veiligheidshuis ligt hier met name in dossiervorming en monitoring van afspraken”
96

Het veiligheidshuis heeft in Roermond persoonsgerichte zorgplannen opgesteld en ten uitvoer
gebracht voor 15 volwassen veelplegers en voor 5 jeugdige veel- en meerplegers. Hiernaast is
dit bij één dader van huiselijk geweld gebeurd. Het veiligheidshuis heeft ook de nazorg
gecoördineerd van 47 ex-gedetineerden die in Roermond wonen. Tenslotte heeft het
veiligheidshuis “de regie gevoerd” bij de dossiervorming en daarop gebaseerde aanpak van 31
verslaafden die in beeld zijn gekomen via het project drang en dwang. Er zal ook nog verder
gestalte moeten worden gegeven aan de werking van het meldpunt radicalisering en
extremisme.
De gemeentelijke coördinator is 3 werkdagen in Roermond en 2 dagen in het veiligheidshuis
in Weert aanwezig. Een belangrijke taak bestaat uit het stroomlijnen van de overlegvormen.
Het veiligheidshuis herbergt de volgende overlegvormen:
• Zorgoverleg 18-
• Justitieel Casusoverleg Volwassenen
• Justitieel Casusoverleg Jeugd
• Veelplegersoverleg Volwassenen
• Veelplegersoverleg Jeugd
• Casusoverleg Volwassenen
• Casusoverleg Jeugd
• Strafzakenoverleg OM
5.7 Politie en justitie: maatregelen en verdachten
Politie
De politie heeft een aandeel bij vrijwel alle in dit hoofdstuk beschreven beleidslijnen. Dit laat
onverlet dat de politie nog een aantal andere belangrijke inspanningen levert in Roermond. Ze
doet daarvan ook verslag in de zogeheten managementrapportages (MARAP’s). Daarnaast
levert de politie nog een aantal belangrijke inspanningen in Roermond.
Het betreft niet in de laatste plaats een klassieke politietaak: het verlenen van noodhulp, zeven
dagen in de week en 24 uur per dag. Een tweede kerntaak bestaat uit surveillance en toezicht,
met bijzondere aandacht voor locaties (hot spots) en tijden (hot times), zoals bij piekuren in de
horeca, bij toeristendrukte en op hangplekken. Een derde kerntaak bestaat uit strafrechtelijke
handhaving van de rechtsorde. Het aantal verdachten is een indicatie voor de omvang en het
effect van deze taak: zie verderop. Deze kerntaak omvat ook het opnemen van aangiftes en
brengt dientengevolge slachtofferzorg met zich mee.
De politie geeft uitvoering aan een aantal drugsgerelateerde projecten. Ze ziet, zoals we reeds
beschreven, in het kader van “drang en dwang” toe op het strafrechtelijk optreden, vooral bij
overtreding van opgelegde gebiedsverboden. De politie houdt ook toezicht op de zogeheten
drunkies, in het bijzonder op locaties – net buiten het centrum – waar de verslaafden zich
vandaag de dag vaker ophouden vanwege het aangescherpte optreden in het stadscentrum.
De politie heeft ook een districtelijk overlastteam – van vier politiemensen - in het leven
geroepen om op te treden tegen drugsoverlast. Dit team handelt meldingen over drugsoverlast
97

af en neemt deel aan invallen bij drugspanden. Het start ook onderzoeken of interventies op
basis van een toegenomen stroom informatie via Meld Misdaad Anoniem of via persoonlijke
contacten van de teamleden. Het team voert ook bij evenementen drugscontroles uit.
De politie controleert – ook buiten het team om – overlast gevende locaties. Het betreft
drugsoverlast, maar bijvoorbeeld ook overlast die wordt veroorzaakt door jongeren. Er wordt
soms overgegaan tot sluiting en zo mogelijk wordt er een bestemming gezocht. Hierbij kan
onder meer worden gedacht aan een café aan de Regentesselaan en het voormalige GAK
kantoor.
De politie levert ook, zoals we reeds beschreven, een bijdrage aan de persoonsgerichte aanpak
van daders. Het betreft onder meer verslaafde daders, maar in toenemende mate ook jeugdige
daders of jongvolwassenen. De politie neemt deel aan verschillende vormen van casusoverleg.
Politiemensen hebben ook veel- en meerplegers, zoals dat heet, geadopteerd. Dit betekent dat
agenten nauwlettend in de gaten houden, door middel van gesprekken, maar ook door in het
registratiesysteem te volgen, of deze personen bij bepaalde gebeurtenissen of delicten (weer)
in beeld komen, bijvoorbeeld als verdachte.
De politie geeft daarnaast ook gestalte aan een op (jeugd)groepen gerichte aanpak van
criminaliteit, zo bleek reeds uit paragraaf 5.4.1. De politie heeft onder meer een aandeel gehad
bij het gedetailleerd in kaart brengen van drie jeugdgroepen. Eén van die groepen is het
onderwerp geworden van strafrechtelijk onderzoek. Vandaag de dag telt Roermond volgens
de gehanteerde methodiek nul criminele jeugdgroepen. De politie zou zich toeleggen op de
(strafrechtelijke) aanpak van dit soort groepen en het bestuur op de aanpak van hinderlijke en
overlastgevende groepen. Dit laat onverlet dat de politie toezicht houdt en surveilleert, met
bijzondere aandacht voor hot spots, inclusief de locaties waar jeugdgroepen in alle soorten en
maten zich ophouden. De politie bezoekt ook de jongerencentra.
De politie surveilleert niet alleen op hangplekken van jongeren en jongvolwassenen. Ze legt
op dit soort ‘vindplaatsen’ ook contact met hen en met omwonenden. Om het contact met de
jongeren te verbeteren worden zogeheten politiejunioren aangesteld. Zij richten zich op het
opbouwen van relaties met jongeren en nemen deel aan specifieke jongerenprojecten.
Bij de aanpak en preventie van jeugdcriminaliteit richt de politie zich ook op
onderwijsinstellingen. Ze onderhoudt contacten met scholen, met bijzondere aandacht voor
enkele scholen (zogeheten geadopteerde scholen), en geeft uitvoering aan het convenant
Veilige School.
De politie heeft ook voorzien in een verbeterde afwikkeling van eenvoudige strafzaken die in
een periode van zes uur worden afgehandeld. Hiertoe is een protocol afhandeling “blauwe
mappen” opgesteld. Het zogeheten bureau werkvoorbereiding neemt de intake van de zaak ter
hand, waarna een zaak in handen wordt gegeven van politiemedewerkers van een
basiseenheid. Daartoe worden politiemensen ‘vrijgemaakt’, zodat zij de ruimte om de zaken
daadwerkelijk af te handelen.
98

De politie maakt ook meer werk van opsporing. Het project “scoren met sporen” benut
gepensioneerde politieagenten en vrijwilligers geschoold bij het uitvoeren van
sporenonderzoek op de plaats delict. Zodoende kunnen meer sporen worden verzameld en
neemt de kans toe om een zaak op te lossen.
De zogeheten taakaccenthouders verkeer leggen zich toe op het terugdringen van het aantal
ongevallen met letsel en dodelijke afloop. Daarnaast wordt onderzoek gedaan naar
verkeersituaties die bewoners onveilig vinden. Dit kan resulteren in allerhande maatregelen.
Het verkeershandhavingsteam richt zich op snelheidsovertredingen.
De handhaving van de openbare orde en rechtorde in het kader van het project Veilig Uitgaan
vergt sinds maart 2007 meer van de politie, omdat de Koninklijke Marechaussee haar bijdrage
aan dit project toen heeft stop gezet. Er is begin 2007 een medewerker openbare orde en
evenementen aangesteld bij de politie, omdat het aantal lokale evenementen groeit en vraagt
om een meer professionele aanpak.
De politie sluit aan op het wijkgericht werken. Er is veel contact tussen gebiedsmentoren,
BOA’s, stadstoezicht, woningcorporaties, welzijnswerk en de wijkcoördinatoren. Dit heeft
onder meer geresulteerd in buurtpreventie en buurtbemiddeling, waarbij de politie
samenwerkt met Wel.kom.
De politie experimenteert in het centrum met wat ze de “wijkagent van het jaar” noemt. De
wijkagent heeft daar “tuinstoelgesprekken” gehouden met de bewoners. Dit houdt in dat er op
verschillende data inloopspreekuren zijn georganiseerd en de bewoners de gelegenheid
hebben gehad om hun klachten en problemen te uiten bij de wijkagent. In de rest van de
wijken worden meer traditionele wijkspreekuren georganiseerd voor de bevolking.
Er bestaat in Roermond een aanzienlijke sociale afstand tussen overheid en allochtone
gezinnen. De politie tracht relaties op te bouwen en richt zich daarbij op allochtone moeders.
Een agente spreekt deze moeders aan op school.
Justitie
In het kader van gebiedsgebonden werken, telt Roermond een gebiedsofficier en een
parketsecretaris die regelmatig overleg plegen met de partners. Er is ook een parketsecretaris
‘op locatie’ werkzaam. In 2006 zijn door de politie aan het OM 1.164 OM-verdachten
aangereikt, die strafbare feiten hebben gepleegd in de gemeente Roermond en in 2007 waren
dit er 1.309.
Het OM is in diverse overlegvormen vertegenwoordigd: het tweewekelijkse
veiligheidsoverleg; de lokale driehoek die vier keer per jaar vergadert; het OM is voorzitter
van het justitieel casusoverleg in het veiligheidshuis.
Er wordt nauw samengewerkt met de politie en gemeente, onder andere bij het opstellen van
integrale plannen op het gebied van verschillende delicten: woninginbraak, auto-inbraak en
straatroof. Er is ook meegewerkt aan het invoeren van het collectief winkelverbod.
99

De jaarplannen van het OM geven prioriteiten weer. 29 In de eerste plaats wordt voorrang
gegeven aan risicojeugd. De beleidslijn is om vroeg, snel en consequent te reageren op
jeugdige verdachten. In 2005 wordt door het succes van het net gestarte casusoverleg jeugd
een sterk verhoogde instroom van jeugdzaken waargenomen. Het heeft dan prioriteit om de
processen-verbaal snel te verwerken. In 2006 is jeugdgroepen in beeld gestart en het OM wil
aan de hand van dit systeem beter inschatten of de “goede” jeugdzaken binnenkomen. Dit
streven om de “goede zaken” aan te pakken is overigens breder dan dit project of het
jeugddossier.
In de tweede plaats wordt gekeken naar de aanpak van veelplegers. In 2005 wordt voor het
eerste gebruik gemaakt van veelplegerslijsten, die besproken worden in een casusoverleg.
Daarnaast komt er meer aandacht voor nazorg van verslaafden die weer vrijgekomen. De
focus ligt op een persoonsgerichte benadering. In 2006 krijgt de verbetering van de koppeling
tussen het strafrechterlijke en hulpverleningstraject aandacht. Daarnaast is er een verschuiving
van een persoonsgerichte naar een categoriegerichte aanpak van veelplegers. In 2007 wordt
dit beleid doorgezet, met wederom meer aandacht voor nazorg. Het past bij de aanpak van
veelplegers om bij de rechtbank verhoogde straffen en ISD-maatregelen te eisen. In 2005
wordt, net als in 2007, tot drie keer toe een ISD-maatregel opgelegd. In 2006 geen enkele
keer.
Het OM heeft gestalte gegeven aan een aangescherpt voorgeleidingenbeleid. In 2006 worden
89 personen voorgeleid, die delicten gepleegd hebben in de gemeente Roermond. In 2007 zijn
dit er 126. Verdachten worden, zo mogelijk, in voorlopige hechtenis gehouden tot ze worden
veroordeeld, zodat executie van straf aansluitend kan plaatsvinden.
Verdachten: strafrechtelijke repercussies per delict
De politie Limburg-Noord heeft, per delict, cijfers aangeleverd over het aantal verdachten. Dit
is belangrijk, omdat het een indicatie geeft van de kans dat een dader wordt geoormerkt als
verdachte en (mogelijk) strafrechtelijk wordt vervolgd. Dit is weer belangrijk omdat het
duidelijk maakt hoe groot ongeveer de kans is dat het plegen van een delict in Roermond
strafrechtelijke repercussies heeft. Dit is relevant, want naarmate de kans op strafrechtelijke
repercussies toeneemt, nemen de criminele gelegenheidstructuren af, ook al worden die door
nog meer factoren beïnvloed.
We presenteren per delict tabellen met gegevens over het aantal incidenten, aangiftes,
verdachten en zogeheten OM-verdachten. Hierbij moet worden bedacht dat het aantal
meldingen hoger ligt dat het aantal aangiftes. Immers, niet elke melding mondt uit in aangifte.
Een bewoner belt bijvoorbeeld dat hij ziet dat er in een auto wordt ingebroken (dit wordt
geregistreerd als een incident), of dat dit wordt geprobeerd, maar het komt uiteindelijk niet tot
29 Openbaar Ministerie (15 januari 2007), Terugblik 2006/Vooruitblik 2007 arrondissementsparket Roermond.
Openbaar Ministerie (26 november 2007), Jaarplan 2005 arrondissementsparket Roermond.
Openbaar Ministerie (30 januari 2006), Jaarplan 2006 arrondissementsparket Roermond.
100

een aangifte. Een ‘verdachte’ (of: politieverdachte) is een persoon die door de politie wordt
bestempeld als verdachte en die wordt gehoord over een zaak. Een ‘verdachte OM’ (of:
justitieverdachte) is een persoon waarvan de politie – op basis van verzamelde bewijzen - het
dossier doorstuurt naar het Openbaar Ministerie. Dit is een voorwaarde voor strafvervolging,
maar justitie kan daar dan ook nog van afzien.
Tabel 5.8: Woninginbraak Roermond
Aantal incidenten 914
Aantal aangiftes 502
Verdachten 142
Verdachten OM 25
Strafvervolging OM 25 30
Woninginbraak levert veel zoekzaken op, dat wil zeggen delicten waarvan wel melding wordt
gemaakt of aangifte wordt gedaan, maar het levert doorgaans louter sporen op en meestal
geen gemakkelijk identificeerbare verdachten. Er kunnen wel verdachten in beeld komen door
buurtonderzoek, sporenonderzoek of kennis over modus operandi. Dit verklaart het ‘gat’
tussen het aantal aangiftes en het aantal verdachten. Toch ligt het aantal verdachten dat bij de
politie bekend raakt al bij al redelijk hoog. Er wordt echter bij een klein aantal zaken de stap
gezet van politieverdachte naar justitieverdachte, want in 2007 zijn slechts 22 dossiers
doorgestuurd van politie naar justitie. Dit betekent dat de kans op strafrechtelijke repercussies
bij dit delict bepaald niet groot is. Hierbij moet wel worden bedacht dat opsporingsactiviteiten
naar (groepen) inbrekers tijd vergen en dat ze mogelijk na verloop van tijd - in 2008 –
resulteren in ronde zaken: zaken met een steekhoudend bewijs en die uitmonden in
strafvervolging door justitie.
We zien hetzelfde patroon terug bij auto-inbraken. Sterker, bij dit delict is de kans op
strafrechtelijke repercussies nog een stuk lager. Daar staat wel tegenover dat het aantal autoinbraken
in Roermond is gedaald en de omvang van dit delict hier dus klaarblijkelijk niet
sterk van afhangt.
Tabel 5.9: Auto-inbraak, Roermond
Aantal incidenten 1.363
Aantal aangiftes 693
Verdachten 46
Verdachten OM 7
Strafvervolging OM 5 31
Bij bedreigingen en mishandeling tekent zich een geheel ander patroon af. Er zijn namelijk
ongeveer net zoveel politieverdachten als aangiftes. Dit komt vooral doordat het slachtoffer
(en omstanders c.q. ooggetuigen) vaak een goed signalement kunnen geven van de dader of
daders, of simpelweg de naam weten. De kans op een repercussie in de vorm van een verhoor
door de politie is dus groot. Van de 237 politieverdachten van bedreiging worden 64 dossiers
door de politie doorgestuurd naar justitie. Van de 442 politieverdachten van mishandeling
worden 193 dossier naar justitie gezonden. Dit zijn relatief veel zaken. Dit komt onder meer
30 Het betreft 53 strafbare feiten.
31 Het betreft 6 strafbare feiten.
101

