Download presentatie M. Mori - Vereniging voor Klinische ...

Help de cohesie is wegbezuinigd !
8 juni 2012
Mijn naam is marjolein Mori en ik ben als sociotherapeut werkzaam in de Enk, tegenwoordig
Zwaluw en Enk expertisecentrum behandeling persoonlijkheidstoornissenen
In deze barre tijden van bezuinigingen is het erg moeilijk geworden om de cohesie die wat
mij betreft heel erg belangrijk is, te behouden. Ik maak mij zorgen over hoe het er aan toe
gaat tegenwoordig, misschien is deze zorg onterecht. Daar hoop ik vanmiddag achter te
komen.
Vanmiddag wil ik graag uiteenzetten hoe de cohesie er op mijn werkplek de Enk uitziet. Dat
doe ik als sociotherapeut. Ik noem dit bewust zo omdat ik denk dat sociotherapeuten op een
andere manier naar de organisatie kijken dan bv psychotherapeuten. Ook al streven we
hetzelfde doel na. Sociotherapeuten zijn op allerlei verschillende momenten in contact met
de cliënten, tijdens de maaltijd, de sociotherapie, in de huiskamer.enz. Zij zien de cliënten
het meest en staan volgens mij vaak het dichts bij de cliënten. Met dit uitgebreide beeld
vertegenwoordigen zij de cliënt in het multidisciplinaire overleg. Sociotherapeuten vervullen
ook een belangrijke rol in de verbinding tussen de verschillende disciplines. Een
psychotherapeut heeft en ander contact met de cliënt en ziet deze minder op verschillende
momenten.
Deze lezing is als volgt;
Ik wil wat vertellen over wat cohesie is. Dan zal ik vertellen over de cohesie van de Enk aan
de hand van 2 voorbeelden. Vervolgens heb ik een swotanalyse gemaakt van het team van
de Enk. Ik zal eindigen met wat ik kan vertellen over onze toekomstplannen en mijn vraag
voor Clemens Janzing.
Wat is de Enk…
. De Enk is een dagklinische behandeling van 4 dagen waar cliënten met
persoonlijkheidsstoornissen een jaar lang in behandeling zijn. De zwaluw is de klinische
variant. We bestaan al zeker 30 jaar en waren eerst los van elkaar bestaande afdelingen en
sinds lange tijd werken we samen. Veel collega’s werken zowel op de Enk als de zwaluw. En
veel van wat ik vertel over de Enk gaat ook op voor de Zwaluw.
We zitten in een mooie villa boven op de Amersfoortse berg. Ik ben altijd wel trots geweest
op deze mooie werkplek. De prachtige oude villa, onze manier van werken,
psychodynamisch met een uitgebreid multidisciplinair team van psychotherapeuten,
psychiater, 4 vaktherapeuten en 3 sociotherapeuten. Allemaal zeer deskundig en gedreven.
Grote groepen waar alle stafleden bij aanwezig zijn, aan het begin en het einde van de dag.
Een uitgebreid, degelijk sociotherapeutisch ingebed deel. Twee keer per dag sociotherapie
met allerlei verschillende thema’s. En vooral een samenhangend geheel. De kracht daarvan
is erg belangrijk.

