Vormen van dementie.pdf - Alzheimer Nederland

Dementie is een verzamelnaam voor ruim
vijftig ziektes, zoals de ziekte van
Alzheimer, vasculaire dementie,
frontotemporale dementie en Lewy body
dementie. Alle ziektes leiden tot een
geleidelijke achteruitgang van het
geestelijk functioneren.
Ziekte van Alzheimer
Vasculaire dementie
Lewy body dementie
Frontotemporale dementie
Parkinson
Er zijn diverse zeldzame vormen van
dementie, zoals aids dementie en de ziekte
van Creutzfeldt-Jakob. Daarnaast zijn er
ziekten die dementieachtige verschijnselen
geven, zoals het Korsakov syndroom, de
ziekte van Parkinson en het organisch psycho-
syndroom, ook wel schildersziekte genoemd.
Ziekte van Alzheimer
De meest voorkomende oorzaak van dementie
is de ziekte van Alzheimer. Naar schatting lijdt
zeventig procent van de mensen met dementie
aan deze vorm van dementie. Onderzoekers
denken dat eiwitophopingen in de zenuwcellen
van de hersenen de oorzaak zijn.
bel de Alzheimertelefoon www.alzheimer-nederland.nl
0800 – 5088 info@alzheimer-nederland.nl
dag en nacht bereikbaar twitter: @alzheimernl
Verloop van de ziekte
De ziekte van Alzheimer heeft een sluipend
begin. Geheugenproblemen vallen vaak als
eerste op. Mensen vergeten de meest normale
dingen of verdwalen in een bekende
omgeving. Met het vorderen van de ziekte
verliest iemand met Alzheimer langzaam maar
zeker de regie over zijn leven: hij wordt meer
afhankelijk van de hulp van anderen en het
functioneren in het dagelijks leven wordt
steeds moeilijker. Uiteindelijk overlijdt iemand
aan algemene verzwakking, slikproblemen die
een longontsteking kunnen veroorzaken of
evenwichtsproblemen waardoor ernstige
valongelukken kunnen voorkomen.
Symptomen
In het begin vallen meestal de geheugenstoornissen
op. Later krijgt de persoon met
dementie problemen met denken, handelen en
de taal. Ook kan hij te maken krijgen met
veranderingen in karakter en gedragsproblemen.
Bij sommige mensen kan de
achteruitgang heel snel verlopen, terwijl
anderen nog jarenlang een relatief gewoon
leven kunnen leiden.
Oorzaken
Bij de ziekte van Alzheimer ontstaan in de
zenuwcellen van de hersenen ophopingen van
1 van 4

een bepaald eiwit, beta-amyloïd. De afbraak
van dit eiwit verloopt niet goed. Onderzoekers
denken dat door de ophopingen, plaques, de
zenuwcellen en de verbindingen tussen deze
zenuwcellen te gronde gaan. Hierdoor kunnen
de hersenen niet goed meer functioneren en
sterven zenuwcellen af. Ook ontstaan tangles
(kluwen). Die zien eruit als een wirwar van
draadvormige eiwitten in een zenuwcel, die het
functioneren van de zenuwcel onmogelijk
maakt.
Vasculaire dementie
Vasculaire dementie is na de ziekte van
Alzheimer de meest voorkomende vorm van
dementie. Een storing in de bloedvoorziening
in de hersenen is de oorzaak van deze ziekte.
Hersendoorbloeding
Bij ongeveer 16 procent van de mensen met
dementie zijn de verschijnselen het gevolg van
stoornissen in de doorbloeding van de
hersenen, zoals een beroerte. Dit heet
vasculaire dementie.
Hart- en vaatziekten
Veel mensen met vasculaire dementie hebben
een voorgeschiedenis van hart- en vaatziekten,
zoals een chronisch hoge bloeddruk,
hartritmestoornissen, diabetes en TIA's. Ook is
het mogelijk dat iemand een of meerdere
beroertes heeft doorgemaakt voor de
dementie begon.
Verschijnselen
De verschijnselen van vasculaire dementie
variëren naar gelang welk gebied in de
hersenen is beschadigd. Als gevolg hiervan
bestaan er diverse soorten vasculaire
dementie. Wat opvalt bij mensen met
vasculaire dementie is een afname in het
tempo van denken, spreken en handelen.
Ze kunnen zich moeilijker concentreren.
Wat ook kenmerkend is bij vasculaire
dementie is de combinatie van geestelijke
achteruitgang en lichamelijke verschijnselen.
Als gevolg van de hersenbeschadiging kan
een verlamming, spierverstijving of
gevoelsverlies ontstaan.
bel de Alzheimertelefoon www.alzheimer-nederland.nl
0800 – 5088 info@alzheimer-nederland.nl
dag en nacht bereikbaar twitter: @alzheimernl
Depressie
Mensen met een beginnende vasculaire
dementie hebben niet altijd geheugenproblemen
of persoonlijkheidsveranderingen.
Ze hebben nog lang een goed besef van hun
ziekte. Dit leidt vaak tot een depressie.
Hierdoor voelen mensen zich verdrietig,
somber en minder energiek. Een onderliggende
depressie kan behandeld worden.
Een goede behandeling kan ook een
verbetering van het cognitief functioneren
geven.
Verloop
Verschijnselen bij vasculaire dementie kunnen
zich plotseling of langzaam ontwikkelen. In
vergelijking met de ziekte van Alzheimer is het
verloop meer trapsgewijs. Ook kunnen de
verschijnselen toenemen of afnemen van dag
tot dag.
Behandeling
Vasculaire dementie zelf kan vooralsnog niet
worden behandeld. Soms is het echter wel
mogelijk bijkomende verschijnselen te
behandelen, zoals een depressie of angstige
gevoelens en hallucinaties. Vaak ook zal men
proberen de onderliggende hart- of vaatziekte
te behandelen om verdere schade zo veel
mogelijk te beperken.
Lewy body dementie
Bij Lewy body dementie zorgen abnormale
inkapselingen in de zenuwcellen van de
hersenen, de Lewy bodies, voor problemen.
Kenmerkend voor de ziekte zijn sterke
schommelingen in de achteruitgang van het
verstandelijk functioneren.
Lewy lichaampjes
De zenuwcellen van de hersenen, met name
in de hersenschors, kampen met abnormale
inkapselingen van eiwithoudend materiaal, de
zogenaamde Lewy lichaampjes (Lewy bodies).
Men vermoedt dat deze eiwitten worden
afgezet als een hersencel gevaar loopt,
bijvoorbeeld door de aanwezigheid van een
giftige stof.
2 van 4