doordat het een landelijke beleidslijn is om bij vormen van huiselijk geweld sneller over te
gaan tot strafrechtelijke vervolging.
Tabel 5.10: Bedreiging, Roermond
Aantal incidenten 763
Aantal aangiftes 231
Verdachten 237
Verdachten OM 101
Strafvervolging OM 85 32
Tabel 5.11: Mishandeling, Roermond
Aantal incidenten 896
Aantal aangiftes 405
Verdachten 442
Verdachten OM 210
Strafvervolging OM 178 33
Er zijn veel politieverdachten (60) van straatroof in relatie tot het aantal aangiftes in 2007
(65). Het lukt de politie klaarblijkelijk relatief vaak om – op basis van signalementen of
bijvoorbeeld camerabeelden – verdachten in beeld te krijgen. De bewijslast blijkt zwaarder,
want de politie heeft in 2007 van 20 verdachten het dossier naar justitie opgestuurd. Daarmee
neemt de kans op strafvervolging en (dus) veroordeling, lopende het strafrechtelijke traject
rap af.
Tabel 5.12: Straatroof, Roermond
Aantal incidenten 91
Aantal aangiftes 65
Verdachten 60
Verdachten OM 13
Strafvervolging OM 13 34
5.8 Politieke inbreng
Algemeen: wat leert de literatuur?
De verhoudingen tussen politiek, bevoegd gezag en politie zijn van oudsher het onderwerp
van onderzoek. Dit onderzoek richt zich sinds de Politiewet 1993 op de precieze
verhoudingen in het regionale politiebestel. Hoewel er regionale verschillen bestaan – die
verschillen worden onder meer ingegeven door de (machts)verhoudingen tussen de
gemeenten in een politieregio – tekent zich een orthodoxie af in de vele onderzoeken. Die
onderzoeken leren zonder uitzondering dat de invloed van de lokale politiek op het
functioneren van regionale politie beperkt is en zeker niet hiërarchisch, in de zin dat de
politiek wensen formuleert en de politie vervolgens uitvoert. Dit valt te begrijpen op basis van
32 Het betreft 98 strafbare feiten.
33 Het betreft 184 strafbare feiten.
34 Het betreft 16 strafbare feiten.
102

de volgende belangrijke onderzoeksbevindingen (zie onder meer Rosenthal e.a. 1998;
Huberts, 2007):
• Er heeft zich een centralisatie en concentratie afgetekend van beheer en gezag bij
sleutelfunctionarissen op regionaal niveau: de korpsbeheerder, de hoofdofficier van
justitie, de korpschef en (de) burgemeesters in het dagelijks bestuur. In de praktijk
worden veel beheerszaken gedelegeerd naar de korpschef en naar andere politiebazen,
zoals de districtschef. Voor Roermond geldt dat de burgemeester plaatsvervangend
korpsbeheerder is.
• Een belangrijk element van het beheer bestaat uit de verdeling van personeel en
middelen over de eenheden en dienstonderdelen in de regio. Een belangrijke functie
van het beheer bestaat eruit dat het in feite bepaalt in welke tegemoet gekomen kan
worden aan beleidswensen – het gezag - op lokaal niveau, zoals die onder meer
worden ingebracht door burgemeesters en gemeenteraad.
• De centralisatie en concentratie van beheer verminderen de invloed van
gemeenteraden en burgemeesters op het politiebeleid. In veel gemeenten lijken
burgmeester en gemeenteraad zich hier naar te schikken. De ene keer contre coeur,
maar de andere keer mogelijk uit (een zekere) tevredenheid over het veiligheidsniveau
of over het functioneren van de (lokale) politie. Dit is niet het geval in Roermond:
politiek en bestuur willen meer invloed. In feite willen ze dat het (regionale) beheer
zich schikt naar lokale gezagswensen of, sterker, ze claimen invloed op beheer door
bijvoorbeeld niet alleen te eisen dat de politie woninginbraak aanpakt, maar ook te
eisen dat dit gebeurt met behulp van een specialistisch politieteam. Toch lopen
bestuurders en politici dan ook in Roermond aan tegen de realiteit dat het beheer is
geregionaliseerd en de facto voor een aanzienlijk deel berust bij politiechefs die zich
hebben gecommitteerd aan regionale beleidsplannen en landelijke prestatieafspraken,
waardoor er voor hen weinig ruimte rest om te schuiven. Het specialistisch politieteam
is er niet gekomen. Bestuurders en politici waren teleurgesteld.
Roermond: empirische schets
De Roermondse politiek wordt gekenmerkt door het directe contact tussen politici en
inwoners van de stad. Hierdoor worden veel incidenten, klachten en problemen doorgegeven
aan politici, die wensen dat daarop wordt gereageerd door de politie. Het is ook aanleiding
voor activisme in de raad. Dit komt vooral tot uitdrukking in een reeks moties en
amendementen die betrekking hebben op de veiligheidsituatie en op het veiligheidsbeleid. Het
betreft sinds april 2004:
• 22 april 2004: naar aanleiding van toenemende jeugdcriminaliteit wordt gevraagd om
samen met ketenpartners in veiligheid ouders meer te betrekken bij de
verantwoordelijkheid voor het gedrag van het kind en daarover periodiek te
rapporteren.
103

• 10 november 2005: naar aanleiding van kooptoerisme wordt gevraagd het
verkeersmanagement en de verkeershandhaving beter te regelen en meertalig te laten
zijn.
• 10 november 2005: verzoek om het politiedistrict Roermond onder een
basiseenheid/district te laten vallen.
• 10 november 2005: verzoek om wijkspreekuren van de politie in Maasniel te laten
realiseren door de korpsbeheerder.
• 10 november 2005: B&W moet binnen een half jaar in afstemming met politie en
justitie komen met een rapportage waarin leerervaringen en verbetervoorstellen
worden gedaan over de verdeling van verantwoordelijkheden over portefeuilles.
• 10 november 2005: een misdaadanalist aan te stellen voor het district Roermond.
• 18 mei 2006: de AD-misdaadmetercijfers zijn uit en er wordt verzocht om een plan
van aanpak voor de aanpak van de misdaad met een analyse waarom deze tot nu toe
niet goed (genoeg) bestreden is.
• 29 juni 2006: zorgt voor beëindiging van methadonverstrekking vanuit de
Veeladingstraat en tot het inrichten van een gebruikersruimte in het dienstencentrum.
• 28 juni 2007: verzoek om een overzicht van de posten in de begroting en CUP die
betrekking hebben op een preventieve benadering in het veiligheidsbeleid.
• 4 september 2007: verzoek om informatie over het project ‘stadsmariniers’ uit
Rotterdam.
• 8 november 2007: vraagt aandacht voor en overzicht over problemen met jongeren en
veiligheid.
• 8 november 2007: er wordt geld vrijgemaakt voor een meldpunt discriminatie in
Roermond.
De afspraken en prioriteiten tussen het bestuur en politie worden weergegeven in jaarplan van
het politiedistrict Roermond. Dit jaarplan wordt behandeld in de commissie Algemene Zaken
van de gemeenteraad. Hierbij ontvangt de commissie zowel het jaarplan van de politie als de
beschouwing daarop van het college van B&W. De beschouwing van het jaarplan 2006 (11
oktober 2005) geeft aan dat het integraal veiligheidbeleidsplan mede ten grondslag heeft
gelegen aan het jaarplan. De politie heeft de aangiftebereidheid, openlucht recreatie op de
Maasplassen en de aandacht voor veel- en meerplegers centraal gesteld. Het bestuur is hier
positief over. Bestuur en politici leveren commentaar op de politiële aanpak van jeugd. Het
commentaar betreft de betrokkenheid van de politie bij overlast en hinderlijk gedrag. Het
bestuur doet een dringend beroep op de politie hier als volwaardige partner aan mee te werken
en zich dus niet te beperken tot de aanpak van criminele groepen.
Het bestuur gaat in de beschouwing politiejaarplan 2006 in op drugsproblematiek en het dak-
en thuislozenprobleem. Hoewel het bestuur tevreden is over de aandacht hiervoor bij de
politie, wordt betreurd dat er geen targets worden gesteld voor specifieke delicten. Deze
targets zijn volgens het bestuur te veel geformuleerd voor verzamelbegrippen als
veelplegeraanpak en drugsgerelateerde aanpak, en dus te weinig specifiek (beschouwing
politiejaarplan 2006, 11 oktober 2005:3-4).
De beschouwing op het politiejaarplan 2007 (1 november 2006) wordt begonnen met het
uitspreken van vertrouwen in een betere samenwerking tussen bestuur en politie. Naar
aanleiding van de evaluatie van het integraal veiligheidsbeleid en de hoge criminaliteitscijfers,
104

zullen voorstellen op het gebied van veiligheid (van politie en bestuur) ingepast worden in de
begrotings- en beleidscyclus van de gemeente. Inhoudelijk wordt aandacht gevraagd voor
drugsgerelateerde delicten, waarbij zowel repressief als preventief beleid het aantal delicten
moet laten dalen. De prioriteiten voor 2007 verschillen niet veel van 2006, hoewel het bestuur
aangeeft nadrukkelijker een regierol te vervullen bij verschillende projecten op het gebied van
veiligheid. Als voorbeeld wordt de ontwikkeling van het veiligheidshuis genoemd
(beschouwing politiejaarplan 2007, 1 november 2006).
In de vergadering van de commissie Algemene Zaken van 28 januari 2008 wordt in positieve
zin melding gemaakt van de invloed van de gemeenteraad en het college op het politiebeleid.
In die vergadering wordt gezegd dat de invloed van Roermond op het districtelijk jaarplan
2008 groot is. Het is eerder expliciet aan de orde gekomen in de vergadering van 4 december
2006, maar dan wordt de betrokkenheid als zorgpunt bestempeld en gering genoemd. Hoewel
in de plannen (Jaarplan district Roermond 2006, 2007) van de politie consequent melding
gemaakt wordt van het belang van inbreng van de gemeente en het OM, en van de goede
samenwerking tussen deze partners, worden er geen beleidsdoelen bij geformuleerd.
Het valt op dat er in beperkte mate wordt gediscussieerd over de prioriteitstelling van de
politie. Hoewel de rapportages en jaarplannen op de agenda hebben gestaan, zijn er weinig
opmerkingen genoteerd die een andere koers of aanpak vragen. Als gekeken wordt naar de
algemene beschouwing, wordt er aandacht gevraagd voor leefbaarheid en kleine criminaliteit.
Wel is er consensus over het feit dat er meer aandacht besteed moet worden aan drugs en
verslaafden: “… steeds meer burgers storen zich aan de prioriteiten van de politie, een korps
dat wel jacht maakt op snelheidsovertreders en bestuurders die geen gordel dragen, maar geen
oog lijkt te hebben voor de levendige drugshandel…” (Gemeenteraadsvergadering Roermond,
21 oktober 2005). In die raadsvergadering wordt ook gesproken over het gebrek aan
aansturing, over onvoldoende krachtig politieoptreden en over het gebrek aan mankracht bij
de politie.
Bij de algemene beschouwingen van de raad in 2006 wordt ingegaan op een aantal specifieke
veiligheidsthema’s. Dominant in het debat zijn de drugs- en verslaafdenproblematiek, het
veiligheidsgevoel van burgers en – voor het eerst – de radicalisering van jongeren
(Gemeenteraadsvergadering Roermond, 27 oktober 2005). In 2007 wordt er tijdens de
algemene beschouwingen vooral gesproken over sociale veiligheid, samenwerking binnen het
veiligheidshuis, gebiedsgericht werken en het versterken van preventie
(Gemeenteraadsvergadering Roermond, 28 juni 2007).
In algemene zin is de toon in het politieke debat over politiezaken ‘vriendelijk kritisch’. Dit
valt in zekere zin op omdat in interviews melding wordt gemaakt van politisering en van een
beperkt of gering politiek vertrouwen in – de slagkracht van – de politie.
105

Blokkades en mogelijke vooruitgang
De gemeente Roermond krijgt bij het lokale veiligheidsbeleid te maken met structurele en
realistische schaarsteproblemen. Roermond is, met circa 54.500 inwoners, te groot voor het
servet en te klein voor het tafellaken. Dit betekent dat de gemeente achter het net vist als ze
subsidies probeert te krijgen voor het lokale veiligheidsbeleid in het kader van het Grote
Steden Beleid of bij het streven naar prachtwijken. Roermond heeft weliswaar substantiële
veiligheidsproblemen, maar er is niet één enkel probleem dat zo groot is dat dit resulteert in
bovenlokaal gesubsidieerde grote projecten of programma’s. Dit is bijvoorbeeld in Venlo
(met Hektor) en Heerlen (met Hartslag) wel gebeurd. Bij gebrek aan een gemeenschappelijk
veiligheidsprogramma in Roermond is het uiteraard wel extra moeilijk om bovenlokale
subsidies in de wacht te slepen, omdat lokale informatie en planvorming logischerwijs
voorafgaan aan subsidieverstrekking.
Deze problemen zouden verminderd kunnen worden door een daadkrachtig
gemeenschappelijk veiligheidsbeleid, maar de vorming van een dergelijk beleid wordt dus
bemoeilijkt door bureaupolitieke twisten. Door deze combinatie van factoren komen de
ruilrelaties tussen politiek, bestuur, politie en justitie onvoldoende van de grond bij het
veiligheidsbeleid. Politieke wensen vallen moeilijk te honoreren omdat er geen bestuurlijk
veiligheidsprogramma is waarop kan worden gestuurd en bijgestuurd. Een dergelijk
programma zou ook de mogelijkheden voor de politici en bestuurders in de gemeente
Roermond vergroten om activiteiten van politie en justitie in te passen in lokaal
veiligheidsbeleid en daarbij - in de vorm van een ruilrelatie - invloed uit te oefenen op het
functioneren van politie en justitie. Een ruilrelatie biedt meer mogelijkheden dan een beroep
op de formeel hiërarchische relatie, omdat politie en justitie nu eenmaal beschikken over
beperkte middelen, een groot regulier werkaanbod en een eigen systeem van planning en
verantwoording, waaronder de zogeheten prestatiecontracten. De term ruilrelatie klinkt
wellicht soft, maar het kan ook worden begrepen als een mogelijkheid om op belangrijke
punten politieke garanties te vragen over lokale politie-inspanningen en –prestaties. Zodra er
op grond van bestuurlijke veiligheidsinspanningen gestalte wordt gegeven aan de ruilrelatie
en samenwerking met politie en justitie, dan nemen de mogelijkheden toe om - onder meer als
politieke inbreng bij de politiële beleidscyclus – politieke invloed uit te oefenen. Politiek en
bestuur staan dan ook sterker als ze politie en justitie wijzen op een groeiend of lokaal
criminaliteitsprobleem, zoals bijvoorbeeld de woninginbraak, en daaraan het verzoek – of de
eis – verbinden dat dit delict met een bepaald percentage zal moeten dalen.
106