Hierover wordt oa door Clemens Janzing gezegd;
De wisselwerking tussen cliënt en psychotherapeut vindt vooral plaats in de setting waarin
psychotherapeutische wisselwerking plaatsvindt. Deze setting bestaat uit mensen en
middelen; een behandelteam, ruimten met een bepaalde inrichting, onderhoudspersoneel en
dergelijke. De weldoordachte en door goede samenhang gekenmerkte ordening van dit alles
bepaalt de psychotherapeutische kracht van het behandelmilieu. (angst voor teleurstelling;
over zelfdestructieve processen uit behandelteams)
Zo hebben we jaren gewerkt en wat mij betreft had dit ook wel zo door mogen gaan. De
behandeling was goed, cliënten tevreden, personeel tevreden, wetenschappelijk onderzoek
heeft aangetoond dat het werkt.
De realiteit is echter anders geworden, na een aantal kaasschaaf periodes worden de
bezuinigingen nu wel erg eng voelbaar. Er zijn afdelingen gesloten, minder bedden en
stoelen gekomen., teveel formatie. Collega’s zijn ineens boventallig verklaart.. Dit heeft
inpakt op de samenwerking in het team en met de rest van de organisatie. .
Dit maakt het geheel grillig, onvoorspelbaar.
Niemand lijkt nog te weten hoe het gaat worden, maar we moeten wel zo snel mogelijk
plannen maken om met minder personeel een behandeling neer zetten, maar dan anders
dan we tot nu toe gedaan hebben.
Maar wat is cohesie eigenlijk;
Cohesie komt van het Latijnse cohaesus en betekent vastplakken!”
Het is een krachtveld dat ervoor zorgt dat teamleden bij de groep (willen) blijven.
Er kunnen twee perspectieven op groepscohesie worden onderscheiden:
1. cohesieve krachten die de leden aan de groep binden
2. cohesieve krachten die weerstand bieden aan ontwrichting van de groep van buitenaf.
Soorten cohesie
1. Taakcohesie: taakcohesie is de mate waarin teamleden
samenwerken om een specifiek en duidelijk doel te bereiken.
2. Sociale cohesie: sociale cohesie is de mate waarin de leden van het team elkaar aardig
vinden en om die reden graag onderdeel van het team uitmaken.
3. Normatieve cohesie: de mate waarin teamleden zich aan elkaar binden als gevolg van het
conformeren aan de groepsnormen
Aan de hand van de volgende 2 vignetten wil ik graag illustreren hoe wij zoekende zijn naar
manieren om met minder personeel en tijd samenhangend te blijven werken.
De overdracht, wie kent het niet.
We hebben een erg mooi kantoor met een open haard, een eigen koelkast een vergadertafel en
een zitje. Het is de plek waar we allemaal ochtends komen en gedurende de dag in en uit
lopen. Hier kun je vertellen hoe het was in de sociotherapie, de vaktherapeuten vertellen over
drama en beeldend en de psychotherapeuten idem. Er wordt geluncht en er wordt hier
“

vergadert met elkaar. De sociotherapeuten werken ook in deze ruimte. Kortom een
multifunctionele ruimte voor alle collega’s.
Het is ook de plek waar de overdracht plaatsvindt. De sociotherapeuten vertellen uit de
sociotherapie, vers van de pers het verhaal waar de andere therapeuten mee verder gaan in de
therapie. Er worden 27 cliënten door 3 sociotherapeuten overgedragen in 15 minuten en
daarvan een deel telefonisch omdat bij ons muziek en pmt op het terrein van Zon en Schild is.
Ik weet niet beter dan dat dit een helse klus is. Hoofd en bijzaken scheiden, wat is van belang
en wat niet en wat weet de een al en de ander nog niet. Objectief, neutraal en kort en bondig
en dan in een minuut over de telefoon nog even vertellen dat het eigenlijk een doffe ellende
was, zo verdrietig en je voelde zo mee, of je kon ze eigenlijk het liefst allemaal achter het
behang plakken.. Oja een minuut; nou het was erg dynamisch en ik kom er later op terug.
De taak die wij hier met elkaar verrichten is een goede overdracht zodat andere collega’s verder
kunnen. Die taak kan niet goed uitgevoerd worden door tijdgebrek en inefficiëntie.
Dat deze dynamische chaotische overdracht ook erg verbindend blijkt als we besluiten om tijd
te winnen en efficiënter te gaan werken anders te gaan overdragen.
Alleen in de ochtend gaan we alle cliënten langs en verder niet, tenzij het heel ernstig is. We
vertellen dit ook aan de cliënten
Die vinden het maar niks, ze zijn gewend dat wij alles wel vertellen, of in ieder geval veel. Een
cliënt; Stel dat ik nou iemand ben die heel veel vermijd, dan doe ik dat dus en dan gebeurt er
helemaal niets in therapie omdat Marjolein dat niet heeft overgedragen. Ja denk is dat is toch
nou net niet zo erg in een groepsbehandeling, daar ben je zelf verantwoordelijk voor. Maar het
blijkt dat cliënten denken dat wij de hele dag bezig zijn met alles aan elkaar over te dragen en
dat is een fijn gevoel. We zitten momenteel nog in de periode dat we deze nieuwe stijl van
overdragen aan het uit proberen zijn. Wat ik mis zijn de momenten tussendoor, omdat niet
iedereen aanwezig is bij de ochtend overdracht. Het is niet eens zozeer de informatie, wel het
contact even uitwisselen over sfeer over en weer. Dat klinkt misschien wat vaag, maar is voor
mij wel belangrijk .Dit is sociale cohesie. We hebben besloten dit 3 maanden te proberen en
dan te evalueren.
Op het moment dat ik dit aan het schrijven ben hebben wij bijna 3 maanden zo overgedragen.
De grote groep
Voorheen met alle aanwezige disciplines en alle cliënten twee keer per dag, Aan het begin en
het einde. Doel ; bepreken van alle dagelijkse zaken in het behandelmilieu, zoals ziekten,
afwezigen, evaluaties, levensverhalen, behandelverlopen, grensoverschrijdingen,
mededelingen…Ons programma is als een zandloper opgebouwd. Van breed naar intensief
midden op de dag naar weer eindigend met een grote groep om de dag goed af te sluiten. Een
spannend moment voor mij toen ik net ls sociotherapeut begon. Maar inmiddels een waardevol
instrument waarin wij als staf verschillende rollen en interventies plegen. En vooral belangrijk
om holding te bieden en containment. Door alle bezuinigingen is de samenstelling van de gg
niet meer zoals vroeger. Hier zijn keuzes in gemaakt. Dat betekend een therapeut niet meer bij
de grote groep kan wel ergens anders aanwezig zijn. De sociotherapeuten zijn de enige die
altijd aanwezig zijn. Af en toe een vaktherapeut, de behandelcoördinator mist 2 gg in de week.
Dit is langzaam zo gegroeid en de cliënten van nu weten niet beter.
Het maakt wel dat de sfeer, dynamiek is veranderd. Wie gaat er nu begrenzen, wie gaat er
ontregelen, hoe gaan we om met therapie interfererend gedrag enz Kortom hoe gaan we om
met de Taakcohesie. De vraag die er nu voor ons ligt willen we de grote groep houden zoals ze