Variabele achteruitgang
De ziekte begint met kleine veranderingen in
het doen en laten. Vooral problemen met de
aandacht vallen op. Later krijgt de patiënt te
maken met verwardheid en gedragsveranderingen.
Ook kan hij last krijgen van
depressiviteit, wanen en hallucinaties.
De mate van deze verschijnselen is variabel;
het kan van dag tot dag erg verschillen.
Lichamelijke verschijnselen
Iemand met Lewy body dementie heeft vaak
ook verschijnselen van de ziekte van
Parkinson, zoals stijfheid, langzame beweging,
een afnemende gelaatsuitdrukking en een
zachtere stem. Meestal ontstaan deze
verschijnselen in een later stadium van de
dementie.
Frontotemporale dementie
De term frontotemporale dementie (FTD)
omvat dementie die ontstaat in de frontaalkwab
en/of de temporaalkwab van de
hersenen. Stoornissen in deze hersengebieden
geven vooral problemen met het
gedrag, emoties, taal en motoriek. Het
ziektebeeld komt vaak op jongere leeftijd voor.
Frontaal- en temporaalkwab
Bij FTD zijn vooral het voorste deel van de
hersenen (de frontaalkwab) en/of de
slaapbeen(temporaal)kwab beschadigd.
Deze hersengebieden zijn verantwoordelijk
voor onze besluitvorming en coördinatie en
voor onze emotionele reacties en taalvaardigheid.
Meerdere vormen
Frontotemporale stoornissen kunnen worden
ingedeeld in drie groepen, afhankelijk van de
eerste symptomen die optreden:
Gedragsvariant: deze vorm wordt
gekenmerkt door veranderingen in
persoonlijkheid, gedrag, emoties en het
beoordelen van situaties.
Taalvariant: deze vorm wordt gekenmerkt
door vroege veranderingen in taal-
bel de Alzheimertelefoon www.alzheimer-nederland.nl
0800 – 5088 info@alzheimer-nederland.nl
dag en nacht bereikbaar twitter: @alzheimernl
vaardigheid, zoals spreken, begrijpen,
lezen en schrijven (Primair progressieve
afasie, Semantische dementie)
Motoriekvariant: deze vorm wordt
gekenmerkt door moeilijkheden met
bewegen, zoals bevingen, moeite met
lopen, vaak vallen en problemen met de
coördinatie (Corticobasaal syndroom).
Verschijnselen
De eerste verschijnselen van frontotemporale
dementie zijn afhankelijk van de plaats in de
hersenen die het eerst wordt aangedaan.
Meestal staan veranderingen in gedrag,
persoonlijkheid en spraak op de voorgrond.
Geheugenproblemen - kenmerkend voor
andere vormen van dementie - treden bij de
meeste mensen met frontotemporale dementie
pas later op.
Jongere leeftijd
Eén van de meest opvallende kenmerken van
frontotemporale dementie is dat deze ziekte
vaak al op relatief jonge leeftijd voorkomt. Het
grootste deel van de mensen die door deze
ziekte wordt getroffen, is tussen de 40 en 60
jaar.
Erfelijke vormen
In 25 tot 40% van de gevallen is
frontotemporele dementie erfelijk. Enkele
erfelijke vormen van frontotemporale dementie
worden veroorzaakt door een afwijkend gen.
Hierdoor functioneert het tau-eiwit, dat een rol
speelt in het transport van stoffen in de
hersencel, niet goed meer en sterft de
hersencel uiteindelijk af.
Ziekte van Parkinson
De ziekte van Parkinson wordt gekenmerkt
door stoornissen in het bewegen, zoals het
beven van de handen. Ook dementie kan tot
de verschijnselen van deze ziekte behoren.
Bevingen
De ziekte van Parkinson wordt gekenmerkt
door stoornissen in het bewegen, zoals
bevingen, stijfheid, langzame beweging, een
3 van 4

afwijkende manier van lopen, monotone stem
en een vlakke gezichtsuitdrukking. Handen die
in rust hevig beven, zijn het meest opvallende
kenmerk.
Lewy lichaampjes
De stoornissen in het bewegen ontstaan door
celverlies in de substantia nigra, een gebied in
de middenhersenen dat de regie heeft over
onze bewegingen. Abnormale eiwitafzettingen
met de naam Lewy lichaampjes - de boosdoeners
van Lewy body dementie - worden
ook aangetroffen bij mensen met de ziekte van
Parkinson.
Dementie
Bij 35 tot 55 procent van de mensen met de
ziekte van Parkinson ontwikkelt zich dementie.
De veranderingen in het denken kunnen
diverse vormen aannemen. Iemand met de
ziekte van Parkinson kan ook last krijgen van
depressieve gevoelens.
bel de Alzheimertelefoon www.alzheimer-nederland.nl
0800 – 5088 info@alzheimer-nederland.nl
dag en nacht bereikbaar twitter: @alzheimernl
4 van 4