Hoofdstuk 6
Conclusies en aanbevelingen
6.1 Conclusies
De context
1. Een ‘kleine stad’ maakt grote sprongen
De gemeente Roermond telt een bescheiden aantal inwoners: 54.500. De gemeente kan echter
met recht als een stad worden omschreven vanwege de centrumfunctie die het in veel
opzichten vervult, hetgeen wordt gestimuleerd door de centrale ligging in Midden-Limburg,
op korte afstand van Duitsland en België. Roermond heeft een sterke economische groei
doorgemaakt: meer werkgelegenheid, minder werkloosheid (maar nog wel hoge concentraties
in enkele wijken), een groot en fraai winkelaanbod, recreatie en horeca. Private investeerders
stellen vertrouwen in de stad en haar bestuurders. Dit vertrouwen komt niet uit de lucht
vallen: het is het resultaat van hard bestuurlijk werken en daadwerkelijk publiek
ondernemerschap. Dit alles stemt trots, geeft de stad sfeer en draagt bij aan de kwaliteit van
het sociale leven. Het trekt ook veel bezoekers naar de stad.
So far, so good. De grote sprongen die de ‘kleine stad’ heeft gemaakt, heeft ook keerzijden.
Die bestaat met name uit een substantieel criminaliteitsprobleem. Dit probleem houdt deels
verband met de toegenomen drukte in de stad, hetgeen de kans op vermogendelicten en
geweldsdelicten vergroot. Hier komt bij dat de bevolkingssamenstelling van Roermond
gestaag is veranderd. Die is namelijk meer pluriform geworden, voornamelijk in de zogeheten
kwetsbare wijken in Roermond waar de werkloosheid nog altijd hoog is en waar de kans op
criminalisering van de jongeren en jongvolwassenen fors is. Dit alles heeft geresulteerd in
criminele gelegenheidsstructuren die veel vragen van het politieke systeem in een ‘kleine
stad’. Dit neemt niet weg dat er veel inspanningen zijn geleverd, met name in drie wijken: het
Roermondse Veld, Donderberg en de Kemp. Zie met name conclusie 12 en 13.
2. De AD-misdaadmeter: agendering
De top-3 notering van Roermond in de misdaadmeter van het Algemeen Dagblad heeft de
volle politiek-bestuurlijke aandacht gericht op het criminaliteitsprobleem. Bestuurders en
professionals leveren weliswaar kritiek op de misdaadmeter, waaronder kritiek die hout snijdt.
Het Algemeen Dagblad relateert de geregistreerde lokale criminaliteit namelijk aan het aantal
inwoners: ze presenteert scores ‘per 10.000 inwoners’. Dat pakt juist in een ‘kleine stad’ met
veel bezoekers en bedrijfspanden ongunstig uit.
Dit laat onverlet dat door politiek, bestuur, politie en justitie wordt erkend dat de lokale
criminaliteit hoog en té hoog is, los van de nuanceringen die mogelijk zijn en los van de fraaie
kanten van het lokale stadsleven.
107

Het valt op dat er veel – in feite te veel – politiek-bestuurlijke aandacht uitgaat naar de ADmisdaadmeter
en de nieuwe uitkomsten daarvan. De precieze positie die Roermond straks en
in de komende jaren inneemt op de misdaadmeter is in feite niet belangrijk. Het komt er nu op
aan om een lokaal veiligheidsprogramma te ontwikkelen, zo concluderen onze respondenten
haast in koor. Het valt voorts op dat er geen eigen lokaal meetinstrument is voor veiligheid.
Dat zou er wel moeten komen en het dient eenvoudig en helder te zijn: zie aanbevelingen.
3. Veiligheid: wel microbemoeienis, maar geen strategisch kader
Het publiek ondernemerschap krijgt zowel macro als micro gestalte. We bedoelen hiermee dat
er macro een stedelijke visie en grote politiek-bestuurlijke betrokkenheid is bij het lokale
economische beleid. Micro uit zich dit in directe bestuurlijke betrokkenheid bij concrete
problemen. De bestuurlijke microbetrokkenheid is kenmerkend voor de lokale binding die
velen met de stad hebben. Bij het veiligheidsbeleid valt op dat de microbemoeienis er
geregeld wel is, maar dat het sluitstuk op stedelijk (macro)niveau ontbreekt, want er is geen
gedeelde visie op het veiligheidsbeleid die tot uitdrukking komt in een gemeenschappelijk
veiligheidsprogramma.
Criminaliteit
4. De situatie: een serieus criminaliteitsprobleem
Roermond is een stad met een serieus criminaliteitsprobleem. Dit probleem mag niet worden
verengd tot enkele wijken of dadergroepen, of tot één of enkele delicten. In 2007 springt de
forse score van het aantal aangiften van woninginbraak ten opzichte van 2006 bijvoorbeeld in
het oog: van 380 in 2006 naar 502 in 2007. De precieze score per delict is echter grillig (zie
conclusie 5). De hardnekkigheid en omvang van het criminaliteitsprobleem valt te begrijpen
en te verklaren uit de forse criminele gelegenheidsstructuren in Roermond: zie conclusie 6.
5. De cijfers: een grillig criminaliteitspatroon
In de gemeente Roermond stijgt bij drie van de vijf onderzochte delicten – woninginbraak;
auto-inbraak; straatroof; bedreiging; mishandeling - het aantal zaken in de onderzoeksperiode,
dus van 2003 tot en met 2007. 35 Percentueel gezien stijgt in deze periode het aantal
bedreigingen het meest. De woninginbraak kent een grillig verloop. De stijging is overall, dat
wil zeggen van 2003 tot en met 2007, beperkt met 8,9%. Het laatste jaar laat een forse stijging
zien: met 32%. In het laatste jaar valt echter juist ook weer een forse daling van 28% te
noteren van de straatroof. Overall wordt echter een toename met 6,6% geregistreerd wat
straatroof betreft. Het aantal aangiften van auto-inbraak daalt fors in Roermond.
35
Het betreft zaken waarvan aangifte is gedaan of die het onderwerp zijn geworden van opsporingactiviteiten.
Zie paragraaf 2.3.
108

Resumerend zijn de aangiftecijfers als volgt :
• Bedreiging: van 189 in 2003 naar 231 in 2007 (+22%)
• Woninginbraak: van 461 in 2003 naar 502 in 2007 (+8,9%); met een stijging van 380
in 2006 naar 502 in 2007 (+32%);
• Mishandeling: van 377 in 2003 naar 405 in 2007 (+7,4%);
• Straatroof: van 61 in 2003 naar 65 in 2007 (+6,6%); met een forse daling van 90 in
2006 naar 65 in 2007 (-28%).
• Auto-inbraak: van 1.197 in 2003 naar 693 in 2007 (-42,7%)
Voor drie van de vijf delicten geldt dat de gemeente Roermond in absolute zin hoger scoort
dan al de andere gemeenten, dus inclusief Venlo. Het betreft woninginbraak, auto-inbraak en
straatroof. 36 Het valt op dat er in 2007 vooral relatief veel woninginbraken worden gepleegd
Roermond. In Venlo wordt wel vaker aangifte gedaan van mishandeling en bedreiging dan in
Roermond.
Het criminaliteitspatroon in Roermond is grillig. Gevoelsmatig is de situatie in 2007
verslechterd vanwege de stijging van de woninginbraak: een delict dat gevoelig ligt, omdat nu
eenmaal het privé-domein wordt betreden. Toch daalt het aantal zaken in Roermond in de
onderzoeksperiode – dus van 2003 tot en met 2007 – van 2.250 naar 1.900. Dit komt met
name door de afname van de auto-inbraak: een delict dat doorgaans een minder grote buit
oplevert en gemiddeld een minder grote schok teweegbrengt bij het slachtoffer dan
woninginbraak. Kortom: er zijn minder zaken in 2007 dan in 2006 of 2003, maar daarmee valt
bepaald niet zomaar te zeggen dat het criminaliteitspatroon gunstig is. Sterker, de lokale
criminele gelegenheidsstructuren zijn fors, onder meer vanwege bestaande en ‘doorbrekende’
dadergroepen. Zie conclusie 6.
6. Forse criminele gelegenheidsstructuren
Roermond is een stad met een begrensd aantal inwoners, maar ze telt tegelijkertijd veel
bezoekers. De stad is dus volop in beweging. Naast het economische en commerciële succes
van de stad valt op dat de bevolkingssamenstelling pluriformer is geworden. Het aantal
allochtone bewoners is gestaag toegenomen. In de wijken en buurten met een pluriforme
samenstelling zijn de inkomens laag. Dat geldt ook voor de traditionele autochtone bewoners
van deze wijken en buurten. Al deze bewegingen in de stad resulteren bij elkaar opgeteld in
criminele gelegenheidsstructuren. Er zijn mensen op straat en in het alledaagse sociale verkeer
stuiten potentiële daders op mogelijke slachtoffers en doelwitten, zoals auto’s of (op dat
moment verlaten) woningen. Uit ons onderzoek blijkt dat relatief veel daders afkomstig zijn
uit de kwetsbare buurten in Roermond: de ene keer zijn het autochtone daders en de andere
keer allochtonen.
36 Dit geldt voor het jaar 2007.
109

Meer concreet zijn de lokale criminele kansen verder een optelsom van de volgende
belangrijke elementen:
• Dadergroepen: de drunkies. Roermond kent een omvangrijke groep zogeheten
‘drunkies’: alcohol- en drugsverslaafden. De schattingen van onze respondenten lopen
uiteen van 120 tot 200 personen. Middels het ‘Drang & Dwang’-project wordt deze
groep uit het centrum van Roermond geweerd en richting zorginstellingen geleid. Het
aandeel van deze categorie onder de daders lijkt kleiner te worden en het aandeel van
de jeugd en jongvolwassenen in de misdaadstatistieken groeit. Toch zien we deze
groep of categorie bij woninginbraak en auto-inbraak terug als substantiële
dadergroep.
Roermond is een prominente stad in Midden-Limburg. De stad is voor alcohol- en
drugsverslaafden uit omringende gemeenten aantrekkelijk: een groter aanbod van
verdovende middelen, opvangvoorzieningen en illegale verblijfsplaatsen. De
anonimiteit is er ook groter.
• Dadergroepen: de aanwas van (jonge) allochtone daders. Het aantal allochtonen,
inclusief het aantal niet Westerse allochtone, is in Roermond gestaag gegroeid in de
afgelopen decennia. Dit heeft onder meer geresulteerd in de aanwas van (jonge)
allochtone daders. Het valt op dat het gaat om daders met nogal uiteenlopende
etniciteiten. De allochtone daders worden, in onze steekproef, vooral aangehouden
voor woninginbraak, straatroof en bedreiging.
• Dadergroepen: aanwas van jonge daders. Het aandeel van jongeren van 12 tot en met
21 jaar is substantieel. Het precieze aandeel verschilt per delict (het aandeel is het
hoogst bij straatroof en laagst bij bedreiging), maar het verklaart mede de hoge
misdaadscores die Roermond vandaag de dag heeft. Bij de aanpak van de criminaliteit
van deze jonge daders is urgentie geboden, omdat het gevaar bestaat dat ze de
meerplegers van vandaag en de veelplegers van morgen zijn.
• Geringe kans op vervolging. De kans op daadwerkelijke vervolging blijkt in
Roermond bepaald niet hoog te zijn, zeker niet bij ‘zoekzaken’, dat wil zeggen
delicten waarvoor geldt dat de aangever zelden of nooit weet wie de verdachte(n) is of
zijn. In 2007 blijft het aantal zogeheten OM-verdachten bij woninginbraak namelijk
steken op 25 (bij 502 aangiftes en 914 incidenten) en bij auto-inbraak op 7 (bij 693
aangiftes en 1.363 incidenten). Bij straatroof komt de teller uit op 13 OM-verdachten
bij 65 aangiftes en 91 geregistreerde incidenten. Dit blijft niet onopgemerkt bij de
daders en ook niet bij potentiële daders in hun sociale omgeving. De lage kans op
strafrechtelijke vervolging bij woning- en auto-inbraak vergroot de kans op aanwas
van (jonge) daders. Er kan dus niet worden gezegd dat de repressie in Roermond op
orde is en dat het nu zaak is om preventieve maatregelen te treffen ‘aan de voorkant’
van het probleem, al zijn extra preventieve maatregelen wel degelijk verstandig.
In 2007 komt het aantal OM-verdachten bij bedreiging uit op 101 en bij mishandeling
op 210. Deze aantallen liggen beduidend hoger, hetgeen gebruikelijk is omdat
aangevers vaak op de hoogte zijn van de identiteit van de verdachte(n).
110

