Verziendheid (hypermetropie) Inhoudsopgave: • het ... - Optiek.nl

Verziendheid (hypermetropie)
Inhoudsopgave:
• het normale oog (zonder brekingsafwijking)
• wat zijn refractie-afwijkingen?
• wat is verziendheid (hypermetropie)?
• klachten van verziendheid (hypermetropie)
• speciale vormen van hypermetropie
• correcties van verziendheid (hypermetropie)
• animatie / film
Het normale oog (zonder brekingsafwijking)
De lichtstralen of beelden worden op het netvlies geprojecteerd via het hoornvlies en de lens.
De brekingssterkte van een lens wordt uitgedrukt in dioptrieën (vergelijk de sterkte van een
vergrootglas). Hoe groter het aantal dioptrieën, hoe sterker de lens. De brekingssterkte van het
hoornvlies is ongeveer 43 dioptrieën, die van de lens is ongeveer 22 dioptrie. Bij elkaar
opgeteld worden de lichtstralen door het hoornvlies en lens ongeveer 65 dioptrie gebroken.
Een voorbeeld van normale refractie:
Wat zijn refractie-afwijkingen?
Een refractie afwijking houdt in dat bij één of beide ogen een bepaalde fout zit in het
brekingssysteem waardoor de beelden niet goed geprojecteerd worden op het netvlies. Er is
dan geen sprake van een oogziekte of zwakte maar van een refractie- of brekingsafwijking. Er
zijn dus verschillende refractie afwijkingen mogelijk: bijziendheid (myopie), verziendheid
(hypermetropie), cilindrische afwijkingen (astigmatisme). Hierdoor ontstaat een onscherp
beeld op het netlvies, hetgeen te corrigeren is met bijv. een bril. Hier wordt de verziendheid
(hypermetropie) besproken.

(van fa Alcon, met toestemming)
-->
Wat is verziendheid (hypermetropie)?
Wanneer het hoornvlies te vlak is of het oog te kort dan worden de binnenvallende lichtstralen
te weinig gebroken. De beelden worden hierdoor te zwak afgebogen en vallen niet óp, maar
achter het netvlies. Op het netvlies zelf ontstaat geen scherp beeld:
Verziendheid kan 2 oorzaken hebben: een te zwak brekend vermogen (door het hoornvlies of
de lens) of een te korte oogaslengte (te kort oog). Bij mensen met verziendheid is het oog
meestal korter dan normaal. Verziendheid kan in combinatie voorkomen met astigmatisme
(cilindrische afwijking), zie elders op de website "oogartsen.nl" (hoofdmenu "Brilsterkte").
Vergeleken met bijziendheid (myopie), is een sterke verziendheid zeldzaam. Meestal is de
mate van verziendheid 1-5 dioptrieën.
Klachten van verziendheid (hypermetropie)
Een normaal oog kijkt in de verte zonder accommodatie. Dit is een rusttoestand voor het oog.
Bij lezen moet het normale oog echter ongeveer 2,75 dioptrieen accommoderen. Bij jonge
mensen is de ooglens in staat om dit te doen, bij ouderen is de ooglens hiertoe niet meer in
staat en zal een leesbril gedragen moeten worden. De accommodatie wordt elders op de
website van het OCD uitvoerig besproken ("accommodatie en leesbril"); het is raadzaam dit
eerst te lezen.