nu is. Kan dat nog wel met deze samenstelling. We moeten ook ruimte gaan maken in het
programma en waar gaat dat vandaan komen. Dilemma’s… De grote groep was een groep
waarin alle stafleden met cliënten samenwerkten, dat is nu bezien wel een luxe situatie
geweest, maar ook enorm bindend. In deze tijd kan dat niet meer en zullen we moeten zoeken
naar andere momenten waarop we dit vorm geven.
Aan de hand van de volgende swot ( sterkte zwakte analyse ) wil ik laten zijn hoe het er op de
Enk wat mij betreft voor staat. Ik heb hiervoor gekozen omdat het over het algemeen niet zo
moeilijk is om te benoemen wat er allemaal niet goed gaat, een swot analyse is breder. En
nogmaals het is mijn kijk op het geheel
SWOT
Wat is er goed; sterkte
Veel kennis , creativiteit, werkervaring en enthousiasme bij verschillende disciplines
Goed om kunnen gaan crisissen, er is veel mogelijk.
Er wordt hard gewerkt met hart voor de zaak
Jarenlang bestaande visie, samenhangend behandelen, het therapeutische milieu en de groep
als drijvende kracht manier van werken,, psychodynamisch, die zijn diensten heeft bewezen.
Degelijk behandelprogramma, 4 vaktherapieën, groepspsychotherapie en 2 maal daags
sociotherapie, systeemtherapie
Gehuisvest in een mooie villa in een woonwijk.
Een naam hoog te houden op het gebied van feestjes (is al weer even geleden)
Wat is de zwakte;
We doen steeds meer in minder tijd met minder personeel
We zijn onvoldoende bezig met de pr naar buiten
De samenhang in het team is zoek aan het raken
Door de fusie en opgaan in centrum persoonlijkheidstoornissen gaan we op in een groter
geheel en lijken daardoor eigen identiteit kwijt. Maar blijken soms ook een eilandje Enk.
Het gevoel niet gezien te worden door de organisatie.
Beeldvorming van de Enk naar buiten is niet altijd positief meer