• Slachtoffergedrag. We troffen in BPS geregeld mededelingen aan waaruit viel op te
maken dat slachtoffers niet gewend zijn om hun woning of auto, steeds weer, goed te
beveiligen. Dit houdt, zo vertellen respondenten, verband met de historische
gewenning van veel inwoners van Roermond aan een rustige en veilige leefomgeving.
Een deel van de bewoners lijkt de slachtofferkans te onderschatten, al ligt de schuld
van een delict uiteraard niet bij het slachtoffer. Bovendien beveiligen de bewoners hun
bezittingen steeds beter en wordt daar ook van overheidswege op aangedrongen.
7. Het gevoel: ook subjectieve grilligheid
Voor de hele gemeente geldt in 2005 - volgens een survey dat is uitgevoerd door Kolar en
Boekhoorn (oktober 2005) - dat iets meer dan één op de vijf bewoners (21%) zich ‘in het
afgelopen jaar’ regelmatig tot vaak onveilig heeft gevoeld. In 2002 lag dit percentage nog op
27%. De lokale diversiteit komt tot uitdrukking in de scores op wijkniveau. De wijk
Donderberg scoort het slechtst: 32% voelt zich regelmatig tot vaak onveilig. In het
Roermondse Veld ligt het percentage op 30% en in De Kemp op 28%. Hoogvonderen behoort
tot de middenmoot, met een percentage van 21,5%. De bewoners van Ool/Herten/Merum/Aan
de Rijksweg voelen zich met minst vaak onveilig, want daar komt de score uit op 11%.
Begin 2008 hebben we het zogeheten burgerpanel geraadpleegd. Een aanzienlijke minderheid
vindt dat de criminaliteitsoverlast is toegenomen in de afgelopen twee jaar, zo blijkt uit deze
peiling. De volgende stelling is voorgelegd aan het panel: “Ik heb de afgelopen twee jaar meer
last gekregen van criminaliteit in Roermond”. Ruim 36% vindt dat de situatie niet wezenlijk is
veranderd. Deze inwoners reageren dus neutraal. Het valt echter op dat evenveel respondenten
(36%) vindt dat zij meer last hebben gekregen van de criminaliteit in Roermond. Precies 13%
van de respondenten kiest voor de uiterste antwoordcategorie: zij zijn het dus ‘helemaal eens’
met de stelling dat de criminaliteitsoverlast is toegenomen. Precies 27% vindt dat de
criminaliteitsoverlast is afgenomen.
8. Armoede en werkloosheid: van invloed, maar niet alleszeggend
De kwetsbare wijken in Roermond kennen veel armoede en marginaliteit. Dit geldt het meest
voor het Roermondse Veld, en in minder mate voor de Donderberg en De Kemp, maar in
Donderberg juist weer wel in de Componistenbuurt. De armoede en marginaliteit komen tot
uitdrukking in kengetallen: daar is de werkloosheid hoog en het inkomen laag. In bepaalde
gezinnen en families heerst al van generatie op generatie armoede en marginaliteit. Uit de
profielanalyse (hoofdstuk 4) blijkt dat relatief veel daders werkloos zijn of laag betaalde
arbeid verrichten.
Armoede leidt bepaald niet perse of automatisch tot criminaliteit en overlast. Immers, de
meeste mensen met een laag inkomen plegen nu eenmaal geen delicten. De criminaliteit en
overlast liggen ook besloten in de leefstijl en cultuur van een deel van de autochtone en
allochtone bewoners van deze wijken. Die cultuur keurt bepaalde vormen van norm- en
regeloverschrijdend gedrag goed. Dit heeft vergaande gevolgen: alleen armoedebestrijding
(hoe nodig ook) helpt niet bij criminaliteitsbestrijding, want de oorzaken van criminaliteit
schuilen ook in gewortelde culturen en leefstijlen. De meeste kansen zouden de jongeren nog
111

moeten krijgen en grijpen, al baart juist het jongerengedrag zorgen. Het aandeel van jongeren
en jongvolwassenen is mede gebaseerd op verkeerde keuzes die ze zelf maken en het is dus
een belangrijke opgave om die keuzes te beïnvloeden.
9. Delicten met een voorgeschiedenis: vooral bij bedreiging en mishandeling
De profielanalyse toont aan dat met name bedreigingen en mishandeling een voorgeschiedenis
kennen: soms van uren (in de horeca), maar vaak van weken, maanden of zelfs jaren. Hiermee
hangt samen dat er over de achterliggende of eerdere conflicten signalen bekend raken: in de
sociale omgeving van daders en slachtoffers, maar ook bij professionele instanties. Die
professionele instantie is bij veel zaken de politie, maar ook maatschappelijke instellingen,
onderwijsinstellingen, scholen, medici en corporaties zullen er vaak van op de hoogte raken.
Dit biedt belangrijke aanknopingspunten bij de aanpak ervan, want (vroeg)signalering maakt
het mogelijk om in te grijpen.
Beleid en politiek
10. Criminaliteit en veiligheidsbeleid: te vaak een twistpunt
De vorming van een gemeenschappelijk veiligheidsbeleid stagneert doordat de verhoudingen
in de driehoeksrelatie tussen bestuur, justitie en politie zijn gepolitiseerd. De politisering
resulteert er met name in dat bestuur en politie elkaar over en weer - en niet zelden via de
media - verwijten te weinig te doen. Het bestuur wenst doeltreffende repressie, meer zichtbaar
en beschikbaar ‘blauw’ en voelt zich niet altijd serieus genomen. De politie vindt op haar
beurt dat bestuur en politiek zich sterk richten op gebeurtenissen en incidenten, en dat het
bestuurlijk veiligheidsbeleid versterking behoeft, met name bij de preventie van onveiligheid
en criminaliteit. Het veiligheidsbeleid was en is te vaak een twistpunt van de bovenste plank.
11. Geen strategisch kader, wel beleidslijnen
Bij het veiligheidsbeleid valt op dat er geregeld wel de bestuurlijke microbemoeienis is, maar
dat het sluitstuk op stedelijk (macro)niveau ontbreekt, want er is geen gedeelde visie op het
veiligheidsbeleid en ook geen gemeenschappelijk veiligheidsplan of –programma. Voor de
periode 2004-2006 was wel een integraal veiligheidsplan opgesteld, maar dit is niet gebeurd
in 2007 (zie 1.3), al zijn alle betrokkenen zich ervan bewust dat er in 2008 een
gemeenschappelijk veiligheidsplan of –programma opgesteld zal moeten worden.
Hoewel er geen strategisch kader is voor het veiligheidsbeleid zijn er wel beleidslijnen en
maatregelen doorgevoerd: wijkgericht (zie 13); fysiek (zie 14); doelgroepgericht (zie 15) en
delictgericht (zie 16).
12. Wijkgerichte maatregelen: herstructurering legt een basis
De herstructurering – sloop, nieuwbouw en renovatie die leiden tot een absolute en relatieve
toename van het aantal koopwoningen - heeft in de drie achterstandswijken een belangrijke
basis gelegd om door middel van onder meer het veiligheidsbeleid de criminele
112

gelegenheidsstructuren in deze wijken te verminderen. Sterker, de herstructurering doorbreekt
de ‘negatieve’ homogenisering (steeds meer mensen in dezelfde slechte economische positie)
en vermindert daarmee de criminele gelegenheidsstructuren in deze wijken. Nog anders
gezegd: zonder de herstructurering had het hoogstwaarschijnlijk niet mogelijk of uitermate
kostbaar geweest om de objectieve en subjectieve veiligheid in de periode tussen 2008 en
2012 in deze wijken te verbeteren.
13. Wijkgerichte maatregelen: vooruitgang en drempels bij sociaal beleid
Er is gekozen om het wijkgericht werken te richten op de “voorkant van het probleem”, dat
wil zeggen op preventie en op jongeren die geen “probleemgedrag vertonen”. De sociale
pijler van het “wijkgerichte werken” vervult een aantal belangrijke functies. In de eerste
plaats dragen de preventieve inspanningen eraan bij dat groepen jongeren op het rechte pad
blijven, mogelijk na één of enkele uitglijders. In de tweede plaats sluit het “wijkgerichte
werken” aan op lokale gebruiken gewoontes, waarbij sport, religie, lokale horeca en
carnavalsverenigingen deel uitmaken van het sociale leven, inclusief de lokale normstelling.
In de derde plaats wordt gezorgd voor een agendering van de tijdelijke (maar niet per se
kortstondige) problemen die worden veroorzaakt door de herstructurering, zoals leegstaande
panden met illegale bewoners, donkere plekken, kale plekken waar illegaal afval wordt
gedumpt of vernielingen aan panden in aanbouw. Deze tijdelijke problematiek bleek en blijkt
soms fors en een snelle(re) reactie hierop is waardevol. In de vierde plaats zijn op onderdelen
bewonerswensen gehonoreerd bij de herstructurering van de wijken. In sommige gevallen is
afgezien van (nog meer) sloop.
Hier staat een aantal problemen of drempels tegenover. Het gaat, in de eerste plaats, om het
zogenoemde “creaming”: ambtenaren geven de voorkeur aan klanten en doelgroepen die het
meeste vooruitzicht bieden op succes. In casu betekent dit dat het wijkgerichte werken in
essentie wordt gericht op de benaderbare groepen die het rechte pad nog niet of incidenteel
hebben verlaten. En voor zover het wijkgerichte werk wordt gericht op criminele jongeren,
dan staan preventieve inspanningen centraal. De keerzijde is dat er weinig sociale controle en
dwang wordt uitgeoefend op jongeren die het rechte pad hebben verlaten en die – nog een
stap verder – het slechte pad lijken te kiezen. Dit is een zorgelijk selectieproces vanuit de
invalshoek van ons onderzoek dat nu eenmaal is gericht op – de reductie van - de lokale
criminaliteit. De gemeente Roermond onderkent dit probleem. Dit blijkt onder meer uit het
feit dat prioriteit wordt verleend aan het inrichten van het veiligheidshuis, dat zich onder meer
richt op de aanpak van jeugdige meerplegers en veelplegers. In de tweede plaats zijn de
jeugdproblematiek en de jeugdcriminaliteit onoverzichtelijker en dynamischer geworden. De
snelle aanwas, de mobiliteit en de wisselende samenstelling van groepen leiden ertoe dat er
wijkgebonden lang niet altijd op tijd contact wordt gelegd met jongeren, zodat preventieve
inspanningen nog effect kunnen sorteren. De gemeente Roermond en haar operationele
netwerk richten zich overigens meer en meer op individuele personen en hun problemen of
gedragingen. In de derde plaats heeft het wijkgerichte overleg zo zijn beperkingen. De
voorbereiding en opvolging van het overleg zijn niet optimaal. Er wordt mondjesmaat
genotuleerd en er wordt niet gewerkt met verplichtende afsprakenlijsten. Hier komt bij dat de
deelnemers beperkte mogelijkheden hebben om mensen of middelen binnen hun eigen
organisatie in te schakelen voor wijkgerichte activiteiten. In de vierde plaats bestaat er, mede
113

door het ontbreken van een veiligheidsprogramma, in de praktijk een zekere afstand tussen
aan de ene kant het sterk preventieve wijkgerichte werken en aan de andere kant de harde
veiligheidstaak: het toezicht en de handhaving, inclusief repressie. In de vijfde plaats bestaat
er in bepaalde opzichten een forse afstand tussen kwetsbare groepen in de drie wijken en ‘het
stadhuis’.
14. Doelgroepgerichte maatregelen: jeugdgroepen
De lokale jeugdproblematiek heeft in 2005 geresulteerd in twee met elkaar verbonden
besluiten: het invoeren van de ‘jeugd in beeld’-methodiek en het afsluiten van een convenant
tussen de gemeente Roermond, de politie Limburg-Noord en de stichting Wel.kom. Het
convenant roept in drie wijken (Roermondse Veld, Donderberg en De Kemp) een nieuwe
overlegvorm in het leven: het Jongerenoverleg. Het overleg wordt gericht op in beeld
gebrachte jeugdgroepen. Er is in elke wijk een jeugdgroep aangepakt, alsook een jeugdgroep
op het Munsterplein. Dit wordt aangeduid als “groepen pellen”. Dit bestaat eruit dat wordt
bezien wat de precieze samenstelling is van de groep en hoe de taakverdeling eruit lijkt te
zien. De werkwijze heeft totnogtoe bescheiden externe effecten, zo is onder meer één groep
uit het stadsbeeld verdwenen en wordt een groep strafrechtelijk aangepakt. Er vallen tot op
heden vooral gunstige procesopbrengsten te melden: “Vanuit een aanvankelijke
terughoudendheid wordt er nu open en rechtstreeks met elkaar gecommuniceerd”, zo meldt de
interne evaluatie. (Evaluatie Wijkgericht Jongerenwerk: het groepen pellen, p. 6).
Dit neemt niet weg dat er nog een aantal drempels of belemmering bestaat. In de eerste plaats
blijkt de jeugdproblematiek van de leden van dit soort groepen veel tijd en energie te vergen
van de partners om resultaten te kunnen boeken. De problemen blijken “nog complexer en
omvangrijker” dan gedacht. De interne evaluatie somt op: schoolverzuim, onafgeronde
opleiding, werkloosheid, (overmatig) softdrugs- en alcoholgebruik en criminaliteit. Deze
zware werklast overvraagt de convenantpartners en vergt dat er door de drie instanties meer
middelen worden gereserveerd. In de tweede plaats blijkt de reikwijdte van het convenant
tussen drie partners te beperkt. Het blijkt al snel nodig om andere instanties in te kunnen
schakelen, zoals bureau jeugdzorg, de jeugd GGZ, het CAD of justitiële instanties, zoals de
reclassering. In de derde plaats komt er met het Jongerenoverleg weer een overlegvorm bij die
deels overlapt met vele al bestaande overlegvormen. In de vierde plaats is er nog geen goed
registratiesysteem beschikbaar en blijkt het moeilijk om de jeugdgroepen goed in kaart te
brengen, omdat deze niet perse wijkgebonden zijn.
In juni 2007 is de rapportage Jeugdgroepen in Beeld van de politieregio Limburg-Noord
verschenen. Het brengt met behulp van de zogeheten shortlist-methodiek jeugdgroepen in
kaart. De gemeente Roermond telt volgend deze rapportage geen enkele criminele
jeugdgroep, zes hinderlijke en één overlast gevende. Dit staat haaks op de uitkomsten van de
profielanalyse in hoofdstuk 4. We stellen vast dat er een aanwas is van jonge daders. Tel
hierbij op dat veel jeugdcriminaliteit nu eenmaal groepscriminaliteit is en het is merkwaardig
dat de teller uitkomt op nul. De uitkomsten van dit onderzoek hebben vergaande gevolgen.
Immers, de afspraak luidt dat de gemeente en de welzijnsinstellingen zich toeleggen op de
aanpak van hinderlijke en overlast gevende jeugdgroepen en politie en justitie de aanpak van
114

criminele jeugdgroepen ter hand nemen. Zo geredeneerd hoeven politie en justitie geen
jeugdgroep aan te pakken.
Respondenten concluderen dat de gehanteerde werkwijze – onbedoeld – klaarblijkelijk geen
valide beeld geven van de jeugdgroepen in Roermond.
15. Doelgroepgerichte maatregelen: drang & dwang
In 2006 is een convenant afgesloten met een lange titel: “OGGz-convenant in Roermond: Het
ontwikkelen van individuele behandelplannen op basis van ketenopvang en zonodig justitieel
ingrijpen”. Het wordt gemakshalve “drang en dwang” genoemd. De aanpak wordt afgestemd
op de omstandigheden van individuele verslaafden (“drunkies”). Het gaat om maatwerk,
waarbij geldt: “zorg voor repressie”. Er worden onder drang individuele trajecten opgesteld.
Het kan gaan om behandeling, maar ook om huisvesting (begeleid wonen), benutting van de
dag- en nachtopvang of werkzaamheden, zoals het opruimen van zwerfvuil. Bij een categorie
volstaat drang niet en dan wordt dwang toegepast. Dit betekent dat een strafrechtelijke sanctie
wordt ‘bevroren’, indien een traject wordt doorlopen: “Mocht het individu zich aan het traject
onttrekken, dan gaat justitie alsnog de straf opleggen”. Een belangrijke schakel bij dit alles is
het zogeheten dienstencentrum dat dagopvang en (op een andere locatie) nachtopvang biedt
aan dak- en thuisloze verslaafden. Er wordt in de dagopvang methadon verstrekt en het telt
een gebruikersruimte.
Er bestaat onder de respondenten overeenstemming over een belangrijk extern effect: de
overlast in het stadscentrum door “drunkies” is afgenomen. Dit laat onverlet dat er
restproblemen bestaan en neveneffecten optreden. In de eerste plaats verschuift de overlast
deels naar de wijken buiten het centrum. In de tweede plaats is er een “opvanggat” tussen
16.00 uur en 20.00 uur, omdat de dagopvang dan is gesloten en de nachtopvang nog niet open
is. Gedurende deze vier uren zorgen verslaafden voor overlast en ondernemers en politie
geven aan dat ze in deze periode delicten plegen, deels op de route van de ene opvanglocatie
naar de andere. Er wordt ook drugs verhandeld. In de derde plaats valt op dat de balans door
dreigt te slaan naar opvang en beoogde hulpverleningstrajecten. Er wordt steevast gesproken
of geschreven over “cliënten” en niet over (potentiële) daders. Voor zover wordt gesproken
over “repressie”wordt veelal gedoeld op het opleggen van gebiedsverboden en de handhaving
daarvan, maar dat is heel wat anders dan strafrechtelijk optreden tegen veelvoorkomende
criminaliteit, inclusief drugshandel. De dreiging van strafrechtelijke sancties blijft
onontbeerlijk bij het terugdringen van de criminaliteit en overlast. Het is nu eenmaal sterk de
vraag of verslaafden die delicten blijven plegen opgevangen moeten worden. Er moet sprake
zijn van een ruil: opvang in ruil voor gepast gedrag op straat. “Zorg voor repressie” is een
goed startpunt, maar tegen personen die geboden kansen niet benutten of zelfs misbruiken
moet repressief worden opgetreden, ook omdat dan voor anderen duidelijk wordt wat er op
het spel staat. Anders gezegd: “zorg voor repressie” is het startpunt, maar wat de volgende
stappen zijn behoort af te hangen van het gedrag van de verslaafden zelf.
115