Een normaal oog accommodeert niet bij in de verte kijken. Jonge hypermetrope mensen
(kinderen en jong volwassenen) zijn in staat, zonder brilcorrectie, om een scherp beeld te
houden door accommodatie, zowel bij in de verte kijken als bij dichtbij kijken. Bij
accommodatie worden de beelden, die achter het netvlies vallen, naar voren verplaatst, dus op
het netvlies. In tegenstelling tot een normaal oog, vindt er bij een jonge hypermetroop oog dus
wel accommodatie plaats bij het kijken in de verte.
Of er klachten ontstaan is afhankelijk van de mate van hypermetropie. Soms hoeven er geen
klachten te bestaan. Vaak ontstaan er, afhankelijk van de mate van hypermetropie, klachten
zoals vermoeidheidverschijnselen (toename van hoofdpijn in de loop van de dag of bij lezen).
Ook kan er scheelzien ontstaan.
Een hypermetroop oog is dus steeds de brekingsafwijking aan het compenseren door
accommodatieve inspanning. Dit kost energie, het oog is niet in rusttoestand. Dit wordt een
"latente hypermetropie" genoemd. De patiënt is zo gewend aan het continu accommoderen
dat hij deze accommodatie moeilijk kan loslaten; de accommodatiespier is als het ware iets
verkrampt. Hierdoor is een oogmeting niet goed mogelijk. Om toch de brilcorrectie te bepalen
worden vaak speciale oogdruppels gegeven die de accommodatiespier tijdelijk kunnen
verlammen. Hierna wordt met een speciaal apparaat (de auto-refractormeter) de brilsterkte
bepaald.
In de loop van de leeftijd neemt het accommodatieve vermogen van de ooglens af. De
hypermetroop zal dit aanvankelijk merken bij het lezen (immers bij lezen moet het oog extra
accommoderen). Manifeste hypermetropie noemt men het deel dat niet meer gecompenseerd
wordt door accommodatie en waar men dus last van gaat krijgen
(verminderen van de gezichtsscherpte). Neemt de leeftijd verder toe dan neemt het
gezichtsvermogen ook in de verte af. Er ontstaan dus eerder klachten bij het lezen dan bij in
de verte kijken. Vandaar dat men wel eens zegt: verzienden zien dichtbij slechter dan op
afstand". Maar toch kunnen zij dus ook problemen hebben met verzien, afhankelijk van de
leeftijd en de mate van de hypermetropie. Hoe jonger de patiënt, des te groter de latente
hypermetropie; hoe ouder de patiënt, des te groter de manifeste hypermetropie.
Speciale vormen van hypermetropie
a) pasgeborenen
Een pasgeborene heeft gemiddeld een lichte hypermetropie van 0.75 D. Dit is gunstig want
het oog groeit nog verder. De groei van het oog is, wat de aslengte betreft, reeds in het derde
jaar bijna voltooid en stabiliseert zich tussen 14de en 18de jaar. Een geringe hypermetropie bij
jonge kinderen verdwijnt dus meestal in de loop der tijd. Het compensatiemechanisme, dat
bewerkstelligt dat bij groeiende aslengte de ogen tot een emmetropie (geen brilsterkte)
uitgroeien, wordt "emmetropisatie" genoemd.
b) afakie (geen eigen ooglens)
Indien de ooglens ontbreekt, wordt het brekend vermogen van het oog aanzienlijk minder (20-
22 dioptrieën minder). De verziendheid door het ontbreken van de lens, afakie genoemd, is
dan erg groot. Deze afwijking komt voor bij patiënten die bijv. geopereerd zijn aan staar maar
waarbij door een complicatie geen kunstlens is teruggeplaatst. Correctie met een bril is
nauwelijks mogelijk (in verband met de sterke glazen). Vaak wordt gekozen voor een
contactlens of een 2e operatie waarbij alsnog een kunstlens wordt geplaatst.
Correcties van verziendheid (hypermetropie)
Wil men bij een brekings- of refractie-afwijking het beeld toch scherp op het netvlies krijgen

dan heeft men een correctie nodig. Deze correctie kan bestaan uit:
- een bril
- contactlenzen (zie website www.oogartsen.nl "Contactlenzen")
- een laserbehandeling (zie website www.oogartsen.nl bij "Refractie chirurgie").
Bril
Bij (ouderdoms)verziendheid ligt het beeld achter het netvlies; er is een onscherp beeld. De
positieve (plus) glazen zorgen ervoor dat het brandpunt naar voren wordt verplaatst zodat het
beeld weer op het netvlies terecht komt. Dit zijn sferische glazen met een gelijke breking in
alle meridianen (richtingen). Sterk positieve glazen vergroten het beeld; voor buitenstaanders
lijken de patiënten grotere ogen te hebben.
Bij kinderen of jonge volwassenen worden vaak speciale oogdruppels gebruikt die de
accommodatie tijdelijk stil leggen. Vervolgens wordt een oogmeting verricht.
Contactlenzen
Een tweede mogelijkheid om beter te zien zijn contactlenzen: In principe zijn er twee soorten
contactlenzen:
a) harde zuurstofdoorlaatbare lenzen:
Dit zijn kleine lenzen met een doorsnede van maximaal 10 mm en een levensduur van
gemiddeld twee jaar;
b) zachte lenzen:
Deze lenzen zijn wat groter (14 mm). Ze zijn zacht omdat ze water opnemen. Dit verbetert het
draagcomfort; nadeel is dat er een verhoogd risico op infectie bestaat, zeker wanneer deze
lenzen dag en nacht achtereen gedragen worden. De hygiëne voor onderhoud en vervanging is
dus erg belangrijk. Er zijn dag-, week-, maand- en half jaar vervangsystemen. Er bestaat de
mogelijkheid om cylinder afwijkingen in lenzen aan te brengen (=torische contactlenzen).
Ook is het mogelijk een leesgedeelte aan te brengen in een contactlens (=multifocale
contactlenzen).
Uitgebreide informatie over lenzen vindt u op deze website bij "Contactlenzen".
Laserbehandeling / Operatie
Als derde mogelijkheid is er een operatie. Met de laser kan de sterkte verminderd worden,
hetzij direct vanaf de oppervlakte van het hoornvlies (PRK = photo refractieve keratectomie),
hetzij in de diepte na het maken van een flapje (LASIK of LASEK). Tevens is het mogelijk
om een lens aan te brengen in het oog voor de eigen lens ("Artisan implantatie").Voor
uitgebreide informatie kunt u terecht op deze website bij "Refractie chirurgie").

Animatie / Film
zie website www.ziekenhuis.nl bij rubriek "Filmpjes"
Deze folder is afkomstig www.oogartsen.nl (Deventer ziekenhuis), copyright.