toelichting; Het programma is al jaren hetzelfde gebleven omdat we daar in geloven, maar als
je kijkt naar de bezetting van het team dan is dat minder geworden, verder is de
administratieve afhandeling ook alleen maar weer geworden, alles wat je doet op een dag moet
je autoriseren. Wat voorheen een gewone werkdag was is nu een strijd van minuten invoegen
van mailtjes telefoontjes, gesprekken en groepsgesprekken en allemaal apart geregistreerd.
Sinds we een andere naam hebben, Zwaluw en Enk en een andere website met algemene
gegevens zijn we niet altijd duidelijk zichtbaar voor de buitenwereld, cliënten en dat is
tegenwoordig helemaal niet handig, cliënten kijken veel op internet.
Door de fusie met meerkanten (al weer enige tijd geleden) zijn we als Symfora groep groter
geworden, haast onlosmakelijk verbonden met een logger instituut, er zijn meer lagen en alles
is bureaucratiseer geworden. Als Enk zijn we nu een geheel van een centrum, maar als enige
niet op het terrein van Zon en Schild, daardoor toch geïsoleerd.
De vanzelfsprekende samenwerking onderling van het team is door bezuinigingen, onrust
hierover onder spanning komen te staan.
Wat is de uitdaging;
Een realistisch, eigentijds samenhangend behandelprogramma ontwikkelen, met ieders
kwaliteiten
Het goede behouden zover mogelijk.
Openstaan voor veranderingen, collega’s betrekken bij ontwikkelingen
Samenhang behouden van het team, oa zorgen voor overlegvormen waar een ieder bij kan zijn,
intervisie, scholing
Wat is de bedreiging;
Bezuinigingen die maar niet op houden, ben je nog wel zeker van je baan?
Zorgverzekeraar die erg veel macht heeft gekregen, ipv praten over doelen gaat het over DBC
en gehaalde begrotingen
Alles moet korter efficiënter en hipper
Collega’s die op branden of boventallig verklaart zijn.
Weerstand bij collega’s voor veranderingen, alles moet bij het oude blijven
Rivaliteit onderling bij de verschillende disciplines, afdelingen
Organisatie die niet voldoende op de hoogte is van wat er gebeurt op de werkvloer. Grote kloof

tussen management en werkvloer
Toelichting;
We dachten steeds, nou dan hebben we dat gehad en dan kunnen we beginnen, maar dan
kwam er weer een bezuinig overheen. Op een gegeven moment geloof je het niet meer, of is de
rek eruit.
We moeten veranderen dat is duidelijk, maar er zijn natuurlijk altijd mensen die dat niet willen
en proberen alles vast te houden zoals het was. Of in ieder geval een klein beetje ( ik geloof dat
ik er wel zo eentje ben)
Het is moeilijk werken als je niet zeker bent van je baan, of dat je weet dat er zoveel formatie
weg moet maar dat maanden niet duidelijk is hoe dat er dan uit gaat zien. Omdat van alles
mogelijk is en elk sociaal plan gevolgd kan worden. Wat vind je er eigenlijk zelf van, welke
therapie kan er van af, as ze maar niet aan mijn toko gaan komen. Zo ontstaat er rivaliteit
tussen afdelingen collega’s..erg naar en zeker niet productief gezond!
Er is een kloof ontstaan tussen het management en de werkvloer. Het is natuurlijk geen leuke
klus om uit te voeren, hoe het dan wel zou moeten weet ik ook niet. Wel eerlijk communiceren
en soms knopen doorhaken. Soms heb ik het gevoel dat het maar uitgesteld wordt of vermeden
om de echte knopen door te hakken, hoe pijnlijk dan ook, of eerlijk te zijn over wat er nu echt
speelt.
Hoe zien de plannen voor de toekomst van de Enk en het centrum eruit;
We zijn er nog lang niet, maar hebben wel een aantal voornemens;
Meer samenwerken met andere afdelingen uit ons eigen centrum. Een voordeur voor intakes.
De behandeling korter maken zowel in tijd van 4 naar 3 dagen en van 12 naar 9 maanden. Een
eigen vervolgbehandeling traject gezamenlijk met de andere afdelingen, Dus meer samen wat
nu allemaal nog gescheiden is.
Een dag modules van de 4 dagen, die zeer divers zijn en door allerlei verschillende disciplines
worden ingevuld.
Die modules kunnen door allerlei verschillende cliënten uit verschillende afdelingen gevolgd
worden.
Met deze voor beelden wil ik niet zeggen dat alles moet blijven zoals het is, ik weet dat dit niet
kan en dat het niet goed is.
Wel vind ik het moeilijk dat er keuzes gemaakt worden die mi grote consequenties hebben voor
de cohesieve krachten in de bestaande behandelteams. Want zoals ik aan het begin van mijn
lezing noemde hebben we taak, sociale en normatieve cohesie nodig om goed te kunnen
functioneren.
Waarschijnlijk kun je cohesie niet wegbezuinigen maar is het belangrijk dat je samen zoekt naar
manieren hoe je dit kunt behouden.

Tot slot wil ik eindigen met mijn vraag voor Clemens Janzing.
Mijn vraag aan Clemens Janzing; Wat kunnen wij doen in deze tijden van opgelegde
bezuinigingen om de cohesie te behouden in een groot samenwerkingsverband om zo effectief
en efficiënt mogelijk te kunnen blijven werken en de cliënt te helpen zijn behandeldoelen te
bereiken.?
-