16. Delictgerichte maatregelen
Er wordt een aantal belangrijke delictgerichte maatregelen getroffen. Het betreft in het
bijzonder:
• Sfeerbeheerders (particuliere beveiligers) houden toezicht op geijkte horecalocaties en
horecaroutes. Dit sluit aan op eerder ingezette maatregelen in het kader van Veilig
Uitgaan, zoals het plaatsen van urinoirs, afspraken over de inzet van portiers, gerichte
politie-inzet en extra schoonmaakwerkzaamheden. Dit lijkt effect te hebben: de horeca
veroorzaakt minder overlast. Er wordt nader onderzoek gedaan naar de effecten.
• Cameratoezicht in het centrum: op geijkte horecalocaties (Veldstraat en Stationsplein),
op het Stationsvoorplein en op het Munsterplein. Bestuur en politie zijn tevreden over
de effecten. Er zijn geen effectmetingen uitgevoerd, maar de criminaliteit is gedaald in
het cameragebied, zo stellen respondenten.
• Het project Collectief winkelverbod is een vorm van publiek-private samenwerking
die drempels opwerpt voor winkeldieven. Het project bestaat er in essentie uit dat door
deelnemende winkeliers altijd aangifte wordt gedaan van strafbare feiten in de winkel.
Wie hierop wordt betrapt, krijgt in eerste instantie een verbod van één jaar om de
desbetreffende winkel te betreden. Indien hij of zij in dat jaar recidiveert - dat wil
zeggen nog eens een strafbaar feit pleegt in een bij het project aangesloten winkel -
dan wordt een verbod opgelegd tot het betreden van al de deelnemende winkels. Wie
het verbond overtreedt, pleegt een misdrijf en wordt overgedragen aan de politie. Het
project collectief Winkelverbod is in deze vorm in november 2007 van start gegaan.
Het is derhalve nog te vroeg om uitspraken te doen over de externe effecten.
• In juni 2007 wordt het project aanpak auto-inbraken in het leven geroepen door de
lokale driehoek. Het project staat “onder regie” van de gemeente en bestaat uit
coördinatoren van de recherche van het politiedistrict Roermond, een
beleidsmedewerker van het Openbaar Ministerie, een coördinator van de afdeling
stadstoezicht en de coördinator integraal veiligheidsbeleid. Het is de bedoeling om het
aantal auto-inbraken te verminderen. Hiertoe worden preventieve en repressieve
maatregelen getroffen. Het valt op dat het aantal aangiftes van auto-inbraken in 2007
sterk daalt, naar 693. Dit kan alleen al om chronologische redenen zeker niet volledig
op het conto van de maatregelen van het project worden geschreven. Het komt
wellicht doordat potentiële slachtoffers alerter zijn geworden: door maatregelen in het
kader van het project, maar bijvoorbeeld ook vanwege slachtofferschap (persoonlijk of
in hun sociale omgeving) of vanwege de berichtgeving over auto-inbraak. Het valt ook
niet uit te sluiten dat deze score past in het grillige verloop van het aantal aangiftes van
auto-inbraak sinds 2003, met bijvoorbeeld een score van 743 aangiften in 2005.
• In de periode van 2002 tot en met 2007 wordt er in Roermond werk gemaakt van het
doorvoeren van het Politiekeurmerk Veilig Wonen (PKVW) in bestaande woningen.
Het is geen gemeentelijk, maar een bovenlokaal project. Er wordt in het politiedistrict
Roermond een werkgroep in het leven geroepen. In de periode van 2002 tot 2007 zijn
116

alle 55.538 huishoudens in het politiedistrict Roermond twee maal benaderd omtrent
een gratis advies. De (huidige) gemeente Roermond telt 22.859 woningen. Er worden
in Roermond in totaal 3.329 adviezen uitgebracht. Dit resulteert in het uitreiken van
289 certificaten. Dit is niet veel. Wel blijkt dat 80% van de woningen na een advies
beter zijn beveiligd, zonder dat volledig wordt voldaan aan de voorwaarden voor een
certificaat. De verbeterde beveiliging van woningen heeft ongetwijfeld, geïsoleerd,
een gunstig effect op de omvang van het aantal woningeninbraken. Hier staat echter
tegenover dat uit hoofdstuk 4 blijkt dat er gemotiveerde daders zijn. Bovendien is,
ondanks alle inspanningen, in de afgelopen vijf jaar slechts een klein percentage van
de bestaande woningen in Roermond beter of goed beveiligd met behulp van de op het
keurmerk gebaseerde werkwijze.
17. Overlegdrukte
Het veiligheidsdossier telt in Roermond te veel overlegvormen. Dit resulteert in
overlegdrukte. Vooral bij verschillende vormen van wijk- en casusoverleg voeren personen in
een deels wisselende samenstelling in verschillende settings overleg over dezelfde (soort)
problemen en personen. Dit is ondoelmatig. De organisatie van de overlegvormen – de
voorbereiding, agendavorming en opvolgen – laat mede door deze overlegdrukte te wensen
over.
Naam Deelnemers
1 Portefeuillehoudersoverleg Integrale
- Portefeuillehouder
Veiligheid
- hoofd afdeling K&C
(wekelijks)
- coördinator IVB
- beleidsmedewerker veiligheid
- hoofd Stadstoezicht.
2 Tweewekelijks veiligheidsoverleg - portefeuillehouder
- hoofd afdeling K&C
- coördinator IVB
- beleidsmedewerker veiligheid
- hoofd Stadstoezicht
- chef basiseenheid
- beleidsmedewerker politie
- beleidsmedewerker OM
- commandant brw (optioneel)
3 Overleg lokale driehoek
(ieder kwartaal)
4
117
- burgemeester
- politiechef
- (gebieds) OvJ
Portefeuillehoudersoverleg wijkontwikkeling - portefeuillehouder wijkontwikkeling
- wijkcoördinatoren
- plancoördinatoren
5 Wijkbriefings
(wekelijks)
- gemeentelijke wijkcoördinator
- gebiedsmentor politie
- bewonersondersteuner Wel.kom
- medewerker Wonen-Zuid

6 Wijkrondgang
(Eenmaal/6 weken)
7 Wijkoverleg
(4 keer/jaar)
8 Strategisch wijkoverleg
(2 keer/jaar)
9 Vangnetoverleg / Bemoeizorg
(maandelijks)
118
- bijzonder opsporingsambtenaar (BOA)
- Gemeente
- Wonen-Zuid
- Gebiedsmentor politie
- welzijnsorganisatie Wel.kom
- wijkraad (of bewonersorganisatie)
- stadstoezicht
- Gemeente Roermond
- Bewonersgroepen/wijkraden
- Gemeente Roermond
- Bewonersgroepen/wijkraden
- RIAGG
- CAD
- Politie
- AMW
- Thuiszorg ML
- Wonen Zuid
- Wonen Roer en Maas
- Stg. MOV
- Gemeente Roermond
10 Casusoverleg Jeugd - wijkcoördinator gemeente
- gebiedsmentor politie
- medewerker jeugdzorg
- jongerenwerkers/opbouwwerkers Wel.kom
11 Jongerenoverleg
(maandelijks)
- wijkcoördinator gemeente
- jongerenwerkers Wel.kom
- opbouwwerker Wel.kom
- medewerker jeugdzorg van de wijk
(Roermondse Veld)
- gebiedsmentor
12 Stuurgroep jongeren - leidinggevenden jongerenwerk
- medewerkers afdeling Zorg en Activering
13 Stuurgroep wijkgericht jongeren
(1 keer/6 weken)
14 Stuurgroep Drang en Dwang (OGGZ overleg)
(directeuren)
- leidinggevenden jongerenwerk
- medewerkers afdeling Zorg en Activering
- Directeur stichting MOV Limburg
- Directeur GGZ Noord- en Midden-Limburg
- Districtschef politie Roermond
- Directeur RIAGG Midden-Limburg
- OM
- Wethouder Gemeente Roermond

15 Kerngroep OGGz - beleidsmedewerker stichting MOV Limburg
- beleidsmedewerker GGZ Noord- en Midden-
Limburg
- beleidsmedewerker politie Roermond
- beleidsmedewerker RIAGG Midden-Limburg
- OM
- Gemeente Roermond
16
t/m
24
Veiligheidshuis (VML) Casusoverlegvormen
- Zorgoverleg 18-
- Justitieel Casusoverleg
Volwassenen
- JCO Jeugd
- Veelplegersoverleg Volwassenen
- Veelplegersoverleg Jeugd
- Casusoverleg Volwassenen
- Casusoverleg Jeugd
- Strafzakenoverleg OM
119
Diverse partners:
- OM
- Politie
- Reclassering
- GGZ/Riagg
- GGD
- Justitiële verslavingszorg
- Bemoeizorg
- Bureau Slachtofferhulp
- PI (MMD)
- Zorginstellingen
18. Over het servet en het tafellaken: beperkte ruilrelaties en politieke invloed
De gemeente Roermond krijgt bij het lokale veiligheidsbeleid te maken met structurele en
realistische schaarsteproblemen. Roermond is, met circa 54.500 inwoners, te groot voor het
servet en te klein voor het tafellaken. Dit betekent dat de gemeente achter het net vist als ze
subsidies probeert te krijgen voor het lokale veiligheidsbeleid in het kader van het Grote
Steden Beleid of bij het streven naar prachtwijken. Roermond heeft weliswaar substantiële
veiligheidsproblemen, maar er is niet één enkel probleem dat zo groot is dat dit resulteert in
bovenlokaal gesubsidieerde grote projecten of programma’s. Dit is bijvoorbeeld in Venlo
(met Hektor) en Heerlen (met Hartslag) wel gebeurd. Bij gebrek aan een gemeenschappelijk
veiligheidsprogramma in Roermond is het uiteraard wel extra moeilijk om bovenlokale
subsidies in de wacht te slepen, omdat lokale informatie en planvorming logischerwijs
voorafgaan aan subsidieverstrekking.
Deze problemen zouden verminderd kunnen worden door een daadkrachtig
gemeenschappelijk veiligheidsbeleid, maar de vorming van een dergelijk beleid wordt dus
bemoeilijkt door bureaupolitieke twisten. Door deze combinatie van factoren komen de
ruilrelaties tussen politiek, bestuur, politie en justitie onvoldoende van de grond bij het
veiligheidsbeleid. Politieke wensen vallen moeilijk te honoreren omdat er geen bestuurlijk
veiligheidsprogramma is waarop kan worden gestuurd en bijgestuurd. Een dergelijk
programma zou ook de mogelijkheden voor de politici en bestuurders in de gemeente
Roermond vergroten om activiteiten van politie en justitie in te passen in lokaal
veiligheidsbeleid en daarbij - in de vorm van een ruilrelatie - invloed uit te oefenen op het
functioneren van politie en justitie. Een ruilrelatie biedt meer mogelijkheden dan een beroep

op de formeel hiërarchische relatie, omdat politie en justitie nu eenmaal beschikken over
beperkte middelen, een groot regulier werkaanbod en een eigen systeem van planning en
verantwoording, waaronder de zogeheten prestatiecontracten. Zodra er op grond van
bestuurlijke veiligheidsinspanningen gestalte wordt gegeven aan de ruilrelatie en
samenwerking met politie en justitie, dan nemen de mogelijkheden toe om - onder meer als
politieke inbreng bij de politiële beleidscyclus – politieke invloed uit te oefenen.
6.2 Aanbevelingen
1. Stel een veiligheidsprogramma op
Er dient in het tweede kwartaal van 2008 een bestuurlijk veiligheidsprogramma te worden
opgesteld. Hierbij kan worden voortgebouwd op reeds in gang gezet beleid, maar een
intensivering is nodig, evenals een verbetering van de onderlinge verhoudingen tussen
politiek, bestuur, justitie en politie. Het opstellen van het plan vergt bestuurlijke prioriteit. Het
is belangrijk dat er draagvlak bestaat voor het plan.
Wij stellen dit programma niet op, maar we beschrijven wel in de eerste plaats de
inhoudelijke hoofdlijnen. Het is zaak om daarbij een duidelijk én overzichtelijk onderscheid te
maken tussen doelgroepgerichte, delictgerichte en locatiegerichte maatregelen. Daarnaast
vinden we zogeheten strategische preventie belangrijk. Zie de aanbevelingen 2 tot en met 7.
Bij het opstellen van het veiligheidsprogramma dienen bestuur, justitie en politie samen te
werken, waarbij het bestuur het voorzitterschap verzorgt. Op onderdelen van het plan wordt
bij het opstellen ervan samengewerkt met partners. Er dient capaciteit vrij te worden gemaakt
voor het opstellen van dit programma. Het programma wordt opgesteld door een werkgroep
en die wordt aangestuurd door een stuurgroep, waarin naast de burgemeester onder andere een
wethouder en strategische vertegenwoordigers van politie en justitie plaatsnemen.
Neem in het programma maatregelen op die nodig zijn en overschrijdt daarbij zo nodig de
beschikbare lokale veiligheidsbudgetten en -middelen. Dit leidt zonder twijfel tot
overschrijding. Zoek vervolgens naar extra middelen: lokaal en bestuurlijk, maar daarna ook
bovenlokaal.
Bouw bij het opstellen van het plan ruilrelaties op tussen politiek en bestuur in Roermond en
politie en justitie. Bezie welke middelen zij (extra) in kunnen zetten – al dan niet tijdelijk - om
zo het effect van de bestuurlijke inspanningen te versterken. Het is in het belang van politie en
justitie dat de veiligheidsproblemen in Roermond beter worden beheerst, omdat dit bij
incidenten of bij toenames van een bepaalde delictsvorm steeds weer beslag legt op hun
capaciteit
Het veiligheidsprogramma dient onder meer te worden gebaseerd op de volgende externe
doelstellingen:
120

(i) Het aantal aangiften van woninginbraak, auto-inbraak, mishandeling, straatroof en
bedreiging wordt in de periode 2008 – 2012 met 20% omlaag gebracht. Dit gaat
niet of nauwelijks gepaard met een toename van de aangiften voor andere delicten
of met een toename van de (geregistreerde meldingen van) overlast.
(ii) In 2012 voelt in heel Roermond tenminste 85% van de bewoners zich veilig tot
zeer veilig in zijn woonomgeving.
(iii) In 2012 voelt in elke wijk in Roermond tenminste 75% van de bewoners zich
veilig tot zeer veilig in zijn woonomgeving.
(iv) In 2012 voelt tenminste 90% van de bezoekers van Roermond zich veilig tot zeer
veilig bij hun bezoek aan de stad.
2. Doelgroepgerichte maatregelen (1): de “drunkies”
Het daderonderzoek levert verschillende belangrijke doelgroepen op van het lokaal
veiligheidsbeleid. Het betreft in de eerste plaats verslaafden, aan drugs of alcohol, die in
Roermond worden aangeduid als “drunkies”. We stellen de volgende maatregelen voor – die
deels als in gang zijn gezet:
• Het opstellen van lijsten met daarop alle verslaafde meerplegers en veelplegers;
• Met behulp van deze lijsten wordt geschat welke maatregelen en interventies nodig
zijn, zoals geestelijke gezondheidszorg, verslavingszorg, medische zorg,
afkicktrajecten en ook ISD-plaatsen. Hierin moet worden voorzien in het
veiligheidsprogramma.
• De opvang van lokale verslaafden – dat wil zeggen verslaafden uit Roermond of de
directe omgeving – wordt gecontinueerd en uitgebouwd. Het betreft naast de dag- en
nachtopvang een kleinschalige voorziening voor 24-uursopvang. Deze opvang heeft
echter niet onvoorwaardelijk plaats: er worden duidelijke voorwaarden gesteld aan het
recht om gebruik te mogen maken van een opvangvoorziening. Wie gebruik maakt
van een opvang en toch vermogens- en geweldsdelicten pleegt in Roermond, krijgt
straf. Hij of zij mag na deze straf terugkeren in de opvangvoorziening, maar wie dan
weer een delict pleegt in Roermond mag - zo stellen we voor - niet meer terugkeren in
deze voorziening. De gedachte hierachter is dat zorg goed is, maar een stok achter de
deur noodzakelijk: bewoners van deze voorziening dienen te beseffen dat er wat voor
hen op het spel staat, vooral omdat dan de kans op (criminaliteitsoverlast) voor de
omgeving het kleinst is.
• De locatie van de 24-uursopvang dient slim te worden gekozen en er moet zeer serieus
rekening worden gehouden met omwonenden. Not in my backyard is onder bepaalde
omstandigheden geen syndroom, maar realistische kritiek van burgers op een
voorziening voor drugsverslaafden.
• Het is belangrijk dat de medewerkers van zorginstellingen die verslaafden opvangen
zich verantwoordelijk voelen voor het gedrag van deze verslaafden op straat. Dit
wordt gestimuleerd door deze medewerkers te informeren over het gedrag op straat,
maar ook door sancties op te leggen aan bewoners of gebruikers die delicten plegen
(bij recidive geen toegang meer tot de voorziening). Bewoners van de 24uursvoorziening
of gebruikers van de dag- en nachtopvang die op straat voor overlast
zorgen, krijgen werkstraffen opgelegd. Bij herhaaldelijke overlast worden een
121

ewoner uit de 24-uursvoorziening geplaatst. Dit wordt vooraf met deze bewoners
overeengekomen.
• Indien er een gevangenisstraf wordt opgelegd aan een verslaafde dader wordt er altijd
een reclasseringsrapport opgesteld. Dit rapport wordt besproken in het casusoverleg
(zie aanbeveling 10). Het reclasseringstraject wordt nog tijdens de detentie opgestart.
• Er wordt scherp gelet op drugsgebruik en alcoholgebruik onder jongeren en onder
andere nieuwe verslaafden: er worden afkicktrajecten gestart, zo enigszins mogelijk
met behulp van de sociale omgeving. Dit overlapt deels met de jeugdaanpak (zie 3).
Het is belangrijk om te beseffen dat de groep ‘drunkies’ niet vanzelf verdwijnt: streetlevel
functionarissen dienen nieuwe problematische gebruikers en verslaafden te
spotten.
3. Doelgroepgerichte maatregelen (2): jonge daders
We stellen een aanwas van jonge daders vast. Het betreft minderjarige jongeren, maar
jongvolwassenen van 18 tot (ongeveer) 21 jaar. Het is een cruciale opgave om te voorkomen
dat jonge meerplegers (minderjarige met 2 tot 5 antecedenten) uitgroeien tot de veelplegers
van morgen. In dat geval zou de criminaliteit in Roermond namelijk niet dalen, maar stijgen.
We stellen tenminste de volgende maatregelen voor - die deels al in gang zijn gezet of worden
overwogen:
• Het opstellen met lijsten met daarop alle veelplegers en meerplegers in de leeftijd van
12 tot 21 jaar;
• Met behulp van deze lijsten wordt geschat welke maatregelen en interventies nodig
zijn, zoals OTS, plaatsing bij de jeugd-GGZ, HALT-straffen, jeugddetentie,
verslavingszorg, schuldsanering, gezinscoaches of interventies in gezinnen. Hierin
moet worden voorzien in het veiligheidsprogramma.
• Het is belangrijk om te realiseren dat het cruciaal is om doortastend op te treden zodra
jongeren recidiveren en voor de tweede, derde of vierde keer worden veroordeeld of
aangehouden – en dus meerpleger zijn. Immers, onderzoek leert dat de kans op een
criminele loopbaan of op stelselmatig daderschap zeer groot wordt vanaf het zesde
antecedent. Het komt erop aan om de individuele omstandigheden goed te beoordelen
en om preventie en repressie te combineren. We noemen dit laatste ‘prepressie’. Het
komt erop aan om doeltreffend in te grijpen bij jonge daders die als het ware op ’t
randje staan van stoppen of doorgaan met criminaliteit. Prepressie kan bijvoorbeeld
door bij een tweede delict een gezin opvoedingsbegeleiding te geven én een forse
voorwaardelijk straf op te leggen aan de jeugddelinquent, waarbij politie én
jongerenwerkers op de hoogte worden gesteld van de schorsende voorwaarden en daar
ook op toezien.
• Indien er een gevangenisstraf wordt opgelegd aan een dader tussen de 12 en 21 jaar
wordt er altijd een reclasseringsrapport opgesteld. Dit rapport wordt besproken in het
casusoverleg. Het reclasseringstraject wordt nog tijdens de detentie opgestart.
122

4. Doelgroepgerichte maatregelen (3): allochtone daders
Het valt op dat het aandeel van allochtone (jonge) daders groeit. Dit vergt, voor zover het gaat
om jongeren of verslaafden, deels de hierboven beschreven maatregelen. Hier komt echter bij
dat erop toegezien moet worden dat er goede relaties worden opgebouwd tussen aan de ene
kant de hulpverlening en politie, en aan de andere kant de allochtone gemeenschap. Een
complicerende factor daarbij is dat de etniciteit van de daders fors uiteen loopt. Dat laat weer
onverlet dat het verstandig is dat hulpverleners en politie goed bekend zijn met de culturen en
gewoontes van belangrijke etnische groepen in Roermond.
5. Delictgerichte maatregelen
De precieze aard van maatregelen die worden gericht op specifieke delicten (bijvoorbeeld
woninginbraak of mishandeling) of op clusters van delicten (vermogensdelicten of
geweldsdelicten) lopen uiteen van meer preventie tot meer ‘klassieke’ repressie, in de vorm
van het verhogen van de pakkans. Dit onderzoek toont aan dat er met het aanscherpen van
zowel preventie als repressie nog vooruitgang geboekt kan worden:
• Het is belangrijk dat er bij veel voorkomende vermogensdelicten – zoals
woninginbraak en auto-inbraak - altijd een forensisch (technisch) onderzoek naar
sporen wordt uitgevoerd, altijd een buurtonderzoek wordt gedaan en ook altijd de
modus operandi goed worden geregistreerd. Dit wordt al gedaan of geprobeerd, maar
het is goed om het helder en duidelijk op te nemen als een element van het
veiligheidsprogramma;
• Er wordt bij alle delicten waarvan getuigen kunnen zijn een buurtonderzoek
uitgevoerd onder bewoners of bezoekers;
• Er worden in het veiligheidsprogramma targets (op jaarbasis) opgenomen over het
aantal OM-verdachten dat wordt aangehouden voor drie belangrijke en veel
voorkomende delicten in Roermond: woninginbraak, auto-inbraak en straatroof.
• Er wordt verder werk gemaakt van het aanmoedigen van preventieve maatregelen door
bewoners en bezoekers (inbraakpreventie). Vanwege het grote aantal woninginbraken
zullen onorthodoxe maatregelen in wijken waar vaak wordt ingebroken effect sorteren
– bijvoorbeeld bewoners aanspreken op mogelijkheden om in hun woning in te breken
en het gericht spotten van inbraakkansen door politie en toezichthouders;
• Mishandeling en bedreiging zijn delicten met een voorgeschiedenis. Er kunnen
misdrijven worden voorkomen én opgespoord door slachtoffers aan te moedigen
contact te zoeken met hulpverleners en/of politie. Professionals (politie, hulpverleners,
maar bijvoorbeeld ook leerkrachten of medici) dienen alert te zijn op signalen die
duiden op – herhaling van – mishandeling of bedreiging;
6. Wijkgerichte maatregelen
Er is in de afgelopen jaren belangrijke vooruitgang geboekt door middel van locatiegerichte
en wijkgerichte maatregelen, zoals cameratoezicht, sfeerbeheer, stadstoezicht en het
aanstellen en functioneren van wijkcoördinatoren die – samen met anderen – gestalte geven
aan het wijkbeheer. Bij de wijkgerichte aanpak van onveiligheid wordt naar onze mening
123

terecht mede prioriteit verleend aan fysieke ingrepen: het slopen van woningen die in slechte
staat verkeren en het aanpakken van de eenzijdigheid in het woningbestand in kwetsbare
wijken door het aandeel van sociale huurwoningen te verminderen.
We raden aan om het ingeslagen pad te continueren in het veiligheidsprogramma en om wel
een aantal vernieuwingen door te voeren. We bevelen aan om de wijkcoördinatoren om te
vormen tot veiligheidsmanagers. Deze managers dienen over tijd, capaciteit en – een groter -
budget te beschikken om gemeentelijke diensten en partners (zoals jongerenwerkers, maar zo
nodig ook particuliere beveiligers) in te zetten voor concrete veiligheidsmaatregelen in een
kwetsbare wijk of op een hot spot, zoals de binnenstad. De managers kunnen het budget ook
aanwenden om veiligheidswensen van burgers of ondernemers te honoreren.
De veiligheidsmanagers blijven actief in de wijken waar de wijkcoördinatoren nu werken,
maar ze zijn niet per definitie wijkgebonden. Zij opereren - per direct - in die gebieden waar
veiligheidsmaatregelen nodig zijn om de doelstellingen in het veiligheidsprogramma te
realiseren.
In het veiligheidsprogramma worden voor de kwetsbare wijken en voor de binnenstad
concrete targets opgenomen over de vooruitgang die geboekt dient te worden bij de objectieve
veiligheid (geregistreerde criminaliteit) en bij subjectieve veiligheid. De veiligheidsmanagers
zijn verantwoordelijk voor het realiseren van deze targets.
7. Strategische preventie: belangrijk op de (middel)lange termijn
Het is verstandig om in het veiligheidsprogramma ook in te zetten op strategisch belangrijke
vormen van preventie. Het effect van deze maatregelen wordt op de middellange termijn
zichtbaar. Voor Roermond zijn of blijven de volgende vormen van preventiebeleid belangrijk:
• Het voorzien in voldoende primaire functies in kwetsbare wijken. Het gaat hierbij om
middenstand (waaronder winkels), onderwijsinstellingen, sportfaciliteiten en sociaalculturele
voorzieningen, waaronder voorzieningen die speciaal op de jeugd gericht
zijn. Het is ook belangrijk om het allochtone ondernemerschap te stimuleren, onder
meer door te zorgen dat er geen onnodige drempels zijn bij het opstarten van kleine
ondernemingen. Dit alles is van groot belang voor de mate van sociale controle in deze
wijken;
• Het stimuleren van arbeidsparticipatie, onder meer door middel van
werkgelegenheidsprojecten voor werkloze jongeren en jongvolwassenen.
Werkgelegenheid is uiteraard gebaat bij het afronden van een opleiding aan een
middelbare school. Er dienen targets te worden opgesteld voor het terugdringen van
schooluitval;
• Het voeren van een beleid dat is gericht op het verminderen van economische
achterstanden of “armoede”. Dit overlapt uiteraard deels met het bovenstaande punt,
maar het is ook belangrijk om te helpen bij schuldsanering en om kwetsbare jongeren
op school te leren om uit de schulden te blijven;
• Het is verstandig en hard nodig dat woningcorporaties investeren in de kwaliteit van
hun woningvoorraad en dat ze consistent – en dus streng – toezien op een goed
124

huurderschap en zo nodig overgaan tot uitzetting. Juist bij kwalitatief goede woningen
zullen huurders zich eerder gepast gedragen. Als de regels omtrent goed huurderschap
helder zijn en de handhaving consistent is, dan zal het gedrag van huurders verbeteren.
• Het is in de ketsbare wijken in Roermond belangrijk om te waken over de
opvoedingssituatie. Opvoedingsproblemen moeten worden gesignaleerd en hulp
moeten worden aangeboden en, als de omstandigheden daarom vragen (bijvoorbeeld
bij situaties die gevaar opleveren voor de gezondheid of veiligheid van kinderen,
worden opgedrongen. Hierbij kan worden aangesloten bij de nota Op de Groei, die wil
voorzien in een sluitende aanpak van de jeugdzorg.
8. Het veiligheidsprogramma: bovenlokale subsidie zou rechtvaardig zijn
Het zou rechtvaardig zijn als Roermond bij de versterking van het lokale veiligheidsbeleid
gebruik kan maken van subsidies van Provincie en Rijk. Zelfs als de gemeente het ‘ideale
veiligheidsbeleid’ zou voeren, en haar inspanningen zou uitbreiden tot wat redelijkerwijs
mogelijk is, dan nog zullen bovenlokale subsidies veel meerwaarde hebben. De bewoners van
Roermond ondervinden nu te veel last van het feit dat hun gemeente buiten bureaucratische
categorieën valt, zoals het Grote Steden Beleid of ‘de vogelaarwijken’. Roermond valt buiten
allerhande bestuurlijke categorieën die de landelijke politiek hanteert en dat levert lokaal forse
problemen op. Hier komt bij dat de stad geen media- en projectgenieke drugsproblemen kent
die in andere steden hebben bijgedragen aan aanzienlijke subsidies.
9. Programmaverantwoording: integrale monitoring
Het is belangrijk om de voortgang en effecten van het veiligheidsprogramma te monitoren
door middel van voortgangsrapportages en een integrale monitor die een overzicht geeft van
geleverde inspanningen en van de objectieve en subjectieve veiligheid. Daarbij dient de
subjectieve veiligheid zowel te worden gepeild onder bewoners als onder bezoekers van
Roermond.
10. Veiligheidshuis: casusoverleg en persongerichte aanpak cruciaal
In het veiligheidshuis dient het casusoverleg omtrent aangehouden personen en over personen
waarover meldingen zijn gedaan centraal te staan. Dit overleg dient goed te worden
voorbereid om individuele casus snel te kunnen bespreken. Het is belangrijk dat op basis van
lijsten van aangehouden personen en lijsten van meldingen een inschatting wordt gemaakt van
de aard en omvang van de noodzakelijke persoongerichte interventies. Het veiligheidshuis
regisseert de persoonsgerichte aanpak van veel – en meerplegers en neemt het voortouw bij de
aanpak van huiselijk geweld casusoverleg in het kader van het project ‘drang en dwang’.
Personen worden niet alleen na aanhouding besproken, maar – bij detentie - juist ook in de
periode dat ze weer vrij komen. Het behoort routine te zijn om reclasseringsrapporten te
benutten en om reclassering of nazorg nog voor vrijlating op te starten. Het veiligheidshuis
start vroegtijdig met de coördinatie van de nazorg van ex-gedetineerden.
125

Ten behoeve van het casusoverleg dient systeemkennis – kennis uit registraties van
deelnemende instanties – te worden gekoppeld aan straatkennis. Het is ook belangrijk om
kennis over de thuissituatie van personen te koppelen aan kennis over hun gedrag op straat.
11. Overlegdrukte aanpakken
Het is noodzakelijk om de overlegvormen in Roermond kritisch te herbezien. Het is
noodzakelijk om het aantal overlegvormen te verminderen en de organisatie daarvan te
verbeteren. Het veiligheidshuis dient het voortouw te nemen bij de aanpak van het
casusoverleg.
12. Meld misdaad
Het moet mogelijk zijn om meer informatie te verzamelen over lokale delicten en over lokale
criminelen. Dit moet een opdracht worden voor alle street-level functionarissen, dus niet
alleen voor de politie. Dit kan uiteraard dilemma’s opleveren voor bijvoorbeeld
jongerenwerkers of huisartsen. Het is juist daarom voor hen belangrijk dat ze problemen of
misstanden zo vroeg mogelijk melden, dus bij voorkeur voordat er delicten worden gepleegd.
Het moet duidelijk zijn waar meldingen gedaan worden. Burgers moeten hiertoe ook worden
aangezet, ook met behulp van meld misdaad anoniem. Het valt bij de misdrijfanalyse op dat
weinig zaken worden opgelost op basis van meldingen door burgers.
13. Ruil: veiligheidsprogramma en flexibele politie-inzet
De criminaliteit is op onderdelen relatief hoog in Roermond, dat wil zeggen in relatie tot de
criminaliteit in gemeenten in de rest van de regio, waaronder Venlo. Dit geldt onder meer
voor woninginbraken. Politici en bestuurders vinden dat dit in elk geval tijdelijk extra
inspanningen van politie en justitie rechtvaardigt en vergt in Roermond. De redenering is
simpel en in feit breder dan louter Roermond: een toename of piek van criminaliteit vergt een
doortastende en flexibele reactie van de politie. Dit levert problemen op zodra er extra
politiecapaciteit beschikbaar gesteld moet worden, omdat het dan niet meer gaat om lokaal
gezag, maar om beheer. We raden de politieregio Limburg-Noord aan om op het niveau van
regio en district flexibele capaciteit te reserveren en/of om deze in 2008 onder meer in te
zetten in Roermond, zeker omdat het bestuur hier in het kader van de versterking van het
lokale veiligheidsbeleid bestuurlijke maatregelen tegenover zal stellen. We zijn ons ervan
bewust dat dit geen eenvoudige opdracht is vanwege de korpssterkte, maar de behoefte aan
flexibele politie-inzet bestaat breed, dus ook buiten Roermond (zie bijvoorbeeld Boin, Van
der Torre en ’t Hart, 2003, maar ook Politie in Ontwikkeling).
14. Wijkgericht werken: de ‘rest van Roermond’
Het is belangrijk en mogelijk om bij de versterking van het veiligheidsbeleid bij het zogeheten
wijkgerichte werken in Roermond de bakens te verzetten van ‘veel aandacht voor de drie
achterstandswijken’ naar ‘meer aandacht voor de rest van Roermond’. Het is mogelijk omdat
er meer capaciteit beschikbaar komt en ook vanwege behaalde duurzame resultaten door de
126

herstructurering. Het is belangrijk omdat anders het gevaar bestaat dat problemen elders in de
stad onderbelicht zouden blijven.
15. Jeugdgroepen: anders in beeld
De zogeheten shortlist-methode om jeugdgroepen in beeld te brengen is op zich waardevol,
maar strikte toepassing van het instrumentarium werkt niet in Roermond. Het levert geen
valide beeld op. Er komen nu geen criminele jeugdgroepen in beeld, terwijl die er wel zijn.
We raden daarom aan om de methodiek af te stemmen op de omstandigheden in Roermond.
127

128

Bijlage 1
Methodologische verantwoording
We hebben bij dit onderzoek gebruik gemaakt van verschillende kwantitatieve bronnen.
De zogeheten AD-misdaadmeter tracht alle Nederlandse gemeenten te scoren en onderling te
vergelijken op basis van een ‘misdaadscore’. Het onderzoek maakt daartoe gebruik van
gegevens die afkomstig zijn uit het zogeheten GIDS registratiesysteem van de politie. Het
betreft registraties van verschillende typen misdrijven: aangiftes en (sinds 20056) meldingen.
De trendanalyse in hoofdstuk 2 is gebaseerd op criminaliteitscijfers die bij het COT zijn
aangeleverd door de politie Limburg-Noord. Het betreft in het BPS-systeem geregistreerde
misdrijven waarvan aangifte is gedaan of die het onderwerp zijn geworden van
opsporingsactiviteiten. De cijfers kunnen enigszins verschillen met die van de
maandrapportages van de politie, de zogeheten Maraps. De Maraps zijn namelijk louter
gebaseerd op opgenomen aangiften.
We hebben met behulp van een zogeheten profiellijst (zie bijlage 2) een analyse uitgevoerd
naar in totaal 541 misdrijven met 310 verdachten en 448 slachtoffers. Daartoe hebben we BPS
geraadpleegd. De onderstaande volgende tabel geeft een overzicht van het aantal bestudeerde
zaken, daders en slachtoffers:
Tabel 1: Overzicht van het aantal zaken, verdachten en slachtoffers dat bij de profielanalyse is bestudeerd.
n zaken n verdachten n slachtoffers
Woninginbraak 117 53 96
Auto-inbraak 122 62 83
Straatroof 101 40 85
Bedreiging 102 74 97
Mishandeling 99 81 87
Totaal 541 310 448
We hebben handmatig een a-selecte steekproef getrokken in BPS. Eerst zijn per bestudeerd
delicttype alle dossiernummers tussen 2004 en 2007 in een overzicht samengevoegd.
Vervolgens is, vanaf december 2007, elke vijfde zaak bestudeerd.
Op basis van de postcode is een wijkindeling gemaakt van de pleegplaats, de woonplaats van
de verdachte en de woonplaats van het slachtoffer.
Hoofdstuk twee presenteert de criminaliteitscijfers op regionaal-, district-, gemeente- en
wijkniveau. Vanwege deze indeling scoort de wijk Donderberg – die bestaat uit de buurten
Sterrenwijk, Vliegeniersbuurt, Componistenbuurt en Kastelenbuurt bestaat - relatief gunstig,
omdat de problemen geconcentreerd zijn in één buurt, namelijk de Componistenbuurt.
Ten behoeve van hoofdstuk 3 (de subjectieve veiligheid: lokale verschillen) is samen met het
TNS Nipo het zogeheten burgerpanel geraadpleegd. Dit heeft tussen 19 en 28 december 2007
plaatsgevonden. In totaal zijn 175 burgers van 18 jaar en ouder via de computer ondervraagd
129

en de uitkomsten hiervan zijn aangepast op geslacht en leeftijd. Die aanpassing houdt in dat
de uitkomsten van het burgerpanel gerelateerd worden aan de daadwerkelijke demografische
gegevens van Roermond: de zogenaamde ideaalcijfers. Hiertoe zijn demografische gegevens
van het CBS gebruikt.
We hebben ook kwalitatieve bronnen geraadpleegd. We hebben vraaggesprekken gevoerd.
Zie bijlage 2. We hebben ook talrijke geschreven bronnen geraadpleegd: zie bijlage 4.
We hebben ook observaties uitgevoerd in Roermond. Daarbij hebben we straatgesprekken
gevoerd.
130

Bijlage 2
Respondentenlijst
Gemeente Roermond:
Dhr. H. van Beers, Burgemeester
Mevr. E. Berkx, Beleidsmedewerker Veiligheid
Dhr. A. Dahmen, Senior wijkcoördinator Roermondse Veld
Dhr. K. Geurts, Coördinator Integrale Veiligheidsbeleid
Dhr. W. Kemp, Projectwethouder Jeugd
Mevr. M. Cloosterman, Beleidsmedewerker Jeugd
Dhr. F. Leenders, Beleidsmedewerker / wijkcoördinator
Dhr. R. Mahieu, Hoofd afdeling Kabinet en Communicatie
Dhr. T. Schreurs, Wethouder Financiën, Grondzaken, Eigendommen, Wijkbeheer en
Wijkontwikkeling
Dhr. J. van Rey, Wethouder Volkshuisvesting, Economische Zaken en Ruimtelijke Ordening
Politie
Dhr. J. Amory, Gebiedsmentor Het Veld, Politiekorps Limburg-Noord
Dhr. A. Keizer, Beleidsmedewerker District Roermond, Politiekorps Limburg-Noord
Dhr R. Metsemakers, Gebiedsmentor Centrum en Vrijveld, Politiekorps Limburg-Noord
Dhr. P. de Rooy, Teamchef basiseenheid Roermond, Politiekorps Limburg-Noord
Mevr. E. Wassenberg, Trainee beleidsmedewerker politie Weert, Politiekorps Limburg-Noord
Dhr. J.W. Weterings, Gebiedsmentor De Kemp, Kitskensdal, Kitskensberg en Kapel-
Muggebroek, Politiekorps Limburg-Noord
Dhr. P.J.M. van Hoek, Districtschef, Politiekorps Limurg-Nood
131

Dhr. B. Rookhuijzen, korpschef Politie Limburg-Noord (per telefoon)
Openbaar Ministerie
Dhr. V. Scheepers, Beleidsmedewerker, Arondissementsparket Roermond
Dhr. W. Stienen, Officier van Justitie, Arondissementsparket Roermond
Mevr. N. Zandee, Hoofdofficier van Justitie, Arondissementsparket Roermond
Hulpverlening
Mevr. M. Theuwissen, eerste leidinggevende, GGZ Centrum Roermond
Mevr. H. Staaks, psychiatrisch verslaafdenzorg, GGZ Centrum Roermond
Mevr. M. Staps, Wijkteammanager, Stichting Wel.kom
Mevr. F. Regli, Bewonersondersteuner, Stichting Wel.kom
Dhr. G. Pouwels (de Terp)
Veiligheidshuis
Dhr. P. van der Heul, Coördinator Veiligheidshuis, Veiligheidshuis Midden-Limburg
132

Bijlage 3
Literatuurlijst
AD Misdaadmeter 2007, http://misdaadmeter.i-serve.net/
AD Misdaadmeter 2006, http://misdaadmeter.i-serve.net/
Artikel 43-vragen inzake de AD misdaadmeter (publicatie 21 april 2007),
KC/2007/UIT/00266, 8 mei 2007
Boin, A.R., E.J. van der Torre en P. ’t Hart, Blauwe Bazen: Het leiderschap van korpschefs,
Kerckebosch, Zeist, Politie & Wetenschap, 2003.
CBS Statline (2007), aantal inwoners Roermond per 1 januari 2006, pagina bezocht op 15
december 2007
CBS Statline (2005), Kerncijfers wijken en buurten Roermond, pagina bezocht op 15
december 2007
College van Burgemeester en Wethouders Roermond, coalitieprogramma 2007-2010
Ferwerda, H. en A. Kloosterman (2004), Jeugdgroepen in beeld. Stappenplan en
randvoorwaarden voor de shortlistmethodiek. Advies- en Onderzoeksgroep Beke
/Regiopolitie Gelderland Midden. Uitgegeven in de reeks "Programma Politie en
Wetenschap", Politiekunde nr. 6.
Gabriëls, R.H. en W.W. Nauta (2003), Voorbij de overhangende tak en de losliggende tegel:
een onderzoek naar kwaliteit van leven in het Roermondse Veld, Maastricht, University of
Maastricht, Uitgeverij Qualirma
Gemeente Roermond, Project terugdringen auto-inbraken: overzicht totaalpakket aan
veiligheidsmaatregelen, 2007
Gemeente Roermond (2007), Situatieschets auto-inbraken, Roermond
Gemeente Roermond (2007), Evaluatie Pilot Sfeerbeheer, Roermond
Gemeente Roermond (2006), Werksafspraken Pilot Sfeerbeheer, Roermond
Gemeente Roermond (2004), Integraal Veiligheidsplan 2004-2006, Roermond
Gemeente Roermond (2006), Evaluatie Integraal Veiligheidsplan 2004-2006, Roermond
133

Gemeente Roermond (2007), Nota Wijkontwikkeling in relatie tot Burgerparticipatie,
Roermond
Gemeente Roermond (2007), Voorstel aan Burgemeester en Wethouders, Sfeerbeheer op de
uitgaansroutes in 2008, Roermond
Gemeente Roermond (2006), Evaluatie Wijkgericht Jongerenwerk: het groepenpellen,
Roermond
Gemeente Roermond (2005), Kadernota Cameratoezicht 2005, Roermond
Gemeente Roermond (2006), Kadernota Op de groei, Roermond, mei 2006
Gemeente Roermond (2008), Informatie Zwerfvuilproject Roermond, Roermond
Gemeente Roermond (1999), Nota Balanceren, Participeren, Renoveren: Een visie op de
herontwikkeling van het Roermondse Veld, Roermond
Gemeente Roermond (2006), Leefbaarheidonderzoek Componistenbuurt, Roermond
Gemeente Roermond (2007), Veiligheidsrapportage Roermond 2 van 2007, Roermond
Gemeente Roermond (2007), Burgerjaarverslag van 2006
Gemeente Roermond (2007), Brief aan de Provincie ter verkrijging van subsidie voor het
project Sfeerbeheer, november 2007
Gemeente Roermond (2008), Eindevaluatie PKVW, 5 februari 2008
Gemeente Roermond (2007), Samen op weg naar veiliger winkelen in Roermond, Roermond
Gemeente Roermond (2007), Eerste tussenrapportage Drang en Dwang, juni 2007
Gemeente Roermond (2007), Tweede tussenrapportage Drang en Dwang, Roermond
Gemeente Roermond (2006), OGGz-convenant in Roermond, Roermond
Gemeente Roermond (2005) Convenant wijkgericht jongerenwerk Roermond, 18 april 2005
Gemeente Roermond (2007), Evaluatie sfeerbeheer op routes van en naar het uitgaansgebied,
juli 2007
Joolen, O. van. en K. Wessels, Hoe werkt de misdaadmeter?, Algemeen Dagblad, 7 mei
2005.
134

Kolar, C. en V. Boekhoorn (2005), Veiligheid in de gemeente Roermond, B&A Groep, Den
Haag
Lewerissa, A. en P. Capellen (2005), Leefbaarheid in Roermond: Eerste lokale sociale
structuurschets van de gemeente Roermond, Spark result, Geleen
Moors, H. (2007), Extreem? Moeilijk!: Extreem en radicaal gedrag van jongerengroepen in
Limburg, IVA, Tilburg
Nijmeijer, C., Verstrate, A. en Broek, H. van den, Regionale samenwerking binnen integraal
veiligheidsbeleid, B&A groep, Den Haag, 1 november 2006
Persbericht: Criminaliteitscijfers Roermond, Roermond, 21 april 2007.
Politie Limburg-Noord district Roermond, Jaarplan 2006, 11 oktober 2005
Politie Limburg-Noord district Roermond, Jaarplan 2007: “Van kwantiteit naar kwaliteit”,
november 2006
Politie Limburg-Noord district Roermond 4-Marap 2006
Politie Limburg-Noord district Roermond 4-Marap 2007
Politie Limburg-Noord district Roermond 8-Marap 2006
Politie Limburg-Noord district Roermond 8-Marap 2007
Politie Limburg-Noord district Roermond 12-Marap 2005
Politie Limburg-Noord district Roermond 12-Marap 2006
Politie Limburg-Noord, Jaarplan 2006
Politie Limburg-Noord, Jaarplan 2007
Position paper Veiligheidshuis Midden-Limburg en i.o., Roermond/Weert, 28 juni 2006.
Schouw (2005), Bezoek regionale driehoek aan Roermond
Slotboom, A. en C. Wiebrens (2004), Opsluiten of sleutelen? kosten en baten van detentie en
resocialisatie, Justitiële verkenningen 2003, WODC
Torre, E.J. van der, Wapengeweld en straatroof: een practijkgericht onderzoek naar daders,
slachtoffers en gelegenheidsstructuren in de politieregio Amsterdam-Amstelland, COT
Instituut voor Veiligheid en Crisismanagement / Advies- en onderzoeksgroep Beke, Den
Haag, Mei 2007
135

Vegter, F., Duijn, S. van., en I. Zondervan (2007), Eindrapportage 0-meting Evaluatie van het
experiment ‘Wijkagent van het jaar’, Motivaction International B.V., Amsterdam
VVD, CDA, PvdA, uitvoeringsprogramma 2007-2010
Werdmöller, H. (2005). Marokkaanse Lieverdjes. Amsterdam: Balans
Amendementen
07A26, 8 november 2007, Meldpunt discriminatie, Groenlinks
06A06, 29 juni 2006, Jaarverantwoording 2005 (incidenteel beschikbaar stellen budget €
750.000 voor integrale veiligheid), CDA
06A10, 29 juni 2006, Notie drang en dwang (methadonverstrekking en inrichting
gebruiksruimte), VVD
06A11, 29 juni 2006, Cameratoezicht (vooraf overleg voeren met commissie AZC c.q. na
overleg met commissie AZC), CDA / D66 / VVD / PvdA
06A12, 29 juni 2006, Vervolgmaatregelen veiligheid op het Munsterplein, Groenlinks
05A01, 10 maart 2005, Meevaller €58.000 bestemmen voor projecten veiligheid, D66 / VVD /
CDA / PvdA
05A15, 10 november 2005, Huiselijk geweld/geweld binnenshuis, SDR / BBR / Groenlinks /
L’97 / Coenen / Zijlstra / Heijnen
Moties
05M04, 27 januari 2005, Algemene identificatieplicht, PvdA
05M05, 27 januari 2005, Algemene identificatieplicht, Groenlinks / L’97 / Coenen
05M07, 10 maart 2005, Kosten identificatieplicht en kwijtschelding, SDR
04M15, 22 april 2004, Veiligheidsnota: verantwoordelijkheid ouders, VVD
05M34, 10 november 2005, 1. Meertalige info op Website; 2. Klantvriendelijk optreden van
Stadstoezicht, VVD
05M38, 10 november 2005, Toegankelijkheid van sportactiviteiten voor jongeren, CDA
136

05M41, 10 november 2005, Gemeente Roermond in één politiebasiseenheid, BBR / Heijnen /
SDR
05M42, 10 november 2005, Politie-wijkspreekuur invoeren in heel Roermond analoog aan
Maasniel, BBR / Heijnen / SDR
05M43, 10 november 2005, Aantal bestuurlijke boetes, BBR / Heijnen / SDR
05M55, 10 november 2005, Handhavingsfuncties m.b.t. Veiligheid concentreren bij één lid
college, Stadspartij Roermond
05M60, 10 november 2005, Tegengaan van extreem gedrag/meldpunt extreemgedrag
instellen, PvdA
05M70, 10 november 2005, Aanstellen misdaadanalist bij de politie, Heijnen / BBR / SDR
06M02, 26 januari 2006, Convenant met de Stichting Marokkaanse Jongeren, Stadspartij
Roermond / Groenlinks / SDR
06M18, 18 mei 2006, AD-Misdaadmeter (opstelen plan van aanpak), VVD / CDA / PvdA /
D66 / Groenlinks / Stadspartij Roermond
07M12, 28 juni 2007, Intensivering van het jeugd- en jongerenbeleid op diverse onderdelen,
SP
07M16, 28 juni 2007, Sociale stad en welzijn: instellen van een meldpunt discriminatie,
Groenlinks
07M17, 28 juni 2007, Preventieve benadering in het veiligheidsbeleid, PvdA
07M26, 8 november 2007, Wijkregisseurs, CDA / BBR / DS / VVD
07M27, 8 november 2007, Veilige scholen, Coalitie en Groenlinks
07M45, 8 november 2007, Aanvalsplan opvoed- en opgroeiproblemen, SP
07M63, 8 november 2007, Vergroting aanbod activiteiten voor jeugd en jongeren, Stadspartij
Roermond
Geraadpleegde besluitenlijsten
Besluitenlijst van de openbare vergadering van 08 oktober 2007, Commissie voor algemene
zaken, cultuur, informatievoorziening, communicatie en integrale veiligheid.
137

Besluitenlijst van de openbare vergadering van 11 december 2007, Commissie voor algemene
zaken, cultuur, informatievoorziening, communicatie en integrale veiligheid.
Besluitenlijst van de openbare vergadering van 03 september 2007, Commissie voor algemene
zaken, cultuur, informatievoorziening, communicatie en integrale veiligheid.
Besluitenlijst van de openbare vergadering van 18 juni 2007, Commissie voor algemene
zaken, cultuur, informatievoorziening, communicatie en integrale veiligheid.
Besluitenlijst van de openbare vergadering van 28 januari 2008, Commissie voor algemene
zaken, cultuur, informatievoorziening, communicatie en integrale veiligheid.
Besluitenlijst van de openbare vergadering van 5 januari 2007, Commissie voor algemene
zaken, cultuur, informatievoorziening, communicatie en integrale veiligheid.
Besluitenlijst van de openbare vergadering van 29 januari 2007 – deel 2, Commissie voor
algemene zaken, cultuur, informatievoorziening, communicatie en integrale veiligheid.
Besluitenlijst van de openbare vergadering van 4 december 2006, Commissie voor algemene
zaken, cultuur, informatievoorziening, communicatie en integrale veiligheid.
Besluitenlijst van de openbare vergadering van 15 juni 2006 – deel 2, Commissie voor
algemene zaken, cultuur, informatievoorziening, communicatie en integrale veiligheid.
Besluitenlijst van de openbare vergadering van 15 juni 2006, Commissie voor algemene
zaken, cultuur, informatievoorziening, communicatie en integrale veiligheid.
Besluitenlijst van de openbare vergadering van 1 mei 2006, Commissie voor algemene zaken,
cultuur, informatievoorziening, communicatie en integrale veiligheid.
Besluitenlijst van de openbare vergadering van 27 maart 2006, Commissie voor algemene
zaken, cultuur, informatievoorziening, communicatie en integrale veiligheid.
Besluitenlijst van de openbare vergadering van 20 februari 2006, Commissie voor algemene
zaken, cultuur, informatievoorziening, communicatie en integrale veiligheid.
Besluitenlijst van de openbare vergadering van 16 januari 2006, Commissie voor algemene
zaken, cultuur, informatievoorziening, communicatie en integrale veiligheid.
Besluitenlijst van de openbare vergadering van 06 december 2005, Commissie voor algemene
zaken, cultuur, informatievoorziening, communicatie en integrale veiligheid.
Besluitenlijst van de openbare vergadering van 13 oktober 2005, Commissie voor algemene
zaken, cultuur, informatievoorziening, communicatie en integrale veiligheid.
138

Besluitenlijst van de openbare vergadering van 5 september 2005, Commissie voor algemene
zaken, cultuur, informatievoorziening, communicatie en integrale veiligheid.
Besluitenlijst van de openbare vergadering van 24 mei 2005, Commissie voor algemene
zaken, cultuur, informatievoorziening, communicatie en integrale veiligheid.
Besluitenlijst van de openbare vergadering van 11 april 2005, Commissie voor algemene
zaken, cultuur, informatievoorziening, communicatie en integrale veiligheid.
Besluitenlijst van de openbare vergadering van 28 februari 2005, Commissie voor algemene
zaken, cultuur, informatievoorziening, communicatie en integrale veiligheid.
Besluitenlijst van de openbare vergadering van 17 januari 2005 , Commissie voor algemene
zaken, cultuur, informatievoorziening, communicatie en integrale veiligheid.
Geraadpleegde notulen:
Notulen Openbare raadsvergadering Roermond, gehouden op 21 oktober 2004
Notulen Openbare raadsvergadering Roermond, gehouden op 4 november 2004
Notulen Openbare raadsvergadering Roermond, gehouden op 16 December 2004
Notulen Openbare raadsvergadering Roermond, gehouden op 27 januari 2005
Notulen Openbare raadsvergadering Roermond, gehouden op 10 maart 2005
Notulen Openbare raadsvergadering Roermond, gehouden op 21 april 2005
Notulen Openbare raadsvergadering Roermond, gehouden op 2 juni 2005
Notulen Openbare raadsvergadering Roermond, gehouden op 7 juni 2005
Notulen Openbare raadsvergadering Roermond, gehouden op 15 september 2005
Notulen Openbare raadsvergadering Roermond, gehouden op 27 oktober 2005
Notulen Openbare raadsvergadering Roermond, gehouden op 15 december 2005
Notulen Openbare raadsvergadering Roermond, gehouden op 26 januari 2006
Notulen Openbare raadsvergadering Roermond, gehouden op 9 maart 2006
Notulen Openbare raadsvergadering Roermond, gehouden op 6 april 2006
139

Notulen Openbare raadsvergadering Roermond, gehouden op 18 mei 2006
Notulen Openbare raadsvergadering Roermond, gehouden op 29 juni 2006
Notulen Openbare raadsvergadering Roermond, gehouden op 14 september 2006
Notulen Openbare raadsvergadering Roermond, gehouden op 26 oktober 2006
Notulen Openbare raadsvergadering Roermond, gehouden op 14 december 2006
Notulen Openbare raadsvergadering Roermond, gehouden op 2 januari 2006
Notulen Openbare raadsvergadering Roermond, gehouden op 16 januari 2007
Notulen Openbare raadsvergadering Roermond, gehouden op 8 februari 2007
Notulen Openbare raadsvergadering Roermond, gehouden op 15 maart 2007
Notulen Openbare raadsvergadering Roermond, gehouden op 19 april 2007
Notulen Openbare raadsvergadering Roermond, gehouden op 31 mei 2007
Notulen Openbare raadsvergadering Roermond, gehouden op 28 juni 2007
Notulen Openbare raadsvergadering Roermond, gehouden op 13 september 2007
Notulen Openbare raadsvergadering Roermond, gehouden op 18 oktober 2007
140

Bijlage 4
De Strategische Veiligheidsanalyse
De Strategische Veiligheidsanalyse (SVA) bestaat uit drie pijlers:
I Een typering van de lokale criminaliteit: de aard van de lokale criminaliteit. Een
onderzoek naar de aard en omvang van de lokale criminaliteit, waarbij er voor de
belangrijkste vormen van criminaliteit profielen worden gemaakt van daders en
slachtoffers. Die profielen maken onder meer onderscheid tussen de belangrijkste
dadergroepen: ze beschrijven persoonskenmerken, kenmerken van het delict (inclusief
het motief en de werkwijze), en van het criminaliteitspatroon, inclusief de
opgebouwde antecedenten.
II Een verklaring van de lokale criminaliteit: de achtergronden van de lokale
criminaliteit. Het betreft een verklarende analyse van de lokale criminaliteit – inclusief
de stijging of daling daarvan, in verleden en toekomst.
Het onderzoek naar de verklaringen van de aard en omvang van de lokale criminaliteit
start met belangrijke strategische vragen:
• Wat zijn de kritische variabelen, of: wat zijn de belangrijkste lokale
oorzaken van criminaliteit?
• Wat zijn juist gunstige, vitale lokale ontwikkelingen
• Welke ketenpartner kan welke oorzaak beleidsmatig aanpakken?
• Wat is de invloed daarvan op de lokale criminaliteit?
III De beleidsvraag: Welk veiligheidsbeleid is effectief, gegeven de aard (I) en
achtergronden (II) van de lokale criminaliteit. En: hoe wordt momenteel gestalte
gegeven aan het veiligheidsbeleid – en met welke effecten?
141

Schematisch kan de SVA als volgt worden weergegeven:
I. Aard
Profielanalyse
• Daders
• Slachtoffers
• Misdrijven
III Beleidsvraag
• Inhoud: maatregelen en effecten
• Organisatie
• Keten
142
II Achtergronden
• Kritische variabelen
• Belangrijkste lokale
oorzaken